PM2.5 Emagazine

งานวิจยั และนวตั กรรมประเดน็ แนวทางการป้องกันและแก้ไขปัญหาฝ่นุ ละอองขนาดเล็ก PM2.5 ประจำ�ำปีงบประมาณ 2563 Guidelines for the civil state forest in the restoration of forest to reduce the occurrence and spread of forest fires in Doi Phrabat, Lampang Province The forest fire situation in the area around and 8 unidentified (4.76%). According to the Doi Phra Bat, Lampang province causes smog wildfire cause assessment, the main cause of and dust problems, especially PpeMo2p.5lewinhitchhe forest fires is hunting, followed by wild food affects the livelihood and health of foraging. The guidelines for a solution to the area. This research aims to assess the causes problem were discussed for issuing strict of forest fires and also guidelines to reduce community rules, setting a prohibition date, forestfirestorestoretheabundanceoftheforest dividing boundary division between villages in the area of Doi Phra Bat. Data collection of and sub-districts as well as both arable land plant community and density was performed and forest areas, enforcing the nation’s laws, by using Point-Centered Quarter Method and educating knowledge people through the (PCQM) in the community forest area around public forest network to reduce forest fire Doi Phra Bat. Also, forest fire information was problems. The recommendations of the conducted by in-depth interviews through the project on forest fire reduction and civil state forest network with 144 people from conservation of Doi Phra Bat Forest are to 36 villages around Doi Phra Bat during from increase forest moisture and increase the January 2021 to July 2021. The study result number of suitable evergreen species. found that a total of 167 plant species were larger in deciduous of 98 species (58.33%) compared to semi-deciduous of 36 species (21.43%), evergreens of 26 species (15.48%), 51

การพัฒนาระบบเก็บขอ้ มูล การสะสมปรมิ าณเช้อื เพลิง โดยกระบวนการวเิ คราะหภ์ าพเพ่อื กำ�ำหนดวันชิงเผา หัวหน้าโครงการ : ผู้ชว่ ยศาสตราจารย์ พงษ์ธร วิจิตรกลู สงั กดั : คณะเทคโนโลยอี ุตสาหกรรม มหาวิทยาลยั ราชภัฏอุตรดิตถ์ Email : [email protected] การวจิ ยั ครงั้ นม้ี วี ตั ถปุ ระสงคเ์ พอ่ื พฒั นาการ ในพื้นท่ีดำ�ำเนินโครงการ พบว่าในพื้นที่ป่าเต็งรัง เก็บข้อมูลลักษณะเช้ือเพลิงที่สามารถติดต้ัง มีจำ�ำนวนไม้ต้น 141 ต้น และไม้หนุ่ม 176 ต้น ภายนอกพนื้ ท่ี และสามารถเกบ็ ขอ้ มลู ภาพเพอื่ แปร ต่อพื้นท่ี 0.32 เฮกตาร์ (2 ไร่) และมีพรรณไม้ ผลเปน็ ปรมิ าณเชอื้ เพลงิ หนา้ ดนิ แนวโนม้ การสะสม ทั้งหมด 12 ชนิดพรรณ ตน้ เตง็ มีคา่ ความหนาแนน่ เชอื้ เพลงิ โดยจดั ทำำ� เพอ่ื วเิ คราะหข์ อ้ มลู มาใชใ้ นการ สัมพัทธ์มากท่ีสุดถึง 27.44 รองมาคืออ้อยช้าง สร้างกระบวนการช่วยตัดสินใจชิงเผาป่าเต็งรังใน มีค่าความหนาแน่นสัมพัทธ์ 14.83 และอื่นๆ พื้นที่ดำ�ำเนินโครงการ โดยการเก็บข้อมูลลักษณะ เม่ือนำ�ำมาวิเคราะห์หาค่าความร้อนจำ�ำเพาะของ เช้ือเพลิง จะทำ�ำการศึกษาระบบนิเวศน์ในป่า เช้ือเพลิงในพื้นที่จะมีค่าเท่ากับ 19.58 MJ/kg ซ่ึงประกอบด้วยข้อมูลพืชพรรณ ความหนาแน่น และในส่วนของปริมาณเช้ือเพลิงจะวิเคราะห์ ของพชื ความหนาแนน่ สมั พทั ธ์ ความถส่ี มั พทั ธ์ และ จากข้อมูลปริมาณเม็ดสีเข้มในภาพท่ีเก็บจากการ คา่ ความรอ้ นจำำ� เพาะของใบพชื เพอื่ นำำ� มาวเิ คราะห์ ถ่ายภาพเรือนยอดของในแต่ละวัน แปรผลเป็น หาค่าความร้อนจำ�ำเพาะของเช้ือเพลิงที่สามารถ ปริมาณเช้ือเพลิงท่ีสะสมบนผิวดิน จากนั้น ใช้เป็นตัวแทนข้อมูลในพื้นท่ีดำ�ำเนินโครงการได้ จะสามารถนำ�ำข้อมูลค่าความร้อนจำ�ำเพาะ โดยจดั ทำำ� การกำำ� หนดพน้ื ทเี่ กบ็ ขอ้ มลู ขนาด 50 เมตร มาใช้วิเคราะห์ค่าความรุนแรงของไฟจากระเบียบ x 50 เมตร เกบ็ ขอ้ มลู ไมต้ น้ และ 10 เมตร x 10 เมตร วิธีทางคณิตศาสตร์ เทียบกับการทดสอบในพื้นท่ี เก็บข้อมูลไม้หนุ่ม จากน้ันนำ�ำตัวอย่างใบไม้ จรงิ พบวา่ คา่ ความรนุ แรงไฟจากการวเิ คราะหข์ อ้ มลู ท่ีร่วงบนผิวดินหาค่าความร้อนจำ�ำเพาะ และ มีความคลาดเคล่ือนมากสุดคือร้อยละ 28 ใช้ค่าความร้อนและค่าความหนาแน่นสัมพัทธ์ ของคา่ จากการทดสอบในพน้ื ทจี่ ริง มาวิเคราะห์หาค่าความร้อนจำ�ำเพาะเชื้อเพลิง 52 งานวิจยั และนวตั กรรมประเด็นแนวทางการป้องกันและแก้ไขปญั หาฝุ่นละอองขนาดเลก็ PM2.5 ประจำำ� ปงี บประมาณ 2563

งานวจิ ัยและนวัตกรรมประเดน็ แนวทางการปอ้ งกนั และแก้ไขปญั หาฝ่นุ ละอองขนาดเล็ก PM2.5 ประจำ�ำปีงบประมาณ 2563 Development of Fuel Data Collecting System by Image Processing for Determining Prescribed Burning Day This article describes the process of analyze the specific heat value of the fuel in the studying fuel characteristics in the deciduous project area. It was found that in the deciduous dipterocarp forest. The area of dipterocarp dipterocarp forest area, there were 141 trees forest in Lam Nam Nan National Park Uttaradit and 176 young trees per 0.32 hectares (2 Rai) Province. It was prepared to analyze the data for of land, and there were 12 types of plants in total. use in creating a decision-making process for Deciduous trees had the highest relative density burning the deciduous dipterocarp forest in the at 27.44 percentages, followed by Wo. project area by collecting fuel characteristics has a relative density of 14.83, etc. will study the ecosystem in the forest which When analyzed for the specific heat of the local contains plant information plant density, fuel, it was 19.58 MJ/kg. The fuel accumulation relative density, relative frequency and the was analyzed from dark pigment data in image specific heat value of plant leaves. That used collected from daily photo shots of the canopy to analyze the specific heat value of the fuel and converted to the amount of fuel that that can be used as a data representative in accumulates on the soil surface. Then, the project area. Determining a storage area the specific heat value data can be used to of 50 meters x 50 meters for storing trees and analyze the fire intensity from mathematical 10 meters x 10 meters for storing young wood. methods. Compared to the real field test, it was The leaves that had fallen on the soil surface found that the fire intensity value from the data were then taken for specific heat values and analysis had the error of 28 percent of the value use the heat value and the relative density to from the real area test. 53

กปลรกู ณปา่ เศศี รกึษฐษกาจิ พกชิ าติ รหมปอลกคกู วพนั ทชืี่ อแ.แบมแ่บจม่ผจส.เมชยี ผงใสหมา่ :น ในพน้ื ทโี่ ลง่ แจง้ ทด่ี นิ เสอื่ มสภาพ หวั หน้าโครงการ : นายชวลติ กอสมั พันธ์ สงั กัด : ศนู ยว์ จิ ยั และฝกึ อบรมทสี่ ูง คณะเกษตรศาสตร์ มหาวทิ ยาลยั เชยี งใหม่ Email : [email protected] ทีมวิจัยและสงั กดั : วราพงษ์ บุญมา ศนู ยว์ ิจยั และฝกึ อบรมที่สงู คณะเกษตรศาสตร์ มหาวทิ ยาลยั เชียงใหม่ มีรายงานว่ามีการสูญเสียพื้นท่ีป่าจากอำ�ำเภอ แตล่ ะแปลง วดั การเจรญิ เตบิ โตของกาแฟและไมผ้ ล แม่แจ่ม จังหวัดเชียงใหม่ ไปเป็นจำ�ำนวนมากอย่าง ผลการดำ�ำเนินงานในปีที่ 1 แต่ละแปลง รวดเรว็ สาเหตเุ กดิ จากการเปลย่ี นแปลงไรห่ มนุ เวยี น มีสภาพแวดล้อมตามธรรมชาติที่ต่างกัน เช่นพิกัด ทมี่ รี ะยะเพาะปลกู 1 ปี และระยะพกั แปลง 10-15 ปี ทางภมู ศิ าสตร์ ความสงู จากระดบั น้้� ำำทะเล พชื พรรณ ไปเป็็นไร่่ถาวรที่่�มีีการใช้้พื้�นที่่�ต่่อเนื่�องทุุกปีี การใช้้ ธรรมชาตริ อบๆ แปลง ปฏิกริ ิยาทางเคมี คุณสมบัติ ที่่�ดินิ เพาะปลูกู พืชื ชนิดิ เดียี วซ้ำ้ ๆ ประกอบกับั การถาง ทางฟิสิกส์ของดินและปริมาณธาตุอาหารในดิน แล้วเผาในรอบปี ทำ�ำให้ทรัพยากรอยู่ในสภาวะ เกษตรกรแตล่ ะรายดแู ลแปลงของตนเองคอ่ นข้างดี เสื่อมสภาพ การเผาเศษซากพืชหลังฤดูเพาะปลูก กล้วยน้�้ำำว้าท่ีปลูกมีอัตราการรอดตาย 89.0% เกปาน็ รสแากเ้ปหัญตุหหนางึ่อขยอ่างงกยาั่งรยเกืนดิทฝี่เกุน่ ิดคจวันากPกMาร2.ท5ำ�ำเพเกือ่ ษเปตน็ร อะโวคาโด 94.0% มะมว่ ง 99.2% และกาแฟอราบกิ า้ 47.2% ณ เดือนสิงหาคม 2564 ต้นอะโวคาโด ดังกล่าว โครงการปลูกป่าเศรษฐกิจพิชิต มีขนาดเส้นผ่าศูนย์กลางลำ�ำต้น 2.36-7.24 ซม. หมอกควันที่ อ.แม่แจ่ม จ.เชียงใหม่ : กรณีศึกษา ความสูง 102.0-253.2 ซม. มะม่วง 1.01 ซม. การปลูกพืชแบบผสมผสานในพ้ืนท่ีโล่งแจ้งที่ดิน และ 51.6 ซม. กาแฟอราบิก้า 0.80-1.61 ซม. เสื่อมสภาพ จัดทำ�ำแปลงนำ�ำร่องวิจัยเชิงสาธิต และ 57.2-88.2 ซม. ไมพ่ บความแตกตา่ งท่ชี ัดเจน เพ่ือการปรับเปล่ียนพ้ืนท่ีโล่งแจ้งเหล่านั้นไปเป็น ระหวา่ งแตล่ ะแปลงและแตล่ ะชนิดของพชื สวนไมผ้ ลยนื ตน้ แบบผสมผสาน ทม่ี กี ารจดั การแบบ ข้อมูลอุณหภูมิและความช้ืนสัมพัทธ์ เดือนท่ี ประณตี ในพน้ื ทข่ี นาดเลก็ และใชแ้ รงงานในครวั เรอื น หนาวทส่ี ดุ คอื เดอื นธนั วาคมและมกราคม วดั คา่ เฉลย่ี เปน็ หลกั โดยเรมิ่ ทำำ� แปลงวจิ ยั จำำ� นวน5แปลงในพน้ื ท่ี ได้ประมาณ 18๐C เดือนท่ีร้อนท่ีสุดคือเดือน ต.แมศ่ ึก อ.แม่แจ่ม จ.เชียงใหม่ แปลงประกอบดว้ ย พฤษภาคม วัดค่าเฉลี่ยได้ 24๐C เดือนท่ีมี (1) พน้ื ที่ 6.5 ไร่ (2) พื้นที่ 4.5 ไร่ (3) พ้นื ที่ 3.5 ไร่ ความช้ืนสัมพัทธ์อากาศต่่� ำำสุดคือเดือนกุมภาพันธ์ (4) พืน้ ที่ 6 ไร่ (5) พ้ืนที่ 3 ไร่ มกี ารปลูกกลว้ ยน้�้ำำว้า และมนี าคม วดั ได้ 63 และ 57% และตัง้ แต่เดอื น เปน็ ไมบ้ งั รม่ ในระยะแรก ปลกู ไมผ้ ลยนื ตน้ หนง่ึ ชนดิ มถิ นุ ายนถงึ เดอื นกนั ยายนความชนื้ สมั พทั ธส์ งู ตลอด คืออะโวคาโดหรือมะม่วง และปลูกกาแฟอราบิก้า เวลาวดั ไดเ้ ฉลยี่ ประมาณ 90% แตล่ ะแปลงมรี ปู แบบ ในพ้ืนทเี่ ดยี วกนั มีการตดิ ตามการจัดการแปลงของ การเปลี่ยนแปลงในทิศทางเดียวกัน อาจมีความ เกษตรกร เก็บข้อมูลสภาพอากาศรอบต้นพืชของ แตกต่างกันบ้างตามสภาพแวดล้อมใกล้ต้นพืช 54 งานวิจัยและนวตั กรรมประเดน็ แนวทางการป้องกันและแก้ไขปัญหาฝนุ่ ละอองขนาดเลก็ PM2.5 ประจำำ� ปีงบประมาณ 2563

งานวจิ ัยและนวตั กรรมประเดน็ แนวทางการปอ้ งกนั และแก้ไขปัญหาฝุ่นละอองขนาดเล็ก PM2.5 ประจำำ� ปีงบประมาณ 2563 แปลงทดลองที่ 4 ซ่งึ มีต้นกลว้ ยทรงพมุ่ ขนาดใหญ่ จากพืชเชิงเด่ียวไปเป็นพืชแบบผสมผสานในพื้นที่ อากาศย่ิงร้อนอุณหภูมิจะต่่� ำำกว่าแปลงอื่น โล่งแจ้งที่ดินเสื่อมสภาพ ในปีแรกให้ปลูกไม้บังร่ม ส่วนความช้ืนสัมพัทธ์ในเวลาที่ค่าของแปลงอื่น เช่นกล้วยน้้� ำำว้าก่อน ปีต่อมาปลูกไม้ผลและกาแฟ วัดได้ต่�่ำำแปลงนี้จะให้ค่าสูงและเม่ือค่าของแปลงอ่ืน อราบกิ า้ แบบแปลงทดลองที่ 4 จะใหส้ ภาพแวดลอ้ ม สูงมากๆ ค่าท่ีวัดได้จากแปลงน้จี ะต่�่ำำกวา่ ใกล้ต้นพืชดีกว่าและเปอร์เซ็นต์การรอดตายของ ขอ้ เสนอแนะสำำ� หรบั การเปลย่ี นการเพาะปลกู ไมผ้ ลและกาแฟมากกว่า 55

Reforestation with the Economic Plants for Haze Reduction: A case Study of Integrated Cropping Systems on Degraded Land The earlier reported, forest resources and Arabica coffee will be the main crops are depleting quickly in Mae Chaem District, in long term. Farmer’s management had Chiang Mai Province. The main caused was been observed, continuous temperature, changing farming system from rotational humidity and rain fall measurement and shifting cultivation with 1 year cultivation and measured monthly growth of fruit trees and 10-15 years fallow to the permanent cropping Arabica coffee seedlings in the fields. We systems with mono crop every year. Farmer’s believed, in long term when farmers get income practiced of these area always slash and burn from this integrated cropping. They will never after cropping season. Long cultivation without slash and burn their plots and could be fallow until soil degraded. Burning biomass permanently reduced haze in Mae Chaem from cropping area was the main cause of the district, Chiang Mai Province. PPlMan2.t5s. The Reforestation with the Economic The 1st year resulted showed as follows, for Haze Reduction in Mae Chaem District, each plot has different geographic coordinates, Chiang Mai Province: A Case Study of altitude, natural vegetation around it, Integrated Cropping Systems on Degraded soil chemical reaction, soil physics property and Land. We set pilot demonstration plots to soil nutrients content. Each farmer took care search for methodology to change these clear of their own plot, most farmers were good land to integrated fruit trees systems. These management. Rate of survival for banana, plots were small-scale area and must be avocado, mango and Arabica coffee was 89.0, intensive management by household labors. 94.0, 99.2 and 47.2% respectively. In August We found 5 plots in Maesuk sub-district, 2021 average stem diameter of avocados Mae Chaem district, Chiang Mai Province. The were 2.36-7.24 cm and height were 102.0-253.3, 5 plots were (1) 6.5 rai. (2) 4.5 rai. (3) 3.5 rai. mangos were 1.01 and 51.6 cm and Arabica (4) 6 rai. (5) 3 rai. Banana, fruit trees, avocado coffees were 0.80-1.61 cm and 57.2-88.2 cm. or mango and Arabica coffee grown in the Non-significant differences of growth and same area in the same season. Banana used growth rate both differences of plots or for quick shading in the early year, fruit trees differences of plants. 56 งานวจิ ยั และนวัตกรรมประเดน็ แนวทางการป้องกนั และแก้ไขปญั หาฝ่นุ ละอองขนาดเลก็ PM2.5 ประจำำ� ปงี บประมาณ 2563

งานวิจัยและนวตั กรรมประเด็นแนวทางการปอ้ งกนั และแก้ไขปัญหาฝนุ่ ละอองขนาดเลก็ PM2.5 ประจำำ� ปีงบประมาณ 2563 Air Temperature and relative humidity of each plot all year round showed the diurnal changing in day and night were the same pattern. They may quite difference but we suggested from the difference of topography, altitude or slope aspect. More suggestion, plot No.4 which has a large cover of banana canopy. In winter and hot dry seasons, during the hottest time of the day, the higher temperature of other plots the lower temperature of this plot. While relative humidity was opposite, the lower humidity on another plots the higher humidity on this plots. In the rainy season when the relative humidity was very high, the higher relative humidity of another plots the lower humidity of this plot. For promotion of changing mono cropping to integrated cropping systems, in the first year, better planted short time shade such as banana. The year later fruit trees and Arabica coffee planted follow same as plot No.4 in this research. It would get better microclimate and more rate of survival and The coldest month of the year were growth. December and January, average temperature was 18 ๐C. The hottest was May, average temperature was 24.0 ๐C. The lowest air humidity were February and March, 63% and 57%. From June to September, relative humidity were very high, average 90%. 57

2 กลมุ่ ผลกระทบตอ่ สุขภาพ



ทนเพวอื่าตั ลงกดรเปทรญั มคหาโทนางโสลขุ ภยาพเี ภอนั สเกชัดิ จกากรPรMม2.5 ผูอ้ ำ�ำนวยการแผนงาน : ศาสตราจารย์ ร.ต.อ.หญงิ เภสชั กรหญิง ดร.สชุ าดา สุขหรอ่ ง สงั กัด : จุฬาลงกรณม์ หาวทิ ยาลัย Email : [email protected] แผนงานวิจัยนี้เน้นการบูรณาการความรู้ ฟปฟรออะกกสออิทาากกธิภาาศศาเพพ4ใื่อนชลกนดาดิ ฝรพลนุ่ ดบPฝวMุ่น่า2พ.5PลโMดดู ย2า่ .5เงมมขือ่ ีปอเรปงะไรมสยี ทิ้ปบธรเทภิะดียาพับบ ผหลลิตายภศัณาฑสต์นรว์ใัตนกกรารรมแหกล้ปาัญยหชนาิดPMได2้แ.5กม่ ุ่งผหลวิตังภใหัณ้ไฑด์้ ทผลาิตงกภาัณยฑภ์จาาพกเพสา่ือรลธดรกรมารชสาัตมิหผัรสือฝสุ่นมุนPไMพ2ร.5ในแกลาะร ใสนมกใานรกลาดรฝนุำ่น�ำมPาMป2ล.5ูกสูงในท่ีสระุดบแบลพะฤเปก็นษพาืบชำท�ำบี่เหัดมฝาุ่นะ บรโิ ภคเพอื่ ปอ้ งกนั พษิ จาก PมMาเ2พ.5 ่ิ โดยจดุ เชอื่ มโยง ไPดM้อ2ย.5่างเนมื่อีปงรจะาสกิทเธจิภริญาพเติบใชโ้แตสไดง้นเร้อ็วยปไกมค่อลอุมกพด้ืนอทกี่ คือการใช้สารธรรมชาติ มคุณค่าให้แก่ ผลิตภัณฑ์ ปัจจุบันประชาชนตระหนักและ งานวจิ ยั นย้ี งั นำำ� พชื เหลอื ใชม้ าทำำ� วตั ถดุ บิ ในการขน้ึ ให้ความสำ�ำคัญในการป้องกันตนเองจากการ รปู ตน้ แบบกระดาษกรอง เพอื่ เปน็ แผน่ กรองอากาศ รคบัรส้ังนมั ี้จผึงสั มPุ่งMพัฒ2.5นภาาสยาในรสอูาตคราตำร�ำมราับกฉขีดน้ึ พก่นาทรศี่ปกึ ลษอาดวภจิ ยัยั ประสิทธิภาพสูง จากการทดสอบประสิทธิภาพ ต่อสุขภาพและส่ิงแวดล้อมเพื่อช่วยลดปริมาณ กกข้าราวะรโดกพารดษอกกงรฝรอุอ่นงงฝใPุ่นยMไหP2ม.M5 2พแ.5ลบไะวดก่า้ดรีทะก่ีสดรุดาะษดรกาอรษงอลกงงรเมยอาื่องคไใืผอย่ สPาMร2ไ.บ5 โอภพาอยลในเิ มพอื้นรแ์ทลี่ปะิดสาหรรลือดกแึ่งรปงติดงึ ผแวิ ลมลีะกัพษบณวะ่า ตามลำำ� ดบั งานวจิ ยั นยี้ งั พฒั นานวตั กรรมการใชส้ ารสกดั สมบัติท่ีสามารถช่วยในการเกาะรวมอนุภาค จากพืชในการช่วยลดอาการข้างเคียงอันเกิดจาก แขวนลอยในอากาศซ่ึงรวมถึง PM2.5 ได้ดีกว่า ฝสนุ่ า รPสMกั2ด.5จอากี กดใว้ บยร โดยสามารถควบคุมมาตรฐาน การใช้น้้� ำำ างจืดด้วยปริมาณของกรด นวัตกรรมที่เก่ียวเนื่องกับพืชเพื่อลด โรสมารินิกและกรดคาเฟอิกซึ่งเป็นสารที่มีฤทธิ์ กมาลรพริษบั สทมัาผงอสั าPกMา2ศ.5แนบวบตั ธกรรรรมมรชะาบตบิดพ้วยฤกกษาราใบำชำ� ้พบืชดั ตา้ นออกซเิ ดชนั ทดี่ ี และยงั ไดท้ ำำ� การศกึ ษาสารสกดั จากสมุนไพรอีกหลายชนิดท่ีมีฤทธ์ิต้านเชื้อจุลชีพ ช่วยลดปริมาณฝุ่นจึงได้ถูกพัฒนาขึ้นในงานวิจัย จทาอี่ กาจธนรำำ�รพมาชมาาตโดินยี้ใฝนนุ่ กPารMเ2ค.5ลโดือยบมแงุ่ หผว่นงั กจะรใอชงส้ อาารกสกาดศั น้ี ทั้งในแบบระบบที่เคล่ือนย้ายได้และระบบ ห้องกรองฝุ่น ซึ่งสามารถใช้ปลูกไม้ประดับ ประสทิ ธภิ าพสงู และนำำ� ไปเปน็ องคป์ ระกอบสำำ� คญั 60 งานวิจัยและนวตั กรรมประเด็นแนวทางการป้องกันและแก้ไขปัญหาฝนุ่ ละอองขนาดเลก็ PM2.5 ประจำ�ำปงี บประมาณ 2563

งานวจิ ัยและนวัตกรรมประเด็นแนวทางการปอ้ งกนั และแก้ไขปัญหาฝุ่นละอองขนาดเลก็ PM2.5 ประจำำ� ปงี บประมาณ 2563 ในผลติ ภณั ฑท์ ชี่ ว่ ยลดผลกระทบตอ่ สขุ ภาพอนั อาจ ทางสถติ ิ ในการศกึ ษานย้ี งั ไดน้ ำำ� สารสกดั มาตรฐาน กเกริดะจตาุ้นมกภลกูาพมริแิษนพำท�ำ้ผพาิวางหโอดนายักงฝแานุ่ ลศะPโกดMาย2ร.เ5สฉตรพอ่ ้าาไงปะอฝนุ่นุมูลPอMิสร2ะ.5 มะขามป้อมมาร่วมวิจัยโดยมุ่งหวังฤทธิ์กำ�ำจัด สารพษิ และการเหนยี่ วนำำ� ความเปน็ เซลลต์ น้ กำำ� เนดิ ในเซลล์เดอรม์ อล แปปปลิ ลา จากผลการทดสอบ ซงึ่ ทำำ� ใหเ้ กดิ การทำำ� ลายเซลลผ์ วิ หนงั ดงั นน้ั งานวจิ ยั พบว่าสารสกัดมาตรฐานมะขามป้อมมีฤทธิ์กำ�ำจัด นี้จึงม่งุ คน้ หาสารสกดั มาตรฐานสมนุ ไพรทค่ี วบคมุ สารพิษผ่านกระบวนการออโตฟาจี และจากการ มาตรฐานสารสำำ� คญั ทม่ี ผี ลในการปกปอ้ งและกำำ� จดั ศกึ ษาการแสดงออกของ SOX2 สารสกดั สามารถ สารพิษ (กระบวนการออโตฟาจี) ระดับเซลล์อัน เหนยี่ วนำำ� ความเปน็ เซลลต์ น้ กำำ� เนดิ โดยการกระตนุ้ เพเกพบิด่ือวจก่าาากรเศซPึกลMษล2า.์ท5ฤี่ไทพดธบ้ร์ิปวับา่กสสปาา้อรรงสสเกกซดััดลรรลาา์จงงาจจกืดืดกPไดM่อ้รน2ับ.5ไเดลแ้รอืลับกะ การแสดงออกของ SOX2 ท่ี 48 ชั่วโมง ดังนั้น สารสกัดมาตรฐานสมุนไพรท่ีมีศักยภาพในการ ต้านอนุมูลอิสระ กำ�ำจัดสารพิษ และกระตุ้น ฝุ่นเป็นเวลา 12 ชั่วโมง สามารถยับยั้งการ ความเป็นเซลล์ต้นกำ�ำเนิดจะถูกนำ�ำไปพัฒนาเป็น เสำห�ำนค่ีัญยวนแำ�ำตอ่ไมน่สุมาูลมอาิสรรถะเปโดลย่ียนPแMปล2.5งกไาดร้อแยส่าดงงมอีนอักย ผลติ ภัณฑ์สมุนไพร ได้แก่ เจลอาบน้้� ำำ แชมพู และ เอ็มอาร์เอ็นเอเอ็นอาร์เอฟ-ทูได้อย่างมีนัยสำ�ำคัญ โลชั่นป้องกันสวิ ในภายหนา้ 61

Pharmaceutical technology innovation for minimizing health problems caused by PM2.5 This project emphasized on solving In this study, innovative plant-based PUlMtim2.5atpe rgooball eismtos with multidisciplines. ppwhreoyrdteourceetmxspelfdooiraretidroe.ndTsuywcstotieompnrsoo, tfinoPctylMupd2ei.5nsgeoxafpmoPosMbuir2l.ee5 obtain innovative products unit and a filter chamber module, were tested diniceltuadryinpgroPdMu2c.5t-srefdourcctioomn bsaptrapyoiasnodnshefrrobmal PadMd2i.n5.gNvaatluurealtocotmhepopurondduscwtse.rNe ouwsaeddayfosr, and proved to be able to grow air-purifying people pay more attention to protect or nam enta l plants fo rorPnMam2.e5nrtaelmpolavnatsl., Of that four air-purifying themselves from exposure to rPeMdu2c.5e. Epipremnum aureum showed the best Thus the spray products that help to performance in rPMim2.5p reduction suggesting pPrMo2b.5leisma.nTohpistiosntutodymaelestothaeimafeodretmo ednetivoenloepd the fitness fo lementati on in our phytoremediation due to its fast-growing innovative formulae that help coinndPitiMon2.s5 property, effective leaf coverage, low light reduction in closed and semi-closed requirementandnon-floweringtrait.Tospendour with safty and friendly to the environment. life, the demand for air filters with high It was that biopolymers and surfactants efficiency for ScealpectutiroinnganPdMc2.5onisstrbuecctoiomninogf showed their efficiency in oPfMw2a.5terr.emoval increasingly. with agglomeration than that biomass composites from natural fibers into 62 งานวจิ ัยและนวตั กรรมประเด็นแนวทางการป้องกันและแก้ไขปญั หาฝนุ่ ละอองขนาดเล็ก PM2.5 ประจำำ� ปีงบประมาณ 2563

งานวจิ ัยและนวัตกรรมประเดน็ แนวทางการป้องกนั และแก้ไขปัญหาฝุ่นละอองขนาดเล็ก PM2.5 ประจำำ� ปงี บประมาณ 2563 air filters has been explored. We found that not remarkably changed the Nrf-2 mRNA cfioltrrnatfiiobne.ryPilealdnet dexthtreachtisghheasvteefbfeiceinensctyudoifePdMfo2.r5 expression. Standardized Phyllanthus emblica extract was chosen to examine detoxifying alleviation dislike effects on health causing and stemness activity in dermal papilla cells. lbayurPifMol2i.a5. Aqueous extract of Thunbergia As a result, the extract revealed cells detoxifying Lindl. was standardized by two activity through autophagy. The study of gene antioxidant compounds, rosmarinic acid and expression depicts significantly SOX2 caffeic acid. Extracts from various plant species expression induction at 48 hours. Standardized were determined their antimicrobial activity herbal extracts with potent anti-oxidant, against air-borne pathogens aim to use as detoxifying, and stemness activities will be coating agent on air filter and as an ingredient formulated to develop herbal products including in innovative health products. shower gel, shampoo, and anti-acne lotion. dicaPlMg2e.5nienrdauticoens skin allergy and free ra which cause skin cell destruction. Therefore, this study aims to investigate Thai herbal extracts that have cytoprotective and autophagy effects. T. laurifolia extract was chosen for cytoprotective effect evaluation. We found that keratinocytes pretreated with an extract for 12 hours can significantly prevent free radical induction from PM2.5. However, the extract could 63

แกตาลอ่ ระศอภกึ ตัาษรารแะาบทกบายางอ้รเนนศหอรลษงนั เกฐโรยี่ กงวจิกพบัในยผโลารจบคาากตฝลา่นุ่แงลละๆอะออทงตั เี่ขกนรยี่าาดวกเลขาก็อ้ร(เงPสMยี 2ช.5)วี ติ ในเขตพนื้ ทกี่ รงุ เทพมหานคร ภายใตแ้ ผนงาน : ผลกระทบเชิงสุขภาพ คุณภาพชีวิต และเศรษฐศาสตร์สาธารณสุขของฝุ่นมลพิษ ขนาดเลก็ ในกรงุ เทพมหานคร หัวหนา้ โครงการยอ่ ย : รองศาสตราจารย์ นพ.กมล แกว้ กิติณรงค์ สังกดั : คณะแพทยศาสตร์ จฬุ าลงกรณ์มหาวทิ ยาลยั Email : [email protected] ทีมวจิ ยั และสังกดั : ดร.ภญ. กุลนาถ มากบญุ วิทยาลัยการสาธารณสขุ สิรนิ ธร จงั หวัดสพุ รรณบรุ ี ดร.ภญ.ดาวรงุ่ คำ�ำวงศ์ วิทยาลยั การสาธารณสุขสริ นิ ธร จงั หวดั พษิ ณโุ ลก รองศาสตราจารย์ ดร.ธชั นนั ท์ โกมลไพศาล คณะเศรษฐศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลยั ดร.ภญ.ฐิตพิ ร สุแก้ว สำ�ำนักงานพฒั นานโยบายสขุ ภาพระหวา่ งประเทศ รองศาสตราจารย์ พญ.พรรณทพิ า ฉัตรชาตร ี คณะแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณม์ หาวทิ ยาลยั นพ.รัฐพล เตรียมวชิ านนท์ สำ�ำนกั งานหลักประกันสุขภาพแหง่ ชาติ (สปสช.) (ท่ีปรึกษา) ดร.ทพญ.กนษิ ฐา บญุ ธรรมเจริญ สำ�ำนกั งานพฒั นานโยบายสุขภาพระหวา่ งประเทศ (ที่ปรึกษา) ศาสตราจารย์ นพ.เกียรติ รกั ษ์รงุ่ ธรรม คณะแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวทิ ยาลัย (ทีป่ รกึ ษา) 64 งานวิจัยและนวตั กรรมประเดน็ แนวทางการปอ้ งกันและแก้ไขปัญหาฝุน่ ละอองขนาดเล็ก PM2.5 ประจำ�ำปีงบประมาณ 2563

งานวิจยั และนวัตกรรมประเด็นแนวทางการป้องกันและแก้ไขปญั หาฝุ่นละอองขนาดเลก็ PM2.5 ประจำ�ำปีงบประมาณ 2563 ปัญหาทางด้านมลพิษทางอากาศส่งผล โดยประชากรกลุ่มเดก็ วยั 0-14 ปเี ปน็ กลุม่ ท่ีได้รบั ตอ่ สุขภาพประชากรในหลายระบบ โดยเฉพาะใน ผลกระทบสูงสุด โดยพบการเพ่ิมขึ้นของการ กลุ่มทางเดินหายใจ ระบบหัวใจและหลอดเลือด เสียชีวิตจากกลุ่มโรคทางเดินหายใจท่ี 9.82% หลักฐานการศึกษาจากต่างประเทศหลายชิ้น (95% CI: 0.34, 19.36) การเพิ่มข้ึนของมลพิษ เช่ือมโยงความสัมพันธ์ระหว่างการตายก่อนวัย ทางอากาศดงั กลา่ วยงั สง่ ผลตอ่ การเพม่ิ การเสยี ชวี ติ อันควรของประชากรท่ีอาศัยในเขตเมืองหรือ ด้วยกลุ่มโรคหัวใจและหลอดเลือดท่ี 2.19% พ้ืนท่ีซึ่งมลพิษทางอากาศสูง ซึ่งส่วนใหญ่เป็น (95% CI : 0.01, 4.38) และพบผลกระทบใน การประเมินผลกระทบด้านอัตราการตายท่ีเกิด กลมุ่ ประชากรเพศหญงิ และกลมุ่ วยั ทำำ� งานมากกวา่ จขาอกงมWลพHษิ Oทาทงอี่ 1าก0าศµgP/Mm2.³5 ทส่ี งู กวา่ คา่ มาตรฐาน ประชากรกลุ่มอ่ืน โดยพบการเพ่ิมขึ้นท่ี 3.60% คณะผู้วิจัยได้ศึกษา (95% CI : 0.27, 6.94) และ 3.70% ความสัมพันธ์ของ ใPนMเข2.ต5 กับการเสียชีวิตในช่วงปี (95% CI : 0.41, 7.00) สำ�ำหรบั ประชากรเพศหญิง 2558 - 2563 กรุงเทพมหานครด้วย และประชากรวยั ทำำ� งานตามลำำ� ดบั โดยการเสยี ชวี ติ Poisson Regression Model โดยใช้ ด้วยสาเหตเุ ฉพาะทงั้ สองกลุ่มจะพบในวนั เดียวกบั ข้อมูลจากกองยุทธศาสตร์และแผนงาน ทีไ่ ดร้ บั สัมผัสต่อมลพิษทางอากาศ สำ�ำนักปลัดกระทรวงสาธารณสุข และประเมิน ต้นทุนทางอ้อมจากการเสียชีวิตก่อนวัย มูลค่าต้นทุนทางเศรษฐศาสตร์ทั้งทางตรงและ อันควรจากโรคที่เก่ียวข้องกับการสัมผัสฝุ่น ทางอ้อมท่ีต้องเสียไปโดยใช้การประเมินด้วยวิธี PทMุกช2.่ว5 งใอนาพยุ้ื นที่กรุงเทพมหานคร จาก ทุกโรค Human Capital Approach และวิธี Cost of (All-cause mortality) เท่ากับ Illness 7 , 0 2 6 , 3 2 0 , 6 0 6 . 7 5 บ า ท ( 9 5 % C I : ผลการศึกึ ษาแสดงถึงึ ความเชื่�อมโยงระหว่า่ ง 2,375,798,140.87-11,617,715,513.02 บาท) การเสีียชีีวิิตในกรุุงเทพมหานครและการรัับ ในชว่ ง 6 ปี หรอื เฉลยี่ 1,171,053,434.46 บาทตอ่ ปี ส(ัคมั่่าผสัูสั ูงตสุ่อุ่ดขPอMง2ม.5ลซพึ่ิ�งิษมีทีีค่่�่า1เฉ0ลี2่�ย.8รายµวัgนั /ทีm่� 3³0) µg/m³ (95% CI: 395,966,356.81-1,936,285,918.84 โดยพบ บาทต่อปี) โดยต้นทุนกว่า ร้อยละ 42 เกิดจาก การเสียชีวิตจากทุกสาเหตุเพ่ิมข้ึนอย่างมีนัย การเสียชีวิตของประชากรในกลุ่มอายุ 45-59 ปี สำำ� คัญทางสถิติที่ 1.56% (95% CI : 0.53, 2.60) ซ่ึงถือเป็นกลุ่มอายุที่ก่อให้เกิดต้นทุนทางอ้อม ทุกความเข้มข้นท่ีเพ่ิมข้ึน 20 µg/m3 ผลกระทบ จากการเสียชีวิตก่อนวัยอันควรสูงที่สุด ในขณะที่ ดังกล่าวเกิดข้ึนภายใน 2 วัน ผลกระทบดังกล่าว รอ้ ยละ 29 เปน็ ต้นทนุ จากกลมุ่ อายุ 30 - 44 ปี เกดิ กับประชากรเพศหญิง และประชากรผ้สู ูงอายุ และ รอ้ ยละ 12 จากกลมุ่ อายุ 60-69 ปี ตามลำำ� ดบั กลุ่มอายุ 65 ปีขึ้นไป มากกว่าประชากรท่ัวไป ภาพรวมของผลการศึึกษาชี้�ให้้เห็็นถึึง โดยพบการเพม่ิ ขนึ้ ท่ี 2.09%, (95% CI : 0.62, 3.56) ความจำเป็็นอย่่างเร่่งด่่วนในการใช้้มาตรการ และ 2.01% (95% CI : 0.69, 3.32) สำ�ำหรับ ท่ีมีประสิทธิภาพในกรุงเทพมหานคร เพ่ือลดการ กลุ่มประชากรเพศหญงิ และผ้สู ูงอายุตามลำำ� ดบั ความสูญเสียท้ังทางสุขภาพและเศรษฐกิจที่เกิด การเพ่ิมขึ้นของระดับมลพิษดังกล่าว จากมลพษิ ทางอากาศ โดยเฉพาะในกลมุ่ ประชากร ส่งผลต่อการเพ่ิมขึ้นของการเสียชีวิตจากระบบ เปราะบาง ทางเดินหายใจท่ี 1.05% (95% CI : - 1.79, 3.89) 65

Retrospective study on effects of particulate matter on hospitalization mortality and economic burden in associated diseases in Bangkok The effects of air pollution on human 1.05 percent (95%CI: -1.79, 3.89) increase in health are extensive, particularly in the respiratory mortality; the greatest impact was respiratory and cardiovascular disease observed in the 0-14-year-old population, categories. This association was supported in witha9.82percent(95%CI:0.34,19.36)increase numerous cities across the world, particularly in respiratory mortality. We also discovered in places where PliMm2it.5. levels exceeded the a 2.19 percent (95% CI: 0.01, 4.38) increase WHO’s 10- µg/m3 We analyze the effect in cardiovascular (CVD) mortality. There were pofoPpMul2a.5tieoxnpoussuirnegonththeePhoeiasltshoonf the Bangkok statistically significant correlations between Regression dmaoilrytaalivtyeraamgeonPgMfe2m.5 acloensc(e3n.6tr0a%tioinncarenadseCpVeDr Model using mortality data from the Strategy and Planning division of the Office of the IQR, 95% CI: 0.27, 6.94) and 15-64-year-old Permanent Secretary of the Ministry of Public adults (3.70% increase per IQR, 95% CI: 0.41, Health for the period 2015-2020. This study 7.00). There was no lag effect for respiratory estimated the Economic cost of Outdoor Air and CVD morality. PHoulmluatinonCa(PpiMta2l.5A)pupsrinogacthh.e Cost of Illness and In terms of economic impact, we discovered that the Indirect cost from The findings link Bangkok’s death rate premature all-cause mortality in Bangkok area (towiathdaailmy aavxeimraugme PeMxp2.o5seuxrpeosouf r1e0o2f.830µgµ/gm/m3)3. was approximately 7.0 billion (95% CI: 2.4- 11.6 billion) Thai Baht (THB) over the six-year A one interquartile range (IQR) increase in daily period from 2015 to 2020, or 1.2 billion (95% aatvelargag0e-1PdMa2y.5wcaosnrceelnatterdatiwointh(a1n9.i8n4crµeags/emi3n) CI: 0.4-1.9 billion) THB annually. Approximately 42 percent of the indirect cost was attributable all-cause mortality of 1.56 percent (95% CI: to early deaths among those aged 45-59, while 0.53 to 2.60). Females and the elderly are more 29 percent came from those aged 30-44 and rsaetnessitiinvceretoasPinMg2b.5yex2p.0o9su%re(9, 5w%ithCIm: 0o.r6ta2littoy 12 percent came from those aged 60-69. The results of this study indicate the 3.56) and 2.01 percent (95% CI: 0.69 to 3.32), urgent need for effective measures in Bangkok respectively. to reduce the health and economic losses A one IQR increase in daily average associated with exposure to air pollution, PM2.5 concentration was associated with a particularly among vulnerable populations. 66 งานวิจัยและนวัตกรรมประเด็นแนวทางการป้องกนั และแก้ไขปญั หาฝนุ่ ละอองขนาดเล็ก PM2.5 ประจำำ� ปีงบประมาณ 2563

งานวิจยั และนวตั กรรมประเด็นแนวทางการป้องกันและแก้ไขปญั หาฝนุ่ ละอองขนาดเลก็ PM2.5 ประจำำ� ปงี บประมาณ 2563 67

3 กลุ่มเทคโนโลยแี ละนวัตกรรม



แโคพรลงตกฟารอกราม์ รภพมู ฒั สิ านราสตนน้ เแทบศบและดาวเทยี ม เพอื่ การบรหิ ารจดั การ PM2.5 และอนภุ าคในชนั้ บรรยากาศแบบองคร์ วม ผูอ้ ำ�ำนวยการแผนงาน : ดร.ปกรณ์ เพ็ชรประยูร สงั กดั : สำ�ำนักงานพฒั นาเทคโนโลยอี วกาศและภูมสิ ารสนเทศ (องค์การมหาชน) Email : [email protected] ทมี วจิ ัยและสังกดั : นายปฏิเวธ เฉลิมพงษ,์ นางสาวกาญจนา เกดิ กรุ งั , นางสาวบุษบา อ่วมเกษฒ, นายกาญจน์ กมลบริสุทธ์ิ สำำ� นักงานพัฒนาเทคโนโลยีอวกาศและภมู สิ ารสนเทศ (องคก์ ารมหาชน) ปัญหาฝุ่นละออง ้วPMย2ัง.5สน่งผอลกจการกะจทะบเปต็่นอ ระบบMODISจดั ทำำ� เปน็ ฐานขอ้ มลู PHMi m2.5แaบwบaราrยiว-นั8 อันตรายต่อสุขภาพแล แ ล ะ ข ้ อมู ล จา ก ด า วเ ที ย ม เศรษฐกิจ สังคม และคุณภาพชีวิตของประชาชน จททขำดัอ้ี่�ำมทมกีเำลามูำ� รเฆPปเตปMน็ ิมกฐ2เ.า5คตนจล็มขาุมขกอ้ ้อดสมม้วถลู ูลยาPนขMPตี ้อMร2ม.ว52ูลจ.แ5วคบทดั วบภดาราแมาคทยเพรชน็วนว้ื่ั บโลดรมมนิิเงวจรณขว่าพ้อกม้ืนนมกบทัูนั้ลี่ การวางแผนควบคุมและแก้ไขปัญหาจึงต้องอาศัย ข้อมูลเชิงพ้ืนที่ที่ถูกต้อง ทันต่อเหตุการณ์ และ ครอบคลุมท้ังในเชิงพ้ืนที่และเชิงเวลา แผนงาน โครงการพฒั นาตน้ แบบแพลตฟอรม์ ภมู สิ ารสนเทศ ความกดอากาศ ข้อมูลความช้ืนสัมพัทธ์ ข้อมูล แอลนะุ ภดาาวคเใทนียมช้ัเนพบื่อกรารรยบารกิหาารศจแัดบกาบรอPงMค ์2ร.5วแมลนะี้ ดัชนีพืชพรรณ และข้อมูลแบบจำ�ำลองภูมิประเทศ มีวัตถุประสงค์เพ่ือศึกษา รวบรวม และวิเคราะห์ ผจาลกกขา้อรมศูลึกดษังกาลพ่าบววแ่สาดงกคา่ารคปวราะมเแมมิน่นคยำ�ำ่าขอPงMกา2.ร5 ข้อมูลจากดาวเทียม ข้อมูลภูมิสารสนเทศ วิเคราะห์ข้อมูลถึง 80% ในช่วงวิกฤติหมอกควัน ขอ้ มลู จากสถานตี รวจวดั และปจั จยั ทางกายภาพที่ สำ�ำหรับการวิเคราะห์ข้อมูลฝุ่นละอองสามารถ ณเกยี่ รวะขดอ้ บั งพกบัน้ื ผPวิ Mรา2.5ยเชพ่ัวอื่ โมปงระแเบมนบิ คNา่ eฝaนุ่ rลRะอeaอlงTPiMm2e.5 แบ่่งกลุ่ �มฝุ่ �นละอองตามคุุณสมบััติิทางแสงและ แหล่่งที่�มาของฝุ่�นได้้เป็็น 7 กลุ่�ม ได้้แก่่ กลุ่�มฝุ่�น และสร้างแบบจำ�ำลองในการประเมินประเภทและ ที่� 1 ฝุ่�นจากไฟป่่าในพื้�นที่� และบางส่่วนมาจาก แหล่งที่มาของฝุ่นละออง สำ�ำหรับพัฒนาต้นแบบ ประเทศเมีียนมาและจีีน กลุ่�มฝุ่�นที่� 2 ฝุ่�นจากการ แพลตฟอร์มการให้บริการข้อมูลภูมิสารสนเทศ เผาไหม้้ทุ่�งหญ้้าหรืือชีีวมวลทางการเกษตร และ เพอ่ื กางราบนรวหิ ิจาัยรนจัดี้ไดก้าทำร�ำกPMาร2ศ.5ึกแษบาบแอลอะนสไลกนัด์ข้อมูล ฝุ่�นจากปฏิกิ ิริ ิยิ าลำดับั ที่่�สองในสภาวะอากาศคงตัวั กลุ่�มฝุ่�นที่� 3 ควัันจากการเผาไหม้้ชีีวมวล ฝุ่�นจาก ความเข้มขน้ ของ PM2.5 โดยใช้ขอ้ มูลจากดาวเทียม กิิจกรรมเมืือง และฝุ่�นจากปฏิิกิิริิยาลำดัับที่่�สอง 70 งานวิจัยและนวตั กรรมประเด็นแนวทางการปอ้ งกันและแก้ไขปญั หาฝุ่นละอองขนาดเลก็ PM2.5 ประจำำ� ปงี บประมาณ 2563

งานวจิ ัยและนวตั กรรมประเดน็ แนวทางการป้องกันและแก้ไขปัญหาฝุน่ ละอองขนาดเล็ก PM2.5 ประจำำ� ปีงบประมาณ 2563 กลุ่มฝุ่นท่ี 4 ฝุ่นควันจากการเผาไหม้ชีวมวล ครอบคลุมประเทศไทยและประเทศเพ่ือน จากนอกพื้นที่ และฝุ่นจากปฏิกิริยาลำ�ำดับที่สอง บ้าน พร้อมท้ังพัฒนาโปรแกรมประยุกต์ กลุ่มฝ่นุ ท่ี 5 ฝนุ่ จากปฏกิ ริ ยิ าลำำ� ดบั ที่สองและควนั แบบ Web Application และ Mobile Application จากการเผาไหม้ชีวมวลในพื้นท่ี (fresh smoke) และการบูรณาการข้อมูลร่วมกันระหว่าง กลุ่มฝุ่นที่ 6 ฝุ่นจากปฏิกิริยาลำ�ำดับท่ีสองใน หนว่ ยงานภาครฐั ตา่ งๆ เพอ่ื ใหก้ ารใชง้ านทรพั ยากร กลุ่มควันจากการเผาไหม้ชีวมวล (aged smoke) ต่างๆ เป็นไปอย่างคุ้มค่าและเกิดประสิทธิภาพ กลุ่มฝุ่นที่ 7 ฝุ่นอนินทรีย์ (อาจเป็นเกลือทะเล/ สูงสุด ผู้ใช้งานทุกระดับสามารถเข้าถึงข้อมูลได้ ฝุ่นดิน) และฝุ่นจากพื้นที่ห่างไกลภายใต้สภาวะ นำ� ำ ไ ป สู ่ สั ง ค ม แ ห ่ ง ก า ร แ บ ่ ง ป ั น ข ้ อ มู ล ท่ี มี ลมแรง โดยผลการใช้แบบจำ�ำลอง Linear สภาพแวดล้อมและระบบนิเวศที่เอ้ือต่อการ Discriminant Model ในการคาดการณ์กลุ่ม สง่ เสรมิ วทิ ยาศาสตร์ เทคโนโลยี การวจิ ยั และพฒั นา ฝนุ่ ละอองท้ัง 7 ประเภท มคี า่ ความแม่นยำ�ำ 48% และนวตั กรรม แ พ ล ต ฟ อ ร ์ ม ก า ร ใ ห ้ บ ริ ก า ร ข ้ อ มู ล ภู มิ สHขาอ้imรมสลูaนwPเทaMศr2i-เ.5พ8ทอื่ รไี่กดาายจ้ รชาบก่ัวรกโหิ มาางรรวจแเิ ดัคบกรบาาะรNหPeข์Maอ้ 2rม.5ลูrไeดดaน้าำlวำ�-เtเทสimนยี มeอ ปภารคะพกื้อนบดินด้วแยหขล้อ่งมทูล่ีมาPขMอง2.ฝ5 ุ่นจลาะกอสอถงานแลีตะรขว้อจมวัดูล ปัจจัยทางกายภาพที่เกี่ยวข้อง ได้แก่ ข้อมูลจุด ความร้อน และข้อมูลพ้ืนที่เพาะปลูกพืชเศรษฐกิจ 71

Developmental program Of a gis & SPACE TECHNOLOGY PLATFORM FOR THE HOLISTIC MANAGEMENT OF PM2.5 AND OTHER ATMOSPHERIC PARTICLES to High caoffneccetnsthrautmioannohfePalMth2.5anisd known not only quality of life but also hinder economic and social development. The systematic management asnpdatsiaolluitniofonrtmo actoinotnroal nPdMu2.5pr-etqou-diraetseasccpuartaiote- temporal data. The “Developmental Program of a GIS & Space Technology Platform for the Management oimf PeMd 2.t5oansdtuodthye,r Atmospheric Particles” a collect and analyze satellite imagery, geospatial data, ground-based measurements and other PthMe2n.5 related physical factors which were in hourly basis. These satellite data were utilized to assess near-real time integrated with ground-based measurement and physical modeling using wind speed, cboasnicseonvtreartTiohnasilaonfds.uTrfhaeces-tuledvyeal lPsMo i2n.5taetnhdoeudrtloy air pressure, relative humidity, vegetation indices, and topographic data to allow for identify aslosuorpcerosvoidf ePdMg2.e5.oT-shpeaotiuatlpduattfarosmervthicies gap-filling where there is missing data. project The model can estimate PM 2a.5ssweistshm8e0n%ts which is accessible via online platform. accuracy during dust day. The This research studied and extracted sPpMe2c.5ifcicoanlclyenMtraotdioenrastefroRmessoalutetliloitne imagery, of aerosol types and sources in consistent Imaging with Earth observation satellite measurements reveal 7 aerosol types Spectroradiometer (MODIS) and according to their optical properties and Himawari-8 satellite. MODIS provides daily PM2.5, while Himawari-8 offers data potential sources, as follows: Group 1 Dust 72 งานวิจัยและนวัตกรรมประเด็นแนวทางการปอ้ งกันและแก้ไขปญั หาฝุน่ ละอองขนาดเลก็ PM2.5 ประจำำ� ปงี บประมาณ 2563

งานวิจัยและนวตั กรรมประเดน็ แนวทางการป้องกันและแก้ไขปญั หาฝุ่นละอองขนาดเล็ก PM2.5 ประจำ�ำปีงบประมาณ 2563 from forest fires in nearby area and some to be shared between government agencies from Myanmar and China; Group 2 Dust and accessed by the general publics. from burning pastures or agricultural biomass, With open-accessed data, the results from and dust from atmospheric reactions under this research can be fully utilized by society, stable climate; Group 3 smoke from biomass while the innovation behind the study can be combustion, dust from urban activities, and promoted dust from atmospheric reactions; Group 4 dust from biomass combustion and atmospheric reactions; Group 5 dust from the atmospheric reactions and fresh smoke; Group 6 dust from the atmospheric reactions in aged smoke; Group 7 inorganic dust (maybe sea salt/earth dust) and dust from remote areas in windy conditions. Predicting the 7 dust types using the linear discriminant model provided 48% accuracy. The Platform for the Management of hPoMu2r.l5ypbraosviisdecsovneerainr-greaalll time information at areas of Thailand Hbyimdawisapril-a8yisnagtellPiteMa2n.5dcgornoucnedn-tmraetaisounrsemfernotms, asnodurccreospopfinPgMa2r.e5 aesm. iTshseiownse,b fire hotspot and mobile application were developed to allow the results 73

โครงการพฒั นาตน้ แบบแพลตฟอรม์ ภมู สิ ารสนเทศ และดาวเทยี มเพอื่ การบรหิ ารจดั การ PM2.5 และอนภุ าคในชนั้ บรรยากาศ ภายใต้แผนงาน : โครงการพฒั นาตน้ แบบแพลตฟอร์มภมู สิ ารสนเทศและดาวเทยี ม เDพeื่อvกeาloรpบmรหิ eาnรtจaดัl PกrาoรgPrMam2.5oแfลaะอGนIุภSา&คในSชpั้นaบceรรTยeาcกhาnศoแlบoบgอyงPคlร์aวtfมorm for the Holistic Management of PM2.5 and other Atmospheric Particles ดร.ปกรณ์ เพช็ รประยรู หวั หนา้ โครงการย่อย : สำำ� นกั งานพฒั นาเทคโนโลยีอวกาศและภมู ิสารสนเทศ (องค์การมหาชน) สังกดั : [email protected] Email : นายปฏิเวธ เฉลิมพงษ,์ นางสาวกาญจนา เกดิ กุรัง ทีมวิจัยและสงั กัด : นางสาวบษุ บา อว่ มเกษม, นายกาญจน์ กมลบรสิ ทุ ธิ์ สำ�ำนกั งานพัฒนาเทคโนโลยีอวกาศและภมู ิสารสนเทศ (องคก์ ารมหาชน) ของปรปะจั เจทบุ ศนั ไกทายรคยวังบขคามุดแแลคะลแนกขไ้ ข้อปมญั ูลหสนาฝับนุ่ สลนะุนอเอชงิงPพMื้น2ท.5ี่ สปอริมดคาณล้อฝงุ่นกลับะขอ้ออมงูลจPาMก2ส.5ถาจนากีตขรว้อจมวูลัดดภาาวคเทพีย้ืนมดินมใีคนวชา่วมง ทั้งการบ่งชี้แหล่งกำ�ำเนิดท่ีชัดเจน ข้อมูลสถานการณ์ ฤเชดอ่ื ฝู มนุ่ น่ั แล8ะ0ห%มนอกอคกวจนัากซนง่ึ มย้ี ปี งั สรมิามาณารถPMตร2ว.5จสสงู อทบร่ี ขะอ้ ดมบั ูลคยวอ้านม ภาพรวมและการกระจายตัวของฝุ่นละอองที่ครอบคลุม พ้ืนที่ทั้งประเทศ โครงการวิจัยการพัฒนาต้นแบบ หลังเพื่อศึกษาพฤติกรรมและทิศทางการเคลื่อนตัวของ แพลตฟอร์มภูมิสารสนเทศและดาวเทียมเพ่ือการ ฝุ่นละอองเพื่อใช้ในการติดตามภาพรวมของมลพิษข้าม จบงึรมิหวี าตั รถจปุ ัดรกะาสรงคPเ์ พMอ่ื 2ศ.5กึ ษแาลระวอบนรุภวมาคแใลนะชวั้นเิ คบรราะรหยข์ากอ้ มาศลู พรมแดน การประเมินค่าฝุ่นละอองจากข้อมูลดาวเทียม จากดาวเทียม ข้อมูลภูมิสารสนเทศ ข้อมูลจาก จำำ� เปน็ ตอ้ งมกี ารเพม่ิ ประสทิ ธภิ าพโดยการศกึ ษาวจิ ยั และ สถานีตรวจวัด และปัจจัยทางกายภาพท่ีเกี่ยวข้องกับ พัฒนาอย่างต่อเนื่อง เพ่ือให้ได้ข้อมูลปริมาณฝุ่นละออง PราMย2ช.5ัว่ โเพมง่อื ปแรบะบเมNินeคaา่ rฝุ่นRลeะaอl อTงimPeM2ท.5ี่สาณมารระถดใบัหพข้ อ้้นื มผลูวิ PมMาก2ย.5ิ่งเขช้ึนิงพกื้นาทร่ีทใช่ีม้ขีค้อวมามูลลจะากเอดียาดวเทแีลยะมถดูกวตงใ้อหงมแ่ๆม่นทยำ่ีม�ำี ใPกMล2้เ.5คียไดงค้ รรวอมบทค้ังลเมุชทื่อมกุ พโยน้ื งทข่ีใ้อนมปูลรกะาเรทปศรไะทเยมแินลแะหปลร่งะทเท่ีมศา ความละเอยี ดเชงิ พน้ื ทส่ี งู มาเสรมิ เชน่ ขอ้ มลู จากดาวเทยี ม ระบบ GEMS ซึ่งมีรายละเอียดเชิงพ้ืนที่ 3.5 กิโลเมตร ของฝุ่นละออง โดยพัฒนาเป็นชุดข้อมูลเพื่อให้บริการ และการพัฒนาแบบจำ�ำลองความสัมพันธ์ของอากาศใน ข้อมูลภูมิสารสนเทศในการบริหารจัดการ PM2.5 แบบ แนวดิง่ (vertical column) จากข้อมลู ดาวเทยี มร่วมกบั ออนไลน์ เครอื่ งมอื ตรวจวดั ภาคพน้ื ดนิ (Pandora) เพอื่ ใหส้ ามารถ ผลจากการวจิ ยั แสดงใหเ้ หน็ วา่ ขอ้ มลู จากดาวเทยี ม ศึกษาและติดตามการเคลื่อนตัวของละอองลอยในชั้น สามารถนำ�ำมาใช้ในการประเมินค่าฝุ่นละออง งPแMบ2บ.5 บรรยากาศได้ท้ังในแนวราบและแนวด่ิง รวมทั้งทิศทาง สำ�ำหรับประเมินดัชนีคุณภาพอากาศรายชั่วโม การเคลื่อนที่ แหล่งท่ีมา และระยะเวลาการสะสมตัว Near Real Time ไดเ้ ปน็ อยา่ งดี รวมทงั้ สามารถลดชอ่ งวา่ ง ของละอองลอย อนั จะกอ่ ใหเ้ กดิ ความเขา้ ใจถงึ พฤตกิ รรม เชิงพนื้ ที่ของขอ้ มลู ฝนุ่ ละอองของประเทศ และข้อจำ�ำกัด ของฝุ่น นำ�ำไปส่กู ารป้องกัน ลดผลกระทบ และการแกไ้ ข ของการใช้เคร่ืองมือตรวจวัดภาคพื้นดินได้ โดยพบว่า ปัญหาฝ่นุ ละอองอย่างยัง่ ยืนไดใ้ นทีส่ ดุ 74 งานวจิ ัยและนวัตกรรมประเด็นแนวทางการปอ้ งกันและแก้ไขปัญหาฝุน่ ละอองขนาดเล็ก PM2.5 ประจำ�ำปีงบประมาณ 2563

งานวิจัยและนวตั กรรมประเด็นแนวทางการปอ้ งกันและแก้ไขปญั หาฝนุ่ ละอองขนาดเล็ก PM2.5 ประจำำ� ปีงบประมาณ 2563 Developmental Program of a GIS & Space Technology Platform for the Management of PM2.5 and other Atmospheric Particles Thailand lacks the spatial data to support estimaEtfiof ni csifernomc ysaitmellpiter odvateamisennetceossf arPyMan2d.5 the systematic controls and practical solutions tedomataailsleissvioicanrteuscthiaaenl ditmoepisdatecimntstiaffrtyoemththePeMsoc2u.o5r.ucTnehteroyfs-pPwaMitdi2ae.5l can be achieved through the enhancement of “oDfePvMelo2.p5 mleevneltaalsPwroegllraams its data accuracy and spatial resolution. Many new of satellite missions, such as GEMS mission, can holistic overview provide higher quality data with 3.5 kilometer distribution. The spatial resolution. The development of vertical a GIS & Space Technology Platform for the column modeling with the integration MPaarntaicgleemse”ntaoimf PeMd 2.t5oansdt other Atmospheric of satellite data and new ground-based udy, collect and measurements from Pandora project can analyze satellite imagery, geospatial data, also be further explored. Such progress will ground-based measurements and other allow for better understanding and monitoring tPhMe2n.5-uretillaitzeedd physical factors which were of both vertical and horizontal aerosols to assess near-real time movement in the atmosphere. Moreover, the cboansicsenotvreartioTnhasiolafnsdu.rfTahcee-sletuvdeyl PaMls2o.5 at hourly identification of emission source and dispersal ttohisidepnrtoifjyecstoaulrscoesporof vPidMe2d.5. intended time can be further enhanced which will assist The output from in the understanding of aerosol behavior. geo-spatial data Continuous research and development will service which is accessible via online platform. assist in prevention, impact reduction and The result demonstrated that satellite ultimately sustainable solutions for PM2.5 data could be used to estimate the inPdMe2x.5 in problems. near real-time providing air quality on an hourly basis. In addition, it could be used to support the analysis of PgMr2o.5uensdti-mbaatsioend du e to the limitation of measurements using. cTohnesisatmenotuwnitthogf rPoMun2d.5 from satellite images is monitoring stations data during high dust and haze seasons, at 80% Confidence Interval. Besides, satellite data can also be examined to study dust movement for monitoring the cross-border pollution. 75

เกชารงิ ปพระน้ืเมทนิ แโี่ หดลยง่ ทบมี่ รูาฝณนุ่ ลาะกออางรขกนาบั ดขเลอ้ ก็ มPลูMด2.5าวเทยี ม และการตรวจวดั พนื้ ผวิ แบบ Near Real Time ภายใต้แผนงาน : โครงการพัฒนาตน้ แบบแพลตฟอร์มภมู สิ ารสนเทศและดาวเทยี ม เDพeือ่ vกeาloรpบmริหeาnรtจaดัl PกrาoรgPrMam2.5oแfลaะอGนIุภSา&คในSชp้นัaบceรรTยeาcกhาnศoแlบoบgอyงPคl์รaวtfมorm for the Holistic Management of PM2.5 and other Atmospheric Particles ดร.เอรกิ า พฤฒิกิตติ หัวหน้าโครงการย่อย 2 : มหาวทิ ยาลยั มหดิ ล วทิ ยาเขตกาญจนบรุ ี สงั กดั : [email protected] Email : ในปัจจุบัน ปัญหาฝุ่นละอองในประเทศไทยได้ ในพื้�นที่� และบางส่่วนมาจากประเทศเมีียนม่่าและจีีน รับความสนใจในหลายภาคส่วนเน่ืองจากส่งผลกระทบ กลุ่�มฝุ่�นที่� 2 ฝุ่�นจากการเผาไหม้้ทุ่�งหญ้้าหรืือชีีวมวล ต่อสุขภาพของประชาชนในวงกว้าง โดยปัจจัยส่งเสริม ทางการเกษตร และ ฝุ่�นจากปฏิกิ ิิริิยาทุตุ ิยิ ภูมู ิิ ในสภาวะ ความรุนแรงของปัญหาได้แก่การเติบโตของประชากร อากาศคงตััว กลุ่�มฝุ่�นที่� 3 ควัันจากการเผาไหม้้ชีีวมวล และเศรษฐกจิ ตลอดจนการเปลย่ี นแปลงสภาพภมู อิ ากาศ ฝุ่นจากกิจกรรมเมือง และ ฝุ่นจากปฏิกิริยาทุติยภูมิ แม้ว่าประเทศไทยมีการพัฒนาเครือข่ายการรายงานผล กลุ่มฝุ่นที่ 4 ฝุ่นควันจากการเผาไหม้ชีวมวลจากนอก และเตอื นภยั ระดบั ฝนุ่ ละออง แตก่ ารจดั การปญั หายงั เปน็ พื้นที่ และ ฝ่นุ จากปฏิกิริยาทุตยิ ภูมิ กลุม่ ฝนุ่ ที่ 5 ฝุ่นจาก เรอ่ื งทที่ า้ ทาย เนอื่ งจากการระบแุ หลง่ ทม่ี าของฝนุ่ ละออง ปฏกิ ริ ยิ าทตุ ยิ ภมู ิ และควนั จากการเผาไหมช้ วี มวลในพนื้ ที่ ทำ�ำได้ยาก งานวิจัยน้ีมุ่งพัฒนาข้ันตอนวิธีที่ใช้ประโยชน์ (fresh smoke) กลุ่มฝุ่นท่ี 6 ฝุ่นจากปฏิกิริยาทุติยภูมิ จากข้อมูลการตรวจวัดคุณสมบัติทางแสงของฝุ่นละออง ในกลุ่มควันจากการเผาไหม้ชีวมวล (aged smoke) ณ สถานี AERONET การตรวจวัดจากดาวเทียมสำ�ำรวจ กลมุ่ ฝนุ่ ท่ี 7 ฝนุ่ อนนิ ทรยี ์ (อาจเปน็ เกลอื ทะเล/ฝนุ่ ดนิ ) และ โลก ขอ้ มูลอตุ นุ ยิ มวทิ ยา และข้อมูลเขงิ พนื้ ที่ ตา่ งๆ เพือ่ ฝนุ่ จากพนื้ ทหี่ า่ งไกล ภายใตส้ ภาวะลมแรง ผลการใชแ้ บบ สร้างแบบจำ�ำลองในการประเมินประเภทฝุ่นละอองและ จำำ� ลอง Linear Discriminant Model ในการคาดการณ์ แหล่งท่ีมาของฝุ่น แบบ near-real time นอกจากน้ี กล่มุ ฝ่นุ ละอองทัง้ 7 ประเภท มคี วามแมน่ ยำำ� 48% นกั วจิ ยั ยงั เกบ็ ตวั อยา่ งฝนุ่ ละอองในพนื้ ทอ่ี นรุ กั ษ์ (ไทรโยค ผลการวิเคราะห์ฝุ่นละอองในพื้นท่ีอนุรักษ์ในช่วง กาญจนบุรี) และพ้ืนท่ีชุมชนเมือง (สุขุมวิท กรุงเทพฯ) เวลาวิกฤติหมอกควันที่มีระดับฝุ่นละอองสูงเนื่องจาก เพอื่ ประกอบการพจิ ารณาแหลง่ กำำ� เนดิ ฝนุ่ ละอองในพน้ื ท่ี กิจกรรมการเผาชีวมวล ผลพบฝุ่นท่ีมีองค์ประกอบ โดยมุ่งหวังจะสามารถประเมินผลรายชั่วโมงที่สอดคล้อง คารบ์ อน (C) ไนโตรเจน (N) ขนาดเลก็ โดดเดน่ และยงั พบ กับการตรวจวัดของดาวเทียมสำ�ำรวจโลก ในเบ้ืองต้น ฝุ่นคลอไรด์ (คลอรีน (Cl) และ ออกซเิ จน (O)) ขนาดเลก็ นักวิจัยต้ังเป้าจัดทำ�ำฐานข้อมูลคุณสมบัติทางแสงของ จำำ� นวนมากเชน่ กัน กล่มุ ฝนุ่ ท่พี บนีม้ ีคุณสมบัตคิ ล้ายคลึง ฝุ่นละอองพร้อมคาดการณ์แหล่งท่ีมาของฝุ่นละอองใน กับกลุ่มฝุ่นท่ี 6 ในกรณีพื้นที่ชุมชนเมือง ช่วงวิกฤติ แตล่ ะเดือนและแตล่ ะพ้ืนที่จากข้อมลู ตรวจวัด ณ สถานี หมอกควัน พบฝุ่นคลอไรด์ขนาดเล็กและฝุ่นอลูมิเนียม AERONET ในสัดส่วนสูงกว่าช่วงปกติชัดเจน น่าจะมาจากกิจกรรม ผลการวิเคราะห์ข้อมูลสามารถแบง่ กลมุ่ ฝนุ่ ละออง ภายนอกพนื้ ที่ ไดแ้ ก่ การเผาไหมช้ วี มวล และ อตุ สาหกรรม ตามคุณสมบัติทางแสงและแหล่งที่มาได้ของฝุ่นละออง เปน็ ทน่ี า่ สงั เกตวา่ ในพนื้ ทช่ี มุ ชนเมอื ง ฝนุ่ ชว่ งหมอกควนั มี ดังั กล่า่ วออกเป็น็ 7 กลุ่�ม ได้แ้ ก่่ กลุ่�มฝุ่�นที่� 1 ฝุ่�นจากไฟป่า่ องค์ประกอบคารบ์ อน (C) ลดลง 76 งานวิจัยและนวัตกรรมประเดน็ แนวทางการปอ้ งกนั และแก้ไขปญั หาฝนุ่ ละอองขนาดเลก็ PM2.5 ประจำำ� ปงี บประมาณ 2563

งานวิจยั และนวตั กรรมประเดน็ แนวทางการปอ้ งกันและแก้ไขปญั หาฝนุ่ ละอองขนาดเล็ก PM2.5 ประจำ�ำปีงบประมาณ 2563 Assessing sources of ground-level PM2.5 using Near Real Time satellite observation and ground measurement Dust pollution in Thailand has recently from Myanmar and China; Group 2 Dust from received much attention due to its impact burning pastures or agricultural biomass, on public health. The factors contributing to and dust from atmospheric reactions under the adverse impacts are population and stable climate; Group 3 smoke from biomass economic growth. as well as the burden combustion, dust from urban activities, and of climate change. Although Thailand has dust from atmospheric reactions; Group 4 dust developed a network for reporting and warning from biomass combustion and atmospheric air pollution. But pollution management and reactions; Group 5 dust from the atmospheric control is still a challenge. One difficulty is reactions and fresh smoke; Group 6 dust from source identification. This research aims the atmospheric reactions in aged smoke; to develop an algorithm that utilizes the Group 7 inorganic dust (maybe sea salt/earth ground-measured optical properties of aerosol dust) and dust from remote areas in windy from AERONET, the Earth Observation Satellite conditions. Predicting the 7 dust types using retrievals, meteorological data, and geographic the linear discriminant model provided 48% data to create a model for assessing dust types accuracy. and sources in near-real time. The researchers The results of the analysis of particulate also collected dust samples in a conservation matter in conservation areas during the haze area (Sai Yok, Kanchanaburi) and an urban episode contributed from biomass burning area (Sukhumvit, Bangkok) to identify aerosol showed prevalent tiny dust with carbon (C) sources based on their physio-chemical and nitrogen (N) composition, and also a properties. The ultimate goal is to reach hourly large number of small chlorine (Cl)–oxygen assessments of aerosol types and sources (O) dust. These dusts had similar properties in consistent with Earth observation satellite to the Group 6 dust. In the case of the urban measurements. For the first year of the study, area during the haze episode, tiny chlorine the researchers aim to create a database of (Cl)–oxygen (O) dust and aluminum (Al)–ox- optical properties of particulate matter, along ygen (O) dust were more prevalent than that with forecasting the spatial-seasonal sources in the background period. These dusts likely of the particulate matter in Thailand. came from outsides, probably biomass The results reveal 7 aerosol types burnings and industries. It is worth noting that according to their optical properties and the carbon (C)–oxygen (O) dust during the potential sources, as follows: Group 1 Dust haze were less observed. from forest fires in nearby area and some 77

เกพอ่ืาลรดปพญั หฒั ามลนพษิาอรากะาบศในบอนขาคอ้ ตมอนั ลูใกลข้PองMประ2เท.5ศไทย (กรณศี กึ ษาในพนื้ ทภี่ าคเหนอื ตอนบน) ผอู้ ำ�ำนวยการแผนงาน : รองศาสตราจารย์ ดร.ธีรชัย อำ�ำนวยลอ้ เจรญิ สงั กดั : มหาวิทยาลัยพะเยา Email : [email protected] ทีมวจิ ัยและสงั กดั : รองศาสตราจารย์ ดร.ธรี ชัย อำ�ำนวยล้อเจรญิ มหาวิทยาลยั พะเยา ผูช้ ่วยศาสตราจารย์ ดร.อนสุ รณ์ บุญปก มหาวิทยาลยั พะเยา ในแผนงานวิจัยนี้จะเป็นพัฒนาฐานข้อมูล ซงึ่ พบ แนวโนม้ ของการเพมิ่ ขนึ้ ของคา่ ความเขม้ ขน้ ลเกดี่ยปวัญกับหาPหMมอ2.ก5 คเวพัน่ือใในชพ้ปื้นระทก่ีภอาบคใเหนนกืาอรตจอัดนกบานร คขุอณุ งภาPพMอ2า.5กาโดศยมีเแี ฉนพวาโะน้ใม้ นอเยดู่ื�ใือนนรมะีีนดับัาคส่มง่ ผลซึ่�กงพระบทว่บ่า โดยมกี ารดาํ เนนิ การคาดการณค์ า่ ความเขม้ ขน้ และ ต่่อสุุขภาพอย่่างมาก (very unhealthy) และ กตอารนบแนพในร่กอนระาคจตายโดขยอใงชแ้ PบMบ2จ.5าํ ลใอนงพNื้นRทCี่ภMา-คCเhหeนmือ อันั ตราย (hazard) ซึ่�งสอดคล้้องกัับการวิเิ คราะห์์ ข้้อมลููจุุด ความร้้อนและชนิิดเชื้�อเพลิิงในบริิเวณ และ ประเมินความเหมาะสมของพื้นท่ีใน ดัังกล่่าวเพื่�อวิิเคราะห์์หาพื้�นที่�ในการสร้้างแนวกััน การสร้างแนวป้องกันไฟป่าเพ่ือใช้เป็นฐาน ไฟเพื่�อลด หมอกควัันและไฟป่่า โดยการรวบรวม ข้อมูลสําหรับการวางแผนบริหารจัดการป้องกัน ข้้อมูลู ทั้�งชนิิดปฐมภูมู ิิ ทุตุ ิยิ ภูมู ิิ และคัดั เลืือกปััจจัยั ภไฟาปค่าเหแลนะือลตดอปนัญบหนาขหอมงอกปครวะันเทศPMไท2.ย5 ในพ้ืนท่ี โดยกลุ่�ม ผู้�เชี่�ยวชาญ พบว่่า ปััจจััยที่่�มีีผลต่่อการ โดยผล วิิเคราะห์์พื้ �นที่ �เหมาะสมสํําหรัับสร้้างแนวป้้องกััน การทดสอบความนา่ เชอ่ื ถอื ของคา่ ความเขม้ ขน้ ของ ไฟเชิงกล ประกอบด้วย ข้อมูลจุดความร้อน PคM่าต2.5รจวาจกวแัดบจบรจิงาํ จลาอกงกNรRมCคMว-บCคhุมemมลเพมอื่ิษเทพยี บบกวบั่า ชนิดเชื้อเพลิง และระดับความลาดชัน นําไปสู่ การประเมินความ เหมาะสมของพน้ื ที่ในการสร้าง ในระดบั สงู โดยพบวา่ ใหค้ า่ สอดคลอ้ งกบั คา่ ตรวจวดั แนวป้องกันไฟป่าด้วยการวิเคราะห์ตามลําดับช้ัน จริงจากกรมควบคุมมลพิษในปี พ.ศ. 2563 (Analytic Hierarchy Process: AHP) พบว่า ในระดบั ดีถึงดีมาก ซ่งึ สามารถ บ่งช้ไี ด้ด้วยค่าดชั นี พื้นท่ีเหมาะสมสําหรับสร้างแนวป้องกันไฟ ความสอดคล้อง (Index of Agreement, IOA) (ระดับความเหมาะสม มาก เหมาะสมปานกลาง ทร่ี ะดบั 0.80 โดยพบค่าความคลาดเคลือ่ นซึง่ บ่งช้ี และเหมาะสมนอ้ ย) รวมทงั้ สนิ้ 6,803 ตร.กม. หรอื ด้วยค่า Fractional error ในระดับ 0.043 และ คดิ เปน็ รอ้ ยละ 18.88 ของพน้ื ทภี่ าคเหนอื ตอนบน 2 ค่าเบี่ยงเบนมาตรฐานเท่ากับ 30.2 แต่อย่างไร ทั้�งหมด และเมื่�อตรวจสอบสภาพพื้�นที่�จริิงด้้วย ก็ตามยังคงให้ค่าการจําลองท่ีสูงกว่าค่าตรวจ ระบบภาพถ่่ายทาง อากาศ ผลลััพธ์์ที่�ได้้จากการ วัดจริงกว่า 21.9 μg/m3 โดยจากการจําลอง ประมวลผลด้ว้ ยระบบสารสนเทศภูมู ิศิ าสตร์ม์ ีคี วาม คาดการณ์ค่าการเปล่ียนแปลงความเข้มข้นและ สอดคล้้องกับั ความเป็น็ จริงิ ของพื้�นที่� ซึ่�งเหมาะสม กในาชรว่แงพรป่กี พระ.ศจ.าย25ข6อ3งข–อง25P7M22ใ.5นพที่น้ืเปทลภ่ี ่ียานคแเหปนลือง ต่่อการนํําไปประยุุกต์์ใช้้โดยหน่่วยงานที่ �เกี่ �ยวข้้อง เพื่�อเป็็นการป้้องกัันและ แก้้ไขปััญหาไฟป่่าและ ตอนบน พบว่า ควรมีการเฝ้าระวังกลุ่มจังหวัด หมอกควันั ที่�จะเกิิดขึ้�นในอนาคต เชยี งรายพะเยานา่ นแมฮ่ อ่ งสอนเชยี งใหม่และลาํ พนู 78 งานวิจัยและนวตั กรรมประเดน็ แนวทางการปอ้ งกันและแก้ไขปัญหาฝุ่นละอองขนาดเล็ก PM2.5 ประจำ�ำปงี บประมาณ 2563

งานวิจัยและนวัตกรรมประเด็นแนวทางการปอ้ งกนั และแก้ไขปญั หาฝ่นุ ละอองขนาดเล็ก PM2.5 ประจำำ� ปีงบประมาณ 2563 Development the PM2.5 Information System for Air Pollution Reduction in the near-future for Thailand (Case Study in Upper Northern Thailand) Forest fire and smog issues in Northern using land-use data related to kinds of forest Thailand are severe. These issues result in and agriculture (except data of urban and detrimental impacts on many sectors including built-up, water, and miscellaneous), focusing theeconomy,socialwelfare,andtheenvironment on the buffer areas (500 meters between quality. Mostly, hotspots are obviously located the forest and agriculture areas). The upper in the forest and agricultural areas. Therefore, northern provincial cluster 2 comprises total the main objective of in this work is to make forest fire protection zone area of 6,803 km2, a feasible assessment of forest fire protection accounting for 18.88 % of the total area. The zones along the boundary line of forest and results from GIS were validated by comparing agriculturalareasintheuppernorthernprovincial them with the field observation; they showed cluster 2 (Chiang Rai, Phayao, Phrae, and high consistency. This work provides useful Nan provinces). The feasible fire protection data for the Thai government to create zone database is provided for the Thai strategies to prevent forest fire protection governmental agencies to use as information zones from fire events related to the agricultural in forest fire and smog management. Through sector. Consequently, severe forest fire and brainstorming and group discussions, related smog issues could be mitigated effectively in government agencies came up with the result the future that kinds of biomass, accumulative hotspots, and slope are the major parameters that can be used for the feasible assessment of forest fire protection zones. The importance weight of each parameter was analyzed by the analytic hierarchy process (AHP). Then, the geographical information system (GIS) was performed for assessment of the feasible forest fire protection zone, and an online database was created. The results show that kinds of biomass, accumulative hotspot, and slope are suitable parameters to be used in the feasible assessment of the forest fire protection zones. Additionally, the eigenvector levels of parameters are high, medium, and low, respectively. The GIS results were analyzed 79

ภกาารคยาดใตกาส้ รณภ์าPMวะ2.5กสาาํ หรรเบัปปลระย่ีเทศนไทแยปในลองนาภคตมู ออิ นั ใากกล้ าศ (กรณศี กึ ษาในภาคเหนอื ตอนบนของประเทศไทย) ภายใตแ้ ผนงาน : กขอารงพปรัฒะเนทาศรไทะบยบ(ขกอ้ รมณูลศี Pกึ Mษา2.ใ5นเพพื้นื่อทลภี่ดาปคัญเหหนาือมตลอพนิษบอนา)กาศในอนาคตอันใกล้ Development the PfoMr 2T.5hIanilfaonrmd (aCtiaosneSSytsutdeyminfoUrpApierrPNoollrutthioenrnRTehdauilcatniodn) in the near-future รองศาสตราจารย์ ดร.ธรี ชัย อำ�ำนวยล้อเจริญ หวั หนา้ โครงการยอ่ ย : มหาวทิ ยาลัยพะเยา สังกัด : [email protected] Email : ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ณชิ าภา พาราศิลป ์ / มหาวทิ ยาลยั พะเยา ทมี วจิ ยั และสงั กัด : นางสาวภคินี เกยงค ์ / มหาวิทยาลยั พะเยา ในโครงการวิจัยนี้ จะเป็นการคาดการณ์ค่าความ เพิ่มข้ึนในพื้นที่ ภาคเหนือตอนบนซ่ึงพบสูงข้ึนประมาณ ตเขอม้ นขบน้ นแลในะกอานราแคพตรก่ โรดะยจใาชย้แขบอบง จPําMล2อ.5งในNพRนื้ CทMภี่ า-Cคเhหeนmอื ไม่เกิน 10% โดยเฉพาะบริเวณจังหวัดแม่ฮ่องสอนและ เชียงใหม่ ในขณะที่การเพิ่มข้ึนของดัชนีทางอุณหภูมิ ผลการทดสอบความน่าเชื่อถือของท้ังข้อมูลภูมิอากาศ บง่ ชถ้ี งึ อณุ หภมู ทิ เี่ พม่ิ สงู ขน้ึ อยา่ งสดุ ขว้ั ใน ภาคเหนอื บง่ ชี้ ท่ีความละเอียด 1 km พบว่า ข้อมูลยังคงให้ความน่า ถึงวิกฤตการเพิ่มขึ้นของอุณหภูมิซ่ึงมีแนวโน้มที่จะส่ง เช่ือถือโดยพบค่าความสอดคล้องของข้อมูลซึ่งถูกชี้วัด ผลกระทบต่อความแห้งแล้ง ภายใต้สภาวะเช่นน้ี โดย Index of Agreement (IOA) ในระดบั 0.78 สําหรบั ประกอบกับแนวโน้มของปริมาณฝนท่ีลดลง เปน็ สภาวะ ตวั แปร อณุ หภมู แิ ละ 0.65 สําหรบั ตวั แปรฝน และ Mean ทเ่ี ออื้ อาํ นวยตอ่ การเกดิ ปญั หามลพษิ ทางอากาศอยา่ งยงิ่ Biased มคี ่าเทา่ กับ 1.62 สําหรับอณุ หภูมิและ (- 1.88) ค่่ า ก า ร เ ป ลี่� ย น แ ป ล ง ค ว า ม เ ข้้ ม ข้้ น แ ล ะ สําหรับปริมาณน้ําฝน ในขณะท่ีค่าความคลาดเคล่ือน การแพร่่กระ จายของ P�อMเที2ีย.5บกทีั่ ับ� เ ปพลี่.�ศย.น2แ5ป3ล3ง–ใ นช่่วง พบวา่ ใหค้ า่ ความคลาดเคลื่อนลดลง สําหรับตัวแปรฝน ปีี พ.ศ. 2563 – 2572 เมื่ 2542 จากประมาณ 50% เหลอื 10% ในขณะทต่ี วั แปรอณุ หภมู ิ ในพื้นท่ีภาคเหนือตอนบน โดยรวมพบว่ามีการ เพ่ิมข้ึน มีค่าความคลาดเคลื่อน เพ่ิมขึ้นเล็กน้อยจาก 0.12% สคงิ่าหคาวคามมเกขนั้มยขา้นยขนอตงลุ PาคMม2.5พฤในศเจดกิ ือานยกนุมแภลาะพธนัันวธา์ คมมีนาแคลมะ เปน็ 6% ข-ณะCทhคี่ eา่ คmวามเเมข่ือม้ ขเทน้ ีขยอบงกPับMค2.5่าจตากรแวบจบวจัดาํ จลรอิงง มแี นวโนม้ ลดลงในเดอื นมกราคม พฤษภาคม มถิ นุ ายน และ NRCM จากกรมควบคุมมลพิษ พบว่า ในระดับสูง ให้ค่า กสงรู สกดุฎใานคเมดอืแนนมวนีโนาม้คกมาบรรเเิพวม่ิณขจนึ้ งั คหา่วคดั วเชามยี งเขรม้ายขน้พขะอเยงาPนMา่ 2น.5 สอดคล้องกับค่าตรวจวัดจริงจากกรมควบคุมมลพิษ ในปี พ.ศ. 2563 ในระดบั ดถี งึ ดมี าก ซง่ึ สามารถ บง่ ชไี้ ดด้ ว้ ย แม่ฮ่องสอน เชียงใหม่ และลําพูน และผลการคาดการณ์ ค่าดัชนีความสอดคลอ้ ง (Index of Agreement, IOA) คุณภาพอากาศของภาคเหนือตอนบนตาม ในช่วงปี ท่ีระดับ 0.80 โดยพบค่าความคลาดเคล่ือนซึ่งบ่งช้ีด้วย พ.ศ. 2563 - 2572 พบว่า ระดับคุณภาพอากาศท่ี ค่า Fractional error ในระดับ 0.043 และค่าเบย่ี งเบน ควรเฝ้าระวังในช่วงเดือนกุมภาพันธ์ ถึง เมษายน ซึ่งใน มาตรฐานเท่ากับ 30.2 แต่อย่างไรก็ตามยังคงให้ค่าการ เดือนมนี าคม พบวา่ อยใู่ นระดบั สง่ ผลกระทบต่อสุขภาพ จําลองทสี่ ูงกวา่ คา่ ตรวจวดั จรงิ กว่า 21.9 μg/m3 อย่างมาก (very unhealthy) และอันตราย (hazard) ในขณะท่ีการวิเคราะห์ความแปรปรวนของสภาพ ในทุกจังหวัดในพ้ืนท่ีภาคเหนือตอนบน โดยที่ปัจจัยที่ ภมู ิอากาศจากขอ้ มลู ภูมิอากาศ พบว่า โดยทัว่ ไปปรมิ าณ สพ่งบผว่ลา่ ตก่อารPปMลด2.5ปลใ่น่อพยจื้นาทกี่ ภาคเหนือตอนบนในอนาคต ฝนปีอนาคตมีปริมาณลดลง โดยปริมาณฝนสะสม Organic Carbon (OC) และ รายปีอนาคตมีค่าเฉล่ียรวมลดลง 6.56% ปริมาณฝน ภSูuมู ิlอิ fาaกteาศท(ี่S่�มOีผี 4ล2-)ได้ม้แีีผก่ล่ ฝต่น่อแPลMะค2ว.5ามขชืณ้�นะที่่�ตััวแปรทาง เปลยี่ นแปลงแตกตา่ งกนั ในแตล่ ะพน้ื ท่ี โดยพบปรมิ าณฝน 80 งานวจิ ัยและนวัตกรรมประเดน็ แนวทางการป้องกันและแก้ไขปัญหาฝนุ่ ละอองขนาดเลก็ PM2.5 ประจำำ� ปงี บประมาณ 2563

งานวิจัยและนวัตกรรมประเด็นแนวทางการปอ้ งกนั และแก้ไขปัญหาฝนุ่ ละอองขนาดเลก็ PM2.5 ประจำำ� ปีงบประมาณ 2563 PurneddicetironcoflPimM2.a5 ftoreTchahilaanndginethceonenadr-iftutiourne (case study in upper northern Thailand) In this project, we predicted the The change in concentration and concentration and distribution ofuftPuMre2.u5 sininugpptheer Fdeisbtrruibauryti,oMn aorfchP,MA2u.5gtuesntd, santod increase in northern Thailand in the near September, NRCM-Chem model. The reliability results of October, November, and December, and tends climate data at 1 km resolution revealed that to decrease in January, May, June, and July the data remained reliable, with concordance in the near future. High concentrations of PNMan2.5, as evaluated by the Index of Agreement (IOA) were found in Chiang Rai, Phayao, of 0.78 for temperature and 0.65 for rain. Mae Hong Son, Chiang Mai, and Lamphun. Meanwhile, the mean bias for temperature was The anticipated air quality of upper northern 1.62 and (-1.88) for rainfall. While the standard Thailand was discovered to be the air quality deviation for precipitation decreases from 50% level that should be monitored from February to 10%, it marginally increases from 0.12 to April. It was discovered to be exceedingly to 6% for temperature. The ma gordoeulnedd-bPaMse2d.5 harmful and dangerous in all provinces of concentrationwas compared to northern Thailand. The factors that will affect measurement from the Pollution Control PwMer2e.5 in the upper northern region in the future Department (PCD). The results revealed that found to be organic carbon (OC) and the consistency was good to very good, with spruelcfiaptietati(oSnOa4n2-d) emissio n s , as well as an IOA of 0.80, a fractional error of 0.043, humidity. a standard deviation of residue of 30.2 and a mean bias of 21.9 μg/m3. While analyzing climate variability using climate data, it was discovered that, in general, the amount of rainfall in the next few years has been reduced by roughly 6.56%. Precipitation increased in the upper northern region, which was found to increase by at least 10 %, especially in Mae Hong Son and Chiang Mai provinces, while increasing temperature indices indicate an extreme temperature rise in the north of Thailand, which is likely to affect drought conditions under these conditions. Drought and a trend of reduced rainfall are favorable conditions for air pollution problems. 81

การประเมนิ ความเหมาะสมสาํ หรบั สรา้ งแนวปอ้ งกนั ไฟ เพอ่ื การบรหิ าร จดั การไฟปา่ และหมอกควนั ในพน้ื ทก่ี ลมุ่ จงั หวดั ภาคเหนอื ตอนบน 2 ภายใตแ้ ผนงาน : กขอารงพปรัฒะเนทาศรไทะบยบ(ขกอ้ รมณลู ศี Pกึ Mษา2.ใ5นเพพ้นื่อื ทลภ่ีดาปคัญเหหนาอืมตลอพนษิ บอนา)กาศในอนาคตอันใกล้ Development the PfoMr 2T.5hIanilfaonrmd (aCtiaosneSSytsutdeyminfoUrpApierrPNoollrutthioenrnRTehdauilcatniodn) in the near-future ผชู้ ว่ ยศาสตราจารย์ ดร.อนุสรณ์ บุญปก หวั หน้าโครงการยอ่ ย : มหาวิทยาลัยพะเยา สังกัด : [email protected] Email : ผ้ชู ว่ ยศาสตราจารย์ ดร. นิติ เอย่ี มช่ืน / มหาวทิ ยาลัยพะเยา ทีมวิจยั และสังกัด : นายศิรสิทธิ์ มีศริ ิ / มหาวิทยาลยั พะเยา นายสทิ ธิชยั มงุ่ ดี / สำ�ำนกั งานปลัดกระทรวงทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละสงิ่ แวดล้อม ปญั หาไฟปา่ และหมอกควนั ในพน้ื ทภ่ี าคเหนอื ฐานข้อมูลออนไลนเ์ พ่อื เผยแพร่ ผลงานวิจัย ของประเทศไทยส่งผลกระทบอย่างกว้างขวาง ค่าข้อมูลปัจจัยท่ีมีอิทธิพลต่อการวิเคราะห์ ตอ่ สภาพเศรษฐกจิ สงั คม และสง่ิ แวดลอ้ ม พนื้ ทท่ี มี่ ี พ้ืนท่ีเหมาะสมสําหรับสร้างแนวป้องกันไฟ จํานวนจุดความร้อนและพ้ืนที่เผาไหม้ส่วนใหญ่ ประกอบด้วย ข้อมูลจุดความร้อนสะสม ข้อมูล อยู่ ในพ้ืนทปี่ ่าไม้และเกษตรกรรม ดงั นน้ั งานวจิ ยั ชนิดเชื้อเพลิง และระดับความลาดชันของพื้นท่ี น้ีมีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์และสร้างแผนท่ีที่มี ซง่ึ มคี า่ ระดบั นาํ้ หนกั ความสําคญั สงู ปานกลาง และ ความเหมาะสมสําหรับการสร้างแนวป้องกันไฟ ตาํ่ ทส่ี ดุ ตามลาํ ดบั ผลการวเิ คราะหแ์ ละประเมนิ ดว้ ย ในพื้นท่ีแนวรอยต่อระหว่างพ้ืนท่ีป่าไม้และพื้นที่ ระบบสารสนเทศภูมิศาสตร์ พบว่า ในพ้ืนท่ี เกษตรกรรม ในพ้ืนท่ีจังหวัดภาคเหนือตอนบน 2 การใช้ประโยชน์ท่ีดินบริเวณแนวรอยต่อระหว่าง (จงั หวดั เชยี งราย พะเยา แพร่ และนา่ น) เพอื่ เผยแพร่ พ้ืนท่ีป่าไม้ และพื้นที่เกษตรกรรม (ไม่นําการใช้ ให้หน่วยงานท่ีเก่ียวข้องนําไปใช้ประกอบการ ประโยชน์ที่ดินประเภทท่ีอยู่อาศัย พื้นที่เบ็ดเตล็ด วางแผนบริหารจัดการไฟป่าและปัญหาหมอกควัน และแหล่งนา้ํ มารว่ มในการประมวลผล) พิจารณา โดยได้รวบรวม วิเคราะห์ข้อมูล และพิจารณา เฉพาะพน้ื ที่500เมตรจากแนวรอยตอ่ ของพน้ื ทป่ี า่ ไม้ ประเมินพ้ืนท่ีเหมาะสมสําหรับสร้างแนวกันไฟ และเกษตรกรรม)ในพน้ื ทจ่ี งั หวดั ภาคเหนอื ตอนบน2 จากการระดมสมองกับหน่วยงานผู้ใช้ประโยชน์ มีพ้ืนที่เหมาะสมสําหรับสร้างแนวป้องกันไฟ พบว่าปัจจัยที่สําคัญที่ถูกนํามาวิเคราะห์ (ระดบั ความเหมาะสมมาก เหมาะสมปานกลาง และ หาพื้นท่ีท่ีเหมาะสมในการสร้างแนว ป้องกันไฟป่า เหมาะสมน้อย) รวมท้ังส้ิน 6,803 ตร.กม. หรือ ได้แก่ ข้อมูลจุดความร้อนสะสม ข้อมูล คดิ เปน็ รอ้ ยละ 18.88 ของพนื้ ทภ่ี าคเหนอื ตอนบน 2 ชนิดเช้ือเพลิงและระดับความลาดชันของพื้นที่ ฐานข้อมูลได้รับการตรวจสอบและยืนยันความ โดยกําหนดค่าน้ําหนักของปัจจัยโดยใช้เทคนิค สอดคลอ้ งกบั ขอ้ มลู การสํารวจภาคสนาม และจดั ทาํ การวิเคราะห์ตามลําดับช้ัน (Analytic Hierarchy เป็นระบบฐานข้อมูลออนไลน์เพื่อเผยแพร่สําหรับ Process: AHP) วิเคราะห์พ้ืนที่เหมาะสม หนว่ ยงานท่เี ก่ียวข้องนาํ ไปประยกุ ตใ์ นการวางแผน ในการสร้างแนวป้องกันไฟป่าด้วยระบบ บริหารจัดการปัญหาไฟป่าและหมอกควันใน สา รสนเ ทศภูมิศาสตร์ ( Geograp hic al อนาคตได้อยา่ งเหมาะสม Information System: GIS) และจัดทําระบบ 82 งานวจิ ยั และนวตั กรรมประเด็นแนวทางการปอ้ งกันและแก้ไขปัญหาฝนุ่ ละอองขนาดเล็ก PM2.5 ประจำำ� ปีงบประมาณ 2563

งานวจิ ัยและนวตั กรรมประเดน็ แนวทางการป้องกนั และแก้ไขปญั หาฝนุ่ ละอองขนาดเลก็ PM2.5 ประจำำ� ปงี บประมาณ 2563 Feasibility Assessment of Forest Fire Protection Zones for Forest Fire and Smog Management in Upper Northern Provincial Cluster 2 Forest fire and smog issues in Northern The GIS results were analyzed using land-use Thailand are severe. These issues result in data related to kinds of forest and agriculture detrimental impacts on many sectors including (except data of urban and built-up, water, and theeconomy,socialwelfare,andtheenvironment miscellaneous), focusing on the buffer areas quality. Mostly, hotspots are obviously located (500 meters between the forest and agriculture in the forest and agricultural areas. Therefore, areas). The upper northern provincial cluster 2 the main objective of in this work is to make comprises total forest fire protection a feasible assessment of forest fire protection zone area of 6,803 km2, accounting for 18.88% zones along the boundary line of forest and of the total area. The results from GIS were agricultural areas in the upper northern validated by comparing them with the field provincial cluster 2 (Chiang Rai, Phayao, observation; they showed high consistency. Phrae, and Nan provinces). The feasible fire This work provides useful data for the Thai protection zone database is provided for the government to create strategies to prevent Thai governmental agencies to use as forest fire protection zones from fire events informationinforestfireandsmogmanagement. related to the agricultural sector. Consequently, Through brainstorming and group discussions, severe forest fire and smog issues could be related government agencies came up with the mitigated effectively in the future. result that kinds of biomass, accumulative hotspots, and slope are the major parameters that can be used for the feasible assessment of forest fire protection zones. The importance weight of each parameter was analyzed by the analytic hierarchy process (AHP). Then, the geographical information system (GIS) was performed for assessment of the feasible forest fire protection zone, and an online database was created. The results show that kinds of biomass, accumulative hotspot, and slope are suitable parameters to be used in the feasible assessment of the forest fire protection zones. Additionally, the eigenvector levels of parameters are high, medium, and low, respectively. 83

กกาารรพถฒั ดนาถแบอบยจำำ�กลาอรง ใชท้ ดี่ นิ (LUR) เพอื่ พยากรณป์ รมิ าณ PM2.5 ในเขตกรงุ เทพมหานครและปรมิ ณฑล หวั หน้าโครงการ : ดร.ไกรวุฒิ กัลวิชา สังกดั : วทิ ยาลยั วทิ ยาศาสตรส์ าธารณสขุ จฬุ าลงกรณม์ หาวิทยาลยั Email : [email protected] ทีมวิจัยและสังกดั : ดร.ชพู ันธ์ ชมภูจนั ทร์ ภาควชิ าวิศวกรรมชลประทาน คณะวิศวกรรมศาสตร ์ กำำ� แพงแสน มหาวิทยาลยั เกษตรศาสตร์ วิทยาเขตกำำ� แพงแสน ปัญหาฝุ่นละอองขนาดเล็กที่มีขนาดเส้น ได้ใช้ข้อมูลย้อนหลังตั้งแต่เดือนมิถุนายน 2560 ใผน่าบนรศรูนยยา์กกาลศานงเับลเ็กปก็นวป่าัญ2ห.า5สิ่งไแมวคดรลอ้อนมท(Pี่สำM�ำค2ั.ญ5) ถึงกันยายน 2564 ซ่ึงเป็นข้อมูลท่ีสมบูรณ์ที่สุด มาใช้สร้าง จากแบบจำ�ำลองถดถอยการใช้ที่ดิน ท่ีส่งผลกระทบต่อสุขภาพ สถานีตรวจวัดฝุ่น พกาบรวค่ามปนริมาาคณมขNนOส2่ง ในบรรยากาศ และ พน้ื ที่ถนน เหล่่านี้้�มีีอยู่ �อย่่างจำกััดและไม่่ได้้ครอบคลุุมทั่ �วทุุก สถานีรถ สนามบิน ในรัศมี พื้�นที่� จึึงทำให้้ขาดข้้อมููลเพื่�อการจััดการในด้้าน ใ5น0ข0ณเมะทตรี่พ้ืนสทัมี่เพมันือธง์กักบาปรรคิม้าาณในฝุ่นรัศมPMี 120.50ท่ีสเมูงขตึ้นร การวางแผนเพื่�อลดฝุ่�น และการเฝ้า้ ระวังั ผลกระทบ ต่อ่ สุขุ ภาพ การศึกึ ษานี้้�มีจี ุดุ ประสงค์เ์ พื่�อศึกึ ษาการ และพน้ื ที่แหลง่ น้�้ำำ ในรศั มี 200 เมตร สมั พันธ์กบั กครวะาจมาสยัมตพวั ันขธอ์กงฝับนุ่ ปัจPจMัย2ท.5 าเชงองิ พุต้นืุนทิย่ีแมลวะิทเยวาลารศวึกมษถาึง ปริมาณฝุ่นท่ีลดลง (p < 0.001) แบบจำ�ำลองที่ ได้มคี า่ R2 = 0.78 (RMSE = 0.0932) และมคี า่ การสร้างแบบจำ�ำลองสมการถดถอยการใช้ที่ดิน Cross-validation R2 = 0.76 แบบจำ�ำลองท่ีได้ (Land use regression model: LUR) สทาี่ไมมา่มรีสถถนำา�ำนไปีตใรชว้ใจนวกัดาไรดพ้ ยขา้กอรมณูลคฝ์ ุน่วาPมMสัม2.5พบันรธเิ ว์กณับ เขพอ่ืองกครางุดเทกาพรมณห์ปานรคิมราแณลฝะุ่นปรPมิ Mณฑ2.5ล ในบรรยากาศ การใช้ท่ีดินน้ีจะเป็นแนวทางประยุกต์ใช้เพื่อ มีการนำ�ำข้อมูล ในการศกึ ษานี้ การจัดสรรพ้ืนที่ให้เหมาะสมท่ีจะช่วยลดปริมาณ ตรวจวัดมาใช้ โPดMยอ2.า5ศยัย้อขน้อหมลูลังกา1ร0ใชป้ที ่ีดจินากขส้อถมานูลี ปฝุ่รนิมณPฑMล2.5แลใะนแเบขบตจพำำ� ื้นลทองี่กนรยีุ้งังเสทาพมมารหถาในช้เคพร่อื แกลาะร อุตุนิยมวิทยา ภาพถ่ายดาวเทียม มาประกอบ และใช้สมการถดถอยพหุคูณในรูปแบบการวัดซ้�้ำำ ประเมนิ ผลกระทบตอ่ สุขภาพจาก PM2.5 ต่อไป ใมนีกกาารรกสรระา้ จงาแยบตบัวจแำำ� ปลรอผงันกตาารมศฤกึ ดษูกาพาลบวแา่ ลฝะนุ่ มีคPMวา2ม.5 ปสสัมัมรพิพมันันาธณธ์ใ์ในฝนรุ่นระะมดดีบัสับูปงสใานนูงกพกับลื้นาฝทงุ่นก่ีฝับั่งPตMNะO1ว02ันแแตลลกะะไ มีความ ปOจ3 โดย นถึง ทิศเหนือของกรุงเทพฯ ในการสร้างแบบจำ�ำลอง 84 งานวิจยั และนวตั กรรมประเด็นแนวทางการป้องกนั และแก้ไขปัญหาฝุน่ ละอองขนาดเล็ก PM2.5 ประจำ�ำปงี บประมาณ 2563

งานวิจยั และนวตั กรรมประเดน็ แนวทางการป้องกันและแก้ไขปญั หาฝ่นุ ละอองขนาดเลก็ PM2.5 ประจำำ� ปีงบประมาณ 2563 The development of land use regression model (LUR) for PM2.5 predicting in Bangkok area and vicinity Particulate matter with an aerodynamic with the increasing of PaMre2a.5s level, while the less than 2.5 µm (P ME2x.5p)oissuriem po rtant town and commercial and the water envi r onmenta l issue. to high body area were significantly associated choenacltehntorautticoonmofesP.MT2.h5 ecamn ocanuitsoeritnhge adverse with the decreasing 0o.f76PM(R2M.5 S(pE < 0.001). station The LUR model R2 = = 0.0932) number is limited and not cover the large with the Cross-validation R2 = 0.76. area. This study aims to investigate the This LUR model can be uwsheedretothpermedoicntitPorMin2g.5 spatiotemporal distribution toefoProMlo2.5g and level in the other location correlation wi th other me ical station is not available. The relationship parameters. Moreover, the study also aims to bbeetawgeueindePliMne2.5foarntdhelapnrdopuesrelainndthmisanstaugdeymceannt develop the land use regression model (LUR) faoreraP. MTh2.e5 prediction in Bangkok and vicinity atorerae.dMucoeretohveePr,Mt2h.5e in Bangkok and vicinity retrospective data from monitoring LUR can also be used stations for 10 years were used along with for the health impact assessment from PM2.5 the meteorological data, land use data, and exposure. remote sensing data. Multivariate regression analysis with repeated measure data were used to construct aLnUdRv. RiceinsiutyltsasreuaggweesrteedstehaastoPnMal2ly.5 in Bangkok wawdnieistdsthrtiOPbto3uM.tteh1P0deMa.nnP2od.M5rmti2hs.5oolhedfivegBerhaalslntyewgkcceooorekrnrchaeeirlganehtaterl.ydaTtcoweodidrtrheienvlNeatltOohe2pde, LUR, the most complete data period from June 2017 to September 2020 were used. Final LUR mtraondseplosrutagtgioenst,eadntdhaatirNpoOr2t level and the road, area within 500 m buffer zone were significantly associated 85

ฝกานุ่ รจขำ�ำนแนากดแเหลลก็่งกกำ�ำวเนา่ดิ 2.5ไมครอน ในพ้นื ท่ีเขตเมอื งจังหวดั พิษณโุ ลก หัวหนา้ โครงการ : รองศาสตราจารย์ ดร.ธันวดี ศรธี าวริ ตั น์ สงั กดั : หลกั สตู รวชิ าวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลย ี สงิ่ แวดลอ้ ม คณะวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี มหาวทิ ยาลยั ราชภฏั พิบลู สงคราม Email : [email protected] ทมี วจิ ัยและสังกดั : ผชู้ ่วยศาสตราจารย์ ดร.อรชร ฉมิ จารย์ หลกั สตู รวชิ าวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยสี ง่ิ แวดลอ้ ม คณะวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี มหาวิทยาลยั ราชภัฏพบิ ลู สงคราม ทกี่ ำำ� หนดไว้ 50µg/m3 อยู่3เดอื นคอื เดอื นมกราคม- มนี าคม พ.ศ. 2564 1ส6ว่ .น8±P9M.62.5- ในเขตพนื้ ทก่ี ง่ึ เมอื ง มคี า่ เฉลย่ี อยใู่ นชว่ ง 84.6±18.5 µg/m3 และมคี า่ เกนิ มาตรฐาน อยู่4 เดอื น คอื เดอื นธนั วาคม พ.ศ. 2563 - มนี าคม พ.ศ. 2564 ผลการวเิ คราะห์ องคป์ ระกอบทางเคมี พบว่า สดั ส่วนองคป์ ระกอบ คทาารงบ์เคอมนใี มนากPทMสี่ 2ดุ.5 ในเขตพื้นทเี่ มอื งมอี งคป์ ระกอบ รองลงมาเปน็ ปรมิ าณแอนไอออน แคทไอออน และปรมิ าณธาตพุ บนอ้ ยสดุ ตามลำำ� ดบั รวมท้ังหมดคิดเป็น 98% ของปริมาณ พPบMว2่.า5 ทั้งหมด เช่นเดียว กันกับ พื้นที่ก่ึงเมือง มีองค์ประกอบคาร์บอนมากที่สุด รองลงมา การศึกษาครั้งน้ีมีวัตถุประสงค์เพ่ือศึกษา เป็นปริมาณแอนไอออน แคทไอออน และ ความเข้มข้นและองค์ประกอบทางเคมีของ ปริมาณธาตุ ตามลำ�ำดับ รวมท้ังหมดคิดเป็น ใฝนนุ่ เลขะตอจอังงหPวMัด2พ.5ิษตณาุโมลกการรเปวลมยี่ ทนั้งแจำป�ำลแงนขกอปงฤระดเกู ภาทล แ9P5หM%ลF่งกพขำ�ำอบเนงวปิด่าริมเPขาMตณ2เ.ม5 PือดMง้วม2ย.ีแ5แหบทลบั้ง่งหจกำำ�ำม�ำลดเนองิดกผาู้ร5รับจำ�สแำแัมหนผลักส่ง แกาลระศสกึ ัดษสา่วคนวาแมหเขลม้่งขกำน้�ำขเนอิดงฝขนุ่ อลงะฝอุ่นอลงะขนอาอดงเลPก็ Mกว2.า่5 ไดแ้ ก่ Traffic emission (28%) Construction dust 2.5 ไมครอน โดยการเก็บตัวอย่างต่อเนื่อง (11%) Biomass burning (25%) Road dust 24 ช่ัวโมง ตั้งแต่เดือนกรกฎาคม พ.ศ. 2563 (15%) และ Mineral dust (21%) สว่ นเขตกง่ึ เมอื ง ถงึ เดอื นมนี าคม พ.ศ. 2564 ในพน้ื ทศี่ กึ ษา 2 พน้ื ที่ มีแหลง่ กำ�ำเนดิ 5 แหล่ง ได้แก่ Biomass burning ได้แก่ พื้นที่เมือง และพื้นทกี่ ง่ึ เมือง พบว่าค่าความ (22%) Road dust (36%) Traffic emission เ1ข0้ม.ข9้น±3P.M92-.75ใ0น.เ7ข±ต1พ4ืน้ .ท7่ีเมµอื gง/มmีค3่าเแฉลล่ียะอมยีคใู่ ่านเชกว่ ินง (16%) Mineral dust (9%) และ Construction dust (17%) ซ่ึงผลการศกึ ษาทไี่ ดส้ ามารถนำำ� ไปใช้ มาตรฐานคุณภาพอากาศในบรรยากาศทั่วไป ในการวางแผนการจดั การคุณภาพอากาศตอ่ ไป 86 งานวจิ ัยและนวตั กรรมประเด็นแนวทางการปอ้ งกนั และแก้ไขปญั หาฝนุ่ ละอองขนาดเลก็ PM2.5 ประจำำ� ปงี บประมาณ 2563

งานวิจยั และนวตั กรรมประเด็นแนวทางการปอ้ งกนั และแก้ไขปัญหาฝุ่นละอองขนาดเลก็ PM2.5 ประจำำ� ปงี บประมาณ 2563 Source apportionment of particulate matters size less than 2.5 micron in urban areas of Phitsanulok This research aims to study the cation, and element, respectively, account- concentration oafnPdMid2.5e and i ts chemical ing for 95%. Source apportionment of PiM.e2..5, compositions ntify th e source in the urban site was five facto rs, apportionment. The 24-hour PtoMM2.5arscahm2p0l2e1s Traffic emission (28%), Construction dust were collected from July 2020 (11%), Biomass burning (25%), Road dust in urban and semi urban sites of Phitsanulok. (15%) and Mineral dust (21%). In the semi Results showed that wthaesPMin2.5t concentration urban site, there were five factors, i.e., of the urban site he range of Biomass burning (22%), Road dust (36%), 10.9±3.9-70.7±14.7 µg/m3 and did exceed the Traffic emission (16%), Mineral dust (9%) and air quality standard (50 µg/m3) during January - Construction dust (17%). The results of this tMhaercshem2i02u1rb. aTnhesitPeMw2.a5sc oncent ration of study can be used in air quality management. in the range of 16.8±9.6 - 84.6±18.5 µg/m3 and did exceed the air quality standard (50 µg/m3) during December 2020-March 2021. The results hfoiguhnedsttahmatoPunMt2o.5f in the urban site had the carbonaceous components, followed by anion cation and element, respectively, accounting for 98%. In the semi urban site, carbonaceous components were found to be the highest, followed by anion, 87

4 กลุ่มการจัดการแหลง่ กำำ� เนดิ



ฝแหนุ่ ลลง่ ทะอม่ี าอขงอขงนาดเลก็ กวา่ 2.5ไมครอน ในพนื้ ทกี่ รงุ เทพฯ และปรมิ ณฑล หวั หน้าโครงการ : รองศาสตราจารย์ ดร.นเรศ เชอื้ สวุ รรณ สงั กัด : มหาวทิ ยาลยั เทคโนโลยีสุรนารี Email : [email protected] ทมี วจิ ัยและสังกดั : นายพันธศกั ด์ิ ถิรมงคล กรมควบคุมมลพิษ ดร.อมรพล ชา่ งสพุ รรณ, นายจรี ะฉตั ร ศรแี สน กรมวทิ ยาศาสตร์บริการ การเก็บตัวอย่างฝุ่นละอองขนาดเล็กกว่า ธาตหุ ลกั พบในระดบั สงู กวา่ ธาตอุ นื่ ไดแ้ ก่ B Al Fe Zn 2.5 ไมครอน (RPMM)2.5ไ) ด้วยเครื่องเก็บตัวอย่าง และ Pb โดยเฉลี่ยมีเหล็ก (Fe) สูงกว่าธาตุอื่น มาต รฐาน (F ด้ดำ�ำเนินการในจังหวัด ในทุกจังหวัดในระดับนาโนกรัมต่อลูกบาศก์เมตร สมุทรปราการ สมุทรสาคร นครปฐม นนทบุรี กลมุ่ ธาตุรองมีทองแดง แมงกานสี แบเรียม พลวง และ ปทมุ ธานี (พ.ศ. 2563 – 2564) เกบ็ ตัวอยา่ ง นิกเกลิ ทมี่ กั พบบอ่ ย จากแหล่งกำ�ำเนิดที่มีการเผาไหม้เชื้อเพลิงและ ลัก ษมณักเะกสาัณะกฐลาุ่มนรขวอมงกันPMล2ัก.5ษณไมะ่มทีราูปงรเค่ามงี กิจกรรมอุตสาหกรรม วิเคราะห์องค์ประกอบ แน่นอน ทางเคมีในกลุ่มไอออนละลายน้�้ำำ 10 ชนิด ของแหล่งกำ�ำเนิด (source profiles) แตกต่าง ธาตุ 21 ชนดิ สารอนิ ทรยี ค์ ารบ์ อนและธาตคุ ารบ์ อน กันตามแหล่งกำ�ำเนิด เช่น การเผาไหม้น้�้ำำมันเตามี รวมทั้งประเมินการเคล่ือนท่ีของการจราจรบน วาเนเดียมสงู การเผาไหม้ชวี มวลมโี พแทสเซียมสูง ถนนวงแหวนรัชดาภิเษกและกาญจนาภิเษก การหาสัดส่วนแหล่งกำ�ำเนิดด้วยแบบจำ�ำลอง PMF ระดับ ตPรMเก2.ิด5 สูงกว่า 50 ไมโครกรัมต่อ พฤดบกู วาา่ ลPใMน2ภ.5ามพแี รหวมลพง่ กบำำ� วเา่นดิสถเปาลนย่ีฯี นใไนปพตน้ื าทมก่ีพรน้ื งุ ทเทแี่ พลฯะ ลู ก บาศก์เม ข้ึนบางวันในช่วงฤดูหนาว แต่ระดับที่เพิ่มขึ้นหรือลดลงในแต่ละจังหวัด มีแหล่งกำ�ำเนิดหลักที่สำ�ำคัญหลัก คือ การจราจร ไม่เท่ากัน ปัจจัยของแหล่งกำ�ำเนิดเสริมกับ ฝนุ่ ทตุ ยิ ภมู โิ ดยเฉพาะซลั เฟต การเผาชวี มวล การเผา สภ า พอุตุนิยมวิทยาท่ีจำ�ำกัดก าร เ คล่ื อนที่ กากของเสีย ผสมกับฝุ่นจากการฟุ้งกระจายจาก แ ล ะ ร ะ บ า ย อ า ก า ศ มี ส ่ ว น สำ� ำ คั ญ ต ่ อ ก า ร ถนนและเศษดนิ พน้ื ทปี่ รมิ ณฑลมแี หลง่ กำำ� เนดิ หลกั ลสมัสีกะดัษสสมณว่ นะPใขนMอชง2ว่ .ค5งวรออ้ายมงลคสะั์มป2พร1ัะน–กธ3อ์ข1บอขงขแอองกงน๊ส้ฝ้� ำำตุ่หนั้งนทตกั ุต้นPิยแMภล2ูมะ.5ิ คือ ฝุ่นทุติยภูมิ การเผาไหม้เชื้อเพลิงในการ ประกอบกจิ การ การเผาชวี มวล การเผากากของเสยี การฟุ้งกระจายของเศษดินจากถนนหรือพื้นผิว ฝุ่นทุติยภูมิค่อนข้างชัดเจนในพ้ืนที่มีเมืองที่มี ใเผนาชไ่วหงมP้เMช้ือ2.5เพสลงู ิงนกา่ารจละดชป่วรยิมลาดณรจะรดาับจรกาแรลสะะกสามร อตุ สาหกรรม (สมทุ รสาคร สมทุ รปราการ) สงั เกตได้ จากระดับของซัลเฟตไอออนท่ีพบในปริมาณสูง ใPนMช2.่ว5ลงรงไ้อดย้ ทลง้ัะน้ี การควบคมุ ฝนุ่ ทตุ ยิ ภมู ทิ มี่ สี ดั สว่ น กว่าไอออนละลายน้�้ำำชนิดอื่นในทุกสถานีฯ และ 21 – 31 ต้องคำ�ำนึงถึงการลด ทุกฤดูกาล ปริมาณของสารอินทรีย์คาร์บอนเป็น ปริมาณแก๊สต้ังต้น (precursors) โดยเฉพาะ อแลงคะป์ธารตะกคุ อารบบ์ หอลนกั ขธอาตงปุPรMมิ 2า.5ณตนามอ้ ดยว้ 5ยซชลันเดิ ฟเตปไน็ออกอลนมุ่ แก๊สซัลเฟอร์ไดออกไซด์ ปัญหาการสะสม PM2.5 ลดลงในชว่ งในฤดูร้อนและฝน 90 งานวจิ ัยและนวัตกรรมประเด็นแนวทางการป้องกันและแก้ไขปญั หาฝนุ่ ละอองขนาดเลก็ PM2.5 ประจำ�ำปงี บประมาณ 2563

งานวิจัยและนวตั กรรมประเด็นแนวทางการป้องกันและแก้ไขปญั หาฝนุ่ ละอองขนาดเล็ก PM2.5 ประจำ�ำปีงบประมาณ 2563 SinoBuanrgckeoksaondfNPeaMrb2y.5Provinces FRM samplers were used as the related quit well with twheithseincdounsdtarrieysP(MSa2m.5 uint primary tool for collecting airborne NPMak2h.5oinn urban locations mixed Samut Prak arn, Samut Sakhon, Prakarn, Samut Sakhon). High sulfate levels Pratom, Nonthaburi, and Patum Thani (2020 - were found at all sites and seasons. a2t0t2h1e).faScoiulitriceessthamatpultiinligzeoffuPeMl o2.i5l,wdaiesspeelr,fnoartmureadl shapeMs,omrpohsotllyogayggorfegPaMte2s.5 showed irregular of small particles. gas (LPG), and coal as the primary fuels. Source profiles were mostly differentiate by The source sampling was also conducted chemical components. For example, fuel oil at industrial settings, construction sites, combustion has high vanadium and biomass and experimental charcoal grilling of meat. combustion has high potassium content. All samples were later analyzed for Source apportionment by the PMF model 10 water-soluble ions, 21 elements, organic indicated spatial and temporal variations of and elemental carbon. Scanning electron source contributions. Bangkok sites generally microscope was used to examine particle has traffic, secondary (mainly sulfate) aerosols, morphology and its composition. Traffic mass biomass burning, waste burning, fugitive flow was evaluated on two ring-roads, and road dust as the main sources. Other Ratchadaphisek and Kanjanaphisek. nearby provinces have secondary aerosols, someLdeavyeslsinowfinPtMer2,.5buext ctheeedcehdan5g0esuvga/mrie3doant fuel combustion, biomass and waste burning, re-suspended dust as the main sources. During each site. Local source strength influenced the tachonendcmfeunoetnlrtachtoiomonfbshu. siHgtoihownPeMwvei2lr.l5,,rceroesndutulrtociltnioolfnosweocefortnPrdaMfafr2icy.5 level of vcehratincgael sdiisnpePrMsi2o.5ncionntcheentartamtioonspshaenrde limited and low wind speed exacerbated the aerosols require the reduction of precursor PSaceMcc2ou.5nmmduaalrsaystPiionMnD2.e5ocafecmcPoMbuen2r.5t.eDdinaaibltyhopeurtes2ct1uu%rdsy–or3ag1ra%esaeossf. wgaesreesw, iethsipnetchiealdlyailSyOs2t.anPdMar2.d5 concentrations and rainy seasons. during summer 91

โแคละรกลงไกกกาารรเกวดิ จิ ฝยันุ่ ทแตุ หยิ ภลมู ง่ บิ กรำเิ วำ� ณเนใกดิลผ้ วิPดMนิ 2.5 ดว้ ยเทคนคิ องคป์ ระกอบทางเคมแี ละสถานะทางอายขุ องฝนุ่ หวั หนา้ โครงการ : ผชู้ ว่ ยศาสตราจารย์ ดร.สรุ ัตน์ บัวเลศิ สังกัด : คณะสิง่ แวดลอ้ ม มหาลยั เกษตรศาสตร์ Email : [email protected] ปัญหาฝุ่นละอองขนาดไม่เกิน 2.5 ไมครอน Fe, Al, Zn และ K ปรมิ าณสงู สามารถระบไุ ด้วา่ ส(Pิ่งMแว2.ด5)ล้อในมพเ้ืนศทรี่กษรฐุงกเจิทพแมลหะาสนุขคภราสพ่งขผอลงกปรระะทชบาชตน่อ ชPวีMม2ว.5ล ในบรรยากาศมาจากการเผาไหม้เชื้อเพลิง ไอเสยี จากยานพาหนะ ฝนุ่ ดนิ และฝนุ่ ละออง ซ่ึงปัจจัยทางอุตุนิยมวิทยาใกล้ผิวดินมีอิทธิพล ทุติยภูมิเป็นหลัก สอดคล้องกับผลการตรวจวัด ต่อการเปล่ียนแปลงปริมาณและการกระจาย ความเข้มข้นของก๊าซมลสาร ในเดือนกุมภาพันธ์ ขแนองวดPิ่งMอ2ีก.5ทใ้ังนกแานรเวปรละ่ียนนาบแปแลลงะทกาางรกการยะภจาาพยตแาลมะ โพSจดOาบยก2คใปวชVาร้OมPาCเกMขsฎ้มFกแขทลา้นร่ีะรขณะอดOง์ขับ3PอคMงเวมโ2าฟื่อ.5มวโสสติเูงูงคเขรค3้ึนาม0เะีกคหนิเอม์แคลตหา่ จรลมา่างกมตกำีแร�ำNหฐเนาOลนิด่งx ปฏกิ ริ ยิ าทางเคมี กอ่ ใหเ้ กดิ ฝนุ่ ทตุ ยิ ภมู ขิ นาดไมเ่ กนิ กำ�ำเนิดมาจากเคร่ืองยนต์ดีเซลโดยได้รับอิทธิพล 2งา.5นวไิจมัยคนรี้จอึงนมีว(sัตeถcุปoรnะdสaงrคy์เพP่ือMศ2ึก.5)ษาในแบหรลร่งยกำา�ำกเนาิศด ของฝนุ่ ทตุ ยิ ภมู ขิ นาดไมเ่ กนิ 2.5 ไมครอน และกลไก จากการใช้ยานพาหนะในพนื้ ที่ ขณะทร่ี ะดบั ความ กการรุงเเกทดิพมPMหา2.น5 คตรามรรวะมดถับึงคศวึกามษสางูกใานรบเปรรลย่ียานกแาปศลในง สงู 75 และ 110 เมตร มีแหล่งกำำ� เนดิ จากเผาไหม้ ชีวมวลเป็นหลัก ซ่ึงรับอิทธิพลของการเคล่ือนท่ี ทางสัณฐานวิทยาของฝุ่นจากแหล่งกำ�ำเนิดเพ่ือ ระยะไกลจากแหล่งกำ�ำเนิดนอกพ้ืนที่สอดคล้องกับ ระบุช่วงอายุของฝุ่น (aging of particles) โดย การศึกษาลักษณะทางสัณฐานทางอายุของ PเมMต2ร.5 CแเกลH็บะ4ตอ) ัวุตสอุนายิยร่ามปงวรทิ ะPยกMาอใ2ก.บ5ลอก้ผิน๊าิวทซดรมนิ ียล(์รสKะาUเรหtoย(Nwง่Oาeยxr) O(V3OSCOs2) ตามระดับความสูง พบว่าที่ความสูง 30 ในเดือน ฝุ่นละอองมีลักษณะเป็นโซ่เกาะรวมกันไม่แน่น จากการรวมตัวขององค์ประกอบของคาร์บอน พฤศจกิ ายน พ.ศ.2563 ถงึ เดอื นสงิ หาคม พ.ศ.2564 จำำ� นวนมาก ซง่ึ มแี หลง่ กำำ� เนดิ หลกั จากกระบวนการ แวิเบคบรจาำะ�ำหลอ์สังดทสา่วงนคแณหิตล่ศงกาำ�ำสเตนริด์ ขPอoงsiPtiMve2.5 โดยใช้ เผาไหมไ้ อเสยี ยานพาหนะ จากผลการศกึ ษาภาครฐั Matrix ภาคเอกชน และประชาชนจึงควรให้ความสำ�ำคัญ Factorization (PMF) จากองค์ประกอบทางเคมี ต่อการลดกิจกรรมการเผาไหม้ชีวมวลในท่ีโล่งท้ัง และศึกษากลไกการเกิดปฏิกิริยาทางเคมีท่ีก่อให้ ในพื้นที่กรุงเทพมหานคร ปริมณฑลและจังหวัด เกิดฝุ่นละอองทุติยภูมิ ลักษณะทางสัณฐานและ ใกล้เคียง รวมถึงเน้นการควบคุมไอเสียจากยาน อายุของฝุ่นละอองจากแหล่งกำ�ำเนิดต่างๆ ผลการ พาหนะเช้ือเพลิงดีเซลเป็นสำ�ำคัญ อีกท้ังควร วิเคราะห์สารประกอบคาร์บอนพบว่า OC2 และ จในดั พกื้นารทใ่ีกหรส้ ุงอเทดคพลมอ้หงากนบั คฤรดใหกู า้เปล็นเพไปอ่ื ลอดยป่างญั ยหัง่ ยานื PM2.5 OC3 มปี รมิ าณสงู พบสารประกอบไอออนทเี่ ดน่ ชดั ได้แก่ Na+, Ca2+ และ NO3- ส่วนธาตุโลหะพบ 92 งานวิจยั และนวตั กรรมประเดน็ แนวทางการป้องกันและแก้ไขปัญหาฝุ่นละอองขนาดเลก็ PM2.5 ประจำ�ำปีงบประมาณ 2563

งานวิจยั และนวัตกรรมประเดน็ แนวทางการปอ้ งกันและแก้ไขปัญหาฝุน่ ละอองขนาดเลก็ PM2.5 ประจำำ� ปงี บประมาณ 2563 SaonudrmceecahpapnoirstmiopnrmoecnestsooffPMse2c.5ondary particle in micrometeorological condition by using chemical and particle aging technique The problem of particulate matter 2.5 burning, vehicle exhaust, soil dust, and (ePcoMn2o.5m) yin,aBndanhgukmoaknahfefaelcthts. the environment, secondary P Mre2s.5u.ltCs on sist ent with the The meteorological measurement of the pollutant gas factors influence the change of concentration concentration, In February 2021, high and distribution of TPhMe p2.5hyinsichaol rcihzaonngtaels and PpSanMOhao2l2,y.t5soViccsOohuCnesscim,negnai ctntrhadaeltiOPopM3n.hsFeSmnwooueormrdceeeel,fnoiataupwnpafdorsrotffoirmoounmnmNd teOthhnxeet, vertical distribution. and cthheematimcaolsrpehaecrteio.nTshceaoubsjeecsteivceosndoafrtyhiPsMs2t.u5 diny were (1) to study the source of secondary highest proportion of diesel engines at 30 m, PsfAreMnocdom2.n5(d3ata)hnryedtoPs(Ms2ot)2uu.5drtaocyteestahtcouehfdhmyaegiotghirhnpetghlemovoleeoflcgihnpyaaBonrafitnsiPgcmklMeoos2k.f5.. which is caused by the influence of vehicles in Bangkok. While the height of 75 and 110 meters are mainly from biomass burning from long-range transport. It corresponds to pOThorgellaunmtiacenCatosmugrpaeosmu(neNndstO(xaVnOOdC3 scS)o,Oalln2edcCtmiHoe4nt)e,oorVfoolPolMagtici2l.a5e,l ttuhhnee-uhmneoiigfrophrhtmoolfeod3g0yamgogef rtPeeMrgsa2,.t5Pi.oMInt2w.o5 aifssmtfhoaeuncnyhdactiahnrabatonandt data from November 2020 to August 2021. elements, which has its main source from IMdeantrtiixfyFatchteorsizoautriocnes(PoMf FP)Mb2a.5seudsionngcPhoemsitiicvael the combustion process of vehicle exhaust. composition and amgionrgphooflopgairctaicl loefs.PMTh2e.5 Therefore, the government, the private from the source the organization, and other people could focus on of reducing the activities of open-air biomass analysis results of carbon compounds showed burning in Bangkok and perimeter areas. a high concentration of OC2 and OC3, the Including a focus on the control of emissions ionic species compounds were Na+, Ca2+, and from diesel fuel vehicles and management NdoOm3-inwahnitlely the metal elements were found in accordance with the season to reduce in Fe, Al, Zn, and K. It could be PsuMs2t.a5incaobniclietyn.tration in the Bangkok area for determined that PM2.5 came from biomass 93

การวเิ คราะหค์ ณุ ลกั ษณะการเกดิ อทิ ธพิ ลของแหลง่ กำำ� เนดิ แใเพนละฝอื่มานุ่กตารPกรMาจรค2ดั .ว5กบเคชามุรงิ ทบSเ่ี หรู eมณาcะสoามnกdาaรry particulate หัวหนา้ โครงการ : รองศาสตราจารย์ ดร.สราวธุ เทพานนท์ สงั กดั : คณะสาธารณสขุ ศาสตร์ มหาวทิ ยาลัยมหิดล Email : [email protected], [email protected] ทีมวจิ ยั และสงั กัด : นางสาว วนชิ ญา กลุ แทน นางสาว จฑุ ารตั น์ แกว้ บุญชู นาย ภมี ภทั ร จุกจันทร์ งานวิจัยน้ีเป็นการศึกษาเพื่อประเมินการเกิด อทิ ธพิ ลของแหลง่ กำำ� เนดิ ทม่ี ผี ลตอ่ ระดบั ความเขม้ ขน้ ของ ฝุน่ ทุติยภูมิและสัดสว่ นของ Primary และ Secondary Secondary particulate พบว่าสารประกอบอินทรีย์ อpิทarธtิพicลuขlอaงtแeหลใน่งกฝำ�ำุ่นเนPิดMที่ม2.ีต5 ่อเรพะ่ือดวับิเคควราามะเหข์แ้มลขะ้นบข่งอชง้ี ระเหยงา่ ยทก่ี อ่ ใหเ้ กดิ ละอองลอยอนิ ทรยี ท์ ตุ ยิ ภมู ปิ รมิ าณ มากที่สุดในพื้นท่ีทุกประเภทการใช้ประโยชน์ท่ีดินของ Secondary particulate และเพ่อื ประเมินความเหมาะ กรุงเทพและปริมณฑล คือ โทลูอีน โดยที่ค่าศักยภาพ สมและจดั ลำำ� ดบั ความสำำ� คญั ของมาตรการในการควบคมุ ในการสร้างละอองลอยอินทรีย์ทุติยภูมิ (SOAP) แหลง่ กำำ� เนดิ ของ Secondary particulate โดยใชข้ อ้ มลู ของสารโทลูอีนน้ีคิดเป็น 67 - 80% ของท้ังหมด และ ที่ได้จากการตรวจวัดโดยตรงในบริเวณพื้นท่ีกรุงเทพ ผลการวเิ คราะหโ์ ดยโมเดล PMF ชใี้ หเ้ ห็นวา่ ในภาพรวม และปรมิ ณฑล ประเทศไทย แบง่ พน้ื ทที่ ศี่ กึ ษาตามการใช้ พนื้ ทก่ี รงุ เทพและปรมิ ณฑลมแี หลง่ กำำ� เนดิ หลกั จากไอเสยี ประโยชนข์ องทดี่ นิ ไดเ้ ปน็ 3ลกั ษณะไดแ้ ก่พน้ื ทท่ี วั่ ไปพนื้ ท่ี ยานพาหนะ 61.03% หากพิจารณาแยกตามประเภท จราจร และพ้ืนท่ีอุตสาหกรรม ซ่ึงใช้ข้อมูลการตรวจวัด การใช้ท่ีดินพบว่า การระเหยของเชื้อเพลิงเป็นแหล่ง ในช่วงเดือนธันวาคม พ.ศ.2563 ถึงเดือนกุมภาพันธ์ กำำ� เนดิ หลกั ในพน้ื ทท่ี วั่ ไปคดิ เปน็ 28.58% ในพนื้ ทจ่ี ราจร พ.ศ.2564 มีแหล่งกำ�ำเนิดหลักมาจากไอเสียยานพาหนะ 67.70% ผลการศกึ ษาพบวา่ แหล่งท่มี าของ sulfate และ และในพ้ืนที่อุตสาหกรรมมีแหล่งกำ�ำเนิดหลักมาจาก nอiุตtrสaาteหกในรฝรนุ่ม)PMแล2.5ะมาmจoากbislteatisoonuarrcyesoเuปr็นceส่ว(โนรงใงหาญน่ การเผาไหม้ในอุตสาหกรรม 39.97% นอกจากนี้ยังพบ แหล่งกำ�ำเนิดจากการเผาชีวมวลและการประกอบ ในส่วนการหาสัดส่วน primary และ secondary อาหารร่วมด้วยแต่อยู่ในปริมาณที่น้อย ผลของประเมิน particulate โดยการวิเคราะห์องค์ประกอบ Organic ความเหมาะสมและจัดลำ�ำดับความสำ�ำคัญของมาตรการ ขcaอrงbจoุดnเ(กO็บCต)ัแวอละย่Eาlงeทmั้งe3ntaจlุดcaใrนboเขnต(EพCื้น)ทพ่ีกบรวาุง่ เฝทนุ่ พPแMล2ะ.5 ในการควบคมุ แหลง่ กำำ� เนดิ ของ Secondary particulate เม่ือพิจารณามาตรการตามการวิเคราะห์ผลประโยชน์ ปริมณฑลเป็น Secondary particulate ประมาณ ต่อต้นทุน (B/C ratio) พบว่ามาตรการการเปลี่ยน 7ข6อ.ง2จ2ดุ เ–กบ็ 7ต7วั .อ6ย5า่%งทแง้ั ล3ะจแดุ หใลน่งพกำน้ื �ำทเนกี่ ดิรงุหเลทักพขแอลงะฝปุ่นรมิ PณMฑ2ล.5 รถจักรยานยนตใ์ ห้เป็นรถจักรยานยนตไ์ ฟฟา้ 14% เปน็ มาตรการทคี่ มุ้ คา่ และเหมาะสมมากทส่ี ดุ โดยมาตรการน้ี มาจากไอเสยี ทเ่ี กดิ จากการใชน้ ้�้ำำมนั เบนซนิ เชอ้ื เพลงิ หรอื จะก่อให้เกิดผลประโยชน์ทางเศรษฐศาสตร์มากกว่า การใช้ LPG ในโรงงาน สำ�ำหรบั ผลการวิเคราะห์และบ่งช้ี ต้นทุนการดำ�ำเนนิ การถึง 3.88 เทา่ 94 งานวจิ ยั และนวัตกรรมประเด็นแนวทางการปอ้ งกันและแก้ไขปญั หาฝุน่ ละอองขนาดเล็ก PM2.5 ประจำ�ำปงี บประมาณ 2563

งานวจิ ัยและนวัตกรรมประเดน็ แนวทางการปอ้ งกันและแก้ไขปญั หาฝนุ่ ละอองขนาดเล็ก PM2.5 ประจำำ� ปงี บประมาณ 2563 Integrated management of secondary particulate in PM2.5 : characteristic, formation, source contribution and appropriate mitigation measures analysis This research was conducted to assess potential formation in all land use types of BMR secondary particulate formation and the was toluene which accounted for 67 - 80% of proportion of primary and secondary particulate the total. The analysis by PMF model indicates ainndPsMou2.5rcaencdotnotrinibduitcioatneotfhseefcoornmdaatriyopnaprtoicteunlattiea.l that the major emission source emitting VOCs contributed SOA in overall land use type in In addition, to evaluate the appropriateness BMR was vehicle exhaust source accounted and prioritization of mitigation measures used for 61.03%. In case of specific consideration to control emission source of the secondary by type of land use, it was found that fuel particulate. Concentration data was obtained evaporation was the major emission source from direct measurements in Bangkok in general area, accounted for 28.58%. Metropolitan Region (BMR), Thailand. In addition, the dominant emission source in The study areas were grouped according to roadside area was vehicle exhaust emission landuseinto3types:generalarea,roadsidearea, (67.70%) and industrial combustion was the and industrial area. VOCs concentration data main source of emission in industrial area, was measured during December 2020 to accounted for 39.97%. Moreover, sources February 2021. of biomass burning, and cooking have also The results indicated that main sources been found, but in low quantities. In terms osof usruclefast(einadnudsntriitarlaptelainntsP)Man2d.5 were stationary of assessing the suitability and prioritizing of mobile sources. mitigation measures used to control secondary Proportionofprimaryand secondaryparticulate particulate emission source considering the ieBnxMpPlRoMrew2d.5ertcheaalstce7uc6lao.2tne2dda–rfy7ro7p.m6a5r%tthiceouflOaPtCeM/E2a.C5nidnrattthhioee measures based on the B/C ratio analysis, it was explored that changing the use of motorcycles to electric motorcycles at 14% was the most main source comes from Exhaust emissions cost-effective and appropriate measure. It will from the use of gasoline, or the use of LPG in bring economic benefits about 3.88 times more factories. For source contribution of secondary than operating costs. particulate, it was found that VOCs contributing the highest secondary organic aerosols (SOA) 95

5 กลุ่มเทคโนโลยี นวัตกรรม



การเฝา้ ระวังและเตอื นภยั ปัญหาหมอกควนั โดยเครอ่ื งตรวจวัดคุณภาพอากาศ ระบบเซน็ เซอร์ DustBoy ในประเทศไทย ระยะที่ 3 หัวหนา้ โครงการ : รองศาสตราจารย์ ดร.เศรษฐ์ สัมภตั ตะกลุ สังกดั : ภาควชิ าวศิ วกรรมอตุ สาหการ คณะวศิ วกรรมศาสตร์ มหาวทิ ยาลยั เชียงใหม่ Email : [email protected] ประเทศไทยประสบปัญหาหมอกควันมา DustBoy ให้้มีีประสิิทธิิภาพมากขึ้�น โดยมีีการใช้้ อย่างต่อเน่ืองยาวนานและมีแนวโน้มรุนแรงต่อ เซ็็นเซอร์์รุ่�นใหม่่ มีีการแสดงผลหน้้าจอเป็็นแบบ สุขภาพมากขึ้น ด้วยเป็นปัญหาในวาระแห่งชาติท่ี จอสีี ด้้วยไอคอนและสััญลัักษณ์์ เพื่�อให้้สื่�อสารกัับ ก่อให้เกิดความเสียหายในวงกว้างต่อคุณภาพ คนในพื้�นที่�ได้้ง่่ายขึ้�น ตััวเครื่�องเชื่�อมต่่อสััญญาณ ชีวิต ภาพลักษณ์ เศรษฐกิจ และการท่องเที่ยว สู่�ระบบคลาวด์์ได้้ทั้�งจากระบบสััญญาณโทรศััพท์์ ของประเทศ การแก้ไขปัญหาจำ�ำเป็นอย่างย่ิงต้อง และสััญญาณไวไฟ และถึึงแม้้ว่่าตััวเครื่�องจะได้้ อาศัยข้อมูลรอบด้านและความร่วมมือจากทุก รัับการดููแลโดยผู้�ประสานงานจุุดติิดตั้�งที่�เป็็นคน ภาคส่วน เน่ืองจากปัญหาหมอกควันเกิดข้ึนจาก ในพน้ื ที่ ซงึ่ อาจมกี ารตดิ ตงั้ อยา่ งไมเ่ หมาะสม แตท่ าง หลายสาเหตุประกอบกันท้ังสภาพภูมิประเทศและ โครงการได้จดั ตัง้ ทมี ในการติดตามตรวจสอบความ สภาพเศรษฐกิจสังคม ซ่ึงแต่ละพื้นที่มีบริบทการ ผิดปกติของเคร่ือง โดยจะติดต่อประสานงานกับ แก้ไขปัญหาที่แตกต่างกันไป โครงการเฝ้าระวัง ผดู้ แู ลตามจดุ ตดิ ตง้ั โดยตรง สำำ� หรบั ขอ้ มลู DustBoy และเตือนภัยปัญหาหมอกควันในประเทศไทย ประชาชนท่ัวไปสามารถเข้าถึงได้ง่ายผ่านเว็บไซต์ โดยใช้เครื่องตรวจวัดคุณภาพอากาศต้นทุนต่่� ำำ สามารถรับรสู้ ถานการณ์ฝุ่นไดด้ ว้ ยตนเอง ซง่ึ จะก่อ DustBoy ซึ่งใช้หลักการการกระเจิงของแสง ให้เกิดความตระหนักและการเฝ้าระวังตนเองจาก ในการตรวจวัดและวิเคราะห์ปริมาณฝุ่นละออง ปัญหาหมอกควนั อกี ท้งั ฐานข้อมลู คณุ ภาพอากาศ ขจึงนไาดด้ดำเ�ำลเ็กนิน(PกMาร2ม.5า, เPปM็นร10ะ)ยผะ่ทาน่ี 4ระเบพบ่ือเขซย็นาเยซผอลร์ ระดบั พื้นท่ียงั เปน็ องค์ความร้ปู ระกอบการวางแผน วางแนวนโยบายในการแก้ไขปัญหาท่ีเหมาะสมกับ ครอบคลุมพ้ืนท่ีของประเทศไทยมากขึ้น ด้วยการ แต่ละพื้นท่ี อันจะนำ�ำไปสู่การลดปัญหาหมอกควัน เพมิ่ เครอื ขา่ ยจดุ ตรวจวดั คณุ ภาพอากาศอกี 500 จดุ ในภาพรวมของประเทศ นอกจากน้ีโครงการยังได้ ท่ัวประเทศ โดยมุ่งเน้นไปที่หน่วยงานสาธารณสุข บรู ณาการขอ้ มลู รว่ มกบั ภาคสว่ นอน่ื ๆ ในการแกไ้ ข โรงพยาบาล โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำ�ำบล ปัญหาหมอกควันเพื่อเป็นประโยชน์ในการบริหาร สำ�ำนักงานสาธารณสุข และศูนย์อนามัย อีกทั้ง จดั การระดับประเทศอย่างเป็นองค์รวมอีกด้วย ยัังมีีการพััฒนาเครื่�องตรวจวััดคุุณภาพอากาศ 98 งานวิจยั และนวตั กรรมประเด็นแนวทางการป้องกันและแก้ไขปญั หาฝุ่นละอองขนาดเลก็ PM2.5 ประจำ�ำปงี บประมาณ 2563

งานวิจยั และนวตั กรรมประเด็นแนวทางการป้องกันและแก้ไขปญั หาฝนุ่ ละอองขนาดเลก็ PM2.5 ประจำำ� ปงี บประมาณ 2563 99

Haze Monitoring and Warning Systems by DUSTBOY Air Quality Sensors in Thailand Phase 3 health-promoting hospital, public health office and regional health promotion center. DustBoy used the recent version of sensor and color screen with iconic and cartoon symbol for better understanding by local people. The sensor can transfer data to cloud storage through both cellular (narrowband-IoT) and WiFi network. Although all sensors were Thailand has been facing long-term maintained by local people and some sensors haze impacts that become more severe and were incorrectly installed, DustBoy team increasing health effects. As it become one of regularly monitors data abnormality and will the problems on the national agenda because of directly contact the local sensor coordinators. widespread damages on quality of life, image, DustBoy data is publicly accessible through economy, and tourism, the solution needs website that will promote self-monitoring comprehensive information and cooperation of air quality information and introduce from all sectors in Thailand. Smoke haze results from both topographic and socio-economic conditions thatdependmainlyonlocalcontexts. Thus, the project of haze monitoring and warning system by DustBoy air quality sensors in Thailand phase IV aimed to expand the network of DustBoy, low-cost light scattering s5e0n0sosrefnosrodresteacltlinogvePrMt2h.5eancdouPnMtr1y0,, by adding mainly in public health institutes: hospital, 100 งานวิจยั และนวตั กรรมประเดน็ แนวทางการปอ้ งกนั และแก้ไขปัญหาฝนุ่ ละอองขนาดเลก็ PM2.5 ประจำำ� ปงี บประมาณ 2563