HerbBook

ดาวนโหลดหนงั สือ https://bit.ly/2Qt7fBy คน หาขอ มลู พชื ปาสมนุ ไพรในพื้นทป่ี าอนรุ กั ษ www.dnp.go.th/botany/herb.html

2 ¨Ñ´¾ÔÁ¾â ´Â กลมุ งานพฤกษศาสตรปา ไม สาํ นกั วิจัยการอนุรกั ษป า ไมแ ละพันธพุ ชื กรมอุทยานแหง ชาติ สตั วป า และพันธพุ ืช ·»èÕ ÃÖ¡ÉÒ ธญั ญา เนติธรรมกุล อธิบดีกรมอทุ ยานแหง ชาติ สตั วปา และพนั ธพุ ืช ประกติ วงศศ รวี ฒั นกลุ รองอธิบดกี รมอทุ ยานแหงชาติ สตั วป า และพันธพุ ืช สมหวงั เรอื งนวิ ตั ศิ ัย รองอธบิ ดกี รมอุทยานแหง ชาติ สัตวป า และพนั ธุพืช จงคลา ย วรพงศธร รองอธบิ ดกี รมอทุ ยานแหงชาติ สตั วปา และพนั ธพุ ชื ธญั นรนิ ทร ณ นคร ผูอาํ นวยการสาํ นกั วิจัยการอนุรกั ษปา ไมและพันธุพชื ราชนั ย ภูม า หัวหนากลมุ งานพฤกษศาสตรปา ไม ¼àÙŒ ÃÂÕ ºàÃÕ§ มานพ ผูพฒั น ธรี วฒั น ทะนันไธสง ปรชี า การะเกตุ กชพรรณ ศรีสาคร Í͡ẺáÅШ´Ñ û٠àÅÁ‹ : ปรชี า การะเกตุ ÀÒ¾ ปรีชา การะเกตุ ปย ชาติ ไตรสารศรี นันทวรรณ สปุ นตี ราชันย ภูม า วรดลต แจม จํารญู สคุ นธทิพย ศริ ิมงคล มานพ ผูพัฒน พาโชค พดู จา โสมนัสสา ธนิกกูล นยั นา เทศนา ธีรวฒั น ทะนันไทสง วลยั พร วิศวชยั วัฒน วทิ วสั เขียวบาง เสกสรร ไกรทองสุข ปาจรีย อนิ ทะชบุ ¾ÁÔ ¾¤ÃÑ§é ·èÕ 1, เมษายน 2563, จํานวน 500 เลม (หามจาํ หนาย) ¾ÁÔ ¾·èÕ : บริษัท ประชาชน จํากัด, 35 ซอยพพิ ฒั น ถนนสีลม แขวงสลี ม เขตบางรกั กรงุ เทพฯ 10500 ÍÒŒ §Í§Ô มานพ ผพู ัฒน, ปรีชา การะเกตุ, ธรี วัฒน ทะนันไธสง และกชพรรณ ศรีสาคร. 2563. พชื ปาสมุนไพร. กลุมงานพฤกษศาสตรปา ไม, กรมอุทยานแหง ชาติ สตั วปา และพันธุพชื , กรงุ เทพฯ ¢ŒÍÁÙÅ·Ò§ºÃóҹ¡Ø ÃÁ¢Í§ËÍÊÁØ´áË‹§ªÒμÔ พืชปาสมุนไพร.-- กรงุ เทพฯ : กลมุ งานพฤกษศาสตรป า ไม, กรมอทุ ยานแหง ชาติ สตั วป า และพนั ธพุ ชื , กระทรวงทรพั ยากรธรรมชาติและส่งิ แวดลอ ม, 2563. 500 หนา . 581.634 ISBN : 978-616-316-569-5

3 คณะทํางาน â¤Ã§¡ÒÃÊÒí ÃǨáÅШѴ·íҢ͌ ÁÙžª× ÊÁ¹Ø ä¾Ãã¹¾¹é× ·Õ»è Ò† ͹ØÃѡɏ »‚§º»ÃÐÁÒ³ ¾.È. 2562 »Ãиҹ¤³Ð·Òí §Ò¹ ราชันย ภูม า หัวหนา กลุมงานพฤกษศาสตรปา ไม Ãͧ»Ãиҹ¤³Ð·Òí §Ò¹áÅмٴŒ áÙ Åá¼¹§Ò¹áÅЧº»ÃÐÁÒ³ ปยชาติ ไตรสารศรี หวั หนาฝา ยพืชสมนุ ไพรและพฤกษศาสตรพ ้นื บาน ¤³Ð·íÒ§Ò¹à¡çº¢ÍŒ ÁÅÙ ÀҤʹÒÁ Êǹ¾Ä¡ÉÈÒÊμÏʡâØ ³·ÂÒ¹ ¨Ñ§ËÇÑ´¾ÔɳØâÅ¡ พาโชค พูดจา นัยนา เทศนา จนั ดี เห็มรัตน พจน ชนิ ปญชนะ ฟารุต ใจทัศนก ูล วทิ วสั เขยี วบาง Êǹ¾Ä¡ÉÈÒÊμÏÀÙ½ÍÂÅÁ öð ¾ÃÃÉÒ ÁËÒÃÒªÔ¹Õ ¨§Ñ ËÇÑ´Í´Ø Ã¸Ò¹Õ ปยชาติ ไตรสารศรี วนิ ัย สีดาเจยี ม สุรนิ ทร ชาตรปู ะมยั ปญญา ตดิ มา วลยั พร วศิ วชัยวัฒน Êǹ¾Ä¡ÉÈÒÊμÃà ¢ÒË¹Ô «ŒÍ¹ ¨§Ñ ËÇÑ´©Ðàª§Ô à·ÃÒ วรดลต แจมจํารูญ โสมนัสสา ธนกิ กลู นันทวรรณ สปุ นตี รตั ติกาล วระสิทธิ์ Êǹ¾Ä¡ÉÈÒÊμ÷ §‹Ø ¤Ò‹  ¨§Ñ ËÇÑ´μÃѧ วโิ รจน ตนั ธนาภินนั ท มานพ ผูพฒั น ภาวติ า เตา ทอง ปรีชา การะเกตุ ศรัณย จิระกร ปรุ เชษฐ พนั ธเุ ขยี น สมราน สุดดี กฤษกร ศรีพรม ¼ÃŒÙ ǺÃÇÁáÅÐÇÔà¤ÃÒÐˏ¢ŒÍÁÙÅ ณรงค นนั ทะแสน พสิษฐ เออื้ อารยี  ภาวิตา เตาทอง มานพ ผพู ฒั น ธีรวัฒน ทะนันไธสง กชพรรณ ศรสี าคร ¼¨ŒÙ Ñ´¡ÒÃμÑÇÍÂÒ‹ §¾ÃóäÁጠ˧Œ นนั ทน ภัส ภัทรหริ ัญไตรสิน ศรณั ย จิระกร อมารศิ า นอยนคร มานพ ผพู ฒั น ปุณชญา พุมไพศาลชัย วันวสิ าข นอ ยทา จันดี เหม็ รตั น กิตตกิ านต คงสมบูรณ ¼ÍŒÙ ͡ẺáÅШѴ·Òí Ãкº°Ò¹¢ŒÍÁÙÅ ราชันย ภูม า กชพรรณ ศรีสาคร มานพ ผูพัฒน กฤษกร ศรีพรม

4 คํานาํ ภายในปา อนุรกั ษข องประเทศไทยกวา 74 ลา นไร ประกอบดวยความหลากหลายทางชีวภาพ ของพรรณพืชกวา 11,000 ชนิด ถือวาเปน พืน้ ทีห่ นงึ่ ท่ีครองสัดสวนของพรรณพชื ท้ังหมดในโลกใบ นี้กวารอยละ 10 บรรพบรุ ุษของชนชาติไทยที่อาศยั บนแผนนมี้ าอยา งยาวนานไดเ รียนรใู นการนาํ ความหลากหลายของพรรณพชื ทอ งถ่นิ เปนจาํ นวนมากมาใชร กั ษาความเจบ็ ปว ย โดยสง่ั สมองค ความรูจ ากการเรียนรูการทดลองดวยตนเอง และอีกสว นหน่ึงจากการรบั เอาวฒั นธรรมของ ชนชาตอิ ่นื ทีเ่ ขามาติดตอสัมพันธกันทางดา นตา งๆ มาแตโ บราณ สง ผลใหประเทศไทยมีองคความ รูดา นสมนุ ไพรและวัตถดุ ิบสมนุ ไพรจากพรรณพชื ไมน อยเลย การเก็บขอมูลในโครงการสาํ รวจและจัดทาํ ขอ มลู พืชสมุนไพรในพื้นท่ปี าอนรุ ักษ ปง บประมาณ พ.ศ. ๒๕๖๒ ทด่ี าํ เนนิ การโดยสาํ นกั วจิ ยั การอนรุ กั ษป า ไมแ ละพนั ธพุ ชื กรมอทุ ยานแหง ชาติ สตั วป า และพนั ธพุ ชื ทาํ ใหท ราบวา มีพรรณพชื พ้นื เมืองท่ีพบในปา ธรรมชาติถงึ ประมาณ 700 ชนิด ถกู ใช เปนยาสมนุ ไพร ท้ังเปนยาเด่ยี วหรอื ใชผ สมเปนตาํ รับยากวา 200 ตํารับ นบั เปน จาํ นวนมากพอ สมควรเนือ่ งจากเปน ขอมูลที่ถกู สาํ รวจมาจากหมอสมุนไพรพนื้ บา นเพยี ง 12 ทา น จาก 6 จงั หวัด ไดแก พษิ ณโุ ลก อุดรธานี ฉะเชงิ เทรา สระแกว พทั ลุง และตรัง หากมีการสาํ รวจขอ มูลจากหมอ สมนุ ไพรพน้ื บา นจํานวนมากข้นึ และจากหลายจังหวัดมากกวาน้ี นาจะพบพชื ปา สมนุ ไพรอกี เปน จาํ นวนมากอยางแนนอน ซึ่งการสํารวจการใชพชื ปา สมุนไพรและตํารับยาสมนุ ไพรพ้นื บานทไ่ี ดน ัน้ พบวา ในแตล ะทองที่จะพบพรรณพชื ทแี่ ตกตา งกัน องคความรูข องหมอสมุนไพรแตละทองถน่ิ มี ความแตกตา งกนั พืชชนิดเดยี วกนั อาจใชร ักษาโรคคนละโรค หรอื โรคเดียวกันอาจจะใชพ ชื สมุนไพรตา งชนิดกนั กไ็ ด แมว าพ้ืนฐานดานการแพทยแ ผนโบราณของไทยสว นใหญจ ะมาจาก รากฐานเดียวกนั คือคมั ภีรอายรุ เวทของชาวอนิ เดียกต็ าม การจัดทาํ หนงั สือ พืชปา สมุนไพร ขน้ึ มาเปนสวนหนงึ่ ของแนวทางอนรุ ักษองคความรูดาน สมนุ ไพรไทย อีกทั้งยงั มีสว นชว ยอนรุ ักษพ ืชปา ที่เปนสมนุ ไพรหายากอกี ดวย เนอื่ งจากโครงการดัง กลาวไดมกี ารจดั ทาํ สวนรวบรวมพนั ธุกรรมพชื ปา สมุนไพรไวใ นสวนพฤกษศาสตรท ้ัง 4 แหงทว่ั ประเทศ โดยจัดทําปา ยชือ่ พชื สมุนไพรไวพรอมกบั การจัดทาํ ระบบฐานขอมูลที่ประชาชนทัว่ ไป และเจา หนาท่สี ามารถเขาถงึ ขอมูล แลว นําไปใชประโยชนต อ ได ผา นการสแกนเครอ่ื งหมาย QR code บนแผนปายช่อื ซึ่งขอมลู จะถูกแสดงขนึ้ มาในเวป็ ไซตอยางละเอยี ด ทัง้ 3 ชอ งทางดังกลา ว ลว นเปน แนวทางดาํ เนินการของกรมอทุ ยานแหง ชาติ สตั วปา และพนั ธพุ ืช ทมี่ ีสวนตอการอนรุ กั ษ พืชสมนุ ไพรท้ังในและนอกพืน้ ที่ปาไดอยางยั่งยนื (นายธญั นรนิ ทร ณ นคร) ผูอาํ นวยการสาํ นักวิจยั การอนรุ กั ษปา ไมและพันธุพชื กรมอุทยานแหง ชาติ สัตวปา และพันธุพชื

5 คาํ ชีแ้ จง หนงั สือ พืชปาสมุนไพร แบงออกเปน 5 สวนดงั นี้ สวนท่ี 1 บทนาํ : กลา วถงึ ความเปน มาและความสาํ คญั ของการจดั ทําหนงั สือ สว นท่ี 2 ตาํ รบั ยาสมนุ ไพรพืน้ บาน : นําเสนอตํารับยาสมุนไพรพ้ืนบานจาํ นวน 209 ตาํ รบั ทีค่ ัดเลอื กมาจาก การเก็บขอ มลู จากหมอสมนุ ไพรพนื้ บานจาํ นวน 12 ทาน ใน 4 ภาคของประเทศไทย ซึง่ เรยี งตามรหสั ตํารบั ยา (รหสั ตาํ รับ ยาประกอบดวย : รหัสหมอสมุนไพร – ลําดับของตํารับยา เชน E1-05) การคน หาตาํ รบั ยาตามอาการเจ็บปวยที่ตอ งการ จะตอ งใช สารบญั ตาํ รบั ยา ซึ่งไดแยกไวต ามกลุมอาการ มีการแสดงรหัสตาํ รับยา พรอ มเลขหนา ท่ีปรากฏไว ในสวนนี้มีคาํ อธิบายสรรพคุณยา สวนประกอบของสมุนไพรตาง ๆ ปรมิ าณทใ่ี ช การปรงุ ยา และวิธีการใชยา สาํ หรบั ชื่อพืชสมุนไพรที่ปรากฏในสว นประกอบสมนุ ไพรสว นนี้ จะใชช่ือไทยที่เปน ชื่อทางการและเปนชอื่ ไทยท่ใี ชตรงกบั สว นที่ 3 หากพืชชนดิ ใดมชี ่ือไทยทีซ่ าํ้ กนั จะถูกเขยี นกํากับดว ยชอื่ วิทยาศาสตรแบบเตม็ หรอื แบบยอไวใ นวงเลบ็ ทา ยช่อื ไทย เพ่อื ปอ งกันความเขาใจผิดเปน ชนดิ อน่ื สวนพชื สมนุ ไพรชนดิ ทีไ่ ดร ับความนยิ มมากหรอื เปนพืชผักสวนครัว ผลไม ยากท่ีจะ เขาใจเปนชนดิ อ่ืน จะไมถูกเขียนกํากบั ดวยชอ่ื วิทยาศาสตร ตวั อยา งเชน จันทนเทศ เจตมลู เพลงิ แดง พรกิ ไทย ดีปลี ขา ตะไคร มะกรูด มะนาว กระเทยี ม เปน ตน สว นการอา งอิงทมี่ าของขอมลู ทานสามารถคนหาไดจ ากรหัสตํารบั ยา ซ่งึ จะบอกใหทราบถงึ ชื่อหมอสมุนไพรท่ีใหข อ มูล (ดูท่ีวธิ กี ารใชหนังสือหนา ถดั ไป) สว นที่ 3 พืชปาสมุนไพร : เปนสว นท่ีแสดงคาํ อธบิ ายพืชสมนุ ไพรที่ไดจ ากการสาํ รวจพบในพน้ื ทปี่ าอนุรักษท้งั 4 แหง จาํ นวน 512 ชนดิ สว นใหญเปนพืชปา พื้นเมอื งของประเทศไทย (native species) มเี พียงเลก็ นอ ยท่เี ปนพืชตา งถ่นิ (alien species) ที่มถี ่นิ กาํ เนดิ เดิมในตา งประเทศแตแพรก ระจายเขาไปในปา ธรรมชาติและมีขอ มลู การใชเปนสมนุ ไพร ซ่ึงเห็นวา เหมาะสมตอ การนาํ มาเผยแพรองคค วามรู ขอ มูลในสว นท่ี 3 น้ี เปน ประโยชนต อ การคนหาลกั ษณะหนาตาของ ตน สมุนไพรท่ถี กู กลา วไวในสว นที่ 2 หรือจากการคนหาชนดิ พชื ทใี่ ชร ักษาอาการเจ็บปว ยทีต่ อ งการ โดยเร่ิมตนคน หาจาก สารบัญชนดิ พืชรักษาตามกลมุ อาการ ในสว นนไ้ี ดจ ดั แสดงเรียงตามอักษรชือ่ ไทย (ชอื่ ทางการ) ตามดวยการแสดงชื่อทองถ่ินจากพ้ืนท่ีสํารวจตาง ๆ ดว ย เพอ่ื ใหผใู ชสามารถสบื หาในช่ือทอ งถิ่นของตนเองได โดยเร่มิ ดจู าก ดัชนีช่ือทองถ่นิ (ทา ยเลม ) แลวอา นจากคําบรรยายลักษณะ เดน และเปรยี บเทยี บกับภาพถาย ซง่ึ จะทาํ ใหผูคน ควาไดค วามถกู ตองแมน ยาํ มากขน้ึ สรรพคณุ จะแสดงสรรพคณุ ของพืชชนิดนน้ั ในรปู แบบยาเดี่ยวหรือคณุ สมบตั ิเฉพาะของพืชชนดิ น้ันกอ น (ถาม)ี แลว ตามดวยสรรพคณุ จากยาตาํ รับท่ีใชพ ชื ชนดิ นนั้ เขายาเปน สว นประกอบหนึ่ง โดยมกี ารอางองิ ทม่ี าของขอ มลู ไวทายประโยค ดวย รหสั หมอ หรอื รหัสตํารับยา ซงึ่ สว นใหญสามารถคนหารายละเอยี ดของตํารับยาไดจากสวนที่ 2 หรอื หากไมปรากฏ ในหนงั สือเลม นี้ ทา นสามารถสแกน QR code ของแตละชนดิ เขาไปสรู ะบบฐานขอมลู พชื ปา สมุนไพรทมี่ กี ารแสดง คําอธิบายและภาพถา ยไดมากกวา ในรูปแบบหนงั สือ รวมถงึ รายละเอียดของตํารับยา วิธปี รุง วธิ ใี ชยา ตลอดจนสามารถ ดาวนโหลดภาพ QR code ไปใชป ระกอบในการทาํ ปา ยชอ่ื พชื สมุนไพรไดอ กี ดวย (ดูท่ีวิธกี ารใชห นังสือหนาถดั ไป) สวนที่ 4 ภาคผนวก : ประกอบดวย ดัชนีชอ่ื ทองถนิ่ (แสดงช่ือไทยที่เปนชอื่ ทางการและช่อื ทองถ่นิ ) และ ดชั นีช่ือวทิ ยาศาสตร สว นท่ี 5 บรรณานุกรม : ประกอบดวย ทาํ เนยี บหมอสมุนไพรพื้นบาน และ เอกสารอา งอิง

6 วิธีการใชห้ นงั สือ สวนท่ี 2 ตํารับยาสมนุ ไพรพืน้ บาน จนั ทนา ช่อื ตํารับยา รหสั ตาํ รับยา สรรพคุณ ᡌ䢌μÇÑ ÃŒÍ¹ S2 = หมอสมนุ ไพร จากภาคใต ลาํ ดบั ท่ี 2 (S2-17) ดทู ําเนยี บหมอ สมุนไพรทา ยเลม -------------------- 17 = ตํารับยาท่ี 17 ของหมอ S2 แกไข ตัวรอน ไขเ ปล่ยี นฤดู ชอ่ื ไทย หรอื ชอื่ ทางการ ชอื่ วทิ ยาศาสตรแบบยอ สว นประกอบ โดยสว นใหญจ ะมีขอ มูล ขมน้ิ เครือ ชนดิ ท่มี ีช่ือ และภาพถายแสดงไวใน วทิ ยาศาสตรวา Arcangelisia สะเดา (ใบและกานใบ) 2 บาท, จันทนแดง (แกน) จนั ทนา สว นที่ 3 flava (L.) Merr. เนื่องจาก (แกน ) วานกบี แรด (หวั ) วา นรอ นทอง (ไมทราบชนดิ ) (หวั ) ชอ่ื วทิ ยาศาสตรแบบเตม็ ตอ งการเนน ขมิ้นเครือ ทีใ่ ชชือ่ ขม้นิ เครือ (Arc_fla) (เถา) หญา ขดั หรือใช หญา ขัดใบยาว จะแสดงในกรณที เ่ี ปน ชนดิ วิทยาศาสตรนี้ ไมใ ชขมน้ิ เครือ (Sida acuta) ก็ได (ราก) กรุงเขมา (ราก) ฝาง (แกน ) คําฝอย พชื ท่ีคนรจู ักไมมาก อาจ ชนิด Combretum (ดอก) คาํ แสดหรือคาํ เงาะ (Bixa orellana) (ดอก) กระดึงชาง เกดิ ความเขา ใจผิด และไมมี acuminatum Roxb. เผอื ก (Tri_tri_tri) (ราก) โคกกระออม (เถา) เฉยี งพรานางแอ ขอมลู แสดงไวใ นสวนที่ 3 (เปลอื ก) พนมสวรรคป า (ราก) นมสวรรคป า (ราก) เข็มขาว สว นท่ีใช (Ixora lucida) หรอื ใช เข็มปา (Ixo_cib) กไ็ ด (ราก) มะปราง ปริมาณที่ใช หรอื ใชม ะปริงกไ็ ด (ราก) ดินประสวิ สารสม และตรีผลา น้าํ หนัก 1 บาท ตาม อยางละ 1 บาท, ราชพฤกษหรือคนู ใชเ นอื้ ในฝกสดี ํา 3 ฝก, มาตราชัง่ น้าํ หนกั ไทย ตากแหงแลว บดเปน ผงละเอียด บรรจลุ งแคปซูลขนาด 400 mg. วิธีใช ผูใ หญทานครัง้ ละ 3-5 เมด็ เดก็ อายตุ ่าํ กวา 10 ป คร้ังละ 1-3 เม็ด กอนหรอื หลงั อาหาร 3 เวลา และกอ นนอน

7 ชอื่ ไทย วธิ กี ารใชห้ นังสอื QR code ชื่อทใ่ี ชเปนทางการ ใชคนควาขอมูลเพม่ิ เติม สวนท่ี 3 พชื ปา สมนุ ไพร จากระบบฐานขอมูล หรือเขา ไปดาวนโหลด กระทุ่ม ภาพ QR code ใชทาํ ปา ยสอื่ ความหมาย ชอ่ื ทอ งถิ่น : กระทมุ บก (ตรัง), โกสม ตะกู (อดุ รธาน)ี , ตะกู (สระแกว ) ชื่อวิทยาศาสตร : Neolamarckia cadamba (Roxb.) Bosser ชอ่ื วงศ : RUBIACEAE ลักษณะเดน : ไมตน สงู ถึง 30 ม. แตกกงิ่ ตง้ั ฉากกบั ลาํ ตน เปลอื กแตกเปนรองตน้ื ตามยาว ใบเรยี งตรงขาม รปู ไข ยาว 17-30 ซม. ปลายใบแหลม มขี นประปราย-เกลีย้ ง มีหูใบที่ ยอด ชอ ดอกทรงกลม กวา ง 4–5 ซม. สีเหลอื ง รหสั เอกสารอา งองิ (R = reference ) เอกสารอา งองิ ลาํ ดบั ท่ี 51 ตรวจดูในหนา เอกสาร อางอิงทายเลม สรรพคุณ รหสั หมอสมุนไพร • เปลอื กและใบ : ตม นํา้ ดื่ม ชวยลดความดันโลหิต แกไ ข ใช ( NE = northeastern ) อมกลั้วคอแกอ าการอกั เสบของเยื่อเมอื กในปาก รักษาโรค ที่มาของขอ มูลจากหมอ ในลําไส แกอ าการปวดมดลูก (R51) สมุนไพรภาคตะวนั ออก • เปลอื ก : เปลือกกระทุมหรือกระทุม โคก รากกานเหลือง เฉยี งเหนอื ลาํ ดับที่ 3 รากตอ ไส รากทองแมว รากกะเจียน ตมรวมกนั มีสรรพคุณ ตรวจดูในทาํ เนียบหมอ บาํ รุงเลอื ด ขับนา้ํ คาวปลาหลงั คลอด แกป วดเมื่อย (R35) สมนุ ไพรทา ยเลม • ผลสกุ : ทานเน้อื หมุ เมล็ดสุกทม่ี สี สี ม ชวยบาํ รงุ เลือด บาํ รุง รหัสตาํ หรับยา สายตา (E2) แสดงรายละเอยี ดสว น • ราก : รักษาโรคเบาหวาน แกป วดทอง (NE3) ประกอบ วธิ ปี รุง วธิ ีใช • ตํารบั ยาบํารุงน้าํ นม : บาํ รงุ น้าํ นม (NE4-025) ไวใ นสวนท่ี 2 • ตํารบั ยาแกปวดเมื่อยเสนเอน็ : แกป วดเมอื่ ยตามเสนเอ็น เสน เอน็ อักเสบ บรรเทาอาการอัมพฤกษ- อัมพาต (S2-31)

8 คาํ ศพั ท์ทปี่ รากฏในหนังสือ คาํ ศัพทเ ก่ียวกบั สมนุ ไพรไทย กะลําพัก = แกนไมตายทีม่ เี ชือ้ ราเจริญอยูใ นเน้อื ไม พบในพชื 2 ชนดิ คอื สลดั ไดปา และ ตาตุม ทะเล เกสรท้ัง 5 = ดอกบนุ นาค ดอกสารภี ดอกมะลิ ดอกพกิ ลุ เกสรดอกบวั หลวง เกสรทง้ั 7 = เกสรทง้ั 5 + ดอกจาํ ปา ดอกกระดังงา เกสรทงั้ 9 = เกสรทง้ั 7 + ดอกลาํ เจยี ก ดอกลําดวน โกฐท้งั 5 = โกฐหัวบัว โกฐสอ โกฐเขมา โกฐเชยี ง โกฐจฬุ าลัมพา โกฐทั้ง 7 = โกฐทง้ั 5 + โกฐกระดกู โกฐกานพรา ว โกฐทั้ง 9 = โกฐทง้ั 7 + โกฐพุงปลา โกฐชฎามงั ษี ขอนดอก = คือเนือ้ ไมต ายทม่ี ีเชื้อราเจริญอยดู านในมีลักษณะเปนรูพรนุ สขี าวแทรกตามเนอ้ื ไม ท่ีใชป รุงยา สมนุ ไพรมาจากพชื 2 ชนิด คือ พกิ ุล เรียกวา ขอนดอกไมพิกุล และ ตะแบก เรียกวา ขอนดอกไมต ะแบก ตรกี ฏก = ดอกดีปลี เมล็ดพริกไทย เหงาขิงแหง ตรีผลา = เน้อื ผลของสมอไทย สมอพิเภก มะขามปอ ม ทัง้ 5 = สว นของพชื ทง้ั 5 ไดแก ราก ลําตน ใบ ดอก ผล เทียนท้งั 5 = เทียนแดง เทียนขาว เทียนดาํ เทียนขาวเปลอื ก เทยี นตาต๊กั แตน เทียนท้งั 7 = เทียนท้ัง 5 + เทียนสัตตบุษย เทียนเยาวพาณี เทยี นทง้ั 9 = เทยี นท้ัง 7 + เทยี นตากบ เทยี นเกลด็ หอย เบญจกูล = รากเจตมลู เพลิงแดง เถาสะคาน ดอกดปี ลี รากชาพลู เหงาขงิ แหง เบญจโลกวเิ ชียร (ยาหาราก) = รากคนทา รากชงิ ชี่ รากเทายายมอ ม รากมะเด่ืออุทุมพร รากเถายา นาง สมอทั้ง 3 = เนือ้ ผลของสมอไทย สมอพเิ ภก สมอเทศ แสมทง้ั 2 = แกนของแสมสาร และ แสมทะเล เสมอภาค = ใชส ว นผสมตา งๆ ในปริมาณเทา ๆ กนั มาตราชั่งตวงน้าํ หนักไทยเทียบกับเมตรกิ 1 สลงึ = 3.75 กรมั 1 บาท = 15 กรัม 1 ตําลงึ = 4 บาท 1 ชอนชา = 5 มลิ ลลิ ติ ร หรือ 5 ซีซี 1 ชอ นโตะ = 15 มิลลิลติ ร หรือ 15 ซีซี 1 ชอนโตะ = 3 ชอนชา 1 แกว ชา/กาแฟ = 250 มลิ ลลิ ิตร หรอื 8.45 ออนซ คําเก่ยี วกับพฤกษศาสตร Dipterocarpus sp. = พชื ในสกุลยางนาชนดิ หนึ่งท่ียงั ไมสามารถระบชุ นิดได คําวา sp. แสดงถงึ เอกพจน Dipterocarpus spp. = พชื ในสกลุ ยางนาหลายชนิด คาํ วา spp. แสดงถึงพหูพจน

9 สารบญั คําชี้แจง 5 วิธีการใชหนังสอื : สวนที่ 2 ตาํ รับยาสมนุ ไพรพน้ื บาน 6 วิธกี ารใชหนงั สอื : สวนท่ี 3 พชื ปา สมนุ ไพร 7 คําศพั ทที่ปรากฏในหนังสือ 8 สารบญั 9 สารบญั ตํารับยา 11 สารบญั ชนิดพชื รักษาตามกลุมอาการ 23 สวนท่ี 1 บทนํา 57 สว นท่ี 2 ตํารบั ยาสมนุ ไพรพนื้ บาน 73 สว นที่ 3 พชื ปา สมนุ ไพร 181 สวนท่ี 4 ภาคผนวก 463 464 ดชั นีชอ่ื ทองถิน่ 483 ดชั นชี ่ือวทิ ยาศาสตร สวนที่ 5 บรรณานุกรม 493 ทําเนยี บหมอสมุนไพรพน้ื บาน 494 เอกสารอา งองิ 497 *** คําเตือน การใชย าสมุนไพรเปนทางเลอื กหนงึ่ ในการรกั ษาโรค ผทู ย่ี อมรับ แนวทางการรักษาน้ีจะตองไดรับการวินิจฉัยโรคจากแพทยแผนปจจุบัน แพทยแผนไทย หรอื หมอสมุนไพรผมู ีความเชย่ี วชาญ การนํายาสมุนไพรมาใช จะตองไดร ับคาํ ปรึกษา การจดั ยาวิธกี ารปรุง และวิธกี ารใชโดยแพทยแ ผนไทย หรือหมอสมุนไพรผูมีความเชี่ยวชาญเน่ืองจากสมุนไพรบางชนิดมีพิษหรือวิธี การกาํ จัดพิษทแ่ี ตกตา งกันไป

10

11 สารบัญตํารับยา ( แยกตามกล่มุ อาการ )

12 สารบัญตาํ รบั ยา ÃËÑÊμÒí ÃѺÂÒ Ë¹ŒÒ ªÍ×è μÒí ÃѺÂÒ 1. ËÁÇ´ÂÒºÒí Ãا¡Òí Å§Ñ /¸ÒμØ/ᡌ͋͹à¾ÅÕÂ/ÍÒÂØÇѲ¹Ð/ºÒí ÃاÃÒ‹ §¡ÒªÒÂ-ËÞ§Ô / à¨ÃÔÞÍÒËÒÃ/ÊÁÃöÀÒ¾·Ò§à¾È ปวดเมอื่ ย-บาํ รงุ กาํ ลงั E1-05 76 ปวดเมอ่ื ย-กระดกู ทับเสน E2-216 77 ปวดเม่อื ย/บาํ รงุ รางกาย/อัมพาต E3-02 81 อายวุ ฒั นะ N1-83 84 อายุวฒั นะ N1-137 88 ยาเบญจกูล N1-268 95 บํารงุ รางกาย NE3-011 105 บาํ รุงกาํ ลัง/เลอื ด/หวั ใจ S1-04 112 แกอ งคชาตตายไมเ กนิ 3 ป S1-40 119 ยากาํ ลงั ฮอ สะพายควาย S1-43 120 บํารงุ เลือด/หัวใจ/รา งกาย S2-51 145 บาํ รุงกําลัง/ชูกําลัง S2-59 148 ปวดเมื่อยกลามเนื้อ-เสน เอน็ /บาํ รุงกาํ ลงั S2-61 149 บํารงุ กาํ ลัง S2-74 154 ยาเบญจกลู S2-90 155 ยาอทุ ยั โอสถ S3-22 168 2. ËÁÇ´ÂÒá¡»Œ Ç´àÁè×ÍÂ/»Ç´¢ÍŒ /àÍç¹/¡Ãд١/à¤Å´ç /¿¡ªíéÒ/¡ÃÐÉÂÑ àÊŒ¹/á¡»Œ Ç´- ºÇÁÍ¡Ñ àʺ นํา้ มันพรกิ E1-01 74 นํ้ามนั เหลือง E1-03 75 ปวดเม่อื ย-บํารุงกําลงั E1-05 76 ยาปถวีผง E1-07 77 ปวดเมื่อย-กระดกู ทบั เสน E2-216 77 ปวดเม่อื ย/บาํ รุงรา งกาย/อมั พาต E3-02 81 ลางสารพษิ /แกปวด N1-22 82 ปวดเมอ่ื ย N1-57 83 ปวดเสน เอ็น/บํารงุ เสนเอ็น N1-150 89 ปวดเสนเอ็น/บาํ รงุ เสน เอ็น N1-256 94

13 ªèÍ× μÒí ÃºÑ ÂÒ ÃËÑÊμÒí ÃѺÂÒ Ë¹ŒÒ ฟกชา้ํ -เคล็ดขัดยอก NE3-013 106 ยากําลงั ฮอสะพายควาย S1-43 120 กระดูกทบั เสน S2-04 123 ยาจันทนลลี า S2-16 129 ยาปรับธาตุ/ปวดเม่อื ย/ปวดขอ -เอ็น S2-26 134 ปวดเมื่อยเสน เอน็ S2-31 136 แกป วดเมื่อย/เหน็บชาตามปลายมือ-เทา S2-36 138 ซอมแซม/เสริมสรางเสนเอ็นพกิ าร S2-53 146 ซอมแซม/เสริมสรา งเสน เอน็ พกิ าร S2-54 146 ยาลา งโรคกอนการรกั ษาโรคระบบเสนเอน็ S2-55 147 ปวดเมื่อยกลา มเนื้อ-เสน เอ็น/บาํ รุงกาํ ลงั S2-61 149 ปวดเมื่อยกลา มเนอ้ื -เสน เอ็น S2-62 150 อาการบวมอักเสบจากพิษบาดแผล/แผลอักเสบ S2-67 152 ขบั ลม-เสมหะ-โลหติ /ถา ยเสน เอน็ S2-105 157 3. ËÁÇ´ÂÒÃÑ¡ÉÒÍÑÁ¾Ä¡É/ÍÁÑ ¾Òμ/¡Ãд١·ºÑ àÊŒ¹/àʹŒ »ÃÐÊÒ·/ªÒμÒÁ»ÅÒ »ÃÐÊÒ·/à˹ºç ªÒ ปวดเม่ือย-กระดูกทบั เสน E2-216 77 ปวดเมื่อย/บํารงุ รา งกาย/อมั พาต E3-02 81 อมั พาตระยะแรก S2-24 133 ยานวดอาการทบั เสน S2-29 135 ปวดเมือ่ ยเสน เอน็ S2-31 136 อมั พฤกษ- อมั พาต S2-32 137 อมั พฤกษ-อัมพาต S2-33 137 แกป วดเมือ่ ย/เหน็บชาตามปลายมอื -เทา S2-36 138 ยาลางโรคกอ นการรักษาโรคระบบเสนเอน็ S2-55 147 แกเ หน็บชา/มือชาเทาชา S2-63 150 กระดกู ทับเสน S2-66 152 4. ËÁÇ´ÂÒâäà¡Ò ·/ÃÙÁÒμÍ´/Å´¡Ã´ÂÙÃ¡Ô E2-221 80 N1-50 83 เกาท/ สะเก็ดเงิน/กามโรค เกา ท เกาท S2-03 122

14 ªÍ×è μÒí ÃºÑ ÂÒ ÃËÑÊμÒí ÃºÑ ÂÒ Ë¹ÒŒ 5. ËÁÇ´ÂÒºíÒÃاËÇÑ ã¨/ÂÒËÍÁ/ÂÒÅÁ/ÇÔ§àÇÕ¹/ÅÁμÕ/ÅÁª¡Ñ /ÅÁºÒŒ ËÁÙ แกพ ิษเบอื่ เมา/ความดนั /เบาหวาน N1-29 82 92 ลมชัก N1-200 111 112 แกลมแนน หนาอก/แกไอ S1-03 114 118 บาํ รุงกาํ ลัง/เลือด/หวั ใจ S1-04 131 145 บํารุงหวั ใจ/แกลมวงิ เวียน S1-14 158 159 แกล มกองหยาบ/วิงเวียน-ใจส่นั S1-38 167 168 โรคไมเกรน/วงิ เวียนศรีษะ S2-21 172 173 บํารุงเลือด/หวั ใจ/รางกาย S2-51 ยาหอมนวโกฐ S3-01 ยาหอมอนิ ทจกั ร S3-04 แกล มอุทธงั คมาวาตะ S3-19 ยาอทุ ยั โอสถ S3-22 ยาหอม S3-40 แกค ล่ืนเหยี น-อาเจียน S3-42 6. ËÁÇ´ÂÒºÒí Ã§Ø âÅËÔμ/¹íÒé àËÅ×ͧ/¡ÒÃäËÅàÇÂÕ ¹âÅËÔμ/¢ÑºàÅÍ× ´-¹Òíé àËÅÍ× §àÊÂÕ / à¾ÔèÁ-Å´Í³Ø ËÀÙÁãÔ ¹ÃÒ‹ §¡Ò นาํ้ เหลืองเสยี N1-124 87 95 ยาเบญจกูล N1-268 107 112 ฟอกเลอื ด NE3-014 133 138 บํารงุ กําลัง/เลอื ด/หวั ใจ S1-04 142 145 ยาวยั ทอง S2-25 145 157 ชะลางของเสยี ในเลือด S2-35 159 มดลูกเคลอ่ื น/บาํ รงุ โลหติ S2-45 บํารุงโลหติ สตรีโดยตรง/ประจําเดอื นเปนปกติ S2-50 บาํ รุงเลือด/หัวใจ/รา งกาย S2-51 ขบั ลม-เสมหะ-โลหติ /ถายเสน เอ็น S2-105 ยาหอมอนิ ทจกั ร S3-04 7. ËÁÇ´ÂÒÊμÃÕ/ºíÒÃا¹éÒí ¹Á/ÍÂÙä‹ ¿/¢ºÑ ¹íéÒ¤ÒÇ»ÅÒ/μ§Ñé ¤ÃÃÀ/ ¡ÒäÅÍ´/Á´Å¡Ù / »ÃШíÒà´×͹ อยไู ฟ/มดลกู เขา อู/ ไสเลือ่ น E3-01 80

15 ªè×ÍμÒí ÃºÑ ÂÒ ÃËÑÊμÒí ÃºÑ ÂÒ Ë¹ŒÒ บาํ รงุ สตรีหลังคลอด N1-80 84 บาํ รงุ นา้ํ นม N1-155 90 บาํ รุงนา้ํ นม N1-255 94 บํารงุ น้าํ นม/แกพษิ ผิดสาํ แดง NE2-022 101 บํารงุ นํ้านม NE3-008 104 บํารงุ นา้ํ นม NE4-025 109 บาํ รุงหวั ใจ/แกล มวิงเวียน S1-14 114 ยาอยไู ฟหลังคลอด S1-45 142 ยาสตรสี าวเสมอ S2-15 128 มดลกู เคล่อื น/บํารุงโลหิต S2-45 142 บํารงุ โลหติ สตรโี ดยตรง/ประจําเดอื นเปน ปกติ S2-50 145 บํารุงรักษามดลูก S2-60 149 ยาประสะไพล S3-07 161 แกน ้าํ นมแหง/ขับนํ้านม S3-50 176 แกมดลกู พกิ าร-อักเสบ/ขับน้าํ คาวปลา S3-51 177 8. ËÁÇ´ÂÒá¡äŒ ¢Œ/μÑÇÃÍŒ ¹/ÃÍŒ ¹ã¹/»Ç´ËÑÇ/䢌·ÑºÃдÙ/䢌à¾ÍŒ /䢌ËÇÑ´/§ÙÊÇ´Ñ /àÃÔÁ/ ÍÊÕ ¡Ø ÍÕãÊ/ËÑ´/ÍÕ´Òí ÍÕá´§/䢡Œ íÒà´Ò¹ÍŒ Â-ãËÞ/‹ 䢌䷿ÍÂμ-ÃÒ¡ÊÒ´¹ÍŒ Â/䢌¡ÒÌ ไขทบั ระดู E1-06 76 ถอนพษิ สตั วท ุกชนิด/ประดงขอ -เสน E2-218 78 ยาหาราก (แกว หา ดวง) N1-14 81 ลางสารพษิ /แกป วด N1-22 82 งูสวัด N1-87 85 ไขทบั ระดู N1-123 86 ยาตรผี ลา N1-139 88 หดั /อีสุกอไี ส N1-239 93 ไขกาํ เดา/ไขหวดั ใหญ NE3-072 108 แกไ ข/ ตัวรอน S1-06 112 แกไ ข/ แกร อนใน S1-25 117 ไขต วั รอน/ไขห วดั S2-01 121 แกหวดั /ไอ/เจ็บคอ/หอบหดื S2-06 124 ยาจันทนลลี า S2-16 129

16 ªÍ×è μíÒÃºÑ ÂÒ ÃËÑÊμÒí ÃºÑ ÂÒ Ë¹ÒŒ แกไ ขต ัวรอน S2-17 129 ไขไ ทฟอยตห รือไขรากสาดนอ ย S2-20 131 อสี กุ อใี ส S2-37 139 139 อสี ุกอใี ส S2-38 143 ไขก าํ เดาใหญ S2-47 147 153 ไขหวดั ใหญ S2-57 154 งสู วดั /เรมิ S2-71 157 158 แกไ ขตัวรอน S2-79 162 แกไ ข S2-113 163 ยาเขียวหอม S3-02 163 164 ยาประสะจันทนแดง S3-09 166 ยาเทพมงคล S3-11 166 167 ยามหานลิ แทง ทอง S3-12 168 ยาจันทนลลี า S3-13 168 174 ยาเขียวเบญจขนั ธ S3-17 174 ยาเขยี วเบญจขันธ (คมั ภรี เ วชศึกษา) S3-18 175 แกไ ขต วั รอนจดั /แกโ รคซางชัก S3-20 175 176 ยาอทุ ยั โอสถ S3-22 แกไ ขต วั รอน S3-23 106 141 แกตน ไข(ไขร ะยะแรก) S3-44 แกป ลายไข( ไขระยะปลาย) S3-45 75 88 ไขหวดั S3-46 ไขร อนในกระหายนา้ํ /ทอ งเสียแบบมีไข S3-47 ไขห ัด/ไขอ สี กุ อีใส/ไขอดี ําอีแดง S3-48 9. ËÁÇ´ÂÒá¡äŒ ¢ÁŒ ÒÅÒàÃÕÂ/䢌àÅ×Í´ÍÍ¡ ไขมาลาเรยี NE3-012 ไขเ ลือดออก S2-43 10. ËÁÇ´ÂÒá¡äŒ Í/¢ºÑ àÊÁËÐ/à¨ºç ¤Í/ËͺË×´/Çѳâä»Í´/ ËÅÍ´ÅÁ/¶Ø§ÅÁ/Ãкº·Ò§à´¹Ô ËÒÂ㨠น้าํ ฝางแกไ อ E1-04 ยาตรีผลา N1-139

17 ªÍ×è μÒí ÃºÑ ÂÒ ÃËÊÑ μÒí ÃºÑ ÂÒ Ë¹ŒÒ หอบหืด N1-154 90 ยาแกไ อ N1-161 91 หอบหดื /นํา้ กัดเทา N1-226 93 แกไอ NE2-019 100 แกไอ NE2-167 103 หอบหืด/แกไอ S1-02 111 แกล มแนนหนา อก/แกไ อ S1-03 111 ขับเสมหะ/แกไอ S1-11 114 ขับเสมหะ S2-05 123 แกห วัด/ไอ/เจบ็ คอ/หอบหดื S2-06 124 ขบั เสมหะในลําคอ-อก/แกห อบหดื S2-08 125 หอบหดื S2-58 148 ขบั ลม-เสมหะ-โลหิต/ถา ยเสน เอ็น S2-105 157 ยาประสะมะแวง S3-08 161 ยาอาํ มฤควาท/ี อมฤควาที S3-16 165 11. ËÁÇ´ÂÒâä«Ò§-μÒ¹/¢Ò´ÊÒÃÍÒËÒÃ/àÅÍ× ´ÍÍ¡äÿ¹˜ /àÅ×Í´¡íÒà´ÒäËÅ เลอื ดกําเดาไหล-เลือดออกตามไรฟน N1-189 91 โรคซาง NE3-009 104 โรคซาง S2-46 143 ยาเทพมงคล S3-11 163 แกไขตวั รอนจดั /แกโ รคซางชกั S3-20 167 12. ËÁÇ´ÂÒâä¼ÔÇ˹ѧ/àª×éÍÃÒ ¡ÅÒ¡/à¡Åé×͹/¹éÒí ¡´Ñ à·ŒÒ/μ¡¢ÒÇ/ÊÐà¡ç´à§¹Ô /ËÙ´/ Ë´Ô /àÃé×͹/¤Ø´·ÐÃÒ´/ª¹Ñ μ/Ø Ë¹Í§ã¹à·ÂÕ Á เกาท/สะเก็ดเงิน/กามโรค E2-221 80 หอบหดื /นาํ้ กัดเทา N1-226 93 กลาก/เกลื้อน/สงั คงั /ตกขาว/สะเก็ดเงิน S1-16 115 กลาก/เกลื้อน/สงั คัง/ตกขาว S1-17 116 บาดแผลเร้อื รงั /คดุ ทะราด/ชันตุ S1-37 118 โรคผิวหนังจากเชื้อรา/แผลตดิ เชอ้ื S1-42 119 โรคผิวหนงั จากเชอ้ื รา/แกคนั จากการแพ S2-64 151

18 ª×Íè μíÒÃºÑ ÂÒ ÃËÑÊμÒí ÃѺÂÒ Ë¹ŒÒ 13. ËÁÇ´ÂÒ᡼Œ ¹è× ¤¹Ñ /¼ÔÇ˹ѧ¾¾Ø ͧ¨Ò¡ÍÒ¡ÒÃᾌ/ÀÁÙ áÔ ¾Œ/âä»Ãд§ ถอนพิษสัตวท ุกชนดิ /ประดงขอ-เสน E2-218 78 99 โรคประดง NE2-018 103 115 โรคประดง NE2-029 116 124 กลาก/เกลื้อน/สงั คัง/ตกขาว/สะเก็ดเงนิ S1-16 130 130 กลาก/เกล้ือน/สงั คงั /ตกขาว S1-17 134 135 ผ่นื คนั จากอาการแพ/โรคเจด็ S2-07 151 โรคภมู ิแพ S2-18 โรคภูมแิ พ S2-19 ประดงเลือด S2-27 แกคัน S2-28 โรคผวิ หนังจากเช้ือรา/แกค ันจากการแพ S2-64 14. ËÁÇ´ÂÒá¡Œ¾ÉÔ áÁŧ/ÊμÑ Ç¡ Ñ´μ‹ÍÂ/¾ÉÔ §Ù E1-07 77 E2-218 78 ยาปถวีผง NE2-023 102 ถอนพษิ สัตวทกุ ชนดิ /ประดงขอ-เสน S2-64 151 ถอนพิษสตั วกดั ตอย โรคผิวหนงั จากเชอ้ื รา/แกคันจากการแพ 15. ËÁÇ´ÂÒÃ¡Ñ ÉÒá¼ÅÀÒ¹͡/á¼ÅàÃÍé× Ã§Ñ /½Ë‚ ¹Í§ÀÒ¹͡/ËÒŒ ÁàÅ×Í´/¦Ò‹ àª×éÍá¼Å นํา้ มนั ชันตะเคยี น E1-02 74 แผลเบาหวาน/แผลอักเสบเรอ้ื รงั NE2-015 98 ยาฝห รอด/ฝอ ักเสบเรื้อรงั S1-01 110 บาดแผลเรือ้ รัง/คุดทะราด/ชนั ตุ S1-37 118 โรคผวิ หนังจากเช้ือรา/แผลติดเชื้อ S1-42 119 อาการบวมอกั เสบจากพิษบาดแผล/แผลอักเสบ S2-67 152 สมานแผล S2-100 156 16. ËÁÇ´ÂÒÃ¡Ñ ÉÒá¼ÅÃÍŒ ¹ã¹ã¹»Ò¡/á¼Åª‹Í§»Ò¡-ÃÁÔ ½»‚ Ò¡/ÅÒí ¤Í/μÍ‹ Á·Í¹«ÅÔ ไขทับระดู E1-06 76 ยามหานิลแทง ทอง S3-12 163 17. ËÁÇ´ÂÒÃÑ¡ÉÒá¼Åã¹·Ò§à´¹Ô ÍÒËÒÃ/¡ÃÐà¾ÒÐ/¡Ã´äËÅÂÍŒ ¹/½‚ÀÒÂã¹ โรคกระเพาะ NE2-017 99

19 ªèÍ× μÒí ÃºÑ ÂÒ ÃËÊÑ μÒí ÃѺÂÒ Ë¹ŒÒ โรคกรดไหลยอน S2-65 151 18. ËÁÇ´ÂÒá¡·Œ ŒÍ§àÊÕÂ/·ÍŒ §Ã‹Ç§/º´Ô E1-07 77 ยาปถวผี ง บิด/ทอ งเสยี NE3-010 705 ยาเหลืองปด สมุทร S3-14 164 ยาธาตุบรรจบ S3-15 165 แกท อ งเสียแบบมีไข S3-36 170 แกทองรว ง-ทองเสีย-บดิ S3-43 173 ไขรอ นในกระหายนํา้ /ทองเสยี แบบมไี ข S3-47 175 19. ËÁÇ´ÂÒá¡·Œ ÍŒ §Í×´ ·ŒÍ§à¿Í‡ /¨Ø¡àÊÕ´/ÍÒËÒÃäÁ‹ÂÍ‹ Â/¢ºÑ ÅÁ ยาปถวผี ง E1-07 77 ยาเบญจกลู N1-268 95 ยาหอมอนิ ทจกั ร S3-04 159 ยาประสะกานพลู S3-05 160 ยาประสะกะเพรา S3-06 160 ยาวิสัมพยาใหญ S3-10 162 ยาธาตบุ รรจบ S3-15 165 ทองอดื -ทอ งเฟอ S3-24 169 ทองอืด-ทอ งเฟอ S3-25 169 20. ËÁÇ´ÂÒá¡¡Œ ¹Ô ¼Ô´ÊÒí á´§/á¡ŒÍÒà¨ÂÕ ¹/¶Í¹¾ÉÔ ÍÒËÒÃ-ÊÒÃà¤Á/Õ ÅŒÒ§ÊÒþÉÔ ã¹ àÅÍ× ´ËÃÍ× Ã‹Ò§¡Ò ลา งสารพิษ/แกป วด N1-22 82 แกพ ษิ เบ่อื เมา/ความดนั /เบาหวาน N1-29 82 บํารงุ นา้ํ นม/แกพ ิษผิดสาํ แดง NE2-022 101 ชะลา งของเสยี ในเลอื ด S2-35 138 แกพ ษิ กินผิดสําแดง S3-35 170 ยาถาย S1-19 116 ยาถา ย S1-20 117 ยาถา ย S1-44 120 ยาตรหี อม S3-03 159 แกท อ งผกู S3-37 171

20 ªÍ×è μÒí ÃѺÂÒ ÃËÑÊμÒí ÃºÑ ÂÒ Ë¹ŒÒ แกท องผกู /พรรดกึ S3-41 172 ถา ยพยาธิ S1-07 113 21. ËÁÇ´ÂÒâäàºÒËÇÒ¹/á¼ÅàºÒËÇÒ¹/¤ÇÒÁ´¹Ñ âÅËÔμ/Å´¹éíÒμÒÅ/Å´ä¢Áѹ/ ÅÐÅÒÂÅÁÔè àÅ×Í´ เบาหวาน/ความดนั โลหติ E2-219 79 แกพิษเบ่ือเมา/ความดัน/เบาหวาน N1-29 82 ความดัน/เบาหวาน N1-284 96 แผลเบาหวาน/แผลอักเสบเรื้อรัง NE2-015 98 เบาหวาน NE2-024 102 ลดนา้ํ ตาล/เบาหวาน NE3-253 108 ความดันโลหิตสงู /เบาหวาน S1-15 115 ลดไขมันในเลือด S2-02 122 เบาหวาน S2-22 132 แผลเบาหวาน S2-23 132 ละลายล่มิ เลอื ด S2-30 136 ความดนั โลหิต S2-39 140 22. ËÁÇ´ÂÒâäà¡ÕÂè ǡѺμѺ/Ãкº¹éíÒ´/Õ ¹èÇÔ ¶Ø§¹éÒí ´/Õ ´Õ«‹Ò¹ ดซี าน N1-118 85 โรคตับ N1-136 87 ตับแขง็ /ตับทรดุ N1-258 95 ตับโต/ตบั อกั เสบ NE2-020 100 ดซี า น NE3-044 177 น่วิ ในถงุ น้ําดี S2-11 126 ดีซา น S3-52 177 มะเร็งตบั /ฝในตบั /ตบั อักเสบ S3-74 178 23. ËÁÇ´ÂÒâäà¡èÂÕ Ç¡Ñºäμ/¢Ñº»Ê˜ ÊÒÇÐ/¢Ñº¹ÔÇè ã¹Ãкºäμ/¹ÇèÔ ã¹·ŒÍ§ ขับน่ิว-โรคไต E2-217 78 โรคไต N1-153 89 ขับปส สาวะ N1-201 92 โรคไต N1-287 96 โรคไต N1-294 97

21 ªÍè× μíÒÃºÑ ÂÒ ÃËÊÑ μÒí ÃºÑ ÂÒ Ë¹ŒÒ สลายน่ิว NE1-007 97 ขบั นิว่ /ขับปสสาวะ NE4-026 109 125 แกกษยั ไตพกิ าร S2-09 126 โรคไต S2-10 127 127 น่ิวในทอ ง S2-12 128 ขบั นว่ิ ในไต-ทางเดินปสสาวะ S2-13 79 ขบั น่วิ ในไต-ทางเดินปสสาวะ S2-14 110 140 24. ËÁÇ´ÂÒâäÃÔ´Ê´Õ Ç§·ÇÒà 141 รดิ สีดวงทวาร E2-220 77 101 รดิ สดี วงทวาร NE4-027 113 154 ริดสีดวงทวาร ชนดิ เลือดออก S2-40 รดิ สดี วงทวาร S2-42 98 156 25. ËÁÇ´ÂÒâäà¡ÂèÕ Ç¡ºÑ ¿˜¹/à˧×Í¡ 178 ยาปถวีผง E1-07 86 ปวดฟน/เหงือกอักเสบ NE2-021 133 131 รักษาฟน และเหงอื ก S1-09 แกป วดฟน-เหงอื ก S2-79 80 144 26. ËÁÇ´ÂÒâäÁÐàçç 153 มะเรง็ NE2-016 มะเร็ง S2-93 มะเรง็ ตับ/ฝในตบั /ตบั อักเสบ S3-74 27. ËÁÇ´ÂÒÃ¡Ñ ÉÒÍÒ¡ÒÃÇÂÑ ·Í§/ÎÍÃ⏠Á¹/ä·ÃÍ´/ μÍ‹ Áä÷Œ Í‹ /äÁà¡Ã¹ ไทรอยดเ ปนพิษ N1-119 ยาวัยทอง S2-25 โรคไมเกรน/วงิ เวยี นศรษี ะ S2-21 28. ËÁÇ´ÂÒâääÁμ‹ ´Ô μ‹Í·Ò§ÃкºÊº× ¾Ñ¹¸·Ø é§Ñ ªÒÂ-ËÞÔ§/μÍ‹ ÁÅÙ¡ËÁÒ¡âμ/ äÊàŒ ÅèÍ× ¹·é§Ñ ËÞ§Ô -ªÒ อยไู ฟ/มดลูกเขาอู/ ไสเ ล่อื น E3-01 ตอ มลกู หมากโต S2-48 ไสเ ลือ่ น S2-68

22

23 สารบญั ชนิดพืช รักษาตามกลมุ่ อาการ

24 1. ËÁÇ´ÂÒºíÒÃ§Ø ¡íÒÅѧ/ᡌ͋͹à¾ÅÂÕ กระแตไตไม 184 แจง 240 ทอ มหมชู อ 292 241 ทงิ้ ถอ น 293 กระบก 187 เฉียงพรา นางแอ 245 ทุงฟา 293 249 นมงวั 296 กรุงเขมา 191 ชะเอมปา 251 นมแมว 299 256 เนระพสู ีไทย 302 กฤษณา 191 ชินชี่ 257 เนียน 304 259 โนรา 303 กฤษณาใต 192 เชียด 261 บวมขม 305 264 บอระเพด็ 306 กนั เกรา 196 ดูกไกยา น 265 บอระเพ็ดพงุ ชา ง 306 268 บา วมา มดื 308 กาเล็ดกาเวา 197 โดไมรูล ม 269 ประดงเลือด 310 270 ปุดคางคก 318 กาํ แพงเจ็ดชัน้ 203 ตองขาวตม 271 แปง นอ ย 319 275 ฝาง 325 กาํ ลงั วัวเถลงิ 203 ตองอาน 283 พญามูลเหลก็ 327 285 พรหมตนี สูง 329 กําลงั เสือโครง 204 ตะเข็บ 287 พลบั พลา 333 289 พะยอม 334 กาํ ลังหนมุ าน 204 ตะคานเล็ก 290 พังคี 335 กมุ บก 200 ตะแบกแดง แกแล 201 ตะลุมพกุ ขวากไก 205 ตาไกใ บกวาง เขกา 214 ตา งหลวง เขม็ ไหม 216 ตาลเหลอื ง คร้ี 218 ตานดํา/ถานไฟผี เครอื งเู หา 229 เถาพันซาย โคลงเคลง 226 เถาวลั ยเปรียง โคลงเคลงตวั ผู 227 เถาเอน็ ออน จาํ ปนู 238 ทองเครือ

25 พาโหมตน 337 รางแดง 381 สารภี 423 โพบาย 340 ราชครูดํา 381 สารภีดอกใหญ 424 มว งเลือด 341 ฤๅษผี สมแกว 385 สุรามะริด 426 มะเกลอื 346 ลาํ ดวนดง 391 แสมสาร 428 มะคงั แดง 348 ลูกขา 387 หญาดอกคํา 432 มะพอก 355 เลบ็ เหย่ยี ว 389 หญาแพรกหนิ ปูน 436 มะมวงปา 358 วานกีบแรด 392 หญา สามคม 438 มา ทลายโรง 363 วา นนางตดั 393 หญาเหลก็ นกคุม 440 เมา ไขป ลา 368 วานพรา ว 394 หนอนตายหยาก 440 เมาเหล็ก 369 วา นพงั พอน 395 หมากผูปา 444 เม่อื ยดกู 367 สนกระ 399 หมากหมก 444 โมกเครือ 364 สมกุง (Amp_mar) 401 หมีเหม็น 445 โมกแดง 365 สมุลแวง 409 หางไหลแดง 450 ยอดิน 370 สวาด 412 เหลก็ ไมไ ผ 453 ยานนมควาย 375 สะเดา 413 เหลก็ ราชครู 454 ยานปด 375 สังหยูใบเล็ก 420 อวดเชอื ก 454 ระงับพษิ 378 สายหยดุ 422 อา ยบาว 456 2. ËÁÇ´ÂÒºÒí Ã§Ø Ã‹Ò§¡Ò 182 กรงุ เขมา 191 กาํ แพงเจด็ ชน้ั 203 189 กฤษณา 191 กาํ ลงั เสือโครง 204 กระดงึ ชางเผือก 189 กฤษณาใต 192 ขม้ินเครอื (Arc_fla) 205 กระมอบ 190 กนั เกรา 196 ขา วหลามดง 212 กระวาน กระวานขาว

26 โคลงเคลง 226 ตานเสยี้ นเล็ก 273 พกิ ุล 337 275 มะเกลอื 346 จนั ทนแ ดง 235 ตาลเหลือง 287 มา ทลายโรง 363 293 โมกแดง 365 จันทนา 237 เถาวัลยเ ปรยี ง 294 ยางนา 372 296 สลัดไดปา 411 ชะลดู 244 ทิ้งถอน 306 สายหยุด 422 307 สารภี 423 ชา พลู 245 เทพทาโร 310 313 329 ชงิ ชัน 247 นมงวั 332 245 พรหมตนี สงู 333 เชยี ด 251 บอระเพ็ด 248 พลองกินลกู 336 254 พลับพลา 340 โดไ มรูลม 257 บุนนาค 257 พังโหม 342 264 โพบาย 343 ตะเขคมุ วงั 263 ประดงเลอื ด 265 มะกอก 344 262 มะกอ งขา ว 348 ตะคานเลก็ 265 ปลาไหลเผอื ก 290 มะกาเครอื 381 293 มะคังแดง 385 3. ËÁÇ´ÂÒÍÒÂØÇ²Ñ ¹Ð 306 รางแดง 306 ฤๅษีผสมแกว กระเบากลกั 188 ชา พลู กรงุ เขมา 191 ชงิ ชา ชาลี กฤษณา 191 ดันหมี กฤษณาใต 192 โดไมร ูล ม กันเกรา 196 ตะเข็บ กําแพงเจ็ดชน้ั 203 ตะคานเล็ก ขาเปยนมุ 209 ตะชบ ข้ีเหลก็ เลอื ด 214 ทองเครอื เขม็ ปา 215 ทิง้ ถอ น คางคาว 223 บอระเพ็ด เคีย่ มคะนอง 228 บอระเพด็ พงุ ชา ง

27 สมกงุ ขน 402 แสมสาร 428 เหมือดจ้ี 453 4. ËÁÇ´ÂÒºíÒÃا¸Òμ/Ø ÃÑ¡ÉÒ¸ÒμØ/»ÃѺ¸ÒμØ 248 เพกา 339 248 มะกอก 342 กระทอื 185 ชงิ ชา ชาลี 257 มะกา 344 265 มะเดื่ออทุ มุ พร 351 กนั เกรา 196 ชงิ ช่ี 286 มะพอก 355 287 มา ทลายโรง 363 กําแพงเจ็ดชัน้ 203 โดไมร ูลม 293 ยมหอม 369 294 รสสคุ นธ 378 กุม บก 200 ตะคา นเลก็ /สะคาน 307 ราชพฤกษ 383 308 สมอพิเภก 407 ขมิน้ เครอื 205 เถายา นาง 311 สะเดา 413 325 สะเดาเยน็ 414 ขี้เหล็ก 213 เถาวัลยเปรยี ง 330 สงั หยูใบเล็ก 420 337 ฮอ สะพายควาย 461 คนทา 217 ทงิ้ ถอ น 263 เนระพูสไี ทย 302 คอนหมาขาว 220 เทพธาโร 286 ประดงเลือด 310 287 ฝาง 325 คัดเคา ดง 222 บนุ นาค 293 พะวา 334 294 เพกา 339 คําแสด 232 ใบตางดอก โคคลาน(Mal_rep) 225 ประดู จันทนแดง 235 ฝาง เจตมลู เพลิงขาว 240 พฤกษ ชา พลู 245 พกิ ลุ 5. ËÁÇ´ÂÒª‹ÇÂà¨ÃÔÞÍÒËÒà กาํ แพงเจด็ ชั้น 203 ตะเขคมุ วงั กาํ ลังเสือโครง 204 เถายานาง ขเ้ี หลก็ 213 เถาวัลยเปรียง จันทนแ ดง 235 ทิง้ ถอ น ชงิ ชาชาลี 248 เทพทาโร

28 มะกา 344 มะไฟ 356 สะเดา 413 414 มะเกลอื 346 มา ทลายโรง 363 สะตอ 429 มะแฟน 356 ราชพฤกษ 383 แสลงใจ 364 454 6. ËÁÇ´ÂÒºíÒÃ§Ø ¡íÒ˹Ѵ/ÊÁÃöÀÒ¾·Ò§à¾È 295 คาํ มอกหลวง 231 เนระพูสไี ทย 302 โมกแดง 306 308 โดไมร ูลม 257 โนรา 303 เหลก็ ราชครู 330 335 ตะโกสวน 262 ประคาํ ไก 310 337 342 ทองเครอื 290 ประดโู คก 311 349 362 7. ËÁÇ´ÂÒá¡»Œ Ç´àÁÍè× Â¡ÅÒŒ Áà¹Íé× -àÍç¹/¤ÅÒ¡ÅÒŒ Áà¹Íé× -à͹ç /ºÒí Ã§Ø àʹŒ à͹ç 362 363 กระทงลาย 184 เครอื แฟบ 230 ไทรยอ ย 367 364 กระทอื 185 โคคลาน (Ana_coc) 224 บอระเพ็ดพุงชาง 381 กระบก 187 โคคลาน (Mal_rep) 225 บาวมามืด กระมอบ 189 โคลงเคลงขนตอ ม 227 พฤกษ กรุงเขมา 191 โคลงเคลงตวั ผู 227 พังแหรใหญ กดั ล้ิน 196 ชาพลู 245 พาโหมตน กนั เกรา 196 ดูกไกยาน 256 มะกอกเกลื้อน กาเล็ดกาเวา 197 โดไมร ลู ม 257 มะคาโมง กาํ แพงเจ็ดชน้ั 203 ตะคานเล็ก 265 มนั นก กมุ บก 200 เถาวลั ยเ ปรียง 287 มนั พาด ขาเปย นุม 209 เถาเอ็นออ น 289 มา ทลายโรง เขกา 214 ทอมหมชู อ 292 เม่อื ยดกู ครี้ 218 ทิง้ ถอน 293 โมกเครือ เครอื งเู หา 229 ทุง ฟา 293 รางแดง

29 ราชครดู าํ 381 สงั หยูใบเล็ก 420 หางไหลแดง 450 454 ฤๅษีผสมแกว 385 เสมด็ ชนุ 428 เหลก็ ราชครู 455 461 ลกู ขา 387 เสลาเปลือกบาง 431 อวดนาํ้ 354 สักขไี้ ก 418 หมากผูป า 444 ฮอสะพายควาย 363 372 สังวาลพระอินทร 419 หมากหมก 444 378 395 8. ËÁÇ´ÂÒá¡»Œ Ç´¢ŒÍ/¡Ãд١/䢢ŒÍÍ¡Ñ àʺ/ºíÒÃ§Ø ¡Ãд¡Ù -¢ÍŒ 442 444 กระดกู กบ 183 โคคลาน (Mal_rep) 225 มะนาวผี 446 457 กระเทยี มชาง 187 แซะ 253 มาทลายโรง 461 กันเกรา 196 ดกู ไกย า น 256 ยางนา 265 267 กาํ แพงเจด็ ชั้น 203 ตะเคยี นเฒา 267 รสสคุ นธ 289 295 ขมน้ิ เครอื (Arc_fla) 205 ตา งหลวง 271 วานมหาเมฆ 302 ขันทองพยาบาท 208 เถาประโยด 284 หมอนอ ย ขา ปา 209 เถาวลั ยเ ปรยี ง 287 หมากหมก ขาเปยนมุ 209 น้ิวมอื พระนารายณ 302 หวั รอ ยรู คลา 218 ปดุ เมอื งกาน 318 อาวแดง คดั เคา ดง 222 พังแหรใหญ 335 ฮอ สะพายควาย เครอื แฟบ 230 มะเดือ่ ปลอ ง 351 9. ËÁÇ´ÂÒá¡Œ»Ç´ºÇÁÍ¡Ñ àʺ/¿¡ªéíÒ/ªÒíé ã¹/à¤Å´ç ¢Ñ´ÂÍ¡ 214 ตะคานเล็ก/สะคา น กระทือ 185 ข้เี หลก็ เลือด กระเทียมชา ง 187 เชียด 251 ตะเคยี นเฒา กระวาน 189 ดูกไกย า น 256 เถาเอ็นออน ขมน้ิ เครือ (Arc_fla) 205 แดง 256 ไทรยอ ย ขอย 206 ตะโกสวน 262 นิ้วมอื พระนารายณ

30 เปลาใหญ 321 มะคาโมง 349 โลดทะนง 390 พรกิ ปา 330 มะสอยใหญ 360 สรอยอินทนลิ 410 พงั แหรใหญ 335 มะหวด 360 เสม็ดชุน 428 มะกอก 342 ราชพฤกษ 383 เหมอื ดจ้ี 453 มะคาแต 348 ลําพปู า 392 10.ËÁÇ´ÂÒá¡¡Œ ÃÐÉÂÑ /¡ÉÂÑ /ÍÒ¡ÒáÃÐÉÑÂμÒ‹ §æ กระวาน 189 ตวิ้ เกล้ยี ง 276 มงั ตาน 361 กลอย 193 เถาวลั ยเปรยี ง 287 รางแดง 381 ขอ ยหนาม 207 ทงิ้ ถอน 293 เลบ็ เหย่ยี ว 389 ขเ้ี หล็ก 213 บอระเพ็ด 306 สนสองใบ 399 โคคลาน (Mal_rep) 225 ประคําไก 310 สนสามใบ 400 จนั ทนแดง 235 พญามูลเหลก็ 327 สมอพเิ ภก 407 จันทนา 237 พฤกษ 330 สมลุ แวง 409 แจง 240 แฟบน้ํา 341 แสมสาร 428 ชา พลู 245 มะกา 344 หญาตีนกา 433 โดไ มรลู ม 257 มะกาตน 345 อวดเชือก 454 ตะคา นเล็ก 265 มะหวด 360 เอื้องหมายนา 460 11. ËÁÇ´ÂÒá¡ÍŒ ÁÑ ¾Ä¡É/ ÍÑÁ¾Òμ/¡Ãд١·ºÑ àÊŒ¹/àÊŒ¹»ÃÐÊÒ·/ªÒμÒÁ»ÅÒ»ÃÐÊÒ·/àË¹çºªÒ กระทมุ 186 เกลด็ ปลาชอ น 201 คร้ี 218 กระวาน 189 ไกรทอง 204 คัดเคาดง 222 กระวานขาว 190 ขม้ินเครอื (Arc_fla) 205 เครือปลอก 230 กําแพงเจ็ดชนั้ 203 ขา ลงิ 210 โคคลาน (Mal_rep) 225 กําลังเสือโครง 204 ขเ้ี หลก็ 213 จนั ทนแ ดง 235

31 จนั ทนา 237 ไทรยอย 295 สนกระ 399 307 สนสองใบ 399 จงิ จอเหลย่ี ม 239 บุนนาค 310 สนสามใบ 400 325 สมอพิเภก 407 ชะลดู 244 ประดงเลอื ด 337 สมลุ แวง 409 344 สัก 417 ชาพลู 245 ฝาง 345 สังวาลพระอนิ ทร 419 347 สนั โสก 421 เชียด 251 พกิ ลุ 361 สารภี 423 363 แสมสาร 428 โดไ มรลู ม 257 มะกา 379 หมักมอ 443 383 หมุยขน 445 ตองกาย 259 มะกาตน 386 หาด 451 396 ฮอ สะพายควาย 461 ตองแตก 260 มะขามปอ ม ตะเขค มุ วงั 263 มะหาด ตะครอง 264 มาทลายโรง ตะคานเลก็ 265 ระยอ ม เถาวลั ยเ ปรียง 287 ราชพฤกษ/คูน เถาเอน็ ออ น 289 ลนิ้ กวาง เทพทาโร 294 วานสากเหลก็ 12. ËÁÇ´ÂÒâäࡍҷ/ÃÁÙ ÒμÍ´/ Å´¡Ã´ÂÙÃÔ¡ กันเกรา 196 ตา งหลวง 271 มะเดอื่ ปลอง 351 275 มะหวด 360 กําแพงเจ็ดชั้น 203 ตง่ิ ต่ัง 311 หมอนอ ย 442 312 หมากหมก 444 ขวากไก 205 ประดูโ คก 325 หัวรอ ยรู 446 350 ขวาว 206 ประยงคเ กล่ือน ขันทองพยาบาท 208 ฝาง แซะ 253 มะดูก

32 13. ËÁÇ´ÂÒºíÒÃ§Ø ËÑÇã¨/ÂÒËÍÁ/ÂÒÅÁ/ÇÔ§àÇÕ¹/ÅÁμ/Õ ÅÁªÑ¡/ÅÁºÒŒ ËÁÙ กระดึงชางเผือก 182 จันทนแ ดง 235 บุนนาค 307 311 กระบก 187 จนั ทนา 237 ประดู 312 314 กระวาน 189 เจตพงั คี 239 ประยงคเ กล่อื น 316 325 กระวานขาว 190 ชะลดู 244 ปอขนนุ 334 336 กฤษณา 191 ชะเอมปา 245 ปอฝา ย 337 338 กฤษณาใต 192 ชา พลู 245 ฝาง 347 351 กะตงั ใบ 195 ชงิ ชัน 247 พะยอม 353 361 กมุ นา้ํ 199 เชียด 251 พันจํา 361 365 กมุ บก 200 ดหี มี 255 พกิ ลุ 369 377 แกว 201 แดง 256 พิกุลปา 378 379 ขมนิ้ เครอื (Arc_fla) 205 โดไมรลู ม 257 มะขามปอม 382 ขาปา 209 ตะคา นเล็ก 265 มะเด่ือปลอง ขีเ้ หล็กเลือด 214 ตังตาบอด 269 มะตมู คนทา 217 เต็ง 279 มะหาด คร้ี 218 เถายา นาง 286 มังตาน คลา 218 ทองหลางใบมน 292 โมกแดง คาํ มอกหลวง 231 เทพทาโร 294 ยมหอม คาํ แสด 232 นมควาย 296 รกฟา โคคลาน (Mal_rep) 225 นมงัว 296 รสสคุ นธ จนั ทนช ะมด (Agl_sil) 234 นมแมว 299 รัง จนั ทนชะมด(Man_gag) 235 บอระเพด็ 306 ราชดดั

33 ราม 383 สมอดีงู 406 สารภดี อกใหญ 424 เรว ใหญ 384 สมอพเิ ภก 407 เสม็ดชุน 428 ฤๅษผี สมแกว 385 สมลุ แวง 409 แสลงใจ 429 ลาํ ดวน 391 สลดั ไดปา 411 หญาตนี กา 433 ลาํ ดวนดง 391 สะเดา 413 หาด 451 สมสันดาน 405 สารภี 423 14. ËÁÇ´ÂÒºÒí ÃاàÅ×Í´/ºíÒÃ§Ø ¹éíÒàËÅÍ× §/ÃÑ¡ÉÒ¹éíÒàËÅ×ͧàÊÕÂ/Ã¡Ñ ÉÒâÅËμÔ ¾¡Ô ÒÃ-໹š ¾ÉÔ /âÅËμÔ ¨Ò§ กระดงั งา 182 เครอื งเู หา 229 พะวา 334 กระดงึ ชา งเผอื ก 182 จนั ทนแดง 235 พนั จํา 336 กระทุม 186 จันทนา 237 พกิ ลุ 337 กระเบากลกั 188 ชะลดู 244 พิกลุ ปา 338 กระวาน 189 เชียด 251 โมกแดง 365 กระวานขาว 190 ดหี มี 255 ยมหอม 369 กฤษณา 191 โดไมร ูลม 257 ลาํ ดวน 391 กฤษณาใต 192 ตะแบกนา 268 สมกุง (Amp_mar) 401 กานเหลือง 198 นมควาย 296 สลดั 410 กําแพงเจด็ ชน้ั 203 บอระเพ็ด 306 สลัดไดปา 411 ขมนิ้ เครอื (Arc_fla) 205 บุนนาค 307 สะแล 416 ขอ ย 206 ประดงเลือด 310 สายหยุด 422 ขันทองพยาบาท 208 ผักสาบ 323 สารภี 423 ขาเปย นุม 209 ฝาง 325 สารภีดอกใหญ 424 ขา ลิง 210 พรวด 328 หางหมาจอก 450

34 15. ËÁÇ´ÂҪNj ¡ÒÃäËÅàÇÂÕ ¹âÅËÔμ เจตมลู เพลงิ ขาว 240 ตีนนก 278 พรกิ นก (Pip_kur) 330 ชาพลู 245 บอระเพด็ 306 พลับพลา 333 ตะคา นเลก็ /สะคา น 265 เปลา ใหญ 321 วานสาวหลง (Amo_sch) 397 16. ËÁÇ´ÂҢѺàÅ×Í´-¢ºÑ ¹Òíé àËÅ×ͧàÊÂÕ กระวาน 189 เครอื ปลอก 230 เลอื ดแรด 390 กระวานขาว 190 ง้วิ ปา 233 วานสากเหล็ก 396 กาํ จัดตน 202 ดหี มี 255 วา นสาวหลง (Amo_sch) 397 กําจาย 202 ตองกาย 259 สุรามะริด 426 ขนั ทองพยาบาท 208 ตะคานเลก็ 265 หางไหลแดง 450 ข้ีเหล็ก 213 บอระเพ็ด 306 ขีเ้ หลก็ เลือด 214 พดุ ทงุ 338 17. ËÁÇ´ÂÒÊμÃ/Õ ºíÒÃ§Ø ÊØ¢ÀÒ¾ÊμÃ/Õ Ã¡Ñ ÉÒÍÒ¡ÒÃà¡ÕèÂǡѺ»ÃШÒí à´Í× ¹/Ãд٠กําแพงเจ็ดชั้น 203 โดไมร ลู ม 257 ฝาง 325 กุก 199 ตะตา นเลก็ 265 สะเดาเยน็ 414 ขเ้ี หล็กเลือด 214 ตะแบกนา 268 สังหยูใบเล็ก 420 คอนหมาขาว 220 บุนนาค 307 หางไหลแดง 450 โคลงเคลงขนตอ ม 227 ใบตางดอก 308 ชา พลู 245 ประดู 311 18. ËÁÇ´ÂÒºíÒÃا¹éÒí ¹Á/¢Ñº¹íÒé ¹Á 191 กุก 199 กระทมุ 186 กรุงเขมา กระวาน 189 กลว ยเตา 193 กมุ บก 200 กระวานขาว 190 กลงึ กลอม 194 ขาเปย นุม 209

ชองแมว 242 นมงวั 296 พลวง 35 ตบั เตา ตน 270 นมชะนี 297 พลบั พลา 331 333 ตานนม 272 นมนอย 298 ระยอม 379 384 ตานเส้ยี น 272 นมแมวปา 296 เรวใหญ 429 430 ตานเสีย้ นเล็ก 273 นางแยมปา 301 แสลงใจ 424 ตนี นก 278 นํ้านอง 304 โสกเขา 306 เถายา นาง 286 บุนนาค 307 313 321 19. ËÁÇ´ÂÒºíÒÃ§Ø ¤ÃÃÀ 307 พกิ ุลปา 338 สารภดี อกใหญ 325 333 บนุ นาค 338 339 พกิ ลุ 337 สารภี 423 363 364 20. ËÁÇ´ÂÒ¢ºÑ ¹Òíé ¤ÒÇ»ÅÒËÅ§Ñ ¤ÅÍ´/¢ÑºàÅÍ× ´»ÃШÒí à´×͹/ÃÑ¡ÉÒ-ºíÒÃاÁ´ÅÙ¡/ 381 ¿Í¡âÅËÔμËÅѧ¤ÅÍ´/ÍÂÙä‹ ¿/Ã¡Ñ ÉÒÍÒ¡ÒÃμ¡àÅ×Í´ 396 กระทอ มเลอื ด 185 ชะลดู 244 บอระเพด็ กระทือ 185 ชายผาสดี า 246 ปลาไหลเผือก กระวาน 189 ชิงชี่ 248 เปลาใหญ กระวานขาว 190 ดหี มี 255 ฝาง กา งปลาเครือ 197 โดไมรูลม 257 พลับพลา กานเหลอื ง 198 ตองกาย 259 พุดทงุ กําจัดตน 202 ตะครอ 264 เพกา กําจาย 202 ตะคานเล็ก/สะคา น 265 มาทลายโรง กาํ แพงเจด็ ช้นั 203 ตบั เตาตน 270 โมกเครือ ขเ้ี หล็ก 213 ตีนนก 278 ราชครดู ํา โคคลาน (Mal_rep) 225 เทพทาโร 294 วานสากเหลก็

36 วานมหาเมฆ 395 หางไหลแดง 450 อวดนาํ้ 455 21. ËÁÇ´ÂÒá¡Œä¢/Œ μÑÇÃÍŒ ¹/»Ç´ËÇÑ /ÃÍŒ ¹ã¹/䢌à»ÅÕÂè ¹Ä´/٠䢌¡íÒà´Ò¹ŒÍÂ-ãËÞ/‹ 263 ä¢àŒ ¾ŒÍ/μŒ¹ä¢Œ/»ÅÒÂ䢌 265 270 กระดงึ ชา งเผือก 182 คางคาว 223 ตะขบปา 270 271 กรุงเขมา 191 โคคลาน (Cro_cau) 224 ตะคา นเล็ก/สะคา น 272 274 กฤษณา 191 ไครนํา้ 232 ตบั เตา ตน 286 292 กฤษณาใต 192 จนั ทนค นั นา 234 ตาไกใบกวาง 295 301 กลอย 193 จนั ทนชะมด (Agl_sil) 234 ตา งหลวง 302 306 กลึงกลอม 194 จนั ทนช ะมด (Man_gag) 235 ตานนม 307 310 กะตังใบ 195 จนั ทนแดง 235 ตานหมอน 312 313 กนั เกรา 196 จนั ทนา 237 เถายานาง 314 322 กา งปลาเครือ 197 เฉียงพรา นางแอ 241 ทองหลางใบมน 325 กดู พรา ว 200 ชมพนู า้ํ 242 เทายายมอม ไกรทอง 204 ชะมวง 243 นางแลว ขมนิ้ เครือ (Arc_fla) 205 ชะลดู 244 เนระพสู ไี ทย ขวา ว 206 ชะเอมปา 245 บอระเพด็ ขา วสารปา 211 ชาพลู 245 บนุ นาค ขีเ้ หล็ก 213 ชิงชา ชาลี 248 ประคาํ ไก เข็มทอง 215 ชงิ ชี่ 248 ประยงคป า เขม็ ไหม 216 เชยี ด 251 ปลาไหลเผอื ก คนทา 217 ดหี มี 255 ปอกระสา ครี้ 218 โดไ มรูล ม 257 ผกั กาดกบ คัดเคา เครือ 222 ตองแตก 260 ฝาง

พนมสวรรคปา 328 มะแฟน 356 สมอพิเภก 37 356 สลัดไดปา พะวา 334 มะไฟ 357 สวาด 407 359 สะเดา 411 พิกุล 337 มะไฟแรด 360 สัก 412 366 สงั กรณี 413 พิกุลปา 338 มะระขีน้ ก 379 สง่ั ทํา 417 380 สารภี 418 เพกา 339 มะหวด 383 สารภีดอกใหญ 419 385 หญา ใตใบ 423 มะกลา่ํ ตน 342 โมกใหญ 386 หญา รองไห 424 392 หวายขม 434 มะกอก 342 ระยอม 399 เหมอื ดจี้ 436 448 มะกา 344 รางจดื 232 ตา งหลวง 453 235 เถายานาง มะเกลือ 346 ราชพฤกษ 237 เนระพสู ีไทย 271 245 บนุ นาค 286 มะขามปอม 347 ฤๅษีผสมแกว 245 ประคาํ ไก 302 248 ปลาไหลเผือก 307 มะเดื่อปลอง 351 ลิน้ กวาง 265 ฝาง 310 267 พิกุล 313 มะเดอ่ื อุทุมพร 351 วานกีบแรด 325 337 มะปรงิ 354 สนกระ 22. ËÁÇ´ÂÒá¡Œä¢ËŒ ÇÑ´/ä¢äŒ ·¿ÍÂμ- ÃÒ¡ÊÒ´¹ÍŒ Â/䢡Œ ÒÌ กลอย 193 คําแสด กลงึ กลอ ม 194 จันทนแดง กะตังใบ 195 จันทนา ขวาว 206 ชะเอมปา ขันทองพยาบาท 208 ชาพลู ข้เี หลก็ 213 ชงิ ชี่ เขม็ ทอง 215 ตะคานเลก็ /สะคาน คนทา 217 ตะเคยี นทอง

38 พิกลุ ปา 338 มะไฟแรด 357 สังกรณี 418 419 เพกา 339 ราชพฤกษ 383 สงั วาลพระอนิ ทร 423 424 โพบาย 340 ฤๅษีผสมแกว 385 สารภี 428 434 มะกา 344 ล้นิ กวาง 386 สารภีดอกใหญ 453 460 มะกาตน 345 วา นกบี แรด 392 เสมด็ ชุน 313 มะขามปอ ม 347 สมอไทย 407 หญา ใตใ บ 321 327 มะเดื่ออทุ มพร 351 สมอพเิ ภก 407 เหมอื ดจ้ี 342 348 มะปริง 354 สลดั ไดปา 411 เออื้ งหมายนา 351 354 มะพอก 355 สะเดา 413 356 359 มะแฟน 356 สะบา 415 378 385 23. ËÁÇ´ÂÒá¡Œ§ÊÙ Ç´Ñ /ä¿ÅÒÁ·‹Ø§/àÃÔÁ/ÍÕÊ¡Ø ÍäÕ Ê/ËÑ´/Í´Õ íÒÍÕá´§/½‚´Ò´ กรวยปา 182 ชมพูน้ํา 242 ปลาไหลเผือก กระแตไตไม 184 ชงิ ชี่ 248 เปลา ใหญ กางปลาขาว 197 ตาตมุ บก 271 พญาปลอ งทอง กดู พรา ว 200 เปลาใหญ 321 มะกอก ขันทองพยาบาท 208 เถายา นาง 286 มะคา แต เขยตาย 216 ทองหลางใบมน 292 มะเดื่ออุทุมพร คนทา 217 นมสวรรค 300 มะปริง คลุม 219 เนระพูสีไทย 302 มะไฟ โคคลาน (Cro_cau) 224 ปรงทะเล 309 มะระขีน้ ก จันทนแดง 235 ปรงสวน/ลําเท็ง 309 ระงับพษิ จันทนา 237 ประคําไก 310 ละอองไฟฟา

39 เลบ็ เหย่ียว 389 สัก 417 หญา ตีนกา 433 434 หมากงาชาง 443 สรอ ยอินทนลิ 410 หญาใตใบ 24. ËÁÇ´ÂÒᡌ䢷Œ ѺÃд٠191 เถายานาง 286 เพกา 339 295 มะดกู 350 กฤษณา 307 มะเมา สาย 358 313 เมา สรอย 368 กฤษณาใต 192 เทายายมอม 324 รกฟา 377 325 ลิเภาใหญ 387 ขาเปยนมุ 209 บุนนาค 337 สมกงุ (Amp_mar) 401 338 หญาเหนยี วหมา 439 ขแ้ี รด 213 ปลาไหลเผอื ก คร้ี 218 ไผรวก จนั ทนแ ดง 235 ฝาง จันทนา 237 พกิ ุล เตา ราง 283 พกิ ลุ ปา 25. ËÁÇ´ÂÒá¡Œä¢ÁŒ ÒÅÒàÃÕÂ/䢌àÅ×Í´ÍÍ¡ 237 มะเดอื่ อทุ มุ พร 351 245 มะนาวผี 354 กลอย 193 จนั ทนา 255 มะพลับทอง 355 256 มะหวด 360 กอมขม 194 ชาพลู 257 โมกใหญ 366 275 ลิ้นกวาง 386 กะตังใบ 195 ดหี มี 286 สะเดา 413 342 เหมือดจี้ 453 กนั เกรา 196 ดกู ไกยา น เกล็ดปลา 200 โดไ มร ลู ม แกว 201 ตาลเหลอื ง ขี้เหล็กเลือด 214 เถายา นาง เข็มทอง 215 มะกล่ําตน 26. ËÁÇ´ÂÒá¡äŒ Í/à¨ºç ¤Í/¢ÑºàÊÁËÐ/âäËÍºË´× กระบก 187 กระวานขาว 190 กฤษณาใต 192 191 ขา ปา 209 กระวาน 189 กฤษณา

40 เขม็ ทอง 215 ฝาง 325 สมควาย 404 เครอื ออน 231 พันจาํ 336 สมสันดาน 405 ชะมวง 243 เพกา 339 สมอไทย 407 ชะมวงปา 243 โพบาย 340 สมอพเิ ภก 407 แดง 256 มะกอก 342 สมดั นอย 408 ตะขบปา 263 มะกา 344 สวาด 412 ตานหมอ น 274 มะขามปอ ม 347 สะเดา 413 ตาลเหลอื ง 275 มะเดอ่ื ปลอง 351 สารภีปา 424 เถาวลั ยย งั้ 288 มะตาด 352 สีฟนกระบือ 426 ทองเดือนหา 291 มะพอก 355 หนอนตายหยาก 440 ทิ้งถอน 293 ราชพฤกษ 383 หวายขม 448 เนระพูสีไทย 302 ลูกขา 387 หอมแขก 449 เปราะใหญ 319 โลด 389 อวดน้าํ 455 เปลาใหญ 321 สมกงุ (Emb_rib) 402 อตุ พดิ 459 ผกั หนาม 323 สมแขก 403 27. ËÁÇ´ÂÒÃ¡Ñ ÉÒÇ³Ñ âä»Í´/»Í´ºÇÁ/âäà¡èÕÂǡѺËÅÍ´ÅÁ/¶Ø§ÅÁ/Ãкº·Ò§à´Ô¹ËÒÂ㨠กรวยปา 182 ชิงชี่ 248 ฝาง 325 กลึงกลอ ม 194 เตาราง 283 พังแหรใหญ 335 ข้เี หล็กเลอื ด 214 เถายานาง 286 พกิ ุล 337 คนทา 217 ไทรยอย 295 พิกุลปา 338 จนั ทนแ ดง 235 บนุ นาค 307 มะเคด็ 350 จนั ทนา 237 ปลาไหลเผอื ก 313 มะเดื่ออทุ ุมพร 351

41 มะนาวผี 354 ลน้ิ กวาง 386 สารภีดอกใหญ 424 มะปรงิ 354 วานกบี แรด 392 348 351 มะไฟแรด 357 สารภี 423 356 361 28. ËÁÇ´ÂÒá¡âŒ ä«Ò§-μÒ¹/¢Ò´ÊÒÃÍÒËÒÃ/àÅ×Í´¡Òí à´ÒäËÅ/àÅÍ× ´ÍÍ¡μÒÁäÿ¹˜ 369 392 กระเทยี มชาง 187 ดีหมี 255 มะคา แต 411 432 กฤษณา 191 ตองเตา 260 มะเด่อื ปลอง 442 กฤษณาใต 192 ตะขบปา 263 มะแฟน 215 216 กาฝากมะมว ง 198 ตบั เตาตน 270 มงั ตาน 231 233 กกุ 199 บนุ นาค 307 ยมหอม 241 242 ไกรทอง 204 ไผรวก 324 ลําพูปา คนทา 217 พิกลุ 337 สลดั ไดปา จนั ทนแดง 235 พิกุลปา 338 หญาตดหมา จนั ทนา 237 โพบาย 340 หมกั แปม เฉยี งพรานางแอ 241 มะกอก 342 แซะ 253 มะกอกเกลอ้ื น 342 29. ËÁÇ´ÂÒÃÑ¡ÉÒâä¼ÔÇ˹ѧ/àªé×ÍÃÒ ¡ÅÒ¡/à¡Åé×͹/¹éíÒ¡´Ñ à·ŒÒ/Êѧ¤Ñ§/μ¡¢ÒÇ/ÊÐà¡´ç à§Ô¹/Ë´Ù / ËÔ´/àÃ×Íé ¹/¤´Ø ·ÐÃÒ´/ª¹Ñ μØ กระเบากลัก 188 กําแพงเจ็ดชนั้ 203 เขม็ ปา กระเบาใต 188 กมุ บก 200 เขยตาย กระเบานํ้า 188 ขอ ย 206 คาํ มอกหลวง กลอย 193 ขันทองพยาบาท 208 งา ยอย กะอวม 196 ขา ลงิ 210 เฉียงพรานางแอ กําจดั ตน 202 ข้แี รด 213 ชมพูนํ้า

42 ชะเนยี ง 243 ประยงคปา 312 รกฟา 377 รสสุคนธ 378 ชมุ เหด็ เทศ 250 เปลา ใหญ 321 เลบ็ มือนาง 388 เลือดแรด 390 ชองแมว 242 ผักสาบ 323 สมอทะเล 406 สมอพิเภก 407 เดือยไก 256 ฝาง 325 สลัดไดปา 411 สะบา 415 โดไ มร ูลม 257 ฝห มอบ 326 สะแล 416 สําโรง 431 ตะคา นเลก็ /สะคา น 265 พลับพลา 333 หญาเหนียวหมา 439 หางไหลแดง 450 ตานหก 274 มะกอก 342 ฝาง 325 ตาลเหลอื ง 275 มะดกู 350 มะกอก 342 มะดกู 350 ต้วิ เกลี้ยง 276 ยางนา 372 มะเด่ืออุทมุ พร 351 มะพอก 355 นมแมว 299 ยางมนั หมู 372 มะหาด 361 ยางนา 372 นวลแปง 300 ยางยงู 373 ยางมนั หมู 372 ยางยงู 373 ประดู 311 ยางวาด 374 30. ËÁÇ´ÂÒ᡼Œ ¹è× ¤Ñ¹/¼ÇÔ Ë¹§Ñ ¾Ø¾Í§¨Ò¡ÍÒ¡ÒÃᾌ/ÀÁÙ áÔ ¾Œ กรวยปา 182 งว้ิ ปา 233 กระเบาใต 188 ชา พลู 245 กระเบาน้ํา 188 ชมุ เหด็ เทศ 250 กอมขม 194 ตะโกสวน 262 กาํ แพงเจ็ดช้ัน 203 ตะคา นเล็ก/สะคา น 265 ขันทองพยาบาท 208 ตงั ตาบอด 269 ขาลงิ 210 นมแมว 299 เขยตาย 216 น้ิวมอื พระนารายณ 302 งา ยอย 233 เปลา ใหญ 321

43 ยางวาด 374 ลิ้นกวาง 386 สะบา 415 รางจืด 380 เลอื ดแรด 390 หางหมาจอก 450 ราชครดู าํ 381 สมอทะเล 406 หาด 451 ฤๅษีผสมแกว 385 สมุลแวง 409 หหู มขี น 452 ตะคานเล็ก/สะคาน 265 มะพอก 355 31. ËÁÇ´ÂÒÃ¡Ñ ÉÒâä»Ãд§μ‹Ò§æ กระดูกกบ 183 กําจดั ตน 202 เตง็ 279 มะหวด 360 กําแพงเจ็ดช้ัน 203 เถาวัลยเ ปรียง 287 มา ทลายโรง 363 ขมนิ้ เครอื (Arc_fla) 205 นมสวรรค 300 เมอื่ ยดูก 367 ขันทองพยาบาท 208 นางแยม ปา 301 ลเิ ภาใหญ 387 คนทา 217 ประดโู คก 311 สมอดงี ู 406 คลุม 219 ปลาไหลเผือก 313 สริ นิ ธรวลั ลี 425 ชา พลู 245 ผักกาดกบ/วานมหากาฬ 322 สฟี นกระบอื 426 ชิงชี่ 248 ฝาง 325 หัวรอ ยรู 446 ตะโกสวน 262 มะดกู 350 32. ËÁÇ´ÂÒ᡾Œ ÉÔ ËÃ×ͺÃÃà·ÒÍÒ¡ÒèҡáÁŧ/ÊμÑ Ç¡´Ñ μ‹ÍÂ/¶Í¹¾ÉÔ §Ù กระเบาใต 188 งายอย 233 บวบขม 305 กระเบาน้ํา 188 ชุมเห็ดเทศ 250 ประยงคเกล่ือน 312 กาเลด็ กาเวา 197 ดกู ไกย าน 256 ปลาไหลเผอื ก 313 ขนั ทองพยาบาท 208 เตา รา ง 283 เปราะใหญ (Kae_ele) 319 เขยตาย 216 ไทรยอย 295 เปราะปา (Kae_pul) 319 คัดเคาดง 222 นมสวรรค 300 พญาปลองทอง 327

44 มะกอก 342 โลดทะนง 390 สะเอง/ชองระอา 417 แสลงใจ 429 โมกมัน 366 สรอยอนิ ทนลิ 410 หูปากกา 452 เลอื ดแรด 390 สะบา 415 มะกอก 342 มะเกลอื 346 33. ËÁÇ´ÂÒÃ¡Ñ ÉÒá¼ÅÀÒ¹͡/á¼ÅàÃéÍ× Ã§Ñ /ËÒŒ ÁàÅ×Í´/¦‹Òàª×Íé á¼Å มะเกลือเลือด 346 มะเคด็ 350 กระโดน 183 แดง 256 มะพลบั ทอง 355 มะสอย 359 กระทงลาย 184 โดไ มร ลู ม 257 มะสอยใหญ 360 รกฟา 377 กระทมุ เนนิ 186 ติ้วเกลย้ี ง 276 สะบา 415 เสลาเปลอื กบาง 413 กลอย 193 ตว้ิ ขาว 276 อินทนิลบก 458 กดั ล้นิ 196 เตง็ หนาม 280 สนสองใบ 399 สนสามใบ 400 กกุ 199 ทิง้ ถอน 293 สลดั ไดปา 411 ขวา ว 206 ปลาไหลเผือก 313 ชายผาสีดา 246 บอนเตา 305 ขนั ทองพยาบาท 208 ฝหมอบ 326 ประยงคป า 312 ขา วสารหลวง 211 พฤกษ 330 โคลงเคลงขนตอ ม 227 พลองกินลูก 332 ไครน้าํ 232 พลองแกม อน 332 34. ËÁÇ´ÂÒÃ¡Ñ ÉÒá¼Åä¿äËÁŒ-¹Òéí Ì͹ÅÇ¡ กระแตไตไม 184 ดกู ไกยา น 256 กาํ ลังหนุมาน 204 ตะเคยี นทอง 267 ขา วสารหลวง 211 ผักกาดกบ/วา นมหากาฬ 322 35. ËÁÇ´ÂÒÃÑ¡Éҽ˂ ¹Í§ÀÒ¹͡/ÊÔÇ/½Ò‡ กระแตไตไ ม 184 ขาปา 209 กระทือ 185 เขยตาย 216 กลอย 193 เฉียงพรานางแอ 241

45 พฤกษ 330 มะสอยใหญ 360 หญาดอกคาํ 432 446 มะคงั แดง 348 เลบ็ เหยย่ี ว 389 หมกู ลงิ้ 460 มะสอย 359 สม กบ 401 เอือ้ งหมายนา 353 356 36. ËÁÇ´ÂÒÃÑ¡ÉÒá¼ÅÀÒÂã¹/á¼Åã¹·Ò§à´Ô¹ÍÒËÒÃ/¡ÃÐà¾ÒÐ/¡Ã´äËÅÂÍŒ ¹/½‚ÀÒÂã¹ 362 371 กระโดน 183 ตว้ิ เกลยี้ ง 276 มะตมู 386 392 กระทงลาย 184 ติ้วขาว 276 มะไฟ 405 407 กระทมุ เนนิ 186 เตง็ หนาม 280 มันนก 420 421 กัดลิน้ 196 นมพิจิตร 298 ยอปา 431 453 กาสามปก (Vit_ped) 199 ปลาไหลเผอื ก 313 ลาย 458 เขยตาย 216 เปลาเงนิ 320 ลาํ พปู า 340 341 คอแลนเขา 221 เปลาตะวนั 320 สมลิง 342 คําแสด 232 พรวด 328 สมอไทย โคคลาน (Mal_rep) 225 ไพลนก 340 สตั บรรณ ไครน ้ํา 232 มะกอก 342 สันโสก ชุมเห็ดเทศ 250 มะกาเครอื 344 เสลาเปลือกบาง ตะครอง 264 มะเกลือเลอื ด 346 เหมือดจ้ี ตาลเหลือง 275 มะดูก 350 อนิ ทนิลบก 37. ËÁÇ´ÂÒÃÑ¡ÉÒá¼ÅÃÍŒ ¹ã¹ã¹»Ò¡/á¼ÅªÍ‹ §»Ò¡-ÃÔÁ½»‚ Ò¡/μÍ‹ Á·Í¹«ÔÅ กะเจยี น 195 เปลา ใหญ 321 โพบาย ขวากไก 205 พลองใหญ 332 มวงเลอื ด เปลา เงิน 320 พะวา 334 มะกอก

46 38. ËÁÇ´ÂÒá¡·Œ ÍŒ §àÊÂÕ /·ÍŒ §ÃÇ‹ §/º´Ô กรวยปา 182 จนั ทนแ ดง 235 เถายานาง 286 238 ทองเดือนหา 291 กระทงลาย 184 จิกนม 241 ทิ้งถอน 293 248 ไทรยอ ย 295 กระทือ 185 เฉยี งพรานางแอ 256 นมงวั 296 256 นมแมวปา 296 กระทมุ เนนิ 186 ชงิ ช่ี 257 นิว้ มือพระนารายณ 302 262 เนระพสู ไี ทย 302 กระมอบ 189 ดูกไกย า น 262 บนุ นาค 307 263 ประดู 311 กระวาน 189 แดง 264 ปลาไหลเผือก 313 265 ปอกระสา 314 กระวานขาว 190 โดไมร ลู ม 267 เปลา เงนิ 320 268 พรวด 328 กลว ยปา 193 ตะโกสวน 269 พะยอม 334 271 พิกุล 337 กะตังใบ 195 ตะขบ 283 พิกุลปา 338 274 พดุ ทงุ 338 กกุ 199 ตะขบปา 275 เพกา 339 280 โพบาย 340 ไกรทอง 204 ตะครอ 282 ไพลนก 340 ขอ ย 206 ตะคานเล็ก/สะคาน ขนั ทองพยาบาท 208 ตะเคยี นทอง ข้เี หลก็ 213 ตะแบกแดง ขี้เหล็กเลือด 214 ตะลมุ พกุ เขม็ ปา 215 ตา งหลวง คนทา 217 ตานดํา ครามขน 217 ตานหมอ น โคลงเคลง 226 ตาลเหลือง ไครน้าํ 232 เตง็ หนาม งิว้ ปา 233 เตมิ

47 มะกาเครอื 344 โมกเครอื 364 ส่งั ทาํ 419 สา นใหญ 421 มะเกลอื 346 รกฟา 377 สารภปี า 424 สาํ โรง 431 มะเกลอื เลือด 346 ราม 383 เสม็ดชุน 428 หญา ตดหมา 432 มะเดือ่ อทุ ุมพร 351 ลิน้ กวาง 386 หมเี หมน็ 445 หวา 447 มะนาวผี 354 วา นกบี แรด 392 อะราง 456 มะพลับทอง 355 สมกงุ ขน 402 มะแฟน 356 สมอพิเภก 407 มะไฟ 356 สมุลแวง 409 มงั ตาน 361 สวาด 412 39. ËÁÇ´ÂÒá¡·Œ ÍŒ §Í×´ ·ŒÍ§à¿Í‡ /¨Ø¡àÊÂÕ ´/ÍÒËÒÃäÁ‹ Í‹ Â/¢ÑºÅÁ กระวาน 189 ดีหมี 255 มะหวด 360 กระวานขาว 190 ตดหมาตน 258 เรวใหญ 384 กรุงเขมา 191 ตะคานเล็ก/สะคาน 265 ฤๅษีผสมแกว 385 กันเกรา 196 เทพทาโร 294 ลําพูปา 392 กมุ บก 200 ปอเตาไห (Hel_hir) 316 วา นสาวหลง (Amo_sch) 397 ขอ ย 206 เปราะใหญ 319 สมลุ แวง 409 ครี้ 218 เปลา ใหญ 321 สลดั ไดปา 411 จนั ทนแ ดง 235 พรวด 328 สกั 417 เจตมูลเพลงิ ขาว 240 พังคี 335 สงั่ ทํา 419 เฉยี งพรานางแอ 241 พังโหม 336 สันโสก 421 ชะลูด 244 พุดทงุ 338 เสม็ด 427 ชาพลู 245 เพกา 339 หญา ตดหมา 432

48 หญา ตดหมาใบเลก็ 433 หมเี หมน็ 445 อวดนํ้า 455 457 หญาแพรกหิน 435 หางไหลแดง 450 อาวแดง 369 40. ËÁÇ´ÂÒá¡¡Œ ¹Ô ¼´Ô ÊíÒá´§/á¡ŒÍÒà¨Õ¹/¶Í¹¾ÉÔ ÍÒËÒÃ-ÊÒÃà¤Á/Õ 377 ŌҧÊÒþÔÉã¹àÅ×Í´ËÃ×ÍÃÒ‹ §¡Ò 380 390 กลวยเตา 193 บวบขม 305 ยมหอม 401 417 ง้ิวปา 233 ปอกระสา 314 รกฟา 421 จันทนแดง 235 พลวง 331 รางจดื 429 441 จนั ทนา 237 โพบาย 340 โลดทะนง 310 ดนั หมี 254 มะกอก 342 สมกงุ (Amp_mar) 316 โดไ มร ลู ม 257 มะคังแดง 348 สะเอง 344 347 ตอ ไส 261 มะคาแต 348 สนั โสก 360 เถาพนั ซาย 285 มะปริง 354 แสลงใจ 383 404 เถายานาง 286 มะพลับทอง 355 หนามเดอื ยไก 406 ท้งิ ถอ น 293 มะแฟน 356 นางแยม ปา 301 มะไฟแรด 357 41. ËÁÇ´ÂÒÃкÒÂ/ÂÒ¶Ò‹ Â/á¡·Œ ŒÍ§¼Ù¡ กระทงลาย 184 ชิงช่ี 248 ประคําไก กําแพงเจด็ ชน้ั 203 ชุดเห็ดเทศ 250 ปอเตา ไห (Hel_hir) กกุ 199 ตองเตา 260 มะกา ขันทองพยาบาท 208 ตองแตก 260 มะขามปอ ม ขี้เหลก็ 213 ต้ิวเกลี้ยง 276 มะหวด คอแลน 220 ตว้ิ ขาว 276 ราชพฤกษ คาํ แสด 232 เถาวลั ยเปรยี ง 287 สมลม โคคลาน (Mal_rep) 225 นมนอย 298 สมอดีงู

สมอไทย 407 สรอ ยอนิ ทนิล 410 สะตอ 49 413 สมอพิเภก 407 สะเดา 414 302 ยา นขลง 42. ËÁÇ´ÂÒ¶‹Ò¾ÂÒ¸Ô 187 เนระพสู ไี ทย 305 เล็บมอื นาง 374 313 สรอ ยอินทนลิ 388 กระบก 342 สะบา 410 346 สารภปี า 415 กําแพงเจด็ ช้นั 203 บวบขม 351 หางหมาจอก 424 355 หาด 450 คาํ แสด 232 ปลาไหลเผอื ก 361 451 เฉียงพรา นางแอ 241 มะกอก 205 เตยเหาะ 281 213 เถายานาง 286 ตองเตา 260 มะเกลือ 217 บอระเพด็ 306 243 ประดโู คก 311 ตานดํา 283 มะเดือ่ ปลอง 245 ปลาไหลเผอื ก 313 264 ปอกระสา 314 ตาลเหลือง 275 มะพอก 267 ปอขนุน 314 269 ปอฝาย 316 นมนอย 298 มะหาด 277 ผกั หวาน 324 280 พกิ ุล 337 43. ËÁÇ´ÂÒá¡âŒ äàºÒËÇÒ¹/á¼ÅàºÒËÇÒ¹/Å´¹íéÒμÒÅ กระทุม 186 ขมนิ้ ฤๅษี กระบก 187 ขีเ้ หลก็ กระมอบ 189 คนทา กลอย 193 ชะเนียง กอมขม 194 ชะเอมปา กะตงั ใบ 195 ตะเขบ็ กางปลาเครือ 197 ตะเคยี นทอง กาฝากมะมวง 198 ตะไหล กําแพงเจ็ดชน้ั 203 ตนี ต่ังเตีย้ กาํ ลังหนุมาน 204 เตยยา น