ห่วงโซ่อาหารและสายใยอาหาร

ห่วงโซอ่ าหาร และ สายใยอาหาร

ห่วงโซอ่ าหารแบง่ เป็น 4 แบบ คือ 1. ห่วงโซอ่ าหารแบบผลู้ า่ (Predator chain or Grazing food chain) เรม่ิ จากผ้ผู ลติ คอื พืช ตามดว้ ยผู้บรโิ ภคอนั ดบั ต่างๆ การถ่ายทอด พลงั งานจึงประกอบด้วย ผลู้ ่า (Predator) และเหยอ่ื (Prey) 2. ห่วงโซอ่ าหารแบบปรสิต (Parasitic chain) เรม่ิ จากผู้ถูกอาศัย (Host) ถา่ ยทอดพลงั งานไปยงั ปรสิต (Parasite) และต่อไปยังปรสิตอันดบั สูงกว่า (Hyperparasite) โดย ภายในห่วงโซน่ ้ีจะใชก้ ารเกาะกินซ่งึ กันและกนั 3. ห่วงโซอ่ าหารแบบเศษอนิ ทรยี ์ (Detritus chain) เรม่ิ จากซาก พืชหรอื ซากสัตว์ (Detritus) หรอื ส่ิงทไี่ มม่ ชี วี ติ ถกู ผู้บรโิ ภคซากพืชซาก สัตว์กัดกนิ และผู้บรโิ ภคซากอาจถูกกินตอ่ โดยผู้บรโิ ภคสัตว์ อีกทอด 4. ห่วงโซอ่ าหารแบบผสม (Mixed chain) เป็นการถา่ ยทอด พลงั งานระหวา่ งส่ิงมีชวี ิตหลายๆ ประเภท อาจมที งั้ แบบผูล้ ่า และปรสิต เชน่ จากผู้ผลติ ไปยงั ผบู้ รโิ ภคพืช และไปยงั ปรสิตเป็นตน้

ประเภทของห่วงโซอ่ าหาร ห่วงโซอ่ าหารท่ีสาคัญมี 2 ประเภท คือ 1. Grazing food chainเป็นห่วงโซอ่ าหารท่ีเรม่ิ จากพืช (ท่ี ยังมชี วี ิต) ผา่ นไปยังสัตว์อ่ืน ๆ ตามลาดบั ขัน้ การถ่ายทอดพลงั งาน และสารอาหาร มี 2 ลกั ษณะยอ่ ย คอื 1.1 ห่วงโซอ่ าหารแบบจับกนิ เป็นห่วงโซอ่ าหารที่มี ลักษณะฝ่ายหน่ึงเป็นผู้ลา่ (predator) ส่วนอกี ฝ่ายเป็นผ้ถู ูกล่าหรอื เหยื่อ (prey) เป็นลกั ษณะทพ่ี บเห็นได้งา่ ยทวั่ ไป 1.2 ห่วงโซอ่ าหารแบบปรสิต เป็นห่วงโซท่ ี่ ฝ่ายหน่ึงเป็นแหลง่ พ่ึงพิงและอีกฝ่ายเป็นผูอ้ าศัย ซ่งึ ไดอ้ าหาร+ พลงั งานจากแหล่งพ่ึงพิงนั่นเอง

2. Detritus food chain (ห่วงโซอ่ าหารแบบเศษอนิ ทรยี )์ เป็นห่วงโซท่ ่ี เรม่ิ ตน้ สารอนิ ทรยี ท์ ไี่ ดจ้ ากการยอ่ ยสลายซากของส่ิงมชี วี ติ โดยผูย้ อ่ ยสลาย หรอื ใชเ้ ศษอนิ ทรยี ต์ า่ ง ๆ เป็นอาหาร แลว้ ส่งตอ่ ไปยังส่ิงมชี วี ติ อนื่ ตามลาดบั ขัน้ การบรโิ ภค มกั พบมากในนา้ สายใยอาหาร (Food web) หมายถึง การถา่ ยทอดพลังงาน เคมใี นรูปอาหารระหวา่ งส่ิงมชี วี ิตหลายๆ ชนิดมารวมกนั ทาให้เกดิ การ ถ่ายทอดพลังงานทซี่ บั ซอ้ น การถ่ายทอดพลังงานในระบบนิเวศ จะไหลไป ในทศิ ทางเดยี ว คือ เรม่ิ ตน้ จากผผู้ ลติ ไปยงั ผบู้ รโิ ภค ขณะเดยี วกนั กม็ กี ารสญู เสียพลงั งานออกไปในแตล่ ะลาดบั ไมม่ กี ารเคลอ่ื น กลบั เป็นวัฏจกั ร จงึ กล่าวไดว้ ่า การถ่ายทอดพลงั งานในระบบนิเวศไม่ เป็นวฏั จกั ร (Non - cyclic) และเป็นการรวมกนั ของห่วงโซอ่ าหารหลายๆ ชุด อยา่ งซบั ซอ้ น (Complex food chain) เพราะบางครงั้ ส่ิงมชี วี ติ ชนิดหน่ึง กนิ จะสามารถกนิ อาหารไดห้ ลายอยา่ ง และในเวลาเดยี วกนั ยงั เป็นอาหาร ให้กบั ส่ิงมชี วี ิตอน่ื อกี หลายชนิด หว่ งโซอ่ าหารจงึ เชอ่ื มโยงเป็นใยแมงมมุ และการถ่ายทอดพลงั งานระหว่างส่ิงมชี วี ติ กม็ คี วามซบั ซอ้ นข้ึนดว้ ย และมี โอกาสถา่ ยทอดไดห้ ลายทิศทาง เชน่ สายใยอาหารในนา้

ถ้ากล่มุ ส่ิงมชี วี ติ ในสายใยอาหารมคี วามสมดลุ นั่นคอื ส่ิงมชี วี ิตท่ีเป็นผผู้ ลิต ไดแ้ ก่ พืช สาหรา่ ยสีเขยี ว และไดอะตอม ควรจะมปี รมิ าณมากท่สี ดุ ห่วงโซอ่ าหารจงึ จะ สมดลุ ส่ิงมชี วี ิตบางชนิด จดั เป็นผู้บรโิ ภคไดห้ ลายอนั ดบั เชน่ ถ้าปลากนิ สาหรา่ ยสี เขียว ปลาจะเป็นผบู้ รโิ ภคอนั ดบั แรก แตถ่ า้ ปลากนิ ไรนา้ ปลาจะเป็นผบู้ รโิ ภค อนั ดบั สอง เพราะไรนาก้ นิ ไดอ้ ะตอมมากอ่ นถา้ ผูบ้ รโิ ภคชนิดใดชนิดหน่ึงมปี รมิ าณ เปลยี่ นแปลงไปอยา่ งกระทนั หนั ไมว่ ่าจะเป็นการเพ่มิ ขน้ึ หรอื ลดลงอยา่ งมาก จะ ทาให้สมดลุ ในสายใยอาหารเปลย่ี นไป และส่งผลตอ่ สมดลุ ของระบบนิเวศตามมา