การปลูกผักสลัดปลอดสารพิษ

กลอ่ งความร้สู ะเต็มศกึ ษาสูอ่ าชีพ เร่อื ง การปลกู ผักสลดั ปลอดสารพษิ

เร่ือง การปลกู ผักสลดั ปลอดสารพษิ ประกอบดว้ ย การปลกู สลัดปลอดสารพิษกบั สะเตม็ ศึกษา ส่วนที่ 1 ทาไมตอ้ ง “สลดั ปลอดสารพิษ” ส่วนท่ี 2 เช็คความพร้อมก่อนประกอบอาชีพ (ความรู้และทักษะ ทต่ี อ้ งใช้) สว่ นที 3 ลงมอื ทา (ขนั้ ตอนและวิธกี าร) สว่ นที่ 4 ทาอยา่ งไรให้ประสบความสาเรจ็ (ปัจจัยสคู่ วามสาเร็จ /แนวคดิ ตอ่ ยอด) ส่วนท่ี 5 แหล่งคน้ คว้าเพม่ิ เตมิ (เอกสาร/ตารา/ขอ้ มลู จาก เว็บไซต)์ สว่ นท่ี 6 ตัวอย่างชิน้ งาน

การปลูกผกั สลัดปลอดสารพษิ กบั STEMศกึ ษา • การ • การนาความรู้ เจรญิ เติบโต เกีย่ วกับอนิ เทอร์เนต็ ของเมล็ดพนั ธ์ มาประยกุ ตใ์ ช้ใน การศกึ ษาหาความรู้ • การโปรโมททางส่อื ออนไลน์ S: T: วทิ ยาศาสตร์ เทคโนโลยี • การคดั เลือก E: M: • คานวณ เมลด็ พนั ธ์พืช ตน้ ทนุ การ วิศวกรรม คณิตศาสตร์ เพาะปลกู วสั ดุ • การออกแบบ อปุ กรณ์ โครงสรา้ ง โรงเรอื น • การออกแบบ แปลงสาหรบั ปลกู ผักสลดั

สว่ นท่ี 1 : ทำไมต้อง... สลดั ปลอดสำรพษิ

ความสาคัญ ปัจจุบันเกษตรกรปลูกผักมีการใช้สารเคมี เพ่ือเพ่ิมผลผลิตมาก ข้ึน ส่งผลท้ังผู้ปลูกและผู้บริโภค ได้รับสารพิษตกค้างเป็นอันตรายต่อ สุขภาพ นอกจากนี้ยังส่งผลกระทบต่อสงิ่ แวดลอ้ มอกี ดว้ ย ผักสลัดเป็นผักท่ีคนไทยนิยมนามาใช้รับประทานกันมาก เน่ืองจากมีคุณค่าทางโภชนาการ ทั้งวิตามิน และแร่ธาตุต่าง ๆ ที่เป็น ประโยชน์ต่อร่างกายสูง แต่ค่านิยมในการบริโภคผักนั้น ผู้บริโภคจะเลือก บริโภคผักที่สวยงามไม่มีร่องรอย การทาลายของหนอนและแมลงศัตรูพืช จงึ ทาใหเ้ กษตรกรทีป่ ลกู ผักจะต้องใช้สารเคมีป้องกันและกาจัดแมลงศัตรูพชื เพื่อให้ได้ผักท่ีสวยงามตามความต้องการของท้องตลาด เม่ือผู้ซ้ือนามา บริโภคอาจไดร้ บั อนั ตรายจากสารพษิ ที่ตกค้างอยู่ ผักสลัด มีหลากหลายสายพันธ์ โดยเฉพาะ เรดโอ๊ค (REDOAK) เป็นสายพันธ์ุหนึ่งของผักตระกูลสลัดที่ได้รับความนิยมในการรับประทาน มี กากใยอาหารมาก ช่วยล้างผนังลาไส้ กาจัดพวกไขมันและอนุมูลอิสระ และ การปลูกผักสลัดปลอดสารพิษช่วยให้เกษตรกรผู้ปลูกผักมีสุขภาพอนามัยดี ขึ้น เน่ืองจากไม่มีการฉีดพ่นสารเคมีป้องกัน และกาจัดศัตรูพืช ให้ ประโยชน์ตั้งแต่ผู้ปลูกเองไปจนถึงผู้บริโภค ช่วยให้สุขภาพดี ไม่เป็นพิษต่อ สิ่งแวดล้อม นับเป็นอีกทางเลือกหนึ่งที่ดีสาหรับคนชอบรับประทานผักและ ต้องการความปลอดภัย ซ่ึงเป็นการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติ และลด มลพษิ ของส่ิงแวดล้อมได้ทางหน่ึง อกี ทั้งสามารถนาความรู้ ความสามารถ มาประยกุ ต์ใช้ เพอ่ื ประกอบอาชพี และสร้างรายไดอ้ ยา่ งดีเยยี่ ม

แนวคดิ ปัจจุบันกระแสความต้องการผลผลิตทางการเกษตรในระบบ เกษตรอินทรีย์ กาลังมีความต้องการและเป็นท่ียอมรับมากข้ึนเรื่อยๆ ของ ผู้บริโภคทั้งในและต่างประเทศ เกษตรกรเองก็อยากปลอดภัยจากสารเคมี ไม่มีใครอยากใช้สารเคมีเพราะอันตรายท้ังตนเองและผู้บริโภค แต่ถ้าไม่ใช้ แล้วจะใช้อะไรทดแทน ปัญหาในการเพราะปลูกทเ่ี กษตรกรพบมี 2 ประการ ใหญ่คือ เร่ือง ดินตาย หรือความไม่อุดมสมบูรณ์ของดินถ้าไม่ใช้ปุ๋ยเคมีแล้ว จะใช้อะไรทดแทน และปัญหาของการป้องกันและกาจัดศัตรูพืช ถ้าไม่ใช้ สารเคมีแล้วจะใช้อะไรทดแทนแนวทางท่ีจะปรับปรุงแก้ไขให้ดินตายกลับ กลายเป็น ดินท่ีมีชีวิตสามารถเพาะปลูกพืชให้ได้ผลผลิตสูง และมีคุณภาพดี ไม่ว่าจะเป็นพชื อะไรก็ตามและต้องเป็นแนวทางที่จะสามารถผลิตผลผลิต ท่ี ปลอดภัยจากสารพิษทางการเกษตร ท้ังผู้ผลิต และผู้บริโภค ช่วยรักษา สิ่งแวดลอ้ ม สามารถทาเป็นอาชพี ได้อยา่ งยง่ั ยนื ซึง่ ก็คือ แนวทางการเกษตร ท่ไี ม่ใชส้ ารเคมี แต่จะใช้ความสาคัญของดนิ เป็นอันดบั แรก ด้วยการปรับปรุง ดินใหม้ ีพลังในการเพาะปลูก เหมือนกับดินในป่าท่ีมีความอุดมสมบูรณ์ตาม ธรรมชาติ และใชห้ ลักการปอ้ งกนั กาจดั ศัตรูพืชโดยไม่ใช้สารเคมี โดยการนา ทรัพยากรธรรมขาติท่ีมีอยู่อย่างจากัดมาใช้ให้เกิดประโยชน์สูงสุด เป็น วิธีการที่ไม่ก่อให้เกิดผลเสียต่อสภาพแวดล้อมไม่เป็นอันตรายต่อเกษตรกร และผู้บริโภค สามารถให้ผลผลิตที่มีท้ังปริมาณและคุณภาพ เป็นระบบ เกษตรทม่ี ีความยัง่ ยืนเปน็ อาชพี ท่มี นั่ คง

วตั ถุประสงค์ 1.อธิบำยควำมรเู้ บอ้ื งต้น เกีย่ วกับกำรกำรปลกู ผกั สลดั ปลอดสำรพษิ 2.เพื่อพฒั นำควำมรทู้ กั ษะ กระบวนกำรสะเต็ม (STEM Education) ปลูกผกั สลัด ปลอดสำรพษิ 3.เพอื่ เพิม่ มลู ค่ำองคค์ วำมรใู้ น ชุมชนและตน้ ทนุ ของถ้องถิ่น

นกั ศกึ ษำ กศน. นกั เรยี นในระบบ หนว่ ยงำนภำคีเครือขำ่ ย ทง้ั ภำครัฐ เอกชน และประชำชนทว่ั ไปทส่ี นใจ

ส่วนท่ี 2 : เชค็ ควำมพร้อมกอ่ นประกอบอำชพี

ความรู้และทักษะท่ตี อ้ งมี ผกั ปลอด ประโยชน์ ชนิดของ ลกั ษณะ สำรพิษ ผักปลอด ผดั สลัด ท่ัวไป สำรพิษ

ผกั ปลอดสารพิษ • ผักปลอดสำร หรือ ผักปลอดสำรพิษ ( Pesticide residue free ) หมำยถึง ผลผลิตของพืชผักที่ไม่มสี ำรเคมปี ้องกันและ กำจัดศัตรูพืชตกค้ำงอยู่ หรือ ผักท่ีมีกระบวนกำรผลติ มกี ำรใช้ สำรเคมีสังเครำะห์ เช่น ธำตุอำหำร ปุ๋ยเร่งกำรเจริญเติบโต ปุ๋ยอินทรยี ์ต่ำง ๆ เพียงแตส่ ำรเคมีสังเครำะห์ดังกลำ่ วจะไม่เป็น อันตรำยต่อผู้บริโภคและสิ่งแวดล้อม เม่ือถึงเวลำเก็บเกี่ยว สำรเคมีสังเครำะห์เหล่ำนี้จะไม่มีสำรพิษตกค้ำงอยู่ เนื่องจำก เป็นกลุ่มของปุ๋ยเคมี จุลธำตุต่ำง ๆ ซึ่งมีอยู่ในใบพืชอยู่แล้ว ส่วนคำว่ำ ผักปลอดสำร หมำยถึง ผักท่ีมีกระบวนกำรผลิตท่ี ใช้สำรเคมีในกำรกำจัดศัตรูพืชหรือยำฆ่ำแมลงในช่วงท่ีมีแมลง ศัตรูพืชระบำด เพียงแต่จะต้องมีกำรกำหนดเพียงแต่จะต้องมี กำรกำหนดใช้อย่ำงเข้มงวด ต้องรู้ว่ำควรฉีดยำฆ่ำแมลงช่วงไหน และช่วงไหนไม่ควรฉีด ซ่ึงตำมหลักกำรก็คือจะต้องเว้น ระยะเวลำกำรเก็บเกี่ยวหลังจำกฉีดยำฆ่ำแมลงไปแล้ว แต่ทั้งนี้ ผลผลิตที่ได้จะต้องไม่มีสำรพิษตกค้ำงหรือมีไม่เกินมำตรฐำนท่ี กระทรวงสำธำรณะสขุ ได้กำหนดไว้

ประโยชนผ์ ักปลอดสารพิษ ทำให้ไดผ้ กั ที่มคี ุณภำพ ไมม่ สี ำรพษิ ตกค้ำง เกดิ ควำมปลอดภยั ต่อผ้บู รโิ ภค กำรบริโภคผกั ทป่ี ลอดสำรพิษในปรมิ ำณที่ เหมำะสมเป็นประจำจะชว่ ยทำให้ร่ำงกำยมี สขุ ภำพที่ดี ชว่ ยลดปริมำณกำรนำเข้ำสำรเคมี ป้องกันและกำจัดศัตรูพชื จำก ต่ำงประเทศ ช่วยลดต้นทนุ กำรผลติ จองเกษตรกรใน ด้ำนคำ่ ใช้ต่ำง ๆ ชว่ ยลดปริมำณของสำรเคมีซงึ่ เป็นพิษทจี่ ะ ปนเป้ือนเขำ้ ในดนิ ในอำกำศ และในนำ้

ชนิดของผักสลดั ผกั วอเตอรเ์ ครส

ลกั ษณะท่ัวไป • เรดโอ๊ค ชื่อวิทยำศำสตร์ Passsiflorafoetida Linn. เป็นผักตระกูลสลัดต่ำงประเทศ มีลักษณะเป็นผักใบสี แดงเข้มและเขียว เข้ม ใบซ้อนกันเป็นช้ันปลำยใบหยิก แยกเป็นแฉก เป็นพุ่มหยัก สสี วยงำม นอกจำกนี้ยังมี กำกใยอำหำรมำกมำย จึงช่วยเรื่อง ระบบกำรย่อย บำรุงสำยตำ กล้ำมเนื้อ ป้องกันโรคปำกนกกระจอก ลำ้ งผนงั ล่ำไส้ กำจัดพวกไขมัน มีธำตุเหล็กและวิตำมิน ซีสงู

กลอ่ งเพาะเมลด็ วสั ดอุ ุปกรณ์ กลอ่ งเพาะเมลก็ดล่องเพาะเมล็ด กลอ่ งเพาะกล่องเพาะเมล็ด ทิชชู่ ตะเกยี บ วัสดุ ขวดสเปย์ ขวดน้า อปุ กรณ์ ถาดเพาะ เมล็ดพนั ธุ์ ดนิ ปลกู

สว่ นท่ี 3 : ลงมอื ทำ

กระบวนการปลูก 1. นาเมล็ดไปเพาะในกลอ่ งเพาะ นาทชิ ชู่ใส่ลงในกล่องเพาะ แล้วราดน้าให้ชมุ่ ทาการวางเมลด็ ผักลงบนทิชชู่ แบบหา่ ง ๆ กันนาทิชชู่อีกแผ่นมาวางปิดไว้ พร้อมรดน้าใหช้ มุ่ ตลอดเวลา แต่ระวงั อยา่ ให้แฉะเกนิ ไป 2. หลงั จากนนั้ รอ 1 –2 วนั รากจะเริ่มงอกออกมา

กระบวนการปลูก 3. นาเมล็ดผักที่มรี ากออกมาแลว้ ใสล่ งในถาดเพาะ โดยนา ตะเกียบแทงลงไปในดิน ประมาณ 5 มม. แล้วเมลด็ ผักทม่ี รี าก ออกมาแลว้ ลงไป หลังจากนนั้ ใส่ปุ๋ยอนิ ทรีย์ 4. หลังจากนน้ั รอ 1 สปั ดาห์ ในระยะเวลา 1 สปั ดาห์ ควรรด น้าเช้า - เยน็ เพื่อใหผ้ กั สลดั โต

กระบวนการปลกู 5.เมอ่ื ผ่านไป 1 สัปดาห์ นาผกั สลัดมาใสใ่ นขวดน้าอดั ลม แลว้ ใสป่ ุ๋ยอนิ ทรีย์ จากนน้ั วางภาชนะใหส้ งู กวา่ พน้ื เพอื่ ปอ้ งกัน ศัตรูพืชตามพื้นดนิ 6.รอจนผกั โต 4-5 อาทติ ย์ ก็สามารถเกบ็ รบั ประทานไดเ้ ลย

วธิ กี ารรกั ษา - การรดนา้ อยา่ ให้ผกั ท่ีปลกู ขาดนา้ เป็นอนั ขาด เพราะจะทาให้ พืชไมเ่ จริญเติบโต ยกเว้นในฤดฝู นอาจจะรดนา้ วนั เว้นวนั หรือดู ตามความเหมาะสม ควรรดนา้ เช้า / เยน็ ข้อควรระวัง - ควรวางกระถางไว้ในทรี่ ่ม หรือทาโรงเรือน เพราะผกั สลดั เป็นผกั ที่มีใบบอบบางมาก ถ้าฝนตกหนกั ๆ เมด็ ฝนจะทาให้ ผกั ชา้ เสียราคา หรือขายไมไ่ ด้ เพราะฉะนนั้ การสร้างโรงเรือน จงึ ถือวา่ จาเป็นสาหรับการปลกู ผกั ประเภทนี ้ หรือ ใช้แสลน ในการพรางแสง หรือช่วยลดแรงของนา้ ฝนท่ีตกลงมาได้

การบริหารจัดการ กำรจดั กำรเงิน 1. ลงทนุ ในครงั้ 3.ฉลำกและกล่อง แรก 205 บำท บรรจุภณั ฑ์ 2. วัสดุ อปุ กรณ์

ส่วนที่ 4 : ทำอย่ำงไรให้ประสบ ควำมสำเร็จ (ปัญหำและแนวทำงแกไ้ ข / ปัจจัยสคู่ วำมสำเรจ็ / แนวต่อยอด / กำรขำยหรือกำรตลำด)

การตลาด 1. กล่มุ ลกู คำ้ เชน่ ในชุมชน พน้ื ท่ีไกลเ้ คยี ง 1. กล่มุ ลูกคำ้ เช่น นกั ท่องเที่ยว กลมุ่ ลกู ค้ำออนไลน์ 3. รำคำจำหนำ่ ย

ปจั จัยส่คู วามสาเร็จ 1. มีประโยชนต์ อ่ สุขภำพ ในกำรอปุ โภคบริโภคสู่ ครวั เรอื น 2. ช่องทำงกำรจดั จำหน่ำยท่ีหลำกหลำย 3. สดใหม่ ปลอดสำรพษิ

การตอ่ ยอด/แนวคดิ ต่อยอด 1.การออกแบบบรรจุภณั ฑ์ทีส่ วยงาน เช่น ตกุ๊ ตาหุ่นยนต์ กล่อง ใส 2. การเพ่มิ ขอ้ มูลคุณประโยชน์ของผกั สลดั ปลอดสารพษิ ใน รปู แบภาษาไทย ภาษาองั กฤษ และภาษาจีน 3.ขยายเพม่ิ โรงเรอื นเพาะปลูก จาก ขนาด S เป็น M 4.สามารถนาตน้ ผักสลัดไปจดั สวนหรือออกแบบพน้ื ทใ่ี ห้ สวยงาม

สว่ นที่ 5 : ข้อมลู อ้ำงองิ

แหลง่ ข้อมูลอ้างอิง ค่มู อื ฐำนกำรเรยี นรู้ เรอื่ ง กำรปลูกผกั สลดั ปลอดสำรพษิ http://www.organic.moc.go.th

ส่วนท่ี 6 : ตวั อย่ำงชนิ้ งำน