ΠΕΙΡ ΚΑΙ ΜΑΝΙΑ_13ο τεύχος

Αφιέρωμα: Ματιές στον σύγχρονο κόσμο Περιήγηση στον κόσμο των γεύσεων Κάθε χώρα έχει τον δικό της πολιτισμό και κουλτούρα, τα οποία κάθε ντόπιος ξέρει. Αυτά, φυσικά, από χώρα σε χώρα διαφέρουν αρκετά. Γι’ αυτό το να ταξιδεύεις και να μαθαίνεις για άλλες χώρες έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον. Συνήθεις ερωτήσεις που έχουν σχέση με τον πολιτισμό και κουλτούρα άλλων χωρών, όπως «Τι φαγητό τρώνε στην Ινδονησία;» «Πώς ντύνονται οι πολίτες τής Κούβας;», μας προκαλούν δίψα για γνώση. Με αφορμή αυτές τις συχνές απορίες, γράφω το παρόν άρθρο, στο οποίο παρουσιάζονται χαρακτηριστικά «πιάτα» χωρών από κάθε ήπειρο του πλανήτη μας. ΑΣΙΑ Φιλιππίνες: Sinigang (Σίνιγκανγκ) Το sinigang είναι σούπα ή στιφάδο που χαρακτηρίζεται από πικρή και αλμυρή γεύση. Συνδέεται συνήθως με το δέντρο «οξυφοίνιξ». Προέρχεται από την κουλτούρα των Ταγκαλόγκ. Περιλαμβάνει είτε κρέας είτε θαλάσσιο φαγητό (ψάρια, χοιρινό, γαρίδες, κοτόπουλο κ.λπ.), ταμάρινδο, τομάτες, σκόρδο και κρεμμύδια. Ινδονησία: Pempek (Πέμππεκ) To pempek είναι αλμυρό σνακ ψάρο- κέικ φτιαγμένο από -προφανώς- ψάρι, ταπιόκα, και συνοδεύεται με αλμυρή και γλυκιά σάλτσα. Το πιάτο αυτό «κατάγεται» και εντάσσεται στην κουζίνα τού Παλεμπάνγκ, πρωτεύουσα της Νότιας Σουμάτρα. Η ιστορία του είναι άγνωστη. Πολλοί ντόπιοι λένε ότι είναι επηρεασμένο από την Κίνα. ΠΕΙΡ ΚΑΙ ΜΑΝΙΑ 51

Τα κύρια υλικά που πρέπει να χρησιμοποιηθούν για τη δημιουργία τού πιάτου είναι: για τη ζύμη ψάρι, νερό, αλάτι και αλεύρι από σάγκο, για τη σάλτσα ζάχαρη φοίνικα, πιπεριά τσίλι, σκόρδο, ξίδι και αλάτι. Βιετνάμ: Bánh mì (Μπαν μι) Το Bánh mì είναι σάντουιτς με μπαγκέτα, λαχανικά και κρέας από διαφορετικές ιθαγενείς κουζίνες τού Βιετνάμ. Πρωτοήρθε στο Βιετνάμ στα μέσα τού 19ου αιώνα κατά τη γαλλική αποικιοκρατική αυτοκρατορία στην Ασία, και το 1950 αναπτύχθηκε το βιετναμέζικο σάντουιτς. Τα κύρια υλικά είναι φυσικά ψωμί, κρέατα όπως γουρουνίσιο λουκάνικο και λαχανικά όπως κόλιανδρος, αγγούρι, καρότο και νταϊκόν, αλλά γενικώς μπορείς να βάλεις ό,τι προτιμάς. ΑΦΡΙΚΗ Αιθιοπία: Kitfo (Κέτφο) Το kitfo είναι ένα πιάτο από άψητο μοσχαρίσιο κιμά, μαριναρισμένο με μπαχαρικά και βότανα. Σερβίρεται με ιντζέρα, επίπεδο ψωμί από την αιθιοπική κουζίνα. Το συγκεκριμένο πιάτο δεν έχει κάποιο είδος ιστορίας, αλλά αυτό που το κάνει ιδιαίτερο είναι η διαδικασία τής ετοιμασίας του, μαζί με το σερβίρισμά του. Ζιμπάμπουε: Mapopo Candy (μαπόπο ζαχαρωτά) Τα mapopo candy είναι ζαχαρωτά, φτιαγμένα από παπάγια, ψημένα και καλυμμένα από ζάχαρη. Η παπάγια γενικά αναπτύσσεται αρκετά σε υψηλές θερμοκρασίες, ενώ αυτή της Ζιμπάμπουε έχει ονομαστεί μαπόπο, απ΄ όπου προήλθε και το όνομα του ΠΕΙΡ ΚΑΙ ΜΑΝΙΑ 52

πιάτου. Η δημιουργία των γλυκών αυτών ξεκίνησε από την ανάγκη των ανθρώπων να φάνε κάτι στεγνό πριν από τον χειμώνα, οπότε «στέγνωναν» παπάγια και την έψηναν απλώς με ζάχαρη. Ζάμπια: Chikanda (Τσικάντα) Το Chikanda είναι ένα σνακ αποτελούμενο από ορχιδέες, φυστίκια τού εδάφους και τσίλι. Αρχικά το έτρωγαν η φυλή Μπέμπα στη Ζάμπια, και άλλες φυλές στην Τανζανία, σε μικρές ποσότητες, καθώς έπρεπε να βρουν και να μαζέψουν ορχιδέες. ΑΜΕΡΙΚΗ Μεξικό: Pozole (Ποθόλε) Το Pozole είναι παραδοσιακή σούπα φτιαγμένη από χονδροκομμένο αραβόσιτο μαζί με κρέας και διάφορα μπαχαρικά που θέλεις. Εμφανίστηκε πρώτη φορά στη Μεσοαμερική, πριν από την άφιξη του Κολόμβου. Φτιαχνόταν για ειδικές περιστάσεις, καθώς το καλαμπόκι ήταν ένα ιερό φυτό για τους Αζτέκους και άλλους λαούς στη γύρω περιοχή. ΠΕΙΡ ΚΑΙ ΜΑΝΙΑ 53

Κούβα: Congri (Κόνγκρι) To Congri είναι ουσιαστικά η κουβανή έκδοση του φαγητού «ρύζι με μαύρα φασόλια». Ψήνεται με πιπεριές, κρεμμύδι, σκόρδο, κύμινο, δάφνη και, πολλές φορές, με μπέικον. To πιάτο υπάρχει από την εποχή που οι Μαυριτανοί είχαν εισβάλει στην Ισπανία και στη συνέχεια «έφτασε» στην Κούβα. Περού: Lomo saltado (Λόμο σαλτάδο) To Lomo saltado είναι τηγανητό βοδινό φιλέτο, μαζί με κρεμμύδι, ντομάτες, τηγανητές πατάτες και άλλα υλικά, και προέρχεται από την παράδοση Chifa, δηλαδή την κινέζικη κουζίνα τού Περού. To φιλέτο μαρινάρεται με ξίδι, σάλτσα σόγιας και μπαχαρικά. Συνήθως σερβίρεται με πατάτες και ρύζι, πράγμα που αποδεικνύει την πολιτισμική του «ανάμειξη», καθώς οι πατάτες προέρχονται από το Περού και το ρύζι από την Ασία. ΕΥΡΩΠΗ 54 Ουγγαρία: Goulash (Γκούλας) Το Goulash είναι σούπα από κρέας και λαχανικά μαζί με πάπρικα και άλλα μπαχαρικά. Είναι εθνικό φαγητό τής Ουγγαρίας αλλά και το σύμβολο της χώρας. Πρωτοεμφανίστηκε τον 9ο αιώνα και το έτρωγαν Ούγγροι βοσκοί. Το κρέας ΠΕΙΡ ΚΑΙ ΜΑΝΙΑ

στέγνωνε με τον ήλιο, συντηρούνταν σε τσάντες από στομάχια προβάτων και χρειαζόταν μόνο νερό για να γίνει γεύμα. Η σούπα προτιμάται σε πολλές περιοχές και χώρες εκτός από την Ουγγαρία. Ιρλανδία: Boxty To Boxty είναι παραδοσιακές τηγανίτες πατάτας. Υπάρχουν διάφορες εκδοχές και συνταγές, που όλες συμφωνούν σε ένα υλικό: καλοτριμμένες άψητες πατάτες. Η πιο γνωστή εκδοχή περιέχει τις πατάτες και αλεύρι. Το Boxty σερβίρεται την ημέρα τής Αγίας Μπριγκίντ, πολιούχου των γαλακτοκομικών. Γερμανία: Rouladen (Ρουλάντεν) Το Rouladen είναι γεύμα το οποίο συνήθως αποτελείται από μπέικον, κρεμμύδι, μουστάρδα και πίκλες, τυλιγμένο από λεπτοκομμένο μοσχάρι. Σερβίρεται συνήθως με ντάμπλινγκ πατάτας ή πουρέ πατάτας και κόκκινο μαρούλι. Παρόλο που η ιστορία τού πιάτου είναι άγνωστη, σε μια περίοδο θεωρούνταν ένα πολύ σημαντικό πιάτο, οπότε προσφερόταν μόνο τις Κυριακές ή σε ειδικές περιπτώσεις. ΩΚΕΑΝΙΑ Νέα Ζηλανδία και Αυστραλία: Pavlova (Πάβλοβα) Το Pavlova είναι γλυκό φτιαγμένο σαν τη μαρέγκα, με φράουλες, ακτινίδια ή φρούτα τού πάθους και σαντιγί στην κορυφή. Το όνομα του πιάτου προέρχεται από τη χορεύτρια Άννα Πάβλοβα, καθώς πιστεύεται ότι δημιουργήθηκε προς τιμήν της, κατά ΠΕΙΡ ΚΑΙ ΜΑΝΙΑ 55

τη διάρκεια της περιοδείας της στην Αυστραλία και Νέα Ζηλανδία το 1920. Σερβίρεται συχνά σε εορταστικά γεύματα. Παπούα Νέα Γουινέα: Saksak (σάκσακ) Τα Saksak είναι ντάμπλινγκς φτιαγμένα από σάγου και λιωμένες μπανάνες τυλιγμένες σε φύλλα μπανάνας, βρασμένα με γάλα καρύδας. Γενικά στην Παπούα Νέα Γουινέα, οι κάτοικοι βασίζονται στη γεωργία, οπότε τα βασικά τους τρόφιμα είναι λαχανικά ρίζας (όπως καρότα), μπανάνες και σαγού. Η διατροφή τους αποτελείται κυρίως από χορτοφαγικά φαγητά. Φίτζι: Tavioka (Ταβιόκα) To Tavioka είναι επιδόρπιο από βρασμένη, ψημένη στο φούρνο ή τριμμένη κασάβα, η οποία ψήνεται με κρέμα καρύδας μαζί με ζάχαρη και λιωμένες μπανάνες. Το πιάτο εμφανίστηκε γύρω στο 1936 στο Φίτζι, τότε που έφτασε η κασάβα, για να βοηθήσει στην ενίσχυση της παραγωγής γεωργικών προϊόντων. ΠΕΙΡ ΚΑΙ ΜΑΝΙΑ Σοφοκλής Τουπής Γ3 56

Αφιέρωμα: Ματιές στον σύγχρονο κόσμο Παράξενα πιάτα από όλο τον κόσμο Σούπα από φωλιά πουλιών Η σούπα από φωλιές χελιδονιών είναι ένα κινέζικο έδεσμα. Για την παρασκευή του χρησιμοποιούνται οι φωλιές ενός σπηλαιόβιου πτηνού που μοιάζει με το χελιδόνι και λέγεται swiftlet. Οι φωλιές δίνουν μία ασυνήθιστη υφή στη σούπα. Οι φαγώσιμες φωλιές είναι τα ακριβότερα ζωικά προϊόντα που καταναλώνονται από ανθρώπους. Οι φωλιές χρησιμοποιούνται στην κινεζική κουζίνα για πάνω από 400 χρόνια. Η σούπα παρασκευάζεται από πουλιά τού γένους Aerodramus που ζουν στις ακτές τής νοτιοανατολικής Ασίας. Η φωλιά κατασκευάζεται αποκλειστικά από το σάλιο των πουλιών. Οι φωλιές κατασκευάζονται κατά την περίοδο αναπαραγωγής, για να είναι έτοιμες να υποδεχτούν τα αυγά. Οι φωλιές μαζεύονται από τις σπηλιές ασβεστόλιθου της νήσου Βόρνεο. Σε πολλές περιοχές το οικοσύστημα των πτηνών καταστρέφεται σε μεγάλο βαθμό εξαιτίας τής συγκομιδής τής φωλιάς. Μετά τη συγκομιδή οι φωλιές μουλιάζονται και στη συνέχεια βράζονται στον ατμό. Casu Marzu Tο κάζου μάρτζου (Casu marzu, κυριολεκτικά σάπιο τυρί) είναι παραδοσιακό πρόβειο τυρί τής Σαρδηνίας, το οποίο περιέχει ζωντανές προνύμφες μυγών. Μια ποικιλία τού τυριού παράγεται στα χωριά τής νότιας Κορσικής. Το κάζου μάρτζου προέρχεται από πεκορίνο (είδος τυριού) το οποίο περνάει από το τυπικό στάδιο ωρίμανσης και φτάνει σε κατάσταση αποσύνθεσης, την οποία προκαλεί η παρουσία νυμφών μύγας, οι οποίες τρώνε το τυρί. Αυτές οι προνύμφες εισάγονται επίτηδες στο τυρί, προκαλώντας τη διάσπαση των λιπαρών τού τυριού. Η υφή τού ΠΕΙΡ ΚΑΙ ΜΑΝΙΑ 57

τυριού γίνεται πολύ μαλακή, με παρουσία λίγου υγρού. Οι προνύμφες εμφανίζονται ως διάφανα λευκά σκουλήκια. Blodplättar Το Blodplättar ή τηγανίτες αίματος είναι ένα πιάτο που σερβίρεται στη Φινλανδία, την Εσθονία, τη Σουηδία και τη Νορβηγία, και παρασκευάζεται από αίμα γουρουνιού, γάλα, αλεύρι από κριθάρι, μελάσα, κρεμμύδι και βούτυρο. Είναι παρόμοιο με τη μαύρη πουτίγκα, αλλά είναι λεπτότερο και τραγανότερο. Το Blodplättar τηγανίζεται σε τηγάνι. Οι τηγανίτες συνήθως σερβίρονται με θρυμματισμένα lingonberries ή μαρμελάδα lingonberry, και μερικές φορές με χοιρινό ή κρέας ταράνδου. Βατραχοπόδαρα Τα βατραχοπόδαρα είναι μια από τις πιο γνωστές λιχουδιές τής γαλλικής και της κινέζικης κουζίνας. Τα πόδια των βρώσιμων βατράχων καταναλώνονται επίσης σε άλλα μέρη τού κόσμου, συμπεριλαμβανομένων του Βιετνάμ, της Καμπότζης, της Ταϊλάνδης, της Ινδονησίας κ.τ.λ. Από το 2014 ο μεγαλύτερος εξαγωγέας βρώσιμων βατράχων στον κόσμο είναι η Ινδονησία. Στη Βραζιλία, το Μεξικό και την Καραϊβική, πολλοί βάτραχοι εξακολουθούν να αλιεύονται. Τα πόδια βατράχου είναι πλούσια σε πρωτεΐνες, ωμέγα-3, λιπαρά, οξέα, βιταμίνη Α και κάλιο. Η γεύση και η υφή τού κρέατος βατράχου είναι περίπου μεταξύ κοτόπουλου και ψαριού. Οι βάτραχοι εκτρέφονται στο εμπόριο σε ορισμένες χώρες, για παράδειγμα στο Βιετνάμ. Η κουζίνα των βατραχοπόδαρων αμφισβητείται στο πλαίσιο των δικαιωμάτων των ΠΕΙΡ ΚΑΙ ΜΑΝΙΑ 58

ζώων, καθώς τα πόδια τού βατράχου συχνά αφαιρούνται χωρίς να σφάζονται πρώτα οι βάτραχοι, οπότε οι βάτραχοι που ζουν ακόμα απορρίπτονται. Akutaq Το παγωτό τής Αλάσκας (επίσης γνωστό ως akutaq) είναι ένα επιδόρπιο φτιαγμένο από συγκεκριμένα αποξηραμένα ψάρια (όπως τούρνα, sheefish, inconnu και whitefish), αποξηραμένο κρέας άλκης, λίπος και μούρα πολλών ειδών (cowberry, bilberry, cranberry, bearberry, crowberry) ή ήπια γλυκαντικά όπως ρίζες ινδικής πατάτας ή άγριου καρότου, που αναμειγνύεται και χτυπιέται. Παρόλο που λέγεται πως είναι τόσο νόστιμο όσο το κανονικό παγωτό, οι λάτρεις των γλυκών δεν θα ικανοποιηθούν αρκετά, καθώς η διαφορά μεταξύ τους είναι μεγάλη. Πρόσφατα προστέθηκαν υλικά όπως ζάχαρη, γάλα και φυτικό λίπος. Sanguinaccio dolce Το Sanguinaccio dolce είναι μια ιταλική πουτίγκα από αίμα χοίρου, η οποία είναι κρεμώδης και γλυκιά, και έχει συστατικά όπως σοκολάτα, γάλα, κουκουνάρι, σταφίδες, ζάχαρη καθώς και αίμα χοίρου. Στη Νάπολη παρασκευάζεται παραδοσιακά για το Carnevale - την ημέρα τής γιορτής πριν από τη Σαρακοστή. Παρασκευάζεται και σε άλλες περιοχές τής Ιταλίας, όπου υπάρχουν τοπικές παραλλαγές ως προς τη θερμοκρασία στην οποία σερβίρεται και ως προς το αν είναι αρκετά ρευστό για dipping ή αν μπορεί να διαμορφωθεί σε πουτίγκα ή κέικ. ΠΕΙΡ ΚΑΙ ΜΑΝΙΑ 59

Αυγό ενός αιώνα Το σκούρο πράσινο χρώμα τού κρόκου και το ασπράδι που έχει γίνει σαν ζελέ καφέ χρώματος μας κάνει να πιστεύουμε ότι αυτά τα αβγά όντως είναι 100 ετών, αν και στην πραγματικότητα είναι μόλις λίγων μηνών. Είναι ένα παραδοσιακό φαγητό στην Κίνα, το οποίο αποκαλούν «αβγά 1.000 ετών» ή «αβγά ενός αιώνα». Πρόκειται για ένα παράξενο φαγητό που γίνεται από αβγά πάπιας, κότας ή ορτυκιού, τα οποία διατηρούνται σε ένα μείγμα από στάχτη, αλάτι, άσβηστο ασβέστη, φλοιό ρυζιού και πηλό για αρκετές εβδομάδες ή και μήνες, μέχρι ο κρόκος να γίνει σκούρος πράσινος με κρεμώδη υφή και μυρωδιά θείου και αμμωνίας (όπως μυρίζουν συνήθως τα χαλασμένα αυγά), ενώ το ασπράδι να γίνει ένα σκούρο καφέ ζελέ με ελαφρώς αλμυρή γεύση. Τα «αβγά τού αιώνα» τρώγονται είτε σκέτα είτε ως συνοδευτικό ή ορεκτικό, ενώ κάποιοι τα προσθέτουν ως βασικό υλικό σε διάφορα κυρίως πιάτα. Escamoles Το εσκαμόλ είναι ένα φαγητό ιδιαίτερα γνωστό στο Μεξικό, το οποίο φτιάχνεται από τις προνύμφες των μυρμηγκιών. Οι προνύμφες συγκεντρώνονται από τις ρίζες τού φυτού Αγαύη και οι κάτοικοι το τρώνε από την εποχή των Αζτέκων. Ακόμα, αυτό το πιάτο έχει το όνομα «χαβιάρι μυρμήγκι». Πιθανώς, μπορείτε να μαντέψετε ότι με το ορεκτικό τού μαύρου και κόκκινου χαβιαριού αυτό το γεύμα δεν έχει τίποτα κοινό. Απολαύστε τα escamoles και ωμά και στιφάδο. Η γεύση αυτής της λιχουδιάς μοιάζει πολύ με τη γεύση των ξηρών καρπών. Καλλιόπη Βασιλειάδη Α2 ΠΕΙΡ ΚΑΙ ΜΑΝΙΑ 60

Αφιέρωμα: Ματιές στον σύγχρονο κόσμο Guinness World Records 1. Το ψηλότερο κτήριο Το Μπουρτζ Καλίφα στο Ντουμπάι των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων αποτελεί το ψηλότερο κτήριο στον κόσμο, με ύψος 828 μέτρα και 160 ορόφους. Κατασκευάστηκε από την εταιρεία Emaar Properties και άνοιξε επίσημα στις 4 Ιανουαρίου 2010. Την κατασκευή του εμπνεύστηκε από ένα φυτό τής ερήμου, το Hymenocallis, ενώ το κόστος του άγγιξε τα 1,2 δις ευρώ. Το αμέσως ψηλότερο κτήριο, ο Πύργος τής Σαγκάης, έχει μικρότερο ύψος κατά 200 μέτρα. Το Μπουρτζ Καλίφα, επίσης, διαθέτει επιπλέον ρεκόρ εξαιτίας τού ύψους του, όπως το ψηλότερο παρατηρητήριο, το ψηλότερο εστιατόριο, την ψηλότερη πισίνα, ακόμα και τον ταχύτερο ανελκυστήρα, ο οποίος μεταφέρει τους ανθρώπους από τον έναν όροφο στον άλλο με ταχύτητα 63 km/h!!! 2. Ο ψηλότερος άνθρωπος εν ζωή Τον Σεπτέμβριο του 2009, ο Τούρκος Σουλτάν Κιοσέν έσπασε το πρώην ρεκόρ τού ψηλότερου ανθρώπου εν ζωή, φτάνοντας τα 251cm ύψος! Ο Σουλτάν έχει άλλα τέσσερα αδέλφια, όλα κανονικού αναστήματος. Τίποτα δεν θα φανέρωνε ότι θα ψήλωνε τόσο, μέχρι που ένας όγκος στην υπόφυση εκτίναξε τις ορμόνες και την ανάπτυξή του, όταν ήταν στην ηλικία των δέκα ετών. Ένα τέτοιο εξωπραγματικό ύψος δεν μπορεί όμως, φυσικά, να μην έχει και αρνητικές συνέπειες. Ο Σουλτάν δεν μπορεί να κινηθεί χωρίς πατερίτσες, καθώς η κίνηση ασκεί μεγάλη πίεση στις αρθρώσεις του, ενώ του ήταν πολύ δύσκολο να εκπληρώσει το όνειρό του, να παντρευτεί. ΠΕΙΡ ΚΑΙ ΜΑΝΙΑ 61

3. Η μεγαλύτερη πίτσα Η μεγαλύτερη πίτσα που φτιάχτηκε ποτέ παρασκευάστηκε στην Ιταλία, από τους Ιταλούς Ντοβίλιο Νάρντι, Αντρέα Μανόκι, Μάρκο Νάρντι, Ματέο Νάρντι, Ματέο Τζανότε και την Ιταλική εταιρεία NIPfood στις 13-12-2012. Η παρασκευή κράτησε αρκετές ημέρες και, για να πάρετε μια «γεύση» τού μεγέθους αυτής της πίτσας, χρειάστηκε 9 τόνους αλεύρι, 4,5 τόνους σάλτσα ντομάτας και 4 τόνους μοτσαρέλα! Ονομάστηκε Οτάβια, προς τιμήν τού Ρωμαίου αυτοκράτορα Οκταβιανού Αυγούστου. 4. Το ψηλότερο δέντρο Το ρεκόρ για το ψηλότερο είδος δέντρου μοιράζονται οι σεκόγιες, οι ευκάλυπτοι και οι ψευδοτσούγκες, καθώς και τα τρία είδη ξεπερνούν τα 113 μέτρα σε ύψος. Το ψηλότερο δέντρο που έχει ανακαλυφθεί και σίγουρα υπάρχει είναι μια σεκόγια με το όνομα Υπερίων, ύψους 115,85 μέτρων. Την ανακάλυψαν οι Αμερικανοί Κρις Άτκινς και Μάικλ Τέιλορ στο Redwood National Park της Καλιφόρνια, το 2006. Όσον αφορά το ρεκόρ για το ψηλότερο δέντρο όλων των εποχών, εκεί υπάρχουν πολλές διαφωνίες. Ωστόσο, το πιο πιθανό είναι να το κατέχει ένας ευκάλυπτος στην Αυστραλία ύψους 145 μέτρων. Ελληνικά ρεκόρ 1. Ο γηραιότερος άνδρας συγγραφέας Τον τίτλο τού γηραιότερου άνδρα συγγραφέα κατέχει ο Έλληνας Κωνσταντίνος Χαλκιάς. Γεννήθηκε στις 26 Ιουνίου του 1901. 2. Η μεγαλύτερη συλλογή από προτζέκτορες Ο Χρήστος Ψαθάς, στις 29 Ιουλίου τού 2011, μπήκε στη λίστα των ρεκόρ γκίνες για τη μεγαλύτερη συλλογή από προτζέκτορες. Η συλλογή του περιλαμβάνει πάνω από ΧΙΛΙΑ ΕΝΝΙΑΚΟΣΙΑ μηχανήματα (!!!). ΠΕΙΡ ΚΑΙ ΜΑΝΙΑ 62

Αξίζει να αναφέρουμε ότι εμείς οι Έλληνες κατέχουμε αρκετά ρεκόρ σχετικά με το φαγητό!!! Για παράδειγμα, το μεγαλύτερο παστέλι, μήκους 30 μέτρων και πλάτους 20 εκατοστών που φτιάχτηκε στη Ρόδο, η μεγαλύτερη τυρόπιτα, βάρους 862 κιλών, που παρασκευάστηκε στη Θεσσαλονίκη, η μεγαλύτερη σαλάτα, που φτιάχτηκε στην Ιεράπετρα και ζύγιζε 13,5 τόνους, καθώς και τα περισσότερα χάμπουργκερ που φτιάχτηκαν σε μία ώρα, ένα ρεκόρ που έσπασε ο Άκης Πετρετζίκης φτιάχνοντας 3.378 τσιζμπέργκερ στη Θεσσαλονίκη∙ είναι όλα ελληνικά ρεκόρ!!! Μάνος Σφακιωτάκης Α4 Σχέδιο: Νεφέλη Σαββίδη Γ2 63 Υλοποιήθηκε στο πλαίσιο του μαθήματος των Εικαστικών με υπεύθυνη καθηγήτρια την κ. Κλειώ Χρηστάκη. ΠΕΙΡ ΚΑΙ ΜΑΝΙΑ

Ταξιδεύοντας... νοερά στα Γιάννενα Λίγες ώρες έξω από τη Θεσσαλονίκη, βρίσκεται ένας υπέροχος προορισμός με πολλά αξιοθέατα, τα Ιωάννινα. Βρίσκονται στην ανατολική Ήπειρο, πολύ κοντά στις γνωστές πηγές τού Ζαγοριού και του Βίκου. Είναι κατάλληλος προορισμός για κάθε προτίμηση, για αυτούς που τους αρέσει η τέχνη, η ιστορία, τα μικρά γραφικά χωριά, τα δασικά τοπία. Το πιο γνωστό αξιοθέατο των Ιωαννίνων είναι η Παμβώτιδα, το νησάκι που υπάρχει μέσα στη λίμνη τής πόλης. Εκεί υπάρχει το εξοχικό τού Αλή Πασά, στο οποίο και δολοφονήθηκε. Τώρα έχει γίνει ένα υπέροχο μουσείο, που αναπαριστά το μεγαλείο τού οικήματος, ακριβώς όπως την εποχή κατά την οποία ζούσε ο ίδιος μέσα. Αν η επίσκεψη στο μουσείο σάς ανοίξει την όρεξη, μπορείτε να γευτείτε τα φημισμένα βατραχοπόδαρα της περιοχής. Στο νησάκι μπορεί να πάει κανείς αποκλειστικά με τα καραβάκια που υπάρχουν στις όχθες τής λίμνης από την πλευρά τής πόλης. Αν η ιστορία και η τέχνη σάς γοητεύει, τότε το μουσείο τού Βρέλλη είναι απολύτως κατάλληλο για εσάς. Το εντυπωσιακό με αυτό το μουσείο είναι πως τα εκθέματα, σκηνές με ανθρώπους από την ελληνική ιστορία, είναι φτιαγμένα από κερί και σε πραγματικό μέγεθος. Είναι φτιαγμένα με κάθε λεπτομέρεια, και τα περισσότερα αγάλματα διαθέτουν την ανθρώπινη ζωντάνια. Είναι σίγουρο πως θα «συναντήσετε» τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη, τους ιδρυτές τής Φιλικής Εταιρείας και πολλούς άλλους. Μία από τις ημέρες σας σε αυτόν τον προορισμό πρέπει να την αφιερώσετε στην εξερεύνηση των Ζαγοροχωρίων και των γεφυρών που βρίσκονται γύρω από αυτά. Τα Ζαγοροχώρια είναι ίσως τα πιο γραφικά χωριά που θα επισκεφτείτε ποτέ, ειδικά το Μεγάλο και το Μικρό Πάπιγκο. Τα σπιτάκια είναι τα ίδια εδώ και πολλά χρόνια, χτισμένα με τον απολύτως κλασικό τρόπο, πέτρες και λάσπη για το οίκημα και πέτρες για οροφή καθώς και μία πλατεία σε κάθε χωριό, όπου βρίσκεται το μικρό καφενείο για να πιείτε ένα δροσιστικό αφέψημα. Στον δρόμο τής εξερεύνησης, θα συναντήσετε τη Χαράδρα τού Βίκου, μέρος που έχει κερδίσει βραβείο Γκίνες, επειδή είναι το βαθύτερο φαράγγι σε αναλογία μήκους-πλάτους-ύψους. Οι γέφυρες είναι εξίσου μαγικές, αφού όταν περνάει ο ποταμός καθρεφτίζονται στα κρυστάλλινα νερά του. Ένα επίσης σημαντικό αξιοθέατο κοντά στα Ιωάννινα είναι ο αρχαιολογικός χώρος ΠΕΙΡ ΚΑΙ ΜΑΝΙΑ 64

τής Δωδώνης, με το αρχαίο θέατρο, το μαντείο τής Δωδώνης και την ιερή Βελανιδιά. Τέλος, κατά την επιστροφή στις πόλεις από τις οποίες θα αποχωρήσετε, μπορείτε να επισκεφτείτε το Μουσείο τής Βεργίνας, όπου βρίσκεται ο τάφος τού Φιλίππου Β΄ και πολλά άλλα ευρήματα, και το Μέτσοβο, αν αποχωρήσετε από τη Θεσσαλονίκη. Αν αποχωρήσετε από την Αθήνα, μπορείτε πάλι να επισκεφτείτε το Μέτσοβο και τα Μετέωρα, ένα επιβλητικό όρος με μοναστήρια. Βασική προϋπόθεση είναι να έχετε αυτοκίνητο για όλες αυτές τις μετακινήσεις, επειδή δεν υπάρχουν άλλα μεταφορικά μέσα για να πάτε σε όλα αυτά τα μέρη, εκτός από ταξί. Μπορεί όλα αυτά να μην είναι προς το παρόν εφικτά λόγω των ειδικών συνθηκών τής πανδημίας, αλλά μπορούμε να τα ονειρευτούμε και να ελπίζουμε πως πολύ σύντομα θα μπορούμε να τα δούμε από κοντά. Ειρήνη Σκανδαλάκη Α3 Πηγές φωτογραφιών: https://www.dreamingreece.com/sites/default/files/styles/background/public/dreamingreece_eripus_ipi ros_ioannina_greece_ellada_0.jpg?itok=Sl_GcNFE https://www.athinorama.gr/lmnts/travel/destinations/351/main.jpg Σχέδιο: Νεφέλη Σαββίδη Γ2 65 Υλοποιήθηκε στο πλαίσιο του μαθήματος των Εικαστικών με υπεύθυνη καθηγήτρια την κ. Κλειώ Χρηστάκη. ΠΕΙΡ ΚΑΙ ΜΑΝΙΑ

Ενετική Κρήτη απ’ τα μάτια ενός εμπόρου Έμπορος ήμουνα τρανός Η κρήνη του Τάγματος των Τριών Ανδρών στον κόσμο φημισμένος, ξακουστός. ξεχώριζε στα πόδια των τειχών Σε άλλες χώρες ταξίδευα όσο πιο πολύ μπορούσα και στης πλατείας το κέντρο η κρήνη Μοροζίνι κι ό,τι αγαθό κουβάλαγα το μοσχοπουλούσα περαστικός κανένας διψασμένος να μη μείνει Την Κρήτη την Ενετική Στο λιμάνι χαμηλά, υπήρχαν τα Νεώρια τη μεγάλη, την τρανή, σε θέση ιδανική, στης θάλασσας τα όρια συχνά επισκεπτόμουν, Δίπλα τους, του Ζάνεν η δεξαμενή με χαμόγελο τη θυμόμουν πάντοτε γεμάτη, μα ποτέ κενή Τα Τείχη τα τρομερά, Και πιο μακριά το φρούριο, της πόλης το καμάρι, υπερόπλα φοβερά, φίλων κι εχθρών εσήκωνε την τρίχα στο τομάρι τους εχθρούς της τους τσακίζαν Όπως περνούσες το ΄βλεπες που έστεκε με θάρρος και τους κατακτητές φοβίζαν σαν μέσα του να ζούσανε ο διάβολος κι ο χάρος Στου Μαρτινένγκο τον προμαχώνα, Μα για να πάμε τώρα στα κοινωνικά έδιναν κάθε σημαντικό αγώνα στη διασκέδαση και τα θρησκευτικά και στην Πύλη Ιησού, γιατί ούτε αυτά τα αγνοούσαν, διέλυαν τους στρατιώτες τού εχθρού προσεύχονταν και καλοπερνούσαν Οι Ενετοί προσεύχονταν πολύ, Στην πύλη Σαμπιονάρα έγινε η προδοσία στου Αγίου Μάρκου τη Βασιλική αιτία ήταν η άμμος της κι έπεσε η πολιορκία Μα στου Άγιου Τίτου την εκκλησιά, Μα άμα ποτέ έβγαινες απ’ τ΄ Άι-Γιώργη την πύλη άναβαν ορθόδοξα κεριά δύο κρήνες έβλεπες μ’ απόσταση ούτε ένα μίλι Τη διασκέδαση ζητούσε η κρητική ψυχή, Απ’την Κρήνη Χανιαλή πώς ν’ αντέξουν δίχως τάβλι και χαρτί; οι στρατιώτες πίνανε νερό πολύ Στη Λότζια πήγαιναν τα πλούσια σερνικά Αλλά, απ’ την κρήνη του Γενιτσάρ-Αγά να παίξουν, να γελάσουνε χωρίς τα θηλυκά το νερό έτρεχε αργά αργά Κι έτσι κλείνω πια τούτη την ιστορία, Δεν ήταν όμως οι κρήνες αυτές για του Χάνδακα τα αξιοθαύμαστα και τρομερά οι μοναδικές, οι δύο ξεχωριστές σημεία Υπήρχανε κι άλλες πολλές, πιο μεγάλες και μικρές Δέσποινα Αεράκη Α1 ΠΕΙΡ ΚΑΙ ΜΑΝΙΑ 66

Το ολοκαύτωμα των Καλαβρύτων (13 Δεκ. 1943 / ένα από τα μεγαλύτερα εγκλήματα της ναζιστικής Γερμανίας κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου) Μια πόλη ήτανε μικρή Καλάβρυτα τ΄ όνομά της, την ιστορία μάτωσε με το Ολοκαύτωμά της. Πάνω στη ράχη τού Καπή ανδρών ψυχές χαθήκαν, κι όλα τα γυναικόπαιδα σ΄ ένα σχολειό κλειστήκαν. Σχολείο τόπος ιερός που ανθρώπους ανασταίνει, μια φυλακή το έκανε των Γερμανών τ΄ ασκέρι. Λύκοι σωστοί ξεχύθηκαν πάνοπλοι στρατιώτες, κλέψαν τους κόπους μιας ζωής από τους πατριώτες. Λεηλάτησαν κι έκαψαν χωρίς ντροπή καμία. Δεν τη χωράει ανθρώπου νους την τόση τραγωδία! Κι αυτοί που πίσω έμειναν, μες στης φωτιάς τις στάχτες ψάχνουν το θάρρος τους να βρουν, για της ζωής τις στράτες. Στέλλα Μαγκή Α2 ΠΕΙΡ ΚΑΙ ΜΑΝΙΑ 67

Αφιέρωμα: Μορφές τέχνης… μια περιδιάβαση Εξερευνώντας τις τέχνες 1. ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ Η αρχιτεκτονική βρίσκεται στην κορυφή των καλών τεχνών. Υπάρχει όμως διάσταση απόψεων για το αν η αρχιτεκτονική είναι τέχνη ή επιστήμη. Οι περισσότεροι υποστηρίζουν πως αποτελεί μέρος και των δύο κλάδων. Μερικά από τα ρεύματα της Αρχιτεκτονικής είναι η Εξπρεσιονιστική, η Ισλαμική, η Κλασική, η Νεοκλασική και ο Μοντερνισμός. Αρχικά, οι άνθρωποι τη δημιούργησαν για τη σχεδίαση και την κατασκευή δομικών έργων. Οι ρίζες τής αρχιτεκτονικής ξεκινούν περίπου 400.000 χρόνια πριν, αφού τότε χρονολογείται το παλαιότερο ανθρώπινο δημιούργημα της αρχιτεκτονικής, ένας υπαίθριος αρχαιολογικός χώρος κοντά στη Νίκαια της Γαλλίας. Πιο συγκεκριμένα, αυτό ήταν ένα σύνολο από καλύβες τής Παλαιολιθικής εποχής. Έπειτα, ακολουθούν οι οικισμοί που είχαν την ίδια αρχιτεκτονική στη Νεολιθική εποχή, οι Πυραμίδες της Γκίζας, ένα από τα δημοφιλέστερα δημιουργήματα της αρχιτεκτονικής τής Αρχαιότητας, καθώς και τα Μινωικά ανάκτορα. ΙΕΟ ΜΙΝΓΚ ΠΕΙ Αξιοσημείωτος εκπρόσωπος της σύγχρονης τέχνης είναι ο Ιεό Μινγκ Πέι. Καταγόταν από την Κίνα και έζησε τον 20ο και 21ο αιώνα. Γεννήθηκε το 1917 και απεβίωσε το 2019. Ο Ι.Μ.Πέι δημιουργούσε αφηρημένες μορφές χρησιμοποιώντας κυρίως πέτρα και γυαλί. Κέρδισε το βραβείο “Pritzker” και πολλά ακόμα βραβεία, που τον έκαναν γνωστό σε όλο τον κόσμο. Μερικά από τα πιο σημαντικά και εντυπωσιακά έργα του ήταν η «Πυραμίδα τού Λούβρου», η οποία βρίσκεται στη Γαλλία, ο «Πύργος τής τράπεζας της Κίνας» που βρίσκεται στο Χονγκ Κονγκ και το «Μουσείο τής Ισλαμικής Τέχνης». Η Πυραμίδα τού Λούβρου ΠΕΙΡ ΚΑΙ ΜΑΝΙΑ 68

2. ΓΛΥΠΤΙΚΗ Η Γλυπτική κατακτά τη δεύτερη θέση στις καλές τέχνες. Απεικονίζει τρισδιάστατες μορφές φτιαγμένες με σκληρά υλικά όπως πέτρα ή μάρμαρο, αλλά και από μαλακά υλικά όπως πηλό. Τα έργα απαθανατίζουν τον τρόπο έκφρασης και δημιουργίας τού καλλιτέχνη. Η γλυπτική εμφανίστηκε στην αρχή για θρησκευτικούς λόγους, αλλά στη συνέχεια εξελίχθηκε για διακοσμητικούς σκοπούς. Μερικά από τα πιο σπουδαία γλυπτά είναι η «Αφροδίτη τής Μήλου», τα «Ελγίνεια μάρμαρα» και η «Νίκη τής Σαμοθράκης». Το πρώτο στάδιο είναι η εύρεση των αντικειμένων τα οποία θα παρουσιαστούν από τους γλύπτες. Έπειτα, επεξεργάζονται τα επιλεγμένα υλικά με διάφορες τεχνικές, αφαιρετικές, σκαλίζοντας δηλαδή το μάρμαρο, ή προσθετικές. Επίσης, όταν τελειώσουν το γλυπτό ή το ανάγλυφο διακοσμούν συχνά την επιφάνειά του με χρώματα. Τέλος, η γλυπτική σε πέτρα διατηρείται για πολύ περισσότερο καιρό από ό,τι σε κάποιο διαφορετικό υλικό. Τα περισσότερα αρχαία γλυπτά ήταν χρωματισμένα με έντονα χρώματα, τα οποία δυστυχώς έχουν χαθεί. ΜΙΚΕΛΑΝΤΖΕΛΟ Ένας από τους πιο λαοφιλείς γλύπτες ήταν ο Μικελάντζελο. Καταγόταν από την Ιταλία και δεν ασχολούνταν μόνο με τη γλυπτική, αλλά και με τη ζωγραφική, την αρχιτεκτονική και την ποίηση. Όμως, ξεχώρισε για τα έργα γλυπτικής που δημιούργησε. Γεννήθηκε το 1475 και πέθανε 1564. Μέσα σε αυτά τα χρόνια αναδείχθηκαν πολλά έργα του και ήταν ο μοναδικός στην εποχή του, του οποίου η βιογραφία εκδόθηκε πριν από τον θάνατό του. Μερικά από τα πιο δημοφιλή έργα του είναι ο «Δαβίδ», η «Πιετά» και ο «Μωυσής». ΠΕΙΡ ΚΑΙ ΜΑΝΙΑ Δαβίδ 69

3. ΜΟΥΣΙΚΗ Μουσική ορίζεται η τέχνη με την οποία ο καλλιτέχνης θέλει να δείξει αυτό που σκέφτεται και αισθάνεται μέσα από αυτή. Η παγκόσμια ημέρα μουσικής καθιερώθηκε το 1982 με πρωτοβουλία τού τότε Γάλλου υπουργού Jack Lang. Η μουσική αλλά και η σύνθεση της μουσικής διαφέρουν από πολιτισμό σε πολιτισμό. Η μουσική εξελίσσεται έτσι όπως εξελίσσεται και ο κόσμος. Κάθε δεκαετία η μουσική αλλάζει. Υπάρχουν αρκετά είδη μουσικών οργάνων, όπως χορδόφωνα, ιδιόφωνα, μεμβρανόφωνα, αερόφωνα και ηλεκτρόφωνα. Η μουσική δεν καθορίζεται μόνο από μία μελωδία. Υπάρχει η κλασική μουσική, η hip hop, η rok, η ρομαντική (μπαλάντες), η pop, η street και η παραδοσιακή τού κάθε τόπου. Κάθε άνθρωπος ακούει διαφορετική μουσική. Συνήθως η μουσική χαρακτηρίζει τον άνθρωπο και το πώς συμπεριφέρεται στη ζωή του. Ο Ludwig van Beethoven ήταν ένας διάσημος μουσικός κλασικής μουσικής. Συνέθετε δικά του τραγούδια, τα οποία και έπαιζε στο πιάνο του. Δεν έχουν όλα τα τραγούδια στίχους, κάποια τραγούδια έχουν μόνο μελωδία, είναι τα λεγόμενα «ορχηστρικά». Η μουσική παίζει σπουδαίο ρόλο στη ζωή τού ανθρώπου. Ένας άνθρωπος εκφράζεται μέσα από τη μουσική, από τους στίχους αλλά και από μια απλή μελωδία... 4. ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ Η ζωγραφική είναι ένα κομμάτι των καλών τεχνών. Συνήθως αναπαριστά μια πραγματική ή φανταστική εικόνα ανάλογα με την οπτική τού καλλιτέχνη. Το παλαιότερο δείγμα που μας αποκαλύπτει την ύπαρξη της ζωγραφικής εκτιμάται 32.000 χρόνια πριν. Το αρχαιότερο έργο ζωγραφικής απεικονίζει ζώα και κυνηγούς, χρωματισμένα από κόκκινη και μαύρη ώχρα. Τα παραδοσιακά μέσα ζωγραφικής είναι το πινέλο και το μολύβι πάνω σε ύφασμα ή χαρτί. Παρακάτω είναι κάποια από τα ρεύματα της ζωγραφικής μαζί με μερικά αντιπροσωπευτικά έργα τους: Αναγεννησιακή τέχνη με έργα όπως η «Μόνα Λίζα» και η «Γέννηση της Αφροδίτης», ο Νεοκλασικισμός με το πιο δημοφιλές έργο του οι «Σαβίνες», ο Ιμπρεσιονισμός με την «κυρία Μονέ», ο Πουαντιγισμός με ένα εξαιρετικό έργο την «Κυριακή απόγευμα στο νησί Grande Jatte», o Εξπρεσιονισμός με ένα σημαντικό έργο το “Weilheim Maria's Square” και ο Σουρεαλισμός με το εξαίσιο έργο “The garden”. ΒΙΝΣΕΝΤ ΒΑΝ ΓΚΟΓΚ Ένας από τους σπουδαιότερους ζωγράφους ήταν ο Βίνσεντ βαν Γκογκ. Καταγόταν από την Ολλανδία, γεννήθηκε το 1853 και πέθανε το 1890. Ήταν ακόμα ένας ζωγράφος, του οποίου το ταλέντο αναγνωρίστηκε μετά τον θάνατό του. Τα ρεύματα που τον επηρέασαν ήταν ο Ρεαλισμός, ο Νεοϊμπρεσιονισμός, ο Πουαντιγισμός και ο Μοντερνισμός. Κάποια σημαντικά έργα του ήταν η «Έναστρη νύχτα» και η «Αυτοπροσωπία» του. Είναι γνωστό ότι ο βαν Γκογκ είχε ψυχικά προβλήματα και συγκεκριμένα αναγκάστηκε να μείνει για κάποιο διάστημα σε μια ψυχιατρική κλινική όπου δημιούργησε το πιο δημοφιλές έργο του την «Έναστρη νύχτα». ΠΕΙΡ ΚΑΙ ΜΑΝΙΑ 70

Έναστρη νύχτα 5. ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ: ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ ΚΑΙ ΠΟΙΗΣΗ Η λογοτεχνία και η ποίηση αποτελούν την τέταρτη τέχνη στη σειρά των καλών τεχνών. Αρχικά η λογοτεχνία περιλαμβάνει τον γραπτό και προφορικό έντεχνο λόγο. Ο όρος «Ιστορία της λογοτεχνίας» εμφανίστηκε για πρώτη φορά στο κείμενο του Νικήτα Ευγενειανού τον 12ο αιώνα. Μερικά από τα ρεύματα της λογοτεχνίας είναι ο Κλασικισμός, ο Ρομαντισμός, ο Ρεαλισμός και ο Υπερρεαλισμός. Κάποια αριστουργήματα της λογοτεχνίας είναι «Το Φάντασμα της Όπερας», μυθιστόρημα του Γκαστόν Λερού, «Περηφάνια και προκατάληψη» της Τζέιν Όστεν, και τα «Σταφύλια της Οργής» ένα ρεαλιστικό μυθιστόρημα του Τζον Στάινμπεκ. Εμείς ως Έλληνες είμαστε περήφανοι για πολλούς αξιόλογους λογοτέχνες τής πατρίδας μας: τον Νίκο Καζαντζάκη («Βίος και πολιτεία τού Αλέξη Ζορμπά», «Ο Χριστός Ξανασταυρώνεται» και πολλά άλλα), τον Στρατή Μυριβήλη («Η Δασκάλα με τα χρυσά μάτια», «Η ζωή εν τάφω»). Η ποίηση αντιπροσωπεύει τον έμμετρο λόγο και όπως είπε και ο Χόρχε Λουίς Μπόρχες «Ποίηση είναι η έκφραση του ωραίου, διαμέσου λέξεων περίτεχνα υφασμένων μεταξύ τους». Αξίζει να σημειώσουμε πως στην Ελλάδα έχουν γεννηθεί σπουδαίοι ποιητές, από την Αρχαιότητα έως σήμερα. Τα ποιητικά γένη, όπως διαμορφώθηκαν στην Αρχαιότητα, είναι η επική ποίηση (Ιλιάδα και Οδύσσεια του Ομήρου), η λυρική ποίηση (Σαπφώ, Αρχίλοχος, Σιμωνίδης, Πίνδαρος) και η δραματική ποίηση (τρεις μεγάλοι τραγικοί: Αισχύλος, Σοφοκλής, Ευριπίδης, και ο κωμικός ποιητής Αριστοφάνης). Υπάρχουν όμως και οι σύγχρονοι Έλληνες ποιητές που έχουν βάλει τη σφραγίδα τους στην ελληνική λογοτεχνία: ο Οδυσσέας Ελύτης με το «Μονόγραμμα» και το «Άξιον Εστί», ο Κωνσταντίνος Καβάφης με την «Ιθάκη», τις «Θερμοπύλες» και το «Περιμένοντας τους βαρβάρους», ο Γιώργος Σεφέρης με την «Άρνηση», τη «Στροφή», το «Επί Ασπαλάθων». Ας αναφέρουμε ακόμη και κάποιους σημαντικούς ξένους ποιητές όπως ο Pablo Neruda με τα ποιήματα «Αν με ξεχάσεις» και «Ένας σκύλος έχει πεθάνει», ο T.S.Eliot με την «Έρημη χώρα» και τα «Τέσσερα Κουαρτέτα», ο Guillaume Apollinaire με το «Συναξάρι των ζώων» και τους «Σαλτιμπάγκους». ΠΕΙΡ ΚΑΙ ΜΑΝΙΑ 71

* Θα θέλαμε να τονίσουμε, τέλος, το εξής: Ξέρουμε ότι οι Έλληνες λογοτέχνες είναι πάρα μα πάρα πολλοί. Εμείς απλώς αναφέραμε κάποιους ενδεικτικά. Μάλιστα ο Οδυσσέας Ελύτης και ο Γιώργος Σεφέρης τιμήθηκαν με το Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας. ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ στο πέτρινο πεζούλι αντίκρυ του πελάγους η Μυρτώ να στέκει σαν ωραίο οκτώ ή σαν κανάτι με την ψάθα του ήλιου στο ένα χέρι Απόσπασμα από το Άξιον Εστί του Οδυσσέα Ελύτη Στο περιγιάλι το κρυφό κι άσπρο σαν περιστέρι διψάσαμε το μεσημέρι μα το νερό γλυφό. Πάνω στην άμμο την ξανθή γράψαμε τ’ όνομά της Ωραία που φύσηξε ο μπάτης και σβήστηκε η γραφή. Με τι καρδιά, με τι πνοή, τι πόθους και τι πάθος πήραμε τη ζωή μας· λάθος! κι αλλάξαμε ζωή. Γ. Σεφέρη, Άρνηση ΠΕΙΡ ΚΑΙ ΜΑΝΙΑ 72

6. ΘΕΑΤΡΟ Το θέατρο είναι ο κλάδος τής τέχνης που αναφέρεται στην απόδοση μιας ιστορίας κυρίως με τον λόγο, αλλά και τη μουσική και τον χορό. Πρόκειται για μια φανταστική ή αληθινή ιστορία με σκοπό την επιμόρφωση των θεατών. Το θέατρο έχει διάφορες μορφές όπως το μπαλέτο, η παντομίμα και η όπερα κ.ά. Δημιουργήθηκε πρώτη φορά στην Αρχαία Αθήνα. Οι πρώτες μορφές τού θεάτρου στην ελληνική αρχαιότητα ήταν η τραγωδία, η κωμωδία και το σατυρικό δράμα. Στο αρχαίο ελληνικό θέατρο πρωταγωνιστούσαν μόνο άνδρες και, όταν ο ρόλος ήταν γυναικείος, μεταμφιέζονταν οι ίδιοι σε γυναίκες. Βέβαια, το θέατρο με το πέρασμα του χρόνου εξελίσσεται, οπότε τώρα μπορούν να πρωταγωνιστούν γυναίκες αλλά και παιδιά. Το 1962, το Διεθνές Ινστιτούτο Θεάτρου καθιέρωσε την 27η Μαρτίου ως Παγκόσμια Ημέρα Θεάτρου. Σήμερα υπάρχουν 220 θέατρα στην Ελλάδα. 7. ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ Ο κινηματογράφος ή αλλιώς σινεμά είναι η έβδομη τέχνη. Αρχικά εμφανίστηκε ως μια νέα τεχνική για την καταγραφή τής κίνησης και της οπτικοποίησης, πράγμα που δηλώνει και ο ίδιος ο όρος (κινηματογράφος = κίνηση + γραφή). ΙΣΤΟΡΙΑ Στα μέσα τού 19ου αιώνα ο άνθρωπος ανακάλυψε τη διάδοση της φωτογραφίας. Το 1878 ο Βρετανός φωτογράφος Ίντγουιρντ Μάιμπριτζ απεικόνισε με τη φωτογραφική μηχανή την κίνηση ενός αλόγου. Τα σημαντικότερα επιτεύγματα έγιναν το 1880 με την ανάπτυξη της κινηματογραφικής τεχνικής, όταν ο Ουίλλιαμ Ντίκσον εφηύρε το κινητοσκοπείο. Το ΠΕΙΡ ΚΑΙ ΜΑΝΙΑ 73

κινητοσκοπείο ήταν μια μηχανή προβολής, με δυνατότητα να απεικονίζει την κίνηση μέσα σε ένα κουτί, το οποίο ήταν ορατό μόνο από έναν άνθρωπο. Παλιά μηχανή προβολής ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟΣ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ Η ανεξάρτητη κινηματογραφία πραγματοποιείται εκτός Χόλιγουντ ή άλλων μεγάλων κινηματογραφικών στούντιο του συστήματος. Η ανεξάρτητη ταινία είναι η ταινία την οποία αρχικά δεν χρηματοδοτούσε κανείς. Οι περισσότεροι ανεξάρτητοι δημιουργοί βασίζονται στα κινηματογραφικά φεστιβάλ, για να προβληθούν και να πουληθούν για διανομή οι ταινίες τους. Η άφιξη των διαδικτυακών ιστότοπων παρουσίασης βίντεο όπως το YouTube άλλαξε το σκηνικό τής κινηματογραφικής ταινίας, επιτρέποντας στους ανεξάρτητους κινηματογραφιστές να κάνουν τις ταινίες τους διαθέσιμες στο κοινό. ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ Ο ελληνικός κινηματογράφος περιλαμβάνει σκηνές από την Ελλάδα, με τη συμμετοχή Ελλήνων αλλά και ξένων ηθοποιών. Στις αρχές τού 1950 κυριάρχησαν οι κωμωδίες. Η Αλίκη Βουγιουκλάκη κέρδισε τον τίτλο τής εθνικής σταρ τής Ελλάδας. ΠΕΙΡ ΚΑΙ ΜΑΝΙΑ Μαριάννα Απλαδά Β1 Ειρήνη Χατζηπαναγιώτη Β3 74

Αφιέρωμα: Μορφές τέχνης… μια περιδιάβαση Φωτογραφία Το κολάζ δημιουργήθηκε από φωτογραφίες μαθητών και μαθητριών που συμμετείχαν στον όμιλο Φωτογραφίας με υπεύθυνη την καθηγήτρια κ. Χαρά Μαρκάκη (A.FIAP). ΠΕΙΡ ΚΑΙ ΜΑΝΙΑ 75

Αφιέρωμα: Μορφές τέχνης… μια περιδιάβαση Origami, μια «χάρτινη» τέχνη Τα origami (άλλη ονομασία: Ιαπωνική Χαρτοδιπλωτική) αποτελούν μία μορφή τέχνης, η οποία βασίζεται στη δημιουργία αναπαραστάσεων, αποκλειστικά και μόνο με τη χρήση τού χαρτιού. Πιο συγκεκριμένα, δεν επιτρέπεται η χρήση ψαλιδιού ή οποιουδήποτε μέσου διευκόλυνσης της όλης διαδικασίας. Οι κατασκευές origami χαρακτηρίζονται από απίστευτη λεπτομέρεια. Γι’ αυτό τον λόγο ο δημιουργός οφείλει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικός κατά τη διάρκεια της διαμόρφωσης του κάθε μοντέλου. Μοντέλο origami γερανού από λευκό Origami δράκος (μοντέλο Jo Nakashima). τετράγωνο χαρτί. Από πολλούς θεωρείται η δυσκολότερη κατασκευή origami. Ιστορία των origami Οι κατασκευές origami διαθέτουν πολύ μακρινό παρελθόν. Δεν θα μπορούσαμε σε καμία περίπτωση να αναφερθούμε με απόλυτη σιγουριά στην ιστορία των κατασκευών αυτών, καθώς η πλειονότητα των κομματιών έχει πλέον χαθεί ή αποσυντεθεί. Οι περισσότεροι μελετητές υποστηρίζουν πως μοναχοί Βουδιστές έφεραν την τέχνη μαζί τους από την Κίνα στην Ιαπωνία κατά τον 6οή τον 8ο αιώνα μ.Χ. Βέβαια, από τότε έως και την εποχή Edo (1603-1868 μ.Χ.), η τέχνη δεν εξασκούνταν πολύ και περιοριζόταν σε θρησκευτικές τελετές, διότι το κόστος τού χαρτιού τότε ήταν αρκετά υψηλό. Noshi: Είδος διπλώματος σε μορφή Tsutsumi: Το επίσημο δίπλωμα για δώρα σφήνας ή σε σχήμα V, το οποίο στην Ιαπωνία χαριζόταν ως δώρο, σαν σύμβολο καλής τύχης. 76 ΠΕΙΡ ΚΑΙ ΜΑΝΙΑ

Κατασκευή Origami Όπως προαναφέρθηκε, τα origami είναι μία μορφή τέχνης, η οποία βασίζεται στο χαρτί. Ειδικότερα, ο καλλιτέχνης επιδιώκει να κατασκευάσει ένα δημιούργημα, το οποίο σχεδόν πάντα αναπαριστά ένα ζώο ή εφευρέσεις τού ανθρώπου, με μόνο εφόδιο το χαρτί. Από τα αρχαία κιόλας χρόνια, βέβαια, έχουν δημιουργηθεί διαφόρων ειδών παραλλαγές του origami, μερικές εκ των οποίων είναι:  Kirigami: Ουσιαστικά είναι η κατασκευή origami, με τη χρήση όμως ψαλιδιού, κολλητικής ταινίας και άλλων εργαλείων που απαγορεύονται στα origami.  Orugami: Απλοϊκά, είναι η αφήγηση μιας ιστορίας με την ταυτόχρονη κατασκευή origami, ίσως με σκοπό την έμφαση, ή την ευκολότερη κατανόηση της πλοκής από το κοινό. Παράδειγμα αρκετά σύνθετου Κάρτα, η οποία, όταν την ανοίγει κανείς, kirigami. εμφανίζεται αυτό το αξιοθαύμαστο kirigami. 4. Χρήσεις των origami Αρκετά ενδιαφέρον είναι το γεγονός ότι τα origami μπορούν να χρησιμοποιηθούν, όχι μόνο για να εκφραστεί κάποιος μέσω της τέχνης, αλλά και για:  Διασκέδαση: Συγκεκριμένα, το άτομο έχει τη δυνατότητα να χαλαρώσει, να εκτονώσει την ενέργειά του και παράλληλα να εξασκήσει την υπομονή και την επιμονή του.  Θεραπεία στην Ιατρική: Έχει αποδειχθεί ότι τα origami αποτελούν αποτελεσματικό τρόπο συγκέντρωσης. Γι’ αυτόν τον λόγο πολλοί ειδικοί συνιστούν στους ασθενείς τους να αρχίσουν να δημιουργούν αυτές τις χάρτινες κατασκευές για λόγους πνευματικής αλλά και σωματικής ηρεμίας. ΠΕΙΡ ΚΑΙ ΜΑΝΙΑ Μηνάς Νύκταρης Α3 77

Ώρα για κατασκευές! Τα οριγκάμι είναι ένα αγαπημένο είδος χειροτεχνίας από πολλούς ανθρώπους. Ωστόσο, οι κατασκευές οριγκάμι είναι ακόμη καλύτερες, όταν έχουν χρησιμότητα και ειδικότερα όταν λειτουργούν διασκεδαστικά ή και αγχολυτικά. Πιάστε λοιπόν τα υλικά στα χέρια σας και περάστε τον χρόνο σας δημιουργικά και όμορφα! Υλικά: ● μία κόλλα Α4 ● μολύβι ● χάρακας 1. Παίρνουμε μία κόλλα Α4 και τη γυρίζουμε οριζόντια. Συμβουλή: Να διπλώνετε καλά τις τσακίσεις, ώστε να είναι ορατές και να διπλώνουν στη συνέχεια εύκολα, για να είναι πιο εύκολη και ευχάριστη η διαδικασία. 2. Τη διπλώνουμε στη μέση και μετά την ξανανοίγουμε. 3. Διπλώνουμε τις πάνω άκρες προς τα μέσα και από τις δύο πλευρές. ΠΕΙΡ ΚΑΙ ΜΑΝΙΑ 78

4. Γυρίζουμε την κόλλα από την άλλη πλευρά, και διπλώνουμε το κομμάτι τής κόλλας που περισσεύει προς τα πάνω. 5. Το γυρίζουμε πάλι από την άλλη πλευρά και ξεδιπλώνουμε ό,τι είναι διπλωμένο. 6. Διπλώνουμε το κάτω κομμάτι πάλι προς τα πάνω. 7. Το ξεδιπλώνουμε και κόβουμε με τα χέρια με απαλές κινήσεις το κομμάτι που μόλις ξεδιπλώσαμε, και το αφήνουμε στην άκρη. 8. Διπλώνουμε το χαρτί που έμεινε κατά μήκος. ΠΕΙΡ ΚΑΙ ΜΑΝΙΑ 79

9. Ξεδιπλώνουμε το χαρτί και διπλώνουμε κατά μήκος το χαρτί και από τις δύο πλευρές στη γραμμή που δημιουργήθηκε. 10. Διπλώνουμε τα δύο άκρα τής κόλλας πάνω στη γραμμή στη μέση. (Έχει ήδη σχηματιστεί η χάραξη στη μέση.) 11. Διπλώνουμε στη μέση τα καινούργια κομμάτια που δημιουργήθηκαν, ώστε να ακουμπάει το χαρτί πάνω στη γραμμή που δημιουργήθηκε. 12. Τσακίζουμε το διπλανό «τετράγωνο» που έχει δημιουργηθεί, ακουμπώντας το στην τελευταία τσάκιση του χαρτιού. ΠΕΙΡ ΚΑΙ ΜΑΝΙΑ 80

13. Επαναλαμβάνουμε από την άλλη πλευρά. 14. Στα ορθογώνια παραλληλόγραμμα που έχουν σχηματιστεί τραβάμε διαγώνιες γραμμές, οι οποίες πρέπει να είναι ακριβείς, για να πετύχει η κατασκευή. 15. Επαναλαμβάνουμε από την αντίθετη φορά. 16. Αρχίζουμε να τσακίζουμε το χαρτί πάνω στις γραμμές που δημιουργήσαμε. 17. Μετά δημιουργούμε ένα τρίγωνο με το χαρτί περνώντας το ακριανό ¼ του χαρτιού στο άλλο ακριανό ¼. ΠΕΙΡ ΚΑΙ ΜΑΝΙΑ 81

18. Διπλώνουμε τα τρίγωνα που η μεγάλη πλευρά τους είναι από την έξω μεριά. 19. Διπλώνουμε στη μέση την πλευρά που διπλώσαμε στο βήμα 18 και επαναλαμβάνουμε από όλες τις πλευρές τα βήματα. 20. Διπλώνουμε προς τα μέσα τους ρόμβους που έχουν σχηματιστεί στις έξω πλευρές από όλες τις πλευρές. 21. Η κατασκευή είναι έτοιμη! Προσπαθήστε να την περιστρέψετε προς τα μέσα ή προς τα έξω. Στην αρχή είναι δύσκολο και χαλάει λίγο, αλλά μετά από λίγες φορές που θα το γυρίσετε, θα πάρει την φόρμα του και θα μπορεί να γυρίζει γρήγορα και κανονικά. Καλή διασκέδαση! Ειρήνη Σκανδαλάκη Α3 ΠΕΙΡ ΚΑΙ ΜΑΝΙΑ 82

Αφιέρωμα στη μουσική Εκεί που γεννήθηκε η μουσική... Εκεί που γεννήθηκε η μουσική ήταν μια χώρα μακρινή όταν ανέτειλε ο ήλιος και γράφτηκε ένας στίχος ένας ήχος γεννήθηκε, η μουσική. Όταν αυτός ο ήχος μίλησε για πρώτη φορά και ήρθαν παιδιά πολλά άρχισε να τρέχει, να τρέχει, να τρέχει μακριά όμως σταμάτησε κάπου κοντά γιατί έπρεπε να κάνει πράγματα διαφορετικά. Έφτασε σε έναν πλανήτη σαν το καθάριο νερό, και είπε ότι του άρεσε και ότι ήταν καλό Αυτός ο πλανήτης ήταν η μπλε η Γη, που όμοιό του δεν είχε ξαναδεί, γιατί μόλις τώρα είχε γεννηθεί Πήγε σε διάφορους λαούς, και γνώρισε ανθρώπους πολλούς βασιλιά τον έκαναν όλοι αυτοί, γιατί κάτι παρόμοιο δεν είχαν ξαναδεί. Η μουσική, είχε κατακτήσει τους λαούς αυτούς. Και έτσι ήρθε η μουσική, επάνω στην κατάδική μας Γη, και άρχισε και χόρευε, και άρχισε και τραγουδούσε, και κάθε άνθρωπος την ευγνωμονούσε. Γιάννης Μαντζάνας Α2 Βραβεύτηκε στον διαγωνισμό Castello di Duino που διοργανώνεται κάθε χρόνο σε διεθνές επίπεδο, σε συνεργασία με την UNESCO και το ίδρυμα Ελληνικού Πολιτισμού στην Ιταλία. ΠΕΙΡ ΚΑΙ ΜΑΝΙΑ 83

Αφιέρωμα στη μουσική Έρευνα περί μουσικής… Επειδή γνωρίζουμε πως σας αρέσει η μουσική, αποφασίσαμε να κάνουμε μία έρευνα σχετικά με αυτό. Λαμβάνοντας υπόψιν μας τις απαντήσεις σας στο ερωτηματολόγιο καταλήξαμε σε κάποια συμπεράσματα και σκεφτήκαμε πως θα ήταν καλό και ενδιαφέρον να τα μοιραστούμε μαζί σας. Αρχικά αυτό που συμπεράναμε είναι πως οι περισσότεροι από εσάς ακούτε μουσική σε καθημερινή βάση και κυρίως μόνοι σας. Μάλιστα πολλοί από εσάς προτιμάτε να την ακούτε στην αγγλική γλώσσα. Επιπλέον, διαπιστώσαμε ότι η μουσική είναι ένας τρόπος να χαλαρώνετε και να δραπετεύσετε από τη ρουτίνα τής καθημερινότητας. Τέλος, οι περισσότεροι από εσάς δεν επηρεάζεσθε από την κριτική ενός τραγουδιού και φυσικά δεν μπορείτε να φανταστείτε τη ζωή σας χωρίς μουσική! Κατά τη γνώμη μας πιστεύουμε πως κάθε άνθρωπος θέλει να χαλαρώσει και να ξεκουραστεί, και η μουσική είναι σίγουρα ένας τρόπος που μας βοηθάει αρκετά σε αυτό. https://cdn-chkhd.nitrocdn.com/tzscClompASStUhLEJuPbYVLPqnPzQwN/assets/static/optimized/wp- content/uploads/2018/05/a08c0484c71993c1f238d3c0cd13be7b.k-960x425.jpg ΠΕΙΡ ΚΑΙ ΜΑΝΙΑ 84

ΠΕΙΡ ΚΑΙ ΜΑΝΙΑ Ευαγγελία Βαρδιάμπαση Β1 Ρένια Καστελλιανάκη Β1 85

Αφιέρωμα στη μουσική Heavy Metal Η ιστορία τής Heavy Metal σκηνής Το heavy metal είναι ένα ευρέως διαδεδομένο είδος μουσικής που απαντά οπαδούς σε όλο τον πλανήτη. Χαρακτηριστικά τού heavy metal είναι ο βαρύς, δυνατός, παραμορφωμένος ήχος ηλεκτρικής κιθάρας, ο πυκνός ήχος μπάσου που συνοδεύει την κιθάρα, και η έντονη χρήση των ντραμς που κρατάνε τον ρυθμό. Θα μπορούσε να πει κανείς πως, άμα έχεις γείτονες, δεν μπορείς να ακούσεις heavy metal, διότι η μουσική είναι πολύ δυνατή και πολλοί τη βρίσκουν ενοχλητική. Παρόλο που υπήρχαν και άλλα συγκροτήματα που έπαιξαν πιο «βαριά», δυναμική και έντονη μουσική πριν από το 1970 (όπως π.χ. οι Led Zeppelin ή oι The Who), ο πρώτος δίσκος των Black Sabbath θεωρείται η αφετηρία τού heavy metal. Η μουσική τού δίσκου είναι τόσο βαριά και η φωνή τού τραγουδιστή ακούγεται τόσο απόκοσμη, που τα τραγούδια μοιάζουν πιο πολύ με ταινία τρόμου. Κατά τη δεκαετία τού ‘70 βγήκαν πολλά συγκροτήματα που προσπάθησαν να παίξουν πιο γρήγορα, βαριά και δυνατά από τους υπόλοιπους. Για να ξεχωρίσουν από το υπόλBοlaιcπkοSaρbοbκa,thο κόσμος άρχισε να τους αποκαλεί hard rock. Και ανάμεσα σε αυτούς τους φασαριόζους, δημιουργήθηκε ένα ρεύμα που αποκαλέστηκε heavy metal. Κάποιες από τις πιο σημαντικές μπάντες τής εποχής ήταν οι Black Sabbath, οι Deep Purple, οι Judas Priest, οι AC/DC, οι Motorhead, οι Rainbow κλπ. Το 1978-1979 είναι η χρονιά κατά την οποία νέα παιδιά στη Βρετανία, για διάφορους λόγους, αρχίζουν να δημιουργούν συγκροτήματα και να κυκλοφορούν τραγούδια και δίσκους. Το ρεύμα αυτό ονομάστηκε Νew Wave of British Heavy Metal (ΝWOBHM) και είναι από τα σημαντικότερα ρεύματα του heavy metal. Από εκεί προήλθαν οι πασίγνωστοι Iron Maiden, το συγκρότημα που ενδεχομένως έχει τους περισσότερους οπαδούς στον κλασικό heavy metal ήχο. Μέχρι σήμερα, το κυνήγι σπάνιων Iron Maiden NWOBHM βινυλίων αποτελεί ΠΕΙΡ ΚΑΙ ΜΑΝΙΑ 86

αγαπημένο (πανάκριβο) χόμπι των συλλεκτών δίσκων. Η δεκαετία του ’80 που ακολούθησε θεωρείται η χρυσή εποχή ακμής τού heavy metal. Τα πιο εμπορικά hard rock συγκροτήματα, τα οποία οι πιο σκληροπυρηνικοί οπαδοί θεωρούσαν υποτιμητικά «ποπ μέταλ», ήταν οι Scorpions, οι Def Leppard, Bon Jovi ή οι Motley Crue που πουλούσαν εκατομμύρια δίσκους και έπαιζαν μπροστά σε χιλιάδες κόσμου σε κάθε περιοδεία. Ωστόσο, τα σημαντικότερα πράγματα που συνέβησαν τη δεκαετία αυτή ήταν εκτός του προσκηνίου και θα περνούσαν πολλά χρόνια μέχρι να αντιληφθεί ο πολύς κόσμος τι μουσική κυκλοφόρησε μέσα στη metal σκηνή. Εμφανίστηκαν διαφορετικά παρακλάδια που είχαν σημαντικές διαφορές μεταξύ τους. Κάποιες μπάντες ήθελαν να παίζουν πιο γρήγορα από τις άλλες και από εκεί γεννήθηκε το speed metal και το power metal. Ήταν το κλασικό heavy metal αλλά πολύ πιο γρήγορο και δυναμικό. Οι Γερμανοί Helloween θεωρούνται προπάτορες του είδους. Από την άλλη μεριά, στην Αμερική γεννήθηκε το thrash metal, με σημείο αφετηρίας το ντεμπούτο των Metallica το 1983. Το thrash ήταν το πιο σκληρό είδος τότε, και από αυτό κατάγονται όλα τα μεταγενέστερα ακραία είδη που κυριάρχησαν στη δεκαετία του ’90, συγκεκριμένα το death metal και το black metal. Εκεί πλέον τα φωνητικά δεν είναι πια απαραίτητα τραγουδιστά, αλλά ο «τραγουδιστής» μπορεί να ακούγεται σαν «αρκούδα με βρογχίτιδα που κάνει γαργάρες με ταβανόπροκες» όπως περιγράφηκαν κάποτε τα φωνητικά των Obituary! Στο αντίθετο άκρο, το power metal μπορεί να υπερηφανεύεται ότι ανέδειξε σπουδαίες φωνές και μουσικούς. Στο θέμα «τεχνική» όμως τα πρωτεία ανήκουν στο progressive metal, που μετά τους Dream Theater γιγαντώθηκε σε μια τεράστια σκηνή με βιρτουόζους μουσικούς. Στο τέλος τής δεκαετίας εμφανίστηκε το Nu Metal. Παντρεύοντας το χιπ χοπ με τα απλά, βαριά ριφ του groove metal (σημαία τού είδους οι Pantera) και αφαιρώντας τα κιθαριστικά σόλο, δεν άρεσε στους παραδοσιακούς οπαδούς μέταλ, αλλά έγινε μεγάλη μόδα στην Αμερική. Σαν ήχος εξαφανίστηκε γρήγορα, αλλά κάποια συγκροτήματα φαινόταν ότι δεν ήταν του σωρού. Οι System of a Down, οι Slipknot και οι Tool πρωταγωνίστησαν στην επόμενη δεκαετία, όπου δεν εμφανίζονταν πια νέα παρακλάδια και νέες σκηνές, αλλά μάλλον ιδιαίτερα συγκροτήματα που είχαν δικό τους ήχο και ανακάτευαν πολλά είδη μαζί. Σήμερα πια το metal είναι μια τεράστια κοινότητα με πολλές σκηνές και διαφορετικά παρακλάδια, το καθένα με εντελώς δική του κουλτούρα και ιστορία. Από συμφωνικό, πομπώδες, παραμυθένιο, χολιγουντιανό μέταλ με γυναικείες σοπράνο φωνές μέχρι υπεργρήγορο, βίαιο και βιρτουοζικό death metal, το μέταλ έχει τρομερή ποικιλία στις εκφάνσεις του και πολλές εκπλήξεις για κάποιον που θέλει να «βουτήξει» στην ιστορία του. Όμως, πάντα, όσο και να αλλάξει η μόδα, θα κυριαρχεί στις καρδιές όλων το παραδοσιακό heavy metal. Φίλιππος Δανδάλης Α1 Δημήτρης Κοντός Α1 Ηλίας Κουρούμαλης Α2 ΠΕΙΡ ΚΑΙ ΜΑΝΙΑ 87

Αφιέρωμα στη μουσική Συγκροτήματα Bring Me The Horizon Οι Bring Me The Horizon είναι ένα βρετανικό ροκ συγκρότημα που δημιουργήθηκε στο Σέφιλντ το 2004 (γνωστό ως BMTH). Το συγκρότημα αποτελείται από τον κύριο τραγουδιστή Oliver Sykes, τον κιθαρίστα Lee Malia, τον μπασίστα Matt Kean, τον ντράμερ Matt Nicholls και τον πιανίστα Jordan Fish. Έχουν υπογράψει παγκόσμιο συμβόλαιο με την RCA Records, ενώ έχουν συμφωνήσει και με την Columbia Records αποκλειστικά για τις Ηνωμένες Πολιτείες. (Στη μέση είναι ο Oliver Sykes, κάτω δεξιά ο Jordan Fish, πάνω δεξιά ο Matt Nicholls, κάτω αριστερά ο Matt Kean και πάνω αριστερά ο Lee Malia.) Το συγκρότημα κυκλοφόρησε το πρώτο άλμπουμ του Count Your Blessings το 2006. Το συγκρότημα άρχισε να ξεφεύγει από τον αμφιλεγόμενο ήχο του με το Suicide Season (2008), που ήταν ένα δημιουργικό, και εμπορικό σημείο καμπής για το συγκρότημα. Οι Bring Me the Horizon κυκλοφόρησαν το τρίτο άλμπουμ τους There Is a Hell Believe Me I've Seen It. There Is a Heaven Let's Keep it a Secret (2010). Με το άλμπουμ αυτό έγιναν περισσότερο γνωστοί παγκοσμίως, ενώ σε αυτό ενσωμάτωσαν επιρροές από την κλασική μουσική, την ηλεκτρονική και την ποπ. Το σημαντικότερο ντεμπούτο τους, Sempiternal (2013), κέρδισε πιστοποίηση Χρυσού στην Αυστραλία (35.000) και Ασημί στο Ηνωμένο Βασίλειο (60.000). Το έκτο στούντιο άλμπουμ τους Amo (2019) έγινε το πρώτο κορυφαίο chart του Ηνωμένου Βασιλείου. Έχουν λάβει τέσσερα Kerrang! Βραβεία, συμπεριλαμβανομένων δύο για το Best British Band και ενός για το Best Live Band. Στις 25 Ιουνίου 2020, το συγκρότημα κυκλοφόρησε το single \"Parasite Eve\", το οποίο είχε θέμα την πανδημία μαζί με ένα συνοδευτικό μουσικό βίντεο. Στις 2 Σεπτεμβρίου, το συγκρότημα κυκλοφόρησε μαζί με τον τραγουδιστή Yungblud ένα τραγούδι με ΠΕΙΡ ΚΑΙ ΜΑΝΙΑ 88

τίτλο \"Obey\" και το αντίστοιχο μουσικό βίντεο, ενώ στις 22 Οκτωβρίου κυκλοφόρησε το τραγούδι \"Teardrops\" μαζί με ένα συνοδευτικό μουσικό βίντεο. MY CHEMICAL ROMANCE Οι ‘My chemical romance‘ (γνωστοί ως mcr) είναι ένα αμερικάνικο συγκρότημα που δημιουργήθηκε το 2001. Τα μέλη είναι 5: ο Gerard Way τραγουδά, ο Mikey Way παίζει μπάσο, ο Ray Toro και ο Frank lero ασχολoύνται με την κιθάρα και τα φωνητικά, και ο Bob Bryar παίζει ντραμς. (Πάνω δεξιά είναι ο Ray Toro, πάνω αριστερά ο Bob Bryar, κάτω δεξιά ο Frank Iero, κάτω αριστερά ο Mikey Way, στη μέση ο Gerard Way.) Το συγκρότημα ξεκίνησε από τον Gerard Way και τον πρώην ντράμερ Matt Pelissier, μια εβδομάδα αργότερα από την επίθεση της 11ης Σεπτεμβρίου του 2001. Το γεγονός ότι ήταν αυτόπτης μάρτυρας της σύγκρουσης των αεροπλάνων επηρέασε τη ζωή του και τον οδήγησε να δημιουργήσει αυτό το συγκρότημα. Έγραψε το τραγούδι \"Skylines and Turnstiles\", για να εκφράσει τα συναισθήματά του για αυτό που αντίκρισε. Σύντομα κάλεσαν τον Ray Toro και του ζήτησαν να συμμετάσχει στην μπάντα, επειδή ο Gerard δεν μπορούσε να παίζει κιθάρα και να τραγουδάει ταυτόχρονα. Ο Mikey Way, ο νεότερος αδερφός τού Gerard, αγάπησε τόσο πολύ το demo τους, που αποφάσισε να μάθει να παίζει καλύτερα μπάσο, για να μπει κι εκείνος στο συγκρότημα. Οι Μy Chemical Romance υπέγραψαν με την εταιρεία Eyeball Records, όπου συνάντησαν και τον Frank Iero, τραγουδιστή και κιθαρίστα των Pencey Prep. Ο Frank Iero ήταν ήδη φίλος τού Ray Toro. Ο Frank έγινε ο κιθαρίστας των Μy Chemical Romance, λίγες μόνο μέρες πριν από την ηχογράφηση του album. Τρεις μήνες μετά τον σχηματισμό τού συγκροτήματος ηχογράφησαν το πρώτο τους album I Brought You My Bullets, You Brought Me Your Love, που κυκλοφόρησε από την Eyeball Records το 2002. Τον επόμενο χρόνο υπέγραψαν με τη δισκογραφική εταιρεία Reprise Records και κυκλοφόρησαν την πρώτη μεγάλη τους επιτυχία Three Cheers for Sweet Revenge το 2004. Το album ήταν μια μεγάλη εμπορική επιτυχία, πουλώντας πάνω από δύο ΠΕΙΡ ΚΑΙ ΜΑΝΙΑ 89

εκατομμύρια αντίγραφα, χάρη στην επιτυχία των τραγουδιών Helena, I'm Not Okay (I Promise), The Ghost of You. Η μπάντα συνέχισε αυτήν την επιτυχία το 2006 με το Black Parade, και υπήρξε μεγάλη επιτυχία με το τραγούδι Welcome To The Black Parade. Στις 22 Μαρτίου του 2013 ανακοίνωσαν μέσω του επίσημου ιστότοπου του συγκροτήματος τη διάλυσή τους, μετά από 12 χρόνια καριέρας. Στις κοινότητες των φαν τους, φημολογούνταν ότι η επανένωσή των My Chemical Romance θα γινόταν το 2019. Στις 31 Οκτωβρίου 2019, το συγκρότημα ανακοίνωσε την επιστροφή του, επιβεβαιώνοντας τις φήμες, μέσω ανάρτησης στο διαδίκτυο, με την οποία ανακοίνωνε νέα ημερομηνία συναυλίας. Gerard Way Mikey Way Rey Toro Frank Iero Bob Bryar ΠΕΙΡ ΚΑΙ ΜΑΝΙΑ Ζέφη Πλεύρη Α3 90

Αφιέρωμα στη μουσική Προσωπικές εμπειρίες συμμαθητών μας: Η κιθάρα μου κι εγώ Με λένε Δημήτρη και παίζω κιθάρα από τα 8 μου. Αρχικά, ήθελα να παίζω ηλεκτρική, αλλά ο πατέρας μου με προέτρεψε να ξεκινήσω με κλασική. Όμως το όνειρό μου εξακολουθούσε να είναι μια ηλεκτρική. Πέρυσι τα Χριστούγεννα ο πατέρας μου μού πήρε μια Stratocaster. Έτσι μαθαίνω κλασική στο ωδείο αλλά και κάποια κομμάτια από το διαδίκτυο. Η κιθάρα με χαλαρώνει, με ηρεμεί και ταυτόχρονα με συναρπάζει. Χάρη στην κιθάρα πολλές φορές δεν συνεχίζω έναν καβγά, αφού, όταν τελειώσω το παίξιμο, δεν έχω πια όρεξη για καβγά. Υπάρχουν βέβαια φορές που συμβαίνει το αντίθετο. Όταν παίζω ηλεκτρική, «ξυπνάει» μέσα μου μια «δύναμη». Την κιθάρα τη θεωρώ φίλη μου και τις περισσότερες φορές μού αρέσει να παίζω. Το πρόβλημα βέβαια είναι πως κάποιες φορές δεν προλαβαίνω να μελετήσω λόγω πολλών δραστηριοτήτων, κάποιες από τις οποίες ευτυχώς έχουν σχέση και με την κιθάρα. Την κιθάρα θα την έχω μαζί μου για πάντα, γιατί με «τρελαίνει», με απογειώνει (περισσότερο η ηλεκτρική)! Δημήτρης Κοντός Α2 ΠΕΙΡ ΚΑΙ ΜΑΝΙΑ 91

Αφιέρωμα στη μουσική Προσωπικές εμπειρίες συμμαθητών μας: Το πιάνο στη ζωή μου Το πιάνο για εμένα είναι ένα πολύ σημαντικό αλλά και μεγάλο κομμάτι τής ζωής μου. Απ' ό,τι θυμάμαι η ιδέα τού να ξεκινήσω πιάνο ήταν του μπαμπά και προήλθε από μία απλή καθημερινή συζήτηση, όταν πήγαινα στην πέμπτη Δημοτικού. Μιλούσαμε για το τι θα κάνουμε με το πιάνο που έχουμε στο σπίτι και ανήκε στη μαμά μου από τότε που πήγαινε δημοτικό… και κάπως έτσι του ήρθε η ιδέα να μην το πουλήσουμε αλλά να το αξιοποιήσουμε. Εμένα μου άρεσε πολύ η πρότασή του και συμφώνησα αμέσως, αλλά η μαμά μου ήταν κάπως διστακτική στην αρχή, καθώς ασχολούμουν ήδη με πολλές δραστηριότητες. Όμως ο μπαμπάς μου και εγώ καταφέραμε να την πείσουμε, κι έτσι ξεκίνησα. Ο μπαμπάς μου είχε μια δεύτερη ξαδέλφη που ήταν δασκάλα πιάνου και, για να μην τα πολυλογώ, η θεία μου έγινε η δασκάλα μου στο πιάνο. Στην αρχή, λοιπόν, το πιάνο και γενικά ο γιγαντιαίος κόσμος τής μουσικής για μένα ήταν απλώς μια ιδέα τού μπαμπά μου, αλλά με την πάροδο του χρόνου και των μαθημάτων έγινε ένας τρόπος για να εκφράζω τα συναισθήματά μου. Όταν παίζω, καθετί που με απασχολεί εξαφανίζεται. Χαλαρώνω τελείως και νιώθω με λίγα λόγια σαν να πετάω στα σύννεφα. Μπορεί οι άλλοι να με βλέπουν να πατάω απλώς κάποια πλήκτρα παίζοντας μια μελωδία, αλλά εγώ με κάθε νότα που παίζω εκφράζω το πώς νιώθω εκείνη τη στιγμή. Παίζω συνήθως όταν νιώθω μοναξιά ή άγχος ή όταν θέλω να κλάψω, αλλά κυρίως όταν είμαι θυμωμένη με κάποιο άτομο. Είναι ένας πολύ αποτελεσματικός τρόπος ηρεμίας και χαλάρωσης, καθώς, μόλις παίζω την πρώτη νότα, σταματάω αυτόματα να νιώθω έτσι και αποβάλλω όλα τα αρνητικά συναισθήματα. Μένει μόνο χαρά και ανακούφιση. Δεν υπάρχει δηλαδή για μένα καλύτερη ψυχοθεραπεία από το να παίζω πιάνο… Κυρίως παίζω κλασική μουσική, για παράδειγμα sonatines και Bach. Ωστόσο, όταν έρχονται τα Χριστούγεννα ή κάποια άλλη γιορτή, παίζω τα αντίστοιχα κομμάτια. Τώρα τελευταία όμως η δασκάλα μου μου λέει να βρίσκω παρτιτούρες από τραγούδια που μου αρέσουν, για να μου τα διδάσκει εκείνη στο πιάνο, όπως κάποια pop κομμάτια. Το πιάνο τώρα στην καραντίνα είναι ένας τρόπος για μένα να ξεχνάω τι γίνεται στον κόσμο και να σκέφτομαι θετικά... Ελένη Κουτράκη Α1 ΠΕΙΡ ΚΑΙ ΜΑΝΙΑ 92

Αφιέρωμα στη μουσική Προσωπικές εμπειρίες συμμαθητών μας: Το φλάουτο μέσα από τα δικά μου μάτια Ονομάζομαι Φίλιππος Δανδάλης και παίζω φλάουτο. Το φλάουτο κατατάσσεται στα πνευστά ξύλινα όργανα επειδή, για πολλούς αιώνες, κατασκευαζόταν από ξύλο. Στις μέρες μας κατασκευάζεται από μέταλλο. Ξεκίνησα μαθήματα πριν από 3 χρόνια. Στην αρχή, αυτό που με τράβηξε στο συγκεκριμένο όργανο ήταν ο καθαρός και μεταλλικός ήχος που βγάζει, καθώς και οι ψηλές νότες που μπορεί να φτάσει, ενώ ταυτόχρονα βγάζει έναν πολύ γλυκό ήχο. Στη διάρκεια των τριών χρόνων έχω συμμετάσχει σε πολλές συναυλίες, είμαι μέλος τής μπάντας τού ωδείου μου, και είμαι πολύ χαρούμενος με τη μέχρι τώρα πορεία μου στον χώρο τής μουσικής. Δεν σκέφτομαι πολύ την πιθανότητα να παίζω επαγγελματικά, αλλά είναι ένας πολύ ωραίος τρόπος να περνάω την ώρα μου. Φίλιππος Δανδάλης Α1 ΠΕΙΡ ΚΑΙ ΜΑΝΙΑ 93

Βιολογία - Δημιουργική Γραφή: 1-1 «Επιστρατεύουμε τις γνώσεις μας για τα αναπνευστικά όργανα των αμφίβιων και δημιουργούμε γυρινο-ιστορίες!» Η ιστορία τής αναπνοής ενός γυρίνου Μια φορά κι έναν καιρό σε μια λίμνη γεννήθηκε ένας γυρίνος. Η πρώτη του αναπνοή ήταν με τα βράγχια του μέσα στα καταγάλανα νερά της λίμνης του. Τον πρώτο καιρό περνούσε υπέροχα! Έπαιζε με τους φίλους του, τα άλλα βατραχάκια, τριγυρνούσε και εξερευνούσε τη λίμνη. Μετά από λίγο καιρό όμως άρχισε να βαριέται. Είχε εξερευνήσει όλο τον βυθό της λίμνης και τον ήξερε απέξω. Δεν του άρεσε πλέον να βρίσκεται σε αυτόν τον περιορισμένο χώρο. Έτσι πήρε επιτέλους τη μεγάλη απόφαση να βγει από το νερό, αλλά δεν τα κατάφερε. Κάθε φορά που έκανε μια απόπειρα δεν μπορούσε να αναπνεύσει. Αποφάσισε λοιπόν να επισκεφθεί τη νεράιδα της λίμνης για να του πει τι να κάνει. Εκείνη του έδωσε ένα φίλτρο, του είπε να το πιει και να περιμένει, επειδή με αυτό το φίλτρο θα αποκτούσε πνεύμονες και δεν θα έμενε για πάντα στα νερά της λίμνης, όπως τα άλλα ψάρια. Ύστερα από μερικές εβδομάδες ο γυρίνος μας που πλέον είχε γίνει βάτραχος χοροπηδούσε χαρούμενα στη στεριά, ώσπου συνάντησε τη νεράιδα που τον είχε βοηθήσει να αποκτήσει πνεύμονες. Την ευχαρίστησε για το φίλτρο που του είχε δώσει, αλλά εκείνη γέλασε και του εξήγησε πως αυτή είναι η φύση κάθε μικρού γυρίνου. Από πάντα και για πάντα οι γυρίνοι αποκτούν πνεύμονες και γίνονται βάτραχοι χωρίς τη βοήθεια κάποιου μαγικού φίλτρου. Άννα Ασκοξυλάκη (Α1) Μια φορά κι έναν καιρό σε μια λίμνη γεννήθηκε ένας γυρίνος. Η πρώτη του αναπνοή ήταν κάτω από το νερό και έγινε με τα βράγχια. Στην αρχή ο μικρός Ντάφυ, όπως τον είχαν ονομάσει, δυσκολεύτηκε πολύ, αφού, προσπαθώντας να αναπνεύσει, κατάπινε νερό και τρόμαξε. Με την καθοδήγηση της μητέρας του ο μικρούλης τελικά τα κατάφερε. Παίρνοντας την πρώτη του αναπνοή ένιωσε υπέροχα, καθώς το οξυγόνο πέρασε στα κύτταρά του. Ένιωσε ζωντανός και χάρηκε απίστευτα. Ο Ντάφυ ήταν ένας δραστήριος και ταλαντούχος γυρίνος που στο κολύμπι δεν τον έφτανε κανένας από τους φίλους του. Στους αγώνες όπου συμμετείχε έβγαινε πάντα πρώτος. Γυμναζόταν καθημερινά και πρόσεχε πολύ τη διατροφή του. Έτρωγε ξερά φύλλα, χορταράκια και άλγες. Ήταν όμως και πολύ ανήσυχο πνεύμα. Είχε βαρεθεί να ζει μέσα στο νερό και ανυπομονούσε να μεγαλώσει για να δει τι υπάρχει και έξω από αυτό. Κάθε μέρα έβλεπε το σώμα του να αλλάζει και καταλάβαινε ότι δεν αργούσε να έρθει η ώρα που θα έβγαινε στη στεριά. Ενώ αρχικά το σώμα του έμοιαζε με τεράστιο κεφάλι, σιγά-σιγά άρχισε να μεταμορφώνεται. Τα βράγχιά του είχαν αρχίσει να μετατρέπονται σε πνεύμονες, εμφανίστηκαν τα πίσω πόδια και μετά από λίγο καιρό και τα μπροστινά, ενώ η ουρά του είχε αρχίσει να μικραίνει, ώσπου εξαφανίστηκε εντελώς. Είχε έρθει η στιγμή να κάνει το όνειρό του πραγματικότητα. Ήταν πια μεγάλο και ώριμο βατραχάκι που μπορούσε να περνά ατέλειωτες ώρες στη στεριά παίρνοντας βαθιές αναπνοές με τους αεροφόρους σάκους που διέθετε. Ήταν πολύ χαρούμενος και περνούσε υπέροχα με τους φίλους του εξερευνώντας το νέο περιβάλλον. Αν και αγαπούσε πολύ τη ΠΕΙΡ ΚΑΙ ΜΑΝΙΑ 94

στεριά, ο Ντάφυ αρκετά συχνά έκανε μακροβούτια στο νερό, για να βλέπει και τους φίλους του που δεν μπορούσαν να ζήσουν έξω από αυτό. Γιάννης Σερπετσιδάκης (Α3) Ο βάτραχος Έναν καιρό και μια φορά σε μιας λίμνης τα νερά γυρίνος μικρός γεννήθηκε κι ως τα πιο ρηχά σύρθηκε. Η αναπνοή του η πρώτη δύσκολη τα βράγχιά του μικρά στην επιφάνεια η ζωή καθόλου εύκολη ξαναβουτάει στα βαθιά. Μεγάλωνε σιγά σιγά ο γυρίνος ο μικρός κι έγινε βάτραχος μεγάλος, παχουλός. Μύγες και μυγάκια τσιμπούσε, τα κατάπινε και δεν μασούσε. Χωρίς δυσκολίες η αναπνοή του πια, ακόμα κι έξω απ’ το νερό. Με τα πνευμόνια τα μεγάλα οξυγόνο εισπνέει στο λεπτό. Μα και την επιδερμίδα του προσέχει να είναι πάντα καθαρή και τους πόρους της ανοιχτούς να έχει γιατί κι άλλο οξυγόνο επιθυμεί. Δέσποινα Αεράκη (Α1) Μια φορά κι έναν καιρό σε μια λίμνη γεννήθηκε ένας γυρίνος. Η πρώτη του αναπνοή τού φάνηκε περίεργη, διότι δεν ανέπνεε όπως οι γονείς του. Τότε πήγε και τους ρώτησε: - Μαμά, μπαμπά, γιατί δεν αναπνέω σαν εσάς; - Επειδή είσαι ακόμη μικρός, αποκρίθηκε ο μπαμπάς. - Τα μικρά γυρινάκια αναπνέουν με βράγχια, συμπληρώνει η μαμά. Όταν μεγαλώσεις, θα αναπνέεις με πνεύμονες και με την επιδερμίδα, σαν εμάς. - Ουάου, λέει ο γυρίνος και πάει να παίξει με τα αδέλφια του. Χάρης Μεραμβελιωτάκης (Α4) Γράφτηκαν στο πλαίσιο του μαθήματος της Βιολογίας και του προγράμματος Γλωσσικού Γραμματισμού με υπεύθυνες τις καθηγήτριες Αλεξάνδρα Μπάκου και Ασημένια Χαρκιωτάκη. ΠΕΙΡ ΚΑΙ ΜΑΝΙΑ 95

Διαβάσαμε και σας προτείνουμε Η Επιλογή Συγγραφέας : Κίρα Κας Εκδόσεις : Ψυχογιός Κατηγορία Βιβλίου : Νεανική Λογοτεχνία Ένα κορίτσι, η Αμέρικα, ζει με τη φτωχή οικογένειά της κάτω από δύσκολες συνθήκες. Μια μέρα λαμβάνει μια επιστολή που της δίνει την ευκαιρία να λάβει μέρος στην «Επιλογή», δηλαδή να διεκδικήσει τον πανέμορφο πρίγκιπα Μέιξον μεταξύ άλλων κοριτσιών και να γίνει η επόμενη πριγκίπισσα. Στην αρχή αρνείται να συμμετάσχει, καθώς η διαδικασία τής φαίνεται γελοία. Τελικά όμως για το καλό τής οικογένειάς της, αποφασίζει να πάρει μέρος. Κατά τη διάρκεια της διαμονής της στο παλάτι ανακαλύπτει μια διαφορετική πλευρά τού πρίγκιπα που δεν περιμένει να δει, αλλάζει γνώμη για την «Επιλογή» και αποφασίζει να την πάρει πια στα σοβαρά. Πρόκειται για ένα νεανικό ανάγνωσμα, κάτι όμως που δεν εμποδίζει να διαβαστεί από κάθε ηλικία. Είναι ένα ρομαντικό βιβλίο με δράση και αγωνία που κερδίζει τον αναγνώστη από τις πρώτες κιόλας σελίδες. Μας άρεσε, επειδή θίγει κάποια κοινωνικά φαινόμενα, περιέχει ηθικά διδάγματα και βοηθάει τον αναγνώστη να καταλάβει καλύτερα τη ζωή. Αξίζει να το διαβάσετε και σας το προτείνουμε ανεπιφύλακτα –ειδικά αν σας έχουν λείψει οι ιστορίες με πρίγκιπες και πριγκίπισσες-! Ελένη Κουτράκη Α1 Μαριάννα Κυριακάκη Α1 ΠΕΙΡ ΚΑΙ ΜΑΝΙΑ 96

Έρεβος Συγγραφέας : Ούρσουλα Ποζνάνσκι Εκδόσεις : Πατάκη Κατηγορία Βιβλίου : Εφηβικό Μυθιστόρημα Το Έρεβος είναι παιχνίδι. Συνομιλεί μαζί σου, σε παρακολουθεί, σε δοκιμάζει, σε απειλεί. Έρεβος ονομάζεται ένα βιντεοπαιχνίδι που περνάει μυστικά από τον έναν παίκτη στον άλλο, μέχρι που φτάνει στα χέρια τού δεκαεξάχρονου Νικ. Οι κανόνες του είναι ασυνήθιστα αυστηροί: θα πρέπει να είσαι ολομόναχος όταν παίζεις, να μη μιλήσεις σε κανέναν γι’ αυτό και να μην αποκαλύψεις σε κανέναν το ψευδώνυμό σου. Μετά τα πρώτα βήματα στο Έρεβος ο Νικ δεν αργεί να εθιστεί. Το παιχνίδι φαίνεται να διαθέτει νοημοσύνη και να γνωρίζει τα πάντα για τους παίκτες του, τους φόβους, τις προτιμήσεις και τους πόθους τους. Όταν όμως απαιτεί από τον Νικ να κάνει κακό σ’ έναν άνθρωπο στον πραγματικό κόσμο, αυτός αρνείται και αποβάλλεται από το Έρεβος. Τότε θα ζητήσει τη βοήθεια της Έμιλυ, για να ξεσκεπάσουν όποιον βρίσκεται πίσω από το Έρεβος και χειρίζεται με τέτοιον τρόπο τις ζωές όλων τους. Το Έρεβος είναι ένα βιβλίο συναρπαστικό, δελεαστικό και ταυτόχρονα τρομακτικό. Από την αρχή μέχρι το τέλος σε κρατάει σε εγρήγορση. Ιδανικό για τους λάτρεις τον βιντεοπαιχνιδιών αλλά και για εκείνους στους οποίους αρέσει να λύνουν μυστήρια, καθώς ο αναγνώστης προσπαθεί συνεχώς να ανακαλύψει ποιος διακινεί αυτό που συμβαίνει. Έρεβος: πρόσεξε μην πέσεις στα χέρια του. Μετά το login, τίποτα δεν θα είναι το ίδιο. Δημήτρης Κοντός Α1 ΠΕΙΡ ΚΑΙ ΜΑΝΙΑ 97

ΔΙΑΚΟΣΙΑ ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΑΠΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1821 Για να τιμήσουμε την επέτειο των 200 χρόνων από την έναρξη της Επανάστασης των Ελλήνων εναντίον των Τούρκων που ξεκίνησε στις 25 Μαρτίου 1821, ημέρα εορτασμού και του Ευαγγελισμού τής Θεοτόκου, ετοιμάσαμε ένα σχετικό αφιέρωμα. Έχουμε «επιλέξει» κάποια γεγονότα και πρόσωπα, που διαδραμάτισαν ενεργό ρόλο πριν, κατά και μετά την Ελληνική Επανάσταση. Εύλογη όμως είναι η απορία πώς έγινε αυτή η επιλογή. Η αφορμή δόθηκε από τους δρόμους τής πόλης μας: στο Ηράκλειο υπάρχουν πολλές οδοί και πλατείες που έχουν άμεση σχέση με την Ελληνική Επανάσταση και το άκουσμά τους ξυπνά μνήμες. Για παράδειγμα, όλοι έχουμε περπατήσει τον εμπορικό δρόμο τού Ηρακλείου, την οδό 1821, ή όλοι έχουμε περάσει, κατεβαίνοντας στο κέντρο τού Ηρακλείου, από την πλατεία Κοραή. Αποφασίσαμε, λοιπόν, μέσα από έναν χάρτη τού Ηρακλείου που βρήκαμε στο διαδίκτυο να αναζητήσουμε όλες τις οδούς και πλατείες που σχετίζονται με την Ελληνική Επανάσταση, και να επιχειρήσουμε να δούμε πώς μπορούμε να συνδέσουμε όλα αυτά τα ονόματα, και να δημιουργήσουμε και να σας παρουσιάσουμε τον βασικό κορμό τής Ελληνικής Επανάστασης. Αξίζει να τονίσουμε ότι το αφιέρωμα αυτό δεν θα γινόταν χωρίς την πολύτιμη συνεισφορά των παιδιών τού Ομίλου «Μικροί Δημοσιογράφοι εν τάξει». Τα παιδιά αυτά εργάστηκαν φιλότιμα και αγόγγυστα, για να φέρουν εις πέρας ό,τι τους ανατέθηκε. Νομίζουμε ότι αυτό το εγχείρημά μας έφερε αποτελέσματα, αλλά αυτό θα το κρίνετε κι εσείς… Β. Πιτερού & Α. Χαρκιωτάκη Σχέδιο: Κατερίνα Βασιλάκη Β1 ΠΕΙΡ ΚΑΙ ΜΑΝΙΑ 98

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΣ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ Κύριλλος Λούκαρης Ο Κύριλλος Λούκαρης ήταν Πατριάρχης Αλεξάνδρειας και Κωνσταντινούπολης. Γεννήθηκε στον Χάνδακα, σημερινό Ηράκλειο Κρήτης, το 1572. Στην αρχή μαθήτευσε κοντά στον Μελέτιο Βλαστό και ύστερα πήγε στη Βενετία όπου σπούδασε κοντά στον Μάξιμο Μαργούνιο, ο οποίος του έμαθε ελληνικά, λατινικά, ιταλικά και θεολογία. Αργότερα έγινε μοναχός και πήρε το όνομα Κύριλλος. Οι καθολικοί κατήγγειλαν τον Λούκαρη ότι ετοίμαζε, με τη βοήθεια των Ρώσων, επανάσταση των Ελλήνων. Οι Τούρκοι τον έκλεισαν σε κάποιο φρούριο του Βόσπορου και τον στραγγάλισαν τον Ιούνιο του 1638. Το πτώμα του ρίχτηκε στη θάλασσα, το οποίο βρήκαν ψαράδες και έθαψαν. Ιώσηπος Μοισιόδακας Ο Ιώσηπος Μοισιόδακας ήταν Έλληνας δάσκαλος του γένους, συγγραφέας και μεταφραστής. Γεννήθηκε περίπου το 1725 στη νότια όχθη τού Δούναβη. Στη Θεσσαλονίκη παρακολούθησε μαθήματα του λόγιου Ιαννάκου, κι αργότερα πήγε στη Σμύρνη και ζήτησε την οικονομική βοήθεια του μητροπολίτη για σπουδές, αλλά δεν βρήκε συμπαράσταση. Έπειτα, σταδιοδρόμησε ως δάσκαλος στη Σίφνο και στη Μύκονο, με σκοπό να συγκεντρώσει χρήματα για να ταξιδέψει στη δύση. Ύστερα από λίγα χρόνια ο ηγεμόνας Γρηγόριος Αλέξανδρος Γκίκας τον κάλεσε στη Μολδαβία, για να συμβάλλει στο πρόγραμμα της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης που σχεδίαζε. Διορίστηκε φιλοσοφικός διδάσκαλος του νέου Γυμνασίου τού Ιασίου. Εκτός από καθήκοντα σχολάρχη, δίδαξε νεότερα μαθηματικά και φυσική. Ο Μοισιόδακας ήταν ένας από τους πρώτους στοχαστές που αγωνίστηκαν για την καθιέρωση της νεοελληνικής ως γλώσσας τής Παιδείας τού Γένους. ΠΕΙΡ ΚΑΙ ΜΑΝΙΑ 99

Αδαμάντιος Κοραής Ο Αδαμάντιος Κοραής ήταν Έλληνας φιλόλογος και σημαντικός εκπρόσωπος του Νεοελληνικού Διαφωτισμού. Γεννήθηκε στη Σμύρνη το 1748 και ο πατέρας του ήταν έμπορος μεταξιού. Στην Ευαγγελική Σχολή τής Σμύρνης διδάχθηκε τα πρώτα του γράμματα. Έπειτα, εγκαταστάθηκε στο Άμστερνταμ της Ολλανδίας όπου έμαθε ξένες γλώσσες, μουσική και γεωμετρία. Αργότερα, πήγε στη Γαλλία, για να σπουδάσει ιατρική. Στο Παρίσι έγινε «μάρτυς φοβερών πραγμάτων», δηλαδή των γεγονότων τής Γαλλικής Επανάστασης. Το πλούσιο έργο του αποτελείται από 66 τόμους βιβλίων, από τους οποίους 17 αποτελούν την «Ελληνική Βιβλιοθήκη» και οι 9 τα «Πάρεργα της Ελληνικής Βιβλιοθήκης». Ασχολήθηκε με όλα τα προβλήματα που είχε θέσει ο Νεοελληνικός Διαφωτισμός και με όλες τις λεπτομέρειες ενός σωστού εκπαιδευτικού προγράμματος. Μοναδικός σκοπός μας, υποστήριζε ο Κοραής, πρέπει να είναι να μετακενώσουμε, δηλαδή να φέρουμε και να δώσουμε στην Ελλάδα, τα φώτα τής Ευρώπης, και γι’ αυτό χρειάζονται μεταφράσεις, περιοδικά, σχολεία. Μολονότι, στην αρχή, ο Κοραής είχε θεωρήσει πρόωρη την Ελληνική Επανάσταση, βαθμιαία ενεργοποιήθηκε πατριωτικά και ανέπτυξε μεγάλη φιλελληνική δράση στο Παρίσι, με μεταφράσεις, με λόγους και με επιστολές σε σημαντικά πρόσωπα της διεθνούς πολιτικής. Τα τελευταία χρόνια τής ζωής του σκιάστηκαν από τη σφοδρή πολεμική του κατά της αυταρχικής πολιτικής τού Καποδίστρια. Πέθανε τελικά στο Παρίσι το 1833, σε ηλικία 84 ετών. Ρήγας Βελεστινλής Ο Ρήγας Βελεστινλής ή Φεραίος ήταν Έλληνας συγγραφέας, πολιτικός και επαναστάτης. Γεννήθηκε στο Βελεστίνο, τις αρχαίες Φερές, το 1757, από εύπορη οικογένεια. Ταξίδεψε στην Κωνσταντινούπολη, μετά από πρόσκληση του Πρέσβη τής Ρωσίας, στην οικία του οποίου γνώρισε τον Πρίγκιπα Αλέξανδρο Υψηλάντη. Όταν ο Υψηλάντης έφυγε για το Ιάσιο, προκειμένου να γίνει ηγεμόνας τής Μολδαβίας, ο Ρήγας τον ακολούθησε. Διαφωνώντας σε κάποια θέματα με τον Υψηλάντη, έγινε γραμματέας τού ηγεμόνα τής Βλαχίας Νικόλαου Μαυρογένη. Μετά τον Ρωσοτουρκικό πόλεμο και την ήττα τής Τουρκίας (1790) ο Ρήγας κατέφυγε στη Βιέννη, την οποία έκανε έδρα τής επαναστατικής δράσης του. Δύο πολύ σημαντικά έργα τού Ρήγα Φεραίου ήταν «η Χάρτα τής Ελλάδος» και ο «Θούριος». Ο Ρήγας Φεραίος πέθανε τον Ιούνιο του 1798 από απαγχονισμό. ΠΕΙΡ ΚΑΙ ΜΑΝΙΑ 100