ชุดวิชาการใช้พลังงานไฟฟ้าในชีวิตประจำวัน 3 พว32023 ระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย

93 โดยปกตสิ ายไฟ สายนิวทรัล และสายดนิ จะเปนการตอ วงจรไฟฟาเขากับแผงควบคุมไฟฟาภายใน ครัวเรือน ขอควรรเู กย่ี วกับวงจรไฟฟา 1) การกดสวิตชเ พือ่ เปดไฟ คอื การทาํ ใหว งจรปด เพื่อใหมีกระแสไฟฟา ไหลเขา สวู งจร 2) การกดสวิตชเพอื่ ปด ไฟ คอื การทําใหวงจรเปด ไมมีกระแสไฟฟา ไหลเขาสวู งจร 3) ไฟตก คือ แรงดนั ไฟฟาตก อาจมีสาเหตุมาจากการที่โรงไฟฟาขัดของ หรือมีการใช ไฟฟา มากขึน้ อยางรวดเรว็ 4) วงจรลดั หมายถงึ กระแสไฟฟา ที่ไมไดไ หลผา นโหลดหรอื ตวั ตานทาน เพราะเกิดการ ลัดวงจรขึ้นหรือเรียกวา “ไฟช็อต” สาเหตุเกิดจากสายไฟชํารุดหรือเกาเกินไป ฉนวนหุมสายไฟ เปอ ย สายไฟทั้งสองเสน แตะกนั นอกจากนี้แลวสายไฟแรงสูงซ่ึงเปนสายเปลือย (สายไมหุมฉนวน) อาจจะมีวตั ถซุ ่งึ เปน ส่ือไฟฟา วางพาดระหวา งสายทั้งสองน้ัน หรอื การเดินวงจรไฟฟาผิดจะทาํ ใหเกิด การลัดวงจรได กจิ กรรมทา ยเรอ่ื งท่ี 2 วงจรไฟฟา (ใหผ ูเรียนไปทํากจิ กรรมเร่ืองท่ี 2 ท่ีสมุดบนั ทึกกจิ กรรมการเรียนรู)

94 เรื่องที่ 3 สายดนิ และหลักดิน สายดิน (Ground Wire) คอื สายไฟทีต่ อ เขา กับเครอ่ื งใชไ ฟฟา โดยการตอลงดิน เพ่ือให สายดนิ เปน ตัวนาํ กระแสไฟฟา ทอี่ าจเกดิ การรว่ั ไหล จากเคร่ืองใชไฟฟาลงสูพ้ืนดิน เปนการปองกัน ไมใ หไดรับอนั ตรายจากกระแสไฟฟา สวนปลายของสายดินจะถกู ฝงไวใ นดนิ ดวยการรวมสายดนิ จากทุกจุดภายในบานมาไวที่ ตูค วบคมุ ไฟฟา และตอสายอกี เสน จากตูค วบคุมไฟฟาลงสูพื้นดิน สวนที่ถูกฝงไวในดิน จะเปนแทง ทองแดงเปลือย ไมม ฉี นวนหมุ ยาวประมาณ 6 ฟุต เรียกวา “หลักดิน” เน่ืองจากดินมีความชื้นอยู เสมอ จงึ ทําใหเ กดิ ความตานทานไฟฟาต่ํา กระแสไฟฟาจงึ ไมไ หลมาทําอนั ตราย สายดินมีไวเ พ่ือปองกันอันตรายท่ีเกิดจากไฟช็อตหรือไฟรั่ว เพราะหากเกิดไฟช็อตหรือ ไฟรั่วขณะที่ใชงานอุปกรณช้ินน้ัน กระแสไฟจะไหลเขาสูสวนท่ีเปนโลหะ ซ่ึงถาสัมผัสโลหะของ อปุ กรณนน้ั โดยทไี่ มมกี ารตดิ ตง้ั สายดินไว กระแสไฟฟา ทั้งหมดก็จะไหลเขาสูตัวผูใชเครื่องใชไฟฟา อาจทาํ ใหไดร บั อนั ตรายและเสียชีวิตได แตถาท่ีบานมีการติดตั้งสายดินไว กระแสไฟฟาเหลาน้ันก็ จะไหลผานเขาไปที่สายดินแทน อันตรายตาง ๆ ท่ีเกิดจากไฟช็อตหรือไฟรั่วก็จะไมเกิดขึ้น ที่เปน เชนน้ีเพราะวา สายดินทําหนาที่เหมือนทอนํ้าลนของอางลางจานในครัว เม่ือเปดน้ําจนถึง ทอ น้ําลน แลว นํ้าก็จะไหลออกมาตามทอน้นั นาํ้ จงึ ไมล น อา ง หลักดิน (Ground Rod) คือ อุปกรณที่ทําหนาที่นํากระแสไฟฟาท่ีรั่วไหลจาก เครื่องใชไฟฟาผานสายดินลงสูพ้ืนดิน โดยหลักดินจะมีลักษณะเปนแทงทรงกระบอก เสนผาน ศูนยกลาง 16 มิลลิเมตร และยาวไมนอยกวา 2.4 เมตร ทําจากวัสดุท่ีทนการผุกรอน เชน แทงทองแดงหรอื แทงแมเ หล็กหมุ ทองแดง เปน ตน โดยหลักดินเปนองคประกอบที่สําคัญของระบบ สายดิน ดงั น้ี 1) เปน อปุ กรณป ลายทางทจี่ ะทาํ หนาทส่ี มั ผสั กับพ้นื ดนิ 2) เปน สว นท่ีจะทาํ ใหส ายดินหรืออุปกรณท่ีตอ ลงดินมีศกั ยไ ฟฟาเปน ศูนยเ ทากับดนิ 3) เปน เสน ทางไหลของประจไุ ฟฟาหรือกระแสไฟฟา ที่จะไหลลงสูพนื้ ดิน 4) เปนตัวกําหนดคุณภาพ อายุความทนทาน และความปลอดภัยของระบบการตอ ลงดนิ ในระยะยาว

95 สายดิน หลกั ดนิ ภาพสายดนิ และหลักดิน ภาพการตอ สายดิน สําหรับเคร่ืองใชไฟฟาท่ีแนะนําใหติดต้ังสายดิน เชน เคร่ืองทําน้ําอุนไฟฟา ตูเย็น เครือ่ งปรบั อากาศ เครื่องซกั ผา เครื่องคอมพิวเตอร เปน ตน จากการศกึ ษาความรูเก่ียวกับวงจรไฟฟาและอุปกรณไฟฟา สามารถนํามาใชตอระบบ ไฟฟาภายในบานได ดงั ตัวอยางในภาพตอ ไปนี้

96 ภาพการตอ ระบบไฟฟาภายในบาน กจิ กรรมทายเรอ่ื งที่ 3 สายดนิ และหลกั ดิน (ใหผูเรยี นไปทาํ กจิ กรรมเรอ่ื งท่ี 3 ทสี่ มุดบันทกึ กจิ กรรมการเรยี นร)ู

97 หนวยการเรียนรูที่ 4 การใชแ ละการประหยัดพลังงานไฟฟา สาระการเรยี นรู การใชพ ลงั งานอยางมปี ระสทิ ธภิ าพ นอกจากจะชว ยลดการใชพลังงาน ยังชวยใหประหยัด คา ใชจ า ยอกี ดว ย ซงึ่ ในการประหยดั พลงั งานน้ันสามารถดําเนินไดโดยใชกลยุทธ 3 อ. คือ อุปกรณ ประหยัดพลังงานไฟฟา อาคารประหยัดพลังงานไฟฟา และอุปนิสัยประหยัดพลังไฟฟา ส่ิงท่ีมี ความสําคัญอยางมากอยา งหนงึ่ ท่จี ะชว ยในการประหยัดพลังงานไฟฟา คือ การเลือกซ้ือ เลือกใช และดูแลรักษาเคร่ืองใชไฟฟาใหสามารถใชงานไดอยางมีประสิทธิภาพและมีอายุงานไดยาวนาน รวมท้งั ความรูเก่ียวกับการคํานวณคาใชไฟฟาในเบ้ืองตนจะชวยใหสามารถวางแผนเพ่ือลดการใช พลงั งานไฟฟา ไดง า ยขึ้น ผลการเรียนรทู ค่ี าดหวงั 1. อธิบายกลยทุ ธการประหยดั พลงั งานไฟฟา 2. จําแนกฉลากเบอร 5 ของแทก บั ของลอกเลยี นแบบ 3. เลอื กใชเคร่อื งใชไฟฟา ไดเ หมาะสมกบั สถานการณท ก่ี าํ หนดให 4. วางแผนการประหยดั พลังงานไฟฟา ในครัวเรอื น 5. อธิบายวธิ ีการดูแลรักษาเครื่องใชไ ฟฟา ในครัวเรอื น 6. อธิบายองคป ระกอบของคาไฟฟา 7. อธบิ ายปจจัยท่มี ีผลตอ คา ไฟฟาแปรผนั (Ft) 8. คาํ นวณคาไฟฟาในครัวเรือน ขอบขายเนอื้ หา เรอื่ งท่ี 1 กลยุทธก ารประหยัดพลังงานไฟฟา 3 อ. เร่อื งที่ 2 การเลือกซอื้ การใช และการดแู ลรกั ษาเครื่องใชไฟฟา ภายในบาน เร่อื งท่ี 3 การวางแผนและการคํานวณคา ไฟฟาในครวั เรือน เวลาที่ใชในการศกึ ษา 30 ช่วั โมง สอื่ การเรียนรู 1. ชุดวชิ าการใชพ ลงั งานไฟฟาในชวี ิตประจาํ วนั 3 รหัสวิชา พว32023 2. สมุดบันทกึ กิจกรรมการเรียนรู ประกอบชดุ วิชาการใชพ ลังงานไฟฟา ในชีวติ ประจาํ วัน 3 3. แผงสาธิตการตอ วงจรไฟฟา

98 เร่อื งที่ 1 กลยทุ ธก ารประหยัดพลงั งานไฟฟา 3 อ. การประหยัดพลังงาน คือ การใชพลังงานอยางมีประสิทธิภาพ และรูคุณคา การประหยัดพลังงานนอกจากชวยลดปริมาณการใชพลังงาน ยังเปนการประหยัดคาใชจายของ ครวั เรอื นและประเทศชาติแลว ยังชวยลดปญหาผลกระทบจากสิง่ แวดลอมไดดวย กลยุทธหน่ึงของ ประเทศไทย ที่ประสบความสําเร็จดานการประหยัดการใชไฟฟาและพลังงานของชาติ คือ การ เลือกแนวทางที่เหมาะสมสอดคลองกับชีวิตและอุปนิสัยของคนไทย ดวยการใช “กลยุทธการ ประหยัดพลังงาน 3 อ.” ไดแก อุปกรณป ระหยดั ไฟฟา อาคารประหยดั ไฟฟา และอุปนิสัยประหยัด ไฟฟา ซงึ่ ฉลากประหยดั ไฟเบอร 5 ท่ดี ําเนินการโดย กฟผ. เปนตัวอยางหนึ่งของกลยุทธประหยัด พลังงานที่ประสบความสําเร็จ ตามกลยุทธ 3 อ. โดยแบงรายละเอียดเปน 3 ตอน ดังน้ี ตอนที่ 1 กลยุทธ อ. 1 อปุ กรณประหยัดไฟฟา ตอนที่ 2 กลยุทธ อ. 2 อาคารประหยดั ไฟฟา ตอนที่ 3 กลยทุ ธ อ. 3 อุปนิสัยประหยดั ไฟฟา กลยทุ ธการประหยดั พลังงาน 3 อ. 1. กลยุทธ อ. 1 อปุ กรณป ระหยดั ไฟฟา กลยุทธ อ. 1 อุปกรณประหยัดไฟฟา เปนการสงเสริมใหทุกครัวเรือนเปล่ียนมาใช อุปกรณไ ฟฟาท่ีมปี ระสิทธิภาพสูง ประหยัดไฟ กฟผ. จึงไดดําเนินโครงการ “ฉลากประหยัดไฟฟา เบอร 5 หรือ ฉลากเบอร 5” มุงสงเสริมใหผูผลิตเคร่ืองใชไฟฟา ผลิตเคร่ืองใชไฟฟาท่ีมี ประสิทธภิ าพการประหยัดพลังงาน โดยมีการรบั รองภายใตส ัญลักษณ “ฉลากประหยัดไฟฟาเบอร

99 5” โดยในปจจุบัน กฝผ. ไดใหการรับรองอุปกรณไฟฟาและเครื่องใชไฟฟาฉลากเบอร 5 รวม 24 รายการ ดังน้ี • ป 2536 โครงการประชารว มใจ ใชหลอดผอม • ป 2537 โครงการฉลากประหยดั ไฟฟา เบอร 5 ตูเย็น • ป 2538 โครงการฉลากประหยดั ไฟฟา เบอร 5 เครื่องปรบั อากาศ • ป 2539 โครงการฉลากประหยัดไฟฟา เบอร 5 หลอดตะเกียบ • ป 2541 โครงการฉลากประหยดั ไฟฟา เบอร 5 บัลลาสตน ริ ภยั • ป 2542 โครงการฉลากประหยัดไฟฟาเบอร 5 ขาวกลอ งหอมมะลิ • ป 2544 โครงการฉลากประหยัดไฟฟาเบอร 5 พัดลมไฟฟา • ป 2547 โครงการฉลากประหยัดไฟฟาเบอร 5 หมอหุงขา วไฟฟา • ป 2547 โครงการฉลากประหยัดไฟฟาเบอร 5 โคมไฟประสทิ ธภิ าพสงู • ป 2550 โครงการฉลากประหยัดไฟฟา เบอร 5 บลั ลาสตอ เิ ลก็ ทรอนกิ ส T5 • ป 2551 โครงการฉลากประหยดั ไฟฟา เบอร 5 พัดลมสา ยรอบตวั • ป 2552 โครงการฉลากประหยัดไฟฟา เบอร 5 หลอดผอมเบอร 5 • ป 2553 โครงการฉลากประหยัดไฟฟา เบอร 5 Standby Power 1 Watt (เครื่องรับ โทรทัศน/จอคอมพวิ เตอร) • ป 2554 โครงการฉลากประหยัดไฟฟา เบอร 5 เตารดี ไฟฟา • ป 2554 โครงการฉลากประหยดั ไฟฟา เบอร 5 Retrofeit • ป 2555 โครงการฉลากประหยัดไฟฟา เบอร 5 พัดลมระบายอากาศ • ป 2555 โครงการฉลากประหยดั ไฟฟาเบอร 5 เครื่องทาํ น้ําอุนไฟฟา • ป 2556 โครงการฉลากประหยัดไฟฟา เบอร 5 เคร่ืองซักผา ชนิดฝาบนถงั เดยี่ ว • ป 2556 โครงการฉลากประหยัดไฟฟา เบอร 5 LED (Light Emitting Diode) • ป 2557 โครงการฉลากประหยดั ไฟฟาเบอร 5 เตาไมโครเวฟ • ป 2557 โครงการฉลากประหยดั ไฟฟาเบอร 5 เตาแมเ หลก็ ไฟฟา • ป 2557 โครงการฉลากประหยดั ไฟฟาเบอร 5 กาตม น้ําไฟฟา • ป 2557 โครงการฉลากประหยดั ไฟฟา เบอร 5 เคร่ืองรบั โทรทัศน • ป 2558 โครงการฉลากประหยดั ไฟฟา เบอร 5 ตแู ชแสดงสินคา

100 อปุ กรณตดิ ฉลากประสทิ ธิภาพสูง ปจ จุบันฉลากเบอร 5 มีผลู อกเลียนแบบจํานวนมากเพื่อใหประชาชนหลงเช่ือ โดยมีการ ติดฉลากเลียนแบบ หรือติดเพียงคร่ึงเดียว ซ่ึงหาก กฟผ. ตรวจพบจะแจงดําเนินคดีตามกฎหมาย ท้งั น้ี กฟผ. ไดจดทะเบยี นเครื่องหมายรับรองตามพระราชบัญญัตเิ ครื่องหมายการคา หากบุคคลใด ลอกเลยี นแบบถือวา มคี วามผิดตามกฎหมาย ดงั น้ัน ในการเลอื กซื้อเครื่องใชไฟฟา เพ่ือใหมั่นใจวา ไดเ คร่อื งใชไ ฟฟาที่มปี ระสทิ ธิภาพในการประหยดั พลังงานไดจริง ผูบริโภคหรือผูซ้ือตองสังเกตและ ตรวจสอบใหม น่ั ใจวาเปน ฉลากเบอรท่ีไดรับการรับรองจริงจาก กฟผ. โดยสามารถสังเกตลักษณะ ของฉลากเบอร 5 ได ดังภาพ

101 ภาพฉลากเบอร 5 ของแท ภาพฉลากเบอร 5 ของปลอม 2. กลยทุ ธ อ. 2 อาคารประหยัดไฟฟา กลยุทธ อ. 2 อาคารประหยัดไฟฟา เปนการสงเสริมใหผูประกอบการภาคธุรกิจ และภาคอตุ สาหกรรม เหน็ ความสําคญั และพรอมใจกันใชอุปกรณประหยัดไฟฟาที่มีประสิทธิภาพ สูง เชนเดียวกบั กลมุ ภาคทอี่ ยูอาศยั พรอมไปกับการใชมาตรการตา ง ๆ ท่เี ปนการประหยัดไฟฟา ซ่ึง

102 ไดแก การบริหารการใชไฟฟา การปรับปรุงระบบปองกันความรอนเขาสูอาคาร การใชระบบ ปรับอากาศประสิทธิภาพสูง การปรับปรุงระบบแสงสวาง และการจัดการอบรมใหความรู ดา นการใชพ ลงั งานอยา งถูกตอง ลดตน ทนุ การผลติ สินคา ใหส ามารถแขง ขนั ไดในตลาดโลก โดยการ ประหยัดพลังงานไฟฟา ในอาคารสามารถดําเนนิ การได ดงั นี้ 1) การออกแบบวางตําแหนง อาคาร ใหห ันอาคารไปยงั ทิศท่ีหลบแดดทศิ ตะวันตก 2) ถาพ้ืนที่ดินไมเอื้ออํานวยใหวางอาคารหลบแดดทิศตะวันตก ใหใชไมยืนตนให รม เงาแกอ าคาร พรอมทิง้ ชายคาหลังคาหรือจดั ทาํ แผงบังแดดชว ยเสริมการบังแดด 3) ผนัง หลังคา และฝาเพดานอาคาร ใหใชวัสดุที่มีคุณสมบัติเปนฉนวนความรอน สะทอ น หรอื ปอ งกนั ความรอน 4) ใชวัสดุนวัตกรรมชวยระบายความรอน เชน ลูกระบายอากาศอลูมิเนียมที่ทํางาน โดยไมตอ งอาศัยพลังงานไฟฟา 5) ระบบปรับอากาศ ใหใชชนิดประหยัดไฟ และแยกสวิตชเปด – ปดเฉพาะเครื่อง เพ่อื ใหควบคุมการเปด - ปด ตามความประสงคการใชง านในแตละบรเิ วณ 6) ลดจํานวนพัดลมดูดอากาศ เพื่อปองกันการสูญเสียอากาศเย็นมิใหออกไปจาก หองปรับอากาศมากเกินไป 7) ระบบไฟฟา แสงสวางใหพยายามใชประโยชนจากแสงธรรมชาติในเวลากลางวัน เชน ใชกระเบ้ืองโปรง แสง หนาตา งใชก ระจกใส เปน ตน 8) หลอดไฟใหใชชนิดเกิดความรอนที่ดวงโคมนอย เชน หลอดฟลูออเรสเซนต เพ่ือเครื่องปรบั อากาศไมต องใชพลงั งานมาลดความรอนจากหลอดไฟแสงสวางโดยไมจ ําเปน 9) หลอดฟลูออเรสเซนตใหใชอุปกรณนวัตกรรม คือ บัลลาสตอิเล็กทรอนิกส เพอื่ ยดื อายุการใชงานของหลอดไฟ และประหยดั คา ไฟฟา ใชครอบโลหะสะทอ นแสงชวยเพ่ิมความ สวางแกห ลอดไฟเปน 2 – 3 เทา โดยใชจ ํานวนหลอดไฟเทาเดมิ 10) ออกแบบภูมิทัศนรอบอาคารเพื่อลดความรอนเขาสูตัวอาคาร เชน ปลูกหญา รอบอาคาร ขุดสระนํ้า ตดิ ต้งั น้ําพุ ดกั ลมกอนพดั เขาสอู าคาร และปลกู ไมย ืนตน ใหร ม เงา เปนตน

103 3. กลยทุ ธ อ. 3 อปุ นิสัยประหยดั ไฟฟา กลยทุ ธ อ. 3 คอื อุปนิสยั ประหยดั ไฟฟา เปน การปลูกจิตสาํ นกึ และอุปนิสัยใหคนไทย โดยเฉพาะอยางย่ิงเยาวชนไทย ใชพลังงานอยางมีประสิทธิภาพ โดย กฟผ. ไดมีการนํารองจัดทํา โครงการหองเรียนสีเขียวขึ้นในโรงเรียนระดับตาง ๆ ทั่วประเทศกวา 420 โรงเรียน ไดจัดเปน ฐานการเรียนรู มีการตดิ ตัง้ อุปกรณการเรียนรูใหเปนฐานกิจกรรมตาง ๆ เชน ฐานการเรียนรูไฟฟา มีประโยชนมากมาย แหลงกําเนิดไฟฟา เปรียบเทียบประสิทธิภาพอุปกรณไฟฟา เปนตน และสอดแทรกแบบฝกหัดเกี่ยวกับการใชพลังงานอยางมีประสิทธิภาพเขาไปในบทเรียน เพอ่ื เสริมสรางทัศนคติใหกบั เยาวชน และผลการดําเนินโครงการประสบผลสําเร็จสามารถขยายผล ไปยังชุมชน จึงนับวาเปนโครงการท่ีเสริมสรางทัศนคติในการใชพลังงานไฟฟาไดอยางมี ประสิทธิภาพ ภาพกิจกรรมสงเสริมอปุ นสิ ัยประหยดั พลังงาน การสรางหรือพัฒนาอุปนิสัยประหยัดพลังงานอาจไมใชเร่ืองงาย จําเปนตองไดรับ ความรวมมือ รวมใจจากสมาชิกในครัวเรือน องคการหรือสํานักงาน ซึ่งจําเปนตองสรางความรู ความเขาใจ ในเร่ืองของแนวทางปฏิบัติที่นําไปสูอุปนิสัยการประหยัดพลังงาน และผลที่จะไดรับ ท้ังในสว นของตนเอง คอื สามารถประหยดั คาใชพลังงานไฟฟา และการชวยประเทศชาติใหลดการ ใชพ ลงั งานไฟฟาในภาพรวม ซึง่ จะเปน การเสริมสรางและสนับสนุนความมน่ั คงของพลงั งานไฟฟา ในเดือนมีนาคม พ.ศ. 2559 กระทรวงพลังงานไดจัดโครงการ “รวมพลังคนไทย ลดพีคไฟฟา ” เพ่ือขอความรวมมอื ใหค นไทยรว มกันประหยัดการใชไฟฟาในชวงหนารอนท่ีมีโอกาส จะเกดิ การใชไ ฟฟาสูงสดุ เรียกวา “ปฏิบัตกิ าร 4 ป. ไดแ ก ปด – ปรบั – ปลด – เปลย่ี น”

104 ภาพปฏิบัตกิ าร 4 ป.  ปด คอื ปด ไฟดวงที่ไมจ าํ เปน  ปรบั คือ ปรับอณุ หภมู ิเครื่องปรบั อากาศที่ 26 องศาเซลเซียส  ปลด คอื ปลดปล๊ักเคร่อื งใชไฟฟา ท่ีไมใชง าน  เปลีย่ น คือ เปลี่ยนมาใชอ ปุ กรณห รือเคร่ืองใชไฟฟา ทีป่ ระหยดั พลังงาน นอกจากนี้การใชเครื่องใชไฟฟาทุกชนิด ควรศึกษา ทําความเขาใจเกี่ยวกับระบบ การทํางาน การติดต้ังและการใช การดูแลรักษาใหถูกตอง ซึ่งจะชวยใหปลอดภัย สามารถ ประหยัดคา ไฟฟา สามารถยืดอายกุ ารใชง านไดย าวนานอกี ดวย กจิ กรรมทายเรอื่ งท่ี 1 กลยุทธก ารประหยดั พลังงานไฟฟา 3 อ. (ใหผ ูเรียนไปทาํ กิจกรรมเรอื่ งท่ี 1 ทส่ี มุดบันทกึ กิจกรรมการเรียนรู)

105 เร่ืองที่ 2 การเลอื กซ้อื การใช และการดแู ลรักษาเครือ่ งใชไ ฟฟา ภายในบาน โดยท่ัวไป เครื่องใชไฟฟาภายในครัวเรือน มักมีการใชพลังงานสูงแทบทุกชนิด ดังนั้น ผูใชตองมีความรูเกี่ยวกับการเลือกซื้อและการใชเคร่ืองใชไฟฟาแตละชนิดใหเหมาะสมและถูกวิธี เพ่อื ทําใหเกิดความประหยัดและคมุ คา ในทน่ี ้จี ะกลาวถงึ เครือ่ งใชไ ฟฟาท่ีมีการใชทั่วไปในครัวเรือน ดงั น้ี 1. เคร่อื งทาํ น้ําอุนไฟฟา เครอ่ื งทํานํา้ อุนไฟฟาเปนอุปกรณที่ทําใหน้ํารอนข้ึน โดยอาศัยการพาความรอนจาก ขดลวดความรอน (Electrical Heater) ขณะที่กระแสน้ําไหลผาน สวนประกอบหลักของเคร่ือง ทาํ น้ําอนุ ไฟฟา คอื 1) ตัวถังนา้ํ จะบรรจนุ า้ํ ซึ่งจะถูกทําใหร อ น 2) ขดลวดความรอน เปนอุปกรณท ี่ใหความรอนกับนํ้า 3) อุปกรณควบคุมอุณหภูมิ จะทําหนาท่ีตัดกระแสไฟฟาเมื่ออุณหภูมิของนํ้าถึง ระดบั ท่ีต้ังไว ภาพสว นประกอบตาง ๆ ของเคร่ืองทาํ นา้ํ อุนไฟฟา

106 การเลอื กซอ้ื และการใชอ ยางถกู วธิ ีและประหยดั พลงั งาน 1) เลอื กเครื่องทาํ นํา้ อุนไฟฟาใหเหมาะสมกบั การใช สําหรับบานทั่วไปเคร่ืองทําน้ําอุน ไฟฟา ขนาดไมเกนิ 4,500 วตั ต ก็นาจะเพียงพอ ซ่งึ จะชว ยทง้ั ประหยดั ไฟฟาที่ใชในเครื่องทําน้ําอุน ไฟฟาและปม นา้ํ 2) ตง้ั อณุ หภมู ินา้ํ ไมสงู จนเกนิ ไป (ปกตอิ ยใู นชวง 35 - 45 Cํ ) 3) ใชห ัวฝกบัวชนิดประหยัดน้าํ จะชว ยประหยัดน้าํ ไดถึง รอยละ 25 - 75 4) ใชเ คร่ืองทํานา้ํ อุน ทีม่ ถี งั นาํ้ ภายในตัวเคร่ืองและมีฉนวนหุม เพราะสามารถลดการ ใชพ ลังงานไดมากกวา ชนดิ ท่ไี มมีถังน้ําภายใน รอ ยละ 10 - 20 5) ปด วาลวนํ้าและสวติ ชท นั ทีเม่ือเลิกใชง าน 6) ไมเ ปดเครอ่ื งตลอดเวลาขณะฟอกสบอู าบนํา้ หรอื ขณะสระผม คาไฟฟา ของเครอ่ื งทาํ นา้ํ อุน ไฟฟา ขนาดตา ง ๆ เมอ่ื ใชงานเปน เวลา 1 ช่วั โมง ขนาดเครอื่ งทําน้ําอนุ ไฟฟา คา ไฟฟาตอ ชว่ั โมงโดยประมาณ ขนาดเล็ก (3,000 - นอ ยกวา 5,000 วัตต) 13.20 บาท ขนาดกลาง (5,000 - นอยกวา 8,000 วตั ต) 18.00 บาท ขนาดใหญ (8,000 วตั ต ขน้ึ ไป) 24.00 บาท การดแู ลรกั ษาและความปลอดภัย 1) หมั่นตรวจสอบการทํางานของเคร่ืองใหมีสภาพพรอมใชงานอยูเสมอ โดยเฉพาะ อยา งย่ิงระบบความปลอดภัยของเครอ่ื ง 2) ตรวจดรู ะบบทอน้ําและรอยตออยา ใหม ีการรั่วซึม 3) เม่ือพบความผดิ ปกตใิ นการทาํ งานของเคร่อื ง ควรใหชา งผชู าํ นาญตรวจสอบ 4) ตอ งมกี ารตอสายดนิ

107 2. กระตกิ น้ํารอ นไฟฟา กระติกนํ้ารอนไฟฟาเปนอุปกรณในการตมน้ําใหรอน ประกอบดวยขดลวดความรอน (Electrical Heater) อยูดานลางของกระติกน้ํารอนไฟฟา และอุปกรณควบคุมอุณหภูมิ (Thermostat) เปนอปุ กรณค วบคมุ การทํางาน เมือ่ กระแสไฟฟา ไหลผานขดลวด จะเกิดความรอน และถายเทไปยังนํ้าภายในกระติก น้ํารอนไฟฟา ทําใหน้ํามีอุณหภูมิสูงขึ้นจนถึงจุดเดือด จากนั้นอุปกรณควบคุมอุณหภูมิจะตัด กระแสไฟฟาในวงจรหลักออกไป แตยังคงมีกระแสไฟฟาไหลผานขดลวดความรอน และแสดง สถานะน้ี โดยหลอดไฟสัญญาณอนุ จะสวา งขึ้น เมือ่ อุณหภูมิของน้ํารอนภายในกระติกน้ํารอนไฟฟา ลดลงจนถึงจุด ๆ หนึ่ง อุปกรณควบคุมอุณหภูมิจะทํางานโดยปลอยใหกระแสไฟฟาผานขด ลวดความรอ นเตม็ ทท่ี าํ ใหน าํ้ เดอื ดอีกคร้ัง กระตกิ น้าํ รอ นไฟฟา โดยทว่ั ไปทมี่ จี ําหนายในทองตลาดจะมีขนาดความจุต้ังแต 2 - 4 ลติ ร และใชกําลงั ไฟฟา ระหวา ง 500 - 1,300 วตั ต ภาพสวนประกอบหลักของกระติกนา้ํ รอ นไฟฟา

108 การเลอื กซอื้ และการใชอ ยางถูกวิธแี ละประหยดั พลงั งาน 1) เลอื กซื้อรนุ ทมี่ ตี รามาตรฐานอตุ สาหกรรม (มอก.) 2) ใสน ํา้ ใหพอเหมาะกับความตองการหรือไมสูงกวาระดับที่กําหนดไว เพราะจะทํา ใหกระติกน้ํารอ นไฟฟา เกิดความเสียหาย 3) ระวงั อยา ใหน ้ําแหง หรอื ปลอ ยใหระดบั นาํ้ ตาํ่ กวา ขีดทก่ี ําหนด เพราะจะทําใหเกิด ไฟฟาลัดวงจรในกระติกนํา้ รอนไฟฟา เปนอนั ตรายอยางย่งิ 4) ถอดปลก๊ั เม่ือเลิกใชนํ้ารอนแลว เพื่อลดการส้ินเปลืองพลังงาน ไมควรเสียบปลั๊ก ตลอดเวลา แตหากมีความตองการใชน้ํารอนเปนระยะ ๆ ติดตอกัน เชน ในที่ทํางานบางแหงที่มี น้ํารอนไวสําหรับเตรียมเครื่องด่ืมตอนรับแขก ก็ไมควรถอดปล๊ักออกบอย ๆ เพราะทุกคร้ังเม่ือดึง ปลั๊กออกอุณหภูมิของนาํ้ จะคอ ย ๆ ลดลง กระติกนาํ้ รอนไฟฟาไมส ามารถเก็บความรอนไดนาน เม่ือ จะใชงานใหมกต็ องเสยี บปล๊กั และเรมิ่ ตม น้ําใหมซ่งึ เปนการสนิ้ เปลืองพลังงาน 5) อยานําสง่ิ ใด ๆ มาปดชองไอน้ําออก 6) ตรวจสอบการทาํ งานของอุปกรณควบคมุ อณุ หภูมิใหอยูในสภาพใชง านไดเสมอ 7) ไมควรตงั้ ไวใ นหองทมี่ ีการปรับอากาศ คาไฟฟาของกระตกิ น้าํ รอ นไฟฟาขนาดตา ง ๆ เมือ่ ใชงานเปน เวลา 1 ชัว่ โมง ขนาดของกระตกิ น้ํารอนไฟฟา คาไฟฟา ตอ ชั่วโมงโดยประมาณ 2 ลิตร 2.40 บาท 2.5 ลิตร 2.60 บาท 3.2 ลิตร 2.88 บาท การดแู ลรกั ษา การดูแลรักษากระติกน้ํารอนไฟฟาใหมีอายุการใชงานนานข้ึน ลดการใชพลังงานลง และปองกันอบุ ตั ิเหตุ หรืออันตรายทอ่ี าจจะเกดิ ขึน้ 1. หมัน่ ตรวจดสู ายไฟฟาและข้วั ปลัก๊ ใหอ ยใู นสภาพสมบรู ณเ สมอ

109 2. ควรนํานํ้าท่ีสะอาดเทาน้ันมาตม มิฉะน้ันผิวในกระติกน้ํารอนไฟฟาอาจเปลี่ยนสี เกิดคราบสนิมและตะกรัน 3. หมัน่ ทําความสะอาดตัวกระติกนํ้ารอนไฟฟาดานใน อยาใหมีคราบตะกรัน ซึ่งจะ เปน ตัวตานทาน การถายเทความรอ นจากขดลวดความรอ นไปสูนา้ํ ทําใหเวลาในการตมน้ําเพิ่มขึ้น เปน การสูญเสยี พลงั งานโดยเปลาประโยชน 4. เมื่อไมตองการใชกระติกน้ํารอนไฟฟา ควรลางดานในใหสะอาด แลวควํ่าลง เพื่อใหน ้าํ ออกจากตัวกระตกิ นํา้ รอนไฟฟา แลว ใชผา เช็ดดานในใหแ หง 5. การทําความสะอาดสว นตาง ๆ ของกระติกนาํ้ รอนไฟฟา - ตวั และฝากระตกิ นาํ้ รอ นไฟฟา ใชผ าชบุ น้ําบิดใหห มาดแลวเช็ดอยางระมดั ระวัง - ฝาปด ดานใน ใชน าํ้ หรอื นํา้ ยาลา งจานลางใหสะอาด - ตัวกระติกน้ํารอนไฟฟา ดา นใน ใชฟ องนํ้าชุบนํ้าเช็ดใหท่ัว ลางใหสะอาดดวยน้ํา โดยอยาราดน้ํา ลงบนสวนอ่ืนของตัวกระติกนํ้ารอนไฟฟา นอกจากภายในกระติกน้ํารอนไฟฟา เทา น้ัน อยาใชของมีคมหรือฝอยขัดหมอขูดหรือขัดตัวกระติกนํ้ารอนไฟฟาดานใน เพราะจะทําให สารเคลอื บหลุดออกได 3. พดั ลม พัดลมที่ใชในบานเปนอุปกรณหลักที่ชวยในการหมุนเวียนอากาศ และระบายความ รอนภายในบาน ซึ่งในปจจบุ นั พัดลมที่ใชม ีหลากหลายลกั ษณะและประเภทข้ึนอยูกับการใชง าน สวนประกอบหลักของพัดลม ไดแก ใบพัด ตะแกรงคลุมใบพัด มอเตอรไฟฟา สวิตช ควบคุมการทํางาน และกลไกควบคมุ การหมุนและสาย ดังรูป ภาพสว นประกอบหลกั ของพดั ลม

110 การเลอื กซอื้ และการใชอ ยา งถกู วธิ แี ละประหยดั พลงั งาน 1. เลือกซื้อพัดลมที่เปนระบบธรรมดา เพราะจะประหยัดไฟกวาระบบท่ีมี รีโมทคอนโทรล หรอื ระบบไอน้ํา 2. เลือกซื้อย่ีหอและรนุ ท่ีไดรบั รองมาตรฐานอตุ สาหกรรม (มอก.) และมฉี ลากเบอร 5 3. เลอื กท่ีมขี นาดใบพดั และกําลังไฟฟา ใหเหมาะสม และตรงกับความตอ งการใชงาน 4) เลือกใชความแรงของลมใหเหมาะกับความตองการ ความแรงของลมย่ิงมากยิ่ง เปลอื งไฟ 5) ปดพัดลมทนั ทเี มอ่ื ไมใชง าน 6) ในกรณีทพ่ี ัดลมมรี ะบบรีโมทคอนโทรลอยา เสยี บปลกั๊ ทิ้งไว เพราะจะมีไฟฟาเล้ยี ง อุปกรณต ลอดเวลา 7) ควรวางพัดลมในทที่ ี่มอี ากาศถา ยเทสะดวก เพราะพดั ลมใชห ลักการดูดอากาศจาก บริเวณรอบ ๆ ทางดานหลังของตัวใบพัด แลวปลอยออกสูดานหนา เชน ถาอากาศบริเวณรอบ พัดลมมกี ารถายเทดี ไมร อ นหรืออบั ช้นื กจ็ ะไดรบั ลมเย็น รูสึกสบาย และยังทําใหมอเตอรสามารถ ระบายความรอ นไดดี เปน การยืดอายกุ ารใชง านอกี ดวย การดแู ลรกั ษา การดแู ลรักษาพัดลมอยา งสม่าํ เสมอ จะชวยใหพัดลมทํางานไดเ ตม็ ประสทิ ธิภาพ และ ยงั ชว ยยืดอายกุ ารทาํ งาน มีขอ ควรปฏิบัติ ดงั นี้ 1) หมั่นทาํ ความสะอาดตามจุดตาง ๆ โดยเฉพาะอยางย่ิง ใบพัด และตะแกรงครอบ ใบพดั อยาใหฝุน ละอองเกาะจบั และตองดูแลใหมีสภาพดีอยูเสมอ อยาใหแตกหัก ชํารุด หรือโคง งอ ผดิ สว น จะทําใหลมท่อี อกมามคี วามแรงของลมลดลง 2) หมั่นทําความสะอาดชองลมตรงฝาครอบมอเตอรของพัดลม ซึ่งเปนชองระบาย ความรอนของมอเตอร อยาใหมีคราบน้ํามันหรือฝุนละอองเกาะจับ เพราะจะทําใหประสิทธิภาพ ของมอเตอรลดลง และส้ินเปลืองไฟฟามากขนึ้ 4. โทรทัศน โ ท ร ทั ศ น เ ป น อุ ป ก ร ณ ท่ี แ ป ล ง สั ญ ญ า ณ ค ลื่ น แ ม เ ห ล็ ก ไ ฟ ฟ า เ ป น ภ า พ ด ว ย ว ง จ ร อิเล็กทรอนิกสทมี่ คี วามซับซอ น มีสวนประกอบ ดังน้ี

111 1) สว นประกอบภายนอก คอื ตวั โครงทหี่ อหมุ อุปกรณอ เิ ลก็ ทรอนิกส จอภาพซึ่งจะมี การเคลอื บสารพเิ ศษทางดานใน ปุมหรอื สวิตชต าง ๆ และชอ งตอสายอากาศ เปนตน 2) สว นประกอบภายใน คอื อปุ กรณอิเล็กทรอนิกส ตัวรับเปลี่ยนสัญญาณท่ีมาในรูป ของคลื่นแมเหล็กไฟฟา เปน ภาพและเสียง สว นประกอบของจอภาพและระบบเสียงรวมท้ังลําโพง เปน ตน วดั ตามเสนทแยงมมุ ชนขอบดํา หนว ยเปนน้วิ ภาพการสง สญั ญาณโทรทศั นมายงั เครอื่ งรับโทรทศั น ปริมาณพลังงานท่ีโทรทัศนใชข้ึนอยูกับเทคโนโลยีและขนาดของจอภาพ โดยขนาด จอภาพของโทรทัศน ระบดุ ว ยความยาวเสนทแยงของมุมจอภาพ โทรทัศนแตละขนาดและแตละ ประเภทจะมีการใชไ ฟฟาแตกตา งกัน ยิ่งขนาดจอภาพใหญก็จะใชกาํ ลังไฟฟา มาก

112 คา ไฟฟา ของโทรทศั นช นดิ และขนาดตา ง ๆ เมอื่ ใชงานเปน เวลา 1 ชัว่ โมง ชนดิ และขนาดของจอโทรทศั น คาไฟฟา ตอ ชวั่ โมงโดยประมาณ จอแบน 20 นว้ิ 0.28 บาท จอแบน 25 นิ้ว 0.67 บาท จอ LCD 26 นวิ้ 0.35 บาท จอ LCD 46 น้วิ 0.76 บาท จอ LED 26 นว้ิ 0.20 บาท จอ LED 46 นวิ้ 0.40 บาท การเลอื กซอื้ และการใชอ ยา งถูกวิธแี ละประหยดั พลงั งาน 1) การเลือกใชโทรทัศนควรคํานงึ ถึงความตอ งการในการใชงาน โดยพิจารณาจาก ขนาดและการใชก าํ ลงั ไฟฟา สาํ หรบั เทคโนโลยีเดียวกนั โทรทัศนท ี่มีขนาดใหญ ยิ่งกนิ ไฟมากขน้ึ 2) อยาเสียบปลั๊กทิ้งไว เพราะโทรทัศนจะมีไฟฟาหลอเลี้ยงระบบภายในอยู ตลอดเวลา ทาํ ใหส นิ้ เปลืองไฟ และอาจกอ ใหเกิดอนั ตรายในขณะเกิดฟาแลบได 3) ปดและถอดปลั๊กทันทีเมื่อไมมีคนดู หากชอบหลับหนาโทรทัศนบอย ๆ ควรใช โทรทศั น รนุ ทีต่ ้งั เวลาปดโดยอตั โนมัติ เพ่ือชวยประหยัดไฟฟา 4) หากชมโทรทัศนชองเดียวกันควรดูดวยกัน ประหยัดทั้งคาไฟ และอบอุนใจไดอยู ดว ยกันทง้ั ครอบครวั 5) เลิกเปดโทรทัศนลวงหนาเพื่อรอดูรายการท่ีช่ืนชอบ เปดดูรายการเม่ือถึงเวลา ออกอากาศ 6) ไมควรปรับจอภาพใหสวางมากเกินไป และไมควรเปลี่ยนชองบอย เพราะจะ ทําใหห ลอดภาพมอี ายุการใชง านลดลง และส้ินเปลอื งไฟฟาโดยไมจําเปน การดแู ลรกั ษา การดูแลรักษาและใชโทรทัศนใหถูกวิธี นอกจากจะชวยใหโทรทัศนเกิดความคงทน ภาพทีไ่ ดคมชัด และมอี ายกุ ารใชงานยาวนานข้ึน ควรมีขอ ปฏบิ ัติ ดงั นี้

113 1) ควรวางโทรทัศนไวในจุดที่มีการถายเทอากาศไดดี เพื่อใหเคร่ืองสามารถระบาย ความรอ นไดสะดวก 2) หมั่นทําความสะอาดเปนประจําเพื่อลดปริมาณฝุนละอองที่เกาะบนจอภาพ โดยใชผ า นมุ เช็ดตวั เครื่องโทรทัศน สวนจอภาพควรใชผงซักฟอกอยางออน หรือน้ํายาลางจานผสม กบั น้าํ เช็ดเบา ๆ จากนนั้ เชด็ ดว ยผา นุมใหแ หง และตอ งถอดปลั๊กออกกอ นทําความสะอาดทุกครง้ั 5. เตารดี ไฟฟา เตารีดไฟฟาเปนเคร่ืองใชไฟฟาที่มีใชกันแทบทุกครัวเรือน หากเปรียบเทียบกับ เครือ่ งใชไ ฟฟา อ่นื ๆ เตารีดจดั เปนเครอ่ื งใชไฟฟาทใ่ี ชกาํ ลงั ไฟฟาสงู การทราบแนวทางการเลือกซื้อ และใชงานอยางถูกวิธีจะสามารถลดการใชไฟฟาลงได ในทองตลาดเตารีดสามารถแบงได 3 ลกั ษณะ คือ เตารดี แบบธรรมดา แบบมีไอนาํ้ และแบบกดทบั สว นประกอบและการทาํ งานเตารดี มีสว นประกอบสําคัญ 3 สวน คือ 1) ไสเตารีดไฟฟา ทํามาจากโลหะผสมระหวางนิกเกิลและโครเมียม ทําหนาที่ให กําเนิดความรอนเม่ือไดรับกระแสไฟฟา โดยความรอนจะมากหรือนอยข้ึนกับสวนผสมของโลหะ และความยาวขดลวด 2) เทอรมอสแตต ทําหนา ทีป่ รบั ความรอนของไสเตารีดใหเ ทากบั ระดบั ทไี่ ดต งั้ ไว 3) แผนโลหะดา นลางของเตารดี ทาํ หนา ทเี่ ปน ตัวกดทบั เวลารดี และกระจายความรอน แบบธรรมดา แบบไอน้ํา แบบกดทบั

114 เตารดี ไฟฟา ทมี่ ชี นดิ และขนาดตางกนั มีอตั ราการใชกําลังไฟฟา ไมเ ทากัน ดงั น้ี ชนิดของ ขนาด ลกั ษณะ กาํ ลังไฟฟา (วตั ต) เตารดี ไฟฟา แรงกดทบั ตวั เตามอี ุปกรณ 3 ชน้ิ คอื แผน โลหะ ดามจบั 750 – 1,000 ธรรมดา 1 – 2 กโิ ลกรมั และปุม ควบคุมความรอ น 1,100 – 1,750 ไอนํา้ 1 – 2 กิโลกรมั มีชองไอน้ําทางดานลา งเตารดี และ กาํ ลงั ไฟฟา วาลวควบคุมการเปด นา้ํ ไหลออก (วตั ต) ชนดิ ของ ขนาด ลกั ษณะ 900 – 1,200 เตารดี ไฟฟา แรงกดทบั มแี ผนความรอ นทม่ี ีขนาดใหญก วา กดทับ 40 – 50 เตารดี แบบธรรมดาและแบบไอนา้ํ กโิ ลกรัม มคี ันโยกสําหรับกดทบั การเลอื กซอ้ื และการใชเ ตารดี ไฟฟาอยางถูกวธิ แี ละประหยดั พลงั งาน ในการใชเ ตารีดไฟฟาอยา งประหยดั พลงั งาน เราไมควรท่จี ะลดปริมาณความรอนที่ใช ในการรดี ลง แตค วรใชเตารีดไฟฟา รีดผาอยางรวดเร็วท่ีระดับความรอนที่เหมาะสมกับความหนา และชนิดของผา รวมทัง้ ควรปฏบิ ัตดิ ังนี้ 1) เลอื กซอ้ื เฉพาะเตารดี ไฟฟา ทไ่ี ดรับมาตรฐานอุตสาหกรรม (มอก.) และมฉี ลากเบอร 5 2) เลือกซื้อขนาดและกําลังไฟฟา ใหเ หมาะกบั ความตองการและลักษณะการใชง าน 3) ควรเกบ็ ผาทร่ี อรีดใหเ รยี บรอย และใหผ า ยับนอ ยที่สุด 4) ควรแยกประเภทผา หนาและผาบาง เพอ่ื ความสะดวกในการรีด 5) ควรรวบรวมผาท่ีจะรีดแตละครั้งใหมากพอ การรีดผาคร้ังละชุดทําใหสิ้นเปลือง ไฟฟามาก 6) ไมค วรพรมนํ้ามากจนเกนิ ไป เพราะจะทาํ ใหส ูญเสียความรอ นจากการรดี มาก 7) ควรเริ่มรีดจากผาบาง ๆ หรือตองการความรอนนอยกอน จากนั้นจึงรีดผาที่ ตองการความรอนสูง และควรเหลือผา ท่ีตอ งการความรอ นนอ ยสว นหน่ึง ไวรีดในตอนทา ย 8) ควรถอดปลก๊ั กอ นเสร็จส้นิ การรดี 3 - 4 นาที

115 คา ไฟฟา ของเตารดี ไฟฟาชนิดตาง ๆ เมื่อใชงานเปน เวลา 1 ชว่ั โมง ชนิดของเตารีดไฟฟา คาไฟฟา ตอชัว่ โมงโดยประมาณ เตารีดไฟฟาธรรมดา 4.00 บาท เตารดี ไฟฟาไอนาํ้ ขนาดเลก็ 5.32 บาท เตารีดไฟฟาไอนา้ํ ขนาดใหญ 7.20 บาท การดแู ลรกั ษา 1. ตรวจดูหนาสัมผัสเตารีดไฟฟา หากพบคราบสกปรก ใหใชฟองนํ้าชุบนํ้ายา ทําความสะอาดเช็ดออก เพราะคราบสกปรกจะเปนตัวตานทานความรอน ทําใหส้ินเปลืองไฟฟา มากขนึ้ ในการเพิม่ ความรอ น 2. สําหรบั เตารีดไฟฟา ไอน้าํ น้ําที่ใชค วรเปนน้ํากลั่นเพ่ือปองกันการเกิดตะกรัน ซ่ึง ตะกรันจะเปน สาเหตุของการเกิดความตา นทานความรอ น 3. เม่ือเกิดการอุดตันของชองไอน้ําซ่ึงเกิดจากตะกรัน เราสามารถกําจัดไดโดยเติม น้ําสมสายชูลงในถังเก็บน้ําของเตารีดไฟฟาไอนํ้า แลวเสียบสายไฟใหเตารีดรอนเพื่อทําให นาํ้ สม สายชูกลายเปนไอ จากน้นั เตมิ น้าํ ลงไป เพือ่ ลางน้าํ สมสายชูออกใหห มด แลวจงึ ใชแปรงเล็ก ๆ ทาํ ความสะอาดชอ งไอนา้ํ 4. การใชเตารีดไฟฟาไปนาน ๆ แมวาจะไมเกิดการเสียหายชํารุด ก็ควรมีการตรวจ หรือเปลย่ี นอุปกรณภ ายในบางอยา ง รวมท้งั สายไฟทต่ี อกนั อยซู ง่ึ อาจชํารุด เส่ือมสภาพ ทําใหวงจร ภายในทาํ งานไมสมบูรณ

116 6. ตเู ยน็ ตูเย็น เปนอุปกรณท่ีมีใชแพรหลายในครัวเรือน เปนอุปกรณทําความเย็นเพื่อถนอม อาหารโดยการลดอณุ หภูมิ ตเู ยน็ เปน อุปกรณท่ีใชพ ลังงานตลอด 24 ช่ัวโมง ดังนั้นการเลือกและใช ตเู ย็นอยางเหมาะสมจะชวยประหยดั พลังงานไดมาก ภาพตูเย็น อุปกรณหลัก ๆ ท่ที าํ ใหภ ายในตเู ย็นเกดิ ความเย็น ประกอบดวย 1. คอมเพรสเซอร ทําหนาที่ในการอัดและดูดสารทําความเย็นใหหมุนเวียนในระบบ ของตูเยน็ 2. แผงทําความเย็น มหี นาที่กระจายความเย็นภายในตเู ย็น 3. แผงระบายความรอน เปนสวนท่ีใชระบายความรอนของสารทําความเย็น แผงระบายความรอนนี้ตดิ ตง้ั อยดู า นหลงั ของตเู ยน็ 4. ตัวตเู ย็นทาํ จากโลหะ และอดั ฉดี โฟมอยูระหวางกลาง เพ่ือทําหนาที่เปนฉนวนกัน ความรอ นจากภายนอก โดยปกตเิ ราระบุขนาดของตเู ยน็ เปนคิว หรอื ลกู บาศกฟตุ 5. อุปกรณอื่น ๆ เชน อุปกรณควบคุมอุณหภูมิ สวิตชโอเวอรโหลด พัดลมกระจาย ความเย็น ฯลฯ ความเยน็ ของตเู ยน็ เกิดขึ้นจากระบบทําความเย็น เมอื่ เราเสียบปล๊ักไฟฟาใหกับตูเย็น คอมเพรสเซอรจะดูดและอัดไอสารทําความเย็นใหมีความดันสูงข้ึน และไหลไปยังแผงระบาย

117 ความรอนเพื่อถายเทความรอนสูสิ่งแวดลอมภายนอก จากน้ันจะเปล่ียนสถานะเปนของเหลว ไหลผานวาลวควบคุมสารทําความเย็นเพื่อลดความดัน ไหลตอไปท่ีแผงทําความเย็นเพื่อ ดดู ความรอ นจากอาหารและเคร่ืองดื่มท่ีแชอยูในตูเย็น ณ จุดนี้ สารทําความเย็นจะเปล่ียนสถานะ กลายเปน ไอ และกลับไปยังคอมเพรสเซอรเ พอื่ เริ่มวงจรทาํ ความเยน็ ใหมอ ีกครง้ั การเลอื กซอื้ และการใชอ ยางถกู วิธแี ละประหยดั พลงั งาน 1) เลือกซ้ือตูเ ยน็ ทไ่ี ดร ับการรับรองฉลากเบอร 5 2) เลือกซ้อื ประเภทและขนาดใหเหมาะกับความตองการและลักษณะการใชงาน 3) คาไฟฟา จะเพ่ิมตามจํานวนคร้ังของการเปด - ปดตูเยน็ เพราะเม่อื เปดตเู ย็น ความรอนภายนอกจะไหลเขาตเู ยน็ ทําใหค อมเพรสเซอรตองทํางานหนกั มากข้นึ เพ่ือรักษาอุณหภูมิ ภายในตเู ยน็ ใหค งเดิมตามทตี่ ั้งไว 4) ถาอุณหภูมิโดยรอบสูงขึ้น ปริมาณความรอนจะถูกถายเทเขาไปในตูเย็นมากข้ึน เปนการเพิ่มภาระใหกับระบบทําความเย็น ดังน้ันจึงไมควรติดตั้งตูเย็นใกลกับแหลงกําเนิด ความรอนใด ๆ หรอื รบั แสงอาทติ ยโดยตรง 5) ไมเก็บอาหารในตูเย็นมากเกินไป เพราะจะทําใหอุณหภูมิในตูเย็นไมสม่ําเสมอ ควรใหมีชองวา ง เพ่อื ใหอากาศภายในไหลเวยี นไดส มํา่ เสมอ 6) ถานาํ อาหารที่มอี ณุ หภูมสิ ูงไปแชในตูเย็นจะสงผลกระทบดงั นี้ (1) ทําใหอ าหารตาง ๆ ทอี่ ยใู นบรเิ วณขางเคียงเส่อื มคณุ ภาพหรือเสียได (2) หากตเู ย็นกาํ ลังทาํ งานเต็มท่ีจะทําใหไ อสารทําความเย็นกอนเขาเครื่องอัดรอน จนไมส ามารถทําหนาท่ีหลอเย็นคอมเพรสเซอรไดเพยี งพอ และสงผลใหอ ายคุ อมเพรสเซอรส ้ันลง (3) สญู เสยี พลงั งานไฟฟามากขน้ึ 7) เม่ือดึงปล๊ักออกแลวไมควรเสียบปล๊ักใหมทันที เพราะเมื่อเครื่องหยุด สารทํา ความเย็นจากสวนท่ีมีความดันสูงจะไหลไปทางที่มีความดันตํ่าจนความดันภายในวงจรเทากัน ดังนน้ั ถา คอมเพรสเซอรเร่ิมทํางานทันที สารทําความเย็นยังไหลกลับไมทัน เครื่องจึงตองออกแรง ฉุดมากเพ่ือเอาชนะแรงเฉื่อยและแรงเสียดทาน ซ่ึงจะสงผลใหมอเตอรของเครื่องอัดทํางานหนัก และเกดิ การชํารดุ หรอื อายุการใชง านส้นั ลง

118 คา ไฟฟา ของตเู ยน็ ขนาดตาง ๆ เมือ่ ใชง านเปนเวลา 1 ช่ัวโมง ขนาดของตูเยน็ คา ไฟฟาตอช่ัวโมงโดยประมาณ 4 ควิ 0.21 บาท 6 ควิ 0.27 บาท 12 คิว 0.72 บาท การดแู ลรกั ษา 1. สําหรับตูเย็นท่ีมีแผงระบายความรอนควรทําความสะอาดแผงระบายความรอน ตูเยน็ สมาํ่ เสมอ ถามฝี นุ เกาะสกปรกมาก จะระบายความรอนไมดี มอเตอรตองทํางานหนัก เปลือง ไฟมากขน้ึ 2. อยาใหข อบยางประตมู ีจุดชาํ รุดหรอื เส่อื มสภาพ เพราะความรอนจะไหลเขาตูเย็น ทําใหม อเตอรต องทํางานหนกั และเปลืองไฟฟามาก ตรวจสอบโดยเสียบกระดาษระหวางขอบยาง ประตแู ลว ปดประตู ถา สามารถเล่ือนกระดาษไปมาไดแสดงวาขอบยางเส่ือมสภาพ ควรติดตอชาง มาเปล่ียนขอบยาง 3. อุปกรณระบายความรอน จะติดตงั้ อยูดานหลังตูเย็น เพ่ือใหสามารถระบายความ รอ นไดด ี ควรวางตูเยน็ ใหมรี ะยะหางจากผนังไมนอยกวา 10 ซม. ดานบนอยางนอย 30 ซม. ดานขาง อยา งนอย 2 - 10 ซม. 7. หลอดไฟ หลอดไฟ เปนอุปกรณใ หแ สงสวา งที่มใี ชกันทกุ ครวั เรอื น ถือเปนส่ิงจําเปนสําหรับการ ดํารงชีวิต นอกจากประโยชนในเร่ืองแสงสวางแลว ยังสามารถใชในการตกแตง และสราง บรรยากาศอีกดวย โดยหลอดไฟท่ีใชกันอยูมีหลายชนิด มีคุณสมบัติในการใหแสงสวางและทาง ไฟฟาตางกัน ดังน้ันหากผูใชรูจักเลือกใชหลอดไฟอยางเหมาะสม จะทําใหสามารถประหยัด พลังงานไฟฟาและคาใชจ า ยไดม าก เพ่อื ใหสามารถเลอื กซอื้ ไดอ ยางถูกตอ ง ผใู ชค วรรูจกั คณุ สมบตั ิ ของหลอดไฟกอน ซ่ึงคุณสมบัติของหลอดไฟตาง ๆ เหลานี้ สวนมากมักจะมีบอกอยูที่ขางกลอง หรือฉลากกํากับผลิตภัณฑ กอนซื้อจึงควรมีความเขาใจเก่ียวกับคุณสมบัติดังกลาว เพื่อเลือกซ้ือ

119 หลอดไฟประเภทตาง ๆ ไดอยางเหมาะสม ตอไปนี้คือ ชนิด คุณสมบัติและลักษณะการใชของ หลอดไฟประเภทตา ง ๆ ทนี่ ยิ มใชใ นบานพักและอาคารตา ง ๆ ชนดิ ของหลอดไฟ คณุ สมบตั ิและลกั ษณะการใช หลอดไส หลอดไส มีใชกนั มาหลายสิบป สมัยกอนนิยมใชกับงานให แสงสวา งในบานพักอาศัย หองอาหาร หองรับแขก แตปจจุบัน หลอด T5 ไมคอยนิยมเพราะกินไฟมาก คายความรอน เปดใชไมนาน หลอด T8 หลอดจะรอน อายุการใชงานสั้นตอง มีหลายขนาด เชน 3 วัตต 25 วัตต 40 วัตต 100 วัตต เปนตน ใชคูกับข้ัวชนิด E14 หลอดวงกลม หรือ E27 แสงของหลอดไสเม่ือสองกับวัตถุตางๆ แลวสีของ วัตถุจะไมผิดเพ้ียน ตามรานเสื้อผา กระเปา รองเทา ของ หลอดฟลอู อเรสเซนต ประดับตาง ๆ ชอบใชกันเพราะสีสันของสินคาจะไม ผิดเพยี้ น และยังควบคุมปรบั ความเขม ของแสงดว ยสวิตชหร่ีไฟ (Dimmer) ไดด วย หลอดฟลูออเรสเซนตหรือหลอดนีออน นิยมใชใหแสง สวางท่ัวไปท้ังภายในและภายนอกบาน อายุการใชงาน ยาวนานกวา หลอดไส ที่จะพบไดบ อ ย เชน - หลอด T8 ขว้ั ที่ใชรว มกันจะเปน G13 - หลอดผอมจอมประหยัด T5 เปนหลอดฟลูออเรสเซนต รุนเล็กที่สุด แตใหแสงสวางเทากับหลอดนีออนทั่วไปและกิน ไฟนอ ยกวา มี 3 เฉดสี ไดแก สีเดยไลท สีคูลไวท และสีวอรม ไวท หลอดรนุ นใี้ ชกับขว้ั G5 - หลอดวงกลมเหมือนโดนทั ทต่ี ดิ ต้ังพรอ มโคมเพดาน มีหลายขนาด เชน 22 วัตต 32 วัตต 40 วัตต เปนตน ใชงาน พรอมชดุ ขั้วหลอด

120 ชนดิ ของหลอดไฟ คณุ สมบตั ิและลักษณะการใช หลอดคอมแพคฟลูออเรสเซนต เปนหลอดท่ีพัฒนาขึ้นมา แทนหลอดไส เพ่ือใหกินไฟนอยลง ขนาดเล็กลง แตกําลังสอง สวางสูงข้ึน มีท้ังหลอดตะเกียบ หลอดเกลียว เปนหลอดที่กิน ไฟนอ ยกวา หลอดชนดิ อน่ื ๆ สว นใหญใ ชงานใหแสงสวางทั่วไป ในบานพักอาศัย บริเวณที่ตองเปดไฟทิ้งไวนาน ๆ อายุการใช งานหลอดจะยาวนานกวา หลอดไสถ งึ 8 เทา และยาวนานกวา หลอดนีออน 4 เทา มี 2 แบบ คือ แบบมีบัลลาสตภายใน ใช สวมแทนกับขั้วหลอดไสชนิดเกลียวได และแบบ บัลลาสต ภายนอก ตองมีขาเสียบกับบัลลาสต เชน หลอดตะเกียบ หลอดคอมแพคฟลอู อเรสเซนต หลอดเกลียว หลอดจะมอี ยูใหเลือก 3 สี ไดแก สีเดยไลท สีคูล ไวท และสวี อรมไวท เหมือนหลอดฟลอู อเรสเซนต หลอด LED หลอด LED (Light Emitting Diodes) เปนหลอดไฟ ขนาดเล็กที่สุด แตใหแสงสวางสูเทากับหลอดรุนอื่น ๆ หลักการทํางานของหลอด LED ตางจากหลอดไส เนื่องจาก เปนหลอดไมมีไส จึงไมมีการเผาไสหลอด หลอด LED ถึงไม แผความรอน เพราะพลังงานสวนใหญเปล่ียนเปนแสงไป หมดแลว แลว ก็อายุการใชง านของหลอดยาวนานขึ้น ก็เพราะ ไมม ีการเผาไหมน ่ันเอง นอกจากชนิดของหลอดดังท่ีกลาวมาแลว ยังมีหลอดไฟชนิดอ่ืน ๆ อีกมากมายใหผู ใชไ ดเ ลอื กใชต ามลกั ษณะหรือวัตถุประสงคของงาน เชน ไฟสองสวางในรูปแบบตาง ๆ ไฟประดับ และตกแตง เปนตน

121 การเลือกซอื้ และการใชอ ยา งถูกวธิ ีและประหยดั พลงั งาน 1) สาํ รวจรปู ทรงของหลอดไฟ เพ่ือกําหนดการใชงาน ทิศทางการใหแสง และองศา ของแสง 2) สาํ รวจขัว้ หลอดทใี่ ช ซงึ่ มแี บบข้วั เกลยี ว ข้วั เกลยี วเลก็ ข้ัวเข็ม หรือขว้ั เสยี บ 3) ตรวจสอบวา ตองมีอุปกรณใ ดที่ใชกบั หลอดไฟ หรือ โคมไฟ เชน หมอแปลง บัล ลาสต สวติ ชหร่ไี ฟ เปนตน 4) พิจารณาคุณสมบัติของหลอดไฟ ใหเหมาะสมกับการใชงาน โดยคุณสมบัติของ หลอดไฟทต่ี องนาํ มาพจิ ารณา มีดังนี้ - คาฟลักซการสองสวาง (Luminous Flux) เปนปริมาณแสงสวางท้ังหมดท่ีได จากแหลง กาํ เนดิ แสง มีหนวยวัดเปน ลเู มน (lm) - คาความสวาง (Illuminance) เปนปริมาณแสงสวางท่ีตกกระทบบนวัตถุ (lumen) ตอ 1 หนว ยพ้นื ท่ี มีหนว ยเปน ลูเมนตอ ตารางเมตร (lm/sq.m.) หรือ ลักซ (Lux) น่ันเอง โดยท่ัวไป อาจเรียกวา ระดับความสวาง (Lighting level) จึงเปนตัวท่ีบอกวาแสงท่ีไดเพียงพอ หรอื ไม - คาความเขมการสองสวาง (Luminous Intensity) เปนความเขมของแสงท่ี สองออกมาจากวัตถุ โดยท่ัวไปจะวัดเปนจํานวนเทาของความเขมท่ีไดจากเทียนไข 1 เลม จึงมี หนวยเปนแคนเดลา (Candela, cd) - คาความสองสวาง (Luminance) เปนตัวท่ีบอกปริมาณแสงท่ีสะทอนออกมา จากวัตถุ (candela) ตอ 1 หนว ยพน้ื ที่ มหี นวยเปน แคนเดลาตอตารางเมตร (cd/sq.m.) บางคร้ัง จึงอาจเรยี กวา ความจา (Brightness) - คา ประสทิ ธิผล (Efficacy) เปน ปรมิ าณแสงสวางที่ออกมาตอกําลังไฟฟาที่ใช มี หนวยวัดเปน ลูเมนตอวัตต (lm/w) หลอดที่มีคาประสิทธิผลสูง แสดงวา หลอดน้ีใหปริมาณแสง ออกมามากแตใชก าํ ลงั ไฟฟา นอ ย - คาความถูกตองของสี (Colour Rendering, Ra หรือ CRI) เปนคาที่ใชบอกวา หลอดไฟประเภทตา ง ๆ เม่อื แสงสอ งสีไปบนวัตถุจะทําใหสีของวัตถุนั้นผิดเพี้ยนจากความเปนจริง มากนอยเพียงใด ไมม ีหนว ยแตม ักเรยี กเปน เปอรเ ซ็นต (%) ตามคาความถูกตอง เชน แสงอาทิตยมี คา Ra = 100 เพราะแสงอาทิตยใ หส เปกตรัมครบทุกสี เม่ือสองไปบนวัตถุจะไมเห็นความผิดเพ้ียน ของสี เปน ตน

122 - คาอุณหภูมิสีของแสง (Color Temperature) สีของแสงที่ไดจากหลอดไฟ เทียบกบั สีทเ่ี กดิ จากการเผาวัตถุดําอุดมคติใหรอนที่อุณหภูมิน้ัน มีหนวยเปนเคลวิน (K) อุณหภูมิสี เปนตัวที่บอกวาแสงท่ีไดมีความขาวมากนอยแคไหน ถามีคาอุณหภูมิสีของแสงต่ําแสงท่ีไดจะ ออกมาในโทนเหลืองหรือแดง ถามีคาอุณหภูมิสีของแสงสูงแสงท่ีไดจะออกมาในโทนขาวกวา ใน ทอ งตลาดท่ัวไปมใี หเลือก 3 โทนสี นอกจากนี้แลวสิ่งท่ีควรรูเพ่ิมเติม คือ โทนสีของอุณหภูมิสีของแสง เพื่อให สามารถไดแสงตามตองการ โดยโทนสีของหลอดไฟในปจ จุบนั มีดังนี้  สีวอรมไวท (Warm White) ใหแสงสีแดงออกโทนสม เปนโทนสีรอน โทนอบอุน คา อณุ หภูมิสีของแสงอยูท่ี ต่าํ กวา 3,000 เคลวนิ  สีคูลไวท (Cool White) ใหแสงสีจะเร่ิมออกมาทางสีขาว เปนโทนสีที่ดูเย็น สบายตา ดคู อ นขา งสวางกวาเมอ่ื เทียบกับสีวอรมไวท คา อณุ หภูมิสีของแสงอยูท ่ี 3,000 - 4,500 เคลวิน  สีเดยไลท (Day Light) ใหแสงสีโทนออกขาวอมฟา แตคลายแสงธรรมชาติ ตอนเวลากลางวัน ดังน้ันคาความถูกตองของสีจึงมีมากกวาเม่ือเทียบกับสีวอรมไวทหรือสีคูลไวท คาอณุ หภูมิสีของแสงอยูที่ 4,500 - 6,500 เคลวนิ ขึ้นไป 5) พิจารณาถึงคาความสวางท่ีเหมาะสม โดยสมาคมไฟฟาและแสงสวางแหงประเทศ ไทย ไดมกี ารกาํ หนดคาความสองสวางที่เหมาะสมของแตละหอ งในบาน ดังตาราง ตารางความสองสวางในพนื้ ท่ีใชง านตา ง ๆ ในบา นอยูอาศยั พืน้ ที่ ความสองสวา งทพี่ นื้ ที่ ความสอ งสวา งรอบขาง (ลักซ) (ลกั ซ) ทางเขา 150/500 60/100 หอ งครวั 500/750 250/350 หองรบั ประทานอาหาร 300 100 หองน่ังเลน 60/300 60 หอ งทํางาน 300 150 หองนาํ้ 500 200 หอ งนา้ํ แขก 250 100

123 หองเปลยี่ นเสือ้ ผา 500 200 100/150 หองนอนใหญ 300/500 150 หองนอนเดก็ 300 50 60 ทางเดิน 150 100 บันได 200 ถนนทางเขา บาน 300 ที่มา : สมาคมไฟฟาและแสงสวา งแหงประเทศไทย สามารถคํานวณจํานวนหลอดไฟท่ีตองติดในพื้นท่ีตาง ๆ เพื่อใหไดความสองสวางท่ี เหมาะสม ไดด ังน้ี จํานวนหลอดไฟ = คาความสวา ง (ลักซ) × พ้ืนทีร่ บั แสง (ตารางเมตร) อตั ราพลังงานแสงทตี่ กบนพนื้ ท่ี (ลูเมน) โดยท่ี จํานวนหลอดไฟ คอื จาํ นวนหลอดไฟที่จะติดในหนึ่งพ้ืนท่ี คาความสวาง (ลักซ) คือ ความสองสวางในพื้นที่ใชงานตาง ๆ ในบานอยูอาศัยท่ี เหมาะสม (สามารถดูไดจ ากตารางความสอ งสวา งในพื้นท่ีใชงานตา ง ๆ ในบานอยูอาศัย) พ้ืนท่รี ับแสง (ตารางเมตร) คอื พื้นที่รบั แสงตอ หนึ่งหอ ง อัตราพลังงานแสงที่ตกบนพื้นท่ี (ลูเมน) คอื คา ความสวางของหลอดไฟ (สามารถดู ไดจากกลอ งหลอดไฟ) 6) พิจารณาโดยคํานึงถึงการประหยัดพลังงานไฟฟา หลอดไฟแตละชนิดจะใช พลังงานไฟฟา แตกตา งกนั โดยหลอด LED จะประหยัดไฟฟามากทส่ี ุด ซ่ึงสามารถเปรียบเทียบการ ใชพลังงานไฟฟาและคา ใชจ ายของหลอดไฟทงั้ 3 แบบ ไดดังตาราง

124 ตารางประสทิ ธภิ าพของพลังงานและคา ใชจายจากหลอดไฟแตล ะประเภท หวั ขอ หลอดไส หลอดคอมแพคฟลอู อเรส หลอด LED เซนต คา เฉลย่ี อายกุ ารใชงาน 1,200 8,000 50,000 (ชั่วโมง) คาเฉลี่ยประสิทธิภาพการสอง 12.5 – 17.5 45 – 75 69 – 100 สวาง (ลูเมนตอวตั ต) ปริมาณไฟฟาที่ใช เทียบกับ 109.5 25.6 11.0 หลอดไส 1 หลอดตอป (กโิ ลวตั ตตอป) คาใชจ า ยตอป เทยี บกับหลอดไส 424.8 94.4 37.4 1 หลอดตอป (บาท) ทีม่ า : http://www.hl.in.th/index/modules/plblog/frontent/details.php?plcn=knowled ge&plidp=6&plpn=why-we-change-to-use-led 7) ควรเลือกซ้ือหลอด LED หรือหลอดคอมแพคฟลูออเรสเซนต ท่ีมีฉลากเบอร 5 เนอ่ื งจากกินไฟนอย และมีอายกุ ารใชง านนาน 8) เลือกใชหลอดไฟท่ีไดมาตรฐาน 9) ลดจํานวนหลอดไฟในบรเิ วณทีอ่ าศัยแสงธรรมชาติได 10) ควรต้งั โคมไฟทโี่ ตะ ทํางาน หรอื ตดิ ตั้งไฟเฉพาะจุด แทนการเปดไฟท้งั หองเพื่อทาํ งาน 11) ปดสวติ ชไ ฟ เมื่อไมใชงาน การดแู ลรกั ษา 1) หมั่นทําความสะอาดหลอดไฟ เพราะจะชวยเพิ่มแสงสวาง โดยไมตองใชพลังงาน มากขน้ึ ควรทําความสะอาดอยา งนอ ย 4 ครง้ั ตอป หรือทกุ ๆ 3 เดอื น 2) สาํ หรับหลอดไฟท่ีเก็บไว ควรเก็บในบริเวณทีไ่ มม กี ารกระทบกระท่ังกันจนเกิดการ ชํารุดเสียหาย กิจกรรมทายเรอ่ื งที่ 2 การเลอื กซ้ือ การใช และการดูแลรกั ษาเครื่องใชไฟฟาภายในบาน (ใหผเู รยี นไปทํากิจกรรมเร่อื งท่ี 2 ทีส่ มุดบนั ทึกกจิ กรรมการเรยี นรู)

125 เร่อื งท่ี 3 การวางแผนและการคาํ นวณคา ไฟฟาในครัวเรอื น แมวา ทุกคนจะชว ยกันประหยัดไฟฟา แตในบางครัวเรอื นยังไมสามารถลดคาไฟฟาลงได เน่ืองจากไมทราบวา คาไฟฟาในแตละเดือนมาจากการใชเคร่ืองใชไฟฟาชนิดใด และองคประกอบ คาไฟฟามีอะไรบาง ดังนั้นหากสามารถคํานวณคาไฟฟาในครัวเรือนและวางแผนการใชไฟฟาใน ครัวเรือนได ก็จะสามารถชวยใหป ระหยัดคาไฟฟาลงได โดยในเรื่องนีป้ ระกอบดวย 2 ตอน คือ ตอนที่ 1 การคาํ นวณคา ไฟฟา ในครวั เรือน ตอนที่ 2 การวางแผนการใชไ ฟฟาในครัวเรอื น ตอนท่ี 1 การคาํ นวณคาไฟฟาในครวั เรือน คาไฟฟาที่เราชําระอยูทุกวันน้ี ไมเหมือนกับคาสินคาท่ัว ๆ ไป เชน ซ้ือน้ําที่บรรจุขวด ราคาขวดละ 5 บาท จาํ นวน 2 ขวด แมค า คดิ ราคา 10 บาท แตถ า ซอ้ื 12 ขวด แทนที่จะคิดที่ราคา 60 บาท อาจจะลดใหเหลือ 55 บาท น่ันหมายถึงวา ย่ิงซ้ือจํานวนมาก ราคามีแนวโนมจะถูกลง เขาตาํ ราเหมาโหลถูกกวา แตคา ไฟฟากลับใชหลักคดิ ตรงกันขาม กลาวคือ ราคาไฟฟาถาย่ิงใชมาก คาไฟฟาจะย่ิงสูงข้ึน เราเรียกอัตราชนิดนี้วา “อัตรากาวหนา” สาเหตุที่ใชอัตรากาวหนานี้ เนื่องจากเช้ือเพลิงท่ีใชผลิตไฟฟามีจํากัดและตองนําเขาจากตางประเทศ สงผลกระทบตอ ประเทศชาติ จึงตองการใหประชาชนใชไฟฟาเทาที่จําเปนและใชอยางประหยัด จึงต้ังราคา คาไฟฟา ใหเปนอตั รากาวหนา 1) องคป ระกอบคา ไฟฟา หากเรามาดูคาไฟฟาทีจ่ ายกันอยใู นปจ จุบัน จะพบวา มีองคประกอบ 3 สวนดวยกัน ไดแก คาไฟฟาฐาน คาไฟฟาผนั แปร (Ft) และภาษีมูลคา เพ่มิ (1) คา ไฟฟา ฐาน คาไฟฟาฐาน ซ่ึงการไฟฟานครหลวงใชคําวา คาพลังงานไฟฟา เปนคาไฟฟาท่ี สะทอ นตนทุนในการกอสรา งโรงไฟฟา ระบบสายสง ระบบจําหนา ย และคา การผลิตพลังงานไฟฟา ภายใตสมมติฐานความตองการไฟฟา คาเช้ือเพลิง คาซ้ือไฟฟา คาใชจายตามนโยบายของรัฐ ณ วันท่ีกําหนดโครงสรางคาไฟฟา โดยคณะกรรมการกํากับกิจการพลังงาน (กกพ.) จะพิจารณา ปรับคาไฟฟาฐานคราวละ 3 - 5 ป ดังน้ันในระหวางชวงเวลาดังกลาว คาใชจายที่อยูเหนือการ ควบคุม คือ คาไฟฟาผันแปร (Ft) ท่ีมีผลตอตนทุนการผลิตไฟฟา ซึ่งอาจมีการเปลี่ยนแปลงท้ัง เพมิ่ ขึน้ หรอื ลดลง คณะกรรมการกาํ กับกิจการพลงั งาน (กกพ.) จึงใชกลไกตามสูตรอัตโนมัติมาปรับ คา ไฟฟาผนั แปร (Ft)

126 (2) คาไฟฟาผันแปร (Ft) คา ไฟฟา ผนั แปร หรอื ที่นยิ มเรยี กกันวา คาเอฟที (Ft) หมายถึง คาไฟฟาท่ีสะทอน การเปล่ียนแปลงของคาใชจายท่ีอยูนอกเหนือการควบคุม ไดแก คาเช้ือเพลิง คาซ้ือไฟฟา และคาใชจายตามนโยบายของรัฐที่เปล่ียนไปจากคาไฟฟาฐาน โดยคณะกรรมการกํากับกิจการ พลงั งาน (กกพ.) จะพิจารณาปรบั คา ทกุ 4 เดอื น (3) ภาษมี ลู คาเพิม่ ตามหลักการภาษีแลว ผูใชสินคาหรือผูขอรับบริการ จะเปนผูรับภาระ ภาษมี ลู คา เพิ่ม ซงึ่ คาไฟฟา กเ็ ชน เดียวกนั ผูใ ชไ ฟฟาจะเปนผูรับภาระภาษีมูลคาเพ่ิม โดยคิดจากคา ไฟฟาฐานรวมกับคาไฟฟาผันแปร ในอัตราภาษีมูลคาเพิ่มรอยละ 7 โดยภาษีในสวนนี้จะถูกนําสง ใหกับกรมสรรพากร ภาพใบแจงคาไฟฟาของการไฟฟานครหลวง ภาพใบแจง คา ไฟฟา ของการไฟฟา สว นภมู ิภาค

127 2) อตั ราคา ไฟฟา อตั ราคาไฟฟาแบงออกเปน 8 ประเภท ไดแก (1) ประเภทที่ 1 บานอยอู าศยั สําหรบั การใชไ ฟฟา ภายในบา นเรือนท่ีอยูอาศัย รวมท้ังวัด สํานักสงฆ และสถาน ประกอบศาสนกิจของทกุ ศาสนา ตลอดจนบรเิ วณท่เี ก่ียวของ โดยตอผานเครอ่ื งวัดไฟฟาเครื่องเดียว (2) ประเภทที่ 2 กิจการขนาดเลก็ สาํ หรับการใชไฟฟา เพื่อประกอบธุรกิจ ธุรกิจรวมกับบานอยูอาศัย อุตสาหกรรม หนวยราชการ สํานักงาน หรือหนวยงานอ่ืนใดของรัฐ องคกรปกครองสวนทองถ่ิน รัฐวิสาหกิจ สถานฑูต สถานท่ีทําการของหนวยงานราชการตางประเทศ และสถานที่ทําการขององคการ ระหวางประเทศ หรืออ่ืน ๆ ตลอดจนบริเวณท่ีเกี่ยวของ ซ่ึงมีความตองการพลังไฟฟาเฉล่ียใน 15 นาทที ่สี งู สุด ต่ํากวา 30 กิโลวตั ต โดยตอ ผา นเคร่อื งวดั ไฟฟา เครอื่ งเดียว (3) ประเภทท่ี 3 กิจการขนาดกลาง สําหรับการใชไฟฟาเพ่ือประกอบธุรกิจ อุตสาหกรรม หนวยราชการ สํานักงาน หรอื หนวยงานอนื่ ใดของรฐั องคกรปกครองสวนทองถิ่น รัฐวิสาหกิจ สถานฑูต สถานท่ีทําการของ หนวยงานราชการตางประเทศ และสถานทท่ี ําการขององคก ารระหวางประเทศ ตลอดจนบริเวณท่ี เกย่ี วขอ ง ซงึ่ มคี วามตองการพลงั ไฟฟาเฉลีย่ ใน 15 นาทีท่สี งู สดุ ตั้งแต 30 กิโลวัตต แตไมถึง 1,000 กิโลวตั ต และมีปรมิ าณการใชพลงั งานไฟฟาเฉลี่ย 3 เดือนกอนหนาไมเ กิน 250,000 หนวยตอเดือน โดยตอผานเคร่ืองวดั ไฟฟา เคร่ืองเดียว (4) ประเภทที่ 4 กิจการขนาดใหญ สําหรับการใชไฟฟาเพื่อประกอบธุรกิจ อุตสาหกรรม หนวยราชการ สํานักงาน หรอื หนวยงานอน่ื ใดของรฐั องคก รปกครองสวนทองถิ่น รัฐวิสาหกิจ สถานฑูต สถานที่ทําการของ หนวยงานราชการตางประเทศ และสถานที่ทําการขององคการระหวางประเทศ หรืออื่น ๆ ตลอดจนบริเวณท่ีเก่ียวของ ซ่ึงมีความตองการพลังไฟฟาเฉลี่ยใน 15 นาทีที่สูงสุด ตั้งแต 1,000 กโิ ลวตั ตข้นึ ไป หรือมีปริมาณการใชพลังงานไฟฟาเฉล่ีย 3 เดือนกอนหนาเกิน 250,000 หนวยตอ เดอื น โดยตอ ผานเคร่ืองวัดไฟฟาเครอื่ งเดียว (5) ประเภทท่ี 5 กิจการเฉพาะอยาง สําหรับการใชไฟฟาเพ่ือประกอบกิจการโรงแรม และ กิจการใหเชาพักอาศัย ตลอดจนบริเวณท่ีเก่ียวของ ซึ่งมีความตองการพลังไฟฟาเฉล่ียใน 15 นาทีที่สูงสุด ต้ังแต 30 กิโลวตั ตข นึ้ ไป โดยตอผานเครือ่ งวัดไฟฟา เครอ่ื งเดียว

128 (6) ประเภทที่ 6 องคก รทไี่ มแ สวงหากาํ ไร สําหรับการใชไฟฟาขององคกรท่ีไมใชสวนราชการ แตมีวัตถุประสงคในการ ใหบ ริการโดย ไมคดิ คา ตอบแทน โดยตอ ผา นเคร่ืองวดั ไฟฟา เครอื่ งเดยี ว (7) ประเภทท่ี 7 สบู นํา้ เพือ่ การเกษตร สําหรับการใชไฟฟากับเคร่ืองสูบน้ําเพื่อการเกษตรของหนวยราชการ สหกรณ เพ่ือการเกษตร กลุมเกษตรกรที่จดทะเบียนจัดต้ังกลุมเกษตรกร กลุมเกษตรกรที่หนวยราชการ รบั รอง โดยตอ ผา นเคร่ืองวัดไฟฟาเครอ่ื งเดียว (8) ประเภทท่ี 8 ไฟฟาชั่วคราว สาํ หรับการใชไฟฟาเพื่องานกอสราง งานท่ีจัดขึ้นเปนพิเศษช่ัวคราว สถานท่ีที่ไมมี ทะเบียนบา นของสาํ นกั งานทะเบยี นสวนทอ งถิ่น และการใชไ ฟฟา ทย่ี ังปฏบิ ัติไมถกู ตองตามระเบียบ ของการไฟฟา สวนภูมภิ าค โดยตอผานเคร่อื งวดั ไฟฟา เครอื่ งเดยี ว สามารถดูขอมูลเพ่มิ เตมิ ไดท่ี การไฟฟา นครหลวง (www.mea.or.th) และการไฟฟา สว นภมู ิภาค (www.pea.co.th) อตั ราคา ไฟฟาประเภทที่ 1 บานอยูอาศัย มีการกาํ หนดอัตรากาวหนา ดงั นี้ อตั ราปกติ การใชพลงั งานไฟฟา คา พลงั งานไฟฟา คาบรกิ าร (บาท/หนวย) (บาท/เดอื น) 1. ใชพลงั งานไฟฟาไมเ กนิ 150 หนว ยตอ เดือน 8.19 15 หนวยแรก (หนวยท่ี 0 – 15) 2.3488 10 หนว ยตอ ไป (หนว ยท่ี 16 – 25) 2.9882 10 หนว ยตอ ไป (หนว ยท่ี 26 – 35) 3.2405 65 หนว ยตอ ไป (หนวยที่ 36 – 100) 3.6237 50 หนวยตอ ไป (หนวยท่ี 101 – 150) 3.7171 250 หนวยตอไป (หนว ยท่ี 151 – 400) 4.2218 เกิน 400 หนว ยขึ้นไป (หนวยท่ี 401 เปน ตนไป) 4.4217 2. ใชพ ลังงานไฟฟาเกนิ 150 หนวยตอเดอื น 38.22 150 หนวยแรก (หนว ยที่ 0 – 150) 3.2484 250 หนว ยตอไป (หนว ยท่ี 151 – 400) 4.2218 เกิน 400 หนว ยข้ึนไป (หนวยที่ 401 เปน ตน ไป) 4.4217

129 อตั ราคา ใชไ ฟฟาประเภทท่ี 2 อตั ราตามชว งเวลาของการใช (Time of Use Rate : TOU) 1. แรงดนั 22 – 33 กโิ ลโวลต คาพลังงานไฟฟา คา บรกิ าร 2. แรงดนั ตํา่ กวา 22 กิโลโวลต (บาท/หนว ย) (บาท/เดอื น) Peak Off Peak 312.24 5.1135 2.6037 38.22 5.7982 2.6369 หมายเหตุ 1) ผใู ชไ ฟฟา ท่ตี ิดตัง้ เครือ่ งวัดไฟฟาไมเกนิ 5 แอมป 220 โวลต 1 เฟส 2 สาย จะจัดเขา ประเภทท่ี 1 บานอยอู าศยั ประเภท ก. แตหากใชไฟฟาเกิน 150 หนวยติดตอกัน 3 เดอื น ในเดือนถดั ไปจะจดั เขา ประเภทบานอยูอาศัย ประเภท ข. และเมื่อใดที่การใช ไฟฟาไมเกิน 150 หนวยติดตอกัน 3 เดือน ในเดือนถัดไปจะจัดเขาประเภทท่ี 1 บา นอยูอาศัย ประเภท ก. 2) ผูใชไฟฟาที่ติดตั้งเครื่องวัดไฟฟาเกิน 5 แอมป 220 โวลต 1 เฟส 2 สาย จะจัดเขา ประเภทที่ 1 บานอยูอาศัย ประเภท ข. 3) ผูใ ชไฟฟาประเภทท่ี 1 บา นอยูอ าศยั ประเภท ก. ที่ใชไ ฟฟา ไมเ กิน 50 หนว ยตอเดือน ทุกราย ยังคงไดร บั สิทธคิ า ไฟฟาฟรี ตั้งแตเดือนมกราคม 2559 โดยผูท่ีจะไดรับสิทธ์ิ จะตองไมเปนนิติบุคคลและมีการใชไฟฟาไมเกิน 50 หนวยตอเดือน ติดตอกันเปน ระยะเวลาไมน อยกวา 3 เดือน นบั ถึงเดอื นปจ จบุ ัน 4) ประเภทที่ 2 กรณีติดต้ังเครื่องวัดไฟฟาทางดานแรงตํ่าของหมอแปลงซึ่งเปนสมบัติ ของผใู ชไฟฟา ใหคํานวณหนว ยคดิ เงนิ เพมิ่ ขึ้นอกี รอยละ 2 เพื่อครอบคลุมการสูญเสีย ในหมอแปลงไฟฟาซึ่งมไิ ดวดั รวมไวด วย 5) ประเภทท่ี 2 เปนอัตราเลือก ท้ังนี้ ผูใชไฟฟาจะตองชําระคาใชจายตามที่การไฟฟา สวนภูมิภาค หรือการไฟฟา นครหลวงกาํ หนด และหากเลือกใชไปแลวไมนอยกวา 12 เดือน สามารถแจงความประสงคข อเปลีย่ นกลับไปใชอ ัตราประเภทที่ 1 ได

130 3) การคํานวณคาไฟฟา คา พลงั งานไฟฟา คิดไดจากปริมาณพลงั งานไฟฟา ท้ังหมดท่ีใชในแตละเดือน พลังงาน ไฟฟา ทงั้ หมดจะไดจากคา พลังงานไฟฟา ทีใ่ ชกับเครื่องใชไฟฟาแตละชนิด คาพลังงานไฟฟาอานได จากเคร่อื งวดั ท่ีเรยี กวา มาตรกโิ ลวตั ต – ชั่วโมงหรือที่รูจ ักกันวา “มิเตอรหรือมาตรวดั ไฟฟา ” เคร่ืองใชไฟฟาแตละชนิดจะใชพลังงานไฟฟาตางกัน ทั้งนี้ข้ึนอยูกับชนิดและขนาด ของเครื่องใชไฟฟา ตามตัวเลขท่ีกํากับบนเคร่ืองใชไฟฟาที่ระบุท้ังความตางศักย (V) และ กําลงั ไฟฟา (W) รวมไปถงึ ความถ่ี (Hz) ของไฟฟา ทใ่ี ชกบั เครอ่ื งใชไฟฟา น้ัน กําลังไฟฟา หมายถึง พลังงานไฟฟาท่ีนําไปใชงานในเวลา 1 วินาที มีหนวยเปน จลู ตอวินาที หรอื “วตั ต” (W) สามารถคํานวณหากําลังไฟฟาไดจากความสัมพันธระหวางพลังงาน ไฟฟา ทถ่ี กู ใชไปในเวลา 1 วินาที ดังน้ี กาํ ลังไฟฟา (วัตต) = พลังงานไฟฟา ทใี่ ช (จูล) เวลาทีใ่ ช (วินาท)ี หรอื พลังงานไฟฟา ทใ่ี ช (จูล) = กาํ ลงั ไฟฟา (วัตต) x เวลาท่ีใช (วินาที) ตัวอยา งการคาํ นวณกําลงั ไฟฟาของเครอ่ื งใชไฟฟา ตวั อยาง ตูเยน็ หลังหนงึ่ ใชพลงั งานไฟฟา ไป 1,500 จูล ในเวลา 10 วินาที ตูเย็นหลงั นี้มกี าํ ลังไฟฟา เทา ไร วิธีทํา กําลังไฟฟา (วัตต) = พลังงานไฟฟา ท่ีใช (จลู ) เวลาทใ่ี ช (วินาที) แทนคา กําลังไฟฟา = 1, 500 = 150 จลู ตอวินาที 10 หรอื = 150 วตั ต ตอบ ตูเย็นหลังนม้ี ีกําลงั ไฟฟา 150 จลู ตอ วนิ าที หรือ 150 วตั ต

131 ตัวอยา งการคาํ นวณพลังงานไฟฟาของเครือ่ งใชไฟฟา ตัวอยาง หลอดไฟขนาด 60 วัตต จาํ นวน 2 หลอด เปดไวน าน 3 ช่วั โมง จะส้ินเปลืองพลงั งาน ไฟฟา เทา ใด วิธที ํา หลอดไฟ 2 หลอด ใชก าํ ลังไฟฟา = 2 x 60 = 120 วตั ต = 120/1,000 = 0.120 กโิ ลวัตต เวลาท่ใี ชง าน = 3 ชวั่ โมง พลงั งานไฟฟา ทใ่ี ช (วัตต-ชวั่ โมง) = กําลงั ไฟฟา (กโิ ลวตั ต) x เวลาท่ใี ช (ชว่ั โมง) แทนคา พลังงานไฟฟาที่ใช = 0.120 x 3 กิโลวตั ต - ชว่ั โมง = 0.360 กโิ ลวตั ต - ชว่ั โมง แปลงคา เปน หนวย หรือ ยนู ิต โดย 1 ยูนติ เทา กับ 1 กโิ ลวตั ต-ช่ัวโมง ดังน้ัน 0.360 กิโลวัตต - ช่ัวโมง = 0.360 หนวย หรือ ยนู ิต ตอบ หลอดไฟใชพ ลงั งานไฟฟา 0.360 หนวย หรอื ยนู ิต

132 เรื่องนา รู : การวัดพลังงานไฟฟาที่ใชในบานนิยมใชหนวยใหญกวาจูล โดยใชเปน กิโลวัตต – ช่ัวโมง หรอื เรียกวา หนว ย (Unit : ยนู ติ ) พลังงานไฟฟา 1 กิโลวัตต – ช่ัวโมง หมายถึง พลังงานไฟฟาท่ีใชไป 1,000 วัตตในเวลา 1 ชว่ั โมง หรือ พลงั งานไฟฟา (หนวย) = กาํ ลังไฟฟา (กโิ ลวตั ต) x เวลา (ช่ัวโมง) ตัวอยา งการคาํ นวณคา ไฟฟาจากเครื่องใชไ ฟฟา ตวั อยาง เปด เครือ่ งปรบั อากาศที่ใชกาํ ลงั ไฟฟา 2,000 วตั ต เปน เวลา 2 ชั่วโมง จะใชพ ลังงานไฟฟา ไปกห่ี นว ย และจะเสยี เงนิ เทา ไร ถา พลังงานไฟฟา หนว ยละ 2.50 บาท วิธีทาํ พลงั งานไฟฟา (หนว ย) = กาํ ลังไฟฟา (กโิ ลวตั ต) x เวลา (ชัว่ โมง) กําลังไฟฟา 2, 000 เวลาท่ีใช = 2,000 วัตต = 1, 000 = 2 กโิ ลวัตต = 2 ชว่ั โมง แทนคา พลังงานไฟฟา = 2 x 2 = 4 หนวย จะเสยี เงนิ คา พลังงานไฟฟา = 4 x 2.50 = 10 บาท ตอบ ใชพลงั งานไฟฟาไป 4 หนว ย และเสยี เงินคา พลังงานไฟฟา 10 บาท กําลังไฟฟามีคามากหรือนอยขึ้นอยูกับปริมาณกระแสไฟฟาและความตางศักย ดังนั้นจึง สามารถคาํ นวณหาคา กําลงั ไฟฟาไดจ ากผลคูณระหวางความตางศกั ย กับกระแสไฟฟา ดงั น้ี กําลงั ไฟฟา (วตั ต) = กระแสไฟฟา (แอมแปร) x ความตางศักย (โวลต) หรอื P = IV เม่อื กําหนดให P แทน กาํ ลงั ไฟฟา มีหนว ยเปน วัตต (W) I แทน กระแสไฟฟา มีหนวยเปน แอมแปร (A) V แทน ความตา งศกั ย มหี นวยเปน โวลต (V)

133 ตัวอยาง กาตมนา้ํ ไฟฟา ใบหน่งึ ใชก ําลังไฟฟา 990 วตั ต เมอื่ ตอเขากบั ความตา งศักย 220 โวลต จะมีกระแสไฟฟา ผานเทา ไร วิธีทาํ กาตมน้าํ ไฟฟา ใชกาํ ลงั ไฟฟา ( P ) = 990 W ความตา งศกั ยข องกาตมนา้ํ ไฟฟา ( V ) = 220 V จาก P = IV ดังนั้น 990 = I x 220 990 I = 220 I = 4.5 A ตอบ กระแสไฟฟาทผี่ า นกาตม นํ้าไฟฟาเทากบั 4.5 แอมแปร ตอนที่ 2 การวางแผนการใชไฟฟาในครัวเรอื น การวางแผนการใชเ ครื่องใชไ ฟฟา ชนดิ ตาง ๆ ในครัวเรอื น ชวยใหสามารถควบคุมคาไฟฟา ในแตละเดือนได การเรมิ่ วางแผนการใชเครอ่ื งใชไ ฟฟาภายในบาน สามารถทาํ ไดด ังน้ี 5) สํารวจเคร่ืองใชไฟฟาภายในบาน กําลังไฟฟา และจํานวนเวลาการใชงานวามี เครื่องใชไฟฟา ชนิดใดบา ง มขี นาดกําลังไฟฟา เทา ใด และใชง านเปนเวลานานเทาใด 6) นําขอมูลที่สาํ รวจมาคํานวณคา ไฟฟา และวางแผนการใชเคร่ืองใชไฟฟาแตละประเภท ใหเกิดความประหยัดมากขึ้นตอ ไป นอกจากน้ีการวางแผนการใชไฟฟา ยงั ชว ยใหผูใ ชไ ฟฟาสามารถสังเกตไดถึงความผิดปกติ ของเคร่ืองใชไฟฟา เชน คาไฟฟาอาจมีคามากกวาที่ประมาณการไว ก็เปนจุดสังเกตใหผูใชไฟฟา ทบทวนการใชงาน และตรวจสอบวามีเครื่องใชไฟฟาประเภทใดผิดปกติหรือไม อาจเกิดไฟฟารั่ว หรอื เสอ่ื มสภาพ หมดอายกุ ารใชง าน เปนตน

134 ตัวอยาง ถาบานของนาย ก. ตองการจายคาไฟฟาในแตละเดือนประมาณ 500 บาท จะตอง วางแผนการใชเครอ่ื งใชไ ฟฟา อยา งไร 1) สํารวจเครือ่ งใชไ ฟฟาภายในบาน กําลังไฟฟา และจํานวนเวลาการใชงาน (สามารถ หาคา กําลังไฟฟา ไดจากฉลากบอกคาทางไฟฟาที่ติดมากับอุปกรณน น้ั ๆ) ชนิดเครื่องใชไฟฟา กําลงั ไฟฟา จาํ นวน จาํ นวน คา ไฟฟา (วตั ต) เวลาใชงาน หนวยไฟฟา (บาท) เตารดี (ช่วั โมง) โทรทศั นส ี 1,000 (หนวย) 35 เครื่องปรบั อากาศ 100 10 10 52.5 ตเู ยน็ 1,500 525 70 150 15 176.4 รวม 788.9 100 150 720 50.4 * คากําลังไฟฟาท่ีใชในตัวอยางเปนคาประมาณ อาจมากหรือนอยกวาท่ีแสดงไวตามขนาดของ เคร่อื งใชไ ฟฟา * คา ไฟฟา ตอ หนวยทนี่ ํามาคาํ นวณ คือ 3.5 บาท 2) วิเคราะหคาไฟฟาที่เกิดขึ้นวามาจากเคร่ืองใชไฟฟาชนิดใดมากที่สุด สามารถลด การใชงานไดอยางไรบาง โดยสามารถดูคําแนะนําการใชงานเครื่องใชไฟฟาอยางประหยัดไดใน หัวขอ แนวปฏบิ ัติการประหยดั พลังงานไฟฟาในครัวเรือน ทไ่ี ดเ รียนรูม าแลว จากตารางการใชอุปกรณไฟฟาดานบน แสดงใหเห็นวาบานของนาย ก. มีคาไฟฟาจาก เคร่ืองปรับอากาศมากที่สุด เมื่อนาย ก. ทราบดังนั้นจึงปรับลดการใชเครื่องปรับอากาศ โดยการ เปดใชงานนอยลงจาก 100 ช่ัวโมง / เดือน เหลือ 50 ชั่วโมง เมื่อรีดผาก็รีดคร้ังละมาก ๆ คือ สปั ดาหล ะ 1 คร้งั จากทเ่ี ม่ือกอนรีดผาทุกวัน สวนโทรทัศนก็ปดทุกคร้ังที่ไมใชงาน จากที่เมื่อกอน เปดทงิ้ ไวจ นหลบั ก็สามารถชว ยลดการใชไ ฟฟาได สวนตูเย็นน้ัน เน่ืองจากตองเสียบปล๊ักใชไฟฟา ตลอด 24 ชัว่ โมง คงไมสามารถลดการใชงานเพ่อื ลดคา ไฟฟาไดมากนัก แตการใชอยางถูกวิธีก็เปน การยืดอายกุ ารใชง านและใชไ ฟฟาลดลงเลก็ นอ ย โดยหลงั จากนาย ก. ปรบั การใชง านอปุ กรณไ ฟฟา ดังกลาว ทาํ ใหบ านของนาย ก. ลดคา ไฟฟา รายเดือนใหอ ยใู นงบประมาณ 500 บาท ได ดงั ตาราง

135 ชนิดเคร่ืองใชไฟฟา กําลงั ไฟฟา จํานวน จํานวน คาไฟฟา (วตั ต) เวลาใชงาน หนว ยไฟฟา (บาท) เตารีด (ชั่วโมง) โทรทศั นส ี 1,000 (หนวย) 14 เครอื่ งปรบั อากาศ 100 4 4 42 ตเู ย็น 1,500 262.5 70 120 12 176.4 รวม 494.9 50 75 720 50.4 กิจกรรมทา ยเรอื่ งท่ี 3 การวางแผนและการคาํ นวณคา ไฟฟาในครัวเรอื น (ใหผเู รยี นไปทํากิจกรรมเรือ่ งท่ี 3 ทีส่ มุดบนั ทึกกิจกรรมการเรยี นรู)

136 บรรณานุกรม การไฟฟา ฝา ยผลิตแหง ประเทศไทย. พลังงานทดแทน. นนทบรุ ี: กองผลติ ส่อื การสื่อสารองคการ ฝายส่ือสารองคก าร กฟผ. 2554. คมู อื การพฒั นาและการลงทนุ ผลติ พลงั งานทดแทน ชุดที่ 1. ไฟฟาพลังงานลม. กรมพัฒนา พลงั งานทดแทน และอนุรกั ษพลงั งาน กระทรวงพลงั งาน. 2555. คมู อื การพัฒนาและการลงทนุ ผลิตพลังงานทดแทน ชุดท่ี 2. พลงั งานแสงอาทติ ย. กรมพฒั นา พลังงานทดแทน และอนุรกั ษพ ลงั งาน กระทรวงพลงั งาน. 2555. คูม อื การพฒั นาและการลงทุนผลิตพลังงานทดแทน ชุดท่ี 4. ชีวมวล. กรมพัฒนาพลังงานทดแทน และอนรุ ักษพลังงาน กระทรวงพลงั งาน. 2555. นวลฉวี รงุ ธนเกียรติ. พลงั งานนิวเคลยี รเ พื่อมนษุ ยชาติ. กรุงเทพฯ: สาํ นักพิมพ มหาวทิ ยาลัยเกษตรศาสตร. 2547. แผนทศี่ ักยภาพพลังงานลมของประเทศไทย. กรมพัฒนาและสง เสริมพลงั งาน. 2544. วสนั ต เตชะวงศธ รรม. “ทศิ ทางใหมข องสายลม” ใน เม่ือสองมือรวมคลายโรครอ น. (หนา 86-93).กรงุ เทพฯ: สํานกั พมิ พทางชา งเผอื ก. 2552. สาํ นักงานนโยบายและแผนพลังงานกระทรวง กระทรวงพลงั งาน. การใชไ ฟฟา และการผลติ ไฟฟา ของประเทศไทย. กรงุ เทพฯ. 2554. สถานการณก ารผลติ -ใชไฟฟา ป 2558. กองวางแผนพฒั นากําลงั การผลติ ไฟฟา ฝา ยวางแผน ระบบไฟฟา การไฟฟาฝา ยผลิตแหง ประเทศไทย (ขอ มูล ณ ธนั วาคม 2558) BP Corporation (2015), BP Statistic Review of World Energy June 2015.

137 แหลงอา งอิงออนไลน กรมพัฒนาพลังงานทดแทนและอนรุ ักษพลงั งาน กระทรวงพลังงาน. (2554). รายงานไฟฟาของ ประเทศไทยป 2554. [ออนไลน] . เขา ถึงไดจาก: http://www.dede.go.th/dede/images/stories/stat_dede /electric54_1.pdf. (วนั ที่คน ขอ มูล: 21 มนี าคม 2556). กลมุ พัฒนาการสง เสรมิ สขุ ภาพและอนามยั ส่ิงแวดลอ ม ศอ.4. กรอบแนวคดิ การประเมนิ ผล กระทบตอสุขภาพจากโรงไฟฟา (HIA for Power Plant). [ออนไลน] . เขาถงึ ไดจาก: http://hpe4.anamai.moph.go.th/hpe. (วันทคี่ นขอ มูล: 21 มีนาคม 2556). การเลอื กขนาดสายไฟฟาใหเหมาะสมกบั การใชง าน. [ออนไลน]. เขา ถงึ ไดจาก: http://clover.tatc.ac.th/index.php?usid=08122513132352&p=newsblog. (วนั ที่คนขอ มูล: 21 มนี าคม 2556). การไฟฟาฝายผลติ แหง ประเทศไทย. [ออนไลน]. เขา ถงึ ไดจาก: http://www.egat.co.th/. (วันท่ีคนขอมลู : 20 มีนาคม 2556). การไฟฟาฝายผลิตแหงประเทศไทย. โครงการฉลากประหยดั ไฟฟาเบอร 5. [ออนไลน]. เขา ถึงไดจาก: http://labelno5.egat.co.th/index.php?option=com_content& view =article & id=6&Itemid=108&lang=th. (วนั ทคี่ นขอ มูล: 21 มนี าคม 2559). การไฟฟา ฝา ยผลติ แหงประเทศไทย. ทศิ ทางพลังงานของเพื่อนบานอาเซยี น. [ออนไลน]. เขาถงึ ไดจ าก: http://www.egat.co.th/index.php?option=com_content&view=article&id=114 2:article-20150827-01&catid=49&Itemid=251. (วนั ท่ีคน ขอ มูล: 17 มีนาคม 2559). การไฟฟาฝายผลติ แหง ประเทศไทย. ผลการดําเนนิ งาน กฟผ. ป 2558 และทิศทางในป 2559. [ออนไลน]. เขาถงึ ไดจ าก: http://www.egat.co.th/index.php?option=com_content&view=article&id=131 3:egatnews-20160106-02&catid=30&Itemid=112. (วันท่ีคนขอมูล: 17 มนี าคม 2559). การไฟฟาฝายผลิตแหงประเทศไทย. โรงไฟฟาพลงั นา้ํ ชมุ ชนบา นคลองเรอื ตาํ บลปากทรง อําเภอพะโตะ จงั หวดั ชุมพร โดยชมุ ชน เพอ่ื ชุมชนและสงั คม. [ออนไลน]. เขา ถึงไดจ าก: http://www.egat.co.th/index.php?option=com_content&view=article&id=104 6&Itemid=170. (วนั ท่ีคน ขอมูล: 26 มนี าคม 2559). การไฟฟา สวนภูมิภาค. อตั ราคา ไฟฟา การไฟฟา สวนภมู ิภาค. [ออนไลน]. เขา ถงึ ไดจาก: http://www.eppo.go.th/power/pw-rate-PEA.html (วนั ที่คน ขอมูล: 20 มนี าคม 2556).

138 การไฟฟาสวนภมู ภิ าค. [ออนไลน] . เขา ถึงไดจาก: http://www.pea.co.th. (วนั ที่คน ขอมลู : 20 มนี าคม 2556). การไฟฟานครหลวง. [ออนไลน]. เขาถึงไดจาก: http://www.mea.or.th/home/index.php?l=th. (วันท่ีคนขอ มลู : 20 มีนาคม 2556). ชดุ การสอน เรอื่ งวงจรไฟฟา กจิ กรรมท่ี 11. [ออนไลน] . เขา ถงึ ไดจ าก: http://sanchai2506.wordpress.com/. (วนั ท่คี นขอมลู : 20 มีนาคม 2556). ประกายนคร. Tips Electrical. [ออนไลน]. เขาถึงไดจาก: http://www.praguynakorn.com/tip3- (วนั ที่คน ขอมลู : 21 มีนาคม 2556). ประเภทของสายไฟฟา. [ออนไลน] . เขา ถึงไดจ าก: http://www.srptc.ac.th/news/05-01- 2012-InRoXHKThu52521.pdf. (วันที่คนขอมลู : 21 มีนาคม 2556). รูจ กั หลอดไฟในบานกอ นซอื้ . [ออนไลน]. เขา ถึงไดจ าก: http://community.akanek.com/th/content/%E0%B8%AB%E0%B8%A5%E0%B 8%AD%E0%B8%94%E0%B9%84%E0%B8%9F- %E0%B9%80%E0%B8%A5%E0%B8%B7%E0%B8%AD%E0%B8%81%E0%B8% AD%E0%B8%A2%E0%B9%88%E0%B8%B2%E0%B8%87%E0%B9%84%E0%B8 %A3%E0%B9%83%E0%B8%AB%E0%B9%89%E0%B9%80%E0%B8%AB%E0% B8%A1%E0%B8%B2%E0%B8%B0%E0%B8%81%E0%B8%B1%E0%B8%9A%E0 %B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B9%83%E0%B8%8A%E0%B9%89% E0%B8%87%E0%B8%B2%E0%B8%99. (วนั ท่ีคนขอมลู : 7 เมษายน 2559). วิธีตดิ ต้ังสายดนิ ทีถ่ ูกตอง. [ออนไลน]. เขา ถงึ ไดจาก: www.clef- audio.com/pic/correct_grounding.pdf. (วันที่คนขอ มลู : 20 มนี าคม 2556). วิธีวัดขนาดของจอ LCD [ออนไลน]. เขาถงึ ไดจ าก: http://repair- notebook.com/archives/554. (วันที่คนขอมลู : 20 มนี าคม 2556). สถาบันวิจยั และพฒั นาพลังงาน. (2556). พลงั งานไฟฟา. [ออนไลน]. เขา ถึงไดจ าก: http://www.rmutphysics.com/charud/scibook/electric4/bottee3.htm. (วนั ท่ีคน ขอ มลู 20 มนี าคม 2555). สมาคมนิวเคลยี รแ หงประเทศไทย. การเปรยี บเทียบขอ ดแี ละขอ เสียของโรงไฟฟา นิวเคลียรก บั โรงไฟฟา ที่ใชเ ชอื้ เพลิงชนิดอ่ืน. [ออนไลน] . เขา ถงึ ไดจาก: http://www.nst.or.th/powerplant/pp04.htm. (วนั ทค่ี นขอ มลู : 21 มนี าคม 2556).

139 สาํ นกั งานนโยบายและแผนพลังงาน กระทรวงพลังงาน. (2554). การใชไฟฟา และการผลิตไฟฟา ของประเทศไทย. [ออนไลน] . เขา ถึงไดจ าก: http://www.eppo.go.th/power/power2554.pdf. (วนั ท่ีคน ขอมูล: 21 มนี าคม 2556). สํานกั นโยบายและแผนพลงั งาน กระทรวงพลงั งาน. เครอื่ งใชไ ฟฟา ภายในบา น. [ออนไลน]. เขาถงึ ไดจาก: http://www.eppo.go.th/encon/ebook/ep-51/home-utilities.pdf. (วนั ที่คนขอมลู : 20 มนี าคม 2556). สาํ นกั นโยบายและแผนพลงั งาน กระทรวงพลังงาน. แผนพัฒนากําลงั การผลติ ไฟฟา ของประเทศ ไทย พ.ศ. 2558 – 2579 (PDP2015). [ออนไลน]. เขาถึงไดจ าก: http://www.eppo.go.th/power/PDP2015/PDP2015.pdf. (วันที่คน ขอ มูล : 17 มนี าคม 2559). MAC eKnowledge. วงจรไฟฟา ในบา น. [ออนไลน]. เขาถงึ ไดจาก: http://www.maceducation.com/e-knowledge/2432209100/10.htm. (วันที่คน ขอ มลู : 21 มนี าคม 2556). Thailand Energy and Environment Network. โรงไฟฟา พลงั ความรอนใตพ ิภพฝาง. [ออนไลน]. เขาถงึ ไดจาก: http://teenet.cmu.ac.th/sci/fang_th.php. (วันท่คี นขอมลู : 21 มีนาคม 2556). Breakdown of Electricity Generation by Energy Source. [ออนไลน]. เขา ถงึ ไดจาก: http://www.tsp-data-portal.org/Breakdown-of- Electricity-Generation-by-Energy-Source#tspQvChart. (วนั ที่คน ขอมูล: 17 มีนาคม 2559).

140 ทม่ี าของภาพและขอ มลู ลําดับ ภาพ แหลง ท่มี าของขอ มูล หนว ยการเรยี นรูท ี่ 1 พลงั งานไฟฟา 1 ภาพไฟฟาท่เี กิดจากการเสยี ดสขี องวตั ถุ http://weerajit14.blogspot.com/2011/09/electrostar tic.html 2 ภาพอุปกรณไ ฟฟาท่เี กดิ จากการทาํ ปฏิกริ ิยา https://market.onlineoops.com/802286 เคมี (แบตเตอร)่ี 3 ภาพอุปกรณไ ฟฟา ทเี่ กดิ จากการทาํ ปฏกิ ริ ยิ า http://www.ksrv.ac.th เคมี (ถา นอัลคาไลน 1.5 โวลต) 4 ภาพอปุ กรณไฟฟา ทเ่ี กิดจากการทาํ ปฏิกริ ยิ า http://pantip.com/topic/30216515 เคมี (ถานอัลคาไลน 9 โวลต) 5 ภาพการตอ อปุ กรณใ หเกิดไฟฟาจากความรอน http://www.rmutphysics.com/charud/scibook/elect ric4/bottee3.htm 6 ภาพเซลลแ สงอาทติ ยท ใ่ี ชใ นการผลิตไฟฟา http://thailandindustry.com/indust_newweb/news_ ของเขอื่ นสริ ินธร จงั หวดั อบุ ลราชธานี preview.php?cid=10072 7 ภาพอุปกรณทมี่ ีการใชไฟฟา ทเี่ กิดจาก http://lsp-acsp.exteen.com/20100421/entry พลังงานแมเหลก็ ไฟฟา (ซา ย) 8 ภาพอปุ กรณท ม่ี ีการใชไฟฟาทเ่ี กดิ จาก http://www.kelenor.com/index.php?controller=cate พลงั งานแมเหลก็ ไฟฟา (ขวา) gory&path=633 9 ภาพคณะกรรมการกาํ กบั กจิ การพลงั งาน http://www.erc.or.th/ERCWeb2/Default.aspx (กกพ.) 10 ภาพการไฟฟาฝา ยผลติ แหง ประเทศไทย http://www.egat.co.th/ (กฟผ.) https://www.pea.co.th/SitePages/home.aspx 11 ภาพการไฟฟาสว นภมู ิภาค (กฟภ.) http://www.mea.or.th/home/index.php 12 ภาพการไฟฟา นครหลวง (กฟน.) หนว ยการเรยี นรทู ี่ 2 ไฟฟา มาจากไหน 1 ภาพขั้นตอนการผลติ ไฟฟาดว ยถานหนิ http://www.banpu.com/operation_coal_process.php 2 ภาพการผลิตไฟฟาจากนาํ้ มนั ดเี ซล http://www.balanceenergythai.com/%E0%B8%A3% E0%B8%B0%E0%B8%9A%E0%B8%9A%E0%B8%81 %E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%9C%E0%B8%A 5%E0%B8%B4%E0%B8%95%E0%B9%84%E0%B8% 9F%E0%B8%9F%E0%B9%89%E0%B8%B2/ 3 ภาพกระบวนการผลติ ไฟฟา ดว ยกาซธรรมชาติ https://jobs.tva.com/power/cumb_turbineart.htm

ลําดับ ภาพ 141 4 ภาพกงั หนั ลม แหลง ท่มี าของขอ มลู http://www.ubmthai.com/leksoundsmf3/index.php ?topic=95765.0 5 ภาพการผลติ ไฟฟาจากพลงั งานน้ํา https://napeiadotcom.wordpress.com/tag/%E0%B8 %9E%E0%B8%A5%E0%B8%B1%E0%B8%87%E0%B 8%87%E0%B8%B2%E0%B8%99%E0%B8%97%E0%B 8%94%E0%B9%81%E0%B8%97%E0%B8%99/ 6 ภาพโรงไฟฟา พลงั งานแสงอาทติ ย http://yoghurt11.siam2web.com//?cid=1164245 7 ภาพแผนท่ีศักยภาพพลงั งานแสงอาทติ ย http://www.dede.go.th/article_attach/solarmap2552 เฉลีย่ ตลอดปของประเทศไทย .pdf 8 ภาพโรงไฟฟา พลังงานแสงอาทติ ย จงั หวัด http://www.thailandindustry.com/news/view.php?i ลพบรุ ี d=11728&section=3&rcount=Y 9 ภาพขบวนการผลิตกา ซชวี ภาพจากขยะ http://www.ku.ac.th/e- อนิ ทรยี ค รวั เรอื น magazine/july51/agri/energy.htm 10 ภาพแหลง พลังงานความรอนใตพ ิภพบนโลก http://teenet.cmu.ac.th/sci/intro01.php 11 ภาพโรงไฟฟาพลงั ความรอ นใตพ ิภพฝางของ http://teenet.cmu.ac.th/sci/fang_th.php กฟผ. 12 ภาพโรงไฟฟาพลังงานนิวเคลียร http://www.npc- se.co.th/npc_date/npc_previews.asp?id_head=11&i d_sub=36&id=575 13 ภาพโรงไฟฟา พลงั งานนวิ เคลียร Isar http://www.kernenergie.de/kernenergie- และหอระบายความรอน ประเทศเยอรมนี wAssets/img/kernkraftwerke/kki-isar- atw2009.jpg?viewmode=blank 14 ภาพโรงไฟฟาพลงั งานนิวเคลียรต ั้งอยตู ิด http://blogs.cfr.org/asia/2012/03/20/what-south- ทะเลในประเทศเกาหลีใต korea-gains-from-hosting-the-nuclear-security- summit/ 15 ภาพการเกบ็ เช้ือเพลงิ ใชแ ลวแบบเปยก http://www.nst.or.th/article/article5001/article5001 d.htm 16 ภาพการเกบ็ เช้ือเพลงิ ใชแลว แบบแหง http://www.world-nuclear.org/info/Nuclear-Fuel- Cycle/Nuclear-Wastes/Waste-Management- Overview/#.UZXOrqKeOcc

142 ลําดับ ภาพ แหลงทมี่ าของขอ มูล 17 ภาพแบบจาํ ลองโครงสรางภายในปฏิกรณ http://www.phanphit.ac.th/it/web/seta/set3/page6. html 18 ภาพตัดขวางโครงสรา งคลมุ ปฏกิ รณ http://www.safesecurevital.com/images/containment wall.jpg 19 ภาพการทดสอบโครงสรางคลมุ ปฏกิ รณโ ดย http://mouv4x8.perso.neuf.fr/11Sept01/A0084b_Sand การชนของเคร่ืองบนิ ia_Collision_Test_F_4_nuclear_plant.jpg 20 ภาพหอ งควบคมุ จาํ ลองโรงไฟฟาพลังงาน คณะกรรมาธิการการพลงั งาน สภาผแู ทนราษฎร. หนีพน... นิวเคลียร โรงไฟฟา นวิ เคลียร? . เอกสารประกอบการเสวนา. หนา 36. กรงุ เทพฯ. 2553 21 ภาพสัดสว นของปริมาณรงั สใี นสง่ิ แวดลอ ม คณะกรรมาธิการการพลังงาน สภาผแู ทนราษฎร. หนพี น... โรงไฟฟานิวเคลียร? . เอกสารประกอบการเสวนา. หนา 12. กรงุ เทพฯ. 2553 22 ภาพรังสีในชวี ิตประจําวัน คณะกรรมาธิการการพลังงาน สภาผแู ทนราษฎร. หนพี น... โรงไฟฟานิวเคลียร? . เอกสารประกอบการเสวนา. กรงุ เทพฯ. 2553 23 ภาพสญั ลกั ษณแสดงสถานท่ีทม่ี ตี น กาํ เนิด http://www.iaea.org/newscenter/features/radsources/ รังสี radsrc_gallery/gallery_1/pages/015.shtml 24 ภาพโรงไฟฟาพลงั นํ้าชุมชนบานคลองเรอื http://www.posttoday.com/biz/news/242021 หนว ยการเรยี นรูท ี่ 3 วงจรไฟฟา และอปุ กรณไฟฟา 1 ภาพฟวสช นดิ ตา ง ๆ http://www.maceducation.com/e- knowledge/24322 09100/10.html 2 ภาพเบรกเกอรแบบตาง ๆ http://www.sp-powerpros.com/344537/emergency- exit-light 3 ภาพสวิตชแบบทางเดยี ว (ซา ย) และแบบ http://www.maceducation.com/e- สองทาง (ขวา) knowledge/243220 9100/10.html 4 ภาพสะพานไฟและฟว สในสะพานไฟ (ซา ย) http://www.krucherdpua.com/wp- content/uploads/web/cycle/cutout.htm 5 ภาพสะพานไฟและฟวสในสะพานไฟ (ขวา) http://www.bloggang.com/mainblog.php?id=kanichi koong&month=25-02-2015&group=17&gblog=18 6 ภาพเครอ่ื งตดั ไฟฟารัว่ http://www.thaitechno.net/t1/productdetails.php?i