ชุดวิชาการใช้พลังงานไฟฟ้าในชีวิตประจำวัน 3 พว32023 ระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย

43 ภาพการผลิตไฟฟา จากพลงั งานความรอนชีวมวล การผลิตไฟฟาจากชีวมวลอาจสงผลกระทบตอสิ่งแวดลอม คือ การเผาไหม ชีวมวลอาจเกิดฝุนเถาขนาดเล็กลอยออกสูบรรยากาศ เกิดกาซคารบอนไดออกไซด กาซซลั เฟอรไ ดออกไซด กา ซไนโตรเจน และกา ซอน่ื ๆ เชนเดยี วกับการเผาไหมทั่วไป เพ่ือไมใหเกิด ผลกระทบกับสิ่งแวดลอม จึงจําเปนตองติดต้ังระบบในการดักจับกาซและฝุนละอองท่ีออกจาก กระบวนการเผาไหมก อ นปลอ ยกา ซออกสูบ รรยากาศ ระบบกําจัดมลพิษดังกลาวประกอบดวยระบบดักจับฝุนระบบกําจัดกาซ ซัลเฟอรไ ดออกไซดและระบบลดปรมิ าณกา ซไนโตรเจนออกไซด 2) โรงไฟฟา กา ซชีวภาพ การผลิตไฟฟาจากกาซชีวภาพเปนการหมักหรือยอยสลายของเสีย น้ําเสีย ของทิ้ง และมูลสัตวที่ไดจากโรงงานอุตสาหกรรมการเกษตร เชน โรงงานผลิตแปงมันสําปะหลัง โรงงาน ผลิตเหลาเบียร อาหารกระปอง ฟารมปศุสัตว ใหไดกาซชีวภาพไดแก มีเทน คารบ อนไดออกไซด ไนโตรเจน ไฮโดรเจนซลั ไฟด และกาซอื่น ๆ ไปตมน้ําจนเกิดไอนํ้า ตอจากนั้น ไอนํ้าถูกสงไปยังกังหันไอนํ้า เพื่อปนกังหันท่ีตออยูกับเครื่องกําเนิดไฟฟา ทําใหไดกระแสไฟฟา ออกมา

44 ภาพการผลติ ไฟฟา จากกาซชวี ภาพ ศักยภาพของเชือ้ เพลิงชวี มวลในประเทศไทย ศักยภาพของการผลิตชีวมวลในประเทศไทยจะประเมินจากปริมาณผลผลิตทาง การเกษตรท่กี อ ใหเกดิ ชีวมวลนั้น ๆ ศกั ยภาพชีวมวลของประเทศไทย ป พ.ศ. 2552 ชนิด ผลผลติ (ตนั ) ชีวมวล ปรมิ าณชวี มวลเหลอื ใช ศกั ยภาพพลังงาน (ตนั ) (ktoe) ออย 66,816,446 ชานออย 4,190,794.31 1,428.54 ยอดและใบ 13,439,727.21 5,532.52 ขา ว 31,508,364 แกลบ 3,510,598.90 1,185.87 ฟางขาว 25,646,547.96 6,216.73 ถั่วเหลือง 190,480 ตน /เปลือก/ใบ 170,383.17 78.41 ขา วโพด 4,616,119 ซงั 584,539.15 249.62 ลําตน 2,758,777.36 1,178.11 ปาลม น้ํามนั 8,162,379 ทะลายเปลา 1,024,868.34 433.29 ใย 162,970.06 67.97 กะลา 38,959.04 17.02 กา น 2,203,740 516.62 มนั สาํ ปะหลงั 30,088,025 ลาํ ตน 2,439,236.19 1,063.60 เหงา 1,834,466.88 799.89 มะพราว 1,380,980 กาน 628990.8 229.30 กาบ 464250.9 178.36 กะลา 128936.58 54.73 ไมยางพารา 3,090,280 ก่ิง/กา น 312,118.2 110.68 รวม 145,853,073 59,539,905.20 11,938.67 ทมี่ า : กรมพฒั นาพลังงานทดแทนและอนุรกั ษพ ลงั งาน

45 ถึงแมวาประเทศไทยมีวัสดุเหลือใชจากการเกษตรอยูจํานวนมาก สามารถใชเปน เช้ือเพลิงผลิตไฟฟาในเชงิ พาณชิ ยไ ดแตมีขอ จํากัดในการจัดหาชีวมวลในปริมาณทต่ี องการใชใหคงท่ี ตลอดปเพราะชีวมวลบางประเภทมีจํากัดบางชวงเวลาหรือบางฤดูกาลและข้ึนอยูกับผลผลิตเชน กากออย แกลบ เปนตน ทําใหเกิดความผันผวนของราคาชีวมวล นอกจากนี้การผลิตไฟฟาดวย ชีวมวลยังมขี อ จํากัด คอื มีการเกบ็ รักษาและการขนสงท่ียาก ตองการพ้ืนท่ีในการเก็บรักษาขนาด ใหญ 5. พลังงานความรอนใตพ ิภพ พลังงานความรอนใตพ ภิ พเปน พลังงานความรอ นตามธรรมชาตทิ ไ่ี ดจ ากแหลงความ รอนที่ถูกกักเก็บอยูภายใตผิวโลก แหลงพลังงานความรอนใตพิภพจะตั้งอยูในบริเวณท่ีเรียกวา “จุดรอน” (Hot Spots) มักต้ังอยูในบริเวณที่เปลือกโลกมีการเคลื่อนท่ีเขตท่ีภูเขาไฟยังคุกรุน และบริเวณท่ีมีช้ันของเปลือกโลกบาง ซึ่งทั้งหมดน้ีปรากฏใหเห็นในรูปของบอน้ําพุรอนไอนํ้ารอน และบอโคลนเดือด ภาพแหลง พลงั งานความรอนใตพิภพบนโลก บริเวณแหลงพลังงานความรอนใตพิภพสามารถพบไดตามบริเวณตาง ๆ ของโลก เชน ประเทศทอี่ ยูดานตะวนั ตกของทวปี อเมริกาใต และอเมริกาเหนือ ญี่ปุน ฟลิปปนส อินโดนีเซีย ประเทศตา ง ๆ บรเิ วณเทือกเขาหิมาลัย กรีซ อิตาลี และไอซแลนด เปนตน

46 แ ห ล ง พ ลั ง ง า น ค ว า ม ร อ น ใ ต พิ ภ พ ที่ อ ยู ภ า ย ใ น โ ล ก มี รู ป แ บ บ ที่ แ ต ก ต า ง กั น โดยแบงเปนลักษณะใหญ ๆ ได 4 ลักษณะ คอื 5.1 แหลง ทเ่ี ปนไอนํ้า (Steam Sources) เปน แหลง พลงั งานความรอนใตพิภพท่ีอยู ใกลกับแหลงหินหลอมเหลวในระดับต้ืน ๆ แหลงพลังงานนี้จะมีลักษณะเปนไอน้ํามากกวา รอยละ 95 มีอณุ หภูมิของไอน้ํารอ นสูงเฉลยี่ กวา 240 องศาเซลเซียส สามารถใชผลิตกระแสไฟฟา ไดด ที ีส่ ดุ เพราะสามารถนําเอาพลงั งานจากไอนํา้ รอนไปหมนุ เครื่องกาํ เนิดไฟฟา ไดโ ดยตรง 5.2 แหลงที่เปนน้ํารอน (Hot Brine Sources) สวนใหญจะเปนนํ้าเค็ม จะมี อณุ หภูมิตํา่ กวา 180 องศาเซลเซียส และบางแหลง อาจมกี าซธรรมชาตริ วมอยูดว ย 5.3 แหลงทีเ่ ปนหินรอ นแหง (Hot Dry Rock) เปน แหลงทสี่ ะสมพลังงานความรอน ในรูปของหินเน้ือแนนโดยไมมีนํ้ารอนหรือไอน้ําเกิดขึ้นเลย การนําแหลงท่ีเปนหินรอนแหงน้ีมาใช ประโยชนจ ะตอ งมีการอัดนํ้าลงไปเพื่อใหน้ําไดรับพลังงานความรอนจากหินรอนนั้น จากนั้นจึงจะ ทาํ การสบู น้ํารอนนขี้ ึ้นมาใชผ ลติ ไฟฟา 5.4 แหลงที่เปนแมกมา (Molten Magma) เปนแหลงพลังงานความรอนท่ีมี อุณหภูมิสูงกวา 650 องศาเซลเซียส สวนใหญจะพบในแองใตภูเขาไฟ ในปจจุบันยังไมสามารถ นํามาใชผลติ ไฟฟาได ประเทศไทยมีแหลง พลังงานความรอนใตพิภพที่มีศักยภาพเปนแหลงผลิตพลังงาน ไฟฟาไดน อย จึงมีการผลติ ไฟฟาจากความรอนใตพิภพเพียงแหงเดียว คือ โรงไฟฟาพลังงานความ รอนใตพ ภิ พฝาง ต้งั อยทู ี่ตําบลมอนปน อําเภอฝาง จังหวัดเชียงใหม โดยไดเร่ิมเดินเครื่องเม่ือวันท่ี 5 ธันวาคม พ.ศ.2532 มีขนาดกําลังผลิต 300 กิโลวัตต มีหลักการทํางาน คือ นํานํ้ารอนจากหลุม เจาะไปถา ยเทความรอนใหก ับของเหลวหรอื สารทํางาน (Working Fluid) ทม่ี จี ุดเดือดต่ําจนกระท่ัง เดือดเปน ไอ แลว นาํ ไอนไ้ี ปหมุนกงั หันเพือ่ ขับเครอ่ื งกาํ เนดิ ไฟฟา ผลติ ไฟฟา ออกมา

47 ภาพโรงไฟฟา พลังความรอนใตพภิ พฝางของ กฟผ. พลังงานความรอ นใตพิภพมีขอจํากัด คือ ใชไดเฉพาะในพ้ืนท่ีท่ีมีศักยภาพพลังงาน ความรอนใตพิภพอยูเทานั้น นอกจากนี้การใชพลังงานความรอนใตพิภพอาจมีกาซและน้ําท่ีมี แรธ าตทุ ่เี ปน อนั ตรายตอ รา งกาย 6. พลังงานนิวเคลยี ร พลังงานนิวเคลียร คือ พลังงานที่เกิดจากการเปล่ียนแปลงภายในนิวเคลียสของ อะตอมซึ่งมนุษยไดมีการนําพลังงานนิวเคลียรมาใชประโยชนในหลายดาน เชน การแพทย เกษตรกรรม อตุ สาหกรรม และการผลติ ไฟฟา เปนตน การผลิตไฟฟาจากพลังงานนิวเคลียรเหมือนกับโรงไฟฟาพลังความรอนทั่วไป แตกตางกันที่แหลงกาํ เนิดความรอน โรงไฟฟา พลงั ความรอนจะใชการเผาไหมข องเชื้อเพลิงฟอสซิล เชน ถานหนิ กา ซธรรมชาติ และนา้ํ มัน เปน ตน สว นโรงไฟฟาพลังงานนิวเคลียรใชปฏิกิริยาแตกตัว นิวเคลียสของอะตอมของเชื้อเพลิงนิวเคลียรที่เรียกวา “ปฏิกิริยานิวเคลียรฟชชัน” (Nuclear Fission) ผลิตความรอนในถังปฏิกรณนิวเคลียรธาตุที่สามารถนํามาใชเปนเช้ือเพลิงในโรงไฟฟา พลังงานนิวเคลียร คือ ยูเรเนียม – 235 ซ่ึงเปนธาตุตัวหนึ่งท่ีมีอยูในธรรมชาติโดยนิวเคลียสของ เชอ้ื เพลิงนวิ เคลยี รท จี่ ะแตกออกไดเปนธาตุใหม 2 ธาตุ พรอมทั้งใหพลังงานหรือความรอนจํานวน มหาศาลออกมา ความรอ นที่เกิดข้ึนน้ีสามารถนํามาใหความรอนกับน้ําจนเดือดกลายเปนไอนํ้าไป หมนุ กังหันไอนํา้ ที่ตอกับเคร่ืองกําเนิดไฟฟาก็จะสามารถผลิตกระแสไฟฟาได

48 เครอื่ งควบคมุ ความดัน อาคารคอนกรีต แทง ควบคุม คลุมเคร่อื งปฏกิ รณ ไอน้ํา สงไฟฟาไปยงั ครัวเรอื น กังหนั ไอนาํ้ เคร่อื งผลติ ไอนํา้ เครื่องผลติ กระแสไฟฟา แทงเชอ้ื เพลงิ เครอ่ื งควบแนน ถงั ปฏกิ รณ ระบบระบายความรอ นวงจร2 ระบบระบายความรอนวงจร 1 ภาพโรงไฟฟาพลังงานนวิ เคลยี ร โรงไฟฟาพลงั งานนิวเคลยี รโ ดยท่ัวไปมีสวนประกอบสาํ คญั 3 สว น ไดแก 1) สว นผลิตไอน้ํามีอุปกรณสําคัญ ไดแก เคร่ืองปฏิกรณนิวเคลียร ซ่ึงภายในบรรจุ แทงเช้ือเพลิงนิวเคลียร 2) สว นผลิตไฟฟา มอี ปุ กรณส าํ คญั ไดแ ก กงั หนั ไอนํา้ และเครือ่ งกาํ เนดิ ไฟฟา 3) สวนระบายความรอน มีอุปกรณสําคัญ ไดแก หอระบายความรอน โดยเฉพาะ อยา งยงิ่ โรงไฟฟาท่อี ยไู กลจากทะเลจะตองมีหอระบายความรอนเพื่อชวยในการระบายความรอน ของโรงไฟฟา แตถ า เปนโรงไฟฟาพลังงานนิวเคลียรท่ีอยูติดทะเล จะระบายความรอนออกสูทะเล ซงึ่ จะมกี ารควบคุมอุณหภมู ไิ มใ หเกิดผลกระทบตอ ส่งิ แวดลอ ม ภาพโรงไฟฟาพลังงานนิวเคลียร Isar ภาพโรงไฟฟา พลงั งานนิวเคลยี รต ้ังอยูตดิ ทะเล และหอระบายความรอ นประเทศเยอรมนี ในประเทศเกาหลีใต

49 การจัดการเชอ้ื เพลิงนวิ เคลยี รท ใ่ี ชแลว โรงไฟฟาพลังงานนิวเคลียรรุนใหมมีอายุการใชงาน 60 ป สามารถเดินเคร่ือง ตอเน่ืองเปนเวลานานถึง 18 เดือน กอนท่ีจะหยุดเพ่ือเปล่ียนเช้ือเพลิงและบํารุงรักษา สว นเชือ้ เพลิงท่ีใชแ ลว ซึ่งเปนสารกัมมนั ตรังสีจะถกู เกบ็ อยางปลอดภัยภายในโรงไฟฟาโดยสามารถ เ ก็บ แบบเปยกในส ร ะ น้ํา หรือเก็บแบบแหงในถัง ค อ น ก รีต สํา ห รับ วิธีก า ร จัดเก็บกาก กัมมันตรังสีแบบถาวรจะเก็บโดยการบรรจุในถังเก็บซ่ึงทําจากเหล็กกลา (Stainless Steel) แลวนําไปฝงใตดินลึกประมาณ 500 เมตร ในโครงสรางท่ีม่ันคง นอกจากน้ีเช้ือเพลิงนิวเคลียร ใชแลว บางสวนยงั สามารถนาํ ไปแปรสภาพเพอ่ื นาํ กลับมาใชใ หมไ ด ซ่ึงจะชวยลดปริมาณของเสียได มากถงึ รอยละ 95 แทง เช้อื เพลิงถูกเกบ็ ใน บอ นา้ํ ภายในโรงไฟฟา ภาพการเกบ็ เชอื้ เพลงิ ใชแ ลว แบบเปย ก ภาพการเก็บเชอ้ื เพลิงใชแ ลว แบบแหง

50 ความปลอดภยั ของโรงไฟฟาพลังงานนวิ เคลยี ร 1) ดานการออกแบบและการกอ สราง ภายในโรงไฟฟาจะมีโครงสราง 5 ช้ัน เพ่ือ ปอ งกันรังสรี ่วั ไหล ซึง่ ชัน้ สดุ ทายคอื โครงสรา งอาคารคลุมปฏิกรณทําจากคอนกรีตเสริมเหล็กหนา ประมาณ 2 เมตร จึงทาํ ใหไมมีรังสีร่ัวไหลออกสูภายนอก และมีความแข็งแรงทนทานสามารถทน ตอการชนของเครื่องบินได นอกจากนี้โรงไฟฟาพลังงานนิวเคลียรถูกออกแบบใหหยุดเดินเคร่ือง อัตโนมัติเม่ือสภาวะภายในหรือภายนอกไมปกติ ไมวาจะเปน อุณหภูมิ ความดัน รังสี ในอาคาร เครื่องปฏกิ รณส งู เกนิ กาํ หนด หรอื เกดิ แผน ดนิ ไหว ภาพแบบจําลองโครงสรา งอาคารคลุมปฏกิ รณ ภาพตดั ขวางผนงั อาคารคลมุ ปฏิกรณ ภาพการทดสอบผนังอาคารคลุมปฏิกรณโ ดยการชนของเคร่ืองบิน

51 2) ดา นการอบรมพนักงานเดินเครื่อง พนักงานเดินเคร่ืองจะตองสอบใบอนุญาต เดนิ เครื่อง ท้ังภาคทฤษฎีและภาคปฏิบัติในหองควบคุมจําลองโดยพนักงานตองสามารถตัดสินใจ แกไขปญ หาและเหตุขดั ของตา ง ๆ ไดภายในระยะเวลาท่ีกําหนด โดยใบอนุญาตท่ีไดเฉพาะสําหรับ แบบปฏิกรณนิวเคลียรและขนาดที่กําหนดเทาน้ัน ในทุก 2 - 3 ป พนักงานเดินเครื่องจะตอง เขารับการอบรมเพิ่มเติมและสอบเพ่ือตอใบอนุญาต ท้ังน้ีพนักงานทุกคนในโรงไฟฟาพลังงาน นิวเคลียร จะไดร ับการอบรมวัฒนธรรมความปลอดภยั โดยมีมาตรการสง เสริม สนับสนนุ และจูงใจ ใหทุกคนตระหนักวาความปลอดภัยเปนเรื่องสําคัญ ซึ่งทุกคนมีสวนรวมในการสอดสองดูแล ปอ งกันและแกไ ข ภาพหองควบคมุ จาํ ลองโรงไฟฟาพลงั งานนวิ เคลยี ร 3) ดา นการกาํ กับดแู ลความปลอดภยั นอกจากความปลอดภัยในระบบปฏิบัติการ ของโรงไฟฟา พลังงานนวิ เคลยี รแลว ทกุ ประเทศท่มี ีโรงไฟฟา พลังงานนิวเคลียร จะตองมีหนวยงาน ที่กํากับดูแลความปลอดภัยโรงไฟฟาพลังงานนิวเคลียร โดยการดําเนินการทุกอยางจะตองเปนไป ตามมาตรฐานดา นความปลอดภัยของทบวงการพลังงานปรมาณูระหวางประเทศ (International Atomic Energy Agency : IAEA) ซึ่ง IAEA จะตรวจสอบโรงไฟฟากอนเดินเครื่อง ตรวจสอบ การเคลอ่ื นยายเชือ้ เพลงิ เขา - ออก จากเครือ่ งปฏกิ รณ ติดต้ังกลองวงจรปดเพ่ือติดตามการทํางาน และสุมตรวจโดยไมแจงลวงหนาปละ 2 - 3 ครั้ง ซึ่งหากการเดินเครื่องโรงไฟฟาไมเปนไปตาม ขอ กาํ หนดดานความปลอดภยั โรงไฟฟาจะถกู สงั่ ใหหยดุ เดนิ เครื่องเพื่อแกไข จะสามารถเดินเครื่อง ไดอีกเมอ่ื ไดรบั การตรวจสอบและผา นขอกาํ หนดดานความปลอดภยั แลว

52 การปฏบิ ัติตนใหถ กู ตองในการใชพ ลังงานนวิ เคลยี ร การใชพ ลังงานทกุ รปู แบบ เชน พลังงานไฟฟา พลังงานเช้ือเพลิง พลังงานความรอน หรอื พลังงานนิวเคลียร ลวนมีขอจํากัด ดังนั้นนอกจากจะศึกษาถึงประโยชนที่ไดรับแลวยังคงตอง ศกึ ษาถึงผลกระทบทอี่ าจเกิดข้นึ จากการใชและความปลอดภัยในการใชพลังงานทุกรูปแบบ แมวา จะมปี ระโยชนม ากมาย แตถาหากใชดว ยความประมาท ขาดความระมัดระวัง ขาดความรูก็อาจจะ ทําใหไดรับอันตรายได พลังงานนิวเคลียรก็เชนกันตองใชอยางรูเทาทันและปฏิบัติตนตามขอควร ปฏิบัติกจ็ ะปลอดภยั ไดโ ดยเฉพาะจากรงั สี ปกติแลวรังสีเปนสิ่งท่ีเราไดรับจากธรรมชาติตลอดเวลาในชีวิตประจําวัน ไมวาจะ เปน รงั สีจากพ้นื โลกหรอื จากนอกโลก เชน รังสีคอสมิก อากาศทเี่ ราหายใจ อาหาร และนํ้าท่ีบริโภค การรับชมโทรทัศน ผนังบาน พ้ืนอาคาร ผนังโรงเรียน และท่ีทํางานลวนประกอบดวยสาร กัมมันตรังสีท้ังสิ้น หรือพูดไดวารังสีสามารถพบไดในสิ่งแวดลอมรอบ ๆ ตัวเรา แมแตในรางกาย ของเราเองก็มีธาตุกัมมันตรังสีอยูเชนกัน (ธาตุโพแทสเซียม - 40 หรือ K - 40 เปนแหลง กมั มนั ตภาพรังสหี ลกั ในรา งกายของมนุษย) สว นรังสจี ากโรงไฟฟาพลังงานนิวเคลียรน้ันถือเปนรังสี ท่ีมนุษยผลติ ขน้ึ ซ่งึ เมื่อเปรยี บเทียบกบั รังสีที่เราไดรับจากธรรมชาตแิ ลว ถือวา มคี า นอ ยกวามาก ภาพสดั สวนของปรมิ าณรังสใี นส่งิ แวดลอม

53 ภาพรงั สใี นชีวติ ประจําวัน แหลงกําเนิดพลังงานนิวเคลียรมีอยูทุกหนแหง แตก็มีสถานที่บางแหงท่ีอาจมี ตนกําเนิดรังสีหรือมีสารกัมมันตรังสีซึ่งถูกนํามาใชประโยชนในดานตาง ๆ เชน การแพทย เกษตรกรรม อุตสาหกรรม เปนตน ซ่ึงสถานที่ที่มีตนกําเนิดรังสีหรือสารกัมมันตรังสีนั้นสามารถ สงั เกตไดจ ากสัญลักษณรปู ใบพัดสีมวงแดงหรือดําบนพื้นสเี หลอื ง ภาพสัญลกั ษณแ สดงสถานที่ที่มีตนกําเนิดรงั สี

54 ตัวอยา งสถานท่ที ม่ี กี ารใชสารกัมมันตรงั สี ไดแ ก 1. โรงพยาบาล 2. โรงงานอุตสาหกรรมทใ่ี ชส ารกมั มนั ตรงั สีในเคร่อื งมอื เคร่อื งจกั ร 3. สถาบันวิจัยท่ีใชสารกัมมันตรังสี เชน สถาบันเทคโนโลยีนิวเคลียรแหงชาติ (องคการมหาชน) เปน ตน 4. สถาบันการศึกษาทใ่ี ชสารกัมมันตรงั สเี พ่ือจดั การเรียนการสอนและการวิจยั หลกั การปองกนั อนั ตรายจากรังสี มอี ยู 3 ขอ ไดแก 1. เวลา (Time) : การปฏบิ ตั ิงานทางดานรังสีตองใชเวลานอยที่สุด เพื่อปองกัน ไมใหรา งกายไดรับรังสเี กินมาตรฐานที่กําหนดไวส ําหรับบุคคล 2. ระยะทาง (Distance) : ความเขม ของรังสีจะลดลงไปตามระยะทางท่ีหางจาก สารตนกาํ เนดิ รงั สี 3. การกาํ บัง (Shielding) : ความเขมของรังสีจะลดลงเมื่อผานวัสดุกําบัง ซ่ึงจะ มากหรอื นอยข้นึ อยูกับพลงั งานของรังสี คุณสมบัติ ความหนาแนน และความหนาของวัสดุที่ใชใน การกาํ บัง

55 ตอนท่ี 3 พลงั งานทดแทนในชมุ ชน วกิ ฤตการณดานพลังงานไดก อ ตวั และมีแนวโนมทวีความรุนแรงเพ่ิมมากขึ้น ทั้งจากการ ขาดแคลนแหลงพลังงาน และผลกระทบของการใชพลังงาน ที่มีตอสภาวะสิ่งแวดลอม ดังน้ัน ทุกภาคสว นจึงตองตระหนักถึงวกิ ฤตการณเหลา นี้ และพยายามคดิ คน เพื่อหาทางออก หนทางหน่ึง ในการแกไ ขวิกฤตการณดังกลาว คือ การใชพ ลงั งานทดแทน เน่ืองจากแตละทองถิ่นมีโครงสรางพ้ืนฐาน สภาพแวดลอมและวัตถุดิบท่ีจะนํามาแปลง สภาพเปนพลังงานเพื่อใชงานในทองถิ่นท่ีแตกตางกันออกไป ดังน้ันแตละทองถ่ิน หรืออาจจะ เรม่ิ ตน ท่คี รัวเรอื น จะตอ งพิจารณาวามอี ะไรบา งที่มศี ักยภาพ เพียงพอที่จะนํามาผลิตเปนพลังงาน เพอ่ื ใชใ นครัวเรือน หรือทอ งถิน่ ของตนเองไดบา ง อาทิเชน เช้อื เพลิงชีวมวล (Biomass) ซ่ึงเปนวัสดุ หรือสารอินทรียท่ีสามารถเปลี่ยนแปลงเปนพลังงานได ชีวมวลนับรวมถึงวัสดุเหลือท้ิงทาง การเกษตร เศษไม ปลายไมจากอุตสาหกรรมไม มลู สัตว ของเสียจากโรงงานแปรรูปทางการเกษตร และของเสียจากชุมชน หรือกากจากกระบวนการผลิตในอุตสาหกรรมการเกษตร เชน แกลบ ชานออย เศษไม กากปาลม กากมันสําปะหลัง ซังขาวโพด กาบและกะลามะพราว และสาเหลา เปน ตน เชื้อเพลิงชีวภาพ (Biofuel) เชื้อเพลิงที่ไดจากชีวมวล (Biomass) เปนพลังงานท่ีไดจาก พืชและสัตวโดยมีพ้ืนฐานจากการสังเคราะหแสงแลวเก็บรวบรวมพลังงานจากดวงอาทิตยเอาไว ในรูปของพลังงานเคมี หรือองคประกอบของส่ิงมีชีวิตหรือสารอินทรียตาง ๆ รวมทั้งการผลิต จากการเกษตรและปาไม เชน ไมฟน แกลบ กากออย วัสดุเหลือใชทางการเกษตรอื่น ๆ พลังงาน แสงอาทิตย พลังงานน้ําตลอดจนพลงั งานลม พลังงานความรอ นใตพ ภิ พ เปนตน เม่ือครัวเรือน หรือทองถ่ินทราบศักยภาพวาตนเองมีความพรอมท่ีจะผลิตพลังงาน จากแหลงใดมากท่ีสุดแลว ก็สามารถพิจารณาดําเนินการได โดยอาจเร่ิมจากการไปศึกษาดูงาน หรอื ขอคาํ แนะนําจากหนวยงานท่ีเก่ียวของ เชน จากครัวเรือน หรือทองถิ่นท่ีประสบความสําเร็จ ในการผลิตพลังงานขึ้นใชเอง หรือจากหนวยงานราชการ รวมถึงสถาบันการศึกษาตาง ๆ ซึ่งจะ ทําใหไดแนวทางในการพัฒนาพลังงานทองถิ่นขึ้นใชเองอยางเหมาะสมและมีโอกาสประสบ ความสาํ เร็จสงู ชุมชนแตละชุมชนจะมีศักยภาพของแตละชุมชนแตกตางกันไปตามศักยภาพของแตละ พื้นที่ เชน พ้ืนท่ีท่ีมีการเล้ียงสัตวจํานวนมากก็จะมีศักยภาพในการนํามูลสัตวมาทําไบโอกาซ หรอื พ้ืนทที่ มี่ กี ารเพาะปลกู ออย หรอื มันสําปะหลัง กจ็ ะมีศกั ยภาพในการนาํ มาทาํ ชวี มวล เปนตน ตัวอยา ง องคกรปกครองสวนทองถ่ินท่ีไดใหความสําคัญกับการผลิตพลังงานทดแทนใช อยา งเปน รปู ธรรม

56 1. พลงั งานทดแทนจากกระแสลม องคก รปกครองรูปแบบพิเศษอยาง \"เมืองพัทยา\" อําเภอบางละมุง จังหวัดชลบุรี ก็มี ความตื่นตวั ในการคดิ หาพลงั งานทดแทน คือ กงั หนั ลมมาใช เพอ่ื ลดการพ่งึ พานํา้ มันเชนกนั โครงการนี้เกิดขึ้นเน่ืองจากบนเกาะลานมีประชากรอาศัยอยู 489 ครัวเรือน หรือ ประมาณ 3,000 คน ไมรวมประชากรแฝงอีกกวา 2,000 คน และยังมีนักทองเที่ยวทั้งไทยและ ตางชาติท่ีหลั่งไหลเขามาพักผอนอยูบนเกาะอีกประมาณ 60,000 คนตอเดือน การผลิตไฟฟาบน เกาะยังตองพ่ึงพาเครื่องปนไฟของการไฟฟาสวนภูมิภาค (กฟภ.) ท่ีตองใชนํ้ามันดีเซลเปนตนทุน หลักทีม่ ีราคาสูงขน้ึ ทกุ วนั นอกจากจะมีตนทนุ การผลติ ไฟสูงข้ึนเรอื่ ย ๆ เครื่องปนไฟแบบเดิมยังเกิด การชํารุดอยูบอยครั้งทําใหเครื่องใชไฟฟาตามบานและสถานประกอบการบนเกาะไดรับความ เสียหายจากเหตุกระแสไฟฟาตก และบางวันกระแสไฟฟาที่ผลิตไดก็ไมเพียงพอตอความตองการ ดวย เมอื งพัทยา จึงมีแนวคิดหาพลังงานรูปแบบใหมมาทดแทนนํ้ามัน โดยคํานึงถึงปญหา สง่ิ แวดลอ มเปน สําคัญ ทัง้ ยงั นอมนาํ แนวพระราชดาํ ริของพระบาทสมเด็จพระเจา อยูหวั ในดานการ ใชพลงั งานทดแทน และการพง่ึ พาตวั เองอยา งย่ังยนื มาใช โดยการคัดเลือกพื้นท่ีเกาะลานที่มีความ เหมาะสมทางสภาพภูมิประเทศ ท้ังกระแสลมและพลังงานแสงอาทิตย ซึ่งสามารถผลิต กระแสไฟฟาไดทั้งป และยังเปนการชวยสงเสริมการทองเท่ียว และเปนแหลงเรียนรูพลังงาน ทดแทนอกี ทางหนึ่งดวย บรเิ วณหาดแสมหา งจากจดุ เนินนมสาวประมาณ 20 เมตร คือ ทําเลที่ถูกเลือกใหเปน สถานที่ติดตั้งกังหันลม โดยแบงการดําเนินงานออกเปน 3 ระยะ ระยะละ 15 ตน รวมท้ังสิ้นมี กังหันลม 45 ตน จากการตรวจวัดความเร็วลมที่เกาะลานพบวามีความเร็วลมเฉล่ียที่ประมาณ 4 - 5 กโิ ลเมตรตอ วนิ าที ซึ่งจะทําใหระบบกังหันลมผลิตกระแสไฟฟาไดที่ 25 - 30 กิโลวัตต และ หากมีลมเฉล่ียตอเนื่องประมาณ 10 ชั่วโมง จะทําใหระบบสามารถผลิตกระแสไฟฟาไดประมาณ วันละ 200 หนว ย และลดการใชนํ้ามันดีเซลเพื่อผลิตกระแสไฟฟาไดถึงวันละประมาณ 200 ลิตร หรอื ประมาณรอยละ 20 ของปรมิ าณการใชน้ํามันดีเซล ขณะที่ตนทุนการผลิตไฟฟาจากกังหันลม อยูทีห่ นวยละ 6 บาท ซ่ึงถูกกวาการใชน ้ํามันดเี ซลเปน เชอื้ เพลิงถงึ 3 บาท การติดต้ังกังหันลม พรอมท้ังระบบควบคุม จนเริ่มตนเดินเคร่ืองผลิตกระแสไฟฟา สาํ เรจ็ ตงั้ แตเดอื นพฤศจกิ ายน ป พ.ศ. 2550 โดยพลงั งานทไี่ ดจากการหมนุ ของกังหันลม จะถูกเก็บ รวบรวมที่หองสํารองพลังงาน ซึ่งทําหนาท่ีคลายแบตเตอรี่กอนใหญท่ีควบคุมการสั่งการไดท้ัง

57 2 ระบบ คือ ระบบสั่งการโดยมนุษย และระบบคอมพิวเตอร ในระยะแรกกระแสไฟฟา ท่ีผลิตได ถูกจายเพื่อใชงานโดยตรงบริเวณทาหนาบาน บริเวณหาดแสม และกระแสไฟฟา สาธารณะตาง ๆ บนเกาะ แตในปจจุบันกระแสไฟฟาถูกจายรวมเขาสูระบบของการไฟฟา สว นภูมภิ าค กอนทจี่ ะกระจายตามสายสงเพือ่ ใชง านในชุมชนตอไป 2. พลังงานทดแทนจากพลงั นํา้ โรงไฟฟาพลังนํ้า ชุมชนบานคลองเรือ หมู 9 ตําบลปากทรง อําเภอพะโตะ จังหวัด ชุมพร เปนแหลง ตน นา้ํ อยใู นพืน้ ทล่ี ุมนา้ํ หลังสวนตอนบนในเขตรกั ษาพนั ธุสตั วป าควนแมยายหมอน สภาพพื้นท่ีเปนปาดิบชื้นบนภูเขาสลับซับซอน มีความหลากหลายทางชีวภาพสูง ม่ังค่ังดวย ทรพั ยากรธรรมชาติ คลองเรือเปนชุมชนขนาดเล็ก มีประชากรอาศัยอยู 81 ครัวเรือน รวมท้ังสิ้น 183 คน ภายในหมูบานไมมีกระแสไฟฟาในป พ.ศ. 2537 หนวยอนุรักษและจัดการตนนํ้าพะโตะ กรมอุทยานแหง ชาตสิ ัตวป าและพันธุพ ชื ไดจ ัดทําโครงการ “คนอยู - ปา ยงั ” ตามแนวพระราชดําริ ในสมเด็จพระนางเจาสิริกิต์ิ พระบรมราชินีนาถ สรางการมีสวนรวมของชุมชน เพื่อสรางความ ม่ันคงดานเศรษฐกิจแกชุมชนภายใตกรอบการอนุรักษส่ิงแวดลอม มีการจัดการการใชประโยชน และปกปองรักษาทรัพยากร ผสมผสานภูมิปญญาชาวบานและเทคโนโลยีอยางเหมาะสม สงเสริม ความรูใหชุมชนเขมแข็งตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ทําใหชุมชนพัฒนาทางความคิด และกลไกในการดูแลตนเองมากขนึ้ สามารถบริหารจัดการทรัพยากรดิน นํ้า ปาไม ใหดํารงชีวิตอยู รวมกับปาไมอยางสมดุล อยางไรก็ตามชุมชนบานคลองเรือ เปนหมูบานที่ไมมีไฟฟาใชและเปน ความฝนอันสูงสุดของชุมชนท่ีตองการใหลูกหลานในหมูบานไดเห็นขาวสารภายนอก ซึ่งถือเปน “แสงสวางแหง ปญญา” และชาวบา นคลองเรือ ยังคงแสวงหาแหลงความรูและภูมิปญญาจากการ เดินทางไปดูงานในท่ตี า ง ๆ อยา งตอเนอ่ื ง ตอ มาในป พ.ศ. 2551 ไดมโี ครงการการจดั การความรดู านพลังงานไฟฟาในพ้ืนทีภ่ าคใต โดยความรวมมือระหวางนักวิชาการจากคณะสังคมสงเคราะหศาสตร มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร และคณะวศิ วกรรมศาสตร มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร มหาวิทยาลัยชีวิตเมืองนครศรีธรรมราช ภายใตการสนับสนุนจาก การไฟฟาฝายผลิตแหงประเทศไทย (กฟผ.) ซึ่งไดรวมทํางานกับชุมชน บา นคลองเรือ โดยใชกระบวนการทํางานแบบมีสวนรวมเร่ิมตนจากการศึกษาศักยภาพของชุมชน ในดานสงั คม และทรพั ยากรธรรมชาติ พรอ ม ๆ กับการเปดโลกทัศน นาํ ผนู าํ ชุมชนศึกษาดูงานดาน การผลิตไฟฟา จากแหลงพลังงานตาง ๆ ทั้งจากเช้ือเพลิง ถานหิน น้ําตก และชีวมวลในพ้ืนที่ ภาคเหนือและพบวาชุมชนบานคลองเรือ มีความพรอมในดานตาง ๆ โดยเฉพาะศักยภาพทาง ทรัพยากร (น้ํา) และความเขมแข็งของชุมชน ดังน้ันทีมงานดานวิศวกรรมศาสตร จึงเริ่มศึกษา รายละเอยี ดดา นเทคนคิ ศึกษาความเปน ไปไดใ นการกอสรางโรงไฟฟาพลังนํ้า บริเวณน้ําตกเหวตา

58 จันทร หลังจากการสํารวจ เกบ็ ขอมลู สภาพพน้ื ท่ี ชมุ ชนจึงไดเลือกโรงไฟฟาที่มีกําลังการผลิต 100 กิโลวตั ต ทีไ่ มส ง ผลกระทบตอสภาพทางธรรมชาติและสิ่งแวดลอม ตลอดจนวิถีการดํารงชีวิตของ ชมุ ชนที่มมี าแตเดิม ในระหวางการดําเนินโครงการชุมชนมีสวนรวมในทุกข้ันตอนมีการเตรียมชาง ชุมชนเขาอบรมเพ่ิมพูนความรู เรื่องการเดินระบบผลิตไฟฟา การดูแลรักษาเคร่ืองจักรอุปกรณ ตลอดจนรวมกันวางแผนการกอสราง การระดมทุน การประสานความรวมมือกับภาคีตาง ๆ จนเกดิ องคก ร / กลไกใหมข ้ึนมา ทง้ั ในระดับจงั หวัดและในระดับชุมชน การไฟฟาฝายผลิตแหงประเทศไทย (กฟผ.) ไดเล็งเห็นถึงศักยภาพทางทรัพยากร โดยการนําทรัพยากรมาใชใหเกิดประโยชนสูงสุดและการสรางความเขมแข็งของชุมชนเพื่อใหเกิด การพฒั นาพลงั งานอยางย่งั ยืน จงึ จัดสงเจาหนาท่ศี ึกษารายละเอียดความเปนไปไดของการพัฒนา โรงไฟฟา ชมุ ชนบานคลองเรือ และใหการสนบั สนุน ดงั นี้ 1) เคร่ืองกําเนดิ ไฟฟา พรอมอุปกรณประกอบ ซ่งึ เปน ผลงานการวิจยั เครือ่ งกําเนิด ไฟฟาขนาดเล็กของมหาวทิ ยาลยั เทคโนโลยพี ระจอมเกลาธนบุรี จากทุนการวิจยั ของ กฟผ. 2) งบประมาณสาํ หรับการจัดหาระบบสงไฟฟา จากโรงไฟฟา ไปยังหมูบา น จํานวน 9,000,000 บาท (เกา ลา นบาท) 3) สนับสนนุ บุคลากรผเู ชยี่ วชาญเครื่องจักรอุปกรณและใหค าํ แนะนาํ รวมกับชุมชน ระหวา งการกอสรา งทุกขัน้ ตอน ภาพโรงไฟฟา พลงั นา้ํ ชมุ ชนบานคลองเรอื อําเภอพะโตะ จังหวัดชุมพร การสรางโรงไฟฟาพลังนํ้าชุมชนบา นคลองเรอื แหงน้ี นอกจากจะทําใหชุมชนมีไฟฟาใช แลว ยังเปนการกระตุนใหคนในชุมชนและจากชุมชนอื่น ๆ ไดตระหนักถึงความสําคัญและคุณคา ของการรักษาปาเพื่อสว นรวม ซ่ึงชว ยใหเ จาหนา ที่ของหนวยพทิ กั ษปา และเขตปองกันรักษาสัตวปา ในพนื้ ที่สามารถปฏบิ ัตงิ านไดอยา งมีประสทิ ธภิ าพมากขน้ึ การใชบ ทเรยี น โรงไฟฟา พลงั นํ้าชมุ ชนใน

59 ฐานะท่ีเปนเครื่องมือในการพัฒนาชุมชนใหเขมแข็งและจัดการทรัพยากรธรรมชาติ ส่ิงแวดลอม แบบบรู ณาการ และที่สาํ คัญทส่ี ุด คือการสรา งศนู ยร วมพลังชุมชนตาง ๆ ที่มีศักยภาพคลาย ๆ กัน รวมตวั กันเปนเครอื ขา ยจดั การ ดนิ ปา นาํ้ ไฟฟา อยางยง่ั ยืนและเขมแขง็ ตอ ไป ปญหาเรื่องพลังงาน จึงเปนปญหาเชิงโครงสรางที่เก่ียวของท้ังการเมือง เศรษฐกิจ สังคม วฒั นธรรม และสภาพแวดลอม ซึ่งการแกไขปญหาไมใชแคการกําหนดนโยบายจากสวนบน เทา นัน้ แตตอ งสรางกระบวนการเรียนรูใหเกิดข้ึนกับประชาชน สรางการมีสวนรวมในการรวมคิด รวมทําตั้งแตระดับทองถ่ิน ซ่ึงตองคํานึงถึงทรัพยากร แหลงพลังงานในทองถิ่น การกําหนด มาตรการในการอนุรักษพลังงานและการพัฒนาเทคโนโลยีพลังงานทดแทน การจัดการพลังงาน ระดับทองถิ่นจึงเปนกระบวนการหนึ่งท่ีชวยแกไขปญหาที่กลาวมาขางตน เนื่องจากเปนเวที การเรียนรูท่ีทําใหชุมชนไดเห็นสถานภาพพลังงานของชุมชนเอง และไดตระหนักในศักยภาพ ของชุมชนดานการจัดการทรัพยากรภายใน ตลอดจนไดรูแนวทางในการแกไขปญหาและ มีเปา หมายรว มกันในการจดั การพลังงานของชุมชน โดยเลือกเทคโนโลยีที่เหมาะสมกับชุมชนน้ัน ๆ นอกจากนย้ี ังชวยใหเกิดการกระจายอํานาจสูทองถิ่น และยกระดับขีดความสามารถของประชาคม ทองถิ่น ในระดับองคการบรหิ ารสวนตาํ บล อําเภอ จังหวัด โดยชุมชนไดเขามามีสวนรวมอยางเปน รูปธรรมในการแกไขปญหาดานพลังงานของชุมชนเอง อันเปนกระบวนการแหงประชาธิปไตยท่ี ชวยลดความขดั แยงท่ีเกิดข้ึนและกอใหเกิดพลังของภาคประชาชน ท้ังยังชวยใหเกิดการสรางงาน ในทองถ่นิ นําไปสูการพฒั นาชนบทและการพฒั นาประเทศอยางยั่งยนื ตอไป ตอนท่ี 4 ตนทุนการผลติ พลงั งานไฟฟา ตอ หนว ยจากเช้อื เพลิงแตล ะประเภท การพิจารณาตน ทุนของการผลิตไฟฟาของพลงั งานทดแทนประกอบไปดวย 1. มลู คาในการวิจัยและพัฒนาระบบของการผลติ ไฟฟาดวยพลังงานทดแทน (Research and Development Cost) เปนคาใชจายจมหรือคาใชจายในอดีต (Sunk Cost) มักไมนํามา พิจารณาผลประโยชนห รอื ตนทนุ เพราะไมม ผี ลตอการจะลงทนุ หรือไมล งทนุ ในการตดิ ต้ังระบบ 2. มูลคาการลงทุนหรือการจัดหาการติดตั้งระบบผลิตไฟฟาดวยพลังงานทดแทน (Investment Cost) เปน คา ใชจ า ยทเี่ กดิ ข้นึ เพ่อื ทาํ ใหเกดิ ความพรอ มที่จะดําเนินการระบบ ไดแก 2.1 มลู คาทด่ี ิน ขนาดพืน้ ทข่ี นึ้ อยกู บั สวนประกอบของโรงไฟฟาพลังงานทดแทนแตละ ประเภท ซ่ึงพืน้ ท่แี ตละแหง จะมรี าคาประเมินที่แตกตา งกนั

60 2.2 มูลคาวัสดุอุปกรณท่ีใชในการผลิตไฟฟา เชน มูลคากังหันลมท่ีใชในโรงไฟฟา พลงั งานลม หรือมลู คาแผงเซลลแ สงอาทติ ยทใี่ ชใ นโรงไฟฟา พลังแสงอาทติ ย เปน ตน 2.3 มลู คา การติดตัง้ ระบบ คอื คาใชจายในการติดตั้งซ่ึงประกอบไปดวย คาปรับพ้ืนท่ี เชน การทําถนนเพ่ือความสะดวกในการขนสงวัตถุดิบ คาระบบเสริม เชน หมอแปลงไฟฟา คา เชือ่ มโยงระบบ เปนตน 3. มลู คา การปฏบิ ตั งิ านและการบํารงุ รกั ษาซ่ึงมีรายละเอยี ดคาใชจายจําแนกไดด ังนี้ 3.1 คาการปฏิบัติงานเปนคาใชจายในการดําเนินการ เชน คาน้ํา - คาไฟ คาแรง คาโทรศัพท คาขนสง คาโฆษณาประชาสัมพันธ คาประกันตาง ๆ คาฝกอบรม คาอะไหล คาท่ีปรึกษา เปนตน เปนคาใชจายท่ีจํานวนเงินไมเปล่ียนแปลงตามปริมาณการผลิต ไมวาจะทํา การผลติ ในปรมิ าณมากหรอื นอ ยก็ตาม 3.2 คาบํารุงรักษา เปนคาใชจายในการบํารุงรักษาวัสดุอุปกรณ เคร่ืองจักรและ สง่ิ กอ สรา งเพือ่ ใหด าํ เนนิ การตอไปไดต ลอดอายุของระบบ

61 ตารางเปรยี บเทียบตน ทนุ การผลติ ตอ หนวยของพลงั งานไฟฟา ทผ่ี ลติ จากเชื้อเพลงิ แตล ะประเภท ขนาด 1,000 เมกะวตั ต ประเภท ตนทนุ การผลติ (บาท/หนวยไฟฟา ) พลังงานลม 5.00 – 6.00 พลังนาํ้ ขนาดเล็ก 2.50 – 2.70 พลังงานแสงอาทิตย 8.00 – 9.00 ชวี มวล 3.00 - 3.50 ถานหินนาํ เขา 2.50 – 3.00 นิวเคลยี ร 2.50 – 3.00 ทม่ี า : การไฟฟาฝายผลิตแหง ประเทศไทย เน่อื งจากการผลิตไฟฟา จากพลงั งานแสงอาทิตยและพลังงานหมุนเวียนอื่น ๆ ยังมีตนทุน การผลิตราคาสูงเมื่อเทียบกับการผลิตไฟฟาจากโรงไฟฟาท่ีใชเชื้อเพลิงจากฟอสซิล ดังน้ันการ จดั การมาตรการสงเสริมเพื่อสรางสิ่งจูงใจใหกับนักลงทุนเกิดขึ้น เรียกวา มาตรการสวนเพิ่มราคา รบั ซอ้ื ไฟฟาจากพลังงานหมุนเวยี น ระบบ Adder (Adder Cost) เปนการใหเงินสนับสนุนการผลิต ตอหนวยการผลิต เปนการกําหนดราคารับซ้ือในอัตราพิเศษหรือเฉพาะสําหรับไฟฟาที่มาจาก พลงั งานหมุนเวียน ภายในระยะเวลารับซ้อื ไฟฟาทชี่ ดั เจนและแนน อน ชวงท่ีผานมาประเทศไทยไดมีการสนับสนุนใหมีการลงทุนดานพลังงานทดแทนมากข้ึน โดยใชมาตรการสวนเพิ่มราคารับซื้อไฟฟา ระบบ Adder การมีสวนเพิ่มราคารับซื้อไฟฟา มีวัตถุประสงคเ พื่อชดเชยตนทุนการลงทุน (Capital Cost) ที่มีราคาสูงกวาโรงไฟฟาท่ีใชเช้ือเพลิง ปกติ คาสวนเพิ่มราคารับซ้ือไฟฟานี้เปลี่ยนแปลงตามประเภทของแตละพลังงานทดแทน โดยเฉพาะโรงไฟฟาพลังงานแสงอาทิตยไดรับเงนิ สว นเพ่มิ นม้ี ากทสี่ ุด คาสว นเพ่ิมราคารับซ้ือไฟฟา ไดใชเงนิ จากกองทนุ สง เสรมิ อนรุ กั ษพ ลงั งานเพิ่มเตมิ จากคาไฟฟา ปกติ (ราคาที่ผูขายไฟฟาจะไดรับ คอื คารบั ซ้ือไฟฟาปกติ รวมกับสวนเพ่ิมราคารับซื้อไฟฟา) ทําใหมีผลกระทบตออัตราคาไฟฟาท่ี ผใู ชไ ฟฟาตอ งแบกรบั หากมีโรงไฟฟาพลังงานแสงอาทติ ยมากเกินไป จากมาตรการสวนเพิ่มราคารับซ้ือไฟฟาจากพลังงานหมุนเวียน ระบบ Adder มีขอเสีย คือ ผูผลติ ไฟฟาเอกชนจะมกี ําไรเพิ่มขนึ้ เรื่อย ๆ จากราคาคาไฟฟาที่การไฟฟาสวนภูมิภาค (กฟภ.) รบั ซอื้ เนอ่ื งจากคาไฟฟา ฐานมแี นวโนม สูงข้ึนทกุ 5 ป ขณะที่ผูผลิตมีการลงทุนครง้ั เดียวเฉพาะตอน

62 เร่ิมตนโครงการเทานั้น ทําใหผูผลิตมีกําไรมากเกินไป และไมเปนธรรมกับประเทศ ที่ตองนํา เงนิ กองทุนนํา้ มนั เชือ้ เพลงิ ไปอุดหนนุ คณะกรรมการนโยบายพลังงานแหงชาติ (กพช.) ไดมีมติจากการประชุมเม่ือวันที่ 28 มิถนุ ายน 2553 ใหคณะอนุกรรมการ ฯ พิจารณาปรับ มาตรการสวนเพ่ิมราคารับซ้ือไฟฟาจาก พลังงานหมุนเวียนเปนระบบ Feed-in Tariff (FiT) ซึ่งถือเปนมาตรการจูงใจท่ีประเทศที่พัฒนา แลวหลายประเทศใชเ พื่อกระตุนใหเ กดิ การลงทนุ ผลติ พลังงานสะอาด ซ่ึงมีความแตกตางจากระบบ Adder ทีก่ ารใหเ งนิ สนับสนนุ ในลกั ษณะเดิมจะกระทบกับอัตราคาไฟฟาที่ผูบริโภคจะตองแบกรับ ในอนาคต สวนระบบ Feed-in Tariff นั้น เปนอัตราคาไฟฟารวมตอหนวยที่สอดคลองกับตนทุน การผลิตไฟฟาจากพลังงานหมุนเวียนในแตละเทคโนโลยี และราคาขายไฟท่ีผูลงทุนไดรับภายใต มาตรการน้ีจะคงท่ีตลอดอายุโครงการ ไมเปลี่ยนแปลงตามคาไฟฐาน และคา Ft เหมือนระบบ Adder เดิมทําใหเกิดความเปนธรรมทั้งตอผูประกอบการและผูบริโภคโดยเบื้องตนสําหรับ พลังงานแสงอาทิตยรัฐบาลตั้งไวที่ 5.94 บาท/หนวยและยังมีแนวโนมการยืดระยะเวลา การทําสัญญาจากเดมิ 10 ป ไปเปน 20 ปดว ย ตารางเปรียบมาตรการสว นเพม่ิ ราคารบั ซือ้ ไฟฟา จากพลงั งานหมนุ เวียน ระบบ Adder และระบบ Feed-in Tariff มาตรการสวนเพมิ่ ราคารบั ซ้ือไฟฟาจากพลังงาน มาตรการสว นเพมิ่ ราคารบั ซ้อื ไฟฟาจากพลงั งาน หมุนเวียนระบบ Adder หมุนเวียนระบบ Feed - in Tariff ผูประกอบการจะไดรับ Adder เพิ่มเติมจากคาไฟฟา ผูประกอบการจะไดราคารับซื้อคงที่ตลอดอายุ ฐาน + Ft ในการขายไฟฟาเปนระยะเวลา 7 หรือ 10 สัญญา 20 ป หรือ 25 ป (ตามแตประเภทพลังงาน ป (ตามแตป ระเภทพลังงานหมนุ เวยี น) หมุนเวยี น) การสนับสนนุ ภายใตระยะเวลาจํากัด 7 – 10 ป แมวา FiT ทําใหภาครัฐมคี วามมนั่ ใจวา ผูป ระกอบการจะมี จะมีขอดีที่จูงใจใหเอกชนลงทุนมากกวา เนื่องจาก แรงจงู ใจในการผลติ ไฟฟาจนครบอายุสญั ญา ระยะเวลาคนื ทุนเรว็ ขนึ้ แตอาจสง ผลใหผูป ระกอบการ หยดุ ดําเนนิ โครงการภายหลงั จากสิ้นสดุ ระยะเวลาการ รบั Adder ภายหลังจากหมดระยะเวลา Adder 7 – 10 ป สะดวกตอภาครัฐในการกําหนดนโยบายการจัดหา ผปู ระกอบการจะสามารถขายไฟฟาไดในราคาขายสง ไฟฟา และโครงสรางราคา เนือ่ งจากภายใตโ ครงสรา ง เฉลี่ย + Ft ซึ่งมีความไมแนนอนสูงในอนาคต ทําให FiT ภาครัฐสามารถทราบตนทุนไฟฟาลวงหนาใน

63 เกิดความเส่ียงตอผูประกอบการ หรือความไมเปน ราคาคงทเ่ี ปนระยะเวลา 20 – 25 ป ซ่ึงจะลดความ ธรรมตอ ภาครฐั / ประชาชน ผนั ผวนดานราคาไฟฟาลงได FiT ทาํ ใหปญหาความซํ้าซอนในโครงสรางคาไฟฟา หมดไป ตอนท่ี 5 ขอ ดีและขอ จาํ กดั ของการผลิตไฟฟา จากเชือ้ เพลิงแตล ะประเภท พลังงานมีประโยชนเปนส่ิงทจ่ี าํ เปน ตอมนุษยไมวาจะเปนพลังงานสิ้นเปลืองหรือพลังงาน ทดแทน เพราะพลังงานทั้งหลายท้ังมวลเปนตัวขับเคลื่อนใหกระบวนการพัฒนาดําเนินไปอยาง ตอเน่อื งไมว าจะดานใดกต็ าม จงึ ทาํ ใหอ ตั ราการใชเพิ่มปริมาณมากขึ้นเร่ือย ๆ ในทางกลับกันเมื่อมี การใชเพิ่มข้ึน พลงั งานบางอยา งก็กําลังมปี รมิ าณลดนอ ยลง อยางไรก็ตามเช้ือเพลิงแตล ะประเภทที่ นํามาใชในการผลิตพลังงานไฟฟามีขอดีและขอจํากัดที่แตกตางกัน ดังน้ันจึงจําเปนตองรูขอดี และขอจํากดั เชอ้ื เพลงิ ประเภทตาง ๆ เพอื่ นาํ มาเปน ขอ มูลในการพิจารณาเลอื กใชเชื้อเพลิงในแตละ ประเภทไดอ ยางถูกตองและเหมาะสมตอไป ตารางการเปรียบเทยี บขอดแี ละขอ จํากดั ของเชอื้ เพลิงแตล ะประเภท แหลง ขอดี ขอ จํากัด พลังงาน ถา นหิน 1) มตี นทนุ ในการผลติ ต่ํา 1) ปลอยกา ซเรือนกระจก 2) มปี ริมาณเช้อื เพลงิ สาํ รองมาก 2) ใชเ ชือ้ เพลิงในปริมาณมาก 3) สามารถผลติ ไฟฟาไดตลอด 24 ชั่วโมง 3) ประชาชนไมเช่ือมั่นเร่ืองมลภาวะทาง 4) ขนสงงา ย จัดเก็บงา ย อากาศ นํ้ามัน 1) ขนสง งาย 1) ปลอ ยกาซเรอื นกระจก 2) หาซ้อื ไดงาย 2) มปี ริมาณเชอ้ื เพลิงสาํ รองเหลือนอย 3) มีผลกระทบตอสิ่งแวดลอมนอยกวาการ 3) ตองนาํ เขาจากตางประเทศ ผลติ ดวยถานหิน 4) ราคาไมคงท่ีขึ้นกับราคานํ้ามันของ 4) สามารถเดินเคร่ืองไดอยางรวดเร็วเหมาะ ตลาดโลก สําหรับผลิตไฟฟาในกรณีฉุกเฉินหรือชวง 5) ไฟฟา ที่ผลิตไดมตี นทุนตอ หนว ยสูง ความตองการไฟฟาสูงได กา ซธรรมชาติ 1) มีการเผาไหมสมบูรณจึงสงผลกระทบตอ 1) ปลอยกาซเรอื นกระจก สิ่งแวดลอมนอยกวาเชื้อเพลิงฟอสซิล 2) ตอ งนาํ เขา จากตางประเทศ

64 ประเภทอนื่ ๆ 3) ราคากาซธรรมชาติไมคงท่ีผูกติดกับราคา 2) มีประสิทธิภาพในการผลิตไฟฟาสูง น้าํ มนั สามารถผลติ ไฟฟา ไดต ลอด 24 ชว่ั โมง 4) มีปรมิ าณเชื้อเพลงิ สํารองเหลือนอ ย 3) มตี นทุนในการผลติ ตาํ่ พลังงานลม 1) เปนแหลงพลังงานที่ไดจากธรรมชาติไมมี 1) มคี วามไมแนน อนข้ึนอยกู บั สภาวะอากาศ คา เชอื้ เพลงิ บางฤดูอาจไมมีลมตองใชแบตเตอร่รี าคา 2) เปนแหลง พลงั งานสะอาด แพงเปนแหลง เก็บพลงั งาน 3) สามารถใชร ะบบไฮบรดิ เพื่อใหเกดิ ประโยชน 2) สามารถใชไดใ นบางพ้นื ท่ีเทา นน้ั พื้นท่ที ่ี สูงสดุ คอื กลางคนื ใชพลงั งานลม เหมาะสมควรเปน พ้ืนทท่ี ่ีมกี ระแสลมพัด กลางวันใชพ ลงั งานแสงอาทิตย สมํา่ เสมอ 3) มเี สยี งดงั และมผี ลกระทบตอ ทัศนยี ภาพ 4) ทําใหเกิดการรบกวนในการสง สญั ญาณ โทรทศั นและไมโครเวฟ 5) ตน ทุนสูง 6) สาเหตุหนงึ่ ของการตายของนกจากการ บนิ ชนกังหนั ลมท่กี าํ ลงั หมุนอยู

65 ตารางการเปรียบเทียบขอดีและขอ จํากดั ของเชื้อเพลิงแตละประเภท (ตอ ) แหลง ขอดี ขอจํากดั พลังงาน พลงั งานน้าํ 1) ไมตองเสียคาใชจ ายในการซอ้ื เชือ้ เพลงิ 1) การเดินเคร่อื งผลติ ไฟฟา ข้ึนกับปรมิ าณนํา้ นอกจากใชเงินลงทุนกอ สรา ง ในชวงท่สี ามารถปลอยนํา้ ออกจากเข่ือนได 2) ไมกอใหเ กดิ กาชคารบ อนไดออกไซดจ าก 2) การกอสรางเขือ่ นขนาดใหญใ นประเทศไทย การผลิตไฟฟา มีขอ จาํ กัด เนื่องจากอางเกบ็ นาํ้ ของเขอื่ น 3) โครงการโรงไฟฟาพลงั นา้ํ ขนาดใหญม ีขีด ขนาดใหญจะทําใหเกิดนํ้าทวมเปนวงกวาง ความสามารถสูงในการรักษาความมั่นคงให สง ผลกระทบตอ บา นเรอื นประชาชน แกร ะบบไฟฟา สาํ หรบั รองรับชวงเวลาท่มี ี ความตอ งการใชไ ฟฟา สงู สดุ พลังงาน 1) เปนแหลง พลงั งานธรรมชาติขนาดใหญ 1) ตน ทนุ มรี าคาแพง แสงอาทติ ย ทส่ี ดุ และสามารถใชเปน พลังงานไดไ มมี 2) แบตเตอรี่ซึ่งเปน ตวั กกั เก็บพลังงานแสงอาทิตย วันหมด ไวใชใ นเวลากลางคืนมอี ายกุ ารใชงานต่ํา 2) ไมมคี าใชจายในเรือ่ งเช้อื เพลงิ 3) ความเขมของแสงไมคงท่แี ละสมา่ํ เสมอ 3) สามารถนําไปใชในแหลง ทไ่ี มม ไี ฟฟา ใชและ เนอ่ื งจากสภาพอากาศและฤดกู าล อยูหางไกลจากระบบสงและสายจาํ หนา ย ไฟฟา 4) การใชประโยชนไมยุงยาก การดแู ลรกั ษา งาย 5) เปนพลังงานสะอาดไมกอ ใหเกิดมลภาวะ จากกระบวนการผลติ ไฟฟา พลงั งาน 1) ใชประโยชนจ ากเศษวสั ดุเหลอื ใชทางการ 1) ชวี มวลเปน วสั ดุทเ่ี หลือใชจากการแปรรปู ชวี มวล เกษตร ทางการเกษตรมปี ริมาณสํารองท่ไี มแนนอน 2) ชวยเพม่ิ รายไดใหเ กษตรกร 2) การบรหิ ารจดั การเช้อื เพลงิ ทาํ ไดย าก 3) ชวยแกปญ หาสง่ิ แวดลอมเร่ืองของเหลือทง้ิ 3) ราคาชวี มวลแนวโนมสงู ขน้ึ เนอ่ื งจากมคี วาม ทางการเกษตร ตองการใชเพิม่ ขึน้ เรือ่ ย ๆ 4. ชวี มวลทมี่ ศี กั ยภาพเหลอื อยูมักจะอยู กระจดั กระจาย มีความชน้ื สงู จงึ ทาํ ให ตน ทนุ การผลิตไฟฟาสูงขน้ึ เชน ใบออย และยอดออย ทะลายปาลม เปนตน พลงั งาน 1) เปน แหลงพลังงานที่ไดจ ากธรรมชาติ ไมมี ใชไ ดเ ฉพาะในทองถ่ินท่มี แี หลง ความรอ นใตพ ิภพ ความรอน คาเชอ้ื เพลงิ อยูเทา น้ัน ใตพ ิภพ 2) เปนแหลงพลงั งานสะอาด

66 ตารางการเปรยี บเทยี บขอ ดีและขอ จํากดั ของเชื้อเพลิงแตล ะประเภท (ตอ ) แหลง ขอดี ขอ จาํ กดั พลงั งาน 1) เปนแหลง ผลิตไฟฟา ขนาดใหญโ ดยมีตน ทนุ 1) ใชเงนิ ลงทุนในการกอสรางสงู พลังงาน การผลิตไฟฟา ทแี่ ขงขันไดกบั โรงไฟฟา ชนิด 2) จาํ เปน ตอ งเตรียมโครงสรา งพื้นฐานและ นิวเคลียร อ่นื ๆ พัฒนาบุคลากรเพอ่ื ใหก ารดาํ เนนิ งานเปน 2) เปนโรงไฟฟาทีส่ ะอาดไมกอใหเ กดิ มลพิษ ไปอยา งมปี ระสทิ ธภิ าพ และกาซเรอื นกระจก 3) ตอ งการการเตรยี มการจัดการกากกัมมนั ตรงั สี 3) ชวยเสรมิ สรา งความม่นั คงใหร ะบบผลิตไฟฟา และมาตรการควบคมุ ความปลอดภัยเพอ่ื ปองกนั อบุ ตั ิเหตุ เนือ่ งจากใชเช้อื เพลงิ นอ ยเมอื่ เทยี บกบั 4) ยงั ไมเ ปนทย่ี อมรบั ของประชาชน ประชาชน โรงไฟฟาความรอ นประเภทอ่ืน มขี อกงั วลใจในเรือ่ งความปลอดภยั 4) มีแหลง เช้อื เพลงิ มากมาย เชน แคนาดา และออสเตรเลยี และราคาไมผ ันแปรมาก เมอ่ื เทยี บกบั เชอ้ื เพลิงฟอสซลิ กจิ กรรมทายเรอื่ งท่ี 1 เชื้อเพลิงและพลังงานท่ใี ชใ นการผลิตไฟฟา (ใหผเู รียนไปทาํ กิจกรรมเรอ่ื งท่ี 1 ทีส่ มุดบันทึกกิจกรรมการเรยี นรู)

67 เร่ืองที่ 2 โรงไฟฟา กับการจดั การดานสิง่ แวดลอม การกอ สรา งโรงไฟฟา แตละแหงมกี ารใชทรพั ยากรธรรมชาติและอาจกอใหเ กิดผลกระทบ ตอส่ิงแวดลอม ดวยเหตุนี้ในการกอสรางโรงไฟฟาแตละแหงจึงใหความสําคัญเกี่ยวกับการใช ทรัพยากรธรรมชาติ การปองกันแกไขและลดผลกระทบตอสิ่งแวดลอมและสังคม เพ่ือสรางความ สมดลุ ระหวา งโรงไฟฟา กับสิ่งแวดลอ มและชุมชนใหด ที ส่ี ดุ เพื่อใหสามารถตอบสนองความตองการ ของภาคเศรษฐกจิ และสังคมไดอ ยา งยง่ั ยืน โดยเนนใหมีการดําเนินการจัดการคุณภาพส่ิงแวดลอม ใหมปี ระสิทธิภาพเพอ่ื ใหเกิดผลกระทบนอยท่สี ุดแบงเปน 2 ตอน ดังน้ี ตอนท่ี 1 ผลกระทบดานส่งิ แวดลอ มและการจดั การ ตอนท่ี 2 ขอกาํ หนดและกฎหมายท่เี กยี่ วของกับโรงไฟฟาดานส่ิงแวดลอ ม ภาพโรงไฟฟาแมเ มาะ จงั หวดั ลาํ ปาง ตอนท่ี 1 ผลกระทบดานส่งิ แวดลอมและการจดั การ การเดนิ เคร่ืองโรงไฟฟา เพ่อื ผลติ กระแสไฟฟา อาจสงผลกระทบตอ สิ่งแวดลอมในดานตาง ๆ เชน ผลกระทบทางอากาศเกิดจากกา ซพิษ ซงึ่ เกดิ จากการเผาไหมเ ช้อื เพลิง ผลกระทบทางเสยี งเกดิ จากเสียงของการเดินเคร่ืองจักร ผลกระทบทางน้ําเกิดจากอุณหภูมิและสารเคมี เปนตน ดังน้ัน โรงไฟฟาจึงตองมีระบบการจัดการเพื่อใหอยูในเกณฑมาตรฐานหรือเปนไปตามมาตรฐานท่ี กฎหมายกาํ หนด และไมก อใหเ กิดผลกระทบตอสิง่ แวดลอมและสังคม

68 1. ดานอากาศ ผลกระทบดานอากาศ ถือเปนผลกระทบที่สําคัญท่ีสุดท่ีโรงไฟฟาตองคํานึงถึง โดย ระดับของผลกระทบข้ึนอยูกับชนิดของเช้ือเพลิงที่ใชในโรงงานไฟฟา ถาเปนโรงไฟฟาพลังน้ําหรือ พลังงานทดแทน เชน พลังงานแสงอาทิตย พลังงานลม จะไมก อ ใหเ กดิ มลพษิ ถา เปน โรงไฟฟาที่มี การเผาไหมของเชื้อเพลิง จะกอใหเกิดมลพิษทางอากาศท่ีสําคัญ ไดแก ซัลเฟอรไดออกไซด ไนโตรเจนออกไซด กาซโอโซนในระดับพ้ืนดิน คารบอนมอนอกไซด คารบอนไดออกไซด และฝุน ละออง การจดั การส่ิงแวดลอมดา นอากาศ เปนการจัดการดานคุณภาพอากาศของโรงไฟฟา เพื่อลดกาซท่เี ปน พษิ ตอสขุ ภาพอนามยั และชมุ ชน โดยมวี ิธีการดังน้ี 1) การลดกาซซัลเฟอรไดออกไซดทําโดยติดตั้งเคร่ืองกําจัดกาซซัลเฟอรได ออกไซด (Flue Gas Desulfurization : FGD) ซึง่ วธิ ีการน้จี ะสามารถลดกาซซัลเฟอรไดออกไซด ไดร อ ยละ 80 – 90 2) ก าร ลด กาซ ไน โต ร เจ นอ อก ไ ซดกระบวนการที่ใชกันแพ รห ล าย แล ะ มี ประสทิ ธภิ าพสงู คอื Selective Catalytic Reduction (SCR) และเลือกใชเตาเผาที่สามารถลดการ เกิดไนโตรเจนออกไซด (Low Nitrogen Oxide Burner) 3) การลดกาซคารบอนมอนอกไซดทําไดโดยการเช็คอุปกรณเคร่ืองเผาไหมเปน ประจาํ และควบคมุ การเผาไหมใ หม ีปริมาณออกซิเจนที่เหมาะสมเพ่อื ใหเกิดการเผาไหมท ส่ี มบูรณ 4) ก าร ลด กา ซค าร บอ นไ ดอ อก ไซ ด โ ดย กา รร วบ รว มแ ละ กัก เก็ บก า ซ คารบอนไดออกไซดไวใตดินหรือน้ํา เชน ในแหลงน้ํามันหรือกาซธรรมชาติท่ีสูบออกมาหมดแลว หรอื อาจนํากา ซคารบอนไดออกไซดไ ปใชในกระบวนการอุตสาหกรรม 5) การลดฝนุ ละอองโดยการใชอ ปุ กรณก าํ จัดฝุนละออง ไดแก เครื่องดักฝุนดวยไฟฟา สถิต (Electrostatic Precipitator) เปนการกาํ จัดฝุนละอองโดยใชหลักการไฟฟาสถิต ซึ่งระบบน้ี ถือวามีประสิทธิภาพสูงมากในการดักจับฝุนเครื่องแยกฝุนแบบลมหมุน (Cyclone Separator) เปนการกําจัดฝุนละอองโดยใชหลักของแรงเหวี่ยง และเครื่องกรองฝุนแบบถุงกรอง (Bag Filter) เปน อปุ กรณทม่ี ถี งุ กรองเปน ตวั กรองแยกฝนุ ละอองออกจากกา ซท่เี กดิ จากการเผาไหมถ านหนิ นอกจากน้ีในดานคุณภาพอากาศ โรงไฟฟาควรมีระบบตรวจวัดปริมาณสารเจือปน จากปลองโรงไฟฟาแบบอัตโนมัติอยางตอเนื่อง (Continuous Emission Monitoring Systems: CEMs) เพ่อื ตรวจติดตามและเฝา ระวงั สิง่ ผิดปกตติ าง ๆ เชน ปริมาณของมลพิษเกินมาตรฐานจะได

69 หาสาเหตแุ ละหาทางแกไ ข เพ่ือใหคาตาง ๆ กลับมาปกติเหมือนเดิม ควรมีการจัดเก็บขอมูลทุกวัน และติดตง้ั เคร่ืองตรวจวัดคณุ ภาพอากาศในบรรยากาศท่ัวไปแบบตอเน่ือง (Ambient Air Quality Monitoring Systems: AAQMs) เพื่อวดั คณุ ภาพอากาศในบรเิ วณพน้ื ทช่ี มุ ชนรอบโรงไฟฟาโดยทํา การเกบ็ ขอมลู อยา งตอเน่ือง ทัง้ น้ตี องควบคมุ คุณภาพอากาศท่ีปลอยออกจากปลองโรงไฟฟาใหอยู ในเกณฑมาตรฐานและเปน ไปตามกฎหมายทเ่ี ก่ยี วของ 2. ดานนํ้า ผลกระทบดานนํ้า นํา้ ท่ีใชใ นกระบวนการผลิตไฟฟาจะมีการเติมสารเคมีบางอยาง เพ่อื ปรับปรงุ คุณสมบัติของนํา้ ใหเ หมาะสมสาํ หรบั นํามาใชกับอุปกรณตาง ๆ ในโรงไฟฟารวมไปถึง น้ําหลอเย็นท่ีใชสําหรับระบายความรอนใหกับระบบตาง ๆ ภายในโรงไฟฟาก็จะมีอุณหภูมิสูงข้ึน กวาแหลง น้าํ ในธรรมชาติ ซง่ึ หากนํ้าเหลา นถ้ี ูกปลอยออกจากโรงไฟฟาลงสูแหลงนํ้าธรรมชาติ เชน แมน ํา้ ลําคลอง เปนตน โดยไมผานกระบวนการจัดการบําบัดฟนฟูนํ้าท่ีดีอาจสงผลกระทบตอพืช และสตั วน ํา้ ท่ีอาศยั อยูรอบ ๆ ได การจัดการสิ่งแวดลอมดานนํ้า โรงไฟฟาตองมีมาตรการจัดการนํ้าเสียท่ีมาจาก กระบวนการผลติ ไฟฟา และจากอาคารสาํ นกั งานตามลักษณะหรือประเภทของนาํ้ เสีย โดยคุณภาพ นา้ํ ทง้ิ ตอ งมกี ารควบคมุ ใหค รอบคลมุ ทง้ั เรื่องของเสียและอณุ หภมู ิ ดังนี้ 1) การควบคุมอุณหภูมิของนํ้ากอนท่ีจะปลอยสูแหลงนํ้าสาธารณะ โดยน้ําจาก ทอ หลอเย็น เม่อื นาํ้ ทิง้ มีความขุนในระดับหนึ่งจะถูกระบายออกไปสบู อ พักน้ําท่ี 1 เพอ่ื ใหตกตะกอน และลดอุณหภูมิลงเหลือประมาณ 28 - 30 องศาเซลเซียสท้ิงไวเปนเวลาอยางนอย 24 ช่ัวโมง จากนั้นจึงระบายออกสูบอพักที่ 2 เพ่ือปรับสภาพนํ้าใหมีอุณหภูมิใกลเคียงกับธรรมชาติ ซึ่งกรม ชลประทานไดกําหนดมาตรฐานไวที่ระดับ 33 องศาเซลเซียส กอนปลอยออกสูคลองระบายนํ้า ธรรมชาติ 2) การจัดการสารเคมีตาง ๆ ท่ีอยภู ายในนํา้ กอ นปลอ ยสสู ิ่งแวดลอม ทําโดยการกักนํ้า ไวใ นบอปรับสภาพนํ้าเพื่อบําบัดใหมีสภาพเปนกลางและมีการตกตะกอน หรือเติมคลอรีนเพื่อฆา เชือ้ โรค นอกจากน้ใี นโรงไฟฟาควรมีระบบเฝา ระวงั คณุ ภาพนาํ้ ไดแ ก การตรวจวัดคุณภาพน้ํา ท่ีระบายออกจากโรงไฟฟาอยางสมา่ํ เสมอ เพือ่ ใหม น่ั ใจวาคณุ ภาพนา้ํ ที่จะปลอยออกสูธรรมชาตินั้น มีคุณภาพอยใู นเกณฑมาตรฐานและเปนไปตามกฎหมายทเ่ี กี่ยวของ

70 3. ดานเสยี ง ผลกระทบดานเสียง เกิดจากกิจกรรมของโรงไฟฟาที่สําคัญจะมาจากหมอไอนํ้า เครื่องกาํ เนิดไฟฟากงั หันกา ซ และพาหนะที่เขามาในพน้ื ท่โี รงไฟฟา การจดั การสงิ่ แวดลอ มเสียง เกิดจากกจิ กรรมของโรงไฟฟาที่สําคัญจะมาจากหมอไอ น้ํา เครื่องกําเนิดไฟฟากังหันกาซ และพาหนะที่เขามาในพื้นที่โรงไฟฟา ดวยเหตุนี้โรงไฟฟาควร กาํ หนดมาตรการควบคุมระดบั เสยี งไว ดังนี้ 1) กจิ กรรมทก่ี อ ใหเกิดเสยี งรบกวนชมุ ชนในเวลากลางคืน ตอ งมีระดับเสียงไมเกิน 85 เดซเิ บล ในระยะ 1 เมตรจากจดุ กําเนิดเสยี ง ตามมาตรฐานขอ กําหนดความดงั ของเสียงจากโรงงาน อุตสาหกรรมเพอื่ ไมใหเ ปนที่รบกวนตอผูอยูอาศยั โดยรอบโรงไฟฟา 2) ติดตั้งอุปกรณควบคุมเสียงภายในโรงไฟฟาชวงเดินเครื่องผลิตไฟฟาและติดต้ัง อปุ กรณด ูดซบั เสยี งแบบเคลื่อนท่ีขณะทําความสะอาดทอท่ีเคร่ืองกังหันไอน้ํา เพื่อควบคุมความดัง ของเสยี งใหอยใู นมาตรฐานไมเกิน 85 เดซเิ บล นอกจากนใี้ นโรงไฟฟา ควรทาํ การตรวจวัดเสียงอยา งสม่าํ เสมอ โดยกําหนดจุดตรวจวัด เสยี งท้ังภายในโรงไฟฟา และชุมชนรอบโรงไฟฟาไว 3 จุด โดยตรวจวัดตามแผนที่กําหนดไว เชน ตรวจครั้งละ 3 วัน ติดตอกันทุก 3 เดือน และทําการกอสรางแนวปองกันเสียง (Noise Barrier) โดยการปลูกตน ไมร อบพืน้ ทโ่ี รงไฟฟา ตอนที่ 2 ขอ กาํ หนดและกฎหมายท่ีเก่ียวขอ งกบั โรงไฟฟา ดา นสิง่ แวดลอ ม พระราชบัญญัติสงเสริมและรักษาคุณภาพส่ิงแวดลอมแหงชาติ พ.ศ. 2535 กําหนดให จัดทาํ รายงานการวิเคราะหผลกระทบส่งิ แวดลอ ม สําหรับโครงการ หรือกิจการแตละประเภทและ แตล ะขนาดขึ้น ตามหลักเกณฑ วิธีการ ระเบียบปฏบิ ัติและแนวทางการจัดทาํ รายงานการวิเคราะห ผลกระทบสง่ิ แวดลอ มท่กี าํ หนดโดยสํานกั งานนโยบายและแผนส่ิงแวดลอ ม โครงการกอ สรา งโรงไฟฟา ทมี่ ขี นาดตั้งแต 10 เมกะวัตตขึ้นไป จะตองจัดทํารายงานการ วิเคราะหผ ลกระทบส่งิ แวดลอม (EIA) และ การวเิ คราะหผลกระทบส่ิงแวดลอม สังคม และสุขภาพ (EHIA) ตามประกาศกระทรวงทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละส่งิ แวดลอม เร่ือง กาํ หนดประเภทและขนาด ของโครงการหรือกิจการ โดยตองจัดทํารายงานการวิเคราะหผลกระทบสิ่งแวดลอม ตามหลักเกณฑ วิธีการ ระเบียบปฏิบัติและแนวทางการจัดทํารายงานการวิเคราะหผลกระทบ สิง่ แวดลอ ม

71 1. การวิเคราะหผ ลกระทบสงิ่ แวดลอ ม (Environmental Impact Assessment : EIA) EIA (Environmental Impact Assessment) เปนวิธีการอยางหน่ึงท่ีใชเพ่ือจําแนก และคาดคะเนผลกระทบทีค่ าดวา จะเกิดข้นึ จากโครงการหรอื กจิ กรรม ตลอดจนเสนอแนะมาตรการ ในการแกไ ขผลกระทบ (Mitigation Measure) และแผนการตดิ ตามตรวจสอบคณุ ภาพสิ่งแวดลอม (Monitoring) ทัง้ ในระหวางการกอ สรา งและดาํ เนนิ โครงการในการจัดทํารายงานสําหรับโครงการ หรอื กจิ การทกุ ประเภททต่ี องจดั ทํารายงานการวเิ คราะหผลกระทบส่ิงแวดลอม (EIA) จะตองเสนอ รายละเอียดของขอมูลเฉพาะท่ีจะเปนประโยชนตอการวิเคราะหผลกระทบจากแตละประเภท โครงการดว ย องคป ระกอบของ EIA การจัดทํา EIA ประกอบดวย การศกึ ษาครอบคลมุ ระบบส่งิ แวดลอม 4 ดาน คือ 1) ทรัพยากรกายภาพ เปน การศึกษาถึงผลกระทบ เชน ดิน น้ํา อากาศ เสียง เปนตน วาจะมีการเปลี่ยนแปลงไปอยา งไร 2) ทรัพยากรชวี ภาพ การศึกษาความเปลย่ี นแปลงในดา นตาง ๆ ท่มี ตี อ ระบบนิเวศน เชน ปา ไม สัตวปา สัตวนํ้า ปะการงั เปนตน 3) คุณคาการใชประโยชนของมนุษย เปนการศึกษาถึงการใชประโยชนจาก ทรพั ยากรทัง้ ทางกายภาพ และชวี ภาพของมนษุ ย เชน การใชป ระโยชนท ่ีดนิ เปน ตน 4) คุณคาตอคุณภาพชีวิต ซึ่งจะเปนการศึกษาถึงผลกระทบที่จะเกิดตอมนุษย ชุมชน ระบบเศรษฐกิจ การประกอบอาชีพ วัฒนธรรมประเพณี ความเช่ือ คานิยม รวมถึง ทศั นียภาพ คุณคา ความสวยงาม หลกั การและวิธกี าร EIA 1) การประเมนิ ผลกระทบสง่ิ แวดลอม กอนตัดสนิ ใจพัฒนาโครงการ 2) การประเมินผลกระทบสิ่งแวดลอม เปนการศึกษาเฉพาะกรณี เพื่อใชสําหรับ การตดั สนิ ใจพฒั นาโครงการใดโครงการหน่งึ 3) การประเมินผลกระทบสิ่งแวดลอม เปนการศึกษาปญหาที่จะเกิดข้ึนในอนาคต ของโครงการพฒั นา 4) การประเมินผลกระทบสิ่งแวดลอม เปนการศึกษาปญหาหลาย ๆ แงมุม เพื่อ วเิ คราะห หาผลกระทบที่จะเกดิ ขน้ึ 5) การประเมินผลกระทบสิ่งแวดลอม ตองอาศัยหลักการปองกันส่ิงแวดลอม 2 ประการ คือ การวางแผนการใชทีด่ นิ และการควบคมุ มลพิษ

72 ดังน้ัน ในกระบวนการประเมินผลกระทบสิ่งแวดลอม นอกจากจะแสดงใหเห็น ผลกระทบอันเกิดจากการดําเนินโครงการแลว ยังเนนใหมีการปองกันดานสิ่งแวดลอมเขาไปทุก ข้นั ตอนของการวางแผนและออกแบบโครงการ ดวยหลักการก็คือ ใหมีการปองกันไวกอน นั่นคือ ใหมีการพิจารณาทางเลือกของโครงการเพ่ือท่ีจะสามารถเปรียบเทียบ พิจารณาทางเลือกที่มี ผลกระทบทางลบนอยทีส่ ุด และใหประโยชนห รือผลกระทบในทางบวกมากท่สี ุด ตารางประเภทและลักษณะโรงไฟฟาที่ตองทํารายงานการวิเคราะหผลกระทบส่ิงแวดลอม (EIA : Environmental Impact Assessment) ประเภทโครงการหรอื กจิ การ ขนาด หลักเกณฑ วิธีการ โรงไฟฟา พลังความรอน ระเบียบปฏบิ ตั ิ ขนาดกําลงั ผลติ กระแสไฟฟา รวม ตง้ั แต ใหเส นอใ นข้ัน ขออ นุญา ต 10 เมกะวัตตขึน้ ไป กอสรางเพื่อประกอบกิจการ หรือขั้นขออนุญาตประกอบ กิจการ แลว แตก รณี 2. การวเิ คราะหผลกระทบสิ่งแวดลอม สังคม และสขุ ภาพ (Environmental Health Impact Assessment: EHIA) ป พ.ศ. 2553 กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอม ไดออกประกาศและ ขอ กําหนดทเ่ี กยี่ วขอ งเพม่ิ เตมิ ในเร่ืองประเภท ขนาด และวิธีปฏิบัติสําหรับโครงการหรือกิจการท่ี อาจกอใหเกิดผลกระทบตอชุมชนอยางรุนแรง ท้ังทางดานคุณภาพสิ่งแวดลอม ทรัพยากร ธรรมชาติ และสุขภาพ เพือ่ ใหก ารเปนไปตามบทบัญญัติมาตรา 67 วรรคสองของรัฐธรรมนูญแหง ราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2550 และโดยเห็นชอบของคณะรัฐมนตรี และตามมาตรา 46 และมาตรา 51 แหงพระราชบัญญัติสงเสริมและรักษาคุณภาพสิ่งแวดลอมแหงชาติ พ.ศ. 2535 โดยความเห็นชอบของคณะกรรมการสิ่งแวดลอมแหงชาติ รัฐมนตรีวาการกระทรวงทรัพยากร ธรรมชาติและสิ่งแวดลอม ไดกําหนดใหการดําเนินงานโรงไฟฟาพลังความรอน ลําดับท่ี 11 ตาม ประกาศกระทรวงทรัพยากรธรรมชาตแิ ละสิง่ แวดลอ ม เรื่อง กําหนดประเภท ขนาด และวิธีปฏิบัติ สําหรับโครงการหรือกิจการท่ีอาจกอใหเกิดผลกระทบตอชุมชนอยางรุนแรง ท้ังทางดานคุณภาพ ส่งิ แวดลอมทรัพยากรธรรมชาติและสุขภาพ ที่สวนราชการ รัฐวิสาหกิจ หรือเอกชนจะตองจัดทํา

73 รายงาน การวเิ คราะหผ ลกระทบส่งิ แวดลอ ม สงั คม และสขุ ภาพ (EHIA : Environmental Health Impact Assessment) โดยมีรายละเอียดโครงการ ฯ ท่ีตอ งจัดทาํ รายงาน ดังน้ี ตารางประเภทและลักษณะโรงไฟฟาที่ตองทํารายงานการวิเคราะหผลกระทบสิ่งแวดลอม สงั คม และสขุ ภาพ (EHIA : Environmental Health Impact Assessment) ประเภทโครงการหรือกิจการ ขนาด หลักเกณฑ วธิ ีการ ระเบยี บปฏบิ ตั ิ 1. โรงไฟฟา ทใ่ี ชถา นหนิ เปนเช้ือเพลิง ขนาดกาํ ลังผลิต กระแสไฟฟารวม ตง้ั แต ใ ห เ ส น อ ใ น ข้ั น ข อ อ นุ ญ า ต 100 เมกะวัตตขึ้นไป กอสรางเพื่อประกอบกิจการ หรือข้ันขออนุญาตประกอบ 2. โรงไฟฟาที่ใชเ ชือ้ เพลงิ ชีวมวล ขนาดกําลงั ผลิต กจิ การ แลว แตกรณี กระแสไฟฟา รวม ตง้ั แต ใ ห เ ส น อ ใ น ข้ั น ข อ อ นุ ญ า ต 150 เมกะวตั ตขนึ้ ไป กอสรางเพื่อประกอบกิจการ หรือข้ันขออนุญาตประกอบ 3. โรงไฟฟา ท่ีใชกาซธรรมชาตเิ ปน ขนาดกาํ ลงั ผลิต กจิ การ แลว แตก รณี เชอ้ื เพลงิ ซงึ่ เปนระบบพลงั ความ กระแสไฟฟารวม ต้งั แต ใ ห เ ส น อ ใ น ข้ั น ข อ อ นุ ญ า ต รอ นรวม ชนิด combined cycle 3,000 เมกะวตั ตข้ึนไป กอสรางเพื่อประกอบกิจการ หรอื cogeneration หรือข้ันขออนุญาตประกอบ กจิ การ แลวแตกรณี

74 ตารางประเภทและลักษณะโรงไฟฟาที่ตองทํารายงานการวิเคราะหผลกระทบสิ่งแวดลอม สังคม และสขุ ภาพ (EHIA : Environmental Health Impact Assessment) (ตอ) ประเภทโครงการหรอื กิจการ ขนาด หลักเกณฑ วิธกี าร 4. โรงไฟฟา พลังงานนิวเคลียร ทกุ ขนาด ระเบยี บปฏบิ ตั ิ ใ ห เ ส น อ ใ น ข้ั น ข อ อ นุ ญ า ต กอสรางเพื่อประกอบกิจการ หรือขั้นขออนุญาตประกอบ กิจการ แลว แตกรณี องคป ระกอบของ EHIA การจัดทํา EHIA ประกอบดวย การศึกษาครอบคลุมระบบสิ่งแวดลอม 4 ดาน เชนเดยี วกบั การจดั ทาํ รายงาน EIA แตม ขี อ แตกตางกนั คอื 1) เนน เรื่องการประเมนิ ผลกระทบสขุ ภาพใหครอบคลุมปจจยั ตา ง ๆ ใหช ดั เจน 2) เนนกระบวนการรบั ฟง ความคดิ เห็นของประชาชนในทุกข้ันตอน ในการกําหนดขอบเขตการศึกษา ควรพิจารณาโอกาสที่จะเกิดผลกระทบตอสุขภาพ โดยพจิ ารณาจากปจจยั ดังน้ี 1) สิ่งคุกคามสขุ ภาพ 2) ผลกระทบตอระบบสขุ ภาพ 3) ปจ จัยตอ การรบั สัมผสั 4) ลักษณะผลกระทบตอ สุขภาพ 5) ผลกระทบตอระบบสขุ ภาพ 6) ผลกระทบตอ สังคมและชวี ิตความเปนอยู

75 ขั้นตอนการจัดทาํ รายงาน EHIA เปนดงั ขน้ั ตอนตอไปน้ี ภาพแผนผังขั้นตอนการจัดทํารายงาน EHIA ปจจุบัน ทรัพยากรธรรมชาติของประเทศไทยมีความเส่ือมโทรม และมีจํานวนลดลง อยา งตอ เนื่อง จงึ จําเปน ตองมมี าตรการจัดสรรการใชประโยชนจากทรัพยากรธรรมชาติที่มีจํานวน ลดลง ใหเกิดประโยชนคุมคาตอการลงทุน และเหมาะสมกับปริมาณทรัพยากรธรรมชาติที่มีอยู ในปจจุบนั และท่ีจะลดลงในอนาคต ในดานกฎหมาย และสิทธิชุมชนตามรัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย พ.ศ. 2540 กําหนดใหประชาชนเขามามีสวนรวมในการสงวนบํารุงรักษา และใชประโยชนจากการสงเสริม

76 บํารุงรักษา และคุมครองคุณภาพส่ิงแวดลอมตามหลักการพัฒนาที่ย่ังยืน ตลอดจนควบคุม และการจดั การภาวะมลพษิ ทางสิ่งแวดลอม ท่ีมีผลตอสุขภาพอนามัย สวัสดิภาพ และคุณภาพชีวิต ของประชาชนเปน หลกั ในการพฒั นาโครงการตา ง ๆ ในกรณีท่ีผูประกอบการโรงไฟฟาท่ีมีกําลังการผลิตต้ังแต 5 เมกะวัตตข้ึนไป แตไมถึง 10 เมกะวัตต แมวาปจ จบุ นั ยังไมตองจัดทํารายงาน EIA และ EHIA แตตามกฎหมายบังคับใหตอง ทํารายงานการศึกษาและมาตรการปองกันแกไขผลกระทบตอคุณภาพสิ่งแวดลอมและความ ปลอดภัย (Environmental Safety Assessment : ESA) สําหรบั ผขู อรบั ใบอนุญาตผลติ ไฟฟาจากเชื้อเพลิงชีวมวล (ประเภทเช้ือเพลิงแข็ง) ท่ีมี กําลังการผลิตติดตั้งต่ํากวา 10 เมกะวัตต จะตองดําเนินการตามประมวลหลักการปฏิบัติงาน (Code of Practice: COP) โดยเสนอรายงานการตรวจสอบดานส่ิงแวดลอม (Environmental Checklist) การจัดทาํ รายงานวเิ คราะหทางดานสงิ่ แวดลอ มตา ง ๆ เพื่อใหการประกอบกิจการผลิต ไฟฟาสําหรับประเภทและโครงการแตละประเภท มีแนวทางปฏิบัติท่ีเปนมาตรฐานเดียวกันและ เปนเครื่องมือสําคัญที่จะชวยปองกันการเกิดผลกระทบท่ีอาจจะเกิดขึ้นตอทรัพยากรธรรมชาติ สิ่งแวดลอม และสขุ ภาพของประชาชนที่อยโู ดยรอบพน้ื ทีโ่ รงไฟฟา กจิ กรรมทา ยเรอื่ งท่ี 2 โรงไฟฟา กบั การจดั การดา นสิง่ แวดลอม (ใหผูเรียนไปทาํ กจิ กรรมเร่อื งท่ี 2 ทีส่ มดุ บันทกึ กิจกรรมการเรยี นรู)

77 หนว ยการเรียนรทู ่ี 3 อุปกรณไ ฟฟาและวงจรไฟฟา สาระสําคญั การดาํ เนินชีวิตของมนุษยในปจจุบันมีพลังงานไฟฟาเขามาเกี่ยวของอยูตลอดเวลา ดังนั้น เพื่อใหการใชพลังงานไฟฟามีความปลอดภัย ผูใชตองรูจักวงจรไฟฟาในบาน อุปกรณไฟฟา การ เลอื กใชอุปกรณไ ฟฟาตา ง ๆ ใหถ กู ตอ งจะชวยใหเ กิดความปลอดภัย รวมท้ังการรูจักใชสายดินและ หลักดิน ซง่ึ เปนอุปกรณที่มีไวเพอื่ ความปลอดภยั ตอการใชเครอื่ งใชไฟฟา ในครวั เรือน ตวั ช้วี ดั 1. เลอื กใชอ ปุ กรณไ ฟฟา ไดถกู ตอง 2. อธบิ ายการตอวงจรไฟฟาแบบตา ง ๆ 3. ตอวงจรไฟฟา แบบตาง ๆ ขอบขา ยเนอื้ หา เร่ืองที่ 1 อปุ กรณไ ฟฟา เร่อื งท่ี 2 วงจรไฟฟา เรอ่ื งที่ 3 สายดนิ และหลกั ดนิ เวลาที่ใชใ นการศึกษา 30 ชว่ั โมง สอ่ื การเรยี นรู 1. ชุดวิชาการใชพลงั งานไฟฟา ในชวี ติ ประจําวนั 3 รหัสวิชา พว32023 2. สือ่ การเรยี น เรอ่ื ง วงจรไฟฟา 3. แผงสาธติ การตอวงจรไฟฟา

78 เรอ่ื งท่ี 1 อุปกรณไ ฟฟา อุปกรณไฟฟาท่ีใชในวงจรไฟฟามีหลายชนิด แตละชนิดมีหนาท่ีและความสําคัญที่ แตกตา งกันออกไป ไดแ ก 1. ฟวส (Fuse) ฟวสเปน อุปกรณปองกนั กระแสไฟฟาไหลเกินจนเกดิ อนั ตรายตอเครื่องใชไฟฟา ถามี กระแสไฟฟาไหลเกิน ฟวสจ ะหลอมละลายจนขาดทําใหตัดวงจรไฟฟา ในครวั เรอื นโดยอตั โนมตั ิ ฟว สทําดวยโลหะผสมระหวางตะก่ัวกับดบี ุก มจี ุดหลอมเหลวต่ําและมีรูปรางแตกตาง กนั ไปตามวตั ถุประสงคของการใชง าน ดงั นี้ 1.1ฟวสเ สน มลี กั ษณะเปนเสนลวดนิยมใชก บั สะพานไฟในอาคารบานเรอื น 1.2 ฟวสแผนหรือฟวสกามปูมีลักษณะเปนแผนโลหะผสมท่ีปลายท้ังสองขางมี ขอเกยี่ วทําดวยทองแดงนยิ มใชกบั อาคารขนาดใหญ เชน โรงเรยี น โรงงานตาง ๆ เปน ตน 1.3 ฟวสกระเบื้องมีลักษณะเปนเสนฟวสอยูภายในกระปุกกระเบื้องที่เปนฉนวน นยิ มตดิ ต้งั ไวทแ่ี ผงควบคมุ ไฟฟาของอาคารบานเรือน 1.4 ฟวสหลอดเปนฟวสขนาดเล็ก ๆ บรรจุอยูในหลอดแกวเล็กนิยมใชมากใน เครือ่ งใชไ ฟฟา ตาง ๆ เชน วิทยุ โทรทศั น ปล๊กั พวงเตา รับไฟฟา เปนตน ภาพฟวสชนดิ ตา ง ๆ

79 ขนาดและการเลอื กใชฟ ว ส 1) ขนาดของฟวสถูกกําหนดใหเปนคาของกระแสไฟฟาสูงสุดท่ีไหลผานไดโดยฟวส ไมข าด มขี นาดตาง ๆ กนั เชน 5, 10, 15 และ 30 แอมแปร เชน ฟวสขนาด 15 แอมแปร คือ ฟวส ท่ียอมใหก ระแสไฟฟา ไหลผา นไดไมเ กิน 15 แอมแปรถ า เกินกวา นฟ้ี ว สจ ะขาด เปน ตน 2) การเลอื กใชฟ วส ควรเลอื กขนาดของฟวสใหพอเหมาะกับปริมาณกระแสไฟฟา ที่ ใชในครัวเรือนซึ่งเราสามารถคํานวณหาขนาดของฟวสใหเหมาะสมกับปริมาณกระแสไฟฟา จากความสัมพนั ธตอ ไปน้ี P = IV เม่อื P คือ กําลงั ไฟฟา มีหนวยเปนวตั ต (Watt) I คอื กระแสไฟฟา มหี นวยเปนแอมแปร (Ampere) V คือ ความตางศักยไ ฟฟา มหี นวยเปนโวลต (Volt) ตวั อยา ง บา นหลังหน่ึงใชเคร่อื งใชไ ฟฟา ตา ง ๆ ดงั น้ี ตูเยน็ 100 วตั ต เตารดี 1,000 วัตต โทรทศั น 150 วตั ต หมอ หงุ ขา ว 700 วตั ต และหลอดไฟฟลูออเรสเซนต 25 วัตต 4 ดวง ถา บา นหลังนใี้ ชไฟฟาทม่ี คี วามตางศกั ย 220 โวลต จะตองใชฟว สข นาดกแี่ อมแปร วธิ ีทาํ จากโจทย P = 100 + 1,000 + 150 + 700 + (25×4) = 2,050 วัตต V = 220 โวลต I =? จากสูตร P = IV แทนคา I = 2,050/220 = 9.32 แอมแปร ตอบ บา นหลังนค้ี วรใชฟว สข นาด 10 แอมแปร

80 2. อปุ กรณตดั ตอน หรอื เบรกเกอร (Breaker) เบรกเกอร คอื อปุ กรณตดั ตอวงจรโดยอัตโนมัติเม่ือมีกระแสไฟฟาไหลผานเกินไปปุม หรอื คนั โยกทเ่ี บรกเกอรจะดดี มาอยใู นตาํ แหนง ทเ่ี ปนการตัดวงจรอยางอัตโนมัติ โดยอาศัยหลักการ ทาํ งานของแมเหล็กไฟฟาไมใชการหลอมละลายเหมือนฟวสจงึ ไมจ าํ เปนตอ งเปลย่ี นฟวส เบรกเกอร มจี ําหนา ยตามทอ งตลาดหลายแบบหลายขนาด ดงั ภาพ ภาพเบรกเกอรแบบตา ง ๆ 3. สวิตช (Switch) สวิตช เปนอุปกรณปดหรือเปดวงจรไฟฟา เพ่ือควบคุมการจายกระแสไฟฟาใหกับ เคร่ืองใชไ ฟฟา แบง ออกเปน 2 ประเภท ประกอบดว ย 3.1 สวิตชท างเดียว สามารถโยกปดหรือเปดวงจรไฟฟาไดเพียงทางเดียว เชน วงจร ของหลอดไฟฟา หลอดใดหลอดหนง่ึ เปน ตน 3.2 สวิตชส องทาง เปน การตดิ ตัง้ สวติ ช 2 จุด เพื่อใหสามารถปดหรือเปดวงจรไฟฟา ไดสองจุด เชน สวิตชไฟที่บันไดที่สามารถเปด - ปดไดท้ังอยูชั้นบนและชั้นลางทําใหสะดวก ในการใชงาน ภาพสวิตชแ บบทางเดยี ว ภาพสวิตชแบบสองทาง

81 ขอควรรเู กีย่ วกับสวติ ช 1) ไมควรใชสวิตชอันเดียวควบคุมเครื่องใชไฟฟาหลายช้ินใหทํางานพรอมกัน เ พ ร า ะ กระแสไฟฟาท่ีไหลผานสวิตชมากเกินไปจะทําใหจุดสั ม ผั ส เ กิ ด ค ว า ม ร อ น สู ง อาจทําให สวิตชไ หม และเปน อนั ตรายได 2) ไมควรใชสวิตชธรรมดาควบคุมเคร่ืองใชไฟฟาท่ีมีกระแสไฟฟาไหลผานสูง เชน มอเตอรเ คร่อื งปรับอากาศ เปนตน ควรใชเ บรกเกอรแทน เนื่องจากสามารถทนกระแสไฟฟาที่ไหล ผา นไดสงู กวา 4. สะพานไฟ (Cut-Out) สะพานไฟเปนอปุ กรณสาํ หรับตัดตอ วงจรไฟฟาท้ังหมดภายในครัวเรือนประกอบดวย ฐานและคันโยกทีม่ ลี ักษณะเปนขาโลหะ 2 ขา ซง่ึ มีทจ่ี ับเปนฉนวนเมอ่ื สบั คันโยกขน้ึ กระแสไฟฟาจะ ไหลเขา สูวงจรไฟฟาในครวั เรือนและเมอื่ สบั คันโยกลงกระแสไฟฟา จะหยุดไหล ซึง่ เปน การตัดวงจร ภาพสะพานไฟและฟวสใ นสะพานไฟ ขอ ควรรเู ก่ยี วกับสะพานไฟ 1) สะพานไฟชว ยใหเ กิดความสะดวกและปลอดภยั ในการซอมแซมหรอื ติดต้ังอุปกรณ ไฟฟา 2) ถาตองการใหวงจรเปด (ไมม กี ระแสไฟฟาไหลผาน) ใหสับคันโยกลงแตถาตองการ ใหว งจรปด (มีกระแสไฟฟาไหลผา น) ใหส ับคันโยกขึน้ 3) ในการสบั คนั โยกจะตองใหแ นบสนทิ กบั ที่รองรบั

82 5. เครือ่ งตัดไฟรวั่ (Earth Leak Circuit Breaker : ELCB) เครอ่ื งตัดไฟร่ัว เปนอุปกรณเสริมความปลอดภัยอีกช้ันหนึ่งท่ีสามารถตัดวงจรไฟฟา กรณีเกิดไฟรั่ว โดยกําหนดความไวของการตัดตอนวงจรไฟฟาตามปริมาณกระแสไฟฟาท่ีร่ัว ลงดินเพอ่ื ใหม กี ารตดั ไฟรัว่ กอ นท่ีจะเปน อนั ตรายกับระบบไฟฟา ภาพเคร่อื งตดั ไฟรว่ั 6. เตารบั (Socket) และเตาเสียบ (Plug) เตา รับและเตา เสยี บ เปน อปุ กรณท ใี่ ชเชอ่ื มตอ วงจรไฟฟา ทาํ ใหก ระแสไฟฟา ไหลเขา สู อปุ กรณแ ละเครอ่ื งใชไ ฟฟา 1) เตารับหรือปล๊ักตัวเมีย คือ อุปกรณที่เช่ือมตอกับวงจรไฟฟาในครัวเรือน เชน เตา รบั ทตี่ ดิ ต้ังบนผนงั บานหรอื อาคาร เปนตน เพอ่ื รองรบั การตอ กับเตาเสียบของเครื่องใชไฟฟา 2) เตา เสียบหรอื ปลก๊ั ตวั ผู คือ อุปกรณสวนที่ติดอยูกับปลายสายไฟของเคร่ืองใชไฟฟา เตาเสยี บท่ีใชกันอยมู ี 2 แบบ คอื (1) เตา เสยี บ 2 ขา ใชก ับเตา รบั ทมี่ ี 2 ชอง (2) เตา เสียบ 3 ขา ใชกับเตา รบั ท่มี ี 3 ชอง โดยขากลางจะตอ กับสายดนิ

83 ภาพเตา รบั และเตาเสยี บ ขอ ควรรเู ก่ียวกับเตารับและเตา เสยี บ 1) การใชงานควรเสียบเตาเสียบใหแนนสนิทกับเตารับและไมใชเตาเสียบหลายอัน กบั เตา รบั อันเดยี ว เพราะเตา รับอาจรอนจนลุกไหมได 2) เมื่อจะถอดปลก๊ั ออกควรจบั ทเ่ี ตา เสยี บ ไมค วรดึงท่สี ายไฟเพราะจะทําใหสายหลุด และเกิดไฟฟา ลดั วงจรได 7. สายไฟ (Cable) สายไฟเปนอุปกรณสําหรับสงพลังงานไฟฟาจากที่หนึ่งไปยังอีกท่ีหนึ่ง โดย กระแสไฟฟาจะนําพลังงานไฟฟาผานไปตามสายไฟจนถึงเคร่ืองใชไฟฟา สายไฟทําดวยสารท่ีมี คุณสมบตั ิเปนตวั นําไฟฟา (ยอมใหกระแสไฟฟา ไหลผานไดดี) เชน ทองแดง เปนตน โดยจะถูกหุม ดว ยฉนวนไฟฟา เพื่อความปลอดภยั ของผูใชไ ฟฟา สายไฟท่ีใชก นั ตามบา นเรอื นมีดังภาพ ชนดิ ของสายไฟ พกิ ัดแรงดนั และลกั ษณะการตดิ ตงั้ VAF สายแขง็ พกิ ดั แรงดนั : 300 โวลต การติดต้ัง : ใชในบานอยูอาศัยทั่วไป ใชใน การเดินสายไฟติดผนังสําหรับระบบแสง สวาง หรือเตา รับไฟฟา พิกัดแรงดัน : 300 โวลต การติดต้ัง : เดินปลก๊ั ลอยแบบมีสายกราวด

84 VAF-G หรอื สาย VAF แบบมีกราวด เดนิ ซอ นในผนัง VFF สายออน VCT สายออน พกิ ดั แรงดนั : 750 โวลต การตดิ ตั้ง : ตอ เขา เคร่อื งอุปกรณไ ฟฟาหรือ เครือ่ งใชไ ฟฟา พกิ ัดแรงดัน : 300 โวลต การติดต้ัง : เครื่องใชไฟฟาตามบาน ปล๊ัก พวงชนดิ ทําเองในบา น พกิ ัดแรงดนั : 750 โวลต การติดตั้ง : ใชเ ปน สายเดนิ เขาเครอ่ื งจักรใช ใ น ก า ร เ ดิ น ส า ย ไ ฟ สํ า ห รั บ ป ม นํ้ า เคร่ืองปรับอากาศ หรืออุปกรณไฟฟาท่ีใช กาํ ลงั ไฟฟาสงู ชนิดของสายไฟ พกิ ดั แรงดันและลกั ษณะการตดิ ตงั้ VSF สายออน พกิ ดั แรงดัน : 300 โวลต การติดตั้ง : ใชเดินสายลําโพง เดินสาย NYY ภายในเคร่ืองใชไฟฟาตางๆ, เดินระบบ THW สายแข็งออน ควบคุมไฟฟาโรงงานเหมาะสําหรับเดินไฟ ในตูควบคุม พกิ ัดแรงดัน : 750 โวลต การติด ต้ัง : นิยมใชอยางกวางขวาง เน่ืองจากทนตอสภาพแวดลอมเพราะมี เปลือกหุมอีกหน่ึงชั้น นําไปใชในการเดิน สายไฟสําหรับระบบไฟฟาแสงสวางบริเวณ สนามหญาและฝง สายไฟลงใตด นิ พกิ ดั แรงดนั : 750 โวลต การตดิ ตงั้ : นิยมใชกนั อยา งกวา งขวางทง้ั ในครวั เรอื นและในโรงงานอตุ สาหกรรม ปกตจิ ะเดนิ รอยในทอ รอ ยสาย

85 การเลอื กขนาดของสายไฟ ในการเลือกขนาดสายไฟใหมีความเหมาะสมกับการใชงานนั้น จะดูท่ีพิกัดการทน กระแสไฟฟาของสายไฟเปนสําคญั โดยดไู ดจ ากตารางเปรียบเทยี บ ตารางเปรยี บเทยี บขนาดของตวั นํา ฉนวน และปรมิ าณกระแสไฟฟาทส่ี ายไฟสามารถทนได ตัวนาํ ไฟฟา ความหนาของ ความหนาของ พิกัดการทน ฉนวนไฟฟา เปลอื กหุม สายไฟ กระแสไฟฟา พ้นื ทหี่ นาตดั หมายเลข/ (มิลลเิ มตร) (มลิ ลเิ มตร) (แอมป) (ตารางมิลลิเมตร) เสนผาศูนยก ลาง หรือ (sq.mm) (มิลลเิ มตร) 0.5 1/0.80 0.6 0.9 7 1.0 1/1.13 0.6 0.9 11 1.0 7/0.40 0.6 0.9 11 1.5 1/1.38 0.6 1.2 16 1.5 7/0.50 0.6 1.2 16 2.5 1/1.78 0.7 1.2 21 2.5 7/0.67 0.7 1.2 21 4 1/2.25 0.8 1.2 29 4 7/0.85 0.8 1.2 29 6 7/1.04 0.8 1.2 36 10 7/1.35 0.9 1.2 51 16 7/1.70 1.0 1.2 67 25 7/2.14 1.2 1.4 91 35 19/1.53 1.2 1.4 111 ตารางดานบน ใชสําหรับเลือกขนาดสายไฟใหมีความเหมาะสมกับการใชงานแบบ งา ย ๆ โดยใหด ู 2 ชองหลกั คือ ชอ งพื้นที่หนา ตัด และชอ งพิกดั การทนกระแสไฟฟา ตวั อยา ง สายไฟชนิด VAF ขนาด 2.5 ตารางมิลลิเมตร จะมพี กิ ดั การทนกระแสไฟฟาได 21 แอมป หรอื สายไฟขนาด 25 ตารางมิลลิเมตร จะมีพิกัดการทนกระแสไฟฟาได 91 แอมป จะ เห็นไดวา ขนาดของสายไฟย่ิงมากเทาไร อัตราพิกัดการทนกระแสไฟฟาก็จะย่ิงมากขึ้น เทาน้ัน ดังน้ันจึงตองเลือกใชขนาดของสายไฟใหเหมาะสมกับขนาดการใชไฟฟาของ อปุ กรณ

86 ข้ันตอนงาย ๆ ในการหาขนาดของสายไฟใหมีความเหมาะสมกับอุปกรณไฟฟา มดี งั น้ี 1) ตองรคู า กระแสไฟฟา ของอุปกรณไ ฟฟา สําหรบั คา กระแสไฟฟา นัน้ หาไดจากแผน ปายท่ีตดิ อยูทโ่ี ครงอปุ กรณไฟฟา แสดงดงั ภาพตวั อยางฉลากบอกคา กระแสไฟฟา ของอุปกรณไฟฟา ภาพตัวอยางฉลากบอกคา กระแสไฟฟา ของอปุ กรณไฟฟา จากภาพตัวอยางฉลากบอกคา กระแสไฟฟา ของอปุ กรณไฟฟา ตัวอยางอุปกรณไฟฟา คอื เคร่ืองปรบั อากาศ (รปู ซายมอื ) จะเหน็ วา แผนปา ยทีบ่ อกขอมลู ทางไฟฟา ของเครื่องปรับอากาศ เครื่องนี้อยูดานขางของเคร่ือง (รูปขวามือ) จากแผนปายจะบอกไววาเครื่องปรับอากาศจะกิน กระแสไฟฟา มีคา 10.50 แอมป หมายเหตุ ในกรณีท่ีแผน ปา ยของอปุ กรณไฟฟาน้ัน ๆ ไมบอกคากระแสไฟฟามา ก็มี วธิ คี าํ นวณเพอ่ื หาคากระแสไฟฟาดวยวิธีงาย ๆ คอื นําคากําลังไฟฟา (หนวยเปนวัตต :W) หารดวย คา แรงดนั ไฟฟา (หนว ยเปนโวลต :V) ถาเขียนเปนสูตรกจ็ ะไดว า สตู ร P = I x V กําหนดให Current : I = คากระแสไฟฟาของอุปกรณไ ฟฟา มีหนว ยเปน แอมป (A) Power : P = คา กาํ ลงั ไฟฟา ของอุปกรณไ ฟฟา มหี นว ยเปน วัตต (W) Voltage : V = คาแรงดันไฟฟาท่อี ปุ กรณไฟฟาใชง าน มีหนวยเปน โวลต (V)

87 ถา เครอ่ื งปรับอากาศดงั รปู ไมบ อกคา กระแสไฟฟา มา ใหค าํ นวณหาคา กระแสไฟฟา ดงั นี้ จากแผนปา ยจะไดคา กําลังไฟฟา (P) = 2,330 วัตต (W) คา แรงดนั ไฟฟา (V) = 220 โวลต (V) จะได I = 2,330 W 220 V = 10.6 แอมป 2) เผื่อคากระแสไฟฟา อีกรอยละ 25 โดยท่ัวไปวัสดุและอุปกรณไฟฟาเมื่อทํางาน ติดตอกันเกินกวา 3 ช่ัวโมงขึ้นไป ประสิทธิภาพการทํางานจะลดลงเหลือประมาณรอยละ 80 ดงั นั้นสายไฟ ที่จะนาํ มาใชงานก็เชนเดียวกัน เม่ือใชงานติดตอกันเกินกวา 3 ช่ัวโมง ประสิทธิภาพ ในการทนกระแสไฟฟา ก็จะลดลงเหลอื ประมาณรอ ยละ 80 เพื่อเปนการชดเชยประสทิ ธิภาพในการ ทนกระแสไฟฟาของสายไฟในสวนท่ีหายไป จึงตองมีการเผ่ือคากระแสไฟฟาเพิ่มอีกรอยละ 25 กอน แลวนําคากระแสไฟฟาทไี่ ดไ ปหาขนาดสายไฟในขนั้ ตอนตอไป จากขน้ั ตอนการหาคากระแสไฟฟา คา กระแสไฟฟา มคี า 10.6 แอมป ทาํ การเผ่ืออกี 25% = (10.6 X 25) 100 = 2.65 คากระแสไฟฟาเม่อื ทําการเผื่อคา กระแส 25% = 10.6 + 2.65 = 13.25 จะไดคากระแสไฟฟาเทา กบั 13.25 แอมป 3) นําคากระแสไฟฟา เปดตารางหาขนาดสายไฟ โดยนําคากระแสไฟฟาที่ไดทําการ เผ่ือไวแลวรอยละ 25 ซึ่งมีคาเทากับ 13.25 แอมป นําไปเทียบกับตาราง พบวา ตองใชสายไฟท่ีมี ขนาด 1.5 ตารางมิลลิเมตร (ทนพิกัดกระแสไฟฟาได 16 แอมป) มาใชในการเดินสายไฟใหกับ เคร่ืองปรับอากาศ ดังรูป ท้ังนี้เนื่องจากสายไฟมีอัตราพิกัดการทนกระแสไฟฟาไดมากกวาคา กระแสไฟฟาทไ่ี หลจริงในวงจรจึงทําใหส ายไฟไมร อนและไมเ กดิ อบุ ัตเิ หตุอัคคภี ยั

88 บทสรุปการเลอื กขนาดสายไฟชนดิ VAF มี 3 ขัน้ ตอน ดังรปู หาคากระแสไฟฟา ของอปุ กรณไฟฟา เผอื่ คา กระแสไฟฟาอีกรอ ยละ 25 เปด ตารางหาขนาดสายไฟ ขนั้ ตอนการเลอื กขนาดสายไฟ กจิ กรรมทา ยเรอ่ื งท่ี 1 อปุ กรณไ ฟฟา (ใหผเู รียนไปทาํ กิจกรรมเร่อื งที่ 1 ที่สมดุ บันทกึ กิจกรรมการเรยี นร)ู

89 เรอื่ งท่ี 2 วงจรไฟฟา วงจรไฟฟา (Electrical Circuit) คือ การเชือ่ มตอกระแสไฟฟาจากแหลงจายไฟฟาผาน สายไฟไปยงั เครอื่ งใชไ ฟฟาในครวั เรือน สําหรับการเช่ือมตอกระแสไฟฟาจากแหลงจายไฟฟา มี 3 แบบ คือ แบบอนุกรม แบบขนาน และแบบผสม ดังน้ี วงจรไฟฟา ลักษณะการตอวงจรไฟฟา การตอวงจรไฟฟาแบบอนุกรม เปนการ นาํ เอาเครอื่ งใชไฟฟา มาตอ เรยี งลําดับกันไป โดยนํา ปลายดานหน่ึงตอเขากับปลายอีกดานหนึ่งของ เครอ่ื งใชไ ฟฟาแตละตัวจนถึงตัวสุดทาย แลวจึงตอ เขากับแหลงกําเนิดไฟฟาทําใหกระแสไฟฟาไหลไป ในทศิ ทางเดียว และกระแสไฟฟาภายในวงจรจะมี คา เทากนั ทุก ๆ จุด การตอวงจรแบบนี้ ไมเหมาะที่จะใชกับ เครื่องใชไฟฟา เน่ืองจากหากอุปกรณตัวใดตัวหน่ึง เ กิ ด ข า ด ห รื อ ชํ า รุ ด เ สี ย ห า ย ก ร ะ แ ส ไ ฟ ฟ า จ ะ ไ ม สามารถไหลผานไปยังอุปกรณตัวอื่น ๆ ได ดังนั้น การตอ วิธีนี้จึงไมคอยนยิ มใชก ันทั่วไป จะมีใชกันอยู ในวงจรวิทยุ โทรทศั น

วงจรไฟฟา 90 ลักษณะการตอ วงจรไฟฟา การตอ วงจรไฟฟาแบบขนาน เปน การนําเอา เครื่องใชไฟฟา 2 ชนิดข้ึนไป มาตอเรียงแบบขนาน กนั โดยนําปลายดา นเดียวกนั ของเครอื่ งใชไฟฟาแต ละตัวม าตอเข าดวย กัน แล วตอปล ายขอ ง เครื่องใชไฟฟาแตละตัวที่ตอกันแลว ตอเขากับ แห ล ง กํา เ นิ ด ไฟ ฟ า โด ย แ รง ดั นไ ฟฟ า ข อ ง เครือ่ งใชไฟฟาแตละตัวจะมีคาเทากัน แตกระแสที่ ไหลในแตละสาขายอยของวงจรจะมีคาไมเทากัน อยางไรก็ตามเม่ือนําคามารวมกันจะไดเทากับ กระแสทีไ่ หลผานวงจรทงั้ หมด การตอวงจรไฟฟาแบบผสม เปนการตอผสม กันของวงจรไฟฟาแบบอนุกรมและวงจรไฟฟาแบบ ขนานแตไ มนิยมใชง าน เพราะยุงยาก การตอวงจรแบบผสม วงจรไฟฟาภายในครัวเรือนจะเปนการตอแบบขนานและเครื่องใชไฟฟาแตละชนิดรับ แรงดันไฟฟาขนาดเดียวกัน หากเคร่ืองใชไฟฟาชนิดหน่ึงเกิดขัดของเนื่องจากสาเหตุใดก็ตาม เครือ่ งใชไ ฟฟาชนดิ อื่นก็ยังคงใชง านไดตามปกติ ภาพการตอวงจรไฟฟา ภายในบาน

91 สาํ หรบั ประเทศไทย ไฟฟา ที่ใชใ นครวั เรอื นเปน ไฟฟากระแสสลับที่มีความตางศักยไฟฟา (ความตางศักยไฟฟา คือ พลังงานไฟฟาที่ตางกันระหวางจุด 2 จุด) 220 โวลต (V) ความถี่ 50 เฮิรตซ (Hz) โดยใชสายไฟ 3 เสน คือ 1) สายไฟหรอื เรียกวา “สายเสน ไฟ หรอื สาย L” (Line) เปนสายเสนท่ีมีกระแสไฟไหล ผานไปยงั เครอ่ื งใชไฟฟา มคี วามตางศกั ยไ ฟฟา 220 โวลต 2) สายนวิ ทรลั หรือเรียกวา “สายศูนย หรือสาย N” (Neutral) เปนสวนหน่ึงของวงจร มหี นา ทท่ี าํ ใหกระแสไฟฟา ไหลครบวงจรมคี วามตา งศักยไ ฟฟา 0 โวลต 3) สายดนิ หรือเรียกวา “สาย G” (Ground) เปนสายเสนทไี่ มม กี ระแสไฟฟา ทําหนาท่ี รับกระแสไฟฟาทีร่ วั่ มาจากเคร่ืองใชไฟฟา เพื่อปองกันกระแสไฟฟาลัดวงจร และปองกันอันตราย แกบุคคล อุปกรณไ ฟฟาและเครอ่ื งใชไฟฟา กระแสไฟฟาจะสงผานมิเตอรไฟฟามายังแผงควบคุมไฟฟา ซ่ึงแผงควบคุมไฟฟา ทําหนาท่จี า ยกระแสไฟฟาไปยงั อุปกรณเ ครือ่ งใชไ ฟฟา

92 แผงควบคุมไฟฟาประกอบดวยอุปกรณตัดตอนหลัก หรือเรียกวา “เบรกเกอร” (Main Circuit Breaker หรือ Cut-Out) ซ่ึงมี 1 ตัวตอครัวเรือน และมีอุปกรณตัดตอนยอยหลายตัวไดข้ึนอยูกับ จํานวนเครื่องใชไฟฟาที่ใชในครัวเรือน นอกจากน้ียังมีจุดตอสายดินที่จะตอไปยังเตารับ หรือปล๊ัก ตวั เมีย ทุกจดุ ในครัวเรอื น เพอ่ื ตอ เขา เคร่ืองใชไ ฟฟา สาย N สาย L สาย G ภาพตวั อยา งแผงวงจรไฟฟา ในครัวเรือน จากภาพตวั อยา งแผงวงจรไฟฟาในครัวเรือน กระแสไฟฟาจะไหลจากสายไฟหลักไปยัง อุปกรณตัดตอนหลัก และจา ยไปยังอุปกรณต ดั ตอนยอย เพื่อจายกระแสไฟฟาไปยังเครื่องใชไฟฟา