ใบความรู้ เรื่อง หลักปฏิบัติในการเลือกอาชีพ

หน่วยท่ี 3 หลกั ปฏิบัติในการเลือกอาชีพการเลือกอาชีพ (Choosing a Careers) การเลือกอาชีพ (Choosing a Careers) หมายถึง การตดั สินใจ เลือกประกอบอาชีพใดอาชีพหน่ึงเป็นเร่ืองสาคญั ที่สุดสาหรับทุกคน บุคคลอาจเลือกอาชีพจากอาชีพท่ีมีอยเู่ ดิม หรือสร้างงานข้ึนมาใหม่ในกลุ่มอาชีพ ขอ้ แนะนาในการเลือกอาชีพและการสร้างงานเพื่อการประกอบอาชีพไดแ้ ก่ วเิ คราะห์ตนเอง การวเิ คราะห์ตนเองตอ้ งเปิ ดใจใหก้ วา้ ง เพ่ือรู้จกั ตนเองท้งั ในดา้ นที่บวกและในดา้ นลบ ซ่ึงเป็นท้งั จุดเด่นและจุดเด่นของตนเอง ในดา้ นสติปัญญา ความถนดั ความสนใจความสามารถในการทางาน ความกระตือรือร้น อุปนิสัย อารมณ์ บุคลิกภาพและสุขภาพอนามยัเป็ นตน้ การวเิ คราะห์ตนเองตามแนวความคิดแบบนิโอฮิวแมนนิสท์ (Neo Humanist) ซ่ึงกล่าววา่ผทู้ ่ีมีความสามารถในการศึกษาตนเองและเพอื่ ให้รู้จกั ตนเอง และสามารถนาจิตสานึก จิตใตส้ านึกและจิตเหนือสานึกที่มีพลงั มาสร้างความสาเร็จและความสุขใหแ้ ก่ตนเองและผอู้ ื่นไดใ้ น 3 ดา้ น คือดา้ นส่วนตวั เช่น สามารถสร้างบุคลิกภาพและเช่ือมน่ั ในตนเอง เอาชนะความกลวั ความวติ กกงั วล ทาใหผ้ อ่ นคลาย พฒั นาความคิดสร้างสรรค์ ความจาและสมาธิ เป็นตน้ ดา้ นครอบครัวเช่น ทาใหค้ รอบครัวมีความสุขราบรื่นสร้างเสน่ห์ดึงดูดจิตใจซ่ึงกนั และกนั และดา้ นการงาน เช่นมีศิลปะของการเป็นเจา้ นายและลูกนอ้ งที่ดี มีมนุษยส์ มั พนั ธ์ในการทางาน สามารถปรับพฤติกรรมใหเ้ ขา้ กบั บุคคลอื่น ๆ ในหน่วยงาน เป็นตน้ วเิ คราะห์อาชีพ การวิเคราะห์อาชีพทาใหร้ ู้วา่ ตนเองมีความสามารถที่จะเขา้ สู่งานในอาชีพน้นั ไดห้ รือไม่ การศึกษาเกี่ยวกบั งานอาชีพเพื่อใหเ้ กิดความรู้ความเขา้ ใจเก่ียวกบั ลกั ษณะของอาชีพและบริบทของงานในอาชีพ การเตรียมความพร้อมก่อนเขา้ สู่อาชีพ ในปัจจุบนั สถาบนั การศึกษามกั จะทดสอบความพร้อมในการประกอบอาชีพดา้ ยการใหเ้ ขา้ ไปสมั ผสั กบั อาชีพน้นั ๆ ก่อนการเขา้ ศึกษา เล่าเรียน เช่น นกั วทิ ยาศาสตร์ ที่ทางานกบั เครื่องมือเครื่องจกั รสารเคมี ส่วนแพทย์พยาบาล ตอ้ งอยกู่ บั ผปู้ ่ วยที่เป็นโรคต่างๆ ในสภาพของโรงพยาบาลของภาระงานประจาซ่ึงมีสภาพการทางานท่ีแตกต่างไปจาก ครุอาจารย์ นกั ข่าว เป็นตน้ ระยะเวลาและค่าใชจ้ า่ ยในการเตรียมตวั ก่อนประกอบอาชีพกเ็ ป็นอีกปัจจยั ท่ีตอ้ งคานึงถึงดว้ ยเช่นกนั วเิ คราะห์ปัจจยั แวดลอ้ ม ปัจจยั แวดลอ้ มอาจเป็ นปัจจยั ที่มองไม่เห็น ซ่ึงในบางคร้ังมกั จะถูกมองวา่ เป็นการเลือกงานตามกระแสความนิยมและค่านิยมของครอบครัวและสงั คมในยคุ น้นั ๆวฒั นธรรมของสงั คมส่งผลใหเ้ กิดธรรมเนียมประเพณีปฏิบตั ิในการคดั เลือกแรงงานและการจา้ ง

แรงงาน ส่วนค่านิยมของสังคมต่ออาชีพและงานในอาชีพ ทาใหม้ องเห็นโอกาสการไดง้ านอาชีพความกา้ วหนา้ และความตอ้ งการของตลาดแรงงาน การตดั สินใจเลือกอาชีพจึงเป็ นปัจจยั ที่ทาใหบ้ ุคคลตอ้ งเตรียมตวั ในอาชีพ โดยการทาการศึกษาหาความรู้เพื่อที่จะประกอบอาชีพน้นั ในฐานะมืออาชีพได้ เช่นผทู้ ่ีตดั สินใจเลือกอาชีพทนายความกต็ อ้ งศึกษาตวั บทกฎหมายและแนวทางในการวา่ ความในคดีต่าง ๆ เป็นตน้ งานในอาชีพบางานอาจจะตอ้ งใชท้ ้งั ความรู้และทกั ษะการฝึกฝนควบคูก่ นั ไป เน่ืองจากเป็นงานท่ีเก่ียวกบัชีวติ เช่น แพทย์ พยาบาล พนกั งานขบั รถยนตส์ าธารณะ เป็นตน้ แตง่ านบางงานการลงมือปฏิบตั ิจริงจะทาให้เกิดความชานาญไดเ้ ป็นอยา่ งดี เช่น งานช่างปูน ช่างไม้ ช่างซ่อมเคร่ืองจกั รกลช่างซ่อมรองเทา้ ช่างตดั เยบ็ เส้ือผา้ เป็นตน้ ดงั น้นั การเตรียมความพร้อมเพื่อใหไ้ ดท้ างานในอาชีพที่ตนเองปรารถนาและมีใจรักให้ประสบความสาเร็จจึงตอ้ งมีความมุ่งมนั่ ต้งั ใจจริงใจในการแสวงหาความรู้และฝึกทกั ษะเพื่อสะสมประสบการณ์ในงานน้นั ๆ จนสามารถทาใหไ้ ดผ้ ลออกมาท่ีดีที่สุดและทาไดอ้ ยา่ งมีประสิทธิภาพข้อควรพจิ ารณาก่อนการตดั สินใจเลือกอาชีพ ก่อนที่จะตดั สินใจเลือกอาชีพใด ๆ น้นั ควรพิจารณาประเดน็ ตา่ ง ๆ ท่ีเกี่ยวขอ้ งเพื่อให้แน่ใจวา่ เป็ นอาชีพท่ีเหมาะสมกบั เรามากท่ีสุด ดงั รายละเอียดต่อไปน้ี 1. ความรู้ ความเขา้ ใจ ในการประกอบอาชีพตา่ ง ๆ ตลอดจนทกั ษะและรายละเอียดขอ้ มูลเก่ียวกบั โลกอาชีพ เช่น ลกั ษณะของงานอาชีพ กระบวนการ ทางานในงานอาชีพน้นั ๆความกา้ วหนา้ ในอาชีพ การทางานและความตอ้ งการของตลาดแรงงานในงานสาขาอาชีพน้นั ๆ 2. ความช่วยเหลือเก่ียวกบั การใหค้ าปรึกษาแนะนา แนะแนวการศึกษาต่อ และการเตรียมตวั ก่อนเขา้ สู่ตลาดแรงงาน ที่เราจะขอรับไดจ้ ากบุคคลและหน่วยงานตา่ ง ๆ 3. ขีดความสามารถ สติปัญญา ความถนดั ความสนใจ และความพร้อมในการเลือกประกอบอาชีพให้เหมาะสมกบั ตนเอง 4. ความรู้ในเร่ืองปัญหาเศรษฐกิจ ซ่ึงมีผลต้งั แตก่ ารเลือกเรียนต่อหรือศึกษาเพ่ิมเติมในสาขาวชิ าท่ีใชเ้ งินทุนจานวนนอ้ ย และเมื่อสาเร็จการศึกษาแลว้ เป็นที่ตอ้ งการของตลาดแรงงานตลอดจนการฝึกพฒั นาฝีมือตนเองเพิ่มเติมเพ่ือใหม้ ีคุณลกั ษณะเด่นในการสมคั รงานข้อแนะนาก่อนตดั สินใจเลือกอาชีพ 1. ผทู้ ่ีจะตดั สินใจเลือกอาชีพ ควรรู้จกั ตวั เองให้ดีเสียก่อน โดยเฉพาะในดา้ นอุปนิสัยความรู้ ความถนดั ความสามารถ ความสนใจ บุคลิกลกั ษณะ สุขภาพ นิสยั ทศั นคติท่ีเกี่ยวกบัอาชีพน้นั ๆ ลกั ษณะของงานอาชีพ สถานท่ีที่จะศึกษาเพอ่ื ประกอบอาชีพน้นั ๆ และฐานะทางเศรษฐกิจของครอบครัว

2. ควรมีความรู้ความเขา้ ใจเกี่ยวกบั อาชีพต่าง ๆ ลกั ษณะของงานอาชีพ สถานท่ีที่จะศึกษาเพื่อประกอบอาชีพน้นั ๆ ค่าจา้ ง สวสั ดิการ ความกา้ วหนา้ และความมนั่ คงของงานตลอดจนความตอ้ งการของตลาดแรงงานการเลือกอาชีพและการศึกษา ได้เหมาะสมกบั ตัวเอง การเลือกอาชีพและสาขาวชิ าที่จะศึกษา ใหเ้ หมาะสมกบั ตวั เอง โดยเนน้ เร่ืองของบุคลิกภาพ บุคคลแตล่ ะบุคคลยอ่ มมีบุคลิกภาพที่แตกต่างกนั แต่ละคนจะมีลกั ษณะที่ช้ีเฉพาะตนไมว่ า่ จะเป็นรูปร่าง หนา้ ตาผวิ พรรณ หรือนิสยั ใจคอ มีนกั วชิ าการบางทา่ นไดใ้ หค้ วามหมายของคาวา่ “บุคลิกภาพ” คือ ลกั ษณะส่วนรวมของบุคคล ซ่ึงประกอบดว้ ยสิ่งที่ปรากฏทางร่างกายนิสัยใจคอ ความรู้สึกนึกคิด และพฤติกรรมรวมของบุคคลน้นั ซ่ึงไดร้ วมอยดู่ ว้ ยกนั อยา่ งผสมกลมกลืนในตวั บุคคลน้นั รวมถึงส่ิงที่เขาชอบและไมช่ อบ สิ่งที่เขาสนใจและไมส่ นใจ เป้าหมายตา่ ง ๆ ในชีวติ ของเขา ส่ิงจูงใจต่างๆ ของเขา ความสามารถดา้ นต่าง ๆ ของเขา ลกั ษณะบุคลิกภาพเฉพาะของแตล่ ะคนน้นั หากบุคคลรู้จกั และเขา้ บุคลิกภาพของตนเอง จนสามารถมองตนไดต้ ามสภาพความเป็นจริงยอ่ มช่วยใหบ้ ุคคลตดั สินใจเลือกแนวทางชีวติ การศึกษาและอาชีพได้อยา่ งสอดคลอ้ งกบั ตนเองมากท่ีสุดแนวคิดเกย่ี วกบั การประกอบอาชีพอสิ ระ คาวา่ “อาชีพอิสระ” ไดม้ ีผใู้ หค้ วามหมายไวต้ ่าง ๆ กนั โดยมีระดบั ของเงื่อนไขมากนอ้ ยตา่ งกนั ไป อาทิเช่น อาชีพอิสระ หมายถึง อาชีพทุกประเภทท่ีผปู้ ระกอบการดาเนินการดว้ ยตนเองแตเ่ พยี งผเู้ ดียวหรือเป็ นกลุ่มการประกอบอาชีพอิสระ เช่น ขายอาหาร ขายของชา ซ่อมรถจกั รยานยนต์ ฯลฯ ในการประกอบอาชีพอิสระผปู้ ระกอบการจะตอ้ งมีความรู้ ความสามารถในเร่ืองการบริหาร การจดั การ เช่น การตลาด ทาเลที่ต้งั เงินทุนการ ตรวจสอบ และประเมินผลเป็นตน้ นอกจากน้ียงั ตอ้ งมีความาอดทนตอ่ งานหนกั ไม่ถอ้ ถอยต่อปัญหาอุปสรรคที่เกิดข้ึน มีความคิดริเร่ิมสร้างสรรค์ และมองเห็นภาพการดาเนินงานของตนเองไดท้ ะลุปรุโปร่ง อาชีพอิสระ หมายถึง อาชีพท่ีประกอบกนั เป็ นธุรกิจท่ีตอ้ งใชค้ วามรู้หรือทกั ษะ ท่ีตอ้ งการการฝึกฝนอบรมพอสมควร เช่น อาชีพทาของท่ีระลึกดว้ ยวสั ดุท่ีมีในทอ้ งถิ่น การปลูกผกั การเล้ียงปลา การประกอบอาหาร เป็นตน้ และผปู้ ระกอบอาชีพอิสระ หมายถึง ผปู้ ระกอบการขนาดยอ่ มที่เป็นธุรกิจ อาชีพอิสระ เป็ นอาชีพท่ีสามารถดาเนินการเองไดโ้ ดยลงทุนนอ้ ย ใชค้ วามคิด กาลงั กายค่อนขา้ งมาก เนน้ การพ่ึงตนเอง คาวา่ อาชีพอิสระมีความหมายคลา้ ยกนั กบั อาชีพส่วนตวั ธุรกิจขนาดยอ่ ม การประกอบการขนาดยอ่ ม เป็ นตน้

อาชีพอิสระ หมายถึง ธุรกิจเป็นอิสระ มีเอกชนเป็ นเจา้ ของ ดาเนินการโดยเจา้ ของเองไมเ่ ป็นเครื่องมือของธุรกิจใด และไมต่ กอยภู่ ายใตอ้ ิทธิพลของบุคคลอ่ืนหรือธุรกิจอ่ืน อาชีพอิสระ หมายถึง อาชีพส่วนตวั ท้งั ในภาคเศรษฐกิจที่เป็นระบบ (Formal Sector)และภาคเศรษฐกิจที่ไม่เป็นระบบ (Informal Sector) เจา้ ของกิจการเป็นผปู้ ระกอบการเองท้งั หมดหรือบางส่วนกไ็ ด้ โดยไดร้ ับคา่ ตอบแทนเป็นรูปของกาไร ไม่ใช่เงินเดือน จากนิยามดงั กล่าวสามารถสรุปไดว้ า่ การประกอบอาชีพอิสระ คือการประกอบกิจการส่วนตวั ในการผลิตสินคา้ หรือบริการท่ีถูกตอ้ งตามกฎหมายเป็นธุรกิจของตนเองไมว่ า่ ธุรกิจน้นั มีขนาดเลก็ หรือขนาดใหญ่ก็ตาม มีอิสระในการกาหนดรูปแบบและวธิ ีการดาเนินงานของตวั เองได้ตามความเหมาะสม ไมม่ ีเงินเดือนหรือรายไดท้ ่ีแน่นอน ผลตอบแทนที่ไดร้ ับคือเงินกาไรจากการลงทุนคุณสมบตั ิของการเป็ นผ้ปู ระกอบอาชีพอสิ ระ 1. กลา้ เสี่ยง (Taking Risk) อาชีพอิสระเป็นการประกอบธุรกิจส่วนตวั จึงตอ้ งมีการลงทุน ในขณะท่ีถา้ เป็นลูกจา้ งไม่ตอ้ งลงทุนอะไร ซ่ึงการลงทุนยอ่ มมีความเสี่ยง เพราะไมร่ ู้วา่ผลลพั ธ์จะออกมาอยา่ งไร ดงั น้นั ก่อนท่ีจะตกลงใจประกอบอาชีพใด จึงตอ้ งพิจารณาวเิ คราะห์และไตร่ตรองอยา่ งดีเสียก่อน 2. มีความคิดสร้างสรรค์ (Talking Initiative) การประกอบอาชีพอิสระมิไดย้ ดึ ติดกบัรูปแบบใด ๆ เนื่องจากผปู้ ระกอบอาชีพอิสระตอ้ งเป็ นนายของตนเอง ดงั น้นั ในการปรับปรุงสินคา้ หรือบริการสามารถทาไดอ้ ยา่ งมีอิสระ เพื่อใหไ้ ดม้ าซ่ึงกาไรในการดาเนินธุรกิจ 3. มีความเช่ือมน่ั ในตนเอง (Self – Confidence) ธุรกิจแต่ละประเภทตอ้ งการตดั สินใจท่ีแตกต่างกนั ผปู้ ระกอบอาชีพอิสระจึงตอ้ งเป็นผทู้ ี่มีความเชื่อมน่ั ในตนเอง ในภาวการณ์ท่ีตลาดมีการเปล่ียนแปลงอยตู่ ลอดเวลา ธุรกิจบางประเภทสามารถสวนกระแสเศรษฐกิจโดยรวมได้ดงั น้นั ผปู้ ระกอบอาชีพอิสระจึงตอ้ งมีความมนั่ ใจ เพ่ือจะไดพ้ าธุรกิจของตนใหผ้ า่ นพน้ อุปสรรคตา่ ง ๆ ได้ ดงั น้นั ถา้ ไตร่ตรองดีแลว้ จะทาอะไร เม่ือไร เวลาใดจงทาทนั ที 4. อดทน ไม่ทอ้ ถอย (Persistence and dealing with failure) การประกอบอาชีพทุกอยา่ งยอ่ มมีท้งั กาไรและขาดทุน โดยเฉพาะเมื่อเริ่มประกอบการใหม่ ๆ จะตอ้ งประสบปัญหาและอุปสรรคบา้ ง ซ่ึงถือวา่ เป็นเร่ืองธรรมดา ผปู้ ระกอบอาชีพจึงตอ้ งพร้อมที่จะรับขอ้ ผดิ พลาดและนามาแกไ้ ขดว้ ยความอดทน ไมท่ อ้ แท้ ทอ้ ถอย

5. มีวนิ ยั ในตนเอง (Having Discipline) การประสบความสาเร็จในอาชีพซ่ึงเราเป็นเจา้ ของกิจการเอง จาเป็นจะตอ้ งมีวนิ ยั มีกฎระเบียบการทางานตอ้ งสม่าเสมอ ถา้ ขาดวนิ ยั การประกอบอาชีพกอ็ าจไม่ประสบผลสาเร็จการเป็ นผมู้ ีวนิ ยั เป็นสิ่งสาคญั สาหรับผปู้ ระกอบอาชีพทุกประเภท เพราะวนิ ยั จะเป็ นส่ิงที่คอยกาหนดใหผ้ ปู้ ระกอบการปฏิบตั ิงานตามแผนงานที่ไดว้ างไว้ถา้ ผปู้ ระกอบการขาดวนิ ยั ธุรกิจยอ่ มจะตอ้ งประสบกบั การขาดทุน และลม้ เหลวไปในท่ีสุด 6. มีทศั นคติที่ดีต่ออาชีพ (Good attitude) ไม่วา่ งานน้นั จะเป็นงานที่มีเกียรติหรือไม่ผปู้ ระกอบอาชีพอิสระจะตอ้ งรักในงานท่ีทา และใหเ้ กียรติกบั งานน้นั ๆ เสมอ 7. มีความรอบรู้ (Seeking Information) การประกอบอาชีพอิสระจะตอ้ งรับรู้ขา่ วสารอยเู่ สมอ เพ่ือปรับตวั ใหท้ นั ต่อการเปล่ียนแปลงของโลก ซ่ึงเปล่ียนแปลงไดเ้ ร็วมาก ประโยชน์ของการรับรู้ขา่ วสารจะทาใหส้ ามารถปรับปรุงธุรกิจของตนเองใหท้ นั สมยั อยตู่ ลอดเวลา ผลท่ีไดก้ ค็ ือกาไร 8. มีมนุษยสัมพนั ธ์ (Good Human Relationship) การประกอบอาชีพอิสระ จะตอ้ งเป็นผมู้ ีมนุษยสัมพนั ธ์อนั ดี เพื่อผลประโยชนใ์ นธุรกิจของตนเอง ไมว่ า่ จะเป็นลูกคา้ บุคคลรอบขา้ งหรือคู่แขง่ ขนั กต็ าม เพราะการมีมนุษยสมั พนั ธ์ท่ีดี จะทาใหม้ ีความคล่องตวั ในการดาเนินงานเป็ นอยา่ งยงิ่ 9. มีความซื่อสัตย์ (Honesty with Customer) ผปู้ ระกอบอาชีพอิสระจะตอ้ งมีความซื่อสตั ยแ์ ละจริงใจต่อลูกคา้ การบริการลูกคา้ ใหเ้ กิดความประทบั ใจในการขายสินคา้ หรือบริการและกลบั มาใชบ้ ริการอีกเป็นหวั ใจสูงสุด เพอื่ ผลประโยชนต์ ่อธุรกิจและต่อตนเองในท่ีสุด 10. มีความรู้พ้นื ฐานในการเริ่มทาธุรกิจ การท่ีจะทาอะไรสกั อยา่ งหน่ึงเราควรไดร้ ู้จกั สิ่งที่จะทา อยา่ งนอ้ ยใหร้ ู้วา่ ทาจากอะไร ซ้ือวตั ถุดิบจากไหน ตลาดอยแู่ หล่งใดและหากตอ้ งการทรายขอ้ มูลเพ่มิ เติมจะหาไดจ้ ากที่ไหน 11. มีการพฒั นาตนเอง ใหม้ ีคุณลกั ษณะเหมาะสมกบั การประกอบอาชีพอิสระ เม่ือมีความรู้พ้นื ฐานในการประกอบอาชีพแลว้ กค็ วรไดม้ ีการศึกษาอบรมเพ่ือพฒั นารูปแบบของสินคา้หรือบริการ อีกท้งั ยงั ตอ้ งพฒั นาตนเองใหม้ ีคุณลกั ษณะเหมาะสมกบั การประกอบอาชีพน้นั ๆ เช่นหากเป็นช่างเสริมสวยกต็ อ้ งพฒั นาตนเองใหด้ ูสวยงาม เมื่อลูกคา้ เห็นจะไดด้ ูน่าเช่ือถือหรือหากเลือกที่จะขายอาหาร ผขู้ ายกค็ วรแตง่ ตวั ใหด้ ูสะอาดไมส่ ูบบุหร่ีขณะทาอาหาร เป็นตน้ปัจจัยหลกั ของการประกอบอาชีพ ปัจจยั ของการเร่ิมตน้ ประกอบอาชีพอิสระ คือ จะทาอาชีพอะไร ตอ้ งรู้อะไร ตอ้ งเตรียมตวั อยา่ งไร ดงั น้นั ปัจจยั หลกั ที่สาคญั ก่อนเริ่มการประกอบอาชีพอิสระ

ปัจจยั แรก คือ ทุน ทุนคือส่ิงท่ีจะเป็นปัจจยั พ้ืนท่ีของการประกอบอาชีพ โดยจะตอ้ งวางแผนแนวทางการดาเนินธุรกิจไวล้ ่วงหนา้ เพอ่ื ใหท้ ราบวา่ จะตอ้ งใชเ้ งินทุนประมาณเท่าไร แลว้พจิ ารณาวา่ มีเงินทุนเพยี งพอหรือไม่ ถา้ ไม่พอจะหาแหล่งเงินทุนจากท่ีใด อาจไดจ้ ากการรวมหุน้ลงทุนกนั ในหมู่ญาติพ่นี อ้ ง และเพือ่ นฝงู หรือการกูย้ มื จากหน่วยราชการ หรือสถาบนั การเงินต่างๆ อยา่ งไรกต็ ามในระยะแรกไมค่ วรลงทุนมากเกินไป เนื่องจากไม่ทราบความตอ้ งการของตลาดที่แทจ้ ริง ปัจจยั ที่สอง คือ ความรู้ หมายถึง ความรู้ในงานอาชีพท่ีจะมาประกอบอาชีพ หากตอ้ งการศึกษาและฝึกฝนขวนขวายหาความรู้ สามารถเรียนจากสถาบนั ท่ีใหค้ วามรู้ดา้ นอาชีพซ่ึงมีท้งั ของรัฐบาล และเอกชนหรือสมคั รเรียนกบั ชมรมตา่ ง ๆ หรือทางานเป็ นลูกจา้ งคนอ่ืน หรือทดลอง ปฏิบตั ิดว้ ยตนเอง เพอ่ื ใหม้ ีความรู้ เกิดทกั ษะ ความชานาญ และประสบการณ์ในการประกอบอาชีพน้นั ๆ ปัจจยั ท่ีสาม คือ การจดั การ เป็นความสามารถในการบริหารงานของแต่ละบุคคลในการจดั การเกี่ยวกบั อาชีพของตนเอง เป็นสถานท่ีเกี่ยวขอ้ งกบั การวางแผนการทางานในเร่ืองคน เงินเคร่ืองมือ เครื่องใช้ และกระบวนการทางานต่าง ๆ ปัจจยั ที่สี่ คือการตลาด ซ่ึงเป็นปัจจยั ที่สาคญั อีกปัจจยั หน่ึง เพราะหากสินคา้ และบริการท่ีผลิตข้ึนไมเ่ ป็นที่ติดหูติดตาของผบู้ ริโภค กถ็ ือวา่ กระบวนการ ท้งั ระบบไมป่ ระสบผลสาเร็จเนื่องจากไมส่ ามารถแปรสินคา้ และบริการเหล่าน้นั ใหเ้ ป็ นตวั เงินได้ ดงั น้นั การวางแผนการตลาดซ่ึงในปัจจุบนั มีการแข่งขนั สูง จึงควรไดร้ ับการสนใจในการพฒั นาเทคนิคดา้ นต่าง ๆ ใหท้ นั สมยัเพ่ือใหเ้ ป็ นท่ีสนใจของกลุ่มเป้าหมายการจดั การศึกษาเพ่ือการไปสู่การประกอบอาชีพอิสระ การประกอบอาชีพอิสระ ของประเทศไทยด้งั เดิมฐานเศรษฐกิจของประเทศคือ ผปู้ ระกอบอาชีพอิสระซ่ึงไดก้ ลายเป็นผปู้ ระกอบการขนาดใหญ่ และยงั เป็นฐานเศรษฐกิจท่ีสาคญั ของระบบอยู่ ฉะน้นั การประกอบอาชีพอิสระจึงนบั เป็ นการสร้างงานในระยะตน้ ใหก้ บั ตนเอง และใหก้ บัผอู้ ื่นในระยะต่อไป อาชีพอิสระ ไดม้ ีการแยกลกั ษณะของอาชีพส่วนตวั ไวเ้ ป็ นประเภทใหญ่ ๆ อยู่ 3ประเภท คือ 1. ประเภทการคา้ 2. ประเภทอุตสาหกรรมและคหกรรม 3. ประเภทบริการ

บทบาทการจัดการศึกษาเพื่อส่งเสริมอาชีพอสิ ระ การทาใหเ้ กิดผปู้ ระกอบอาชีพอิสระมากข้ึนน้นั จะรอใหป้ ัจจยั ต่าง ๆ ค่อย ๆ ปรับตวั เองตามธรรมชาติ คงเป็ นไปไมไ่ ด้ แตต่ อ้ งศึกษาถึงเหตุปัจจยั ที่เป็นอุปสรรคแลว้ จึงหาทางแกไ้ ขอุปสรรคในการประกอบอาชีพอิสระพอจาแนกไดเ้ ป็ นอุปสรรคภายนอกและภายใน อุปสรรคภายใน ไดแ้ ก่ ตวั บุคคลเอง เช่น ขาดความรู้ท่ีจะประกอบอาชีพ เรียกวา่ ทามาหากินไมเ่ ป็น ขาดความกระตือรือร้นท่ีจะประกอบอาชีพดว้ ยตนเอง ซ่ึงคุณสมบตั ิเฉพาะของผู้ประกอบอาชีพอิสระที่จะประสบความสาเร็จ จาเป็ นจะตอ้ งมีคุณลกั ษณะดงั น้ี 1. เป็นผทู้ ่ีสามารถทางานหนกั ไดเ้ กินกวา่ บุคคลปกติ 2. เป็นผทู้ ี่มีความกระตือรือร้นอยเู่ สมอ 3. มีความเชื่อมนั่ ในตวั เองและมีความมุง่ มนั่ ที่จะทาอะไรใหไ้ ด้ 4. ในการประกอบกิจการใด ๆ มกั จะตอ้ งเป้าหมายไวส้ ูง (แตส่ ามารถปฏิบตั ิได)้ 5. ไมเ่ บ่ือง่าย ไมช่ อบทิ้งอะไรกลางคนั เมื่อพบอุปสรรค 6. เห็นคุณค่าของเงิน 7. มีพลงั ในการแกป้ ัญหาอยา่ งไม่เสื่อมคลาย 8. ควรเสี่ยงอยา่ งมีเหตุผล 9. รู้จกั ใชค้ วามผดิ แต่หนหลงั เป็ นบทเรียน 10. รู้จกั ใชค้ าวพิ ากษว์ จิ ารณ์ของคนอ่ืนใหเ้ ป็นประโยชน์ 11. มีความคิดเริ่ม และกลา้ ที่จะรับผดิ ชอบต่อความคิดริเร่ิมน้นั 12. รู้จกั ใชท้ รัพยากรท่ีมีอยอู่ ยา่ งจาสกดั ใหม้ ีประโยชนใ์ หม้ ากท่ีสุด 13. ในการทางานตอ้ งต้งั เกณฑส์ ูงสุดเขา้ ไวแ้ ละตอ้ งทาใหไ้ ดเ้ สมอ อุปสรรคภายนอก ไดแ้ ก่ องคป์ ระกอบท่ีจะช่วยส่งเสริมอานวยความสะดวก พ้นื ฐานของผอู้ ยากประกอบอาชีพอิสระ ไดแ้ ก่ ปัจจยั พ้ืนฐานของการประกอบการ คือ เงินทุน การตลาดแหล่งวตั ถุดิบ การแข่งขนับุคลิกภาพกบั การเลือกอาชีพ ความสาคญั ของบุคลิกภาพ 1. ความมน่ั ใจ ผมู้ ีบุคลิกภาพดีจะมีความมน่ั ใจในการแสดงออกมากข้ึนและมีโอกาสท่ีจะประสบความสาเร็จจึงมีมากข้ึน 2. การยอมรับของกลุ่ม ผทู้ ่ีมีบุคลิกภาพดียอ่ มเป็นท่ียอมรับของคนทวั่ ไป และตอ้ งการที่จะใหอ้ ยใู่ นกลุ่ม

3. การปรับตวั ใหเ้ ขา้ กบั ผอู้ ื่น การที่เรารู้บุคลิกภาพของผอู้ ่ืนทาใหเ้ ราสามารถปรับตวั เขา้กบั บุคคลและสถานการณ์ดีข้ึนรวดเร็วข้ึนง่ายข้ึน 4. ความสาเร็จ ผทู้ ี่มีบุคลิกภาพดีจะไดเ้ ปรียบคนอื่นเสมอ เพราะสามารถสร้างความศรัทธาน่าเชื่อถือแก่ผพู้ บเห็น ไดร้ ับความร่วมมือและการติดต่อดว้ ยดีช่วยใหท้ างานไดส้ าเร็จง่ายข้ึน 5. เอกลกั ษณ์ของบุคคล บุคลิกภาพทาใหค้ นมีลกั ษณะเฉพาะตวั ซ่ึงสามารถใชเ้ ป็นแบบอยา่ งที่ดีและแบบอยา่ งท่ีไมด่ ีได้บุคลกิ ภาพสาคัญอย่างไร 1. ทางกายภาพ หมายถึง รูปร่างหนา้ ตาดี ยอ่ มส่งผลใหผ้ สู้ ัมภาษณ์สนใจไดบ้ า้ ง และตนเองกม็ ีความภูมิใจมนั่ ใจยงิ่ ถา้ มีสุขภาพแขง็ แรงวอ่ งไวในการทางานยงิ่ น่าประทบั ใจ 2. ทางสมอง สมองดีไม่มีโรคภยั ไขเ้ จบ็ ก็จะทาใหเ้ ขามีความทรงจา เชาวป์ ัญญาดีแตต่ อ้ งเป็นผลจากการศึกษาอบรมพ้นื ฐานดว้ ย 3. ความสามารถ อาศยั ประสบการณ์ และความถนดั จากการฝึกฝน 4. ความประพฤติ เป็นผูอ้ ยใู่ นศีลธรรม สุภาพออ่ นโยน มีมนุษยสัมพนั ธ์ ไมเ่ ป็นปฏิปักษก์ บั สงั คม 5. ชอบเขา้ สังคมมีทศั นคติท่ีดีต่อผอู้ ื่น การแสดงออกต่อเพอ่ื นฝงู ไม่เห็นแก่ตวั มีน้าใจตอ่ ผอู้ ่ืน ไม่อวดตวั 6. อารมณ์ดี ใจเยน็ ไมฉ่ ุนเฉียว อดกล้นั โทสะได้ 7. กาลงั ใจ เป็นคนท่ีจิตใจเขม้ แขง็ ไม่ทอ้ ถอย ไมเ่ สียขวญั ง่ายบุคลกิ ภาพมีอทิ ธิพลต่อการเลือกอาชีพ เพราะบุคลิกภาพมีอิทธิพลตอ่ การเลือกอาชีพ โดยบุคคลจะเลือกอาชีพท่ีเหมาะสมกบับุคลิกภาพของตน บุคลิกภาพเฉพาะอยา่ งมีความสมั พนั ธ์กบั อาชีพเฉพาะอยา่ ง ทฤษฎีการเลือกอาชีพของ “จอห์นแอลฮอลแลนด์” แนวคดิ พืน้ ฐาน 4 ประการ ประการท่ี 1 อาชีพเป็ นเคร่ืองแสดงออกทางบุคลิกภาพ บุคคลจะเลือกอาชีพใดยอ่ มแสดงวา่ บุคลิกภาพของเขาจะปรากฏออกมาในทิศทางเดียวกนั ประการท่ี 2 บุคลิกภาพของแต่ละบุคคลมีความสมั พนั ธ์กบั ชนิดของสิ่งแวดลอ้ มในการทางานของบุคคลน้นั ดงั น้นั บุคคลจึงมีแนวโนม้ จะหนั เขา้ หางาน หรืออาชีพที่สอดคลอ้ งกบับุคลิกภาพของเขา

ประการท่ี 3 บุคคลจะคน้ หาส่ิงแวดลอ้ มท่ีเอ้ืออานวยใหเ้ ขาฝึกทกั ษะ และใช้ความสามารถของเขาท้งั ยงั เปิ ดโอกาสใหเ้ ขาไดแ้ สดงเจตคติ ค่านิยม และบทบาทของเขา ประการที่ 4 บุคลิกภาพของส่ิงแวดลอ้ มจะเป็นตวั กาหนดพฤติกรรมของแตล่ ะบุคคลดงั น้นั เมื่อสามารถทราบบุคลิกภาพและสิ่งแวดลอ้ มของบุคคลแลว้ กจ็ ะทาใหท้ ราบผลที่จะติดตามมาของบุคคลแลว้ ก็จะทาใหท้ ราบผลที่จะติดตามมาของบุคคลน้นั ดว้ ย เช่น การเลือกอาชีพความสาเร็จในอาชีพ ตลอดจนท้งั พฤติกรรมตา่ ง ๆ ท้งั การศึกษาอาชีพและสงั คมดว้ ย จอห์น แอล ฮอลแลนด์ ไดจ้ าแนกประเภทอาชีพตามบุคลิกภาพของบุคคลออกเป็น 6กลุ่ม ซ่ึงสามารถตดั สินใจก่อนตดั สินใจเลือกอาชีพ ดงั น้ี กลุ่มท่ี 1 : บุคลิกภาพแบบจริงจงั ไม่คิดฝัน นิยมความจริงและสิ่งที่เป็นรูปธรรม(REALISTIC) กลุ่มที่ 2 : บุคลิกภาพแบบท่ีตอ้ งใชส้ ติปัญญาและความคิดนกั วชิ าการ หรือผใู้ ชก้ ิจกรรมทางปัญญาในการแกป้ ัญหา และแสวงหาความรู้ (INVESTIGATIVE) กลุ่มท่ี 3 : บุคลิกภาพแบบมีศิลปะ (ARTISTIC) กลุ่มท่ี 4 : บุคลิกภาพแบบท่ีชอบสมาคม สังคมกบั บุคคลอื่น มีความสนใจสงั คม(SOCIAL) กลุ่มท่ี 5 : บุคลิกภาพแบบกลา้ คิดกลา้ ทา มีธรรมชาติที่ชอบทากิจกรรม เกี่ยวขอ้ งกบั การวางแผนหรือผลประโยชน์ทางดา้ นเศรษฐกิจ (ENTERPRISING) กลุ่มที่ 6 : บุคลิกภาพแบบท่ีทาตามระเบียบแบบแผน (CONVENTIONAL)