ΠΕΙΡ ΚΑΙ ΜΑΝΙΑ_ΤΕΥΧΟΣ 8ο

ISSN: 2459-4253 ©2018, ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ ΠΕΙΡ ΚΑΙ ΜΑΝΙΑ 2

ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΤΟΥ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ Ηλεκτρονική διεύθυνση περιοδικού: http://schoolpress.sch.gr/peirkmania/ ΤΕΥΧΟΣ 8 Ο ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ Διευθυντής: Μανόλης Καρτσωνάκης Ι. Κορνάρου, Εσταυρωμένος, 71503 Ηράκλειο Κρήτης Τηλ.: 2810-260663 • Fax: 2810-252298 Web site: http://gympira.datacenter.uoc.gr • e-mail: [email protected] ΥΠΕΥΘΥΝΟΙ ΚΑΘΗΓΗΤΕΣ Βάλια Πιτερού • Ασημένια Χαρκιωτάκη • Νίκος Ψαρουδάκης • Χαρά Μαρκάκη ΜΙΚΡΟΙ ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΙ «ΕΝ ΤΑΞΕΙ» Αντώνης Αγγελιδάκης • Δανάη Αδαμάκη • Μωυσής Αμπουσαχίν • Μιχάλης Βρέντζος • Άννα Γιαλιτάκη • Μαρία Γιαννακάκη • Ευγενία Δρετάκη • Αναστασία Ζωάκη • Μιχαέλα Κακουλάκη • Παύλος Καλφόγλου • Αφροδίτη Κανάκη • Ιωάννα Καραμήτρου • Μιχάλης Κασωτάκης • Μάρα Κοκολάκη • Νίκος Κουβιδάκης • Εριέττα Κουρούκλη • Νεφέλη Κουρουπάκη • Λίνα Κυριακάκη • Εύα Μακρή • Ηλιάνα Μακρή • Στέλλα Μανωλίτση • Κατερίνα Μαρή • Ελεάνα Μαρινάκη • Μάνος Μαστρονικόλας • Σοφία Μεταξά • Πόπη Μπαντουβάκη • Μαρινέλλα Μποτσάκη • Μάγια Παπαδοπούλου • Γρηγόρης Παπαδοσπυριδάκης • Ιωάννα Παπασπηλίου • Μαριλίν Πεδιαδιτάκη • Μενέλαος Πρασανάκης • Ελένη Στεφανάκη • Αυγή Συνάνη • Νίκος Σωμαράκης • Αναστασία Τριανταφυλλίδη • Ρομπέρτο Τσούρρη • Αθανασία Φαφαλάκη ΑΡΧΙΣΥΝΤΑΞΙΑ Λίνα Κυριακάκη • Εύα Μακρή • Στέλλα Μανωλίτση ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ Αναστασία Ζωάκη ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΕΞΩΦΥΛΛΟΥ Λίνα Κυριακάκη • Εύα Μακρή • Μάνος Μαστρονικόλας ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ FLIP BOOK Παύλος Καλφόγλου • Μενέλαος Πρασανάκης ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ Χαρά Μαρκάκη (Υποδιευθύντρια) [εκδηλώσεις σχολείου] • Μάρα Κοκολάκη • Λίνα Κυριακάκη • Εύα Μακρή • Στέλλα Μανωλίτση • Πόπη Μπαντουβάκη ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗ Άννα Γιαλιτάκη • Αφροδίτη Κανάκη • Εριέττα Κουρούκλη • Λίνα Κυριακάκη • Εύα Μακρή • Στέλλα Μανωλίτση • Μιχάλης Πεδιαδιτάκης ΠΕΙΡ ΚΑΙ ΜΑΝΙΑ 3

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ E D I T O R I A L .............................................................................................................................. 5 Οι πρώτοι και οι τελευταίοι παλμοί συναισθημάτων γραμμένοι στα θρανία .............................................. 6 Λίγα λόγια από τον Διευθυντή ............................................................................................................... 7 Ξεκινώντας το Γυμνάσιο ....................................................................................................................... 8 Αποχαιρετώντας το Γυμνάσιο ............................................................................................................. 11 Φιλία ....................................................................................................................................................... 16 Περήφανα φτερουγίσματα ....................................................................................................................... 16 Αγώνας χρόνου ....................................................................................................................................... 17 Διαδίκτυο: ο καλύτερος φίλος των εφήβων; Μια έρευνα που σοκάρει .................................................... 18 Χρησιμοποίησε εσύ το Διαδίκτυο και όχι το Διαδίκτυο εσένα .................................................................. 21 Μόνη ....................................................................................................................................................... 25 Με αντίπαλο τον εαυτό μου ..................................................................................................................... 26 Τι λαχταρώ;............................................................................................................................................. 29 Είμαστε στο ΕΜΕΙΣ και όχι στο ΕΓΩ ..................................................................................................... 30 Εγωιστές… .............................................................................................................................................. 32 Ο χρόνος … ............................................................................................................................................ 33 Η στιγμή .................................................................................................................................................. 34 Αφιέρωμα στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο ................................................................................................... 35 ΒΟΡΙΖΑ: ένα χωριό αγωνιστών ......................................................................................................... 36 Οι λέξεις γίναν άνθρωποι και οι άνθρωποι αναμνήσεις ...................................................................... 38 Μια αυτοθυσία σ΄ εκείνα τα δύσκολα χρόνια ...................................................................................... 40 Ο παππούς, το σπίτι και ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος ............................................................................ 41 Το τελευταίο σημείωμα ....................................................................................................................... 43 Μην κλαις… ............................................................................................................................................ 44 Το σακί με τα φλουριά ............................................................................................................................. 45 Αναζητώντας τα νοήματα ........................................................................................................................ 46 Οι «μεταλλικές» αποχρώσεις της ρομποτικής .......................................................................................... 47 Η επιστήμη και ο επιστήμονας ................................................................................................................. 51 Θύελλα συναισθημάτων ......................................................................................................................... 52 Άσε με να ζήσω ....................................................................................................................................... 53 Survivors στους πνεύμονες της Γης ......................................................................................................... 54 Είτε εδώ είτε εκεί .................................................................................................................................... 59 Μια συνέντευξη που στάζει μέλι .............................................................................................................. 60 Το νόημα του παραμυθιού ....................................................................................................................... 63 Το ξύλο βγήκε από τον παράδεισο … και η μόδα από την ντουλάπα! ...................................................... 64 Ξενάγηση στον φωτο-καταπληκτικό κόσμο των στιγμών ......................................................................... 66 ΕΝΑ «ΝΟΣΤΙΜΟ» ΤΑΞΙΔΙ… ................................................................................................................. 67 ΑΛΒΑΝΙΚΗ ΣΥΝΤΑΓΗ ....................................................................................................................................... 68 ΑΡΜΕΝΙΚΗ ΣΥΝΤΑΓΗ ...................................................................................................................................... 69 ΒΕΛΓΙΚΗ ΣΥΝΤΑΓΗ .......................................................................................................................................... 70 ΡΩΣΙΚΗ ΣΥΝΤΑΓΗ ............................................................................................................................................ 71 ΤΟΥΡΚΙΚΗ ΣΥΝΤΑΓΗ ....................................................................................................................................... 72 Διαβάσαμε και σας προτείνουμε .............................................................................................................. 74 ΟΛΙΒΕΡ ΤΟΥΙΣΤ ................................................................................................................................................ 74 ΤΟ ΜΥΣΤΙΚΟ ΤΕΤΡΑΔΙΟ .................................................................................................................................. 75 ΧΙΟΝΙ ΣΑΝ ΣΤΑΧΤΗ .......................................................................................................................................... 76 Κινηματογράφος ...................................................................................................................................... 78 Lego NINJAGO the movie ................................................................................................................................... 78 STAR WARS: THE LAST JEDI ........................................................................................................................... 79 JUMANJI: WELCOME TO THE JUNGLE ......................................................................................................... 80 ΓΡΙΦΟΙ ................................................................................................................................................... 83 ΑΝΕΚΔΟΤΑ ............................................................................................................................................ 83 ΠΕΙΡ ΚΑΙ ΜΑΝΙΑ 4

E D I T O R I A L Αγαπητοί αναγνώστες, η Φέτος διανύουμε την 5 χρονιά έκδοσης του περιοδικού μας. Είναι σπουδαίο πως και παιδιά και εκπαιδευτικοί επιδίδονται με μεράκι σε αυτό το δημιουργικό εγχείρημα. Κάθε χρόνο κερδίζουμε σε εμπειρία και γνώση, πράγμα που μας οδηγεί στην αυτοκριτική και στην προσπάθεια για διαρκή βελτίωση. Τα παιδιά - αλλά και οι εκπαιδευτικοί - ξεχνούν την ύλη των μαθημάτων, τα διαγωνίσματα, τις «μαθητικές υποχρεώσεις», και καταπιάνονται με άρθρα, συνεντεύξεις, ποίηση, εκφράζοντας τις ευαισθησίες, τους προβληματισμούς και τα όνειρά τους. Έτσι, το περιοδικό μας αποτελεί έναν δίαυλο προκειμένου να επικοινωνήσουν οι μαθητές τις ανησυχίες, τις σκέψεις και τις ελπίδες τους. Οι φετινοί επίδοξοι δημοσιογράφοι μας είναι παιδιά με πολλή όρεξη, με ενδιαφέρουσες και πρωτότυπες ιδέες, και με τον ενθουσιασμό της ηλικίας που δύσκολα τιθασεύεται - ευτυχώς βέβαια. Στο τεύχος αυτό θα διαβάσετε για τα συναισθήματα των μαθητών που ήρθαν για πρώτη φορά στο γυμνάσιο αλλά και τα συναισθήματα των παιδιών που το αποχαιρέτησαν. Θα συναγάγετε τα δικά σας συμπεράσματα από την έρευνα που διεξήγαγαν οι μαθητές για το διαδίκτυο και που μάλλον θα σας ταρακουνήσει. Θα μάθετε περισσότερα απ’ όσα νομίζετε ότι ξέρετε για τον διαδικτυακό εκφοβισμό και για το πώς θα προστατευτείτε. Θα προβληματιστείτε με άρθρα και ποιήματα που έχουν ως θέμα τις εσωτερικές συγκρούσεις των εφήβων. Εξαιρετικά ενδιαφέρον είναι το αφιέρωμα στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο με αυθεντικές μαρτυρίες και φωτογραφικό υλικό, καθώς και οι συνεντεύξεις με θέματα όπως η ρομποτική, η φωτογραφία, ένα ταξίδι στον Αμαζόνιο και η μελισσοκομία. Θα σας ταξιδέψουμε και σε νοστιμιές απ’ όλο τον κόσμο με συνταγές για κάθε ουρανίσκο. Θα σας προτείνουμε ταινίες και βιβλία για μικρούς και μεγάλους. Ευφάνταστα είναι και τα παραμύθια και διηγήματα που θα διαβάσετε, ενώ ένα ευχάριστο διάλειμμα στην καθημερινή ρουτίνα θα αποτελέσουν κάποια περίεργα του κόσμου μας που θα σας εκπλήξουν, οι γρίφοι και τα ανέκδοτα. Ελπίζουμε πραγματικά να γίνει το περιοδικό μας βήμα πολιτισμού, γνώσης, κοινωνικής ευαισθησίας, δημιουργικότητας. Οι υπεύθυνοι καθηγητές Βάλια Πιτερού Ασημένια Χαρκιωτάκη Νίκος Ψαρουδάκης Χαρά Μαρκάκη ΠΕΙΡ ΚΑΙ ΜΑΝΙΑ 5

Οι πρώτοι και οι τελευταίοι παλμοί συναισθημάτων γραμμένοι στα θρανία Όσο η ζωή μας κυματίζει σαν τη θάλασσα κι όσο εμείς κοπιάζουμε στη δική μας βάρκα να φτάσουμε στον προορισμό μας, ερχόμαστε αντιμέτωποι με φουρτούνες αλλά και όμορφα τοπία που μας μαγεύουν. Η διαδρομή μας δεν θα ήταν εύκολη, αν δίπλα μας δεν ήταν οι συνοδοιπόροι μας, που μας βοηθούν σε κάθε μας βήμα. Και μοιάζουν με ταξιδιώτες οι μαθητές που με αγωνία και επιμονή αρχίζουν το ταξίδι τους, ενώ άλλοι συνταξιδιώτες τους φτάνουν στον προορισμό τους φορτωμένοι με αναμνήσεις και εμπειρίες, που σαν το μολύβι που έγραφε στα μπλε τετράδια τους, είναι γραμμένες βαθιά στην ψυχή τους. Σχέδιο: Λίνα Κυριακάκη Γ2 ΠΕΙΡ ΚΑΙ ΜΑΝΙΑ 6

Λίγα λόγια από τον Διευθυντή Αγαπητοί (μαθητές) φίλοι, Σας καλωσορίζω σε ένα ακόμα εξαιρετικό τεύχος του περιοδικού του σχολείου μας! Τα τελευταία χρόνια τείνει να γίνει παράδοση η παρουσίαση των τευχών του περιοδικού μας και πολλοί το περιμένουν και μας πιέζουν ευχάριστα για την κυκλοφορία του. Το Πειραματικό Γυμνάσιο Ηρακλείου προσφέρει, πέρα από τα μαθήματα του αναλυτικού προγράμματος, μια σειρά από ευκαιρίες και δραστηριότητες με σκοπό την όσο το δυνατό πληρέστερη ανάπτυξη δεξιοτήτων και ικανοτήτων των μαθητών του. Οι μαθητές και οι μαθήτριες των μεγαλύτερων τάξεων μάς ξέρουν, μάς βλέπουν ότι όλοι μας εργαζόμαστε με ενθουσιασμό και διάθεση, ώστε να τους/τις βοηθήσουμε να εντάσσονται με ενεργητικό τρόπο στη σχολική κοινότητά μας και να υπηρετούν τους στόχους που τίθενται, να αγωνίζονται για την προσωπική τους ανάπτυξη και την ανίχνευση των ικανοτήτων τους, αναδεικνύοντας αρχές και αξίες που θα πρέπει να τους/τις συνοδεύουν στη ζωή τους, να συμμετέχουν με επιτυχία στην ακαδημαϊκή προετοιμασία, στον αθλητισμό, τη μουσική και τις εικαστικές τέχνες: με άλλα λόγια να αναζητούν διαρκώς και να βρουν τα σημεία που συνδέουν τη μάθηση με τις ανάγκες της καθημερινής ζωής τους. Τώρα είναι η ώρα να απευθυνθούμε και στους νέους μαθητές μας, της Α΄ τάξης, και να τους πούμε ότι βρίσκονται σε ένα σχολείο που έχει σκοπό να μάθουν οι μαθητές του για τους άλλους και τον κόσμο γύρω τους, αλλά και να κατανοήσουν τον εαυτό τους και ότι μπορούν να κάνουν τη διαφορά, όπου και αν βρίσκονται, να γαλουχήσει τις ικανότητες τους, για να αλληλεπιδρούν αποτελεσματικά με τους άλλους, αλλά και να δρουν ανεξάρτητα με εμπιστοσύνη στον εαυτό τους∙ να αποκτήσουν την αγάπη για τη μάθηση, να αναπτύξουν τις γνώσεις, τις δεξιότητες και τις αξίες, για να επικοινωνούν, να βρίσκουν λύσεις και να καινοτομούν, να ενισχύσουν την κριτική σκέψη τους, την επινοητικότητα και τη δημιουργικότητά τους. Είστε σε ένα σχολείο με λαμπρή ιστορία, συναρπαστικό παρόν και πολλά υποσχόμενο μέλλον! Ζήστε το!!! Μανόλης Καρτσωνάκης Δ/ντής Π.Γ.Η. ΠΕΙΡ ΚΑΙ ΜΑΝΙΑ 7

Οι πρώτοι και οι τελευταίοι παλμοί συναισθημάτων γραμμένοι στα θρανία Ξεκινώντας το Γυμνάσιο Αξιότιμοι καθηγητές, Θέλω τόσα πολλά να πω που δεν ξέρω από πού να αρχίσω. Θυμάμαι κάποιες από τις σκέψεις και τα συναισθήματα που είχα, όταν βρέθηκα για πρώτη φορά στο Γυμνάσιο. Η μετάβαση αυτή με βρήκε με ανάμεικτα συναισθήματα. Ένιωθα χαρά και ενθουσιασμό για το καινούριο περιβάλλον, καθώς και ανυπομονησία για τα μυστήρια του μέλλοντος. Παράλληλα όμως με είχε κυριεύσει φόβος για το άγνωστο, άγχος και νευρικότητα, αλλά κυρίως μελαγχολία. Ουσιαστικά ένιωθα σαν να έχανα ένα κομμάτι της ζωής μου, και μαζί του τους παλιούς μου φίλους και όλη την παιδική μου ηλικία: την ανεμελιά, τον αυθορμητισμό μου. Έπρεπε να πω «Αντίο» στην παιδικότητά μου και να κάνω ένα τολμηρό βήμα προς την ωριμότητα. Στο Γυμνάσιο χρειάστηκε να προσαρμοστώ στα νέα δεδομένα, στο νέο περιβάλλον, γνωρίζοντας άγνωστους συμμαθητές και καθηγητές. Οι ρυθμοί του Γυμνασίου είναι πιο γρήγοροι, τα μαθήματα, οι εργασίες και οι απαιτήσεις πολλαπλασιάστηκαν, και τα περιθώρια του ελεύθερου χρόνου μου στένεψαν. Θα ήθελα στο Γυμνάσιο να μπορέσω να οικοδομήσω μια σωστή, ισορροπημένη προσωπικότητα, και να αποκτήσω εσωτερική γαλήνη, χωρίς να με καταβάλλει το άγχος. Επίσης, να αποκτήσω ισχυρές βάσεις για το μέλλον, να έχω τα απαραίτητα εφόδια για το Λύκειο. Θέλω να κάνω περήφανο τον εαυτό μου και θέτοντας στόχους να γίνομαι ολοένα και καλύτερη. Εύχομαι η ζωή μου στο Γυμνάσιο να είναι γεμάτη χαρές. Να διευρύνω τις γνώσεις μου και να ανοίξω τους ορίζοντές μου. Να αναπτύξω τις ικανότητες μου, να αποκτήσω οράματα, στόχους για τη ζωή μου και για τον επαγγελματικό προσανατολισμό μου. Πιστεύω ότι το Γυμνάσιο θα με ωθήσει, ώστε να καταφέρω να κάνω τα όνειρά μου πραγματικότητα. Με απέραντη εκτίμηση Ηλιάνα Μιχαέλα Μακρή (Α2) Γράφτηκε στο πλαίσιο του μαθήματος της Γλωσσικής Διδασκαλίας με υπεύθυνη καθηγήτρια την κ. Διονυσία Μαράκη. ΠΕΙΡ ΚΑΙ ΜΑΝΙΑ 8

Οι πρώτοι και οι τελευταίοι παλμοί συναισθημάτων γραμμένοι στα θρανία Ξεκινώντας το Γυμνάσιο Ηράκλειο, 18 Οκτωβρίου 2017 Αξιότιμοι κύριοι καθηγητές, Ως μαθήτρια της Α΄ τάξης του Γυμνασίου, αισθάνομαι την ανάγκη να μοιραστώ μαζί σας τον ενθουσιασμό και τη χαρά που νιώθω αυτές τις λίγες μέρες που βρίσκομαι κοντά σας. Το Γυμνάσιο είναι πολύ διαφορετικό από το Δημοτικό. Συνειδητοποίησα από τις πρώτες μέρες ότι το διάβασμα είναι πιο απαιτητικό. Ωστόσο αξίζει τον κόπο, επειδή μαθαίνεις πολύ ενδιαφέροντα πράγματα. Η εναλλαγή των καθηγητών σε κάθε μάθημα το κάνει πιο ελκυστικό και συναρπαστικό. Τις πρώτες μέρες ήμουν πολύ αγχωμένη για την απόδοσή μου στα μαθήματα, καθώς και λυπημένη, αφού αποχωρίστηκα τους παλιούς μου συμμαθητές. Ωστόσο στο νέο μου τμήμα γνώρισα καινούρια παιδιά, πολύ φιλικά και αστεία. Ακόμα, η μετάβαση μου στην επόμενη βαθμίδα εκπαίδευσης με κάνει να νιώθω πιο ώριμη και δυνατή. Καταλαβαίνω ότι οι καθηγητές και το οικογενειακό μου περιβάλλον προσδοκούν πολλά από εμένα ως μαθήτρια του Γυμνασίου. Ταυτόχρονα, κι εγώ περιμένω από εμένα αυτά τα τρία χρόνια να αποκτήσω γνώσεις και να καλλιεργήσω αρχές και αξίες, ώστε να αναπτύξω σωστά και ολοκληρωμένα την προσωπικότητά μου. Προσδοκώ από τους καθηγητές μου πραγματικό ενδιαφέρον και μετάδοση γνώσεων με προθυμία. Τέλος, θα νιώσω κερδισμένη, αν αποκτήσω αληθινούς φίλους, πραγματικό θησαυρό για μια ζωή. Σας ευχαριστώ για τον χρόνο που αφιερώσατε για την ανάγνωση της επιστολής μου. Με εκτίμηση, Ιωάννα Παπασπηλίου (Α4) Γράφτηκε στο πλαίσιο του μαθήματος της Γλωσσικής Διδασκαλίας με υπεύθυνη καθηγήτρια την κ. Διονυσία Μαράκη. ΠΕΙΡ ΚΑΙ ΜΑΝΙΑ 9

Οι πρώτοι και οι τελευταίοι παλμοί συναισθημάτων γραμμένοι στα θρανία Ξεκινώντας το Γυμνάσιο Αξιότιμοι καθηγητές, Ονομάζομαι Αθανασία Φαφαλάκη και είμαι 12 ετών. Με όλο το θάρρος και τον σεβασμό, σας γράφω αυτή την επιστολή, για να σας περιγράψω τις σκέψεις και να μοιραστώ μαζί σας τα συναισθήματά μου για τη μετάβασή μου στο γυμνάσιο. Επίσης, πρόκειται να σας εκμυστηρευτώ τις προσδοκίες που έχω από τη φοίτησή μου σ’ αυτό. Την πρώτη μέρα που μπήκα στο γυμνάσιο παρατήρησα δίπλα μου παιδιά τρομαγμένα. Κάποια είχαν βρει ήδη την παρέα τους, ενώ εγώ ήμουν φοβισμένη και αγχωμένη για το τι θα συμβεί κατά τη νέα σχολική χρονιά. Δηλαδή φέτος ξεκίνησα απ’ την αρχή, όπως την πρώτη φορά που πήγα σχολείο. Καινούργιοι καθηγητές, καινούριες παρέες, νέοι φίλοι, ακόμα και καινούριο κτήριο. Είμαι πολύ περίεργη να γνωρίσω τους καθηγητές μου. Μήπως είναι πολύ αυστηροί; Θα είναι φιλικοί μαζί μου ή απότομοι και νευρικοί; Όλα αυτά τα ερωτήματα είχα στο μυαλό μου μέχρι που ήρθε η ώρα να μπω στη νέα μου τάξη. Βρήκα ένα θρανίο στη δεύτερη σειρά και κάθισα μόνη μου, διότι δεν ήξερα κανέναν. Τα περισσότερα παιδιά κάθονταν με τον φίλο τους ή τη φίλη τους. Γι΄ αυτό στεναχωρήθηκα λίγο. Ευτυχώς η υπεύθυνη της τάξης μας, κ. Μαράκη, με έκανε να νιώσω άνετα, οπότε δεν με ένοιαξε και πολύ που ήμουν μόνη. Μας εξήγησε γενικά πώς λειτουργεί το σχολείο και επιπλέον μας περιέγραψε με λίγα λόγια το κτήριο εξωτερικά και εσωτερικά. Με τον καιρό τα συναισθήματα του φόβου και του άγχους ανήκαν πλέον στο παρελθόν. Τώρα πια στην καρδιά μου είχαν αντικατασταθεί με συναισθήματα ανακούφισης, χαράς, ψυχικής ηρεμίας που συνδυάζονται με προσδοκίες και όνειρα. Επιθυμώ οι φιλίες με τους νέους φίλους μου να κρατήσουν για πάντα. Εκτός απ’ αυτό, θέλω να γνωρίσω καλύτερα τους καθηγητές μου και να με γνωρίσουν κι εκείνοι. Επίσης, για φέτος, προσδοκώ να τελειώσω την τάξη με έναν πολύ καλό βαθμό και να συνεχίσω να περνώ όμορφα σε αυτό το σχολείο. Όλα αυτά ελπίζω να πραγματοποιηθούν. Πιστεύω πως, αν προσπαθήσω λίγο, θα τα καταφέρω. Ευχαριστώ πολύ που διαβάσατε τις εντυπώσεις μου και τα συναισθήματά μου για το νέο σχολείο μου! Με εκτίμηση, Αθανασία Φαφαλάκη (Α3) Γράφτηκε στο πλαίσιο του μαθήματος της Γλωσσικής Διδασκαλίας με υπεύθυνη καθηγήτρια την κ. Διονυσία Μαράκη. ΠΕΙΡ ΚΑΙ ΜΑΝΙΑ 10

Οι πρώτοι και οι τελευταίοι παλμοί συναισθημάτων γραμμένοι στα θρανία Αποχαιρετώντας το Γυμνάσιο του Αντώνη Αγγελιδάκη (Π.Γ.Λ.Η.) Πρώτη μέρα στο Γυμνάσιο. Σχεδόν όλοι νομίζαμε ότι δεν ήταν μεγάλη αλλαγή. «Απλά οι βαθμοί είναι μέχρι το 20, έχουμε διαφορετικό καθηγητή για κάθε μάθημα και στο τέλος της χρονιάς γράφουμε εξετάσεις». Έτσι είχα απαντήσει στη θεία μου, όταν με ρώτησε αν πιστεύω ότι έχει διαφορά το Δημοτικό από το Γυμνάσιο. Οι περισσότεροι πέρασαν την πόρτα του Γυμνασίου τον Σεπτέμβρη έχοντας ακόμη στο μυαλό τους αναμνήσεις από το Δημοτικό. Θυμάμαι ακόμη ότι στη γιορτή του Δημοτικού το καλοκαίρι όλοι κλαίγαμε που θα φεύγαμε. Ξεχάστηκε όμως γρήγορα. Το Γυμνάσιο φρόντισε να καλύψει το κενό - και με το παραπάνω. Τα τρία χρόνια του Γυμνασίου είναι τα καλύτερα. Και αν εσύ που διαβάζεις τώρα αυτό το άρθρο είσαι απορημένος, θα με καταλάβεις, όταν τελειώσεις το Γυμνάσιο. Έτσι έγινε και μ’ εμένα, με όλη την παρέα μου, και πιστεύω με τους περισσότερους. Μπορεί τα πράγματα στο Λύκειο να είναι πιο «χαλαρά» -έως τώρα τουλάχιστον-, αλλά τίποτα δεν μπορεί να συγκριθεί με τις εμπειρίες που αποκομίζει κανείς από το Γυμνάσιο. Το Γυμνάσιο είναι εκείνο που σου μαθαίνει πραγματικά πώς να συμπεριφέρεσαι στους μεγαλύτερους, σου μαθαίνει τρόπους να προσαρμόζεσαι σε διάφορες καταστάσεις και να καταλαβαίνεις τα «κουμπιά» του άλλου, ώστε να μην «σε βάλει στο μάτι»(!). Φίλοι μου, το Γυμνάσιο είναι μια εμπειρία, την οποία θα πρέπει να ζήσει κανείς πραγματικά και να μην την αφήσει να περάσει ανεκμετάλλευτη. Σχέδιο: Στέλλα Μανωλίτση Γ3 ΠΕΙΡ ΚΑΙ ΜΑΝΙΑ 11

Οι πρώτοι και οι τελευταίοι παλμοί συναισθημάτων γραμμένοι στα θρανία Αποχαιρετώντας το Γυμνάσιο του Μωυσή Αμπουσαχίν (Π.Γ.Λ.Η.) Προτού ξεκινήσω να αναφέρω το τι αποκόμισα από το Γυμνάσιο, οφείλω να μεταδώσω ένα μήνυμα σε εσένα, που τώρα βρίσκεσαι στο σχολείο, όπου κάποτε φοιτούσα κι εγώ. Οι τρεις αυτές χρονιές σηματοδοτούν τη δική σου προεφηβεία, γεγονός που σημαίνει ότι έχεις ακόμη να αντιμετωπίσεις πολλά. Όσο βιώνεις καταστάσεις και συναισθήματα έντονα, θυμήσου να αντιμετωπίζεις τη ζωή σου με χαρά και χαμόγελο, που αρμόζουν σε αυτό που ονομάζουμε «παιδική ηλικία». Ας τοποθετήσουμε τις τυπικότητες και τα πρέπει στην άκρη, χωρίς όμως να μείνουν παραμελημένα στο τέλος. Και αυτό γιατί, ως γνωστόν, χτίζεις το μέλλον σου από νωρίς. Θα χρειαστείς δύναμη, για να αντιμετωπίσεις ό,τι χειρότερο σε βρει στα επόμενα τρία σου χρόνια στο Λύκειο. Και τη δύναμη αυτή θα τη βρεις αν ενστερνιστείς τα αισθήματα που θα αναδείξουν το μεγαλείο της προσωπικότητας και του χαρακτήρα που κρύβεις/δείχνεις. Αναφέρομαι σαφώς στα βαθύτερα συναισθήματα που κρύβονται μέσα σου, τα οποία εσύ και οι φίλοι σου μπορείτε να τα ωθήσετε προς την επιφάνεια. Η χαρά, η αγαλλίαση, η ελπίδα, το θάρρος είναι αισθήματα αληθινά, που σε αγγίζουν και σου δίνουν δύναμη μέχρι το κάθε τέλος που θέτεις στη ζωή σου. Βασισμένος σε αυτά, βάζεις νέους στόχους, φτάνεις στο τέλος τους, και πάλι ξανά από την αρχή. Βρες τον τρόπο να φτάσεις στις Ιθάκες σου. Όταν τελειώσεις το Γυμνάσιο, θα νιώσεις ότι έχεις αλλάξει. Κάθε φορά που θα το νιώθεις, θα είναι προς το καλύτερο. Θα ζητηθεί να περιγράψεις κι εσύ κάποτε τις εμπειρίες σου από το Γυμνάσιο. Το τι αποκόμισες. Τι σου έμεινε. Δεν αναφέρομαι στις γνώσεις που κέρδισες, σπάνια θα περισσέψουν αρκετές μετά από το τρίμηνο του καλοκαιριού, όταν ξεκινήσει το Λύκειο. Ελπίζω ότι θα ονομάσεις με ειλικρίνεια μια σειρά από αναμνήσεις, νιώθοντας περηφάνια πολλή. Αυτά είναι ό,τι συνειδητοποίησα με το τέλος του. Αλλά και ό,τι προσπαθώ να μεταδώσω σε εσένα τη στιγμή αυτή. Θυμάμαι ακριβώς τη μέρα που πρωτο-πάτησα το πόδι μου στο Γυμνάσιο, έναν χώρο άγνωστο για εμένα και άλλα ενενήντα πέντε παιδιά. Όλα τα αυτοκίνητα είχαν στενέψει τον δρόμο στο μισό του. Κάθε φορά που κάποιος γονέας ή κάποιο παιδί έκλεινε την πόρτα του αμαξιού, μου δημιουργούσε ένα τρελό άγχος. Άγχος για το τι θα ακολουθήσει στη συνέχεια, τι έκβαση θα πάρει η ιστορία μου, πώς θα την αλλάξω, ώστε να έχει το επιθυμητό για μένα τέλος. Η μετάβαση από το Δημοτικό προς το Γυμνάσιο ήταν ομαλή. Είχα αναπτύξει την απαραίτητη «αναισθησία», ώστε να βιώσω την αλλαγή ψύχραιμα. Βέβαια, για να γίνω πιο σαφής, έτσι πίστευα. Γιατί ΠΕΙΡ ΚΑΙ ΜΑΝΙΑ 12

μόλις πέρασα την είσοδο, σκούντηξα έναν φίλο μου λέγοντας «Να τους πω να μας γυρίσουν πίσω στο Δημοτικό;». Τα χρόνια πέρασαν τόσο γρήγορα και για την ακρίβεια δεν κατάλαβα πώς. Έγιναν τόσα πολλά σε ένα τόσο μικρό χρονικό διάστημα, το επίπεδο του σασπένς δεχόταν αυξομειώσεις συνέχεια. Όπως βλέπω τα πράγματα τώρα, το Γυμνάσιο ήταν κάτι λιγότερο και από τις διακοπές των Χριστουγέννων, απλά με περισσότερα μελομακάρονα. Το μάθημα και οι καθηγητές δεν μπορούν να συγκριθούν εύκολα με κάτι ανάλογο. Η σχέση μεταξύ μαθητών και καθηγητή ήταν τέτοια, που μπορώ να πω ότι μου έχουν λείψει μέχρι και οι ωριαίες αποβολές. Όσο τρελό και αν ακούγεται αυτό. Η πιο δυνατή στιγμή του τέλους ήταν το τραγούδι των Συμμαθητών, αφιερωμένο στην περσινή τρίτη τάξη, στη γιορτή του Ιουνίου, συνοδευόμενο από εικόνες και εμπειρίες. Πιστεύω τραγουδούσα σαν μανιακός παράφωνος. Δεν ήθελα να αποχωριστώ την τότε κατάσταση. Προτιμούσα να τη συνεχίσω όσο γίνεται, με νέους στόχους κάθε φορά. Συνειδητοποίησα ότι ήταν πολύ απότομος για μένα ο αποχωρισμός, δεν το είχα αντιληφθεί έως τότε πως όλοι κάποτε θα μεγαλώσουμε. Πριν από αυτό, ήθελα να φύγω επειγόντως για το Λύκειο. Τώρα θέλω επειγόντως να επιστρέψω πίσω. Δεν θέλω, ωστόσο, να δημιουργήσεις μια λανθασμένη άποψη ότι το Λύκειο είναι μια φρίκη. Το αντίθετο. Είναι απλώς συνδεδεμένο με εμπειρίες και νέες περιπέτειες. Ποιος ξέρει πώς θα συνεχιστεί άραγε η ιστορία μου εδώ, εδώ που βρίσκομαι τώρα, πάνω από κάτι σκάλες που μας χωρίζουν; Για την ώρα, μόλις άρχισε. Εύχομαι το ταξίδι σου στο Γυμνάσιο να είναι υπέροχο. Να θυμάσαι ότι μπορείς να νικήσεις κάθε στεναχώρια ή πίεση. Οι φίλοι και οι παρέες σου, όλοι θα είναι εκεί για σένα. Σε στιγμές ευχάριστες και δύσκολες. Αυτό που έχεις να κάνεις εσύ, είναι όλες να γίνουν απλώς ευχάριστες. Να θυμάσαι, οφείλεις να αντιμετωπίσεις τη ζωή με χαμόγελο. Αν υπήρχε λίγο παραπάνω χαμόγελο, πολλά περισσότερα προβλήματα θα είχαν λυθεί. Το Γυμνάσιο είναι ανέμελο. Ευχαριστήσου το δίχως όρια. Καθόρισέ τα μετά. Σχέδιο: Στέλλα Μανωλίτση Γ3 ΠΕΙΡ ΚΑΙ ΜΑΝΙΑ 13

Οι πρώτοι και οι τελευταίοι παλμοί συναισθημάτων γραμμένοι στα θρανία Αποχαιρετώντας το Γυμνάσιο του Μιχάλη Βρέντζου (Α4, Π.Γ.Λ.Η.) Είμαστε πια στο Λύκειο. Δεν το πιστεύω!! Το μακρινό όνειρο έγινε πραγματικότητα!! Μαζί του αποχαιρετήσαμε την ξένοιαστη παιδική μας ηλικία και το καλό μας το σχολείο, το Γυμνάσιο. Πέρασαν κιόλας τρία χρόνια!! Τόσο γρήγορα, μα τόσο γρήγορα που δεν το κατάλαβα!! Σαν χτες ήταν που δώσαμε εξετάσεις για το Πειραματικό Γυμνάσιο - τότε βέβαια δεν υπήρχε κλήρωση - και με ιδιαίτερη αγωνία περιμέναμε όλοι μας τ’ αποτελέσματα!! Θυμάμαι πώς χτυπούσε η καρδιά μου!! Ο συναγωνισμός – βλέπετε – ήταν μεγάλος!! Όλοι οι καλοί μαθητές επιθυμούσαν διακαώς να φοιτήσουν σ’ αυτό το σχολείο!! Και κάποτε βγήκαν τα πολυαναμενόμενα αποτελέσματα!! Ευτυχώς ήμουν μέσα!! Κάτω από τη μέση, όμως ήμουν μέσα!! Και δικαιώθηκα για την επιλογή μου αυτή, που τη συστήνω ανεπιφύλακτα σε κάθε καλό μαθητή του Δημοτικού!!! Το σχολείο, αν και σκληρό και ιδιαίτερα απαιτητικό, πρέπει να παραδεχτούμε ότι μας έδωσε ποιοτική παιδεία, που μας έκανε να ξεχωρίζουμε από συνομηλίκους μας μαθητές άλλων γυμνασίων της πόλης. Μεγάλη η συμβολή των καθηγητών μας, καλών και ιδιαίτερα ευσυνείδητων ανθρώπων που στέκονταν συνέχεια δίπλα μας!! Πώς να ξεχάσω τον μαθηματικό, τον κ. Σπανουδάκη, με τα πρόσθετα φυλλάδια με απαιτητικές ασκήσεις που συχνά μας μοίραζε και την επιμονή του να συμμετέχουμε στους διαγωνισμούς της Ελληνικής Μαθηματικής Εταιρείας. Κάποτε πήρα κι εγώ έναν έπαινο, νομίζω στη δευτέρα τάξη!! Τι να πω ακόμα για τις εξαιρετικές φιλολόγους μας, τις κυρίες Ασπράκη, Σφακιανάκη & Σωτηροπούλου, που αφοσιώθηκαν στο να μας μάθουν να χειριζόμαστε σωστά τη γλώσσα, εφόδιο απόλυτα απαραίτητο στη μελλοντική μας ζωή !! Όσο για τον κ. Καρτσωνάκη, τον μετέπειτα Διευθυντή μας και παλιό μας καθηγητή στην Πρώτη Τάξη στο μάθημα της Τεχνολογίας, δεν μπορώ να ξεχάσω την άψογη συμπεριφορά του μέσα και έξω από τη σχολική αίθουσα. Από τους υπόλοιπους - όλους αξιόλογους, πρέπει να παραδεχτώ - ξεχωρίζω την κυρία Πιτερού, υπεύθυνη έκδοσης του περιοδικού του Σχολείου που πάντα μας ενθάρρυνε να ξεπερνάμε τις φοβίες μας και να γράφουμε άρθρα προβάλλοντας τον εαυτό μας!! Πέρα απ’ τους καθηγητές μας όμως, στο Γυμνάσιο γνώρισα μια παρέα υπέροχων και σωστών παιδιών, άριστων μαθητών, τη φιλία των οποίων ελπίζω και προσπαθώ με νύχια και με δόντια να κρατήσω!! Σκεφθείτε μόνον ότι 52 μαθητές αποφοίτησαν με άριστα – πρωτοφανής αριθμός για τα ελληνικά σχολικά δεδομένα – κι ανάμεσά τους πρώτος ο κολλητός μου ο Αντώνης, γιος μιας ιδιαίτερα αξιόλογης καθηγήτριας του Σχολείου!! ΠΕΙΡ ΚΑΙ ΜΑΝΙΑ 14

Μια υπέροχη σχολική εκδρομή στο τέλος της σχολικής χρονιάς στη Βόρεια Ελλάδα, ιδιαίτερα εύστοχη σε επίπεδο γνώσης και ψυχαγωγίας, σφράγισε για πάντα τα γυμνασιακά μας χρόνια και την ξένοιαστη παιδική μας ηλικία!! Τέρμα οι πλακίτσες & τα καλαμπούρια!! Τώρα πια στην εφηβεία, προσπαθούμε να αντιμετωπίσουμε τις αυξημένες απαιτήσεις του Πειραματικού Λυκείου. Το καλό κι αγαπημένο μας Γυμνάσιο όμως, φρόντισε να μας εφοδιάσει με τ’ απαραίτητα «όπλα». Έτσι δεν τρομάζουμε, παρόλο που στο βάθος αρχίζει ν’ αχνοφαίνεται το λούκι των Πανελλαδικών Εξετάσεων και η αγωνία για την εισαγωγή στο Πανεπιστήμιο!! Σχέδιο: Μιχάλης Πεδιαδιτάκης Γ2 ΠΕΙΡ ΚΑΙ ΜΑΝΙΑ 15

Φιλία Ποίηση: Μαρία Κουγιού-Κογιού (Β1) Φιλία μια σχέση δυνατή μια σχέση πολύ ξεχωριστή με ανθρώπους δίπλα σου που είναι αληθινοί Φιλία σημαίνει ευγένεια σημαίνει ενδιαφέρον ενθάρρυνση στα δύσκολα χωρίς καθόλου συμφέρον Ο φίλος στα δύσκολα φαίνεται να σου κρατά το χέρι με καλοσύνη μεγάλη σαν πέλαγος εκεί θα περιμένει Ευχή δική μου δυνατή και μέσα από την καρδιά μου, η φιλία και η καλή καρδιά να μείνει στην καρδιά μου. Περήφανα φτερουγίσματα Ποίηση: Μανώλης Βιτώρος (Β1) Όμορφη κι ηλιόλουστη ξεκίνησε η μέρα σαν αετός περήφανος θα φτάσω πέρα ως πέρα. Φωτογραφία: Εύα Μακρή Γ2 Γράφτηκαν στο πλαίσιο του μαθήματος της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας με υπεύθυνη καθηγήτρια την κ. Γαβριέλλα Ασπράκη. ΠΕΙΡ ΚΑΙ ΜΑΝΙΑ 16

Αγώνας χρόνου Ποίηση: Αφροδίτη Κανάκη (Β2) 7 το πρωί, ο ύπνος δεν μου αρκεί, διάβασμα, βιβλία, τσάντα σαν μια φυλακή, τρέχω να κρυφτώ, δεν ξέρω τι να πω αδιάβαστη και πάλι είμαι εγώ… Όλη την ημέρα τρέχω πάνω κάτω, σχολείο, χορός και ό,τι άλλο βρω, δεν βρίσκω ησυχία, για να ξεκουραστώ, πρωινό δεν υπάρχει ... Πάνω κάτω σαν τον Βέγγο τρέχω να προλάβω, τα τόσα πράγματα που έχω εγώ εδώ να κάνω. Στο σχολείο οι δάσκαλοι μού φωνάζουν, μού φέρνουν ζάλη … Μα ένα πρόγραμμα σωστό εγώ να φτιάξω δεν μπορώ; Ούτε χρόνος να αναπνεύσω, δεν μου μένει ούτε λεπτό, αχ, πιο γρήγορα, θα πέσω, Σχέδιο: Αφροδίτη Κανάκη πρέπει να ξεκουραστώωω! Λίγο ελεύθερο χρόνο μοναχά ζητώ… Γράφτηκε στο πλαίσιο του μαθήματος της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας με υπεύθυνη καθηγήτρια την κ. Γαβριέλλα Ασπράκη. ΠΕΙΡ ΚΑΙ ΜΑΝΙΑ 17

Διαδίκτυο: ο καλύτερος φίλος των εφήβων; Μια έρευνα που σοκάρει Όλοι έχουμε βρεθεί στον μεγάλο κόσμο του διαδικτύου, ο οποίος κρύβει πολλές παγίδες. Σκεφτήκαμε να ταξιδέψουμε στα σοκάκια αυτού του κόσμου και να μοιραστούμε μαζί σας το υπέροχο ταξίδι μας! Αν και ο δρόμος είχε πολλές λακούβες, εμείς είμαστε σήμερα εδώ και σας ενημερώνουμε σχετικά με την έρευνά μας! Παρακάτω μπορούμε να διαβάσουμε τα αποτελέσματα μιας στατιστικής έρευνας με θέμα: Πώς αξιοποιούν τα παιδιά τον ελεύθερό τους χρόνο; Εξάρτηση των παιδιών από τα ηλεκτρονικά παιχνίδια και το διαδίκτυο. Η έρευνα διεξήχθη στο σχολείο μας (στο σύνολο των μαθητών των τριών τάξεων του γυμνασίου) και τα αποτελέσματά της αποτυπώνονται σε μορφή διαγραμμάτων αλλά και πιτών (σε ποσοστά επί τις 100). Ακολούθως, σχολιάζουμε αυτά τα αξιόλογα αποτελέσματα. Αποτελέσματα με ποσοστά από τις απάντησεις όλων των παιδιών του σχολείου: (έχουν επιλεγεί μόνο οι πολύ σημαντικές ερωτήσεις με τις απαντήσεις)  Περνάτε το μεγαλύτερο μέρος του ελεύθερου χρόνου σας παίζοντας videogames; ΑΓΟΡΙΑ ΚΟΡΙΤΣΙΑ 2% 24,4% ΝΑΙ ΝΑΙ ΌΧΙ 75,6% ΌΧΙ 98% Από τα αποτελέσματα αυτής της ερώτησης διαπιστώνουμε ότι οι απαντήσεις των αγοριών είναι ποικίλες σε αντίθεση με τις απαντήσεις των κοριτσιών. Πιο συγκεκριμένα, βλέπουμε ότι τα περισσότερα αγόρια έχουν απαντήσει «όχι» και ένα αξιοπρόσεκτο ποσοστό, περίπου το 1/4, έχει απαντήσει «ναι». Αντίθετα, μόλις το ΠΕΙΡ ΚΑΙ ΜΑΝΙΑ 18

2% των κοριτσιών έχει απαντήσει «ναι» !!! Εδώ επιβεβαιώνεται για άλλη μια φορά η πεποίθηση που έχουμε ότι τα περισσότερα αγόρια ασχολούνται με τα ηλεκτρονικά, ενώ τα κορίτσια τα αντιπαθούν.  Έχετε Facebook ή κάποιο άλλο μέσο κοινωνικής δικτύωσης; Στην ερώτηση αυτή τα αποτελέσματα τόσο των αγοριών όσο και των κοριτσιών ήταν αναμενόμενα, καθώς παρατηρούμε ότι στη σημερινή εποχή οι περισσότεροι έφηβοι ασχολούνται σε μεγάλο βαθμό με το Facebook ή με κάποιο άλλο μέσο κοινωνικής δικτύωσης. Ως υποερώτημα της παραπάνω ερώτησης ήταν το πόσο συχνά χρησιμοποιούν τα παιδιά τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Τα αποτελέσματα ήταν συγκλονιστικά, καθώς το μεγαλύτερο ποσοστό των παιδιών απάντησε ότι τα χρησιμοποιεί καθημερινά!!!  Πόση ώρα από τον ελεύθερό σας χρόνο παίζετε στον υπολογιστή ή σε κάποια άλλη ηλεκτρονική συσκευή; Σε αυτή την ερώτηση οι απαντήσεις δεν ήταν ακραίες ούτε από τα κορίτσια ούτε από τα αγόρια. ΑΓΟΡΙΑ 7% ΚΟΡΙΤΣΙΑ 10% 8% 1h-2h 1h-2h 13% 2h-3h 2h-3h 52% 3h-4h 26% 57% 3h-4h 27% 4h+ 4h+ ΠΕΙΡ ΚΑΙ ΜΑΝΙΑ 19

Όμως, παρόλο που οι απαντήσεις ήταν μέσα σε λογικά πλαίσια, από μια άλλη ερώτηση διαπιστώθηκε ότι τα παιδιά αξιοποιούν τον χρόνο τους στον υπολογιστή για ψυχαγωγία, δηλαδή για να παίξουν ένα παιχνίδι ή για να δουν ένα video, και όχι τόσο για την προετοιμασία κάποιας εργασίας για το σχολείο. Επίσης, από τις απαντήσεις των περισσότερων παιδιών διαπιστώθηκε ότι η ζωή τους θα άλλαζε ελάχιστα χωρίς τα ηλεκτρονικά παιχνίδια και το διαδίκτυο, αλλά υπήρχαν και παιδιά που δήλωσαν ότι θα ήταν μεγάλη η αλλαγή για αυτούς χωρίς τα ηλεκτρονικά. Αυτό επιβεβαιώθηκε και από τις απαντήσεις στην ερώτηση Θεωρείς τον εαυτό σου εθισμένο στο διαδίκτυο; Πιο συγκεκριμένα, τα περισσότερα παιδιά απάντησαν «λίγο» ή «καθόλου», ενώ ελάχιστα σημείωσαν την απάντηση «αρκετά». Τέλος, στην ερώτηση Πώς θα προτιμούσατε να αξιοποιείτε τον ελεύθερό σας χρόνο; οι απαντήσεις ήταν ικανοποιητικές. Πιο συγκεκριμένα, από τις πιθανές απαντήσεις α. παίζοντας στον υπολογιστή, β. βγαίνοντας βόλτα με τους φίλους σας και γ. διαβάζοντας ένα βιβλίο, οι περισσότεροι μαθητές απάντησαν ότι προτιμούν να περνούν τον ελεύθερο χρόνο τους με τους φίλους τους. Από αυτό συμπεραίνουμε ότι η τεχνολογία δεν έχει, τουλάχιστον ακόμη, επιδράσει αρνητικά σε μεγάλο βαθμό, επειδή τα παιδιά δεν παραμελούν τους φίλους τους εξαιτίας της. Ευτυχώς, ελάχιστοι μαθητές απάντησαν ότι προτιμούν τα ηλεκτρονικά παιχνίδια. Δυστυχώς όμως, ένα μηδαμινό ποσοστό των μαθητών απάντησε ότι προτιμάει να διαβάσει ένα βιβλίο. Παύλος Καλφόγλου Γ1 Μενέλαος Πρασανάκης Γ2 Μιχάλης Κασωτάκης Γ2 ΠΕΙΡ ΚΑΙ ΜΑΝΙΑ 20

Χρησιμοποίησε εσύ το Διαδίκτυο και όχι το Διαδίκτυο εσένα ΕΘΙΣΜΟΣ… ΕΘΙΣΜΟΣ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ: Είναι η υπερβολική ενασχόληση με το διαδίκτυο που έχει ως αποτέλεσμα την παραμέληση των μαθημάτων του σχολείου και των μελών της οικογένειας. Τι μπορώ να κάνω, για να περιορίσω τη χρήση του διαδικτύου;  Ζήτα βοήθεια από άτομα που εμπιστεύεσαι για την αντιμετώπιση του εθισμού.  Βρες ένα άθλημα που σε ενδιαφέρει, για να γεμίσεις τον ελεύθερό σου χρόνο.  Θέσε ως στόχο την απεξάρτησή σου από το διαδίκτυο.  Αντικατάστησε τον χρόνο που αφιερώνεις στο διαδίκτυο με τις φιλίες σου. Tι μπορώ να κάνω ως γονέας, εάν το παιδί μου αντιμετωπίζει πρόβλημα με τη χρήση του υπολογιστή;  Να μην χρησιμοποιούμε την πρόσβαση στο διαδίκτυο ως ανταμοιβή.  Να μην απαγορεύουμε την πρόσβαση στο διαδίκτυο ως τιμωρία.  Καθώς οι γονείς αποτελούμε πρότυπο για τα παιδιά, να μειώσουμε τις δικές μας διαδικτυακές συνήθειες.  Οι υπολογιστές να βρίσκονται σε κοινόχρηστους χώρους (π.χ. σαλόνι), ώστε να επιβλέπουμε τις ώρες που δαπανούν.  Να εγκαταστήσουμε φίλτρα γονικού ελέγχου. Τα φίλτρα δεν αφορούν μόνο στο μπλοκάρισμα ή στο κλείδωμα ακατάλληλου υλικού, αλλά αποτελούν κι ένα εργαλείο που μπορεί να βοηθήσει στη θέσπιση συγκεκριμένων ορίων, καθώς τα παιδιά αναπτύσσονται και μεγαλώνουν. ΠΕΙΡ ΚΑΙ ΜΑΝΙΑ 21

ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΟΣ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΣ Τι σημαίνει διαδικτυακός εκφοβισμός; Ο διαδικτυακός εκφοβισμός (Cyberbullying) συμβαίνει, όταν ένα παιδί ή ένας έφηβος δέχεται από κάποιον ή κάποιους, ανώνυμα ή επώνυμα, απειλές, ή παρενοχλείται, ταπεινώνεται, εξευτελίζεται, συνήθως με επαναλαμβανόμενο τρόπο, μέσω του διαδικτύου ή των κινητών τηλεφώνων. Συνέπειες διαδικτυακού εκφοβισμού σε παιδιά και εφήβους  Κατάθλιψη  Αυτοκαταστροφική ή αυτοκτονική συμπεριφορά  Χαμηλή αυτοεκτίμηση  Κακή επίδοση στο σχολείο  Κοινωνική απομόνωση  Αποχή από το σχολείο και τις παρέες συνομηλίκων τους ΠΕΙΡ ΚΑΙ ΜΑΝΙΑ 22

Τι μπορούμε να κάνουμε, προκειμένου να προστατευτούμε;  Δεν δίνουμε ποτέ τους κωδικούς μας σε κανέναν ούτε στους καλύτερους φίλους μας.  Δεν στέλνουμε μηνύματα, όταν είμαστε θυμωμένοι. Είναι δύσκολο να πάρουμε πίσω αυτά που έχουμε πει πάνω στον θυμό μας.  Όταν κάτι δεν μας φαίνεται σωστό σε έναν ιστοχώρο ή σε μια συνομιλία, τότε κατά πάσα πιθανότητα δεν είναι. Γι’ αυτό, αν αισθανθούμε άσχημα, ας βγούμε αμέσως από τον ιστοχώρο ή ας διακόψουμε αμέσως τη συνομιλία.  Ας συνειδητοποιήσουμε ότι η διαδικτυακή επικοινωνία δεν είναι πάντα ιδιωτική, καθώς οι άλλοι μπορούν να αντιγράψουν, να εκτυπώσουν και να μοιραστούν με άλλους τα λεγόμενά μας ή τις φωτογραφίες μας.  Δεν προωθούμε μηνύματα ή εικόνες και φωτογραφίες που θα μπορούσαν να πληγώσουν τα συναισθήματα κάποιου. Έχουμε στο μυαλό μας ότι, εάν κάποιος μας στείλει ένα μήνυμα και το προωθήσουμε ή γελάσουμε με αυτό, στην ουσία γινόμαστε και εμείς μέρος του εκφοβισμού. Εάν δούμε ότι κάποιος φίλος, γνωστός ή συμμαθητής μας είναι θύμα διαδικτυακού εκφοβισμού, θα ήταν σωστό να τον υποστηρίξουμε και να καταγγείλουμε το περιστατικό. Άλλωστε, το ίδιο θα θέλαμε κι εμείς από τους άλλους, αν βρισκόμασταν σε μια ανάλογη θέση. Ας μην ξεχνάμε ότι οι αντιδράσεις των ανθρώπων, που γίνονται μάρτυρες ενός τέτοιου γεγονότος, είναι σημαντικές, για να κλείσει αυτός ο κύκλος του εκφοβισμού. Θυμάμαι ότι ούτε είμαι ούτε πρέπει να είμαι μόνη/μόνος, εάν συμβεί κάτι τέτοιο. Οι άνθρωποι που με αγαπούν οφείλουν και μπορούν να με βοηθήσουν! ΠΕΙΡ ΚΑΙ ΜΑΝΙΑ 23

Μπορείτε να απευθυνθείτε σε εξειδικευμένους φορείς και ειδικούς όπως: στη γραμμή βοήθειας του Ελληνικού Κέντρου Ασφαλούς Διαδικτύου (τηλ. 210-6007686, [email protected], www.help-line.gr), όπου ανώνυμα μπορείτε να μιλήσετε για αυτό που σας συμβαίνει, και στη γραμμή καταγγελιών Safe Line (www.safeline.gr), όπου επίσης ανώνυμα μπορείτε να καταγγείλετε παράνομο και επιβλαβές περιεχόμενο στο διαδίκτυο. Μαρινέλλα Μποτσάκη Β2 Ελένη Στεφανάκη Β3 Σχέδιο: Εριέττα Κουρούκλη Β2 ΠΕΙΡ ΚΑΙ ΜΑΝΙΑ 24

Μόνη Ποίηση: Εύα Μακρή (Γ2) Κι ενώ τα δάκρυα κυλούν στα μάτια της, εκείνη με λυγμούς εκλιπαρεί για βοήθεια. Οι παλμοί της ανέβηκαν, ο σφυγμός της διασκελίζεται ταχύτατα, τα μάτια της έγιναν ωκεανοί που πνίγηκε μέσα. Κατάλαβε πως έμεινε μόνη. Σχέδιο: Εύα Μακρή Γ2 ΠΕΙΡ ΚΑΙ ΜΑΝΙΑ 25

Με αντίπαλο τον εαυτό μου Ο αθλητισμός είναι για μένα αλλά και για πολλά άλλα παιδιά της ηλικίας μου πολύ σημαντικό κομμάτι της ζωής μας. Πιστεύω ότι μας προσφέρει πολλά και πως μας έχει βοηθήσει ως άτομα και ως προσωπικότητες. Εγώ προσωπικά νιώθω ευλογημένη, όταν βρίσκομαι στο στάδιο. Συναισθήματα χαράς με κατακλύζουν. Το σώμα μου βρίσκεται σε εγρήγορση, διατεθειμένο και πανέτοιμο να αντιδράσει σε κάθε ερέθισμα, διατεθειμένο να υπακούσει τις διαταγές μου, διατεθειμένο να ξεπεράσει τα όρια του. Αυτή η γλυκιά κούραση, εκείνα τα επώδυνα δευτερόλεπτα και λεπτά, μου υπενθυμίζουν ότι έχω επιλέξει να το κάνω σωστά. Θέλω να είμαι σωστή με τον εαυτό μου και να ικανοποιώ τις προσδοκίες μου. Θέλω οι στόχοι μου να επιτευχθούν και οι επόμενοι στόχοι να είναι μια ακόμη μεγαλύτερη πρόκληση, την οποία θα κληθώ να φέρω εις πέρας. Έτσι είμαι εγώ. Ο αθλητισμός απαιτεί θέληση και αυτοσυγκράτηση. Χρειάζεται μια τρελή επιθυμία για εκτόνωση και, το κυριότερο, στόχους και όνειρα. Όταν αθλούμαι, καταφέρνω να προσεγγίζω ολοένα καλύτερα τον χαρακτήρα μου. Μέσα από κάθε στόχο και κάθε επίπονη άσκηση, έρχεται στην επιφάνεια ένας διάλογος με τον εαυτό μου και το σώμα μου. Το σώμα μου δεν αντέχει, αρνείται να συνεργαστεί, με προκαλεί να καταφύγω στην εύκολη λύση της παραίτησης. Κάποιες φορές υποκύπτω. Κάποιες φορές επιμένω. Αλλά κάθε φορά που αυτός ο «διάλογος» λαμβάνει χώρα, καλούμαι να αντιμετωπίσω τον αληθινό μου εαυτό. Εκείνη τη δυνατή και πανίσχυρη θέληση παραίτησης και ξεκούρασης. Εκείνη τη θέληση, με την οποία θα κριθεί η αυτοπειθαρχία του καθενός. Και έρχονται στιγμές, που συλλαμβάνω τον εαυτό μου να αναρωτιέται: «Γιατί είμαι τόσο αυστηρή με τον εαυτό μου; Γιατί δεν ξεκουράζομαι, γιατί επιμένω με τον στίβο, γιατί δεν τα παρατάω;» Το παραδέχομαι, έχω σκεφτεί να πάψω να προσπαθώ. Υπήρξαν στιγμές στις οποίες δεν έβρισκα πια νόημα να ακολουθήσω αυτό το άθλημα. Μα τώρα μπορώ να απαντήσω με σιγουριά σε αυτά τα ερωτήματα. Όσο επώδυνος κι αν είναι ο στίβος, αποτελεί την κύρια πηγή ευχαρίστησης και εκτόνωσης. Ο στίβος με έκανε να βάλω τον εαυτό μου σε πρόγραμμα, έμαθα ότι μπορώ να ξεπεράσω τον εαυτό μου σε πολλούς τομείς, πέρα από τις προσδοκίες μου. ΠΕΙΡ ΚΑΙ ΜΑΝΙΑ 26

Απέκτησα αυτό το πείσμα και τη θέληση να συνεχίζω να προσπαθώ μέχρι να τα καταφέρω. Ο στίβος έχει αλλάξει τη ζωή μου. Προτού αρχίσω να αθλούμαι, ήμουν ανασφαλής, χωρίς ιδιαίτερα μεγάλους στόχους, όχι τόσο κοινωνική, φοβόμουν το άγνωστο … Ήθελα να πετύχω κάποια πράγματα, αλλά δεν είχα τη δυνατότητα να προγραμματίσω και να διαχειριστώ έξυπνα τον χρόνο μου, ούτε είχα τον απαραίτητο αυτοέλεγχο ή την υπομονή, για να επιτευχθούν οι επιθυμίες και οι στόχοι μου. Όταν όμως, κατά τύχη, άρχισα να ασχολούμαι με τον στίβο, όλα σταδιακά άλλαξαν. Δεν ήμουν εκείνη που φαινόμουν ότι ήμουν κάποτε. Τώρα ξέρω ότι μπορώ να είμαι ο εαυτός μου, χωρίς να με νοιάζει ιδιαίτερα αν δεν αρέσω σε κάποιους. Κι αυτό γιατί έμαθα ότι χωρίς θέληση, θάρρος και πείσμα, δεν μπορώ να καταφέρω τίποτα. Έμαθα ότι χωρίς εξάσκηση, υπομονή και επιμονή δεν μπορώ να προχωρήσω παραπέρα. Έμαθα να βελτιώνομαι, να μην με ενδιαφέρει αν κάποιος άλλος με έχει ξεπεράσει. Το μόνο που θέλω είναι να ξεπεράσω τον εαυτό μου και, όταν το καταφέρω αυτό, πλησιάζω όλο και πιο κοντά στον αληθινό σκοπό. Στους αγώνες βρίσκομαι αντιμέτωπη με τον εαυτό μου. Όταν ετοιμάζομαι να τρέξω σε αγώνα δρόμου, τα κορίτσια στους διπλανούς διαδρόμους φαντάζουν αόρατα. Συναισθήματα ανάμεικτα έρχονται στην επιφάνεια και μια έκρηξη πάθους με καταλαμβάνει. Είμαι εγώ και εγώ. Σε ένα γεμάτο στάδιο, με ανθρώπους που πρόκειται να παρακολουθήσουν την κούρσα, με έξαψη και αγωνία, λίγο πριν από την εντολή του αφέτη, διανύω τα πιο μοναχικά, αγχωτικά και βασανιστικά λεπτά της ζωής μου. Με την εντολή του αφέτη «Λάβετε θέσεις» έχω ξεχάσει τα πάντα. Συγκεντρώνομαι στον στόχο μου. Επικρατεί σιωπή, ένα βουητό σύγχυσης που περιμένει να αντιδράσει γρήγορα στο ερέθισμα που ενδέχεται να δεχτεί. Προσεύχομαι μέσα μου να μην απογοητεύσω τον εαυτό μου, και ουρλιάζω -χωρίς να ακουστώ-: ΝΙΚΗΗΗΗ!!! Είναι ένας τρόπος γιορτής των παλμών της καρδιάς, η οποία έχει τρελαθεί στους χτύπους, θαρρείς και θα είναι οι τελευταίοι της. Με την εντολή «έτοιμοι» ανατριχιάζω. Ακούγεται εκείνη η ριπή, κι εγώ πλέον βρίσκομαι μέτρα μακριά από εκεί όπου βρισκόμουν ένα δευτερόλεπτο πριν. Καλούμαι να τερματίσω και υπενθυμίζω στον εαυτό μου ότι ΜΠΟΡΩ. Τα χειροκροτήματα, τα επιφωνήματα και οι επιδοκιμασίες δεν φτάνουν ποτέ στα αφτιά μου. Το μόνο που μπορώ να ακούσω είναι μια απέραντη βουή και η φωνή της θέλησής μου που μου υπενθυμίζει αδιάκοπα ότι αξίζω, ότι μπορώ. ΠΕΙΡ ΚΑΙ ΜΑΝΙΑ 27

Παλεύω με την αντοχή μου, τις γνώσεις μου, το σώμα μου, το πνεύμα μου και τον χαρακτήρα μου, και μέσα σε δέκα ή και λιγότερα δευτερόλεπτα έχω αναδειχθεί νικήτρια, όποιο κι αν είναι το αποτέλεσμα. Ίσως όχι ανάμεσα στους άλλους, αλλά νικήτρια από το κομμάτι του εαυτού μου που θα με αποθάρρυνε, που θα μου έλεγε ότι δεν μπορώ, που θα με απέκλειε απ’ ό,τι ποθώ, εκείνο το κομμάτι που βγαίνει στην επιφάνεια κάθε φορά που αποφασίζω να παραιτηθώ. Ίσως να διακριθώ, ίσως όχι, αλλά αυτό ποτέ δεν καθορίζει και δεν κρίνει την προσπάθεια που έχω καταβάλει. Απλά μου θυμίζει πως έχω δρόμο ακόμα να διανύσω και γι΄ αυτό πρέπει να συνεχίσω με ατελείωτη επιμονή και θέληση για μια καλύτερη επίδοση, για έναν καλύτερο βαθμό, για έναν έπαινο, για ένα βραβείο ή μετάλλιο. Ο στίβος με έφερε σε θέση να κρίνω τις επιλογές μου και να εξασκώ τις ικανότητές μου. Με έκανε να καταλάβω ότι το ποια είμαι κρίνεται ακόμα και από τις πιο ανούσιες ή μικρές επιλογές μου, ενώ εκείνες είναι που χαρακτηρίζουν την προσωπικότητά μου, ακόμη περισσότερο και από τις ικανότητές μου. Έχω καταλάβει πια ποια είμαι και τι θέλω. Συνεχώς ανακαλύπτω καινούριες πτυχές του χαρακτήρα μου, αδυναμίες που απέρριπτα, δυνατότητες που φοβόμουν να αναδείξω. Εγώ είμαι ο μοναδικός μου αντίπαλος. Εγώ ορίζω το τι θέλω και τι μου επιτρέπω να μπορώ. Μέσα σε αυτόν τον στίβο μάχης που λέγεται Ζωή πρέπει να πετύχω το μέγιστο των δυνατοτήτων μου και πάντα να επιδιώκω την ευτυχία μου και την επίτευξη των στόχων μου. Αν σταματήσω να τρέχω, θα «χάσω». Θα καταθέσω τα όπλα. Και όμως εγώ θέλω ακριβώς το αντίθετο. Θέλω να είμαι μια έντιμη αγωνίστρια, η οποία θα διακριθεί στον δύσβατο αγώνα της ζωής. Εύα Μακρή Γ2 ΠΕΙΡ ΚΑΙ ΜΑΝΙΑ 28

Τι λαχταρώ; Ποίηση: Εύα Μακρή (Γ2) Πού βρίσκεται αυτό για το οποίο αγωνιζόμαστε και προς τα πού οδεύουμε; Έρχονται στιγμές, που δεν ξέρω τι θέλω. Έρχονται δευτερόλεπτα, που είμαι βέβαιη πως ξέρω. Κι όμως κάθε μέρα αναζητώ εκείνη την επιθυμία. Τη βαθιά μου λαχτάρα. Τον στόχο μου. Αυτόν που συνεχώς ανανεώνω. Εκείνον που φορτώνω τα απωθημένα μου. Φωτογραφία: Εύα Μακρή Γ2 ΠΕΙΡ ΚΑΙ ΜΑΝΙΑ 29

Είμαστε στο ΕΜΕΙΣ και όχι στο ΕΓΩ Η νεολαία στις μέρες μας δεν έχει ζήσει σε συνθήκες πολέμου. Οι περισσότεροι θεωρούν ότι η ειρήνη είναι φυσική κατάσταση. Κι όμως, η ειρήνη και πόσο μάλλον η διατήρηση της, είναι ένα αρκετά πολύπτυχο ζήτημα. Οι νέοι δεν έχουν ζήσει τη φρίκη της ισοπέδωσης της ειρήνης, τον ανελέητο πόλεμο. Δεν έχουν γράψει τραγούδια, ποιήματα, συνθήματα στους τοίχους, για να εκφράσουν τον πόθο τους για την ειρήνη. Δεν έχουν αντιμετωπίσει τη σκληρότητα της ζωής, τη βάρβαρη και γυμνή αλήθεια και το άδικο που κατακλύζει την οικουμένη. Αφού η ειρήνη θεωρείται πλέον δεδομένη. Και όμως, η ειρήνη είναι θέμα ανατροφής, παιδείας και σεβασμού. Ο άνθρωπος καθημερινά προετοιμάζει τον «πόλεμο». Όλα ξεκινούν από την οικογένεια. Όταν ένας νέος άνθρωπος διαμορφώνει τον χαρακτήρα του, γίνεται δέκτης όλων των ερεθισμάτων και των συμπεριφορών από το οικείο περιβάλλον. Όταν λοιπόν ένα μικρό παιδί δέχεται πράξεις βίας από τους γονείς του ή γίνεται μάρτυρας βίαιων πράξεων μεταξύ των δύο γονέων, τότε αυτόματα θεωρεί ως μόνο τρόπο αντιμετώπισης των άλλων και διεκδίκησης του δίκιου του τη χρήση βίας. Έτσι, όταν αυτό το παιδί πάει σχολείο, εξασκεί αυτό που έμαθε σπίτι του, εκφοβίζει τους συμμαθητές του, γίνεται ο φόβος και ο τρόμος. Όταν οι πράξεις αυτού του παιδιού προς τα άλλα δεν ευαισθητοποιούν τους υπόλοιπους ‘αδιάφορους’ μαθητές, οι πράξεις αυτές ενθαρρύνονται, δεν καταστέλλονται και ούτε τιμωρούνται. Το γεγονός αυτό -ότι τις περισσότερες φορές στο σχολείο δεν υπερασπίζονται τα δικαιώματα των αδυνάτων- αποτελεί ένα από τα θέματα που χρειάζεται να γίνουν αντιληπτά, και αποτελεί επιτακτική ανάγκη να ληφθούν μέτρα πρόληψης και αντιμετώπισης των φαινομένων αυτών στο σχολείο, μιας και επηρεάζονται οι αντιλήψεις και συμπεριφορές των μελλοντικών πολιτών. Όταν οι καθηγητές δεν είναι αντικειμενικοί είτε είναι αδιάφοροι, απόμακροι ή διδάσκουν μεροληπτικά, τότε τα περισσότερα παιδιά -τα οποία συνεχώς διαμορφώνουν τον χαρακτήρα και την προσωπικότητα τους-, ενδέχεται να συμφωνήσουν, να παραποιήσουν ή να απλοποιήσουν αντιλήψεις των δασκάλων/καθηγητών και να βρουν πρόφαση να φτάσουν σε ακραίες συμπεριφορές ή στάσεις βίας ή ρατσισμού. Όταν οι μαθητές δεν φροντίζουν να μάθουν την ιστορία του πολιτισμού τους, τότε χάνουν ένα μέρος της ταυτότητάς τους. Όταν δεν κάνουν παρέα με συγκεκριμένα «στοχοποιημένα» άτομα, τότε γίνονται οι ίδιοι ρατσιστές. Όταν χλευάζουν τις συμφορές των άλλων, γίνονται αλαζόνες και υπερόπτες, ενώ, όταν η άποψη τους διαφέρει, δεν τολμούν να την εκφράσουν και έτσι δημιουργείται η ανελευθερία έκφρασης των απόψεων και των ιδεών. ΠΕΙΡ ΚΑΙ ΜΑΝΙΑ 30

Όλα αυτά, ρατσισμός, ανελευθερία έκφρασης, αδιαφορία ή υπεροψία, δομούν μια εχθρότητα και βοηθούν στην αποξένωση του ενός συνανθρώπου με τον άλλον. Εκτός από την οικογένεια και το σχολείο, σε έλλειψη ειρήνης, μπορεί να οδηγήσει η διαρκώς αυξανόμενη δημιουργία φτώχειας και ανεργίας, η καταπάτηση των δικαιωμάτων, μα κυρίως η έλλειψη συλλογικότητας και η ενίσχυση του «εγώ». Ιδιαίτερα στις μέρες μας, λόγω της οικονομικής κρίσης, όλοι σκέφτονται και ανησυχούν για τον εαυτό τους και για κανέναν άλλον. Οι περισσότερες σχέσεις μεταξύ ανθρώπων είναι επιφανειακές, χωρίς βάθος. Μπορεί να φαίνονται όλα στην αρχή ιδανικά, αλλά με την πιο απλή αφορμή ή με το παραμικρό ατομικό συμφέρον, μια φιλία ή σχέση διακόπτεται. Ο καθένας ενδιαφέρεται μόνο για το ατομικό ή το οικογενειακό του καλό και όχι για το συλλογικό καλό και για τα κοινωνικά ιδεώδη. Όλα αυτά μπορεί να οδηγήσουν σε έναν «εμφύλιο πόλεμο», σε έναν κοινωνικό αλληλοσπαραγμό μέσα στα θεμέλια της κοινωνίας μας. Καταλυτικός παράγοντας στην προσπάθεια διατήρησης των ειρηνικών συνθηκών αποτελεί η εκπαίδευση. Η κατάλληλη ανατροφή από την οικογένεια και η σωστή παιδεία στα σχολεία, η οποία θα εστιάζει στις αρχές του αλληλοσεβασμού, στην αξία της αλληλεγγύης, του σεβασμού στη διαφορετικότητα και στις αρχές της δικαιοσύνης, θα μεταλαμπαδεύσει αυτές τις αξίες στα παιδιά και στους εφήβους, κάτι που θα συμβάλει σημαντικά στη θετική εξέλιξη της πορείας τους, την εδραίωση της ειρήνης και την επικράτηση αρχών αρμονίας, ισορροπίας και ειρήνης στη ζωή τους. Όπως έλεγε και ο Μακρυγιάννης, για να πάει μπροστά ο τόπος, πρέπει να «είμαστε στο ΕΜΕΙΣ και όχι στο ΕΓΩ» … Εύα Μακρή Γ2 Φωτογραφία: Λίνα Κυριακάκη Γ2 ΠΕΙΡ ΚΑΙ ΜΑΝΙΑ 31

Εγωιστές… Ποίηση: Εριέττα Κουρούκλη (Β2) Κι όταν κλειστείς στις φυλακές του εαυτού σου, εκεί που ο άνθρωπος χάνει τον νου κι ο νους το νόημά του, εκεί που βάρκες εξυμνούν σε λιμάνι ερημωμένο τις φουρτούνες της ζωής, εσύ την πλάτη να γυρίσεις και πίσω να κοιτάξεις, με τα ίδια μάτια που περιφρονούσες πριν τον παντοδύναμο ουρανό. Να δεις ό,τι δεν έκανες, ό,τι δεν δέχθηκες, ό,τι στον δρόμο σου έφερε η ζωή κι εσύ διαλέγεις άλλο δρόμο τώρα. Εν τέλει, αν έχεις πείσμα στο κεφάλι δυνατή καρδιά, σπάσε τα κάγκελα κι έλα κοντά μας πάλι. Αν όμως είσαι δειλός και φοβάσαι τον καθρέπτη τον κόπο αυτόν μην κάνεις. Μείνε εκεί … Ο κόσμος πρέπει να προστατευτεί από άχρηστες προσωπικότητες. Φωτογραφία: Εύα Μακρή Γ2 Γράφτηκε στο πλαίσιο του μαθήματος της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας με υπεύθυνη καθηγήτρια την κ. Γαβριέλλα Ασπράκη. ΠΕΙΡ ΚΑΙ ΜΑΝΙΑ 32

Ο χρόνος … Ο χρόνος κυλά κι εμείς μεγαλώνουμε και χανόμαστε σε αυτόν τον κόσμο ψάχνοντας ποιοι πραγματικά είμαστε! Κι όσο κρυβόμαστε απ΄ τα μάτια των ανθρώπων, οι ψυχές μας πληγώνονται κι αλλάζουν. Όμως μαθαίνουν. Κι αν μπορούσαμε να σταματήσουμε τον χρόνο; Τότε, τι θα γινόταν; Ο χρόνος είναι ο φίλος αλλά και ο μεγαλύτερος εχθρός μας. Μας κλέβει ανθρώπους, αναμνήσεις, και συνεχίζει να περνάει. Δεν τον νοιάζει τίποτα! Όμως κάποιες φορές είναι και συνοδοιπόρος μας. Κυλά γρήγορα, για να ευχαριστήσει τις καρδιές μας. Πάντως μπορούμε να πούμε πως τηρεί πιστά το πρόγραμμά του, δεν πάει ούτε ένα λεπτό μετά, ούτε ένα λεπτό πίσω! Αναστασία Ζωάκη Α1 ΠΕΙΡ ΚΑΙ ΜΑΝΙΑ 33

Η στιγμή Ποίηση: Εύα Μακρή (Γ2) Μπορεί να επιδιώκω το τέλειο, το προσχεδιασμένο, μα αυτό που μένει είναι το χρώμα της στιγμής. Είναι εκείνες οι λεπτομερείς ατέλειες που κάνουν κάθε γέλιο, κάθε δάκρυ ξεχωριστό. Είναι το απροσδόκητο που μας φέρνει και παίρνει πράγματα που αγαπάμε. Είναι η στιγμή που φεύγει … Είναι ο χρόνος που περνά … Σε αυτό το ποτάμι που κυλά. Σχέδιο: Εύα Μακρή Γ2 ΠΕΙΡ ΚΑΙ ΜΑΝΙΑ 34

Αφιέρωμα στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο Αυθεντικές μαρτυρίες: Οι παππούδες μας θυμούνται … εμείς μαθαίνουμε Τα λόγια της κυλούσαν και η καρδιά μου χτυπούσε δυνατά. Ήθελα να την πάρω αγκαλιά, όμως τα χέρια μου αδυνατούσαν. Ήταν ιδρωμένα και η ψυχή μου γεμάτη αγωνία. Ξαφνικά ταξίδεψα σε εκείνες τις εποχές. Τα μάτια μου είχαν γουρλώσει και κύλησε ένα δάκρυ από αυτά. Η συγκίνηση με είχε κυριεύσει και ήμουν έτοιμη να ακούσω κάθε λεπτομέρεια. Φωτογραφικό αρχείο: οικογένεια Χανιωτάκη – Οικονόμου Layout: Λίνα Κυριακάκη Γ2 ΠΕΙΡ ΚΑΙ ΜΑΝΙΑ 35

Αφιέρωμα στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο ΒΟΡΙΖΑ: ένα χωριό αγωνιστών αυθεντική μαρτυρία Τα Βορίζα ήταν ακόμη ένα χωριό της Κρήτης που υπέφερε από την καταπίεση του γερμανικού στρατού. Γνωστό και ως χώρος θυσίας πολλών ανταρτών, το χωριό αυτό αποτελεί πηγή τιμής και γενναιότητας για τους σημερινούς κατοίκους του. Οι Βοριζανοί έλαβαν μέρος στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και στη Μάχη της Κρήτης, με αποκορύφωμα την αντίστασή τους κατά τη Γερμανική κατοχή. Κατά τη Γερμανική κατοχή, προτού πραγματοποιηθεί η τελική εισβολή των Γερμανών στο χωριό, ερχόταν τακτικά ο γερμανικός στρατός, αναπόφευκτα. Παρόλο που αρκετοί κάτοικοι ήταν ενημερωμένοι για τη συμφορά που τους περίμενε, η αιματοχυσία δεν άργησε να λάβει χώρα. Οι κάτοικοι που έπεφταν στα χέρια των Γερμανών είχαν να αντιμετωπίσουν σκληρά βασανιστήρια, ενώ άλλοι απέφευγαν να έρθουν αντιμέτωποι με τον εχθρό, καθώς προλάβαιναν να κρυφτούν. Η ημέρα που όλοι φοβούνταν δεν άργησε να ξημερώσει. Στις 26 Αυγούστου 1943 τα χαράματα, ο γερμανικός στρατός εισέβαλε στα Βορίζα και με βίαιο τρόπο ανάγκασε τους κατοίκους να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους και να συγκεντρωθούν στην πλατεία του χωριού, έξω από την εκκλησία. Αρκετοί πάρθηκαν όμηροι και καταδικάστηκαν σε θάνατο. Οι υπόλοιποι που γλίτωσαν, με εντολή του Γερμανού αρχιστράτηγου, μάζεψαν όσα πιο πολλά πράγματα μπορούσαν να κουβαλήσουν. Η άφιξη των χωριανών κατέληξε σε ένα ύψωμα κοντά στο χωριό. Λίγο αργότερα, βοηθούμενοι από τον Γερμανικό ΠΕΙΡ ΚΑΙ ΜΑΝΙΑ 36

στρατό, οι χωριανοί κρύφτηκαν στα πλατάνια ενός κοντινού ποταμού μέχρι να ολοκληρωθεί ο βομβαρδισμός του χωριού. Η εικόνα των φλεγόμενων Βορίζων συγκίνησε μεγάλο αριθμό κατοίκων, οι οποίοι έζησαν τη φριχτή καταστροφή της πατρίδας τους. Το ίδιο συγκινητική ήταν και η μάχη στο Τραχήλι, ένα βουνό πάνω από τα Βορίζα, η οποία προκάλεσε τον βομβαρδισμό του χωριού και έμεινε στην ιστορία ως «Ανταρτοπόλεμος». Παραλαβές υλικού από υποβρύχια, σαμποτάζ σε αυτοκινητοπομπές και σε αποθήκες πυρομαχικών, συμπλοκές και μάχες του Ψηλορείτη, με κορυφαία τη μάχη στο Τραχήλι στις 15 Αυγούστου του 1943, καθώς και η δολοφονία του αρχιστράτηγου Γερμανού Μποδία είναι κάποιες από τις αιτίες για την πυρπόληση του χωριού. Την ημέρα της μάχης και της πυρπόλησης του χωριού έγιναν συλλήψεις ανθρώπων που δεν γύρισαν ποτέ, έγιναν εκτελέσεις. Η εκδικητικότητα των Ναζί ήταν πρωτοφανής, επειδή είχαν δεκάδες νεκρούς και τραυματίες στην παραπάνω μάχη, αν και είχαν το πλεονέκτημα του κλοιού και την υπεροχή σε στρατό και οπλισμό (450 πάνοπλοι Γερμανοί είχαν κυκλώσει, με ενέδρα, 22 αντάρτες, ενώ στην ευρύτερη περιοχή βρίσκονταν 3.500 Γερμανοί). Μετά την πυρπόληση του χωριού, οι Βοριζανοί διασκορπίστηκαν σε άλλα χωριά του νομού Ηρακλείου. Όταν τελείωσε ο πόλεμος, οι περισσότεροι επέστρεψαν και άρχισαν να χτίζουν ένα νέο χωριό (Νέα Βορίζα) σε μία άλλη τοποθεσία, κάτω από τη Μονή Βροντισίου. Όμως, σκοπιμότητες και γεγονότα σταμάτησαν τις εργασίες οικοδόμησης και οι κάτοικοι ξανάχτισαν τα σπίτια τους πάνω στις στάχτες του καμένου χωριού τους. Ακούγοντας τις συγκινητικές αυτές αφηγήσεις από τη γιαγιά Ανδρονίκη Φραγκιαδάκη και ξέροντας για τον θάνατο του παππού Διονύση Φραγκιαδάκη (Τσελεκοδιονύσης), αισθανθήκαμε νοσταλγία και περηφάνια για τους γενναίους κατοίκους του χωριού, που έχασαν τη ζωή τους, για να ελευθερωθούν τα σημερινά Βορίζα. Η τιμή και η ανδρεία, που είχαν αυτοί οι θαρραλέοι αντάρτες, προσελκύει το ενδιαφέρον του οποιουδήποτε και η αποφασιστικότητά τους για τη «σωτηρία» του χωριού προκαλεί τον θαυμασμό μας. Μιχαέλα Κακουλάκη Γ1 Ιωάννα Καραμήτρου Γ1 Πηγή: Κωνσταντίνος Γ. Καργάκης, «Τραχήλι», Ηράκλειο Αύγουστος 2008 ΠΕΙΡ ΚΑΙ ΜΑΝΙΑ 37

Αφιέρωμα στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο Οι λέξεις γίναν άνθρωποι και οι άνθρωποι αναμνήσεις αυθεντική μαρτυρία Ένα Σαββατοκύριακο σκέφτηκα να πάρω συνέντευξη από την προγιαγιά μου, που λέγεται Δέσποινα και μένει στο χωριό Κασσάνοι Πεδιάδος. Με ενδιαφέρον λοιπόν έκατσα κι άκουσα την ιστορία που είχε να μου πει … Ήταν 16 χρονών, όταν είχε πρωτογνωρίσει τον προπάππου μου κι εκείνος έφευγε για το μέτωπο. Τον είχαν καλέσει νωρίτερα. Είχαν περάσει πολλές μέρες από όταν έφυγε ο παππούς μου για το μέτωπο. Στις τελευταίες του επιστολές εκείνος τής έγραφε ότι είχε ακούσει βόμβες να πέφτουν κατά τη μεριά του χωριού και ρωτούσε τη γιαγιά μου εάν είναι καλά. Ήταν όντως αλήθεια, οι βόμβες είχαν πέσει εκεί κοντά, αλλά όλοι ήταν καλά. Στο σπίτι της γιαγιάς μου όλα κυλούσαν ήρεμα, μέχρι που μια μέρα ένας συγχωριανός τούς ενημέρωσε ότι περνούσαν οι Γερμανοί, για να πάρουν το λάδι και το σιτάρι από τα σπίτια. Η μαμά της γιαγιάς μου πήγε τρέχοντας στη σοφίτα κι έκρυψε ένα κλουβί με κουνέλια κάτω από το κλινοσκέπασμα του κρεβατιού, κι ανακάτεψε τα σεντόνια με τις κουβέρτες, για να μην καταλάβουν οι Γερμανοί ότι κάτι έκρυβαν εκεί. Οι Γερμανοί μπήκαν μέσα στο σπίτι, κατευθύνθηκαν προς τη σοφίτα κι άδειασαν όλο το λάδι από το βαρέλι, χύνοντάς το σε ένα δικό τους, για να το πάρουν μαζί τους. Ο «αρχηγός» παρατήρησε ότι ένα κάδρο στον τοίχο έμοιαζε με μια πορτούλα. Διέταξε λοιπόν να βγάλουν το κάδρο από τον τοίχο και να δουν τι υπήρχε μέσα σε αυτόν. Μόλις έβγαλαν το κάδρο, αντίκρισαν μια εικόνα τυλιγμένη με χαρτιά. Ξετυλίγοντας τα χαρτιά, είδαν τη βασίλισσα Φρειδερίκη που ήταν Γερμανίδα. Τότε ο «αρχηγός» χτύπησε τη γιαγιά μου ΠΕΙΡ ΚΑΙ ΜΑΝΙΑ 38

στον ώμο και της είπε “Ausgezeichnet” (που στα ελληνικά σημαίνει «μπράβο») και διέταξε τους άλλους Γερμανούς να ξαναδειάσουν το λάδι μέσα στο βαρέλι. Επειδή είχε χαρεί που είδε την εικόνα της βασίλισσας Φρειδερίκης, είπε στους άλλους Γερμανούς να φέρουν λίγο σιτάρι από αυτό που πήραν από τα άλλα σπίτια και να τους το δώσουν. Φυσικά η μαμά της γιαγιάς μου δεν το δέχτηκε κι εκείνοι το πήραν πίσω. Αυτή την ιστορία μού είπε η γιαγιά μου το Σαββατοκύριακο. Συγκινήθηκα πολύ, ένιωσα περήφανη για τον τόπο μου και πάνω από όλα περήφανη για την προγιαγιά μου, καθώς εκείνη και η οικογένειά της δεν δέχτηκαν το σιτάρι, παρόλο που ήταν μια περίοδος πείνας και φτώχειας. Ακόμα πιο περήφανη ένιωσα για τον προπάππου μου που αγωνίστηκε με τόση αυταπάρνηση και γενναιότητα για τον τόπο του κι ας μη ζει πια … Μάρα Κοκολάκη Β2 Φωτογραφικό αρχείο: οικογένεια Χανιωτάκη – Οικονόμου ΠΕΙΡ ΚΑΙ ΜΑΝΙΑ 39

Αφιέρωμα στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο Μια αυτοθυσία σ΄ εκείνα τα δύσκολα χρόνια αυθεντική μαρτυρία Η γιαγιά μου, ονομαζόμενη Γεωργία Ιατράκη, μου διηγήθηκε μία ιστορία σχετικά με ένα γεγονός που συνέβη στον προπάππου μου, ο οποίος αναγκάστηκε να υποστεί τις κακουχίες κατά τη γερμανική κατοχή. Γι’ αυτό λοιπόν το γεγονός πρόκειται να μιλήσω, για να βοηθήσω τους αναγνώστες να συνειδητοποιήσουν πώς βίωναν οι άνθρωποι όλες αυτές τις καταστάσεις. Το 1942 ένας κάτοικος της περιοχής «Πάνω Ασίτες», που λεγόταν Ζαχαρίας Θεοχαράκης, μαρτύρησε στους Γερμανούς ποιοι άνθρωποι από αυτό το χωριό κρατούσαν όπλο, έτσι ώστε εκείνος να διατηρεί καλές σχέσεις μαζί τους, για να μην κινδυνεύει από αυτούς. Ανάμεσα λοιπόν σε αυτούς τους ανθρώπους που πρόδωσε ήταν και ο πατέρας της γιαγιάς μου, ο Ζαχαρίας Ιατράκης. Οι Γερμανοί, αφού οδήγησαν τον προπάππου μου σε ένα μέρος, τον ανάγκασαν να ομολογήσει πού βρίσκεται το πιστόλι του, για να τον ελευθερώσουν. Όμως εκείνος έλεγε την αλήθεια ότι δηλαδή δεν κουβαλούσε κανένα όπλο. Τότε, αφού τον βασάνισαν με πολύ σκληρό τρόπο, τον φυλάκισαν, με αποτέλεσμα η οικογένειά του να δυστυχεί, αφού νόμιζαν ότι δεν πρόκειται να ξανασμίξουν ποτέ ξανά. Επί δέκα συνεχόμενες μέρες τον κρατούσαν με βίαιο τρόπο! Του έδωσαν προθεσμία τρεις ημέρες, για να φανερώσει η το πιστόλι του, διαφορετικά θα τον σκότωναν τη 13 ημέρα. Τη δέκατη μέρα κατηγορήθηκε και ο αδελφός του προπάππου μου για κτήση όπλου στο σπίτι του και οι Γερμανοί τον απείλησαν πως, αν δεν παραδώσει το πιστόλι του, θα τον σκοτώσουν. Τότε ο αδερφός του, που ήξερε ήδη από την προγιαγιά μου για τον προπάππου μου, αποφάσισε να παραδοθεί στους Γερμανούς, για να σώσει τον αδερφό του, αφού εκείνος είχε παιδιά που έπρεπε να αναθρέψει. Ύστερα από πολλά βασανιστήρια του αδελφού του, ο προπάππους μου αναγκάστηκε να ομολογήσει πως είχε δώσει το πιστόλι σε έναν συγχωριανό του και δεν το είχε πια. Έτσι, ελευθέρωσαν μόνο αυτόν. Τότε εκείνος ζήτησε από τον πρόεδρο του χωριού να του δώσει το όπλο, για να αφήσουν ελεύθερο και τον αδελφό του. Την επόμενη μέρα ο πρόεδρος παρέδωσε το όπλο του και τότε αποφυλάκισαν και τον αδελφό του προπάππου μου. Έτσι επέστρεψε κι εκείνος στο χωριό. Από τότε όλα άλλαξαν προς το καλύτερο και συνέχισαν με τον ίδιο απλό τρόπο τη ζωή τους! Η ιστορία αυτή είναι αρκετά συγκινητική και με έκανε να καταλάβω πόσο δύσκολη και σκληρή ήταν η ζωή τότε για τους ανθρώπους λόγω της αδίστακτης συμπεριφοράς των Γερμανών. Επίσης, μέσα από αυτή την εμπειρία του παππού μου, αναδεικνύονται ανθρώπινες αξίες όπως η αγάπη για τον συνάνθρωπο, η αλληλεγγύη, η ειλικρίνεια, η καλοσύνη και η αξία της οικογένειας. Νεφέλη Κουρουπάκη Β2 ΠΕΙΡ ΚΑΙ ΜΑΝΙΑ 40

Αφιέρωμα στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο Ο παππούς, το σπίτι και ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος Ένα διήγημα από την Ελεάνα Μαρινάκη (Α2) Απέναντι απ’ το σπίτι μου υπάρχει ένα μικρό σπίτι, το οποίο την εποχή του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου ήταν η κατοικία και το κρησφύγετο του παππού μου, όπου ζούσε σε μικρότερη ηλικία και που καταπατήθηκε απ’ τους Γερμανούς. Τώρα είναι ετοιμόρροπο και ίσως στοιχειωμένο. Κάθε βράδυ το κοιτώ κι αναρωτιέμαι … Τι άραγε έγινε εκεί μέσα; Μια μέρα αποφάσισα να ρωτήσω τον παππού μου. Έσυρε την καρέκλα και την άφησε δίπλα απ’ τη μεγάλη μπεζ πολυθρόνα του κι άρχισε ν΄ αφηγείται … - Τώρα θα ταξιδέψουμε πίσω στο 1940 - στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ξυπνούσα σχεδόν κάθε μέρα από τον θόρυβο των όπλων. Κάθε μέρα διάβαζα ένα κεφάλαιο από τα πολυδιαβασμένα και ελάχιστα βιβλία που είχαμε στο σπίτι, και το απόγευμα πήγαινα να παίξω με τους φίλους μου. Αυτό γινόταν κάθε μέρα επί έξι χρόνια. Όταν ξημέρωνε 10 Απριλίου 1941, ακούσαμε μια δυνατή σειρήνα που μου έπαιρνε τα αυτιά και σήμαινε πόλεμος. Ο πατέρας μου ανησύχησε και μετά το πρωινό μού ανακοίνωσε πως θα πηγαίναμε να μείνουμε στο μικρό υπόγειο του σπιτιού. Πήραμε τα απολύτως απαραίτητα (όσα δηλαδή χωρούσαν στις μικρές τσάντες μας), συνεννοήθηκε ο πατέρας με μια φιλική οικογένεια για το πού θα μέναμε, και μετακομίσαμε στο υπόγειο του σπιτιού μας. Κυλούσαν οι μέρες σαν νερό, χωρίς να συμβαίνει κάτι το ιδιαίτερο. Από τις 25 Μαΐου άλλαξαν όλα ριζικά στη ζωή μου. Ήταν βράδυ, όχι πολύ αργά∙ όμως είχε ήδη σκοτεινιάσει. Εγώ ζωγράφιζα στον τοίχο με ένα κάρβουνο, που είχα βρει πεταμένο σε μια γωνιά, και οι γονείς μου συζητούσαν. Χτύπησε η πόρτα, οι γονείς μου σώπασαν και μου έκαναν νόημα να μην κουνηθώ και να μη μιλήσω. Η πόρτα χτύπησε πολλές φορές … εμείς δεν δίναμε σημασία. Ακούστηκε μια απαλή, γλυκιά φωνή … - Κύριε Μάνο, κύριε Μάνο, η Ειρήνη είμαι, ανοίξτε μου! Ο πατέρας σηκώθηκε κι άνοιξε την πόρτα. Μπήκε μέσα η Ειρήνη τρομοκρατημένη. - Κύριε Μάνο, με κυνηγάνε και με χτύπησαν στο χέρι. Ο πατέρας κοίταξε το χέρι της Ειρήνης και είπε στη μητέρα μου να φέρει επιδέσμους και νερό. Της καθάρισε το χέρι απ’ τα αίματα και της το τύλιξε με ένα κομμάτι πανί. Η Ειρήνη ήταν τόσο κουρασμένη που δεν πρόλαβε να μου πει τι συνέβη, γιατί την πήρε ο ύπνος και εμείς δεν θέλαμε να την ενοχλήσουμε. Το πρωί είχαμε όλοι ξυπνήσει εκτός από την Ειρήνη. Την παρατηρούσα, καθώς κοιμόταν. Ήταν πολύ όμορφη. Στο πρόσωπό της κυριαρχούσε γαλήνη. ΠΕΙΡ ΚΑΙ ΜΑΝΙΑ 41

Ξαφνικά άκουσα δυνατά χτυπήματα στην πόρτα και φωνές. Πάλι σωπάσαμε∙ μα αυτή τη φορά έσπασαν την πόρτα για να μπουν. Ήταν δυο άντρες που φορούσαν στρατιωτική στολή, κρατούσαν όπλα και φώναζαν εκνευρισμένοι σε μια άλλη γλώσσα που δεν γνώριζα. Θαρρώ πως ήταν γερμανικά, αλλά δεν είμαι σίγουρος, συνέχισε ο παππούς. Κοίταζαν παντού, ώσπου εντόπισαν την Ειρήνη που μόλις είχε ξυπνήσει. Έβαλαν ακόμα πιο δυνατές φωνές και την άρπαξαν με το ζόρι … Πήγαν να μας συλλάβουν όλους, όμως οι γονείς μου είχαν συνεννοηθεί για το τι θα κάναμε αν συνέβαινε κάτι τέτοιο. Εγώ με τη μητέρα φύγαμε, τα καταφέραμε∙ όμως ο πατέρας έμεινε πίσω. Μάθαμε πως τον δολοφόνησαν μετά από τέσσερις μέρες … Όσο για εμάς, μείναμε στη Λάρισα, όπου ζούσε ένας θείος μου, ενώ το σπίτι κάηκε, αφού ο πατέρας μου, προτού φύγει, έριξε κάτω το τραπέζι με τα κεριά. - Παππού, πρέπει να έζησες πολύ δύσκολα παιδικά χρόνια! - Επέζησα όμως και μου έχει μείνει όλη αυτή η δύναμη, όλες αυτές οι αναμνήσεις, οι εμπειρίες και οι ιστορίες που έχω να διηγούμαι σε εσένα! Αυτή είναι η καλύτερη ανταμοιβή! Γράφτηκε στο πλαίσιο του μαθήματος της Γλωσσικής Διδασκαλίας με υπεύθυνη καθηγήτρια την κ. Διονυσία Μαράκη. ΠΕΙΡ ΚΑΙ ΜΑΝΙΑ 42

Αφιέρωμα στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο Το τελευταίο σημείωμα Η ταινία «Το τελευταίο σημείωμα» είναι μια παραγωγή του Παντελή Βούλγαρη. H πρώτη επίσημη προβολή πραγματοποιήθηκε στις 26 Οκτωβρίου 2017 στην Αθήνα. Η ταινία αυτή βασίζεται σε αληθινά γεγονότα και είναι αφιερωμένη στους 200 αθώους Έλληνες συμπατριώτες μας που εκτελέστηκαν στην Καισαριανή την 1η Μαΐου 1944. Η ταινία είναι η πραγματική ιστορία του 34χρονου Ναπολέοντα Σουκατζίδη. Ο πρωταγωνιστής της ταινίας, Αντρέας Κωνσταντίνου, υποδύεται τον ρόλο του Ναπολέοντα, ενός κομμουνιστή, ο οποίος συνελήφθη, εξορίστηκε και τελικά παραδόθηκε στους Γερμανούς μαζί με άλλους πολιτικούς κρατούμενους. Ήταν ένας από τους αθώους Έλληνες που εκτελέστηκαν. Ο Ναπολέοντας ήταν διερμηνέας στο στρατόπεδο του Χαϊδαρίου, δηλαδή ήταν παρών στις ανακρίσεις και μετέφραζε όσα έλεγε ο Γερμανός διοικητής του στρατοπέδου στους ανακρινόμενους, και το αντίθετο. Βρισκόμαστε στο τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, οπότε ο πρωταγωνιστής μεταφέρεται στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Χαϊδαρίου τη χρονιά 1944. Όπως αναφέραμε παραπάνω, ο Ναπολέοντας δούλευε ως διερμηνέας του διοικητή Καρλ Φίσερ. Καθώς εξελίσσεται η ιστορία, μας δίνεται η δυνατότητα να δούμε πώς ζούσαν εκείνη την εποχή οι Έλληνες μέσα στο στρατόπεδο αλλά και εκτός αυτού. Το έργο επικεντρώνεται στην ιστορία του Ναπολέοντα και καλύπτει ένα μικρό διάστημα πριν από την 1η Μαΐου 1944. Στη διάρκεια του έργου βλέπουμε πώς οι φυλακισμένοι μάθαιναν τα νέα και τις εξελίξεις για τον πόλεμο. Επίσης, παρακολουθούμε διάφορα απάνθρωπα βασανιστήρια και εργασίες, τις οποίες επέβαλλαν οι Γερμανοί στους κρατούμενους. Ξαφνικά κάποιοι Έλληνες αγωνιστές (η ελληνική αντίσταση) δολοφονούν έναν Γερμανό διοικητή και άλλους τρεις Γερμανούς στρατιώτες, καθώς αυτοί επέστρεφαν στο στρατόπεδο της ΠΕΙΡ ΚΑΙ ΜΑΝΙΑ 43

δικαιοδοσίας τους. Μετά από αυτό, άμεσα δίνεται διαταγή και ο Καρλ Φίσερ καλείται να επιλέξει από το στρατόπεδό του (Χαϊδάρι) 200 Έλληνες συλληφθέντες για εκτέλεση (50 Έλληνες για καθένα Γερμανό που σκότωσαν οι αγωνιστές της ελληνικής αντίστασης στο περιστατικό που αναφέρθηκε παραπάνω). Ο νεαρός Ναπολέοντας είναι ένας από αυτούς. Το έργο τελειώνει με την εκτέλεση των 200 αθώων.  Κάποιες σκηνές προκαλούν θλίψη, μελαγχολία και συγκίνηση στους θεατές. Σε αυτό συμβάλλει αρκετά και η μουσική, καθώς και οι ήχοι που πλαισιώνουν κάποιες σκηνές. Μάλιστα σε κάποια σημεία προκαλείται και ο θυμός των θεατών, καθώς βλέπουν τα βασανιστήρια και την απάνθρωπη συμπεριφορά των Γερμανών προς τους Έλληνες. Αυτές οι σκηνές δημιουργούν έντονα συναισθήματα στον θεατή και του δίνουν τη δυνατότητα να βιώσει αυτή την κατάσταση.  Τα γυρίσματα της ταινίας πραγματοποιήθηκαν στην Κρήτη.  Τα κουστούμια των ηθοποιών είναι προσαρμοσμένα στα ενδυματολογικά δεδομένα της εποχής εκείνης. Παύλος Καλφόγλου Γ1 Μην κλαις… Ποίηση: Εύα Μακρή (Γ2) Μην κλαις, έχεις εμάς. Μην ανησυχείς, όλα θα παν’ καλά. Εσύ ξέρεις την αλήθεια, αυτό αρκεί. Ασ΄ τους να κολάζονται στο ψέμα, στην καταδίκη τους αυτή. Καθάρματα, σε κάνουν να κλαις. Αλήτες, χωρίς γνώση και αρχές. Σχέδιο: Εύα Μακρή Γ2 ΠΕΙΡ ΚΑΙ ΜΑΝΙΑ 44

Το σακί με τα φλουριά Ένα παραμύθι από τον Νίκο Κουβιδάκη (Α1) Μια φορά και έναν καιρό ήταν ένας βοσκός που κάθε μέρα έπαιρνε το κοπάδι του και πήγαινε να τo βοσκήσει πάνω στο βουνό. Ήταν τίμιος άνθρωπος, όμως φτωχός και αγράμματος, και όλοι τον έκλεβαν χωρίς να το καταλαβαίνει. Κάθε βράδυ γύριζε στο σπίτι του και η γυναίκα του φώναζε πως δεν έχουν λεφτά και πως όλοι τον κλέβουν. Ο βοσκός όμως δεν έλεγε τίποτα, παρά προσπαθούσε να παρηγορήσει αυτή και τα παιδιά του, που κάθε μέρα αδυνάτιζαν όλο και περισσότερο. Τα έβλεπε ο βοσκός και δεν ήξερε τι να κάνει και στενοχωριόταν. Την άλλη ημέρα ο βοσκός, καθώς ανέβαινε το βουνό, τι να δει! Ένα σακί με χρυσά φλουριά! Το αφήνει όμως και σκέφτεται: «Μπορεί να είναι κάποιου που τα έχει μεγαλύτερη ανάγκη.» Όταν επιστρέφει στο σπίτι του αφηγείται στη γυναίκα του αυτό το περιστατικό. Οργισμένη εκείνη του απαντάει: «Βρε ευλογημένε άνθρωπε! Τρέξε τώρα, κι ας είναι βράδυ, να το πάρεις πίσω.» Τι να κάνει και ο βοσκός, τρέχει μέσα στη νύχτα να πάει να βρει το σακί με τα φλουριά. Το σακί προς μεγάλη του έκπληξη ήταν ακόμα εκεί. Το αρπάζει ο βοσκός και ξεκινά για το σπίτι του. Στον δρόμο τον συναντά ένας μπατίρης και του λέει: «Δώστε μου κάτι, καλέ μου άνθρωπε, να ταΐσω την οικογένειά μου.» Ο βοσκός, μην μπορώντας να βλέπει τους ανθρώπους σε τέτοια κατάσταση, βάζει το χέρι του μέσα στο σακί και του δίνει κάμποσα φλουριά. Πιο πέρα άλλος ένας μπατίρης έρχεται και του ζητά λίγα χρήματα. Του δίνει ο βοσκός. Αυτό έγινε πολλές φορές ακόμα, μέχρι που ο βοσκός δεν είχε άλλα φλουριά. Γυρνάει στο σπίτι του ο βοσκός λυπημένος και τη στιγμή που ήταν έτοιμος να ανοίξει την πόρτα ακούει μια φωνή να του μιλάει: «Είσαι τίμιος άνθρωπος.» «Ποιος είναι;» ρωτάει ξαφνιασμένος ο βοσκός. «Να μη σε ενδιαφέρει αυτό. Αυτό που ενδιαφέρει και τους δυο μας είναι πως είσαι ο πιο τίμιος από όλους που πέρασαν από αυτή τη δοκιμασία.» «Ποια δοκιμασία;», ρωτάει εντελώς μπερδεμένος ο βοσκός. ΠΕΙΡ ΚΑΙ ΜΑΝΙΑ 45

«Τη δοκιμασία των φλουριών. Ήσουν ο μόνος που δεν πήρε τα φλουριά και όταν σε ανάγκασε η γυναίκα σου να τα πάρεις, τα έδωσες όλα για καλό σκοπό.» «Πώς το ξέρεις;» «Ούτε αυτό πρέπει να σε ενδιαφέρει, αλλά πρέπει να σε ενδιαφέρει αυτό»: Και τότε ένα σύννεφο εμφανίστηκε κι από μέσα του έπεσε ένα μεγαλύτερο σακί, και αυτό γεμάτο με φλουριά. Τα παίρνει ο βοσκός και τα πάει στη γυναίκα του, κι έζησαν αυτοί καλά και εμείς καλύτερα. Σχέδιο: Λίνα Κυριακάκη Γ2 Γράφτηκε στο πλαίσιο του μαθήματος της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας με υπεύθυνη καθηγήτρια την κ. Κωνσταντίνα Σωτηροπούλου. Αναζητώντας τα νοήματα Ποίηση: Εύα Μακρή (Γ2) Είναι και αυτά, τα αναπάντητα ερωτήματα. Είναι και αυτοί οι συλλογισμοί, που με προβληματίζουν. Ποιο το νόημα …; Γιατί…; Για ποιο λόγο; Τι θα γίνει μετά; Ερωτήματα που ντρέπομαι να διατυπώσω. Λέξεις, αδύνατο να αρθρώσω. Κι αν τολμήσω, αστείες ακούονται. Αν ερωτήσω, περισσότερο συγχύζομαι. Σχέδιο: Εύα Μακρή Γ2 ΠΕΙΡ ΚΑΙ ΜΑΝΙΑ 46

Οι «μεταλλικές» αποχρώσεις της ρομποτικής Οι άνθρωποι διέφυγαν από τον χώρο της επιστημονικής φαντασίας και τη μετέτρεψαν σε μια τεχνολογική πραγματικότητα. Είχαμε την ευκαιρία να γνωρίσουμε έναν άνθρωπο που ήλθε σε επαφή με την ανάπτυξη της τεχνολογίας. Για καλή μας τύχη, ο άνθρωπος αυτός εργάζεται σε ένα από τα μεγαλύτερα ερευνητικά κέντρα διεθνώς. Ονομάζεται Δρ. Δημήτρης Τσακίρης και είναι Διευθυντής Ερευνών στο Ινστιτούτο Πληροφορικής - ΙΤΕ του Ηρακλείου Κρήτης. Θα μπορούσατε να μου πείτε μερικά πράγματα για το αντικείμενο με το οποίο ασχολείστε; Ασχολούμαι με την έρευνα σε θέματα ρομποτικής, ιδίως με τον συσχετισμό μεθόδων από τις επιστήμες του μηχανικού και των υπολογιστών με αποτελέσματα της μελέτης των έμβιων οργανισμών από τις επιστήμες της ζωής. Αναζητώντας λύσεις σε δύσκολα προβλήματα της ρομποτικής, και έχοντας κατά νου τις επιστημονικές προκλήσεις σημαντικών εφαρμογών της σε διάφορους τομείς, διαπιστώθηκε ότι οι υπάρχουσες μέθοδοι δεν επαρκούν και απαιτούνται καινοτόμες μέθοδοι τόσο για προβλήματα κίνησης των ρομπότ όσο και για προβλήματα αίσθησης, ελέγχου, σχεδιασμού, μάθησης ή αντίληψης. Έτσι, η ρομποτική στρέφεται συχνά στις επιστήμες που μελετούν έμβιους οργανισμούς, για να αντλήσει ιδέες και παραδειγματικές λύσεις, αξιοποιήσιμες σε αυτά τα προβλήματά της. Η βιολογία, οι νευροεπιστήμες, η ψυχολογία, ακόμη και η κοινωνιολογία προσέφεραν και προσφέρουν μια πλούσια πηγή πληροφοριών και ιδεών για τη ρομποτική. Ένας ιδιαίτερα συναρπαστικός νέος κλάδος της, αυτός της Βιο-ρομποτικής, έχει δημιουργηθεί από αυτή την αλληλεπίδραση. Η πρόοδος στις τεχνολογίες των υπολογιστών, των υλικών, των ηλεκτρονικών και των επικοινωνιών επιτρέπει στον νέο αυτό κλάδο να αξιοποιήσει τα αποτελέσματα, τουλάχιστον ορισμένα, των επιστημών της ζωής. Το εργαστήριό μας στο Ινστιτούτο Πληροφορικής του ΙΤΕ, το οποίο πρόσφατα επισκέφθηκε η Β΄ Γυμνασίου του Πειραματικού Γυμνασίου, συμβάλλει στην έρευνα που γίνεται παγκοσμίως σε αυτή την κατεύθυνση. Γιατί επιλέξατε την επιστήμη της ρομποτικής; Τι ήταν αυτό που σας τράβηξε για να ασχοληθείτε με αυτό τον τομέα της επιστήμης; Μου προσέλκυσαν το ενδιαφέρον οι γρήγορες επιστημονικές και τεχνολογικές εξελίξεις στον τομέα της ρομποτικής, που τη μετακινούσαν από τον χώρο της ΠΕΙΡ ΚΑΙ ΜΑΝΙΑ 47

επιστημονικής φαντασίας και τη μετέτρεπαν σε μια τεχνολογική πραγματικότητα, με σημαντική επίδραση στη βελτίωση της ζωής των ανθρώπων. Επίσης, μου προσέλκυσαν το ενδιαφέρον τα σημαντικά επιστημονικά προβλήματα σε αυτό τον τομέα, που αποτελούσαν και αποτελούν μια πρόκληση με μεγάλη πρακτική σημασία, αν επιλυθούν. Πότε άρχισε να αναπτύσσεται η επιστήμη της ρομποτικής; Ποιος ήταν αυτός που την προώθησε στον έξω κόσμο; Οι άνθρωποι, από τους αρχαίους χρόνους, οραματίζονταν αυτοκινούμενους μηχανικούς βοηθούς, που θα εκτελούσαν πιστά τις εντολές τις οποίες θα τους έδιναν, και θα υποβοηθούσαν τις ποικίλες δραστηριότητές τους. Στα Ομηρικά έπη περιγράφονται τέτοιοι μηχανικοί βοηθοί, κατασκευασμένοι από τον θεό Ήφαιστο. Έτσι, η Ραψωδία Σ της Ιλιάδας περιλαμβάνει την αναμφισβήτητα πρώτη στην ανθρώπινη ιστορία περιγραφή αυτού που, σε σύγχρονη ορολογία, θα ονομάζαμε ένα πολύ-ρομποτικό σύστημα, αποτελούμενο από είκοσι αυτοκινούμενα τρίποδα ρομπότ με τροχούς, που υπηρετούσαν στα δείπνα των θεών του Ολύμπου, ενώ, όταν τελείωναν, επέστρεφαν μόνα τους στο μέγαρο του Ηφαίστου (Σ373-377). Είναι επίσης πολύ γνωστός ο μύθος που αναφέρεται στον Τάλω, τον χάλκινο γίγαντα που περιπολούσε τις ακτές της Κρήτης υπό τις διαταγές του Μίνωα, για να την προφυλάσσει από τους εισβολείς. Ένα ανθρωπόμορφο ρομπότ, δηλαδή, για αμυντικές εφαρμογές. Η πραγματική υλοποίηση τέτοιων συστημάτων ξεκίνησε πιθανώς από τα μηχανικά αυτόματα του Ήρωνος του Αλεξανδρέα περί το 100 π.Χ. Τότε είχαν τη δυνατότητα να επαναλάβουν κινήσεις προγραμματισμένες μέσω του μηχανικού τους σχεδιασμού. Τέτοια μηχανικά αυτόματα, διαρκώς εξελισσόμενα, συνέχισαν να εμφανίζονται την περίοδο του Βυζαντίου, της Αναγέννησης και μεταγενέστερα. Ωστόσο, τα ρομποτικά συστήματα, με τα χαρακτηριστικά που δίνουμε σήμερα στον όρο, δηλαδή κυρίως τη δυνατότητα προγραμματισμού της κίνησής τους χωρίς αλλαγές στη μηχανική δομή τους, πρωτοεγκαταστάθηκαν στη βιομηχανία την δεκαετία του 1960 από την αμερικανική εταιρεία Unimation. Μια πηγή έμπνευσης για τη ρομποτική είναι τα βιβλία και οι ταινίες επιστημονικής φαντασίας από συγγραφείς όπως ο Isaac Asimov και ο Arthur Clarke, που βοήθησαν στη διάδοση των ιδεών, των οραμάτων, αλλά και των προβληματισμών σε σχέση με τα ρομπότ. Πώς μπορεί ο άνθρωπος να αξιοποιήσει στην καθημερινή του ζωή τη ρομποτική; Ποια είναι τα οφέλη της και ποια τα μειονεκτήματά της; Ανθρώπινες δραστηριότητες που είναι δύσκολες, βαρετές, επικίνδυνες, που απαιτούν μεγάλη ακρίβεια ή δύναμη, καθώς και την έκθεση του ανθρώπου σε αντίξοα ή ανθυγιεινά περιβάλλοντα, μπορούν να επωφεληθούν από τη χρήση ρομποτικών συστημάτων. ΠΕΙΡ ΚΑΙ ΜΑΝΙΑ 48

Ρομποτικά συστήματα χρησιμοποιούνται ευρέως στη βιομηχανία, για να αντικαταστήσουν τους ανθρώπους σε δύσκολες ή επικίνδυνες εργασίες μεταφοράς και κατεργασίας αντικειμένων, συγκόλλησης, βαφής, επιθεώρησης, κ.λπ. Πλήρως αυτοματοποιημένα εργοστάσια και αποθηκευτικοί χώροι, που δουλεύουν όλο το 24ωρο, σχεδόν χωρίς την παρουσία ανθρώπων, είναι ήδη σε λειτουργία. Ρομποτικά συστήματα έχουν μπει στα σπίτια και στους χώρους δουλειάς, όπου εκτελούν εργασίες καθαρισμού, ακόμη και σε πισίνες, εποπτεύουν τους χώρους, μεταφέρουν αντικείμενα, π.χ. την αλληλογραφία, βοηθούν τους ηλικιωμένους, και ακόμη χρησιμοποιούνται στην υποβοήθηση εκπαιδευτικών διαδικασιών ή και ως παιχνίδια. Ρομποτικοί βραχίονες αυξημένης ακρίβειας και αντίστοιχα εξελιγμένα ιατρικά εργαλεία χρησιμοποιούνται ήδη σε δύσκολες χειρουργικές επεμβάσεις σε συνδυασμό με προχωρημένες απεικονιστικές τεχνικές. Ρομποτικοί βραχίονες και συστήματα αυτοματισμού χρησιμοποιούνται επίσης ευρέως στα βιολογικά εργαστήρια, ώστε οι άνθρωποι να μην κινδυνεύουν να έρθουν σε επαφή με παθογόνους παράγοντες. Επιπλέον, ρομποτικά συστήματα χρησιμοποιούνται για την υποβοήθηση της αγροτικής παραγωγικής διαδικασίας και ιπτάμενα ρομπότ για την ανίχνευση πυρκαγιών σε δάση. Ρομποτικά υποβρύχια διασχίζουν τις θάλασσες, συλλέγοντας δεδομένα για το περιβάλλον και τα ευαίσθητα θαλάσσια οικοσυστήματα, ακόμη και από πολύ μεγάλα βάθη, ή υποβοηθούν τις υδατοκαλλιέργειες επιβλέποντας την καλή κατάσταση των υποθαλάσσιων εγκαταστάσεων. Ρομποτικά συστήματα έχουν αρχίσει να χρησιμοποιούνται σε αμυντικές εφαρμογές αλλά και στην εξερεύνηση άλλων πλανητών, όπως στον Άρη. Στη βιομηχανία, αυτά μπορούν να βελτιώσουν την ποιότητα και την ποσότητα των παραγόμενων προϊόντων, να μειώσουν το κόστος τους και να αυξήσουν τις ώρες λειτουργίας ενός εργοστασίου. Από την άλλη πλευρά όμως, τα ρομποτικά συστήματα μπορεί να μη δουλέψουν σωστά ή και να γίνουν επικίνδυνα, αν υπάρχουν ατέλειες στον σχεδιασμό ή στην κατασκευή τους, ή αν ο τρόπος χρήσης τους δεν είναι ο ενδεδειγμένος, π.χ. αν δεν λαμβάνονται υπόψη οι εγγενείς περιορισμοί στον σχεδιασμό και στην προδιαγεγραμμένη χρήση τους, όπως η περιορισμένη εμβέλεια των αισθητήρων τους ή η ενδεχόμενη απαίτηση να μην υπάρχουν εμπόδια ή άνθρωποι στον χώρο λειτουργίας τους. Επιπλέον, μειονεκτήματα μπορεί να είναι η σημαντική επένδυση που ίσως απαιτηθεί από μία επιχείρηση για να εξοπλισθεί με ρομποτικά συστήματα και για να προσαρμόσει τους χώρους της κατάλληλα, αλλά και ο ενδεχόμενος περιορισμός των θέσεων εργασίας, αν κάποιοι εργαζόμενοι αντικατασταθούν από αυτά τα συστήματα. Επομένως, τα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα της χρήσης τους πρέπει να σταθμιστούν προσεκτικά. Ποια είναι η άποψή σας για την ανάπτυξη των επιστημών σε μια Ελλάδα της οικονομικής κρίσης; Οι Έλληνες επιστήμονες στα πανεπιστήμια, ερευνητικά ιδρύματα και εταιρείες της χώρας έχουν σημαντική δραστηριότητα και συμβολή στην πρόοδο της επιστήμης διεθνώς. Παρά τα προβλήματα που σχετίζονται με την οικονομική κρίση, και που έχουν την εμφανή συνέπεια της αναγκαστικής μετακίνησης ενός σημαντικού αριθμού από αυτούς στο εξωτερικό, υπάρχουν σαφείς ενδείξεις για την ποιότητα και τη σημασία των ερευνητικών αποτελεσμάτων που παράγονται στην Ελλάδα. Η ΠΕΙΡ ΚΑΙ ΜΑΝΙΑ 49

ανάπτυξη της επιστήμης, της τεχνολογίας και της καινοτομίας, εκμεταλλευόμενη το υψηλό αυτό επίπεδο των Ελλήνων επιστημόνων, μπορεί να γίνει ένας μοχλός για να βελτιώσει η χώρα την παραγωγικότητά της και να βοηθηθεί να ξεπεράσει την οικονομική κρίση. Πιστεύετε ότι η ρομποτική θα αναπτυχθεί ακόμη περισσότερο στο άμεσο μέλλον; Τι πιστεύετε ότι θα αλλάξει στην επιστήμη της ρομποτικής; Η επιστήμη και οι εφαρμογές της ρομποτικής είναι σήμερα σε φάση ραγδαίας ανάπτυξης σε ερευνητικά κέντρα, πανεπιστήμια και εταιρείες υψηλής τεχνολογίας, σε όλο τον κόσμο, που αναμένεται, βέβαια, να συνεχίσει στο μέλλον. Η έμφαση της ρομποτικής στο μέλλον αναμένεται να μετακινηθεί σε ρομποτικά συστήματα που έχουν καλύτερες δυνατότητες ασφαλούς και αποτελεσματικής συνεργασίας με ανθρώπους, σε αντίθεση με την τωρινή πρακτική, π.χ. στη βιομηχανία, όπου τα ρομπότ και οι άνθρωποι εργάζονται σε ξεχωριστούς χώρους. Η μορφολογία των ρομποτικών συστημάτων πιθανώς θα αλλάξει δραματικά σε σχέση με τους σημερινούς ρομποτικούς βραχίονες. Θα έχουμε εξελιγμένα ανθρωπόμορφα ρομπότ ή άλλα ρομπότ εμπνευσμένα από τη μορφολογία της πληθώρας των έμβιων οργανισμών, ζώων που ζουν στην ξηρά, στο νερό ή πετούν, αλλά και φυτών, που καθένα θα είναι προσαρμοσμένο να δρα σε διάφορα περιβάλλοντα και να έχει διαφορετικές ικανότητες και συμπεριφορές. Θα έχουμε, επιπλέον, ρομποτικά συστήματα με σημαντικά βελτιωμένες αισθητηριακές και υπολογιστικές ικανότητες, καθώς και ικανότητες μάθησης. Τέλος, η ανθρωπότητα θα αρχίσει να μελετά σε μεγαλύτερο βάθος και να κατανοεί καλύτερα τα νομικά, οικονομικά, κοινωνικά και ηθικά θέματα που τίθενται από τη συνύπαρξη των ανθρώπων με εξελιγμένα ρομποτικά συστήματα, και να τα αντιμετωπίζει με πιο σωστό και ολοκληρωμένο τρόπο. Κύριε Τσακίρη, ευχαριστούμε πολύ για τον χρόνο που μας διαθέσατε και τις τόσο ενδιαφέρουσες πληροφορίες που μας δώσατε. Στέλλα Μανωλίτση Γ3 ΠΕΙΡ ΚΑΙ ΜΑΝΙΑ 50