ใบความรู้ เรื่องการศึกษาวรรณคดี

ใบความรู้ กลุ่มสาระการเรียนรภู้ าษาไทย วชิ าภาษาไทยพ้ืนฐาน ๕ ชัน้ มธั ยมศกึ ษาปที ่ี ๓ หนว่ ยที่ ๑ การพินิจวรรณคดี เรอ่ื ง การศกึ ษาวรรณคดีและวรรณกรรม (เนอื้ หาของวรรณคดแี ละวรรณกรรม) ตัวชว้ี ดั  สรุปเนือ้ หาวรรณคดี วรรณกรรม และวรรณกรรมทอ้ งถ่นิ ในระดบั ทย่ี ากยง่ิ ขึ้น (ท ๕.๑ ม. ๓/๑) วรรณคดี หมายถึง วรรณกรรมทไี่ ด้รับการยกยอ่ งวา่ แต่งดี มีคณุ คา่ เชงิ วรรณศิลป์ วรรณกรรม หมายถงึ งานหนงั สือ งานประพนั ธ์ บทประพนั ธ์ ทกุ ชนดิ ที่เป็นทง้ั รอ้ ยแกว้ และร้อยกรอง เนอื้ หาของวรรณคดแี ละวรรณกรรม สามารถแบ่งได้ ๕ ประเภท ดังน้ี ๑. วรรณกรรมเกีย่ วกับศาสนา วรรณคดีทางศาสนามักเน้นในเร่อื งคำส่งั สอนใหล้ ะช่วั ประพฤตดิ ี ไตรภมู พิ ระรว่ ง (สุโขทยั ) พระราชนิพนธ์ของพระมหาธรรมราช าที่ ๑ (พญาลิไทย) แห่งกรุงสุโขทัย ซ่ึงกล่าวถึงโลกทัง้ สาม กามภมู ิ รูปภมู ิ และอรปู ภูมิ ให้ความรู้เกยี่ วกบั หลกั ธรรมทางศาสนา พระมาลยั คำหลวง (อยธุ ยา) พระนิพนธ์เจ้าฟา้ ธรรมธเิ บศร ซง่ึ กล่าวถงึ พระมาลัยซ่ึงเป็นพระอรหันต์ องค์สดุ ทา้ ยไดเ้ หาะไปดนู รก สวรรค์ แล้วนำมาเทศนโ์ ปรดประชาชน ปฐมสมโพธิกถา (รตั นโกสนิ ทร์) พระนพิ นธข์ องสมเดจ็ พระมหาสมณเจา้ กรมพระปรมานชุ ิตชโิ นรส ซึ่งกล่าวถงึ ศากยวงศแ์ ละพระพุทธประวตั ิต้ังแต่ประสูติ ตรสั รู้ และปรนิ พิ พาน เป็นวรรณคดีรอ้ ยแกว้ ทมี่ สี ำนวนไพเราะงดงาม (วรรณคดีทางศาสนาท่ีมชี ือ่ เสียงมาก) ๒. วรรณกรรมเกย่ี วกับประเพณีและพธิ กี รรม ตำรับทา้ วศรีจุฬาลักษณ์ (สุโขทัย) กลา่ วถงึ ประเพณีตา่ ง ๆ ของไทย เช่น การประดิษฐ์โคมลอยรูปดอกบัวใชใ้ นพิธลี อยกระทง ลลิ ติ โองการแช่น้ำ (อยธุ ยา) ใชใ้ นพิธสี าบานตนของขา้ ราชการ คำฉันท์ดษุ ฎสี งั เวยกลอ่ มชา้ ง (อยธุ ยา) สำนวนต่าง ๆ ใชใ้ นพระราชพธิ ีสมโภชช้าง พระราชพธิ สี บิ สองเดอื น (รตั นโกสนิ ทร์) พระราชนิพนธใ์ นพระบาทสมเดจ็ พระจุลจอมเกลา้ เจ้าอยู่หวั กล่าวถงึ พระราชพิธีตง้ั แต่ เดือนสบิ สองจนกระทง่ั ถึงเดอื นสบิ เน้อื เรือ่ งกลา่ วถงึ สาเหตแุ ห่งพระราชพธิ ีสำหรับพระนคร

๓. วรรณกรรมเกี่ยวกับคำสอน วรรณคดีเหล่านีม้ ักให้แง่คดิ สอนใจ เป็นคติในการดำเนินชีวิต หรือ ปฏบิ ัตติ นในสงั คม เช่น สุภาษติ พระร่วง (สุโขทัย) พระร่วง คือ พ่อขุนรามคำแหงมหาราช เนื้อเรื่องสอนการประพฤติการปฏิบัติตนเพื่อให้ สามารถอยู่ในสังคมอย่างมีความสุข เช่นสอนวิชาความรู้ การผูกไมตรี การวางตัวในสังคม การปฏิบัติตนต่อ ผู้ใหญ่ กฤษณาสอนน้องคำฉันท์ (อยุธยา) รู้จักกนั แพรห่ ลายเป็นฉบับสมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระปรมานชุ ติ ชิโนรส เนือ้ เรอื่ งสอน เรือ่ งการปฏบิ ตั ิตนต่อสามี ลกั ษณะหญงิ ดี หญงิ ช่วั การวางตวั ในครอบครัว สงั คม โคลงโลกนิติ (รัตนโกสินทร)์ สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาเดชาดิศร เน้นการอบรมสั่งสอนให้เป็นคนดี การปฏบิ ตั ติ ามกฎของสังคม การพูดจาออ่ นหวานไพเราะ อศิ รญาณภาษิต พระนิพนธ์ของหม่อมเจ้าอิศรญาณ ทรงนิพนธ์เป็นเพลงยาว มีลักษณะเป็นสุภาษิต ให้ข้อคิด เตือนใจ เน้อื หาสอนให้รจู้ ักตนเอง คนเราเกดิ มาต้องมีการพงึ่ พาอาศัยกัน พระบรมราโชวาท พระราชนิพนธ์ในพระบาทสมเดจ็ พระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว พระราชทานแด่ พระเจ้าลูกยา- เธอในคราวเสด็จไปศึกษาตอ่ ตา่ งประเทศ เน้ือหาชแ้ี นะ สั่งสอนแนวทางในการประพฤตปิ ฏบิ ตั ิตน ๔. วรรณกรรมเก่ียวกบั เหตุการณใ์ นประวตั ิศาสตร์ ศลิ าจารึกหลักท่ี ๑ (สุโขทยั ) เน้อื เรอ่ื งกล่าวถึงพระราชประวัติของพ่อขุนรามคำแหง การกอ่ ตั้งอาณาจักรสุโขทัย การเมือง การปกครอง เศรษฐกิจ และสงั คมสมยั นนั้ โคลงยวนพ่าย หรอื ลิลติ ยวนพ่าย เนื้อเรื่องสดุดีวีรกรรมของสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ แห่งกรุงศรีอยุธยา ที่ทรงพิชิตเมือง เชียงใหมไ่ ด้ ลิลติ ตะเลงพา่ ย เนื้อเร่ืองกล่าวถึงสงครามระหว่างสมเด็จพระนเรศวรมหาราชและสมเด็จพระเอกาทศรถกับ พระมหาอปุ ราชา (มกี ารทำยทุ ธหัตถีกัน) ราชาธิราช เนื้อเรื่องกลาวถึงสงครามระหว่างพระเจ้าราชาธิราชกษัตริย์หงสาวดีกับพระเจ้าฝรั่งมังฆ้อง กษตั ริย์พม่า ปลุกใจใหร้ กั ชาติ จงรักภักดีตอ่ พระมหากษตั รยิ ์ ๕. วรรณกรรมเพื่อความบันเทิง วรรณคดีประเภทนี้แต่งเพื่อแสดงมหรสพต่าง ๆ เช่น ละครใน ละครนอก ละครร้อง ละครพดู โขน หนังใหญ่ เปน็ ต้น

ละครใน หมายถึง ละครที่จัดแสดงในวัง ใช้ผู้หญิงล้วนแสดง เรื่องสำหรับแสดงละครใน ได้แก่ รามเกียรติ์ อเิ หนา อณุ รุท เป็นต้น อิเหนา อิเหนาฉบบั ท่ีเป็นพระราชนิพนธใ์ นพระบาทสมเดจ็ พระพุทธเลิศหล้านภาลัยได้รับการยกย่อง จากวรรณคดีสโมสรให้เป็นยอดของกลอนบทละคร อุณรทุ พระราชนิพนธ์ในพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช (เป็นวรรณคดีเพื่อไว้ใช้ เลน่ ละครใน) ละครนอก หมายถึง ละครที่ชาวบ้านจัดแสดงขึ้น แต่เดิมใช้ชายล้วนแสดง ต่อมารัชกาลที่ ๒ นำมา เลน่ ในวังและใหผ้ ้หู ญงิ เลน่ เชน่ คาวี มณพี ิชยั สังข์ทอง ไชยเชษฐ์ ไกรทอง พระอภยั มณี มทั นะพาธา