วิริยะ-1138

บรรณาธิการ : อนุชติ ดวงพรม น.ธ.เอก, พธ.บ., กศ.ม. ฉลองชยั อดกลัน้ น.ธ.เอก, ป.ธ.๘, พธ.บ. พสิ จู นอักษร : วารุณี จติ ตร ัตน ภาพปก / ภาพประกอบเนอ้ื หา : น.ส.รุง เรอื ง ปน ทอง - ด.ญ.ปลายฟา ฟากระจา ง ออกแบบปก : อลิษา กาสกุล / จัดเลม : กติ นิ ันท ยลอนนั ต รหสั หนงั สอื : วริ ิยะ ๑๑๒๗

ÊÒúÑÞ ¤Ø¡¡Õé ñ ˋ͡Ѻ¡ÒÃμÑ´Ê¹Ô ¤¹................................................................... ô ÅÙ¡ªÒ¢ÕéâÁâË .......................................................................................ñð ¾ÞÒ˧ʏμ´Ô º‹Ç§.................................................................................. ñõ ªÒªÃҡѺÅѧàËÅ¡ç ..............................................................................óð àÃÍ×è §¶ŒÇÂà¡‹Ò¡ºÑ ¤¹á¡‹......................................................................... ó÷ ÃÒ¤ÒàμçÁ¢Í§¤ÇÒÁÃÑ¡...........................................................................ôó ¾‹ÍáÁË ѧᡩѹ.....................................................................................õó ºŒÒ¹ËÅ§Ñ Ê´Ø ·ŒÒÂ....................................................................................öð àÊŒ¹·Ò§ã¨............................................................................................ öô ÊÇ´Á¹μÀ ÒÇ¹Ò ªÕÇÔμà»ÅÂèÕ ¹................................................................÷ñ ºÙªÒ¾ÃÐÃÑμ¹μÃÂÑ .................................................................................÷ñ ¡ÃÒº¾ÃÐÃμÑ ¹μÃÂÑ ..............................................................................÷ò ¢Í¢ÁÒ¾ÃÐÃÑμ¹μÃÑÂ............................................................................ ÷ó ¹ÁÑÊ¡ÒþÃо·Ø ¸à¨ÒŒ ........................................................................... ÷ó

äμÃÊó¤Á¹...................................................................................... ÷ô ¶ÇÒ¾þÃÐ (ÍÔμ»Ô  âÊÏ) ................................................................... ÷õ ¾Ø·¸ªÂÑ Á§¤Å¤Ò¶Ò (¾ÒËاÏ) ..............................................................÷÷ ªÂÑ »ÃμÔ Ã (ÁËÒ¡ÒÏ)........................................................................... øñ ÍÔμ»Ô  âÊ à·Ò‹ ÍÒÂºØ Ç¡´ŒÇ ñ ¨º.........................................................øó ἋàÁμμÒá¡μ‹ ¹àͧ..............................................................................øô ͸ÔÉ°Ò¹ÍâËÊÔ¡ÃÃÁ .............................................................................øõ ἋàÁμμÒãËŒÊÃþÊÑμǏ ......................................................................... øö Ἃʋǹ¡ÈØ Å ....................................................................................... ø÷ ¡ÃÇ´¹Òíé ãËŒà¨ÒŒ ¡ÃÃÁ¹ÒÂàÇà ................................................................. øù º·ÊÇ´¾Ãоط¸¤Ø³ (·Òí ¹Í§ÊÃÀÑÞÞÐ)...............................................ùð º·ÊÇ´¾ÃиÃÃÁ¤Ø³ (·íҹͧÊÃÀÞÑ ÞÐ)..............................................ùñ º·ÊÇ´¾ÃÐ椄 ¦¤Ø³ (·íҹͧÊÃÀÑÞÞÐ) ..............................................ùò ¨´ËÁÒ¶֧š٠.................................................................................... ùø ¸ÃÃÁâÍʶ ......................................................................................... ùõ

¤¡Ø ¡Õé ñ ËÍ‹ ¡Ñº¡ÒÃμÑ´Ê¹Ô ¤¹

¡Ñº¤¡Ø¡Ò¡ÃéÕμñ´Ñ ÊËÔ¹‹Í¤¹ ทสี่ นามบนิ นานาชาติระดับโลก มีนักธุรกิจหญงิ แตง ตัวดีจำเปนตองรอเวลาถึง ๓ ช่ัวโมงในการเปลี่ยนเครื่องบิน เพื่อไปจุดหมายปลายทาง เธอจึงตัดสินใจเดินไปซ้ือหนังสือ เลม และคกุ ก้ี ๑ หอ เตรยี มหาทน่ี ง่ั เพอื่ อา นและกนิ ฆา เวลาไป พลางๆ เธอสอดสายมองหาท่ีนั่งได ๑ แหง เมอ่ื นั่งลงก็เตรียม หนังสือและคุกก้ีเพื่ออานและกินไปพลางๆ เธอสังเกตเห็นวา ขา งๆ เธอมชี ายหนมุ ซง่ึ นง่ั เหยยี ดกายอยา งไมส นใจใครวา จะมใี คร นงั่ อยขู างๆ เขา สักครูหนึง่ ... ขณะทเี่ ธออา นหนงั สือ ชายหนมุ กห็ ยบิ ขนมคกุ กี้ออกจากถุง ซึง่ วางอยรู ะหวา งคนทัง้ สองแลว กินมันทีละช้นิ 5

¡ºÑ ¤¡Ø¡Ò¡ÃéÕμñÑ´ÊËÔ¹‹Í¤¹ เธอมองดวยความโกรธแตไมตองการทำเรื่องวุนวาย เธอจึงทำเปนไมสนใจ เธอเริ่มรูสึกเบ่ือที่จะกินคุกกี้และเฝา มองนาฬกาในขณะท่ีชายหนุมซึ่งเปนผูขโมยไรยางอายกำลัง กินมนั ใหห มดสิน้ ไป เธอเร่ิมโมโหและคิดในใจวา “ ถา ฉันไมใ ชผ ูดมี กี ารศกึ ษาแลว ละก.็ .. ....ฉนั จะชกหนาเจาหมอน่ีใหแหลกไปเลย ” ทกุ ครงั้ ทเ่ี ธอหยบิ กนิ ๑ ชน้ิ ชายหนมุ กห็ ยบิ มนั กนิ ๑ ชนิ้ ทงั้ สองสง สายตามองกนั เมอ่ื คกุ กเี้ หลอื เพยี งชนิ้ สดุ ทา ย เธอหยดุ และอยากรวู า ชายหนมุ จะทำอยา งไร ชายหนมุ คอ ยๆ หยบิ คกุ ก้ี ชิน้ สุดทา ยแลว หกั ออกเปน ๒ ชิน้ สง ใหเ ธอครงึ่ ชน้ิ และกินเอง คร่งึ ชน้ิ เธอรบั จากชายหนมุ อยา งรวดเรว็ และคดิ ในใจวา 6

¡Ñº¤¡Ø¡Ò¡ÃÕéμñÑ´ÊË¹Ô Í‹ ¤¹ “ เขาชางเปนคนไรมารยาทสดุ ๆ ชางไรก ารศึกษา ไมมีแมแ ตพ ูดขอบคุณสักคำ ” เธอลุกข้ึนหยิบขาวของทั้งหมดแลวตรงไปยังประตู ขึ้นเคร่ืองไมแมแตเหลียวกลับมามองหัวขโมยผูไรมารยาท ซึ่งยังน่งั อยทู เ่ี ดิม ภายหลงั จากข้นึ เคร่อื งและนั่งประจำท่อี ยา งสบายแลว เธอก็หยบิ หนังสือทอ่ี า นคางอยูขึน้ มาอีกครง้ั ในขณะท่ี หยิบหนังสือจากกระเปา ก็พบวามขี นมคกุ ก้ี ๑ หอ เธอตกใจ มาก ถาคุกกี้ของฉันยังอยูท่ีนี่ก็แปลวา...คุกกี้หอน้ันเปนของ ชายหนมุ ทแี่ บงใหเ ธอกิน 7

¡Ñº¤¡Ø¡Ò¡ÃéÕμñ´Ñ ÊË¹Ô Í‹ ¤¹ เธอลุกข้ึนทันทีแลวว่ิงออกจากเคร่ืองบินไปยังท่ีน่ังของ ชายหนมุ แตค งเหลอื แตท นี่ ง่ั วา งเปลา มนั สายไปเสยี แลว ทจ่ี ะได ขอโทษชายหนุม ระหวางเดินกลับเขาเครื่องเธอรูสึกเจ็บปวด หัวใจ เธอน่ันเองที่ไรมารยาทเปนหัวขโมยที่ไรการศึกษา จริง มีกคี่ รง้ั ในชวี ติ ของคนเรา ท่ีคนพบในภายหลังวา สิง่ ที่ เกิดขึ้นน้ันมันไมใชเรื่องจริงมันเปนการเขาใจผิด มีกี่ครั้งใน ชีวิตที่เรา ขาดความไววางใจผูอื่นและทำใหเราตัดสินผูอ่ืน จากความคิดเยอหย่ิงของเราเองซ่ึงหางไกลจากความเปนจริง มากมาย... 8

¡Ñº¤¡¡Ø Ò¡ÃéÕμñ´Ñ ÊË¹Ô ‹Í¤¹ “ นี่แหละท่ีทำใหเ ราตองคดิ ซ้ําแลว ซ้ําอีก กอ นตดั สนิ ผอู ืน่ หลายๆ สิ่ง ไมไดเ ปนอยางทเ่ี หน็ ควรมองผอู ื่นในแงด ี แลวคอยสงสยั ตัวเองวา เรามองโลกในแงด ีพอแลวหรอื ยัง เราเคยแบงปน อะไรแกค นอนื่ บา งหรอื ไม ” 9

Å¡Ù ªÒ¢éâÕ ÁâË 10

ÅÙ¡ªÒ¢éÕâÁâË กาลคร้ังหนงึ่ นานมาแลว มีพอกบั ลกู ชายคูหนึง่ อาศยั อยูกันสองคน ตัวลูกชายน้ันมีนิสัยขี้โมโหมากๆ โกรธงาย เม่ือโกรธมักจะพูดตอวาคนรอบขางอยางรุนแรง พอไมนาน เม่ือหายโกรธแลวก็จะไปขอโทษแตทำใหใครตอใครเสียใจมา มากมาย วันหน่ึงพอไดพดู กบั ลูกชายวา “ หากเจารสู ึกโมโหโกรธขน้ึ มาเม่ือใด เจาจงนำตะปไู ปตอกทฝี่ าบาน ๑ ดอก ” ลกู ชายกร็ บั คำ วันตอมากท็ ำตาม พอเมือ่ ตกเย็นพอ ก็ ถามลกู ชายวา “ เจารสู กึ ดีขึ้นไหม ” ลูกชายก็พยักหนา 11

ÅÙ¡ªÒ¢Õâé ÁâË “ งั้นเราไปดูที่ฝาผนังบานกัน ” พอบอกกับลูกชาย พลางเดินนำไปที่ฝาบานปรากฏวามีตะปูตอกอยูท่ีฝาบานเต็ม ไปหมด “ เจา ลองถอนตะปนู อ่ี อกใหห มดเสยี สิ ” พอ สงั่ ลกู ชาย ทำตามพลางถอนตะปจู ำนวนมากนน้ั ออกไปจนหมดซงึ่ กนิ เวลา นานพอสมควร “ ตอนนฝี้ าบา นเรามแี ตร อยตะปเู ตม็ ไปหมดเลยนะ เจา สามารถทำใหร อยเหลา นห้ี ายไปไดห รอื ไม ” ลกู ชายกพ็ ยายาม ทำทุกวิถีทางเพ่ือจะใหรอยตะปูที่นั้นหายไป แตทำเทาไรก็ไม เปน ผล ผเู ปน พอ จงึ สอนตอไปวา 12

ÅÙ¡ªÒ¢éÕâÁâË “ เจาฟงไวนะ การที่เจาตอกตะปูลงไปมันหมายถึง เวลาทเ่ี จา บนั ดาลโทสะกบั คนอน่ื เจา อาจจะทำรา ยทง้ั รา งกาย และจิตใจของคนอื่นจนเปนรองรอยเหมือนกับรอยตะปู ถงึ แมเ จา จะถอนตะปอู อกไปเหมอื นกบั การทเี่ จา ไปขอโทษเขา รอยตะปูน้ันมันก็ยังอยู ยากที่จะทำใหมันหายไป ใจคน ก็เชนกัน เจาทำรายจิตใจเขาไปแลว ถึงแมจะไปขอโทษ แตค วามเจ็บปวดนั้นกย็ ังตดิ อยใู นใจเขาไปอีกนาน ” หลงั จากนนั้ มาลกู ชายกป็ รบั ปรงุ ตวั ขน้ึ เรอ่ื ยๆ จนกลาย เปน คนดไี มโกรธใครงายๆ ตงั้ แตนัน้ เปน ตน มา 13

ÅÙ¡ªÒ¢âéÕ ÁâË ¤ÇÒÁâ¡Ã¸ ความโกรธ ทำใหชีวิตเรารอนอยูไมเปนสุขมันจะเผา ผลาญจติ ใจตวั เองใหม อดไหม เปน เถา ถา นรอ นแรง จะหาความสขุ ไดย ากยง่ิ นกั เหมอื นกบั กำถา นไฟแดงฉานไวใ นมอื จะทนไมไ ด ถกู กดทับ บีบคัน้ ไมปลอดโปรง ทำใหจ ิตใจคับแคบ บน่ั ทอน สุขภาพทัง้ กายใจ เหมือนไฟสมุ ขอนไหมต ัวเอง เราไมจ ำเปน ตอ งไปโกรธใคร โดยเขา ใจชวี ติ วา อปุ นสิ ยั ใจคอ การศกึ ษา วถิ ชี วี ติ สง่ิ แวดลอ ม คนเราไมเ หมอื นกนั จงใหอ ภยั ขอโทษซึ่งกันและกันอยูเสมอ อยาเก็บความไมพอใจ อาฆาต พยาบาทไวในอก รังแตจะทำใหเกิดโรคภัยไขเจ็บ จงใหอภัย แกทุกคน ไมวาจะผิดหรือถูกก็ตาม โดยไมมีเง่ือนไข จะชวย ใหเราผอนคลายลง มีความสงบสุขเพ่ิมข้ึน เรื่องรายก็กลาย เปน เรอื่ งดีเราทกุ คนจะมีความสุข สังคมมคี วามสขุ 14

¾ÞÒ˧ʏμ´Ô ºÇ‹ § 15

¾ÞÒ˧ʏμÔ´ºÇ‹ § กาลครงั้ หน่ึงนานมาแลว มหี งสฝงู หน่ึง อาศัยอยใู น ถาํ้ ใหญ ณ ภเู ขาจติ ตกฏู หวั หนา ฝงู หรอื พญาหงสช อ่ื “ธตรฐ” มหี งสท สี่ นทิ ชอ่ื “สมุ ขุ ” เปน กลั ยาณมติ ร อยมู าวนั หนง่ึ นกหงส ๒ - ๓ ตวั ในฝงู บนิ ไปหากนิ ทส่ี ระบวั หลวงทอ่ี ยหู า งไกลออกไป โดยเปนสระบัวที่กวางใหญสวยงาม และเปนท่ีอาศัยหากิน นกเปนจำนวนมาก เม่ือพบเแหลงอาหารขนาดใหญ ก็ทำให หงสร สู กึ พอใจ จงึ กลบั มาเลา ใหพ ญาหงสฟ ง วา พวกเขาอยากกลับไปหากินท่สี ระนั้นอีก พญาหงสหาม วา สระนั้นเปนถ่ินมนุษยมีอันตรายสำหรับนกไมควรไป แต บริวารก็ออนวอนคร้ังแลวครั้งเลา พญาหงสจึงอนุโลม และ บอกวาจะตามไปดวย คราวนั้นจึงมีหงสบริวารตามไปเปน จำนวนมาก 16

¾ÞÒ˧ʏμ´Ô º‹Ç§ พอพญาหงสรอนลงเทานั้น พญาหงสก็ติดบวง บวง ของพรานรัดเทาไวแนน พญาหงสดึงเทาอยางแรงดวยคิดวา จะทำใหบวงขาด ปรากฏวาครั้งแรกหนังถลอก คร้ังที่สอง เนอื้ ขาด พอถึงครงั้ ทส่ี ามเอ็นขาด ถงึ ครงั้ ทีส่ บี่ วงกนิ ลกึ ลงไป ถึงกระดูก เลือดไหลมากเจ็บปวดแสนสาหัส พญาหงสคิดวา ถาหากตนรองขึ้นวาติดบวง บริวารซ่ึงกำลังกินอาหารเพลิน อยกู ็จะตกใจกนิ อาหารไมทนั อ่มิ เม่อื บนิ กลบั กจ็ ะไมม ีกำลังพอ จะตกทะเลตายจงึ เฉยอยู รอใหบ รวิ ารกนิ อาหารจนอม่ิ ตนเอง ยอมทนทกุ ขทรมานดวยบวงนน้ั เมื่อเวลาลวงไปพอสมควร เหลาหงสอิ่มแลวกำลังเลน เพลินกันอยูพญาหงสก็รองขึ้นดวยเสียงดังวา “ติดบวง” พอ ไดยินดังนั้น หงสบริวารทั้งหลายก็ตกใจ บินหนีกลับไปยัง ภเู ขาจิตตกฏู 17

¾ÞÒ˧Êμ ´Ô ºÇ‹ § ดานหงสสุมุข ทีแรกก็บินไปกับบริวารเหมือนกัน แต เม่ือบินไปสักครูหน่ึงก็เกิดเฉลียวใจวาพญาหงสอาจติดบวง ก็ได จึงมองหาพญาหงส เมื่อไมเห็นก็คิดวาอันตรายคงเกิด ขน้ึ แกพ ญาหงสเ ปน แนแ ลว หงสสุมุขจึงรีบบินกลับมาท่ีสระบัว เมื่อเห็นพญาหงส ติดบวงอยูก็ปลอบใจวา “ อยากลัวเลย ตนเองจะสละชีวิต แทน ” ดานพญาหงสกลาววา “ ฝงู หงสบ นิ หนไี ปหมดแลว ขอทา นจงเอาตวั รอดเถดิ ไมมีประโยชนอะไรในการอยูที่น่ี เม่ือขาพเจาติดบวงอยูเชนนี้ความเปนสหายจะมีประโยชน อะไรเลา ” 18

¾ÞÒ˧ʏμÔ´º‹Ç§ หงสส มุ ขุ กลา ววา “ ขา พเจา จะอยจู ะไปกต็ อ งตายอยดู ี จะหนคี วามตายหาไดไม เมือ่ ทานมีสขุ ขา พเจา อยูใ กล เม่ือ ทานมีทุกขขาพเจาจะจากไปเสียไดอยางไร การตายพรอม กับทานประเสริฐกวาการมีชีวิตอยูโดยไมมีทาน เม่ือทานมี ทกุ ขอ ยเู ชนนี้ ขา พเจาจะไปเสยี ดไู มเปน ธรรมเลย ” พญาหงสกลาววา “ คติของผูติดบวงเชนขาพเจาจะ มีอะไรนอกจากตองเขาโรงครัว ทานเปนผูมีความคิดเห็น ประโยชนอะไรในการยอมตายกับขาพเจา ทา นมายอมสละ ชีวิตในเร่ืองที่มิไดเห็นคุณอยางแจมแจงเหมือนคนตาบอด กิจการในท่ีมืดจะใหสำเร็จประโยชนอยางไร ” 19

¾ÞÒ˧Êμ ´Ô º‹Ç§ หงสสุมุขกลาวตอบวา “ ทำไมทานจึงไมรูแจงซ่ึง ความหมายแหง ธรรม ธรรมทบ่ี คุ คลเคารพแลว ยอ มแสดง ประโยชนแ กส ตั วท ง้ั หลาย ขา พเจา เพง ถงึ ธรรมและประโยชน ทจ่ี ะไดจ ากธรรม (มใิ ชผ ลประโยชนท างวตั ถ)ุ จงึ มไิ ดเ สยี ดาย ชวี ติ ธรรมดามติ รเมอ่ื ระลกึ ถงึ ธรรมอยกู ไ็ มค วรทอดทงิ้ มติ ร ในยามทกุ ขแ มจ ะตอ งเสยี ชวี ติ กต็ าม นค้ี อื ธรรมของสตั บรุ ษุ ” เมื่อหงสท้ังสองกำลังเจรจากันอยูอยางน้ี นายพรานก็ มาถงึ และเกิดความสงสัยวา หงสต วั หนึง่ ติดบวงอยแู ตอกี ตวั หนง่ึ มไิ ดต ดิ บว ง ทำไมจงึ ยนื อยใู กลๆ มไิ ดบ นิ หนไี ป จงึ ไตถ าม หงสสุมุขจึงตอบใหทราบวา เพราะพญาหงสเปนนายของตน จึงมิอาจละท้ิงไปได เพ่อื จะขอชวี ติ แหง พญาหงส หงสส มุ ุขจงึ กลา วดวยคำออ นหวานหวา นลอมใหพรานเหน็ ใจ ขอใหป ลอ ย เขาทง้ั สองไปพบญาตแิ ละบรวิ าร 20

¾ÞÒ˧Êμ Ô´ºÇ‹ § ดา นนายพรานนนั้ นยิ มสรรเสรญิ ในน้ําใจอันภักดีและ เสียสละของหงสสุมุขอยูแลว และตองการจะปลอยนก ท้งั สองไป แตเ พอื่ ทดลองใจสมุ ขุ จึงกลา ววา “ ทา นเองก็มไิ ดตดิ บวงและเราก็มิปรารถนาจะฆาทา น ทา นจงรบี ไปเสยี เถดิ ขอใหท า นอยเู ปน สขุ ตลอดกาลนาน ” ดา นหงสส มุ ขุ ตอบวา “ ขา พเจา ไมป ระสงคจ ะมชี วี ติ อยู โดยไมมีพญาหงส ถาทานพอใจเพียงชีวิตเดียวก็ขอให ปลอยพญาหงสเถิด สวนตัวขาพเจาเองน้ันทานจะปลอย หรือจะกินเสียก็ได อนึ่ง ขาพเจาท้ังสองมีรูปกายเทากัน ถงึ จะเอาชีวติ ขา พเจา ไปแทน ลาภของทานก็มิไดพ รอ ง ขอ ไดโ ปรดเปลย่ี นตัวขา พเจา กบั พญาหงสเถิด ถา ทา นไมแ นใจ ก็ขอใหเอาบว งผูกมัดขาพเจาไวแลว ปลอยพญาหงสไ ป ” 21

¾ÞÒ˧ʏμ´Ô º‹Ç§ พรานมีใจออนโยนยิ่งขึ้น ตองการจะปลอยพญาหงส เพือ่ เปนรางวัลแกหงสสมุ ขุ จึงกลาววา “ ขอใหใครๆ ทราบ เถิดวา พญาหงสพนจากบวงความตายไดก็เพราะทาน อยา งทานหาไดย ากในโลก หรอื อาจไมม ีในโลก ดวยเหตุนี้ ขาพเจาจึงเห็นใจทานเคารพในนํ้าใจทาน ขอทานท้ังสอง บนิ ไปเถิด ไปเปน สุขในหมญู าติและบรวิ าร ” เมอื่ พญาหงสแ ละหงสส มุ ขุ ไดท ราบวา นายพรานทำการ ดักบวงเพ่ือหาทรัพยมาเลี้ยงชีพ ก็ตองการจะตอบแทนนํ้าใจ ของนายพราน จึงขอรองใหนายพรานพาไปเฝาพระราชา และเลาเรื่องราวใหพระราชาฟง พระราชาทรงทราบเรื่อง ทง้ั หมดแลว กท็ รงเลอ่ื มใสในนกและพรานทปี่ ระพฤตธิ รรมตอ กนั จึงทรงพระราชทานทรัพยเปนอันมากแกนายพรานเพียงพอ ตอการเล้ยี งชีพไปตลอดชวี ติ 22

¾ÞÒ˧Êμ ´Ô ºÇ‹ § การคบเพื่อนท่ีดีเปนวิถีทางแหงความสุขความเจริญ ของชวี ติ ทงั้ ปจ จบุ นั และอนาคต ซงึ่ มติ รทด่ี ตี ามหลกั ในศาสนาพทุ ธ คือเปนมิตรท่ีมีอุปการะ รวมทุกขรวมสุข แนะนำประโยชน และมคี วามรกั ใคร ในขณะเดยี วกนั นทิ านมคี ตสิ อนใจตอนพญาหงสต ดิ บว ง สอนใหพงึ หลกี เลีย่ งมติ รเทียม ๔ จำพวก ไดแก คนปอกลอก คนดีแตพูด คนหัวประจบ และคนชกั ชวนไปในทางเสือ่ ม การ คบบัณฑิตและนักปราชญมีประโยชนมากอยางน้ี การมีคนดี เปน มติ รสหาย เมอื่ มที กุ ขก เ็ ปน ทพ่ี งึ่ ได ไมย อมละทงิ้ ในยามวบิ ตั ิ และยอมสละไดแมชีวิตเพ่ือมิตรที่ดี กัลยาณมิตรผูเพียบพรอม ดวยคุณธรรมแหงมิตรนี้หาไดยากในโลก ผูใดไดแลว ควร ประคับประคองรกั ษาดวยดี 23

¾ÞÒ˧Êμ Ô´º‹Ç§ ÁμÔ Ãá·Œ ô เพอ่ื นตาย เพื่อนท่คี อยชวยเหลอื เพือ่ นอยา งจรงิ ใจโดย ไมหวังสิ่งใดตอบแทน เปนมิตรที่หวังดี มีส่ิงดีๆ ใหกันดวย ความจรงิ ใจ ๑. มิตรมีอุปการะ คอยคุมครองปองกันเพ่ือนของตน ท้ัง เปนทพ่ี ่งึ ของเพือ่ นได และเพอ่ื นกพ็ ง่ึ ได - ปองกันเพื่อนผูประมาท - ปอ งกันทรัพยสมบตั ิของเพอ่ื นผปู ระมาท - เมอ่ื มภี ัยเปน ทพ่ี งึ่ พำนักได - เมื่อมธี ุระ ชว ยออกทรพั ยใ หเกนิ กวาทอ่ี อกปาก - แมแ ตช วี ิตเรายงั สละได 24

¾ÞÒ˧ʏμÔ´ºÇ‹ § ๒. มติ รรว มสขุ รว มทกุ ข เพอ่ื นสนทิ เหมอื นญาติ ไวว างใจกนั คอยชว ยเหลือเก้อื กูล - บอกความลบั แกเ พอ่ื น ตา งฝา ยตา งเผยความลบั ของตนแก เพอื่ น ถา ความลบั นน้ั มจี ดุ ออ นหรอื ปมดอ ยกช็ ว ยกนั แกไ ข และ เปนการใหความไววางใจซง่ึ กันและกัน - ปดความลับของเพ่ือน ไมใ หผูอืน่ รู - ไมละท้ิงยามวิบัติ เม่ือเวลาท่ีเพ่ือนตกทุกขไดยากก็คอย ชว ยเหลอื ไมล ะทงิ้ - แมช ีวิตก็อาจสละแทนได ๓. มิตรแนะนำประโยชน เพื่อนท่ีคอยแนะนำแตในทางที่ดี มลี ักษณะเหมือนครู - หามไมใหทำชว่ั - แนะนำใหทำแตความดี 25

¾ÞÒ˧Êμ ´Ô ºÇ‹ § - ใหท ำในส่ิงท่ียังไมเ คยทำ - บอกไปสูอนาคตอันสดใส ดวยการแสวงหาความรูหรือ ปญ ญา ๔. มิตรมคี วามรกั ใคร ไดแ ก เพื่อนประเภทสหาย มีลักษณะ สำคัญ ๔ ประการคอื - ทกุ ข ทกุ ข ดวยไมยนิ ดดี วยความเสอื่ มของเพือ่ น - สุข สุข ดวย ยนิ ดีดว ยความเจรญิ ของเพ่ือน - โตเถียงผูท่ีติเตียนเพ่ือน หมายถึง เม่ือเห็นคนอื่นติเตียน เพอ่ื นของเรา ไมว า ตอ หนา และลบั หลงั กช็ ว ยพดู จาชแี้ จง ใหเ ขา ใจซง่ึ กนั และกนั เพอ่ื ไมใ หเ พอ่ื นเสยี หาย - รบั รองคนพดู สรรเสรญิ เพอ่ื น หมายถงึ เมอ่ื เหน็ คนพดู จา ชมเชยเพอื่ นกพ็ ดู จาสนบั สนนุ 26

¾ÞÒ˧Êμ Ô´º‹Ç§ ÁÔμÃà·ÂÕ Á ô ๑. คนปอกลอก คนประเภทนี้ไมใชมิตรแตแสดงตัววาเปน มติ ร ซ่งึ หวงั ผลประโยชนจ ากคนท่คี บดว ย - คิดเอาแตไ ดฝ ายเดียว - เปน คนเสยี ใหนอ ย แตค ิดเอาใหไดม าก - มีภัยเห็นแกตัวไมยอมชวยเหลือใคร แตเม่ือตนประสบ ปญ หาแลว จงึ มาแกลง แสดงตวั เปน มติ ร - เปนคนคบเพอ่ื นเพราะเหน็ แกประโยชนของตัว ๒. คนดแี ตพ ดู พูดในสิง่ ทไ่ี มเ ปน ประโยชน - เกบ็ ของลว งแลว มาปราศรยั (พดู ) คอื พวกทคี่ อยเรยี กรอ ง ความสนใจ สวนใหญแลวจะเอาเรื่องที่เกิดข้ึนในอดีต มาพดู 27

¾ÞÒ˧ʏμ´Ô º‹Ç§ - อา งเอาของทย่ี งั ไมม มี าปราศรยั คอื พวกทชี่ อบพดู ในเรอ่ื ง ของอนาคต พดู ในทำนองการพยากรณ ทำตวั เปน ผรู อบรู - สงเคราะหด ว ยสงิ่ ทห่ี าประโยชนม ไิ ด คอื ถา ชว ยเหลอื คน ทค่ี บกนั อยกู จ็ ะชว ยเหลอื แบบเลน ใหส ง่ิ ทไี่ มม ปี ระโยชน - ออกปากพ่ึงมิได เมื่อเพื่อนตองการพ่ึงเพราะมีความ เดอื ดรอ นบางอยา ง กบ็ า ยเบยี่ งแบง รบั แบง สู ๓. คนหัวประจบ เปนคนที่คอยตามใจเพื่อน ใหเพื่อนเปน ผูนำสวนตนน้ันทำตัวเปนผูตาม เพราะหวังผลประโยชนไมวา สิ่งใดก็สง่ิ หนง่ึ - จะทำชัว่ ก็เออออ - จะทำดีก็เออออ 28

¾ÞÒ˧Êμ ´Ô ºÇ‹ § - ตอ หนาวา สรรเสริญ - ลับหลงั นนิ ทาเพื่อน ๔. คนชักชวนในทางฉิบหาย คบเพ่ือนเพ่ืออาศัยเพ่ือนเปน เครอ่ื งมอื หาความสนุกเพลดิ เพลิน - ชกั ชวนใหด ม่ื นา้ํ เมาคอื สรุ าและเมรยั อนั เปน ทต่ี ง้ั แหง ความ ประมาท - ชกั ชวนเทยี่ วกลางคนื - ชกั ชวนใหมัวเมาในการเลน - ชักชวนเลน การพนนั 29

ªÒªÃÒ¡ºÑ Å§Ñ àËÅ¡ç 30

ªÒªÃÒ¡ºÑ ÅѧàËÅç¡ กาลครั้งหนง่ึ ยังมีคุณลุงอยทู านหนึ่ง ในชว งวยั หนุม คณุ ลงุ ทา นนเี้ ปน หวั หนา คนงานอยใู นเหมอื งทองคำมรี ายไดด มี าก แตคุณลุงทานน้ีไมเคยเก็บเงินเลยมีเทาไรก็ใชหมด เนื่องจาก คุณลุงเปนคนจิตใจดีใครมาหยิบยืมก็ให เลี้ยงเพ่ือนฝูงตลอด คุณลุงมีเพื่อนเยอะมาก จนกระทั่งคุณลุงทานน้ีเกษียณอายุ จากการทำงาน ปรากฏวา ไมม เี งนิ เหลอื เลยจากชวี ติ การทำงาน อนั ยาวนาน คณุ ลงุ มลี กู อยู ๕ คน เมอ่ื คณุ ลงุ ไมม เี งนิ กจ็ ำเปน ตองไปอาศัยอยบู า นลูกๆ ทัง้ ๕ คน วันจันทรก็ไปอยูบานลูกสาว ก็ถูกลูกเขยพูดจากระทบ กระเทียบ เชน “ ทำไมคุณพอคุณไมไปบานลูกคนอื่นบาง นะ ผมจะทำอะไรกอ็ ึดอัดจรงิ ๆ ” 31

ªÒªÃҡѺÅѧàËÅ¡ç วนั อังคาร ก็ไปอยูบานลกู ชาย กถ็ กู หลานและลกู สะใภ กระทบกระเทียบ เชน “ รำคาญคุณปูจงั เลย กับขาวท่หี นู ชอบ ดูสคิ ุณปูท านหมดเลย ทำไมคณุ ปไู มไปบานอน่ื บาง ” เปนเชนนี้ตลอด คุณลุงก็เปล่ียนไปอยูบานลูกคนน้ันทีคนนี้ที กถ็ กู ลกู บา ง ลกู เขยบา ง ลกู สะใภบ า ง หลานบา งพดู จาถากถาง อยูตลอดแตคุณลุงก็ตองทนเพราะคุณลุงไมมีเงินเก็บแมแต บาทเดยี ว อยูม าวนั หนงึ่ คุณลงุ ตดั สนิ ใจเรียกลูกๆ ทกุ คนมา แลวบอกวา “ พอ จะไมอยูส กั ๒ ปนะลกู เพราะเพอ่ื นพอที่เปน เจาของเหมืองทองคำมันเขียนจดหมายมาขอรองใหพอไป ชวยงานท่ีเหมืองทองคำของมัน พอจำเปนตองไปชวยเขา จริงๆ ” 32

ªÒªÃÒ¡ºÑ Å§Ñ àËÅ¡ç ลูกๆ ไดฟ งดังนน้ั ก็ดีใจสนบั สนนุ เพื่อใหค ุณลงุ ทานน้ีไป ใหพ นๆ จะไดไ มเ ปน ภาระอีกตอไป เมอื่ ครบ ๒ ป คณุ ลงุ ทา นนก้ี ก็ ลบั มาพรอ มกบั ลงั เหลก็ ใบใหญ ๑ ใบ ไปไหนแกกล็ ากไปดว ย ลูกๆ กพ็ ากันแปลกใจ และถามวา “ ลงั อะไร ” คณุ ลงุ ตอบวา “ เปน สมบัตชิ น้ิ สุดทายท่ีไดมาจากเหมืองทองคำของเพ่ือน ถาใครดูแลพอ จนถงึ วาระสุดทา ยกจ็ ะมอบสมบตั ใิ นลงั เหลก็ ใหทงั้ หมด ” ปรากฏวา ลกู ๆ พากันต่นื เตน ตา งอาสามาดูแลคณุ พอ กันยกใหญ วนั จันทร คุณลุงกอ็ ยกู ับลกู สาวคนโต ลกู เขยกบั หลานก็พากันเอาใจบีบนวดให หาของกินดีๆ มาให แตยัง 33

ªÒªÃҡѺÅѧàËÅç¡ ไมทันไรลูกชายคนท่ีสองก็มาตามใหไปอยูดวย และก็เชนกัน ยงั ไมทนั ไร ลูกสาวคนทสี่ ามกม็ าตามใหไปอยูด ว ยอกี ปรากฏ วาลกู ๆ ทั้ง ๕ คน ของคณุ ลงุ ตา งแยง กนั เอาใจและปรนนิบัติ คุณลุงทา นน้ีอยางดี แตเ วลาไปไหนคณุ ลุงกจ็ ะลากลงั เหลก็ ใบ นไ้ี ปดวยตลอด เวลา ผานไป ๗ ป คุณลุงทานน้ีเสยี ชวี ติ ลง หลงั งาน พธิ ศี พลกู ๆ ทกุ คนพากนั มานงั่ ลอ มลงั เหลก็ ใบนเ้ี พอื่ แบง สมบตั กิ นั ลูกสาวคนโตเปนคนเปดฝาลังเหล็ก พบวายังมีผาสีขาวปดอยู อีกชั้นหนึ่งและมีจดหมายฉบับหนึ่งวางอยูลูกสาวคนโตก็เปด อา นใหนองๆ ฟง เน้ือความในจดหมายเขยี นไววา 34

ªÒªÃÒ¡ºÑ ÅѧàËÅ¡ç “ ถงึ ลูกๆ ทรี่ ักทุกคน... กอนอื่นพอตองขอขอบคุณกอนหินทุกๆ กอนในลัง เหล็กใบน้ีท่ีไดเล้ียงดูชีวิตพอจนวาระสุดทาย พอขอใหลูกๆ แบง กอ นหินในลงั เหลก็ ใบน้ไี ปคนละเทาๆ กนั เพือ่ เปน อนุสรณ เตือนใจใหพวกเจาหม่ันเก็บออมเสียตั้งแตวันน้ีเพ่ือที่เวลาพวก เจา แกตัวลงจะไดไ มมีชวี ิตทีน่ า สมเพชเยย่ี งพอ ” รกั ลูก จากพอ 35

ªÒªÃҡѺÅѧàËÅç¡ “นิสัยการประหยัดควรฝกตั้งแตตอนเล็กๆ อายุนอย เพราะมนั ฝก งา ย แลว กจ็ ะตดิ ตวั เปน นสิ ยั มาตอนโต อยา ปลอ ย ปละละเลย เราไมรูวา อนาคตจะรวยหรอื จน เศรษฐกิจจะเปน อยางไร ฝก นสิ ยั ประหยัดไวใ หลกู หลาน โตขน้ึ จะไดไ มลำบาก หรือไมก็จะปรับตัวเกงกับภาวะฝดเคือง แถมยังเห็นคุณคา ของสงิ่ ของ เงินทอง โดยใชใ หคมุ คา เรอ่ื งการกนิ ก็ตองมีสติ ในการดำรงชวี ิต ประหยดั มเี งนิ เกบ็ ไมประมาท ทกุ ขของคน เราไมใชอกหัก โกรธ ตกงาน แคน ้นั มนั ยงั รวมไปถึงความ อยากได อยากมี อยากเกนิ ตวั แสวงหาเกนิ กำลงั ตนเอง กท็ กุ ข การคบเพอ่ื นกห็ าเพอ่ื นกลมุ ทม่ี สี าระ เขา ใจชวี ติ มนี สิ ยั ประหยดั ชีวิตมที างเลือกทั้งน้ัน อยทู ีต่ วั เราเอง 36

àÃèÍ× §¶ŒÇÂà¡Ò‹ ¡Ñº¤¹á¡‹ 37

àÃ×Íè §¶ŒÇÂà¡Ò‹ ¡ºÑ ¤¹á¡‹ ครัง้ หนงึ่ มีบานหลังหน่งึ มสี ามี ภรรยา ลกู ชาย และ อามา แกๆ คนหนงึ่ อามา แกม ากและไมแ ขง็ แรงมอี าการมอื สน่ั ตลอดเวลาทำใหถ อื ของลำบาก โดยเฉพาะเวลาทอ่ี ามา ทานขา ว รว มกบั ครอบครวั อามา จะถอื ชามขา วไดล ำบากและทำขา วหก ลงบนโตะตลอดเวลา ลูกสะใภอามารำคาญกับเร่ืองน้ีมากจึง ปรกึ ษากบั สามวี า เวลาอามา ทานขา วจะทำขา วหกเกลอื่ นโตะ นางทนไมไดเพราะมันทำใหรูสึกกินขาวไมลง สามีก็ไมรู จะทำอยางไรเพราะเขาไมสามารถทำใหอามาหายมือส่ันได อีกไมกี่วัน ลูกสะใภก็พูดกับสามีเรื่องนี้อีกวาจะไมแกไขอะไร เลยหรือ นางทนไมไ ดแ ลว หลงั จากโตเ ถยี งกันไปสักพักสามกี ็ ยอมตามภรรยา โดยเม่ือถึงเวลาทานขาว เขาจะจัดใหแมน่ัง แยกโตะ ตา งหากเพยี งคนเดยี วและใชถ ว ยขา วถกู ๆ บน่ิ ๆ เพราะ อามา ทำถวยแตกบอยๆ 38

àÃ×Íè §¶ŒÇÂà¡Ò‹ ¡ºÑ ¤¹á¡‹ เมื่อถึงเวลาทานขาว อามาเศราใจมากเพราะอามาก็ ไมม ปี ญ ญาจะแกไ ขอะไรได นางนกึ ถงึ อดตี ทน่ี างเลย้ี งดลู กู ชาย ดวยความรกั เสมอมา นางไมเคยบนตอ ความเหนอื่ ยยาก และ เวลาที่ลูกชายเจ็บไขนางก็ดูแลอยางดี เวลาลูกชายมีปญหาก็ ชว ยแกไ ขทกุ ครง้ั แตต อนนอี้ ามา รสู กึ วา ถกู ทงิ้ อามา เสยี ใจมาก หลายวนั ผานไป อามายังเศรา ใจ รอยย้ิมเริ่มจางหาย ไปจากใบหนา หลานชายนอยๆ ของอามาซึ่งเฝาดูทุกอยาง มาตลอดก็เขามาปลอบใจและบอกอามาวา เขารูวาคุณยา เสียใจมากท่ีพอแมของเขาทำแบบน้ี แตหลานชายมีวิธีที่จะให คุณยากลบั ไปทานขา วรว มกบั ทกุ คนได 39

àÃ×èͧ¶ŒÇÂà¡Ò‹ ¡ºÑ ¤¹á¡‹ ความหวังเริ่มเกิดขึ้นในหัวใจของหญิงชราจึงถาม หลานชายวา จะทำอยา งไร หลานกต็ อบวา เยน็ นใ้ี หค ณุ ยา แกลง ทำชามของคุณยาตกแตกเหมือนกับไมไดตั้งใจ อามาไดฟงก็ แปลกใจ แตเด็กนอยยืนยันวาใหคุณยาทำตามที่บอกท่ีเหลือ ปลอ ยเปนหนาที่ของหลานเอง และแลวเม่ือไดเวลาอาหารเย็น หญิงชราก็ตัดสินใจ ลองทำตามท่ีหลานพูดเพ่ือจะดูวาหลานมีแผนอะไร หญิงชรา ยกถว ยขา วเกา ทเ่ี ตม็ ไปดว ยรอยบน่ิ ขน้ึ แลว แกลง ปลอ ยลงบนพนื้ เหมอื นกบั หลดุ มอื ถว ยขา วเกา ๆ แตกกระจายยบั เยนิ ลกู สะใภ เห็นถว ยแตกเสียหายกล็ กุ ข้ึนเตรยี มจะดาวาอามา 40

àÃè×ͧ¶ÇŒ Âà¡Ò‹ ¡ºÑ ¤¹á¡‹ แตลูกชายตัวนอยของนางกลับชิงพูดข้ึนมากอนวา “ คุณยา ทำไมทำชามแตกหมดเลยหละ ครับ หนกู ะวาจะเก็บไวใหค ณุ แมใชตอนแกน ะ แลว คุณแมจ ะไดใชช ามเกา ทไี่ หนกันละ เนย่ี …” ลูกสะใภเม่ือไดยินลูกชายพูดเชนน้ีก็หนาซีดและดา อามา ไมอ อกอกี ตอ ไป นางรทู นั ทวี า สง่ิ ทน่ี างทำจะเปน ตวั อยา ง ใหลูกชายของนางปฏิบัติเม่ือนางแกตัวลง นางรูสึกอับอาย และสำนึกกับการกระทำของตัวเอง ต้ังแตนั้นมาทุกคนก็ทาน ขา วรวมกันมาตลอด 41

àÅéÕ§š٠ãËŒ¶Ù¡·Ò§ เลยี้ งลูกดวยอารมณ ลูกจะบมนสิ ัยพาล เลย้ี งลกู ดว ยหยอ นยาน ลกู จะรานหยอนวินยั เล้ยี งลูกดว ยสว นเกิน ลกู จะเมินขอ งคบั ใจ เลย้ี งลูกดว ยกลางไว ลูกจะไดแนวทางเดิน เลยี้ งลูกดวยอบรม ลูกจะสมสุขเจริญ เล้ยี งลูกดว ยนํ้าเงนิ ลูกจะเดินออกจากใจ เลี้ยงลกู ดวยธรรมะ ลูกจะละบาปทัง้ หลาย เลี้ยงลกู ดวยอภัย ลกู จะใจนักกีฬา เลยี้ งลูกดว ยลำเอยี ง ลกู จะเลีย่ งกติกา เล้ียงลูกดว ยเงนิ ตรา ลกู จะพาออกนอกทาง เล้ยี งลกู ดวยเหตผุ ล ลูกจะเปนคนใจกวาง เลย้ี งลกู ใหถกู ทาง ลกู จะสรางสิ่งดีงาม ดวยความปรารถนาดี จากคณะญาตธิ รรม ลกู ศิษยวดั อมั พวนั หลวงพอจรัญ ฐิตธมโฺ ม 42

ÃÒ¤ÒàμÁç ¢Í§¤ÇÒÁÃ¡Ñ 43

ÃÒ¤ÒàμçÁ¢Í§¤ÇÒÁÃÑ¡ เจา เดก็ ชายตวั นอ ยของเราเดนิ เขา ไปหาคณุ แมใ นครวั หลังจากเชด็ มอื กับผากนั เปอ นแลว เธอก็กม ลงอานกระดาษท่ี ลกู ชายยนื่ ให… - คา ตัดหญา ๕.๐๐ บาท - คาทำความสะอาดหอ งผมอาทิตยน้ี ๑.๐๐ บาท - คา ซือ้ ของใหแ ม ๒.๕๐ บาท - คา ดแู ลนอ งชาย ๒.๕๐ บาท - คาเอาขยะไปทิง้ ๑.๐๐ บาท - คาไดค ะแนนดี ๕.๐๐ บาท - คา กวาดสนาม ๒.๐๐ บาท รวมคางชำระ ๒๒.๐๐ บาท 44

ÃÒ¤ÒàμçÁ¢Í§¤ÇÒÁÃ¡Ñ เม่ือคุณแมอานเสร็จแลวก็หยิบปากกา ข้ึนมาพลิก กระดาษไปดา นหลงั แลว เขยี นวา - เกาเดอื นท่แี มอมุ ทอ ง ไมคิดเงิน - เวลาท่แี มพยาบาลลูกและสวดมนตใ หลกู ไมคิดเงนิ - คาทลี่ กู ทำใหแมต องเสยี นาํ้ ตา ไมค ิดเงิน - คา ของเลน อาหาร เสอ้ื ผา พาเท่ยี ว ไมคิดเงนิ - แมแ ตเ ช็ดน้ํามกู ให ไมคดิ เงนิ หรอกจะ ลกู เมอ่ื รวมท้ังหมดเปนราคาเตม็ ของความรกั ...ไมคดิ เงินเหมือนกัน... 45

ÃÒ¤ÒàμçÁ¢Í§¤ÇÒÁÃÑ¡ เมื่อเด็กชายไดอานสิ่งท่ีคุณแมเขียนไวนํ้าตาหยดโตก็ ไหลออกมา เขาสบตากับแมแ ลวจงึ พูดวา “ แมค รับผมรกั แมจ รงิ ๆ นะครับ ” แลว เขากเ็ อาปากกาเขียนหนงั สือตวั โตวา... จา ยหมดแลว... แมจา ยหมดแลว แตลูกยังทอนใหไมหมด 46

ÃÒ¤ÒàμÁç ¢Í§¤ÇÒÁÃ¡Ñ ¾ÃоÃËÁ¢Í§ÅÙ¡ บคุ คลผทู เ่ี ปน บดิ ามารดา สมเดจ็ พระสมั มาสมั พทุ ธเจา ทรงตรสั ยกยอ งไวใ นพรหมสตู ร แหง ตกิ นบิ าตและจตกุ กนบิ าต องั คตุ ตรนกิ ายวา “พรฺ หมฺ าติ ภกิ ขฺ เว มาตาปต นู เมตํ อธวิ จนํ เปนตน แปลความวา ภกิ ษทุ ง้ั หลาย คำวา พรหม นัน่ เปน ช่ือของบิดามารดา เพราะบิดามารดา เปนผูมีอุปการะมาก บำรงุ เลี้ยงดแู ละเปนผูแสดงโลกน้แี กบ ตุ รทง้ั หลาย ดังน”ี้ พระคุณของพอแมมีมากมาย แตจะขอยกพระคุณ ของพอแม ท่ีทานไดพรรณนาไววา เปนพระพรหมของบุตร ทง้ั หลาย คอื พอ แมม คี ณุ ธรรมเหมอื นกบั พระพรหม ทเี่ รยี กวา พรหมวิหารธรรม แปลวา ธรรมเปน เครือ่ งอยอู ยางประเสริฐ เปนเครือ่ งอยขู องพระพรหม มี ๔ ประการ คือ 47

ÃÒ¤ÒàμÁç ¢Í§¤ÇÒÁÃÑ¡ ๑. เมตตา มีความเอ็นดู ปรารถนาใหบุตรธิดามีความสุข ความเจริญ ๒. กรุณา มีความสงสาร ตองการจะใหบุตรธิดาที่มีความ ทกุ ขพ น จากความทกุ ข ๓. มทุ ิตา แสดงความยินดีดวยความจริงใจเม่ือบุตรธิดาได ดีมสี ุข ๔. อเุ บกขา วางเฉย ไมขวนขวายกังวล เม่ือทราบวาบุตร ธดิ าเตบิ ใหญ มงี านทำเลย้ี งตวั เองและครอบครวั เปน หลักฐานแลว 48

ÃÒ¤ÒàμÁç ¢Í§¤ÇÒÁÃÑ¡ หนา ท่ขี องพระพรหม คือ พอแมท่ีมตี อ บุตรธิดา มีอยูดวยกัน ๕ ประการ คอื ๑. หา มจากความชวั่ โดยการตกั เตอื นแนะนำพรา่ํ สอน ไมใหบุตรธิดาประพฤติทุจริตทางกาย วาจา ใจ อันจะเปน นำทุกขภยั มาใหแ กตนเอง ๒. ใหต ง้ั อยใู นความดี โดยการฝก หดั อบรมใหเ ปน คนดี ประพฤติดี มเี มตตา ประกอบดวย ศลี ธรรมจรรยา ซื่อสัตย สุจรติ ตอ หนาทท่ี ้งั ของตนและคนอ่ืน ๓. ใหไดรับการศึกษาศิลปวิทยา โดยการใหศึกษา วิทยาการตางๆ มีการอาน การเขียน เปนตน เพื่อใหเกิด สติปญญา 49

ÃÒ¤ÒàμçÁ¢Í§¤ÇÒÁÃ¡Ñ ๔. ใหไ ดค ูครองทีส่ มควร โดยการหาคคู รองท่มี วี ยั มี คุณสมบัติทัดเทียม มีความประพฤติดี มีศีลธรรม สามารถ เลี้ยงดูกันไดต ลอด ๕. มอบทรัพยมรดกใหในเวลาท่ีสมควร โดยการ มอบทรัพยส มบตั ิใหเ ปน กรรมสิทธิ์ เพ่อื ครอบครองดูแลรักษา และใชในการเลี้ยงชีวติ ตอไป บุตรธิดา เมือ่ ไดท ราบวา พอแมเปน ผูมพี ระคณุ ก็ควรตอบแทนทานดวยกจิ ๕ ประการ คือ ๑. ทา นเลยี้ งมาตองเลี้ยงทา นตอบ โดยการบำรุงท้งั ทางกาย และทางใจใหทานไดร ับความสุขความสบาย 50