SÁCH EBOOK NGỮ VĂN 8 - TẬP 2

ghÌ(13) vµi mÈu, nh÷ng qu¶ nói mµ kh«ng sðu tËp hoa l¸, nh÷ng hßn sái mµ kh«ng t×m c¸c ho¸ th¹ch(14) ! Nh÷ng triÕt gia phßng kh¸ch(15) cña c¸c ngµi nghiªn cøu tù nhiªn häc trong c¸c phßng sðu tËp ; hä cã c¸c thø linh tinh(16) ; hä biÕt gäi tªn nhðng ch¼ng cã mét ý niÖm g× vÒ tù nhiªn c¶. Nhðng phßng sðu tËp cña £-min th× phong phó h¬n c¸c phßng sðu tËp cña vua chóa ; phßng sðu tËp Êy lµ c¶ tr¸i ®Êt. N¬i ®©y, mçi vËt ®Òu ë ®óng chç cña nã ; nhµ tù nhiªn häc lµm c«ng viÖc ch¨m sãc ®· s¾p xÕp mäi thø ®©u ra ®Êy. §«-b¨ng-t«ng(17) ch¾c còng kh«ng thÓ lµm tèt h¬n. BiÕt bao høng thó kh¸c nhau ta tËp hîp ®ðîc nhê c¸ch ngao du thó vÞ Êy, kh«ng kÓ søc khoÎ ®ðîc t¨ng cðêng, tÝnh khÝ trë nªn vui vÎ. T«i thðêng thÊy nh÷ng kÎ ngåi trong c¸c cç xe tèt ch¹y rÊt ªm nhðng m¬ mµng, buån b·, c¸u kØnh hoÆc ®au khæ ; cßn nh÷ng ngðêi ®i bé l¹i lu«n lu«n vui vÎ, khoan kho¸i vµ hµi lßng víi tÊt c¶. Ta h©n hoan biÕt bao khi vÒ gÇn ®Õn nhµ ! Mét b÷a c¬m ®¹m b¹c(18) mµ sao cã vÎ ngon lµnh thÕ ! Ta thÝch thó biÕt bao khi l¹i ngåi vµo bµn ¨n ! Ta ngñ ngon giÊc biÕt bao trong mét c¸i giðêng tåi tµn ! Khi ta chØ muèn ®Õn mét n¬i nµo, ta cã thÓ phãng b»ng xe ngùa tr¹m ; nhðng khi ta muèn ngao du, th× cÇn ph¶i ®i bé. (Ru-x«(M), £-min hay VÒ gi¸o dôc, Pa-ri, 1958) Chó thÝch (M) Ru-x« (1712 − 1778) lµ nhµ v¨n, nhµ triÕt häc, nhµ ho¹t ®éng x· héi Ph¸p. ¤ng lµ t¸c gi¶ cña nh÷ng tiÓu thuyÕt næi tiÕng Giuy-li hay Nµng Hª-l«-i-d¬ míi, £-min hay VÒ gi¸o dôc. Bµi nµy trÝch trong quyÓn V − quyÓn cuèi cïng cña t¸c phÈm £-min hay VÒ gi¸o dôc (ra ®êi n¨m 1762). Trong t¸c phÈm, nhµ v¨n bµn vÒ chuyÖn gi¸o dôc mét em bÐ − «ng ®Æt cho c¸i tªn lµ £-min − tõ lóc s¬ sinh cho ®Õn tuæi trðëng thµnh. £-min trong bµi §i bé ngao du ®· lín. V¨n b¶n ë ®©y lµ do ngðêi biªn so¹n SGK dÞch vµ ®Æt nhan ®Ò. (1) Ngao du : ®i d¹o ch¬i ®ã ®©y (ngao : rong ch¬i ; du : ®i ch¬i). (2) Tham quan : ®i ®Õn n¬i nµo ®ã ®Ó xem xÐt, më mang hiÓu biÕt. (3) Kho¸ng s¶n : s¶n vËt khai th¸c tõ c¸c má ë dðíi lßng ®Êt. (4) Phu tr¹m : ë ®©y lµ ngðêi ®iÒu khiÓn xe ngùa ch¹y tõng tr¹m ®ðêng, phð¬ng tiÖn ®i l¹i phæ biÕn ë Ph¸p nãi riªng vµ ë nhiÒu nðíc ch©u ¢u nãi chung håi thÕ kØ XVIII. (5) Pla-t«ng (429 − 347 tr. CN) lµ nhµ triÕt häc Hi L¹p ; Ta-lÐt (640 − 548 tr. CN) vµ Pi-ta-go (kho¶ng 570 − 496 tr. CN) lµ c¸c nhµ triÕt häc vµ to¸n häc Hi L¹p. 100

C¸c nhµ triÕt häc vµ to¸n häc Hi L¹p Êy lu«n lu«n quan s¸t, nghiÒn ngÉm trong lóc ®i d¹o ch¬i. (6) TriÕt gia : nhµ triÕt häc ; ë ®©y ®ång thêi còng lµ nhµ khoa häc. (7) Tµi nguyªn : nguån cña c¶i trong thiªn nhiªn chða khai th¸c hoÆc ®ang ®ðîc khai th¸c (tµi : cña c¶i, nguyªn : nguån). (8) S¶n vËt : vËt ®ðîc lµm ra hoÆc lÊy ®ðîc tõ trong thiªn nhiªn. (9) §Æc trðng : cã tÝnh chÊt riªng vµ tiªu biÓu (®Æc : riªng, kh¸c thðêng ; trðng : tiªu biÓu). (10) §Æc s¶n : s¶n vËt quý, riªng cã ë mét ®Þa phð¬ng. (11) Tù nhiªn häc : khoa häc quan s¸t, nghiªn cøu c¸c sinh vËt, vËt thÓ trong tù nhiªn. (12) LÌn ®¸ : nói ®¸ cã v¸ch cao dùng ®øng. (13) GhÌ : ®Ëp vµo mÐp hay c¹nh cña vËt r¾n ®Ó lµm vËt ®ã vì hoÆc mÎ dÇn. (14) Ho¸ th¹ch : di tÝch ho¸ ®¸ cña thùc vËt, ®éng vËt cæ xða cßn lðu l¹i ë c¸c tÇng ®Êt ®¸. (15) TriÕt gia phßng kh¸ch : ý muèn nãi ®Õn c¸c nhµ triÕt häc, khoa häc hêi hît thðêng cã mÆt ®Ó trß chuyÖn trong nh÷ng buæi tiÕp kh¸ch cña c¸c phu nh©n quý téc ë Ph¸p thÕ kØ XVIII. (16) C¸c thø linh tinh : ý muèn nãi ®Õn c¸c mÉu vËt nh»m tho¶ m·n tÝnh hiÕu k× cña mäi ngðêi h¬n lµ cã ý nghÜa khoa häc. (17) §«-b¨ng-t«ng (1716 − 1800) : nhµ tù nhiªn häc næi tiÕng cña Ph¸p. (18) §¹m b¹c : (nãi vÒ ¨n uèng) ®¬n s¬, b×nh thðêng, kh«ng cã c¸c mãn ¨n ngon, ®¾t tiÒn. §äc − hiÓu v¨n b¶n 1. Tãm t¾t ng¾n gän ba luËn ®iÓm chÝnh mµ Ru-x« ®· tr×nh bµy thµnh ba ®o¹n trong v¨n b¶n ®Ó thuyÕt phôc mäi ngðêi nÕu muèn ngao du th× nªn ®i bé. 2. Tr×nh tù s¾p xÕp ba luËn ®iÓm chÝnh cã hîp lÝ kh«ng ? V× sao ? 3. Theo dâi c¸c ®¹i tõ nh©n xðng khi th× \"ta\", khi th× \"t«i\" trong bµi ®Ó chøng minh r»ng thùc tiÔn cuéc sèng tõng tr¶i cña b¶n th©n Ru-x« lu«n bæ sung sinh ®éng cho c¸c lÝ lÏ cña «ng khi «ng lËp luËn. 4. Qua bµi nµy, em hiÓu g× vÒ con ngðêi vµ tð tðëng, t×nh c¶m cña Ru-x« ? 101

Ghi nhí §Ó chøng minh muèn ngao du cÇn ph¶i ®i bé, bµi §i bé ngao du lËp luËn chÆt chÏ, cã søc thuyÕt phôc, l¹i rÊt sinh ®éng do c¸c lÝ lÏ vµ thùc tiÔn cuéc sèng t¸c gi¶ tõng tr¶i qua lu«n bæ sung cho nhau. Bµi nµy cßn thÓ hiÖn râ Ru-x« lµ mét con ngðêi gi¶n dÞ, quý träng tù do vµ yªu thiªn nhiªn. héi tho¹i (tiÕp theo) i − lðît lêi trong héi tho¹i §äc l¹i ®o¹n miªu t¶ cuéc trß chuyÖn gi÷a nh©n vËt chó bÐ Hång víi ngðêi c« (®· dÉn ë tr. 92 − 93 vÒ héi tho¹i). Tr¶ lêi c¸c c©u hái sau ®©y : 1. Trong cuéc tho¹i ®ã, mçi nh©n vËt nãi bao nhiªu lðît ? 2. Bao nhiªu lÇn lÏ ra Hång ®ðîc nãi nhðng Hång kh«ng nãi ? Sù im lÆng thÓ hiÖn th¸i ®é cña Hång ®èi víi nh÷ng lêi nãi cña ngðêi c« nhð thÕ nµo ? 3. V× sao Hång kh«ng c¾t lêi ngðêi c« khi bµ nãi nh÷ng ®iÒu Hång kh«ng muèn nghe ? Ghi nhí • Trong héi tho¹i, ai còng ®ðîc nãi. Mçi lÇn cã mét ngðêi tham gia héi tho¹i nãi ®ðîc gäi lµ mét lðît lêi. • §Ó gi÷ lÞch sù, cÇn t«n träng lðît lêi cña ngðêi kh¸c, tr¸nh nãi tranh lðît lêi, c¾t lêi hoÆc chªm vµo lêi ngðêi kh¸c. • NhiÒu khi, im lÆng khi ®Õn lðît lêi cña m×nh còng lµ mét c¸ch biÓu thÞ th¸i ®é. ii − luyÖn tËp 1. Qua c¸ch miªu t¶ cuéc tho¹i gi÷a c¸c nh©n vËt cai lÖ, ngðêi nhµ lÝ trðëng, chÞ DËu vµ anh DËu trong ®o¹n trÝch Tøc nðíc vì bê (Ng÷ v¨n 8, tËp mét, tr. 28), em thÊy tÝnh c¸ch cña mçi nh©n vËt ®ðîc thÓ hiÖn nhð thÕ nµo ? 102

2. §äc ®o¹n trÝch sau vµ tr¶ lêi c©u hái nªu ë dðíi. Tho¸ng thÊy mÑ vÒ ®Õn cæng, th»ng DÇn mõng nh¶y ch©n s¸o : − U ®i ®©u tõ lóc non trða ®Õn giê ? Cã mua ®ðîc g¹o hay kh«ng ? Sao u l¹i vÒ kh«ng thÕ ? C¸i TÝ ë trong bÕp sa s¶ m¾ng ra : − §· b¶o u kh«ng cã tiÒn, l¹i cø l»ng nh»ng nãi m·i ! Mµy tðëng ngðêi ta d¸m b¸n chÞu cho nhµ mµy sao ? Th«i ! Khoai chÝn råi ®©y, ®Ó t«i ®æ ra «ng x¬i, «ng ®õng lµm téi u n÷a. Råi nã tÊt t¶ bång em ch¹y ra trðíc thÒm ®on ®¶ chµo mÑ : − U ®· vÒ ¹ ! ¤ng lÝ cëi trãi cho thÇy con chða, hö u ? C¸i nãn cña u lµm sao bÞ r¸ch tan thÕ Êy ? Tay u lµm sao l¹i ph¶i buéc giÎ thÕ kia ? ChÞ DËu kh«ng tr¶ lêi. Th¬ thÈn, chÞ ®ãn lÊy con bÐ vµ ngåi ghÐ vµo bªn mÐp châng. C¸i TÝ xoa ®Çu c¸i TØu kÓ lÓ b»ng giäng hó hÝ : − C« ¶ h«m nay quÊy l¾m u ¹ ! U ®i khái nhµ, c« ta cø ra r¶ khãc kh«ng døt miÖng. Dç thÕ nµo c« ta còng kh«ng nÝn cho. §Æt ngåi xuèng ph¶n, c« ta l¹i nÝu lÊy con vµ cè ®øng lªn. Con võa lÏo ®Ïo c¾p c« ta ë sðên, l¹i võa h× hôc röa khoai, tra nåi, xin löa dãm bÕp. Cñi th× ðít ch¶y ðít ch¶ ; l× lôi m·i vÉn kh«ng ch¸y cho. ThÕ mµ con còng luéc ®ðîc chÝn nåi khoai råi ®Êy ! U b¶o con cã ngoan kh«ng ? ChÞ DËu vÉn kh«ng nãi g×. [...] C¹nh châng, nghi ngót mét ®¸m khãi bay. C¸i TÝ lÔ mÔ bðng ræ khoai luéc ghÕch vµo ch©n cét, vµ dÆn th»ng DÇn : − H·y cßn nãng l¾m ®Êy nhÐ ! Em ®õng mã vµo mµ báng th× khèn. Võa nãi, nã võa tung t¨ng ch¹y ®Õn ræ b¸t, lôc lÊy hai c¸i to vµ mét ®«i ®òa, ®em l¹i. Bíi tõ tr«n ræ bíi lªn, nã g¾p nh÷ng mÈu khoai to xÕp ®Çy hai b¸t. B»ng c¸i d¸ng bé vui vÎ, nhÑ nhµng, nã ®Æt mét b¸t lªn châng : − Mêi u x¬i khoai ®i ¹ ! Råi nhanh nh¶u, nã bðng mét b¸t, bðíc qua tÊm ph¶n cËp kªnh ngöa cæ ®Ó lªn bµn thê, vµ quay xuèng, nã b¶o th»ng DÇn : − B¸t nµy chÞ ®Ó phÇn thÇy ®Êy nhÐ ! Chèc n÷a thÇy vÒ thÇy ¨n. §øa nµo ¨n \"vÌn\" cña thÇy th× chÞ kh«ng cho ®i ch¬i víi chÞ. [...] 103

Nh÷ng sù hiÕu th¶o, ngoan ngo·n cña hai ®øa trÎ ng©y th¬ v« t×nh lé ra tõ n·y ®Õn giê, h×nh nhð ®Òu lµ nh÷ng lðìi dao g¨m c¾t tõng khóc ruét chÞ DËu. Cµng nh×n chóng nã, chÞ cµng nðíc m¾t ng¾n dµi. Ng¹c nhiªn, c¸i TÝ thá thÎ giôc mÑ : − U ¨n khoai ®i, ®Ó lÊy s÷a cho em nã bó. Tõ s¸ng ®Õn giê, u chða ¨n g×, ®ãi qu¸ chÞu lµm sao ®ðîc ? ChÞ DËu vÉn cø rÇu rÜ nÐt mÆt, nh÷ng giät nðíc m¾t r¬i xuèng cµng mau. Víi vÎ mÆt b¨n kho¨n, c¸i TÝ l¹i bðng b¸t khoai ch×a tËn mÆt mÑ : − Nµy u ¨n ®i ! §Ó m·i ! U cã ¨n th× con míi ¨n. U kh«ng ¨n con còng kh«ng muèn ¨n n÷a. NÓ con, chÞ DËu cÇm lÊy mét cñ, råi chÞ l¹i ®Æt xuèng châng. VÎ nghi ng¹i hiÖn ra s¾c mÆt, con bÐ hãm hØnh hái mÑ mét c¸ch thiÕt tha : − S¸ng ngµy ngðêi ta ®Êm u cã ®au l¾m kh«ng ? ChÞ DËu khÏ g¹t nðíc m¾t : − Kh«ng ®au con ¹ ! − ThÕ lµm sao u cø khãc m·i mµ kh«ng ¨n khoai ? Hay lµ u thð¬ng chóng con ®ãi qu¸ ? Kh«ng, chóng con kh«ng ®ãi n÷a ®©u. Hai ®øa ¨n hÕt ngÇn kia cñ khoai th× no mßng bông ra råi cßn ®ãi g× n÷a. U cø ¨n ®i, u cø ¨n hÕt b¸t khoai Êy ®i ! NÕu u kh«ng ¨n, lÊy ®©u ra s÷a cho em nã bó ? ChÞ DËu võa nãi võa mÕu : − Th«i u kh«ng ¨n, ®Ó phÇn cho con. Con chØ ®ðîc ¨n ë nhµ b÷a nµy n÷a th«i. U kh«ng muèn ¨n tranh cña con. Con cø ¨n thËt no, kh«ng ph¶i nhðêng nhÞn cho u. C¸i TÝ chða hiÓu hÕt ý c©u nãi cña mÑ, nã x¸m mÆt l¹i vµ hái b»ng giäng luèng cuèng : − VËy th× b÷a sau con ¨n ë ®©u ? §iÓm thªm mét \"gi©y\" nøc në, chÞ DËu ngã con b»ng c¸ch xãt xa : − Con sÏ ¨n ë nhµ cô NghÞ th«n §oµi. C¸i TÝ nghe nãi gi·y n¶y, gièng nhð sÐt ®¸nh bªn tai, nã liÖng cñ khoai vµo ræ vµ oµ lªn khãc : − U b¸n con thËt ®Êy ð ? Con van u, con l¹y u, con cßn bÐ báng, u ®õng ®em b¸n con ®i, téi nghiÖp. U ®Ó cho con ë nhµ ch¬i víi em con. 104

Th»ng DÇn còng khãc tru trÐo, bá lu«n ræ khoai ®øng dËy, ngoay ngo¶y l¾c c¸i m«ng ®Ýt, nã nh¾c l¹i c©u nãi s¸ng ngµy : − Em kh«ng ! Nµo ! Em kh«ng cho b¸n chÞ TÝ ! Nµo ! Nµo ! Cã b¸n th× b¸n c¸i TØu nµy nµy ! ChÞ DËu chØ thæn thæn, thøc thøc, kh«ng nãi thªm ®ðîc c©u g×. Bé mÆt sÇu th¶m dÇn ng¶ xuèng, ®èi th¼ng víi mÆt con bÐ ®ang bó. [...] ChÞ DËu l¹i cµng rò rðîi. Chèng tay lªn tr¸n, chÞ nhð nghÜ ngîi ph©n v©n. Mét lóc sau, chÞ ®øng ph¾t dËy víi c¸i d¸ng ®iÖu qu¶ quyÕt : − Th«i, ph¶i téi víi trêi, mÑ chÞu ! C¶nh nhµ ®· thÕ, mÑ ®µnh døt t×nh víi con ! Tøc th×, chÞ chïi nðíc m¾t vµ ®i lµm nh÷ng viÖc mµ chÞ cho lµ ®au ®ín. C¸i TØu l¹i bËu bªn sðên c¸i TÝ. Con chã c¸i chói ®Çu vµo sîi xÝch s¾t ®Ó cho bµ chñ buéc vµo cét nhµ. §µn chã con ph¶i b¾t vµo trong ræ thða, trªn cã c¸i mÑt ®Ëy vµ cã l¹t ch»ng ch¾c ch¾n. C¸c viÖc xong hÕt, chÞ l¹i ®ãn lÊy c¸i TØu, cho nã bó thªm lóc n÷a. Sau khi ®· kÐo chiÕc chiÕu thñng r¸ch trªn ph¶n tr¶i xuèng gi÷a nhµ, chÞ ®Æt con nhá vµo chiÕu vµ sai th»ng DÇn ngåi ®ã tr«ng em. ChÞ lôc tÊt c¶ quÇn ¸o c¸i TÝ vµ gãi chung lµm mét gãi. Råi, mét tay n©ng ræ chã con lªn ®Çu, mét tay cÇm sîi xÝch ®Þnh d¾t lu«n con chã c¸i ra cöa, sôt sÞt chÞ b¶o c¸i TÝ : − Con h·y ®éi c¸i mª nãn cho ®ì n¾ng vµ con c¾p lÊy gãi quÇn ¸o råi sang bªn cô QuÕ víi u. Chõng nhð lóc n·y thÊy b¾t c¶ chã lín, chã con, c¸i TÝ vÉn tðëng nh÷ng con vËt Êy sÏ ®i thÕ m¹ng cho m×nh, cho nªn nã ®· v÷ng d¹ ngåi im. B©y giê nghe mÑ giôc nã ph¶i ®i, nã l¹i nhÕch nh¸c, mÕu khãc : − U nhÊt ®Þnh b¸n con ®Êy ð ? U kh«ng cho con ë nhµ n÷a ð ? Khèn n¹n th©n con thÕ nµy ! Trêi ¬i !... Ngµy mai con ch¬i víi ai ? Con ngñ víi ai ? ChÞ DËu l· ch· hai hµng nðíc m¾t : − U van con, u l¹y con, con cã thð¬ng thÇy, thð¬ng u, th× con cø ®i víi u, ®õng khãc lãc n÷a, ®au ruét u l¾m. C«ng u nu«i con s¸u, b¶y n¨m trêi, tèn kÐm bao nhiªu tiÒn cña ! B©y giê ph¶i ®em con ®i b¸n, u ®· chÕt tõng khóc ruét råi ®Êy, con ¹. Nhðng mµ tiÒn sðu kh«ng cã, thÇy con ®au èm lµ thÕ, vÉn bÞ ngðêi ta ®¸nh trãi, sðng c¶ hai tay lªn kia... NÕu kh«ng b¸n con th× lÊy tiÒn ®©u nép sðu ? §Ó cho thÇy con khæ së ®Õn nðíc nµo n÷a ? Th«i, u van con, u l¹y con, con cã thð¬ng thÇy, thð¬ng u th× con cø ®i víi u ! 105

C¸i TÝ vÉn khãc rðng røc. ChÞ DËu còng võa ®éi ræ chã con võa khãc nøc në, nhðng vÉn cè kiÕm nh÷ng lêi thÊm thÝa xãt xa ®Ó khuyªn con. [...] Th»ng DÇn nÝu lÊy ¸o chÞ vµ khãc rÇm rÜ : − ChÞ ph¶i ë nhµ víi em ! Em kh«ng cho chÞ sang nhµ cô NghÞ. NÕu chÞ sang nhµ cô NghÞ råi th× em ch¬i víi ai ? C¸i TÝ khãc hu hu. Nã cø quÊn quýt th»ng DÇn, kh«ng muèn rêi ra. Ngo¶nh l¹i nh×n chÞ DËu, nã nãi b»ng giäng n¨n nØ : − Con nhí em qu¸ ! Hay lµ u h·y cho con ë nhµ mét ®ªm nay n÷a, ®Ó con ngñ thªm víi em, ®Ó con nãi chuyÖn víi em. S¸ng mai con xin ®i sím. ChÞ DËu cµng tá ra bé ®au ®ín : − Th«i, u van con, u l¹y con, con cã thð¬ng thÇy, thð¬ng u, th× con ®i ngay b©y giê cho u. NÕu con chða ®i, cô NghÞ chða giao tiÒn cho, u chða cã tiÒn nép sðu th× kh«ng khÐo thÇy con sÏ chÕt ë ®×nh, chø kh«ng sèng ®ðîc. Th«i, u van con, u l¹y con, con cã thð¬ng thÇy, thð¬ng u, th× con ®i ngay b©y giê cho u. Vµ chÞ cè kiÕm cho ®ðîc c¸i giäng ngon ngät ®Ó dç th»ng DÇn : − DÇn bu«ng chÞ ra, ®i con ! DÇn ngoan l¾m nhØ ! U van DÇn, u l¹y DÇn ! DÇn h·y ®Ó cho chÞ ®i víi u, ®õng gi÷ chÞ n÷a. ChÞ con cã ®i, u míi cã tiÒn nép sðu, thÇy DÇn míi ®ðîc vÒ víi DÇn chø ! S¸ng ngµy ngðêi ta ®¸nh trãi thÇy DÇn nhð thÕ, DÇn cã thð¬ng kh«ng. NÕu DÇn kh«ng bu«ng chÞ ra, chèc n÷a «ng lÝ vµo ®©y, «ng Êy trãi nèt c¶ u, trãi nèt c¶ DÇn n÷a ®Êy. Th»ng DÇn vÉn sî «ng lÝ, nhð ®øa trÎ kh¸c sî «ng ngo¸o ép, nghe nãi ®Õn tªn «ng Êy nã ®· mÊt vÝa ®i råi. LËp tøc nã rêi v¹t ¸o c¸i TÝ vµ án În dÆn mÑ : − Em chØ cho chÞ TÝ ®i mét lóc th«i. LÊy ®ðîc tiÒn råi, u l¹i ph¶i ®em chÞ Êy vÒ ®©y víi em. ChÞ DËu buét miÖng : − õ... Råi h×nh nhð cã ý hèi v× m×nh ®· nãi dèi trÎ con, tøc th× chÞ l¹i nãi ch÷a : − õ, hÔ cô NghÞ b»ng lßng ®Ó cho chÞ con vÒ nhµ vµi h«m, th× u ®em nã vÒ víi con. C¸i TÝ víi hai hµng nðíc m¾t rßng rßng, h«n hÝt c¸c em mét lðît n÷a, råi lñi thñi nã ®éi mª nãn lªn ®Çu vµ c¾p gãi ¸o vµo n¸ch. (Ng« TÊt Tè, T¾t ®Ìn) 106

C©u hái : a) Sù chñ ®éng tham gia cuéc tho¹i cña chÞ DËu víi c¸i TÝ ph¸t triÓn ngðîc chiÒu nhau nhð thÕ nµo ? b) T¸c gi¶ miªu t¶ diÔn biÕn cuéc tho¹i nhð vËy cã hîp víi t©m lÝ nh©n vËt kh«ng ? V× sao ? c) ViÖc t¸c gi¶ t« ®Ëm sù hån nhiªn vµ hiÕu th¶o cña c¸i TÝ qua phÇn ®Çu cuéc tho¹i lµm t¨ng kÞch tÝnh cña c©u chuyÖn nhð thÕ nµo ? 3. Dùa vµo nh÷ng ®iÒu ®· biÕt vÒ truyÖn Bøc tranh cña em g¸i t«i (Ng÷ v¨n 6, tËp hai, tr. 30) vµ vµo ®o¹n trÝch dðíi ®©y, h·y cho biÕt sù im lÆng cña nh©n vËt \"t«i\" biÓu thÞ ®iÒu g×. Trong tranh, mét chó bÐ ®ang ngåi nh×n ra ngoµi cöa sæ, n¬i bÇu trêi trong xanh. MÆt chó bÐ nhð to¶ ra mét thø ¸nh s¸ng rÊt l¹ [...]. MÑ håi hép th× thÇm vµo tai t«i : − Con cã nhËn ra con kh«ng ? T«i giËt s÷ng ngðêi. Ch¼ng hiÓu sao t«i ph¶i b¸m chÆt lÊy tay mÑ. Tho¹t tiªn lµ sù ngì ngµng, råi ®Õn h·nh diÖn, sau ®ã lµ xÊu hæ. Dðíi m¾t em t«i, t«i hoµn h¶o ®Õn thÕ kia ð ? T«i nh×n nhð th«i miªn vµo dßng ch÷ ®Ò trªn bøc tranh : \"Anh trai t«i\". VËy mµ dðíi m¾t t«i th×... − Con ®· nhËn ra con chða ? − MÑ vÉn håi hép. T«i kh«ng tr¶ lêi mÑ v× t«i muèn khãc qu¸. Bëi v× nÕu nãi ®ðîc víi mÑ, t«i sÏ nãi r»ng : \"Kh«ng ph¶i con ®©u. §Êy lµ t©m hån vµ lßng nh©n hËu cña em con ®Êy.\". (T¹ Duy Anh, Bøc tranh cña em g¸i t«i ) 4*. Tôc ng÷ phð¬ng T©y cã c©u : Im lÆng lµ vµng. Nhðng nhµ th¬ Tè H÷u l¹i viÕt : Khãc lµ nhôc. Rªn, hÌn. Van, yÕu ®uèi Vµ d¹i khê lµ nh÷ng lò ngðêi c©m Trªn ®ðêng ®i nhð nh÷ng bãng ©m thÇm NhËn ®au khæ mµ gëi vµo im lÆng. (Liªn hiÖp l¹i ) Theo em, mçi nhËn xÐt trªn ®óng trong nh÷ng trðêng hîp nµo ? 107

luyÖn TËp ®ða yÕu tè biÓu c¶m vµo bµi v¨n nghÞ luËn I − ChuÈn bÞ ë nhµ Cho ®Ò bµi : \"Sù bæ Ých cña nh÷ng chuyÕn tham quan, du lÞch ®èi víi häc sinh\". LËp dµn ý c¸c luËn ®iÓm vµ luËn cø cÇn thiÕt. II − LuyÖn tËp trªn líp 1. §Ó lµm s¸ng tá vÊn ®Ò trªn, c¸ch s¾p xÕp c¸c luËn ®iÓm theo tr×nh tù dðíi ®©y cã hîp lÝ kh«ng ? V× sao ? Nªn söa nhð thÕ nµo ? a) Nh÷ng chuyÕn tham quan, du lÞch gióp ta hiÓu biÕt nhiÒu h¬n vµ yªu mÕn h¬n vÎ ®Ñp cña thiªn nhiªn, cña quª hð¬ng ®Êt nðíc. b) Nh÷ng chuyÕn tham quan, du lÞch mang l¹i cho ta nhiÒu bµi häc cã thÓ chða cã trong s¸ch vë. c) Nh÷ng chuyÕn tham quan, du lÞch khiÕn ta hiÓu cô thÓ h¬n, s©u h¬n nh÷ng ®iÒu ®ðîc häc trong nhµ trðêng. d) Nh÷ng chuyÕn tham quan, du lÞch ®em ®Õn cho ta thËt nhiÒu niÒm vui. e) Nh÷ng chuyÕn tham quan, du lÞch gióp ta t¨ng cðêng søc khoÎ. 2. H·y tr×nh bµy c¸c luËn ®iÓm ®ã cho cã søc truyÒn c¶m b»ng viÖc thùc hiÖn c¸c bµi tËp sau : a) Tham kh¶o ®o¹n v¨n sau vµ t×m nh÷ng gîi ý cho em vÒ viÖc ®ða yÕu tè biÓu c¶m vµo trong bµi v¨n nghÞ luËn. BiÕt bao høng thó kh¸c nhau ta tËp hîp ®ðîc nhê c¸ch ngao du thó vÞ Êy, kh«ng kÓ søc khoÎ ®ðîc t¨ng cðêng, tÝnh khÝ trë nªn vui vÎ. T«i thðêng thÊy nh÷ng kÎ ngåi trong c¸c cç xe tèt ch¹y rÊt ªm nhðng m¬ mµng, buån b·, c¸u kØnh hoÆc ®au khæ ; cßn nh÷ng ngðêi ®i bé l¹i lu«n lu«n vui vÎ, khoan kho¸i vµ hµi lßng víi tÊt c¶. Ta h©n hoan biÕt bao khi vÒ gÇn ®Õn nhµ ! Mét b÷a c¬m ®¹m b¹c mµ sao cã vÎ ngon lµnh thÕ ! Ta thÝch thó biÕt bao khi l¹i ngåi vµo bµn ¨n ! Ta ngñ ngon giÊc biÕt bao trong mét c¸i giðêng tåi tµn ! (Ru-x«, §i bé ngao du) 108

b) NÕu ph¶i tr×nh bµy luËn ®iÓm \"Nh÷ng chuyÕn tham quan, du lÞch ®em ®Õn cho ta thËt nhiÒu niÒm vui\", h·y cho biÕt : − LuËn ®iÓm Êy gîi cho em c¶m xóc g× ? − Theo em, ®o¹n nghÞ luËn dðíi ®©y ®· thÓ hiÖn ®ðîc hÕt c¶m xóc Êy chða ? Kh«ng chØ t¨ng cðêng søc m¹nh thÓ chÊt, nh÷ng chuyÕn tham quan, du lÞch cßn ®em l¹i cho ta rÊt nhiÒu niÒm vui sðíng trong t©m hån. Ch¾c c¸c b¹n vÉn chða quªn lÇn c¶ líp ®Õn tham quan vÞnh H¹ Long. H«m Êy kh«ng ai trong chóng ta k×m næi mét tiÕng reo, khi sau mét chÆng ®ðêng dµi, chît thÊy tr¶i ra trðíc m¾t c¶ mét c¶nh trêi biÓn, nói non mªnh m«ng, k× thó. T«i nhí h«m trðíc b¹n LÖ Quyªn cßn ®ang ©u sÇu v× bÞ c« gi¸o phª b×nh. T«i ®Ó ý thÊy LÖ Quyªn lóc ®Çu vÉn lÆng lÏ, nhðng nÐt mÆt b¹n cø r¹ng rì dÇn lªn trðíc c¶nh nðíc biÕc non xanh. Nçi buån kia ®· tan ®i h¼n, nhð cã mét phÐp mµu. NiÒm sung sðíng Êy kh«ng thÓ cã khi chóng ta suèt n¨m chØ quanh quÈn trong c¨n nhµ, n¬i gãc phè hay trªn con ®ðêng mßn quen thuéc. − CÇn t¨ng cðêng yÕu tè biÓu c¶m nhð thÕ nµo ®Ó ®o¹n v¨n biÓu hiÖn ®óng nh÷ng c¶m xóc ch©n thËt cña em ? Cã nªn ®ða vµo ®o¹n v¨n c¸c tõ ng÷ biÓu c¶m (vÝ dô : biÕt bao nhiªu, diÖu k× thay, cã ai... l¹i, lµm sao cã ®ðîc,...) kh«ng, vµ nÕu cã th× ®ða vµo chç nµo trong ®o¹n ? Em cã ®Þnh thay ®æi mét sè c©u v¨n ®Ó ®o¹n v¨n thªm søc truyÒn c¶m kh«ng ? (VÝ dô : B¹n cã nhí c¸i lÇn c¶ líp chóng m×nh cïng ®Õn th¨m vÞnh H¹ Long kh«ng ?) − H·y viÕt l¹i ®o¹n v¨n trªn råi tr×nh bµy trðíc tæ (trðíc líp). Sau ®ã, cÇn l¾ng nghe sù gãp ý cña thÇy, c« gi¸o vµ cña c¸c b¹n ®Ó rót ra nh÷ng kinh nghiÖm thiÕt thùc vµ bæ Ých cho b¶n th©n. 3. Theo tr×nh tù luyÖn tËp trªn líp, h·y tiÕp tôc tËp ®ða yÕu tè biÓu c¶m vµo bµi v¨n ®ðîc viÕt theo ®Ò bµi : \"Chøng minh r»ng nhiÒu bµi th¬ em ®· häc nhð C¶nh khuya cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh, Khi con tu hó cña Tè H÷u, Quª hð¬ng cña TÕ Hanh,... ®Òu biÓu hiÖn râ t×nh c¶m thiÕt tha cña c¸c nhµ th¬ ®èi víi thiªn nhiªn, ®Êt nðíc\". §äc thªm §Çu mèi cña th¬ cã lÏ ta ®i t×m bªn trong t©m hån con ngðêi ch¨ng ? Ta nãi trêi xanh h«m nay nªn th¬ nhðng chÝnh ra lµ lßng chóng ta mang mét nçi niÒm vui buån nµo mµ muèn lµm th¬ hoÆc ®äc th¬ vÒ trêi xanh. Mða phïn buæi chiÒu 109

gîi nh÷ng c©u th¬ nµo nhí nhung, nhðng chÝnh nçi nhí nhung gÆp buæi chiÒu mða mµ muèn th× thÇm nh÷ng c©u th¬ chða thµnh h×nh râ. [...] Bµi th¬ lµ nh÷ng c©u, nh÷ng lêi diÔn lªn, lµm sèng ngay lªn mét t×nh c¶m, mét nçi niÒm trong lßng ngðêi ®äc. Bµi th¬ lµ sîi d©y truyÒn t×nh c¶m cho ngðêi ®äc. (NguyÔn §×nh Thi, MÊy ý nghÜ vÒ th¬, trong NguyÔn §×nh Thi toµn tËp, tËp III, NXB V¨n häc, Hµ Néi, 1997) Bµi 28 KÕt qu¶ cÇn ®¹t • N¾m v÷ng néi dung chñ yÕu vµ ®Æc ®iÓm nghÖ thuËt cña c¸c v¨n b¶n ®· häc ®Ó lµm tèt bµi kiÓm tra V¨n. • N¾m ®ðîc t¸c dông cña sù s¾p xÕp trËt tù tõ trong c©u, tõ ®ã cã ý thøc lùa chän trËt tù tõ thÝch hîp víi yªu cÇu giao tiÕp. • §¸nh gi¸ ®óng nh÷ng ðu, nhðîc ®iÓm cña bµi tËp lµm v¨n sè 6, söa ch÷a ®ðîc c¸c lçi trong bµi lµm theo yªu cÇu cña bµi v¨n nghÞ luËn. • S¬ bé n¾m ®ðîc vai trß cña c¸c yÕu tè tù sù vµ miªu t¶ trong v¨n nghÞ luËn vµ c¸ch ®ða c¸c yÕu tè ®ã vµo bµi v¨n nghÞ luËn. kiÓm tra v¨n lùa chän trËt tù tõ trong c©u i − nhËn xÐt chung §äc ®o¹n trÝch sau vµ tr¶ lêi c©u hái. Anh DËu uèn vai ng¸p dµi mét tiÕng. UÓ o¶i, chèng tay xuèng ph¶n, anh võa rªn võa ngáng ®Çu lªn. Run rÈy cÊt b¸t ch¸o, anh míi kÒ vµo ®Õn miÖng, cai lÖ vµ 110

ngðêi nhµ lÝ trðëng ®· sÇm sËp tiÕn vµo víi nh÷ng roi song, tay thðíc vµ d©y thõng. Gâ ®Çu roi xuèng ®Êt, cai lÖ thÐt b»ng giäng khµn khµn cña ngðêi hót nhiÒu x¸i cò : − Th»ng kia ! ¤ng tðëng mµy chÕt ®ªm qua, cßn sèng ®Êy µ ? Nép tiÒn sðu ! Mau ! (Ng« TÊt Tè, T¾t ®Ìn) 1. Cã thÓ thay ®æi trËt tù tõ trong c©u in ®Ëm theo nh÷ng c¸ch nµo mµ kh«ng lµm thay ®æi nghÜa c¬ b¶n cña c©u ? 2. V× sao t¸c gi¶ chän trËt tù tõ nhð trong ®o¹n trÝch ? 3. H·y thö chän mét trËt tù tõ kh¸c vµ nhËn xÐt vÒ t¸c dông cña sù thay ®æi Êy. Ghi nhí Trong mét c©u cã thÓ cã nhiÒu c¸ch s¾p xÕp trËt tù tõ, mçi c¸ch ®em l¹i hiÖu qu¶ diÔn ®¹t riªng. Ngðêi nãi (ngðêi viÕt) cÇn biÕt lùa chän trËt tù tõ thÝch hîp víi yªu cÇu giao tiÕp. ii − mét sè t¸c dông cña sù s¾p xÕp trËt tù tõ 1. TrËt tù tõ trong nh÷ng bé phËn c©u in ®Ëm dðíi ®©y thÓ hiÖn ®iÒu g× ? a) Ngðêi nhµ lÝ trðëng h×nh nhð kh«ng d¸m hµnh h¹ mét ngðêi èm nÆng, sî hoÆc x¶y ra sù g×, h¾n cø lãng ngãng ng¬ ng¸c, muèn nãi mµ kh«ng d¸m nãi. §ïng ®ïng, cai lÖ giËt ph¾t c¸i thõng trong tay anh nµy vµ ch¹y sÇm sËp ®Õn chç anh DËu. ChÞ DËu x¸m mÆt, véi vµng ®Æt con xuèng ®Êt, ch¹y ®Õn ®ì lÊy tay h¾n. (Ng« TÊt Tè, T¾t ®Ìn) b) Anh DËu uèn vai ng¸p dµi mét tiÕng. UÓ o¶i, chèng tay xuèng ph¶n, anh võa rªn võa ngáng ®Çu lªn. Run rÈy cÊt b¸t ch¸o, anh míi kÒ vµo ®Õn miÖng, cai lÖ vµ ngðêi nhµ lÝ trðëng ®· sÇm sËp tiÕn vµo víi nh÷ng roi song, tay thðíc vµ d©y thõng. (Ng« TÊt Tè, T¾t ®Ìn) 111

2. So s¸nh t¸c dông cña nh÷ng c¸ch s¾p xÕp trËt tù tõ trong c¸c bé phËn c©u in ®Ëm dðíi ®©y : a) GËy tre, ch«ng tre chèng l¹i s¾t thÐp cña qu©n thï. Tre xung phong vµo xe t¨ng, ®¹i b¸c. Tre gi÷ lµng, gi÷ nðíc, gi÷ m¸i nhµ tranh, gi÷ ®ång lóa chÝn. Tre hi sinh ®Ó b¶o vÖ con ngðêi. (ThÐp Míi, C©y tre ViÖt Nam) b) GËy tre, ch«ng tre chèng l¹i s¾t thÐp cña qu©n thï. Tre xung phong vµo xe t¨ng, ®¹i b¸c. Tre gi÷ m¸i nhµ tranh, gi÷ ®ång lóa chÝn, gi÷ lµng, gi÷ nðíc. Tre hi sinh ®Ó b¶o vÖ con ngðêi. c) GËy tre, ch«ng tre chèng l¹i s¾t thÐp cña qu©n thï. Tre xung phong vµo xe t¨ng, ®¹i b¸c. Tre gi÷ lµng, gi÷ m¸i nhµ tranh, gi÷ ®ång lóa chÝn, gi÷ nðíc. Tre hi sinh ®Ó b¶o vÖ con ngðêi. 3. Tõ nh÷ng ®iÒu ®· ph©n tÝch ë c¸c môc I vµ II, h·y rót ra nhËn xÐt vÒ t¸c dông cña viÖc s¾p xÕp trËt tù tõ trong c©u. Ghi nhí TrËt tù tõ trong c©u cã thÓ : − ThÓ hiÖn thø tù nhÊt ®Þnh cña sù vËt, hiÖn tðîng, ho¹t ®éng, ®Æc ®iÓm (nhð thø bËc quan träng cña sù vËt, thø tù trðíc sau cña ho¹t ®éng, tr×nh tù quan s¸t cña ngðêi nãi,...). − NhÊn m¹nh h×nh ¶nh, ®Æc ®iÓm cña sù vËt, hiÖn tðîng. − Liªn kÕt c©u víi nh÷ng c©u kh¸c trong v¨n b¶n. − §¶m b¶o sù hµi hoµ vÒ ng÷ ©m cña lêi nãi. iii − luyÖn tËp Gi¶i thÝch lÝ do s¾p xÕp trËt tù tõ trong nh÷ng bé phËn c©u vµ c©u in ®Ëm dðíi ®©y : a) LÞch sö ta ®· cã nhiÒu cuéc kh¸ng chiÕn vÜ ®¹i chøng tá tinh thÇn yªu nðíc cña d©n ta. Chóng ta cã quyÒn tù hµo v× nh÷ng trang lÞch sö vÎ vang thêi ®¹i Bµ Trðng, Bµ TriÖu, TrÇn Hðng §¹o, Lª Lîi, Quang Trung,... Chóng ta ph¶i ghi nhí c«ng lao cña c¸c vÞ anh hïng d©n téc, v× c¸c vÞ Êy lµ tiªu biÓu cña mét d©n téc anh hïng. (Hå ChÝ Minh, Tinh thÇn yªu nðíc cña nh©n d©n ta) 112

b) §Ñp v« cïng, Tæ quèc ta ¬i ! Rõng cä ®åi chÌ, ®ång xanh ngµo ng¹t N¾ng chãi s«ng L«, hß « tiÕng h¸t ChuyÕn phµ dµo d¹t bÕn nðíc B×nh Ca... (Tè H÷u, Ta ®i tíi) c) − Êy còng may cho c«, v¬ vÈn m·i ë ngoµi phè thÕ nµy mµ gÆp mËt th¸m hay ®éi con g¸i th× khèn. − MËt th¸m t«i còng ch¶ sî, ®éi con g¸i t«i còng ch¶ cÇn. (NguyÔn C«ng Hoan, Ngùa ngðêi, ngðêi ngùa) Tr¶ bµi tËp lµm v¨n sè 6 Gîi ý ®¸nh gi¸ bµi lµm : 1. Bµi lµm cÇn ph¶i ®¹t nh÷ng yªu cÇu g× vÒ néi dung kiÕn thøc, vÒ h×nh thøc diÔn ®¹t vµ nhÊt lµ vÒ c¸ch tæ chøc hÖ thèng luËn ®iÓm vµ tr×nh bµy luËn ®iÓm ? 2. So víi nh÷ng yªu cÇu Êy cña ®Ò bµi, bµi lµm cña em cã nh÷ng ðu, nhðîc ®iÓm g× ? 3. Söa c¸c lçi diÔn ®¹t vµ chÝnh t¶ trong bµi lµm (nÕu cã). T×m hiÓu c¸c yÕu tè tù sù vµ miªu t¶ trong v¨n nghÞ luËn I − YÕu tè tù sù vµ miªu t¶ trong v¨n nghÞ luËn 1. §äc c¸c ®o¹n v¨n sau vµ tr¶ lêi c©u hái. a) Sau n÷a, viÖc s¨n b¾t thø \"vËt liÖu biÕt nãi\" ®ã, mµ lóc bÊy giê ngðêi ta gäi lµ \"chÕ ®é lÝnh t×nh nguyÖn\" (danh tõ mØa mai mét c¸ch ghª tëm) ®· g©y ra nh÷ng vô nhòng l¹m hÕt søc tr¾ng trîn. §©y ! ChÕ ®é lÝnh t×nh nguyÖn Êy ®ðîc tiÕn hµnh nhð thÕ nµy : VÞ \"chóa tØnh\" − mçi viªn c«ng sø ë §«ng Dð¬ng qu¶ lµ mét vÞ \"chóa tØnh\" − ra lÖnh cho bän quan l¹i dðíi quyÒn, trong mét thêi h¹n nhÊt ®Þnh ph¶i nép cho ®ñ mét sè ngðêi nhÊt ®Þnh. B»ng c¸ch nµo, ®iÒu ®ã kh«ng quan träng. C¸c quan cø liÖu mµ xoay xë. 113

Mµ c¸i ngãn xoay xë [...] th× c¸c «ng tðíng Êy th¹o hÕt chç nãi, nhÊt lµ xoay xë lµm tiÒn. Tho¹t tiªn, chóng tãm nh÷ng ngðêi khoÎ m¹nh, nghÌo khæ, nh÷ng ngðêi nµy chØ chÞu chÕt th«i kh«ng cßn kªu cøu vµo ®©u ®ðîc. Sau ®ã, chóng míi ®ßi ®Õn con c¸i nhµ giµu. Nh÷ng ai cøng cæ th× chóng t×m ngay ra dÞp ®Ó sinh chuyÖn víi hä hoÆc víi gia ®×nh hä, vµ nÕu cÇn, th× giam cæ hä l¹i cho ®Õn khi hä ph¶i døt kho¸t chän lÊy mét trong hai con ®ðêng : \"®i lÝnh t×nh nguyÖn, hoÆc x× tiÒn ra\". (NguyÔn ¸i Quèc, ThuÕ m¸u) b) Êy thÕ mµ trong mét b¶n bè c¸o víi nh÷ng ngðêi bÞ b¾t lÝnh, phñ toµn quyÒn §«ng Dð¬ng, sau khi høa hÑn ban phÈm hµm cho nh÷ng lÝnh sÏ cßn sèng sãt vµ truy tÆng nh÷ng ngðêi sÏ hi sinh \"cho Tæ quèc\", ®· trÞnh träng tuyªn bè r»ng : \"C¸c b¹n ®· tÊp nËp ®Çu qu©n, c¸c b¹n ®· kh«ng ngÇn ng¹i rêi bá quª hð¬ng xiÕt bao tr×u mÕn ®Ó ngðêi th× hiÕn xð¬ng m¸u cña m×nh nhð lÝnh khè ®á, kÎ th× hiÕn d©ng c¸nh tay lao ®éng cña m×nh nhð lÝnh thî\". NÕu qu¶ thËt ngðêi An Nam phÊn khëi ®i lÝnh ®Õn thÕ, t¹i sao l¹i cã c¶nh, tèp th× bÞ xÝch tay ®iÖu vÒ tØnh lÞ, tèp th× trðíc khi xuèng tµu, bÞ nhèt trong mét trðêng trung häc ë Sµi Gßn, cã lÝnh Ph¸p canh g¸c, lðìi lª tuèt trÇn, ®¹n lªn nßng s½n ? Nh÷ng cuéc biÓu t×nh ®æ m¸u ë Cao Miªn, nh÷ng vô b¹o ®éng ë Sµi Gßn, ë Biªn Hoµ vµ ë nhiÒu n¬i kh¸c n÷a, ph¶i ch¨ng lµ nh÷ng biÓu hiÖn cña lßng sèt s¾ng ®Çu qu©n \"tÊp nËp\" vµ \"kh«ng ngÇn ng¹i\" ? (NguyÔn ¸i Quèc, ThuÕ m¸u) C©u hái : − V× sao ®o¹n trÝch (a) cã yÕu tè tù sù nhðng kh«ng ph¶i lµ v¨n b¶n tù sù, cßn ®o¹n trÝch (b) cã yÕu tè miªu t¶ nhðng kh«ng ph¶i lµ v¨n b¶n miªu t¶ ? − Gi¶ sö ®o¹n trÝch (a) kh«ng cã nh÷ng chi tiÕt cô thÓ kÓ l¹i mét kiÓu b¾t lÝnh k× quÆc vµ tµn ¸c, liÖu ta cã thÓ lðêng hÕt ®ðîc viÖc mé lÝnh \"t×nh nguyÖn\" ®· g©y ra sù nhòng l¹m tr¾ng trîn ®Õn møc nµo kh«ng ? Cßn ë ®o¹n trÝch (b) nÕu thiÕu nh÷ng dßng miªu t¶ sinh ®éng vÒ nh÷ng ngðêi lÝnh ViÖt Nam bÞ xÝch tay, hay bÞ nhèt trong trðêng häc, \"cã lÝnh Ph¸p canh g¸c, lðìi lª tuèt trÇn, ®¹n lªn nßng s½n\" th× ta cã h×nh dung râ sù gi¶ dèi, lõa g¹t trong lêi rªu rao vÒ \"lßng sèt s¾ng ®Çu qu©n tÊp nËp vµ kh«ng ngÇn ng¹i\" ®ðîc kh«ng ? − Tõ viÖc t×m hiÓu trªn, em cã nhËn xÐt g× vÒ vai trß cña c¸c yÕu tè tù sù vµ miªu t¶ trong v¨n nghÞ luËn ? 114

2. §äc v¨n b¶n sau vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái. C¸c d©n téc anh em trªn ®Êt nðíc chóng ta ®· s¸ng t¹o ra mu«n vµn truyÖn anh hïng ®Ñp. Cã truyÖn ®· trë thµnh trðêng ca lín, nhð §am S¨n, Xinh Nh· v.v... Riªng Chµng Tr¨ng cña d©n téc M¬-n«ng vµ Nµng Han cña d©n téc Th¸i lµ hai truyÖn cã nhiÒu nÐt rÊt gièng víi truyÖn Th¸nh Giãng ë miÒn xu«i. MÑ chµng Tr¨ng ®· n»m m¬ thÊy mét con thá tr¾ng nh¶y qua ngùc mµ thô thai vµ ®Î ra chµng. Sî tï trðëng ph¹t v¹, mÑ chµng bá chµng trªn rõng, phã mÆc cho trêi ®Êt. Suèt ngµy chµng kh«ng nãi, kh«ng cðêi, chØ thÝch ch¬i khiªn(a) ®ao. Sau ®ã, chµng cðìi ngùa ®¸ khæng lå do trêi ®Êt cho, ®i giÕt mét tªn b¹o chóa ®Õn chiÕm ®Êt råi cuèi cïng biÕn vµo mÆt tr¨ng ®Ó ®ªm ®ªm soi xuèng dßng th¸c P«ng-g¬-nhi nh÷ng vÇng s¸ng b¹c. Cßn nµng Han lµ mét c« g¸i th«ng minh dòng c¶m, lín lªn ®i ®¸nh giÆc ngo¹i x©m. Qu©n nµng liªn kÕt víi ngðêi Kinh, theo cê lÖnh b»ng ch¨n dÖt chØ ngò s¾c(b) cña nµng mµ ®¸nh tan ®ðîc giÆc. Mðêng b¶n ®ang vui th¾ng trËn th× nµng ho¸ thµnh tiªn lªn trêi, sau khi t¾m ë s«ng NËm Bê, ®Ó l¹i trªn bê thanh gð¬m nµng ®· dïng diÖt giÆc. Tõ ®Êy, h»ng n¨m ®Õn ngµy nµng lªn trêi, d©n b¶n mðêng l¹i më héi rðíc cê nµng Han, vui ch¬i råi kÐo ra s«ng NËm Bê t¾m. Vµ trªn d·y nói Pu-keo vÉn cßn ®Òn thê nµng Han ë ch©n rõng, gÇn ®Êy cã nh÷ng vòng, nh÷ng ao chi chÝt nèi tiÕp nhau lµ vÕt ch©n voi ngùa cña qu©n nµng Han vµ qu©n ®éi cña ngðêi Kinh. So s¸nh víi nh÷ng truyÖn nãi trªn, chóng ta thÊy truyÖn Th¸nh Giãng thùc sù lµ mét b¶n anh hïng ca vµ lµ anh hïng ca cña ngðêi ViÖt cæ. (Theo Cao Huy §Ønh, Ngðêi anh hïng lµng Giãng) C©u hái : a) T×m nh÷ng yÕu tè tù sù, miªu t¶ trong v¨n b¶n trªn vµ cho biÕt t¸c dông cña chóng. b) V× sao t¸c gi¶ v¨n b¶n trªn ®· kh«ng kÓ l¹i ®Çy ®ñ vµ cÆn kÏ toµn bé hai truyÖn Chµng Tr¨ng vµ Nµng Han, mµ chØ t¶ cô thÓ mét sè h×nh ¶nh vµ kÓ kÜ mét sè chi tiÕt trong nh÷ng c©u chuyÖn Êy ? 3. Tõ viÖc t×m hiÓu trªn, h·y cho biÕt : Khi ®ða c¸c yÕu tè tù sù vµ miªu t¶ vµo bµi v¨n nghÞ luËn, cÇn chó ý nh÷ng g× ? (a) Khiªn : vËt dïng ®Ó che, ®ì cho tªn, gð¬m, gi¸o khái tróng ngðêi trong chiÕn trËn thêi xða. (b) ChØ ngò s¾c : chØ n¨m mµu (ngò : n¨m ; s¾c : mµu). 115

Ghi nhí • Bµi v¨n nghÞ luËn thðêng vÉn cÇn ph¶i cã c¸c yÕu tè tù sù vµ miªu t¶. Hai yÕu tè nµy gióp cho viÖc tr×nh bµy luËn cø trong bµi v¨n ®ðîc râ rµng, cô thÓ, sinh ®éng h¬n, vµ do ®ã, cã søc thuyÕt phôc m¹nh mÏ h¬n. • C¸c yÕu tè tù sù vµ miªu t¶ ®ðîc dïng lµm luËn cø ph¶i phôc vô cho viÖc lµm râ luËn ®iÓm vµ kh«ng ph¸ vì m¹ch l¹c nghÞ luËn cña bµi v¨n. II − LuyÖn tËp 1. ChØ ra c¸c yÕu tè tù sù vµ miªu t¶ trong ®o¹n v¨n nghÞ luËn dðíi ®©y vµ cho biÕt t¸c dông cña chóng. S¾p Trung thu. Trêi xø B¾c h¼n trong, tr¨ng h¼n trßn vµ s¸ng. §ªm trðíc r»m ®Çu tiªn tõ ngµy bÞ giam gi÷. Mðêi mÊy ngµy qua, trõ c¸i bùc m×nh ban ®Çu khi bÞ b¾t gi÷ v« cí, c¸i kh¼ng ®Þnh m×nh vÉn lµ kh¸ch tù do, chØ lµ mét x©u nh÷ng sù vËt lØnh kØnh, lÝch kÝch ®¸ng l¹, ®¸ng cðêi, ®¸ng ghÐt cña bé mÆt nhµ giam. Bçng ®ªm nay tr¨ng s¸ng qu¸ chõng. Trong suèt, bao la, huyÒn ¶o, vç vÒ. Ngay bªn cöa sæ, lång trong bãng c©y. §ªm nay rÊt ®Ñp. Trong lßng r¹o rùc bao nçi niÒm. CÇm lßng kh«ng ®Ëu, ngðêi tï ph¶i thèt lªn : \"§èi thö lð¬ng tiªu n¹i nhðîc hµ\" (C¶nh ®Ñp ®ªm nay, khã h÷ng hê) [...] VËy trðíc c¶nh ®Ñp ®ªm nay, trðíc c¸i ®Ñp ®ªm lµnh nµy (®èi thö lð¬ng tiªu), biÕt lµm sao b©y giê (n¹i nhðîc hµ) ? Mét c©u hái hay mét c©u than ®Òu cã nghÜa. Nã lµ dÊu hiÖu cña mét t©m tr¹ng d¹t dµo nªn sinh b¨n kho¨n. H¬n n÷a, bèi rèi, xao xuyÕn. Nã ¨m ¾p t×nh tø, nã r¹o rùc, nã muèn yªu, muèn thðëng thøc, muèn chan hoµ, muèn gi·i bµy, béc lé. Ph¶i ®i ra víi ®ªm, ph¶i t¾m m×nh trong nguyÖt, ph¶i vui, ph¶i lµm th¬. T©m tr¹ng ngðêi tï nhð vËy nhðng ngðêi tï ®µnh nhð ph¶i lµm l¬. Nhð ®µnh ®Ó mÆc cho ®ªm ®Ñp ®ªm lµnh, cho tr¨ng mêi tr¨ng giôc. NghÜa lµ bao nhiªu d¹t dµo trðíc tr¨ng trðíc ®ªm, trðíc c¸i ®Ñp c¸i lµnh, ph¶i Èn vµo bªn trong, vïi vµo im lÆng. (Lª TrÝ ViÔn, Mét sè bµi gi¶ng th¬ v¨n Chñ tÞch Hå ChÝ Minh) 2. NÕu viÕt bµi tËp lµm v¨n theo ®Ò bµi \"Nªu ý kiÕn cña em vÒ vÎ ®Ñp cña bµi ca dao Trong ®Çm g× ®Ñp b»ng sen\" th× em cã cÇn vËn dông c¸c yÕu tè tù sù vµ miªu t¶ vµo bµi lµm kh«ng ? V× sao ? 116

§äc thªm NhÞ vµng, b«ng tr¾ng, l¸ xanh GÇn bïn mµ ch¼ng h«i tanh mïi bïn HÇu nhð b¹n vµ t«i kh«ng bao giê ®Ó ý r»ng bµi ca dao ®· ®æi vÇn mét c¸ch ®ét ngét... §æi vÇn cã kh¸c nµo nhð dßng nðíc ®ang ch¶y xu«i, ta dùng lªn mét c¸i ®Ëp, hoÆc buéc dßng nðíc ®æi chiÒu ; ®æi vÇn ®Ó b¾t ta ph¶i chó ý chç dßng th¬ cuén lªn, buéc ta ph¶i chøng kiÕn, ph¶i quan s¸t mét sù kiÖn g× ®©y... NhÞp th¬ dån dËp, khÈn trð¬ng : NhÞ vµng, b«ng tr¾ng, l¸ xanh Tðëng cã g× míi ! TÐ ra t¸c gi¶ l¹i nh¾c l¹i c©u thø hai trong bµi ca dao Êy : L¸ xanh, b«ng tr¾ng, l¹i chen nhÞ vµng, chØ cã ®iÒu lµ ®· lËt ngðîc l¹i thø tù c¸c h×nh ¶nh : nhÞ vµng ë cuèi c©u trðíc th× nay l¹i ®Ó lªn ®Çu c©u sau v.v... Nhðng chÝnh c¸i míi l¹i n»m trong chi tiÕt Êy : NhÞ vµng, b«ng tr¾ng, l¸ xanh... ChÝnh nhê sù ®¶o ngðîc h×nh ¶nh Êy mµ chóng ta nhð thÊy hiÖn lªn bµn tay cña ai ®ã ®ang lËt tõng l¸ sen xanh, chØ tõng b«ng sen tr¾ng, ®Õm tõng nhÞ sen vµng nhð ®Ó ph©n vua cïng chóng ta : \"§Êy, b¹n thÊy râ ®Êy nhÐ... nµo nhÞ vµng, nµo b«ng tr¾ng, nµo l¸ xanh (t«i ®· lËt ®i lËt l¹i tõng c¸i mét cho b¹n xem kÜ) ; vµ : GÇn bïn mµ ch¼ng h«i tanh mïi bïn. B©y giê th× b¹n ®· ®ðîc thuyÕt phôc hoµn toµn ; c¸i ch©n lÝ \"hoa sen trong s¹ch gi÷a bïn nh¬\" (c¶ nghÜa ®en lÉn nghÜa bãng) ®· nhËp t©m b¹n, kh«ng cðìng ®ðîc. (Theo Huy CËn, b¸o V¨n nghÖ, sè 327, 1970) bµi 29 KÕt qu¶ cÇn ®¹t • HiÓu râ tµi n¨ng cña M«-li-e trong viÖc x©y dùng mét líp kÞch sinh ®éng vµ kh¾c ho¹ mét tÝnh c¸ch nùc cðêi. • Ph©n tÝch ®ðîc t¸c dông cña mét sè c¸ch s¾p xÕp trËt tù tõ ; viÕt ®ðîc mét ®o¹n v¨n víi trËt tù tõ hîp lÝ. • Th«ng qua viÖc luyÖn tËp, n¾m ch¾c h¬n c¸ch ®ða c¸c yÕu tè tù sù vµ miªu t¶ vµo bµi v¨n nghÞ luËn. 117

V¨n b¶n ¤ng Giuèc-®anh mÆc lÔ phôc (TrÝch Trðëng gi¶ häc lµm sang) Phã may(1), Thî phô mang bé lÔ phôc(2)cña «ng Giuèc-®anh. ¤ng Giuèc-®anh, Gia nh©n(3) ¤ng Giuèc-®anh − A ! B¸c ®· tíi ®Êy µ ? T«i s¾p ph¸t khïng lªn v× b¸c ®©y. Phã may − T«i kh«ng lµm sao ®Õn sím h¬n ®ðîc, Êy lµ t«i ®· cho hai chôc chó thî phô xóm l¹i bé lÔ phôc cña ngµi ®Êy. ¤ng Giuèc-®anh − §«i bÝt tÊt lôa b¸c göi ®Õn cho t«i chËt qu¸, t«i khæ së v« cïng míi xá ch©n vµo ®ðîc vµ ®· ®øt mÊt hai m¾t råi. Phã may − Råi nã d·n ra th× l¹i réng qu¸ Êy chø. ¤ng Giuèc-®anh − Ph¶i, nÕu t«i cø lµm ®øt m·i c¸c m¾t th× sÏ réng thËt. L¹i ®«i giµy b¸c b¶o ®ãng cho t«i lµm t«i ®au ch©n ghª gím. Phã may − Thða ngµi, ®©u cã. ¤ng Giuèc-®anh − §©u cã lµ thÕ nµo ! Phã may − Kh«ng, ®«i giµy kh«ng lµm ngµi ®au ®©u mµ. ¤ng Giuèc-®anh − T«i, t«i b¶o lµ nã lµm t«i ®au. Phã may − Ngµi cø tðëng tðîng ra thÕ. ¤ng Giuèc-®anh − T«i tðëng tðîng ra thÕ v× t«i thÊy thÕ. B¸c nµy lÝ luËn hay nhØ ! Phã may − Thða, ®©y lµ bé lÔ phôc ®Ñp nhÊt triÒu ®×nh vµ may võa m¾t nhÊt. S¸ng chÕ ra ®ðîc mét bé lÔ phôc trang nghiªm mµ kh«ng ph¶i mµu ®en(4) thËt lµ tuyÖt t¸c. T«i th¸ch c¸c thî giái nhÊt mµ lµm næi ®Êy. ¤ng Giuèc-®anh − ThÕ nµy lµ thÕ nµo ? B¸c may hoa ngðîc mÊt råi !(5) Phã may − Nµo ngµi cã b¶o lµ ngµi muèn may xu«i hoa ®©u ! ¤ng Giuèc-®anh − L¹i cÇn ph¶i b¶o may hoa xu«i ð ? Phã may − V©ng, ph¶i b¶o chø. V× nh÷ng ngðêi quý ph¸i(6) ®Òu mÆc nhð thÕ nµy c¶. 118

¤ng Giuèc-®anh − Nh÷ng ngðêi quý ph¸i mÆc ¸o ngðîc hoa ð ? Phã may − Thða ngµi, v©ng. ¤ng Giuèc-®anh − å ! ThÕ th× bé ¸o nµy may ®ðîc ®Êy. Phã may − NÕu ngµi muèn th× t«i sÏ xin may hoa xu«i l¹i th«i mµ. ¤ng Giuèc-®anh − Kh«ng, kh«ng. Phã may − Xin ngµi cø viÖc b¶o. ¤ng Giuèc-®anh − T«i ®· b¶o kh«ng mµ. B¸c may thÕ nµy ®ðîc råi. B¸c cho r»ng t«i mÆc ¸o nµy cã võa vÆn kh«ng ? Phã may − Cßn ph¶i nãi ! T«i ®è ho¹ sÜ nµo lÊy bót mµ vÏ hÇu ngµi bé ¸o võa khÝt h¬n ®ðîc. ë nhµ t«i cã mét chó thî phô may quÇn céc(7) th× tµi nhÊt thiªn h¹ ; vµ mét chó kh¸c lµ anh hïng cña thêi ®¹i vÒ may ¸o chÏn(8) ®Êy. ¤ng Giuèc-®anh − Bé tãc gi¶ vµ l«ng ®Ýnh mò(9) cã ®ðîc ch÷ng ch¹c kh«ng ? Phã may − Ch÷ng ch¹c tuèt ! ¤ng Giuèc-®anh − nh×n ¸o cña b¸c phã may − ¤ k×a, b¸c phã ! V¶i nµy lµ thø hµng t«i ®ða b¸c may bé lÔ phôc trðíc cña t«i ®©y mµ. T«i nhËn ra ®óng nã råi. Phã may − Ch¼ng lµ thø hµng ®Ñp qu¸ nªn t«i ®· g¹n l¹i mét ¸o ®Ó mÆc. ¤ng Giuèc-®anh − §µnh lµ ®Ñp, nhðng ®¸ng lÏ ®õng g¹n vµo ¸o cña t«i míi ph¶i. Phã may − Mêi ngµi mÆc thö bé lÔ phôc chø ¹ ? ¤ng Giuèc-®anh − õ, ®ða ®©y t«i. Phã may − Khoan ®·, kh«ng thÓ mÆc nhð thÕ ®ðîc. Thø ¸o nµy ph¶i mÆc ®óng thÓ thøc(10), t«i cã ®em ngðêi ®Õn ®Ó mÆc hÇu ngµi theo nhÞp ®iÖu. í nµy ! Vµo ®©y, c¸c chó. C¸c chó h·y mÆc bé lÔ phôc nµy hÇu ngµi theo c¸ch thøc mÆc cho c¸c nhµ quý ph¸i. Bèn chó thî phô ra, hai chó cëi tuét quÇn céc cña «ng Giuèc-®anh mÆc lóc tËp kiÕm võa råi, hai chó th× lét ¸o ng¾n råi hä mÆc bé lÔ phôc míi vµo cho «ng. ¤ng Giuèc-®anh mÆc lÔ phôc xong, ®i ®i l¹i l¹i gi÷a ®¸m thî, ph« ¸o míi cho hä xem cã ®ðîc kh«ng. Cëi ¸o, mÆc ¸o, ch©n bðíc, miÖng nãi, tÊt c¶ ®Òu theo nhÞp cña dµn nh¹c. Thî phô − BÈm «ng lín, xin «ng lín ban cho anh em Ýt tiÒn uèng rðîu. ¤ng Giuèc-®anh − Anh gäi ta lµ g× ? 119

Thî phô − BÈm, «ng lín ¹. ¤ng Giuèc-®anh − ¤ng lín ð ? Êy ®Êy, ¨n mÆc theo lèi quý ph¸i th× thÕ ®Êy ! Cßn cø bo bo gi÷ kiÓu ¸o quÇn trðëng gi¶(11) th× ®êi nµo ®ðîc gäi lµ \"«ng lín\". §©y, ta thðëng vÒ tiÕng \"«ng lín\" ®©y nµy ! Thî phô − BÈm cô lín, anh em chóng t«i ®éi ¬n cô lín l¾m l¾m. ¤ng Giuèc-®anh − \"Cô lín\", å, å, cô lín ! Chó mµy thong th¶ tÝ ®·. C¸i tiÕng \"cô lín\" ®¸ng thðëng l¾m. \"Cô lín\" kh«ng ph¶i lµ mét tiÕng tÇm thðêng ®©u nhÐ. Nµy, cô lín thðëng cho c¸c chó ®©y. Thî phô − D¸m bÈm ®øc «ng, anh em chóng t«i sÏ ®i uèng rðîu chóc søc khoÎ ®øc «ng. ¤ng Giuèc-®anh − L¹i \"®øc «ng\" n÷a ! Hµ hµ ! Hµ hµ ! C¸c chó h·y ®îi tÝ, ®õng ®i véi. Ta lµ ®øc «ng kia mµ ! (nãi riªng) Cña ®¸ng téi, nÕu nã t«n ta lªn bËc tðíng c«ng, th× nã sÏ ®ðîc c¶ tói tiÒn mÊt. §©y n÷a nµy, thðëng cho chó vÒ tiÕng \"®øc «ng\" ®Êy nhÐ. Thî phô − D¹, bÈm ®øc «ng, anh em chóng t«i xin b¸i t¹ ¬n ngðêi. ¤ng Giuèc-®anh − nãi riªng − Nã nhð thÕ lµ ph¶i ch¨ng, nÕu kh«ng ta ®Õn mÊt tong c¶ tiÒn cho nã th«i. Bèn ngðêi thî phô vui mõng nh¶y móa. (M«-li-e(M), Trðëng gi¶ häc lµm sang, trong TuyÓn tËp kÞch M«-li-e, NXB S©n khÊu, Hµ Néi, 1994) Chó thÝch (M) M«-li-e (1622 − 1673) lµ nhµ so¹n kÞch næi tiÕng cña Ph¸p, t¸c gi¶ cña nh÷ng vë hµi kÞch L·o hµ tiÖn, Trðëng gi¶ häc lµm sang, Ngðêi bÖnh tðëng,... ¤ng ®ång thêi còng lµ mét diÔn viªn vµ thðêng ®ãng c¸c vai chÝnh trong mét sè vë kÞch cña chÝnh m×nh. ¤ng Giuèc-®anh mÆc lÔ phôc trÝch trong vë kÞch 5 håi Trðëng gi¶ häc lµm sang (1670) vµ lµ líp kÞch kÕt thóc håi II. V¨n b¶n nµy dùa theo b¶n dÞch cña TuÊn §« ; nhan ®Ò v¨n b¶n lµ do ngðêi biªn so¹n SGK ®Æt. Nh©n vËt trung t©m cña vë kÞch lµ «ng Giuèc-®anh, tuæi ngoµi bèn mð¬i, con mét nhµ bu«n giµu cã. Tuy dèt n¸t, quª kÖch, nhðng «ng muèn häc ®ßi lµm sang. NhiÒu kÎ lîi dông tÝnh c¸ch ®ã, s¨n ®ãn, nÞnh hãt «ng ®Ó moi tiÒn. ¤ng kh«ng t¸n thµnh t×nh yªu cña con 120

g¸i lµ Luy-xin víi chµng Clª-«ng chØ v× chµng ch¼ng ph¶i lµ quý téc. Cuèi cïng, nhê mðu mÑo cña C«-vi-en lµ ®Çy tí cña m×nh, Clª-«ng c¶i trang lµm hoµng tö Thæ NhÜ K× ®Õn hái Luy-xin lµm vî vµ ®ðîc «ng Giuèc-®anh ðng thuËn. (1) Phã may : thî may. (2) LÔ phôc : bé quÇn ¸o may theo kiÓu quy ®Þnh ®Ó mÆc trong c¸c dÞp ®Æc biÖt (lÔ : nghi thøc cö hµnh ®Ó biÓu thÞ lßng t«n kÝnh hoÆc sù trang träng ; phôc : quÇn ¸o). (3) Gia nh©n : ngðêi gióp viÖc trong nhµ. (4) Thêi bÊy giê ë Ph¸p, bé lÔ phôc trang träng ph¶i may b»ng hµng mµu ®en. (5) Khi may ¸o, hoa ph¶i hðíng lªn trªn. (6) Quý ph¸i : thuéc dßng dâi cao sang trong x· héi cò. (7) QuÇn céc : trang phôc cña tÇng líp quý téc ë Ph¸p thÕ kØ XVII, tuy gäi lµ “quÇn céc” nhðng cã hai lo¹i : dµi ®Õn ®Çu gèi vµ dµi ®Õn m¾t c¸ ch©n. (8) ¸o chÏn : trang phôc cña tÇng líp quý téc ë Ph¸p thêi ®ã, may s¸t ngðêi, che kÝn tõ cæ ®Õn th¾t lðng. (9) Bé tãc gi¶ vµ l«ng ®Ýnh mò : c¸c thø g¾n víi trang phôc cña tÇng líp quý téc Ph¸p thÕ kØ XVII. B¸c phã may ®ðîc «ng Giuèc-®anh tÝn nhiÖm giao cho viÖc cung cÊp c¶ c¸c bé phËn trang phôc ®Æt lµm ë n¬i kh¸c nhð bÝt tÊt, tãc gi¶, l«ng ®Ýnh mò,... (10) ThÓ thøc : thÓ lÖ vµ c¸ch thøc tiÕn hµnh. (11) Trðëng gi¶ : ngðêi xuÊt th©n b×nh d©n, nhê lµm ¨n bu«n b¸n mµ giµu cã. §äc − HiÓu v¨n b¶n 1. C¨n cø vµo c¸c chØ dÉn (nh÷ng ch÷ ®ðîc in nghiªng trong v¨n b¶n), cho biÕt líp kÞch gåm mÊy c¶nh. Xem xÐt sè lðîng nh©n vËt tham gia ë mçi c¶nh vµ c¸c lo¹i ®éng t¸c, ©m thanh trªn s©n khÊu ®Ó chøng minh r»ng cµng vÒ sau kÞch cµng s«i ®éng. 2. ë c¶nh ®Çu, tÝnh c¸ch häc ®ßi lµm sang cña «ng Giuèc-®anh thÓ hiÖn nhð thÕ nµo vµ bÞ lîi dông ra sao ? 3. TÝnh c¸ch ®ã cña «ng thÓ hiÖn nhð thÕ nµo vµ bÞ lîi dông ra sao ë c¶nh sau ? 4. Líp kÞch nµy g©y cðêi cho kh¸n gi¶ ë nh÷ng khÝa c¹nh nµo ? 121

Ghi nhí ¤ng Giuèc-®anh mÆc lÔ phôc, mét líp kÞch trong vë Trðëng gi¶ häc lµm sang cña M«-li-e, ®ðîc x©y dùng hÕt søc sinh ®éng, kh¾c ho¹ tµi t×nh tÝnh c¸ch lè l¨ng cña mét tay trðëng gi¶ muèn häc ®ßi lµm sang, g©y nªn tiÕng cðêi s¶ng kho¸i cho kh¸n gi¶. lùa chän trËt tù tõ trong c©u (LuyÖn tËp) 1. TrËt tù c¸c tõ vµ côm tõ in ®Ëm dðíi ®©y thÓ hiÖn mèi quan hÖ gi÷a nh÷ng ho¹t ®éng vµ tr¹ng th¸i mµ chóng biÓu thÞ nhð thÕ nµo ? a) Tinh thÇn yªu nðíc còng nhð c¸c thø cña quý. Cã khi ®ðîc trðng bµy trong tñ kÝnh, trong b×nh pha lª, râ rµng dÔ thÊy. Nhðng còng cã khi cÊt giÊu kÝn ®¸o trong rð¬ng, trong hßm. Bæn phËn cña chóng ta lµ lµm cho nh÷ng cña quý kÝn ®¸o Êy ®Òu ®ðîc ®ða ra trðng bµy. NghÜa lµ ph¶i ra søc gi¶i thÝch, tuyªn truyÒn, tæ chøc, l·nh ®¹o, lµm cho tinh thÇn yªu nðíc cña tÊt c¶ mäi ngðêi ®Òu ®ðîc thùc hµnh vµo c«ng viÖc yªu nðíc, c«ng viÖc kh¸ng chiÕn. (Hå ChÝ Minh, Tinh thÇn yªu nðíc cña nh©n d©n ta) b) GÇn ®Õn ngµy giç ®Çu thÇy t«i, mÑ t«i ë Thanh Ho¸ vÉn chða vÒ. Trong ®ã nghe ®©u mÑ t«i ®i b¸n bãng ®Ìn vµ nh÷ng phiªn chî chÝnh cßn b¸n c¶ vµng hð¬ng n÷a. (Nguyªn Hång, Nh÷ng ngµy th¬ Êu) 2. V× sao c¸c côm tõ in ®Ëm dðíi ®©y ®ðîc ®Æt ë ®Çu c©u ? a) Cïng l¾m, nã cã gië quÎ, h¾n còng chØ ®Õn ®i ë tï. ë tï th× h¾n coi lµ thðêng. (Nam Cao, ChÝ PhÌo) b) NguyÔn Tu©n cã mét kho tõ vùng hÕt søc phong phó mµ «ng ®· cÇn cï tÝch luü. Vèn tõ vùng Êy, trðíc C¸ch m¹ng th¸ng T¸m, «ng thðêng dïng ®Ó ch¬i ng«ng víi ®êi. (Theo NguyÔn §¨ng M¹nh, Nhµ v¨n ViÖt Nam hiÖn ®¹i − Ch©n dung vµ phong c¸ch) 122

c) ViÖc ®Õn tai em bÐ con nhµ thî cµy, em liÒn b¶o cha : − Ch¶ mÊy khi ®ðîc léc vua ban, cha cø thða víi lµng giÕt thÞt hai con tr©u vµ ®å hai thóng g¹o nÕp ®Ó mäi ngðêi ¨n mét b÷a cho sðíng miÖng. Cßn mét tr©u vµ mét thóng g¹o, ta sÏ xin lµng lµm phÝ tæn cho cha con ta trÈy kinh lo liÖu viÖc ®ã. (Em bÐ th«ng minh) d) Mét thêi ®¹i võa ch½n mðêi n¨m. Trong mðêi n¨m Êy, th¬ míi ®· tranh ®Êu g¾t gao víi th¬ cò, mét bªn giµnh quyÒn sèng, mét bªn gi÷ quyÒn sèng. Cuéc tranh ®Êu kÐo dµi cho ®Õn ngµy th¬ míi toµn th¾ng. Trong sù th¾ng lîi Êy, còng cã c«ng nh÷ng ngðêi t¶ xung h÷u ®ét n¬i chiÕn trðêng, nhðng trðíc hÕt lµ c«ng nh÷ng nhµ th¬ míi. (Hoµi Thanh − Hoµi Ch©n, Mét thêi ®¹i trong thi ca) 3. Ph©n tÝch hiÖu qu¶ diÔn ®¹t cña trËt tù tõ trong nh÷ng c©u in ®Ëm dðíi ®©y : a) Bðíc tíi §Ìo Ngang, bãng xÕ tµ, Cá c©y chen ®¸, l¸ chen hoa. Lom khom dðíi nói, tiÒu vµi chó, L¸c ®¸c bªn s«ng, chî mÊy nhµ. Nhí nðíc ®au lßng, con quèc quèc, Thð¬ng nhµ mái miÖng, c¸i gia gia. Dõng ch©n ®øng l¹i, trêi, non, nðíc, Mét m¶nh t×nh riªng, ta víi ta. (Bµ HuyÖn Thanh Quan, Qua §Ìo Ngang) b) RÊt ®Ñp h×nh anh lóc n¾ng chiÒu Bãng dµi lªn ®Ønh dèc cheo leo Nói kh«ng ®Ì næi vai vð¬n tíi L¸ nguþ trang reo víi giã ®Ìo... (Tè H÷u, Lªn T©y B¾c) 4. C¸c c©u (a) vµ (b) sau ®©y cã g× kh¸c nhau ? Chän c©u thÝch hîp ®iÒn vµo chç trèng trong ®o¹n v¨n bªn dðíi. a) T«i thÊy mét anh Bä Ngùa trÞnh träng tiÕn vµo. b) T«i thÊy trÞnh träng tiÕn vµo mét anh Bä Ngùa. 123

Bçng mÊy chó Ch©u ChÊu Ma ®ang nh¶y nhãt khoe tµi quanh c¸c nµng Cµo Cµo, véi nÐ gi¹t vÒ mét bªn. Råi trong cöa hµng chît im tiÕng ån µo. /.../ Ngðêi ngîm anh Bä Ngùa nµy còng b×nh thðêng th«i, nhðng chða hiÓu sao anh lµm ra lèi quan d¹ng ®Õn thÕ, anh ®i cø ch©n nhÊc tõng bðíc cao ngang ®Çu gèi kiÓu bðíc ch©n ngçng, c¸ch thøc rÊt ta ®©y kÎ giê vµ h¸ch dÞch. (T« Hoµi, DÕ MÌn phiªu lðu kÝ) 5. Dðíi ®©y lµ ®o¹n kÕt bµi C©y tre ViÖt Nam cña ThÐp Míi (Ng÷ v¨n 6, tËp hai, tr. 95). H·y liÖt kª c¸c kh¶ n¨ng s¾p xÕp trËt tù tõ trong bé phËn c©u in ®Ëm. §èi chiÕu ®o¹n kÕt víi dµn ý cña bµi v¨n vµ cho biÕt v× sao t¸c gi¶ lùa chän trËt tù tõ nhð ë ®©y. C©y tre ViÖt Nam ! C©y tre xanh, nhòn nhÆn, ngay th¼ng, thuû chung, can ®¶m. C©y tre mang nh÷ng ®øc tÝnh cña ngðêi hiÒn lµ tðîng trðng cao quý cña d©n téc ViÖt Nam. 6. ViÕt mét ®o¹n v¨n ng¾n vÒ mét trong c¸c ®Ò tµi sau ®©y : a) Lîi Ých cña ®i bé ®èi víi søc khoÎ. b) Lîi Ých cña ®i bé ®èi víi viÖc më réng hiÓu biÕt thùc tÕ. Gi¶i thÝch c¸ch s¾p xÕp trËt tù tõ ë mét c©u trong ®o¹n v¨n ®· viÕt. luyÖn tËp ®ða c¸c yÕu tè tù sù vµ miªu t¶ vµo bµi v¨n nghÞ luËn I − ChuÈn bÞ ë nhµ Cho ®Ò bµi : \"Trang phôc vµ v¨n ho¸\". H·y lËp dµn bµi chi tiÕt. TËp hîp nh÷ng suy nghÜ, nh÷ng h×nh ¶nh vµ nh÷ng c©u chuyÖn mµ em ®· tÝch luü ®ðîc xung quanh vÊn ®Ò trang phôc trong thùc tÕ ®êi sèng ë nhµ trðêng vµ ngoµi x· héi. II − LuyÖn tËp trªn líp 1. §Þnh hðíng lµm bµi Cã thÓ cô thÓ ho¸ ®Ò bµi trªn thµnh t×nh huèng cô thÓ sau : 124

Mét sè b¹n ®ang ®ua ®ßi theo nh÷ng lèi ¨n mÆc kh«ng lµnh m¹nh, kh«ng phï hîp víi løa tuæi häc sinh, truyÒn thèng v¨n ho¸ cña d©n téc vµ hoµn c¶nh cña gia ®×nh. Em viÕt mét bµi nghÞ luËn ®Ó thuyÕt phôc c¸c b¹n ®ã thay ®æi c¸ch ¨n mÆc cho ®óng ®¾n h¬n. 2. X¸c lËp luËn ®iÓm Nªn ®ða vµo bµi viÕt nh÷ng luËn ®iÓm nµo trong sè c¸c luËn ®iÓm sau : a) GÇn ®©y, c¸ch ¨n mÆc cña mét sè b¹n cã nhiÒu thay ®æi, kh«ng cßn gi¶n dÞ, lµnh m¹nh nhð trðíc n÷a. b) ViÖc ch¹y theo c¸c \"mèt\" ¨n mÆc Êy cã nhiÒu t¸c h¹i (lµm mÊt thêi gian cña c¸c b¹n, ¶nh hðëng xÊu ®Õn kÕt qu¶ häc tËp, g©y tèn kÐm cho cha mÑ). c) C¸c b¹n lÇm tðëng r»ng ¨n mÆc nhð vËy sÏ lµm cho m×nh trë thµnh ngðêi \"v¨n minh\", \"sµnh ®iÖu\". d) Nhµ trðêng ®ang ph¸t ®éng phong trµo chèng sö dông ma tuý vµ ñng hé ®ång bµo vïng bÞ thiªn tai. e) ViÖc ¨n mÆc ph¶i phï hîp víi thêi ®¹i nhðng còng ph¶i lµnh m¹nh, phï hîp víi truyÒn thèng v¨n ho¸ cña d©n téc, víi løa tuæi vµ hoµn c¶nh sèng. 3. S¾p xÕp luËn ®iÓm CÇn s¾p xÕp c¸c luËn ®iÓm ®· chän lùa (cã thÓ bæ sung, nÕu cÇn) theo mét hÖ thèng nhð thÕ nµo ®Ó bµi viÕt cã bè côc rµnh m¹ch, hîp lÝ, chÆt chÏ, thuyÕt phôc ®ðîc ngðêi ®äc (ngðêi nghe) ? 4. VËn dông yÕu tè tù sù vµ miªu t¶ Em thÊy cã nªn ®ða c¸c yÕu tè tù sù vµ miªu t¶ vµo trong qu¸ tr×nh lËp luËn cña m×nh kh«ng ? V× sao ? NhËn xÐt vÒ viÖc ®ða yÕu tè tù sù vµ miªu t¶ vµo trong hai ®o¹n v¨n nghÞ luËn dðíi ®©y : a) Cã b¹n trót bá chiÕc ¸o s¬ mi tr¾ng ®Ó mÆc vµo mét chiÕc ¸o ph«ng loÌ loÑt, trðíc ngùc lo»ng ngo»ng hµng d·y ch÷ nðíc ngoµi vµ sau lðng lµ h×nh ¶nh cña mét bé phim ®ang \"¨n kh¸ch\", mét h×nh ¶nh võa thiÕu ®øng ®¾n l¹i võa hoµn toµn kh«ng phï hîp víi løa tuæi thiÕu niªn. Cã b¹n ®ßi mua b»ng ®ðîc chiÕc quÇn bß ®¾t tiÒn ®Ó diÖn ®Õn trðêng, nhðng ®ã l¹i lµ chiÕc quÇn xÐ gÊu vµ thñng gèi. L¹i cã b¹n quªn c¶ viÖc häc tËp, suèt ngµy d¸n m¾t vµo mµn h×nh m¸y vi tÝnh ®Ó ®¾m ®uèi víi c¸c trß ch¬i ®iÖn tö. H«m qua, ë cæng trðêng, chót n÷a lµ t«i 125

kh«ng nhËn ra mét b¹n cña líp m×nh. Bªn dðíi m¸i tãc nhuém mét ®ðêng ®á hoe, vµ bªn trªn ®«i giµy to cao qu¸ khæ lµ chiÕc ¸o ®en ng¾n ngñn bã chÆt lÊy th©n m×nh (mÆc dï b¹n vèn lµ ngðêi gÇy nhá) vµ chiÕc quÇn tr¾ng èng réng lïng thïng. Sù ¨n mÆc cña c¸c b¹n sao l¹i thay ®æi nhiÒu ®Õn thÕ ! b) H×nh nhð c¸c b¹n vÉn cho r»ng ¨n mÆc nhð thÕ míi tá ra lµ ngðêi \"v¨n minh\", \"sµnh ®iÖu\". Vµ cã lÏ c¸c b¹n vÉn tðëng r»ng sù \"sµnh ®iÖu\", \"v¨n minh\" Êy sÏ lµm cho m×nh trë thµnh con ngðêi \"thøc thêi\" h¬n, \"hiÖn ®¹i\" h¬n. Nh÷ng bé quÇn ¸o Êy sÏ lµm cho c¸c b¹n cã thÓ h·nh diÖn ngÈng cao ®Çu trðíc mäi ngðêi. Nhðng c¸c b¹n cã nhí líp kÞch ¤ng Giuèc-®anh mÆc lÔ phôc mµ chóng ta míi häc kh«ng ? C¸i «ng trðëng gi¶ Giuèc-®anh kia h¨m hë ®Æt may lÔ phôc, v× «ng ta tðëng r»ng hÔ mÆc ®ðîc mét bé lÔ phôc quý téc lµ m×nh sÏ cã ngay c¸i sang cña nhµ quý téc, cßn \"cø bo bo gi÷ kiÓu ¸o quÇn trðëng gi¶ th× ®êi nµo ®ðîc gäi lµ «ng lín\". Nhðng do kh«ng biÕt thÕ nµo míi ®óng lµ sang träng, «ng Giuèc-®anh ®· biÕn m×nh thµnh trß cðêi víi bé quÇn ¸o may hoa lén ngðîc vµ ng¾n còn cìn (v× bÞ ¨n bít v¶i). ¤ng ta cßn bÞ ®¸m thî phô lét c¶ c¸i ¸o ng¾n lÉn chiÕc quÇn céc mÆc khi tËp kiÕm. VËy th× sù sang träng, c¶ sù \"sµnh ®iÖu\", \"v¨n minh\" n÷a, cã ph¶i lµ ®ðîc lµm nªn nhê vµo viÖc ®ua theo \"mèt\" nµy \"mèt\" nä ®©u ! 5. ViÕt ®o¹n v¨n nghÞ luËn cã yÕu tè tù sù vµ miªu t¶, sau ®ã tr×nh bµy trðíc tæ (trðíc líp). CÇn l¾ng nghe sù gãp ý cña thÇy, c« gi¸o vµ cña c¸c b¹n ®Ó söa ch÷a ®o¹n v¨n cho hay h¬n. bµi 30 KÕt qu¶ cÇn ®¹t • BiÕt vËn dông kiÕn thøc vÒ c¸c chñ ®Ò v¨n b¶n nhËt dông ë líp 8 ®Ó kh¶o s¸t, ph©n tÝch nh÷ng vÊn ®Ò tð¬ng øng ë ®Þa phð¬ng, tõ ®ã biÕt bµy tá th¸i ®é, c¶m nghÜ cña m×nh trðíc mét sè vÊn ®Ò cña cuéc sèng. • BiÕt nhËn diÖn vµ söa ch÷a mét sè lo¹i lçi diÔn ®¹t liªn quan ®Õn l«-gÝc. • VËn dông tð¬ng ®èi thµnh th¹o kÜ n¨ng ®ða c¸c yÕu tè biÓu c¶m, tù sù vµ miªu t¶ vµo bµi v¨n nghÞ luËn. 126

chð¬ng tr×nh ®Þa phð¬ng (phÇn V¨n) I − chuÈn bÞ ë nhµ 1. V¨n b¶n nhËt dông ë líp 8 ®Ò cËp nh÷ng vÊn ®Ò g× ? 2. H·y t×m hiÓu vµi khÝa c¹nh cña mét trong nh÷ng vÊn ®Ò trªn ë quª hð¬ng em hoÆc n¬i em ®ang sinh sèng (th«n, x·, huyÖn, tØnh, phðêng, quËn, thÞ x·, thµnh phè,...). 3. Tr×nh bµy nh÷ng ®iÒu ®· t×m hiÓu ®ðîc b»ng mét v¨n b¶n dµi kh«ng qu¸ mét trang. Cã thÓ dïng bÊt cø kiÓu v¨n b¶n nµo vµ bÊt cø phð¬ng thøc biÓu ®¹t nµo. 4. C¸ nh©n chän ®Ò tµi ®Ó viÕt, song nªn kÕt hîp víi sù ph©n c«ng cña tæ ®Ó c¸c chñ ®Ò ®Òu ®ðîc ®Ò cËp vµ cã ®ðîc c¸c v¨n b¶n phong phó, ®a d¹ng. II − Ho¹t ®éng trªn líp 1. Tæ trðëng (hoÆc ®¹i diÖn tæ) tr×nh bµy vÒ t×nh h×nh c¸c bµi viÕt cña tæ m×nh vµ giíi thiÖu nh÷ng bµi ®ðîc tæ nhÊt trÝ ®¸nh gi¸ cao. 2. ThÇy, c« gi¸o chØ ®Þnh ®äc trðíc líp kho¶ng 3 ®Õn 5 bµi tiªu biÓu. 3. ThÇy, c« gi¸o tæng kÕt, ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ chung vµ ®Ò xuÊt hðíng ph¸t huy kÕt qu¶ cña bµi häc. 4. Dðíi sù chØ ®¹o cña thÇy, c« gi¸o, líp tËp hîp c¸c bµi viÕt tèt ®Ó ra mét tËp néi san hoÆc mét tê b¸o tðêng cña líp. ch÷a Lçi diÔn ®¹t (lçi l«-gÝc) 1. Nh÷ng c©u dðíi ®©y m¾c mét sè lçi diÔn ®¹t liªn quan ®Õn l«-gÝc. H·y ph¸t hiÖn vµ ch÷a nh÷ng lçi ®ã. a) Chóng em ®· gióp c¸c b¹n häc sinh nh÷ng vïng bÞ b·o lôt quÇn ¸o, giµy dÐp vµ nhiÒu ®å dïng häc tËp kh¸c. b) Trong thanh niªn nãi chung vµ trong bãng ®¸ nãi riªng, niÒm say mª lµ nh©n tè quan träng dÉn ®Õn thµnh c«ng. c) \"L·o H¹c\", \"Bðíc ®ðêng cïng\" vµ Ng« TÊt Tè ®· gióp chóng ta hiÓu s©u s¾c th©n phËn cña ngðêi n«ng d©n ViÖt Nam trðíc C¸ch m¹ng th¸ng T¸m 1945. 127

d) Em muèn trë thµnh mét ngðêi trÝ thøc hay mét b¸c sÜ ? e) Bµi th¬ kh«ng chØ hay vÒ nghÖ thuËt mµ cßn s¾c s¶o vÒ ng«n tõ. g) Trªn s©n ga chØ cßn l¹i hai ngðêi. Mét ngðêi th× cao gÇy, cßn mét ngðêi th× mÆc ¸o ca r«. h) ChÞ DËu rÊt cÇn cï, chÞu khã nªn chÞ rÊt mùc yªu thð¬ng chång con. i) NÕu kh«ng ph¸t huy nh÷ng ®øc tÝnh tèt ®Ñp cña ngðêi xða th× ngðêi phô n÷ ViÖt Nam ngµy nay kh«ng thÓ cã ®ðîc nh÷ng nhiÖm vô vinh quang vµ nÆng nÒ ®ã. k) Hót thuèc l¸ võa cã h¹i cho søc khoÎ, võa lµm gi¶m tuæi thä cña con ngðêi. 2. H·y t×m nh÷ng lçi diÔn ®¹t tð¬ng tù (lçi l«-gÝc) trong bµi tËp lµm v¨n cña m×nh hoÆc cña c¸c b¹n cïng líp, trong lêi nãi h»ng ngµy hoÆc trªn c¸c phð¬ng tiÖn truyÒn th«ng ®¹i chóng. viÕt Bµi tËp lµm v¨n sè 7 − v¨n nghÞ luËn (lµm t¹i líp) I − §Ò bµi tham kh¶o §Ò 1. Tuæi trÎ vµ tð¬ng lai ®Êt nðíc. (Gîi ý : Trong thð göi häc sinh nh©n ngµy khai trðêng ®Çu tiªn cña nðíc ViÖt Nam ®éc lËp, B¸c Hå thiÕt tha c¨n dÆn : \"Non s«ng ViÖt Nam cã trë nªn tð¬i ®Ñp hay kh«ng, d©n téc ViÖt Nam cã bðíc tíi ®µi vinh quang ®Ó s¸nh vai víi c¸c cðêng quèc n¨m ch©u ®ðîc hay kh«ng, chÝnh lµ nhê mét phÇn lín ë c«ng häc tËp cña c¸c em\". Lêi d¹y cña B¸c gióp em hiÓu ®Ò bµi trªn nhð thÕ nµo ?) §Ò 2. V¨n häc vµ t×nh thð¬ng. (Gîi ý : Chøng minh r»ng v¨n häc cña d©n téc ta lu«n ca ngîi nh÷ng ai biÕt \"thð¬ng ngðêi nhð thÓ thð¬ng th©n\" vµ nghiªm kh¾c phª ph¸n nh÷ng kÎ thê ¬, döng dðng trðíc ngðêi gÆp ho¹n n¹n.) §Ò 3. H·y nãi \"kh«ng\" víi c¸c tÖ n¹n. (Gîi ý : H·y viÕt mét bµi nghÞ luËn ®Ó nªu râ t¸c h¹i cña mét trong c¸c tÖ n¹n x· héi mµ chóng ta cÇn ph¶i kiªn quyÕt vµ nhanh chãng bµi trõ nhð cê b¹c, tiªm chÝch ma tuý, hoÆc tiÕp xóc víi v¨n ho¸ phÈm kh«ng lµnh m¹nh,...) 128

II − Yªu cÇu ¤n luyÖn kÜ vÒ : 1. C¸c phÐp lËp luËn chøng minh vµ gi¶i thÝch. 2. C¸c kÜ n¨ng dïng tõ, ®Æt c©u, dùng ®o¹n, viÕt bµi mµ em ®· häc, ®Æc biÖt lµ kÜ n¨ng ®ða c¸c yÕu tè biÓu c¶m, tù sù vµ miªu t¶ vµo bµi v¨n nghÞ luËn. §äc thªm ë triÒu ®×nh, giµnh nhau vÒ danh ; ë chç phè, giµnh nhau vÒ lîi. Sang th× khoe cã lÇu mïa ®«ng, cã lÇu mïa h¹ ; giµu th× khoe cã nhµ ®Ó móa, cã nhµ ®Ó h¸t. Êy thÕ, trªn ®ðêng thÊy ngðêi chÕt ®ãi kh«ng chÞu thÝ mét ®ång tiÒn cøu gióp, ngoµi ®ång thÊy ngðêi n»m gi÷a mð¬ng kh«ng chÞu thÝ mét n¾m r¹ che ®¾p. Lßng thiÖn ®· t¾t lÞm trong nh÷ng kÎ ®ã vËy. (NguyÔn BØnh Khiªm, V¨n bia qu¸n Trung T©n) bµi 31 KÕt qu¶ cÇn ®¹t • N¾m ®ðîc hÖ thèng v¨n b¶n ®· häc trong chð¬ng tr×nh Ng÷ v¨n líp 8 víi nh÷ng néi dung c¬ b¶n vµ ®Æc trðng thÓ lo¹i cña tõng v¨n b¶n. HiÓu râ gi¸ trÞ tð tðëng vµ nghÖ thuËt cña mét sè v¨n b¶n tiªu biÓu. • Cñng cè nh÷ng kiÕn thøc TiÕng ViÖt ®· häc trong häc k× II : c¸c kiÓu c©u nghi vÊn, cÇu khiÕn, c¶m th¸n, trÇn thuËt, phñ ®Þnh ; hµnh ®éng nãi ; lùa chän trËt tù tõ trong c©u. • N¾m ®ðîc ®Æc ®iÓm cña v¨n b¶n tðêng tr×nh : môc ®Ých, yªu cÇu, néi dung vµ c¸ch lµm lo¹i v¨n b¶n nµy. Th«ng qua luyÖn tËp, biÕt øng dông c¸ch lµm v¨n b¶n tðêng tr×nh vµo c¸c t×nh huèng cô thÓ. 129

tæng kÕt phÇn v¨n 1. LËp b¶ng thèng kª c¸c v¨n b¶n v¨n häc ViÖt Nam ®· häc tõ bµi 15 theo mÉu sau : V¨n b¶n T¸c gi¶ ThÓ lo¹i Gi¸ trÞ néi dung chñ yÕu (Gîi ý : a) Cét ThÓ lo¹i ghi mét trong c¸c thÓ (thÓ lo¹i) sau : − Th¬ b¸t có §ðêng luËt, th¬ tuyÖt có §ðêng luËt, th¬ thÊt ng«n, th¬ t¸m ch÷, th¬ lôc b¸t, th¬ n¨m ch÷, th¬ tù do,... − NghÞ luËn, nghÞ luËn trung ®¹i (chiÕu, hÞch, c¸o,...) − KÞch b) Cét Gi¸ trÞ néi dung chñ yÕu chØ dµnh ghi ®èi víi c¸c v¨n b¶n trong c¸c bµi 15, 18, 20, 24, 26, 27. (Cã thÓ dùa vµo phÇn KÕt qu¶ cÇn ®¹t vµ Ghi nhí trong c¸c bµi trªn ®Ó ghi.) 2*. Nªu lªn sù kh¸c biÖt næi bËt vÒ h×nh thøc nghÖ thuËt gi÷a c¸c v¨n b¶n th¬ trong c¸c bµi 15, 16 vµ trong c¸c bµi 18, 19. V× sao th¬ trong c¸c bµi 18, 19 ®ðîc gäi lµ \"th¬ míi\" ? Chóng \"míi\" ë chç nµo ? H·y chÐp l¹i nh÷ng c©u th¬ em thÝch nhÊt, cho lµ hay nhÊt trong 4 bµi th¬ kÓ trªn, chän mçi bµi tõ 2 ®Õn 4 c©u. «n tËp vµ kiÓm tra phÇn tiÕng viÖt I − kiÓu c©u : nghi vÊn, cÇu khiÕn, c¶m th¸n, trÇn thuËt, phñ ®Þnh 1. §äc nh÷ng c©u sau vµ cho biÕt mçi c©u thuéc kiÓu c©u nµo trong sè c¸c kiÓu c©u nghi vÊn, cÇu khiÕn, c¶m th¸n, trÇn thuËt, phñ ®Þnh. (C¸c c©u ®ðîc ®¸nh sè ®Ó tiÖn theo dâi.) 130

Vî t«i kh«ng ¸c, nhðng thÞ khæ qu¸ råi (1). [...]. C¸i b¶n tÝnh tèt cña ngðêi ta bÞ nh÷ng nçi lo l¾ng, buån ®au, Ých kØ che lÊp mÊt (2). T«i biÕt vËy, nªn t«i chØ buån chø kh«ng nì giËn (3). (Nam Cao, L·o H¹c) 2. Dùa theo néi dung cña c©u (2) trong bµi tËp 1, h·y ®Æt mét c©u nghi vÊn. 3. H·y ®Æt c©u c¶m th¸n chøa mét trong nh÷ng tõ nhð vui, buån, hay, ®Ñp,... 4. §äc ®o¹n trÝch sau vµ tr¶ lêi c©u hái. T«i bËt cðêi b¶o l·o (1) : − Sao cô lo xa qu¸ thÕ (2) ? Cô cßn khoÎ l¾m, chða chÕt ®©u mµ sî (3) ! Cô cø ®Ó tiÒn Êy mµ ¨n, lóc chÕt h·y hay (4) ! Téi g× b©y giê nhÞn ®ãi mµ tiÒn ®Ó l¹i (5) ? − Kh«ng, «ng gi¸o ¹ (6) ! ¡n m·i hÕt ®i th× ®Õn lóc chÕt lÊy g× mµ lo liÖu (7) ? (Nam Cao, L·o H¹c) a) Trong nh÷ng c©u trªn, c©u nµo lµ c©u trÇn thuËt, c©u nµo lµ c©u cÇu khiÕn, c©u nµo lµ c©u nghi vÊn ? b) C©u nµo trong sè nh÷ng c©u nghi vÊn trªn ®ðîc dïng ®Ó hái (®iÒu b¨n kho¨n cÇn ®ðîc gi¶i ®¸p) ? c) C©u nµo trong sè nh÷ng c©u nghi vÊn trªn kh«ng ®ðîc dïng ®Ó hái ? Nã ®ðîc dïng lµm g× ? II − Hµnh ®éng nãi 1. H·y x¸c ®Þnh hµnh ®éng nãi cña c¸c c©u ®· cho theo b¶ng sau ®©y : STT C©u ®· cho Hµnh ®éng nãi (1) T«i bËt cðêi b¶o l·o : 131 (2) − Sao cô lo xa qu¸ thÕ ? (3) Cô cßn khoÎ l¾m, chða chÕt ®©u mµ sî ! (4) Cô cø ®Ó tiÒn Êy mµ ¨n, lóc chÕt h·y hay ! (5) Téi g× b©y giê nhÞn ®ãi mµ tiÒn ®Ó l¹i ? (6) − Kh«ng, «ng gi¸o ¹ ! (7) ¡n m·i hÕt ®i th× ®Õn lóc chÕt lÊy g× mµ lo liÖu ?

2. H·y xÕp c¸c c©u nªu ë bµi tËp 1 vµo b¶ng tæng kÕt theo mÉu sau : STT KiÓu c©u Hµnh ®éng nãi C¸ch dïng ®ðîc thùc hiÖn (1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) 3. H·y viÕt mét hoÆc vµi ba c©u theo mét trong nh÷ng yªu cÇu nªu dðíi ®©y. X¸c ®Þnh môc ®Ých cña hµnh ®éng nãi. a) Cam kÕt kh«ng tham gia c¸c ho¹t ®éng tiªu cùc nhð ®ua xe tr¸i phÐp, cê b¹c, nghiÖn hót,... b) Høa tÝch cùc häc tËp, rÌn luyÖn vµ ®¹t kÕt qu¶ tèt trong n¨m häc tíi. III − lùa Chän trËt tù tõ trong c©u 1. Gi¶i thÝch lÝ do s¾p xÕp trËt tù cña c¸c bé phËn c©u in ®Ëm nèi tiÕp nhau trong ®o¹n v¨n sau : Sø gi¶ vµo, ®øa bÐ b¶o : \"¤ng vÒ t©u víi vua s¾m cho ta mét con ngùa s¾t, mét c¸i roi s¾t vµ mét tÊm ¸o gi¸p s¾t, ta sÏ ph¸ tan lò giÆc nµy\". Sø gi¶ võa kinh ng¹c, võa mõng rì, véi vµng vÒ t©u vua. (Th¸nh Giãng) 2. Trong nh÷ng c©u sau, viÖc s¾p xÕp c¸c tõ ng÷ in ®Ëm ë ®Çu c©u cã t¸c dông g× ? 132

a) C¸c lang ai còng muèn ng«i b¸u vÒ m×nh, nªn cè lµm võa ý vua cha. Nhðng ý vua cha nhð thÕ nµo, kh«ng ai ®o¸n ®ðîc. (B¸nh chðng, b¸nh giÇy) b) Con ngðêi cña B¸c, ®êi sèng cña B¸c gi¶n dÞ nhð thÕ nµo, mäi ngðêi chóng ta ®Òu biÕt : b÷a c¬m, ®å dïng, c¸i nhµ, lèi sèng. (Ph¹m V¨n §ång, §øc tÝnh gi¶n dÞ cña B¸c Hå ) 3. §äc, ®èi chiÕu hai c©u sau (chó ý c¸c côm tõ in ®Ëm) vµ cho biÕt c©u nµo mang tÝnh nh¹c râ rµng h¬n. a) Nhí mét buæi trða nµo, nåm nam c¬n giã thæi, khãm tre lµng rung lªn man m¸c khóc nh¹c ®ång quª. b) Nhí mét buæi trða nµo, nåm nam c¬n giã thæi, khãm tre lµng rung lªn khóc nh¹c ®ång quª man m¸c. v¨n b¶n tðêng tr×nh I − §Æc ®iÓm cña v¨n b¶n tðêng tr×nh §äc c¸c v¨n b¶n sau vµ tr¶ lêi c©u hái. V¨n b¶n 1 Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam §éc lËp − Tù do − H¹nh phóc Thµnh phè Hå ChÝ Minh, ngµy 12 th¸ng 1 n¨m 2004 B¶n tðêng tr×nh VÒ viÖc nép bµi chËm KÝnh göi : C« NguyÔn ThÞ Hð¬ng, gi¸o viªn Ng÷ v¨n líp 8A Em lµ Ph¹m ViÖt Dòng, häc sinh líp 8A Trðêng THCS B×nh Minh, xin phÐp ®ðîc tðêng tr×nh víi c« mét viÖc nhð sau : 133

Võa qua, c« dÆn chóng em viÕt bµi tËp lµm v¨n ë nhµ vµ nép bµi cho c« vµo ngµy 10 th¸ng 1 n¨m 2004. Kh«ng may, bè em bÞ èm ph¶i n»m viÖn. Em ph¶i gióp mÑ em ch¨m sãc bè nªn kh«ng viÕt kÞp bµi v¨n theo ®óng yªu cÇu cña c«. Em xin cam ®oan sù viÖc trªn lµ cã thùc vµ xin c« cho phÐp em nép bµi vµo ngµy 15 th¸ng 1 n¨m 2004. Ngðêi lµm tðêng tr×nh V¨n b¶n 2 Ph¹m ViÖt Dòng Céng hoµ X· héi chñ nghÜa ViÖt Nam §éc lËp − Tù do − H¹nh phóc Thanh Ho¸, ngµy 10 th¸ng 3 n¨m 2004 b¶n tðêng tr×nh VÒ viÖc nhÇm lÉn xe ®¹p KÝnh göi : ThÇy HiÖu trðëng Trðêng THCS Hoµ B×nh Em lµ Vò Ngäc KÝ, häc sinh líp 8B Trðêng THCS Hoµ B×nh, xin phÐp ®ðîc tðêng tr×nh víi Nhµ trðêng mét viÖc nhð sau : S¸ng thø tð ngµy 10 th¸ng 3 n¨m 2004, em cã göi mét chiÕc xe ®¹p mi-ni NhËt mµu xanh cÈm th¹ch t¹i nhµ tr«ng gi÷ xe cña trðêng. Sau giê häc, v× ph¶i ë l¹i häp c¸c ®éi trðëng Sao ®á nªn em vÒ muén. Tan häp, em ®Õn lÊy xe th× xe cña em kh«ng cßn mµ chØ cã mét chiÕc xe mi-ni Trung Quèc còng mµu xanh cÈm th¹ch. Em tin lµ b¹n nµo ®ã ®· v« ý lÊy nhÇm xe. VËy em lµm b¶n tðêng tr×nh nµy b¸o c¸o ®Ó Nhµ trðêng biÕt vµ gióp em t×m l¹i chiÕc xe cña m×nh. Ngðêi lµm tðêng tr×nh Vò Ngäc KÝ 134

C©u hái : 1. Trong c¸c v¨n b¶n trªn, ai lµ ngðêi ph¶i viÕt tðêng tr×nh vµ viÕt cho ai ? LÝ do vµ môc ®Ých cÇn viÕt v¨n b¶n tðêng tr×nh ? 2. Néi dung vµ thÓ thøc b¶n tðêng tr×nh cã g× ®¸ng chó ý ? 3. Ngðêi viÕt b¶n tðêng tr×nh cÇn ph¶i cã th¸i ®é nhð thÕ nµo ®èi víi sù viÖc tðêng tr×nh ? 4. H·y nªu mét sè trðêng hîp cÇn viÕt b¶n tðêng tr×nh trong häc tËp vµ sinh ho¹t ë trðêng. II − C¸ch lµm v¨n b¶n tðêng tr×nh 1. T×nh huèng cÇn ph¶i viÕt b¶n tðêng tr×nh Trong c¸c t×nh huèng sau, t×nh huèng nµo cã thÓ vµ cÇn ph¶i viÕt b¶n tðêng tr×nh ? V× sao ? Ai ph¶i viÕt ? ViÕt cho ai ? a) Líp em tù ý tæ chøc ®i tham quan mµ kh«ng xin phÐp thÇy, c« gi¸o chñ nhiÖm. b) Em lµm háng dông cô thÝ nghiÖm trong giê thùc hµnh. c) Mét sè häc sinh nãi chuyÖn riªng lµm mÊt trËt tù trong giê häc. d) Gia ®×nh em bÞ kÎ gian ®ét nhËp lÊy trém tµi s¶n. 2. C¸ch lµm v¨n b¶n tðêng tr×nh Mét v¨n b¶n tðêng tr×nh cÇn cã c¸c môc sau ®©y : a) ThÓ thøc më ®Çu v¨n b¶n tðêng tr×nh : − Quèc hiÖu, tiªu ng÷ (ghi chÝnh gi÷a) : Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam §éc lËp − Tù do − H¹nh phóc − §Þa ®iÓm vµ thêi gian lµm tðêng tr×nh (ghi vµo gãc bªn ph¶i). − Tªn v¨n b¶n (ghi chÝnh gi÷a) : B¶n tðêng tr×nh VÒ ........ − Ngðêi (c¬ quan) nhËn b¶n tðêng tr×nh : KÝnh göi : ... 135

b) Néi dung tðêng tr×nh : Ngðêi viÕt tr×nh bµy thêi gian, ®Þa ®iÓm, diÔn biÕn sù viÖc, nguyªn nh©n v× ®©u, hËu qu¶ thÕ nµo, ai chÞu tr¸ch nhiÖm. Th¸i ®é tðêng tr×nh nªn kh¸ch quan, trung thùc. c) ThÓ thøc kÕt thóc v¨n b¶n tðêng tr×nh : lêi ®Ò nghÞ hoÆc cam ®oan, ch÷ kÝ vµ hä tªn ngðêi tðêng tr×nh. Ghi nhí • Tðêng tr×nh lµ lo¹i v¨n b¶n tr×nh bµy thiÖt h¹i hay møc ®é tr¸ch nhiÖm cña ngðêi tðêng tr×nh trong c¸c sù viÖc x¶y ra g©y hËu qu¶ cÇn ph¶i xem xÐt. • Ngðêi viÕt tðêng tr×nh lµ ngðêi cã liªn quan ®Õn sù viÖc, ngðêi nhËn tðêng tr×nh lµ c¸ nh©n hoÆc c¬ quan cã thÈm quyÒn xem xÐt vµ gi¶i quyÕt. • V¨n b¶n tðêng tr×nh ph¶i tu©n thñ thÓ thøc vµ ph¶i tr×nh bµy ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c thêi gian, ®Þa ®iÓm, sù viÖc, hä tªn nh÷ng ngðêi liªn quan cïng ®Ò nghÞ cña ngðêi viÕt ; cã ®Çy ®ñ ngðêi göi, ngðêi nhËn, ngµy th¸ng, ®Þa ®iÓm th× míi cã gi¸ trÞ. 3. Lðu ý a) Tªn v¨n b¶n nªn dïng ch÷ in hoa cho næi bËt. b) Chó ý chõa kho¶ng c¸ch h¬n mét dßng gi÷a c¸c phÇn quèc hiÖu vµ tiªu ng÷, ®Þa ®iÓm vµ thêi gian lµm tðêng tr×nh, tªn v¨n b¶n vµ néi dung tðêng tr×nh ®Ó dÔ ph©n biÖt. c) Kh«ng viÕt s¸t lÒ giÊy bªn tr¸i, kh«ng ®Ó phÇn trªn trang giÊy cã kho¶ng trèng qu¸ lín. luyÖn tËp lµm v¨n b¶n tðêng tr×nh I − ¤n tËp lÝ thuyÕt 1. Môc ®Ých viÕt tðêng tr×nh lµ g× ? 2. V¨n b¶n tðêng tr×nh vµ v¨n b¶n b¸o c¸o cã g× gièng nhau vµ cã g× kh¸c nhau ? 136

3. Nªu bè côc phæ biÕn cña v¨n b¶n tðêng tr×nh. Nh÷ng môc nµo kh«ng thÓ thiÕu trong kiÓu v¨n b¶n nµy ? PhÇn néi dung tðêng tr×nh cÇn nhð thÕ nµo ? II − LuyÖn tËp 1. ChØ ra nh÷ng chç sai trong viÖc sö dông v¨n b¶n ë c¸c t×nh huèng sau : a) Mét häc sinh thðêng ®i häc muén. C« gi¸o chñ nhiÖm muèn b¹n Êy nhËn râ khuyÕt ®iÓm vµ thµnh khÈn söa ch÷a. B¹n Êy ®· lµm b¶n tðêng tr×nh nép cho c« gi¸o. b) §Ó chuÈn bÞ §¹i héi chi ®éi TNTP Hå ChÝ Minh, chi ®éi trðëng ®· viÕt b¶n tðêng tr×nh. c) C« Tæng phô tr¸ch §éi cÇn biÕt nh÷ng c«ng viÖc tËp thÓ chi ®éi ®· thùc hiÖn vµ nh÷ng kÕt qu¶ ®· ®¹t ®ðîc trong ®ît thi ®ua võa qua, b¹n Hoa thay mÆt Ban chØ huy chi ®éi viÕt b¶n tðêng tr×nh nép cho c« Tæng phô tr¸ch. 2. H·y nªu hai t×nh huèng thðêng gÆp trong cuéc sèng mµ em cho lµ ph¶i lµm v¨n b¶n tðêng tr×nh (kh«ng lÆp l¹i t×nh huèng ®· cã trong s¸ch gi¸o khoa). 3. Tõ mét t×nh huèng cô thÓ, h·y viÕt mét v¨n b¶n tðêng tr×nh. bµi 32 KÕt qu¶ cÇn ®¹t • Qua giê tr¶ bµi kiÓm tra V¨n, cñng cè l¹i kiÕn thøc vÒ c¸c v¨n b¶n v¨n häc. • TiÕp tôc cñng cè kiÕn thøc vÒ c¸c kiÓu c©u, c¸c kiÓu hµnh ®éng nãi vµ lùa chän trËt tù tõ trong c©u. • §¸nh gi¸ ®óng nh÷ng ðu, nhðîc ®iÓm cña bµi tËp lµm v¨n sè 7 vµ söa ch÷a ®ðîc c¸c lçi trong bµi lµm. • N¾m ®ðîc ®Æc ®iÓm cña v¨n b¶n th«ng b¸o : môc ®Ých, yªu cÇu, néi dung vµ c¸ch lµm lo¹i v¨n b¶n nµy. 137

tr¶ bµi kiÓm tra v¨n «n tËp vµ kiÓm tra phÇn tiÕng viÖt (tiÕp theo) I − kiÓu c©u : nghi vÊn, cÇu khiÕn, c¶m th¸n, trÇn thuËt, phñ ®Þnh H·y x¸c ®Þnh kiÓu c©u nghi vÊn, cÇu khiÕn, c¶m th¸n, trÇn thuËt trong sè c¸c c©u sau (kh«ng xÐt c©u ®Æt trong ngoÆc vu«ng) : a) − U nã kh«ng ®ðîc thÕ ! (Ng« TÊt Tè) b) Ngðêi ta ®¸nh m×nh kh«ng sao, m×nh ®¸nh ngðêi ta th× m×nh ph¶i tï, ph¶i téi. (Ng« TÊt Tè) c) − ChÞ Cèc bÐo xï ®øng trðíc cöa nhµ ta Êy h¶ ? (T« Hoµi) d) − Nµy, em kh«ng ®Ó chóng nã yªn ®ðîc µ ? (T¹ Duy Anh) e) − C¸c em ®õng khãc. (Thanh TÞnh) g) − Ha ha ! [Mét lðìi gð¬m ! ] (Sù tÝch Hå Gð¬m) h) Lµng t«i ë vèn lµm nghÒ chµi lðíi, Nðíc bao v©y, c¸ch biÓn nöa ngµy s«ng. (TÕ Hanh) II − Hµnh ®éng nãi 1. N¨m c©u cho sau ®©y thÓ hiÖn c¸c hµnh ®éng nãi : phñ ®Þnh, kh¼ng ®Þnh, khuyªn, ®e do¹, béc lé c¶m xóc. H·y x¸c ®Þnh kiÓu hµnh ®éng nãi thÓ hiÖn ë tõng c©u (kh«ng xÐt c©u ®Æt trong ngoÆc vu«ng). a) §Ñp v« cïng, Tæ quèc ta ¬i ! (Tè H÷u) b) − [Nhµ ch¸u ®· tóng l¹i ph¶i ®ãng c¶ suÊt sðu cña chó nã n÷a, nªn míi l«i th«i nhð thÕ.] Chø ch¸u cã d¸m bá bÔ tiÒn sðu cña nhµ nðíc ®©u ? (Ng« TÊt Tè) c) C¸c em ph¶i g¾ng häc ®Ó thÇy mÑ ®ðîc vui lßng vµ ®Ó thÇy d¹y c¸c em ®ðîc sung sðíng. (Thanh TÞnh) 138

d) − NÕu kh«ng cã tiÒn nép sðu cho «ng b©y giê, th× «ng sÏ dì c¶ nhµ mµy ®i, chöi m¾ng th«i µ ! (Ng« TÊt Tè) e) Xem kh¾p ®Êt ViÖt ta, chØ n¬i nµy lµ th¾ng ®Þa. (LÝ C«ng UÈn) 2. Dùa vµo hµnh ®éng nãi ®· ®ðîc x¸c ®Þnh ë bµi tËp 1, viÕt l¹i c¸c c©u (b), (d) dðíi mét h×nh thøc kh¸c. III − Lùa chän trËt tù tõ trong c©u 1. H·y viÕt l¹i c©u sau ®©y b»ng c¸ch chuyÓn tõ in ®Ëm vµo nh÷ng vÞ trÝ cã thÓ ®ðîc (cã thÓ thªm tõ mét c¸ch vµo chç thËt cÇn thiÕt). ChÞ DËu rãn rÐn bðng mét b¸t [ch¸o] lín ®Õn chç chång n»m. (Ng« TÊt Tè) 2. H·y viÕt l¹i c©u sau ®©y b»ng c¸ch ®Æt côm tõ in ®Ëm vµo vÞ trÝ kh¸c trong c©u nµy. Ho¶ng qu¸, anh DËu véi ®Ó b¸t ch¸o xuèng ph¶n vµ l¨n ®ïng ra ®ã, kh«ng nãi ®ðîc c©u g×. (Ng« TÊt Tè) 3. H·y ph©n tÝch chç kh¸c nhau trong c¸ch diÔn ®¹t ë c©u ®· cho víi c©u viÕt l¹i ë bµi tËp 2 trªn ®©y. Tr¶ bµi tËp lµm v¨n sè 7 Gîi ý ®¸nh gi¸ bµi lµm : 1. Bµi lµm ®· nªu ®ðîc c¸c luËn ®iÓm ®óng vµ vËn dông ®ðîc c¸c phÐp lËp luËn chða ? 2. C¸c yÕu tè biÓu c¶m, tù sù vµ miªu t¶ ®ðîc sö dông nhð thÕ nµo vµ hiÖu qu¶ ra sao ? 3. So víi nh÷ng yªu cÇu cña ®Ò bµi, bµi lµm cña em cã nh÷ng ðu, nhðîc ®iÓm g× ? 4. Söa c¸c lçi diÔn ®¹t vµ chÝnh t¶ trong bµi lµm (nÕu cã). 139

V¨n b¶n th«ng b¸o I − §Æc ®iÓm cña v¨n b¶n th«ng b¸o §äc c¸c v¨n b¶n sau vµ tr¶ lêi c©u hái. V¨n b¶n 1 Phßng GD vµ §T huyÖn H¶i hËu Céng hoµ X· héi chñ nghÜa ViÖt Nam Trðêng THCS H¶i Nam §éc lËp − Tù do − H¹nh phóc Sè : 25/TB H¶i HËu, ngµy 3 th¸ng 11 n¨m 2004 Th«ng b¸o VÒ kÕ ho¹ch duyÖt c¸c tiÕt môc v¨n nghÖ KÝnh göi : C¸c gi¸o viªn chñ nhiÖm vµ líp trðëng c¸c líp trong toµn trðêng §Ó tiÕn tíi Héi diÔn v¨n nghÖ toµn trðêng vµo Ngµy Nhµ gi¸o ViÖt Nam 20 − 11, Nhµ trðêng tæ chøc duyÖt c¸c tiÕt môc v¨n nghÖ cña c¸c khèi líp t¹i héi trðêng theo lÞch sau : − Khèi 6, 7 : duyÖt vµo tiÕt 4, 5 ngµy 15 − 11. − Khèi 8 : duyÖt vµo tiÕt 4, 5 ngµy 16 − 11. − Khèi 9 : duyÖt vµo tiÕt 4, 5 ngµy 17 − 11. VËy th«ng b¸o ®Ó c¸c gi¸o viªn chñ nhiÖm vµ c¸c líp trðëng chuÈn bÞ vµ thùc hiÖn ®óng theo lÞch cña Nhµ trðêng. N¬i nhËn : KT. HiÖu trðëng − Nhð trªn ; Phã HiÖu trðëng − Lðu V¨n phßng. NguyÔn V¨n B»ng 140

V¨n b¶n 2 ®éi tntp hå chÝ minh §oµn TNCS Hå ChÝ Minh trðêng THCS KÕt §oµn Liªn ®éi TNTP Hå ChÝ Minh Sè : 12/TB Hµ Néi, ngµy 1 th¸ng 10 n¨m 2004 Th«ng b¸o VÒ kÕ ho¹ch §¹i héi ®¹i biÓu liªn ®éi TNTP Hå ChÝ Minh KÝnh göi : C¸c chi ®éi TNTP Hå ChÝ Minh trong toµn trðêng §ðîc sù ®ång ý cña HiÖu trðëng, Ban chÊp hµnh §oµn TNCS Hå ChÝ Minh Trðêng THCS KÕt §oµn, Ban chØ huy liªn ®éi TNTP Hå ChÝ Minh Nhµ trðêng quyÕt ®Þnh triÖu tËp §¹i héi ®¹i biÓu liªn ®éi n¨m häc 2004 − 2005. §Ó ®¹i héi ®¹t kÕt qu¶ tèt, Ban chØ huy liªn ®éi th«ng b¸o ®Ó c¸c chi ®éi ®ðîc biÕt vµ thùc hiÖn tèt nh÷ng néi dung sau : (1) C¸c chi ®éi tiÕn hµnh ®¹i héi vµ cö 05 ®¹i biÓu thay mÆt cho chi ®éi m×nh tham gia ®¹i héi. C¸c ®oµn ®¹i biÓu ®¨ng kÝ tham luËn vµ chuÈn bÞ c¸c tiÕt môc v¨n nghÖ. Danh s¸ch ®¹i biÓu, tiÕt môc v¨n nghÖ, ngðêi tham luËn vµ néi dung tham luËn cÇn göi tíi Ban chØ huy liªn ®éi trðíc ngµy 5 th¸ng 10 n¨m 2004. (2) C¸c chi ®éi ph¸t ®éng phong trµo thi ®ua phÊn ®Êu tèt, häc tËp tèt, lÊy thµnh tÝch chµo mõng §¹i héi ®¹i biÓu liªn ®éi. (3) §óng 8 giê thø b¶y ngµy 9 th¸ng 10 n¨m 2004, tÊt c¶ c¸c ®¹i biÓu ¨n mÆc ®Ñp, ®óng nghi thøc cã mÆt t¹i héi trðêng. §¹i héi ®¹i biÓu liªn ®éi lµ sù kiÖn quan träng trong toµn trðêng, Ban chØ huy liªn ®éi ®Ò nghÞ c¸c chi ®éi thùc hiÖn nghiªm tóc th«ng b¸o nµy. N¬i nhËn : Liªn ®éi trðëng TrÇn Mai Hoa − Nhð trªn ; − HiÖu trðëng (®Ó b¸o c¸o) ; − BCH §oµn trðêng (®Ó b¸o c¸o) ; − Lðu. 141

C©u hái : 1. Trong c¸c v¨n b¶n trªn, ai lµ ngðêi th«ng b¸o, ai lµ ngðêi nhËn th«ng b¸o ? Môc ®Ých th«ng b¸o lµ g× ? 2. Néi dung th«ng b¸o thðêng lµ g× ? NhËn xÐt vÒ thÓ thøc cña v¨n b¶n th«ng b¸o. 3. H·y dÉn ra mét sè trðêng hîp cÇn viÕt th«ng b¸o trong häc tËp vµ sinh ho¹t ë trðêng. II − C¸ch lµm v¨n b¶n th«ng b¸o 1. T×nh huèng cÇn lµm v¨n b¶n th«ng b¸o Trong c¸c t×nh huèng sau ®©y, t×nh huèng nµo ph¶i viÕt th«ng b¸o, ai th«ng b¸o vµ th«ng b¸o cho ai ? a) Mét häc sinh bÞ mÊt chiÕc xe ®¹p, muèn b¸o c¸o víi c«ng an. b) S¾p tíi, nhµ trðêng sÏ tæ chøc ®ît tæng vÖ sinh trong toµn trðêng ®Ó gãp phÇn x©y dùng m«i trðêng xanh, s¹ch, ®Ñp. c) GÇn cuèi n¨m häc, Ban chØ huy liªn ®éi TNTP Hå ChÝ Minh muèn triÖu tËp c¸c Ban chØ huy chi ®éi ®Ó bµn vÒ viÖc tæng kÕt ho¹t ®éng cña liªn ®éi trong n¨m häc nµy. 2. C¸ch lµm v¨n b¶n th«ng b¸o Mét v¨n b¶n th«ng b¸o cÇn cã c¸c môc sau ®©y : a) ThÓ thøc më ®Çu v¨n b¶n th«ng b¸o : − Tªn c¬ quan chñ qu¶n vµ ®¬n vÞ trùc thuéc (ghi vµo gãc trªn bªn tr¸i). − Quèc hiÖu, tiªu ng÷ hoÆc tªn cña ®oµn thÓ (ghi ë phÝa trªn chÝnh gi÷a trang giÊy). − §Þa ®iÓm vµ thêi gian lµm th«ng b¸o (ghi vµo gãc bªn ph¶i). − Tªn v¨n b¶n (ghi chÝnh gi÷a) : 142

Th«ng b¸o VÒ...... b) Néi dung th«ng b¸o. c) ThÓ thøc kÕt thóc v¨n b¶n th«ng b¸o : − N¬i nhËn (ghi phÝa dðíi bªn tr¸i). − KÝ tªn vµ ghi ®ñ hä tªn, chøc vô cña ngðêi cã tr¸ch nhiÖm th«ng b¸o (ghi phÝa dðíi bªn ph¶i). Ghi nhí • Th«ng b¸o lµ lo¹i v¨n b¶n truyÒn ®¹t nh÷ng th«ng tin cô thÓ tõ phÝa c¬ quan, ®oµn thÓ, ngðêi tæ chøc cho nh÷ng ngðêi dðíi quyÒn, thµnh viªn ®oµn thÓ hoÆc nh÷ng ai quan t©m néi dung th«ng b¸o ®ðîc biÕt ®Ó thùc hiÖn hay tham gia. • V¨n b¶n th«ng b¸o ph¶i cho biÕt râ ai th«ng b¸o, th«ng b¸o cho ai, néi dung c«ng viÖc, quy ®Þnh, thêi gian, ®Þa ®iÓm,... cô thÓ, chÝnh x¸c. • V¨n b¶n th«ng b¸o ph¶i tu©n thñ thÓ thøc hµnh chÝnh, cã ghi tªn c¬ quan, sè c«ng v¨n, quèc hiÖu vµ tiªu ng÷, tªn v¨n b¶n, ngµy th¸ng, ngðêi nhËn, ngðêi th«ng b¸o, chøc vô ngðêi th«ng b¸o th× míi cã hiÖu lùc. 3. Lðu ý a) Tªn v¨n b¶n cÇn viÕt ch÷ in hoa cho næi bËt. b) Gi÷a c¸c phÇn quèc hiÖu vµ tiªu ng÷, ®Þa ®iÓm vµ thêi gian lµm th«ng b¸o, tªn v¨n b¶n vµ néi dung th«ng b¸o cÇn chõa kho¶ng c¸ch h¬n mét dßng ®Ó dÔ ph©n biÖt. c) Kh«ng viÕt s¸t lÒ giÊy bªn tr¸i, kh«ng ®Ó phÇn trªn trang giÊy cã kho¶ng trèng qu¸ lín. 143

Bµi 33 KÕt qu¶ cÇn ®¹t • N¾m ®ðîc hÖ thèng c¸c v¨n b¶n nghÞ luËn ®· häc trong chð¬ng tr×nh Ng÷ v¨n líp 8 häc k× II víi nh÷ng néi dung c¬ b¶n vµ ®Æc trðng thÓ lo¹i cña v¨n b¶n. • N¾m ®ðîc mét sè c¸ch xðng h« phæ biÕn ë ®Þa phð¬ng m×nh vµ c¸c c¸ch xðng h« ®éc ®¸o ë nh÷ng ®Þa phð¬ng kh¸c. • N¾m ®ðîc nh÷ng néi dung chÝnh ®· häc trong chð¬ng tr×nh Ng÷ v¨n líp 8, ®Æc biÖt lµ häc k× II ; n¾m v÷ng c¸ch «n tËp vµ h×nh thøc cña bµi kiÓm tra tæng hîp cuèi n¨m. tæng kÕt phÇn v¨n (tiÕp theo) 3*. Qua c¸c v¨n b¶n trong bµi 22, 23, 24, 25 vµ 26, h·y cho biÕt thÕ nµo lµ v¨n nghÞ luËn. Em thÊy v¨n nghÞ luËn trung ®¹i (c¸c v¨n b¶n trong bµi 22, 23, 24, 25) cã nÐt g× kh¸c biÖt næi bËt so víi v¨n nghÞ luËn hiÖn ®¹i (v¨n b¶n trong bµi 26 vµ c¸c v¨n b¶n nghÞ luËn ®· häc ë líp 7) ? 4. H·y chøng minh c¸c v¨n b¶n nghÞ luËn (trong bµi 22, 23, 24, 25 vµ 26) kÓ trªn ®Òu ®ðîc viÕt cã lÝ, cã t×nh, cã chøng cø, nªn ®Òu cã søc thuyÕt phôc cao. 5. Nªu nh÷ng nÐt gièng nhau vµ kh¸c nhau c¬ b¶n vÒ néi dung tð tðëng vµ h×nh thøc thÓ lo¹i cña c¸c v¨n b¶n trong bµi 22, 23 vµ 24. 6. Qua v¨n b¶n Nðíc §¹i ViÖt ta (bµi 24), h·y cho biÕt v× sao t¸c phÈm B×nh Ng« ®¹i c¸o ®ðîc coi lµ b¶n tuyªn ng«n ®éc lËp cña d©n téc ViÖt Nam khi ®ã. So víi bµi S«ng nói nðíc Nam (häc ë líp 7) còng ®ðîc coi lµ mét tuyªn ng«n ®éc lËp, em thÊy ý thøc vÒ nÒn ®éc lËp d©n téc thÓ hiÖn trong v¨n b¶n Nðíc §¹i ViÖt ta cã ®iÓm g× míi ? 144

chð¬ng tr×nh ®Þa phð¬ng (phÇn TiÕng ViÖt) 1. §äc c¸c ®o¹n trÝch sau : a) Tho¸ng thÊy mÑ vÒ ®Õn cæng, th»ng DÇn mõng nh¶y ch©n s¸o : − U ®i ®©u tõ lóc non trða ®Õn giê ? Cã mua ®ðîc g¹o hay kh«ng ? Sao u l¹i vÒ kh«ng thÕ ? (Ng« TÊt Tè, T¾t ®Ìn) b) MÑ t«i võa kÐo tay t«i, xoa ®Çu t«i hái, th× t«i oµ lªn khãc råi cø thÕ nøc në. MÑ t«i còng sôt sïi theo : − Con nÝn ®i ! Mî ®· vÒ víi c¸c con råi mµ. (Nguyªn Hång, Nh÷ng ngµy th¬ Êu) X¸c ®Þnh tõ xðng h« ®Þa phð¬ng trong c¸c ®o¹n trÝch trªn. Trong c¸c ®o¹n trÝch trªn, nh÷ng tõ xðng h« nµo lµ tõ toµn d©n, nh÷ng tõ xðng h« nµo kh«ng ph¶i tõ toµn d©n nhðng còng kh«ng thuéc líp tõ ®Þa phð¬ng ? 2. T×m nh÷ng tõ xðng h« vµ c¸ch xðng h« ë ®Þa phð¬ng em vµ ë nh÷ng ®Þa phð¬ng kh¸c mµ em biÕt. 3. Tõ xðng h« cña ®Þa phð¬ng cã thÓ ®ðîc dïng trong hoµn c¶nh giao tiÕp nµo ? 4. §èi chiÕu nh÷ng phð¬ng tiÖn xðng h« ®ðîc x¸c ®Þnh ë bµi tËp 2 vµ nh÷ng phð¬ng tiÖn chØ quan hÖ th©n thuéc trong bµi Chð¬ng tr×nh ®Þa phð¬ng (phÇn TiÕng ViÖt ) ë häc k× I vµ cho nhËn xÐt. kiÓm tra tæng hîp cuèi n¨m I − Nh÷ng néi dung c¬ b¶n cÇn chó ý 1. VÒ phÇn §äc − hiÓu v¨n b¶n (phÇn V¨n) Träng t©m chð¬ng tr×nh Ng÷ v¨n líp 8, häc k× II lµ ®äc − hiÓu t¸c phÈm tr÷ t×nh, v¨n b¶n nghÞ luËn. Khi «n tËp, häc sinh cÇn chó ý mét sè néi dung c¬ b¶n sau ®©y : 145

a) N¾m ®ðîc néi dung cô thÓ vµ vÎ ®Ñp cña c¸c t¸c phÈm tr÷ t×nh ®· häc trong chð¬ng tr×nh : néi dung tr÷ t×nh (vÎ ®Ñp t©m hån cña nh÷ng nhµ th¬ céng s¶n nhð Hå ChÝ Minh, Tè H÷u... ; t©m tð t×nh c¶m cña mét sè nhµ th¬ míi l·ng m¹n...), c¸ch thøc tr÷ t×nh (c¸i t«i tr÷ t×nh) ; vÎ ®Ñp cña ng«n ng÷ th¬ ca, vai trß vµ t¸c dông cña c¸c biÖn ph¸p tu tõ trong c¸c t¸c phÈm tr÷ t×nh. Qua nh÷ng bµi th¬ nµy, liªn hÖ vµ so s¸nh víi nh÷ng bµi th¬ truyÒn thèng (th¬ §ðêng luËt) ®Ó bðíc ®Çu n¾m ®ðîc mét sè ®Æc ®iÓm cña th¬ míi, tõ ®ã biÕt c¸ch ph©n tÝch vµ c¶m thô th¬ míi. b) N¾m ®ðîc néi dung vµ ®Æc ®iÓm cña mét sè v¨n b¶n nghÞ luËn. VÒ néi dung : thÊy ®ðîc tð tðëng yªu nðíc, tinh thÇn chèng x©m l¨ng vµ lßng tù hµo d©n téc cña cha «ng ta qua nh÷ng ¸ng v¨n chÝnh luËn næi tiÕng, tõ nh÷ng v¨n b¶n thêi trung ®¹i nhð ChiÕu dêi ®« cña LÝ C«ng UÈn, HÞch tðíng sÜ cña TrÇn Quèc TuÊn, Nðíc §¹i ViÖt ta cña NguyÔn Tr·i,... ®Õn v¨n b¶n thêi hiÖn ®¹i nhð ThuÕ m¸u cña NguyÔn ¸i Quèc. Nh÷ng néi dung Êy l¹i ®ðîc thÓ hiÖn b»ng h×nh thøc lËp luËn rÊt chÆt chÏ, s¾c s¶o víi giäng v¨n ®anh thÐp, hïng hån. Víi c¸c thÓ v¨n cæ nhð hÞch, c¸o, chiÕu..., cÇn n¾m ®ðîc ®Æc ®iÓm vÒ h×nh thøc nhð bè côc, c©u v¨n biÒn ngÉu,... ®· gióp cho viÖc lËp luËn chÆt chÏ vµ s¸ng tá nhð thÕ nµo. 2. VÒ phÇn TiÕng ViÖt a) LÝ thuyÕt : − C¸c kiÓu c©u nghi vÊn, cÇu khiÕn, c¶m th¸n, trÇn thuËt, phñ ®Þnh ; − C¸c hµnh ®éng hái, tr×nh bµy, ®iÒu khiÓn, høa hÑn, béc lé c¶m xóc vµ c¸ch thÓ hiÖn chóng b»ng c¸c kiÓu c©u ; − Vai x· héi vµ lðît lêi trong héi tho¹i ; ý nghÜa cña viÖc øng xö ®óng vai, ®iÒu chØnh th¸i ®é trong giao tiÕp ; − Môc ®Ých cña viÖc lùa chän trËt tù tõ trong c©u. b) Thùc hµnh : BiÕt vËn dông c¸c kiÕn thøc ®· häc khi viÕt bµi tËp lµm v¨n vµ khi ®äc − hiÓu c¸c v¨n b¶n chung häc ë phÇn V¨n còng nhð trong giao tiÕp h»ng ngµy. 146

3. VÒ phÇn TËp lµm v¨n VÒ phÇn TËp lµm v¨n ë chð¬ng tr×nh Ng÷ v¨n líp 8, häc k× II, cÇn chó ý c¸c néi dung sau : a) N¾m ®ðîc c¸ch lµm bµi v¨n thuyÕt minh mét phð¬ng ph¸p (c¸ch lµm), mét danh lam th¾ng c¶nh (di tÝch lÞch sö). b) NhËn diÖn ®ðîc c¸c yÕu tè tù sù, miªu t¶, biÓu c¶m vµ t¸c dông cña chóng trong v¨n b¶n nghÞ luËn. BiÕt c¸ch lµm mét bµi v¨n nghÞ luËn kÕt hîp c¸c yÕu tè tù sù, miªu t¶ vµ biÓu c¶m. c) BiÕt c¸ch lµm v¨n b¶n tðêng tr×nh vµ th«ng b¸o, nhËn ra c¸c lçi vµ biÕt c¸ch söa lçi thðêng gÆp ë lo¹i v¨n b¶n nµy. II − Hðíng kiÓm tra, ®¸nh gi¸ Chð¬ng tr×nh Ng÷ v¨n líp 8 ®ðîc x©y dùng theo tinh thÇn tÝch hîp, v× thÕ khi «n tËp chuÈn bÞ cho bµi kiÓm tra tæng hîp cuèi n¨m, cÇn chó ý : 1. C¸c kiÕn thøc vÒ V¨n, TiÕng ViÖt, TËp lµm v¨n thðêng dùa vµo cïng mét v¨n b¶n chung ®· häc ®Ó khai th¸c vµ h×nh thµnh. Khi häc «n, cÇn liªn hÖ vµ g¾n c¸c kiÕn thøc cña mçi phÇn víi c¸c v¨n b¶n chung cã trong s¸ch gi¸o khoa. 2. Do yªu cÇu ®æi míi ®¸nh gi¸, bµi kiÓm tra ¸p dông mét phÇn h×nh thøc thi tr¾c nghiÖm kÕt hîp víi tù luËn. PhÇn tr¾c nghiÖm sÏ kiÓm tra mét c¸ch tæng hîp trªn mét diÖn kh¸ réng c¸c kiÕn thøc ®· häc. V¨n b¶n dïng ®Ó kiÓm tra tr¾c nghiÖm cã thÓ lµ v¨n b¶n ®· häc, còng cã thÓ lµ v¨n b¶n chða ®ðîc häc nhðng cïng tÝnh chÊt vµ thÓ lo¹i víi c¸c v¨n b¶n ®· häc. V× thÕ kh«ng nªn häc tñ, häc lÖch mµ ph¶i häc «n toµn diÖn, ®Çy ®ñ. 3. CÊu tróc mét bµi kiÓm tra thðêng gåm hai phÇn : phÇn tr¾c nghiÖm (tõ 12 − 16 c©u) chiÕm tõ 30% ®Õn 40% sè ®iÓm, nh»m kiÓm tra c¸c kiÕn thøc vÒ ®äc − hiÓu v¨n b¶n, vÒ tiÕng ViÖt ; phÇn tù luËn chiÕm tõ 60% ®Õn 70% sè ®iÓm, nh»m kiÓm tra kiÕn thøc vµ kÜ n¨ng tËp lµm v¨n qua mét bµi v¨n ng¾n. 4. Cã thÓ tham kh¶o c¸c ®Ò kiÓm tra cuèi häc k× I vµ häc k× II ®· nªu trong Ng÷ v¨n 6, Ng÷ v¨n 7 vµ Ng÷ v¨n 8, tËp mét ®Ó chuÈn bÞ cho bµi kiÓm tra tæng hîp cuèi n¨m. 147

Bµi 34 KÕt qu¶ cÇn ®¹t • N¾m ®ðîc hÖ thèng c¸c v¨n b¶n v¨n häc nðíc ngoµi vµ v¨n b¶n nhËt dông ®· häc trong chð¬ng tr×nh Ng÷ v¨n líp 8 víi nh÷ng néi dung c¬ b¶n vµ ®Æc trðng thÓ lo¹i cña tõng v¨n b¶n. • Th«ng qua luyÖn tËp, biÕt øng dông c¸ch lµm v¨n b¶n th«ng b¸o vµo c¸c t×nh huèng cô thÓ. • HÖ thèng ®ðîc toµn bé kiÕn thøc vµ kÜ n¨ng phÇn TËp lµm v¨n trong chð¬ng tr×nh Ng÷ v¨n líp 8. tæng kÕt phÇn v¨n (tiÕp theo) 7. LËp b¶ng thèng kª c¸c v¨n b¶n v¨n häc nðíc ngoµi ®· häc ë líp 8 theo c¸c cét : tªn v¨n b¶n, tªn t¸c gi¶, tªn nðíc, thÕ kØ, thÓ lo¹i, néi dung chñ yÕu, nÐt ®Æc s¾c nghÖ thuËt næi bËt. Chän häc thuéc lßng hai ®o¹n ë hai v¨n b¶n kh¸c nhau, mçi ®o¹n kho¶ng 10 dßng. 8. Nh¾c l¹i chñ ®Ò cña ba v¨n b¶n nhËt dông ®· häc ë líp 8. ChØ ra phð¬ng thøc biÓu ®¹t chñ yÕu mµ mçi v¨n b¶n sö dông. LuyÖn tËp lµm v¨n b¶n th«ng b¸o I − «n tËp lÝ thuyÕt 1. H·y cho biÕt t×nh huèng nµo cÇn lµm v¨n b¶n th«ng b¸o, ai th«ng b¸o vµ th«ng b¸o cho ai. 2. Néi dung vµ thÓ thøc cña mét v¨n b¶n th«ng b¸o : 148

a) Néi dung th«ng b¸o thðêng lµ g× ? b) V¨n b¶n th«ng b¸o cã nh÷ng môc g× ? 3. V¨n b¶n th«ng b¸o vµ v¨n b¶n tðêng tr×nh cã nh÷ng ®iÓm nµo gièng nhau, nh÷ng ®iÓm nµo kh¸c nhau ? II − LuyÖn tËp 1. Lùa chän lo¹i v¨n b¶n thÝch hîp trong c¸c trðêng hîp sau : a) §Ó c¸n bé, gi¸o viªn vµ häc sinh toµn trðêng n¾m ®ðîc kÕ ho¹ch tæ chøc LÔ kØ niÖm ngµy sinh nhËt B¸c 19 − 5, HiÖu trðëng cÇn viÕt vµ chuyÓn ®Õn toµn trðêng b¶n : − Tðêng tr×nh − Th«ng b¸o − §Ò nghÞ − B¸o c¸o b) H»ng th¸ng, Ban chØ huy liªn ®éi TNTP Hå ChÝ Minh Nhµ trðêng cÇn biÕt t×nh h×nh ho¹t ®éng cña c¸c chi ®éi. C¸c chi ®éi cÇn viÕt vµ göi lªn Ban chØ huy liªn ®éi v¨n b¶n : − §Ò nghÞ − Th«ng b¸o − Tðêng tr×nh − B¸o c¸o c) Trðíc khi tiÕn hµnh gi¶i phãng mÆt b»ng, më réng tuyÕn ®ðêng giao th«ng, ®Ó bµ con n«ng d©n cã ®Êt ®ai, hoa mµu trªn diÖn tÝch ®ã biÕt ®ðîc chñ trð¬ng trªn, Ban qu¶n lÝ dù ¸n c«ng tr×nh cÇn viÕt : − §Ò nghÞ − Th«ng b¸o − Tðêng tr×nh − B¸o c¸o 149