สารานุกรมไทยสาำ หรบั เยาวชน โดยพระราชประสงค์ ในพระบาทสมเดจ็ พระบรมชนกาธเิ บศร มหาภูมิพลอดลุ ยเดชมหาราช บรมนาถบพติ ร เลม่ ๔๓
Üݪ±}ÜÝÙw¡ª ¥¡Ü¤ª ÙÜ¡ |ÜÝh wª¢ Ùi¥ ÙªÞ² |«Ý¡ wxh |°¬wi|x|ªÙÒ ª¤ªi w¡zi¥ zz¡ «Ýz~²|£ ªÙÒ }q }·zÖ ²¢ ¤·¢¡hi ¤zzi|ݬÙÐ x¤ i |zª}Ö¡ Ù² z|«i wh Ùª||³ «wh | z«Ýi ÙªÞ |Ù ªÙÒ Ü¢² |£² ®i w¤ zÙ}|£ z¬¢ w}¢² Ý w£ z®i¥ i zÝ|zЫÝw·| z¬² wÙ |ÜÝ·¡hÙ|Þ ÝªÙw¤ ÙÙ³ }¤Ü¡wÙªÒÙÝ®i zw¤ «xÙ|ª²Þ¢zi |wÞÜ}}ݪ¢Ùª¥i ²Þ |w± ziÙhÙ¬ÝwÙ h ªÒÙÙ|Þ¢²¢Ý¬ÙЪwÞ³w¥w£wªÜ¡²Ü¥ÙqÖÖiÙª|x|ÝÙh|·zÖ ¬ª~ÜÝ Ù²¢¢ Öq wx«zÙz¥«ÝÙ²ª¢ hª¢ÙªÙh xØÝÙ¢³ Ù|Þ Ùw¤ }Ýh z¢z² i ªª||®ªi ÙÒ h |¢ }|£ Ü¢ Ý· i |³ ¬z|wÙw¤ ®· ªÙªÜÞ² · ªÙÙ¡ wi |Ù|Þ Ùw¤ ~ h ¤ Ù|£² z¢ |h¤ ²}¢ ÝÙ·¡w«xÙ|h |°²z¢ £ww ªÚ«Ü«h wªh Ù«i Üh ² |£ ªÜ²Þ ªÙ}w ®i zi¥ h ª|®}i wwh ÙÙ| Þ «Ý ªÜ²Þ ®i i ݬÙÐ Ù wi |x||²¡ xÙ³£ |w· Ùw w· z· ¡ ª²Þ |h |°«h ݪ²Þ |ªÙÒ Ù Þ Ý·iªw± ¤Ùh ªw± hÙªxi}®i Ý Ù²|£ · ª±w¤Ùh w|hÙªxi }®iÝÙ£²| «Ý· ªw± Ùh¤ Öh |£ Úi¥ Öh w¢ Ý Ù£|² ªÜÞ² · Ù¬wi ¡ i Ù| Þ Ù¢ª³ ÙÒ ªzÞ² |Þ «ÙÝÙ· ¡ «wh ¤ ¡ «ÝÜi «²¢ ÙÝÙ· ¡ «wÙh i |ªÙÒ · wÙ |®Ùw}wÙ³¢ ª²Þ ª²Þ |Ù|²£ ª²Þ |z¢ ªw²¢ÜÙhªÙ²Þ|£|ªÞ²|ÞÙ² °w± ii||¡ £|ª²Þ |ÙÙ³ °i ¤wªÞ²|®iÝ|z}Ð Ý Úi i¥ w£ ÝÙw h ¡ w«h Ýxz¢ ÜÙ ªÐ w²¢ ªÙÞ² ||£ wÙ Ü|£ w£ zi i Ù² |£ ¾ÃÐμíÒ˹¡Ñ ¨ÔμÃÅ´ÒÃâË°Ò¹ ÀÜ}w¡ Ù»¾º»
¾ÃкÃÁÃÒ⪺Ò´ŒÒ¹¡ÒÃÈÖ¡ÉÒ ¾ÃкҷÊÁà´ç¨¾ÃÐǪÔÃà¡ÅŒÒ਌ÒÍÂÙ‹ËÑÇ ¡ÒÃÈ¡Ö ÉÒμŒÍ§Á§‹Ø ÊÌҧ¾×¹é °Ò¹ãËጠ¡‹à´ç¡áÅÐàÂÒǪ¹ ô ´ŒÒ¹ º ¢ Ùz¡²¢ ¥wi|hi ÙªÞ| º z¢ ¥izªxi }h¡ i ÙªÞ | » £²Ù ÙÙ ¼ ²Ùz|ÙÙ ÜÝw ¡ Ð ½ z¢ ª³Þhzz«Ý¤Ùx|Ù »Ü¢ ³ÙÞ Ù¢ ¡²¢ ²Ùz|z¢ ؤ º ¥}i w «w«Ý|²¡ Ú²¢ ¡ ² ¢ » ¡ ¡«h¡|² ¢² |²¡ ¢² |¢ ¼ ª¡ ²¡|²¢Ú¡ ¡²|²¢ ² ½ h wÙi|zÙ¢ «i whi ÙªÞ| ó. ÁÕ§Ò¹·íÒ-ÁÍÕ ÒªÕ¾ º wª¢³|¥¥wÙÙzz ÞwÛawÛÙÙÙ£wi|¤h|iª±w«ÝªÙw|Ù |i¥ Ù·}Ù|Ù·ª±} » wÛwa ÛÙ|³ Ùw ¥ «ÝÙww ¥ i |}¢ ¤ |h¤ Úi ªi¥ ¢ Ù· |ÙªÙÒ «Ý|¢ Ù· Ù¢² ¤ ¼ i|ÙÙÙ¤ Úi¥ · ª±}w ¥ ¢ Ü¢ |¢ Ù· }Ùª¢³ |ª|«Ýzz ô. ໹š ¾ÅàÁ×ͧ´Õ º wªÙÒ ÜªÞ |¢ ªÙÒ Ùi²¢x|¤wzÙ » zzÙ£w«ÝÙÝww i|h|ª¡i¤wzÙ¢¬w· Ùi²¢ªÒÙܪÞ|¢ ¼ wªÙÒ ÜªÞ|¢zÞ lª±ÙÝ®}²¢ Ý· ªÜÞ² i ÙªÞ|®wi ±i |· mªhÙ|Ùz|Ù·ªÜ±Ö ݬÙÐ|ÙØw¤ i ·izÙ¢ ·³}«ÝzªÞ³ ÜÝÙ«whzØÝ|zÙ¢ ª¢² xiªÛe¥ Ý|¤ Ü¢ Ý ØÜÝ¢²Ù|² ÜÙÜÝ| ¤ ¡ »¼wz»¾¿á ¬Ùªw× Ù |zÙ¢
ค�ำแถลง สารานุุกรมไทยสำาหรับเยาวชนุ โดยพระราชประสงค์ใ์ นุพระบาทสมเด็จพระบรมชนุกาธิิเบศร มหาภูมู พิ ล อดลุ ยเดชมหาราช บรมนุาถบพติ ร เลม่ นุเ้� ปน็ ุเลม่ ท�้ ๔๓ ซึ่ง่� มลู นุธิ ิจิ ดั ทาำ ขึ้น�่ ุเพอ�่ สบ่ สานุการดำาเนุนิ ุการตามพระราชประสงค์์ ขึ้องพระบาทสมเดจ็ พระบรมชนุกาธิเิ บศร มหาภูมู ิพลอดลุ ยเดชมหาราช บรมนุาถบพิตร ท้�จะใหม้ ้หนุงั สอ่ สารานุกุ รมแบบ ไทย ท�จ้ ดั ทำาโดยค์นุไทย เนุ้นุค์วามรู้ท�เ้ กิดขึ้�น่ ุและมอ้ ย่ใู นุประเทศไทย ใหค้ ์นุไทยทกุ เพศทกุ วัยได้มโ้ อกาสอา่ นุ เพ่อ� เพมิ� พนู ุและสง่ เสรมิ ค์วามรใู้ นุวชิ าการสาขึ้าตา่ ง ๆ โดยจะพมิ พห์ นุงั สอ่ สว่ นุหนุง�่ เปน็ ุฉบบั พระราชทานุแจกจา่ ยใหแ้ กโ่ รงเรย้ นุ ตา่ ง ๆ ทว�ั ประเทศ โดยเฉพาะโรงเรย้ นุทข�้ ึ้าดแค์ลนุ โรงเรย้ นุในุถ�นิ ุทรุ กนั ุดาร และโรงเรย้ นุท�ด้ ้อยโอกาส หนุังสอ่ อ้ก ส่วนุหนุ่ง� จะนุำาออกจำาหนุา่ ยเพ�่อนุำามาเปน็ ุทนุ ุสมทบในุการจดั พมิ พ์หนุงั ส่อต่อไป ในุการจดั ทาำ สารานุุกรมไทยสาำ หรบั เยาวชนุฯ นุ�้ ได้เร้ยบเรย้ งเนุ�่อหาขึ้องเร่�องต่าง ๆ แบง่ เปน็ ุ ๓ ระดับ ค์วามรู ้ ไดแ้ ก ่ เดก็ รุน่ ุเลก็ ระดบั หนุ่ง� เด็กรุน่ ุกลางระดับหนุง�่ เด็กรุ่นุใหญ่่และประชาชนุทว�ั ไปอ้กระดับหนุ่�ง ในุบทค์วาม เด้ยวกนั ุ ท�งั นุเ้� พอ่� ใหเ้ หมาะสมกบั ค์วามสามารถในุการอ่านุขึ้องผู้อู้ า่ นุแตล่ ะรุน่ ุหรอ่ แตล่ ะระดับ โดยม้วัตถปุ ระสงค์์ให้ พอ่ แมส่ ามารถนุาำ ไปใชส้ อนุลกู พส�้ อนุนุอ้ ง รนุ่ ุพส�้ อนุรนุ่ ุนุอ้ งได ้ เพอ่� สรา้ งค์วามสมั พนั ุธิใ์ นุค์รอบค์รวั และสงั ค์ม นุอกจาก นุ้� หนุังสอ่ ยงั ประกอบไปดว้ ยสรรพวิชาไว้ในุเลม่ เดย้ วกนั ุ เพอ�่ ให้เกดิ ค์วามหลากหลายขึ้องค์วามรู้ ผูู้อ้ า่ นุจะไดเ้ กดิ ค์วาม ค์ดิ ค์วามฉลาด และค์วามดจ้ ากการอา่ นุ สารานุุกรมไทยสาำ หรับเยาวชนุฯ เลม่ ๔๓ นุ� ้ ไดพ้ มิ พข์ ึ้�น่ ุค์รงั� แรกในุ พ.ศ. ๒๕๖๕ ม้ ๘ เรอ่� ง ค์่อ ประเพณีส้ บิ สองเด่อนุ ชาวมอญ่ในุประเทศไทย การศก่ ษาแบบวถิ ้ไทย กญั ่ชงและกญั ่ชา การเพาะเล้ย� งไส้เดอ่ นุดนิ ุ การบริหารจัดการลุม่ นุ�ำาโดยชมุ ชนุ ดาราจกั ร และโรค์หลอดเลอ่ ดสมอง บดั นุ�้ การจดั ทาำ สารานุุกรมไทยสำาหรบั เยาวชนุฯ เล่ม ๔๓ ไดส้ าำ เร็จเรย้ บร้อยแลว้ จง่ ทรงพระกรณุ ีา โปรดเกล้าโปรดกระหมอ่ มใหค้ ์ณีะกรรมการมูลนุิธิิ ดำาเนุินุการเผู้ยแพรแ่ กป่ ระชาชนุตามพระราชประสงค์์ (ศำสตรำจำรย์์ นำย์แพทย์เ์ กษม วัฒั นชััย์) ประธำนกรรมกำร มูลนธิ ิโครงกำรสำรำนุกรมไทย์ส�ำหรบั เย์ำวัชันฯ
ÊÒÃҹءÃÁä·ÂÊÒí ËÃѺàÂÒǪ¹ โดยพระราชประสงค์ในพระบาทสมเดจ็ พระบรมชนกาธเิ บศร ÁËÒÀÙÁ¾Ô ÅÍ´ÅØ Âà´ªÁËÒÃÒª ºÃÁ¹Ò¶º¾ÔµÃ àÅÁ‹ ôó »ÃÐླÊÕ ÔºÊͧà´Í× ¹ ù ªÒÇÁÍÞã¹»ÃÐà·Èä·Â ôó ¡ÒÃÈÖ¡ÉÒáººÇ¶Ô Õä·Â øõ ¡ÑÞª§áÅСÑÞªÒ ññó ¡ÒÃà¾ÒÐàÅÕÂé §äÊŒà´×͹´Ô¹ ñôù ¡ÒúÃËÔ ÒèѴ¡ÒÃÅ‹ÁØ ¹íéÒâ´ÂªØÁª¹ ñøõ ´ÒÃҨѡà òòñ โรคหลอดเลือดสมอง òô÷
8
9 ประเพณีสิบสองเดอื น รองศาสตราจารย์แ์ สงอรณุ กนกพงศ์ชััย์ ผู้�้เขียี ์น ส่วนเดก็ เล็ก รองศาสตราจารย์์ ดร.ทิศนา แขีมมณี ผู้เ้� รีย์บเรยี ์ง เดก็ ๆ คงจำ� กนั ไดว้ ำ่ ในชว่ งทโี่ รงเรยี นหยดุ ยำวในฤดรู อ้ น โดยเฉพำะ ในเดือนเมษำยนที่มีอำกำศร้อนอบอ้ำว จะมีกำรจัดงำนสงกรำนต์ซึ่งเป็นงำน เทศกำลที่จัดเปน็ ประจำ� ทกุ ปี เปน็ ประเพณีสำ� คัญของชำวไทยทป่ี ฏิบตั ิสืบตอ่ กนั มำเปน็ เวลำนำน ในรอบหนงึ่ ปขี องไทย แตล่ ะเดอื นมงี ำนประเพณตี ำ่ ง ๆ เรยี กวำ่ ประเพณี สิบสองเดือน ประเพณีทั้งสิบสองเดือนมีคุณค่ำ สะท้อนให้เห็นถึงวิถีชีวิต คตคิ วำมเชือ่ และจติ ใจอันดงี ำมของคนไทยทมี่ ีมำตั้งแตอ่ ดตี จนถึงปัจจบุ นั ตวั อยำ่ งงำนเทศกำลซงึ่ เปน็ ประเพณที น่ี ยิ มปฏบิ ตั สิ บื ตอ่ กนั มำ และเดก็ ๆ ชน่ื ชอบกนั มำกคอื งำนเทศกำลสงกรำนต์ เปน็ งำนวนั ขน้ึ ปใี หมแ่ บบเดมิ ของไทย เมือ่ ปเี ก่ำผ่ำนไป ปีใหมเ่ ขำ้ มำ ผ้คู นกต็ อ้ งกำรให้ปใี หมเ่ ปน็ ปที ด่ี กี วำ่ เดิม มี ควำมสุขควำมเจรญิ มำกข้นึ กว่ำเดิม จึงรว่ มกันจัดกิจกรรมดี ๆ และต้ังใจท�ำ สงิ่ ดี ๆ เพ่อื เป็นกำรเร่ิมตน้ ปีใหมท่ ่ดี ี เชน่ ชว่ ยกนั ทำ� ควำมสะอำดบำ้ นเรอื น
Ĝ1ě0 Òo§Ó¡Ó¡Ò j¬|oi¥§p o± onÖ io± ¡ ¥onÖ ¤¬ l ¤Ú ol¥iÒr } ¨|Ó± i ~o l{ joolÖ |¬§Ól±¥r±o¨¡Òl |o §¤Ó i|lo j§r } o¥oÒ i« ± u j¤jÓ | ¤¬ iÒ iiÒ ¤p| Ö i± u Òi §Ó¥iÒ¡Í Ò }u} ¬ Ó o¥Ó¡ ¨¬ |Ó Ò o ¨¥Ó o i |± j§Ó¡ u¤Ò ¬ ¤Ú i¥|o li}uס}Ò¡Ól { opi¨|Ó± l| p } §p¤¬ i |¥ Ó i¤« Ò |± i iÒ ¤p|Ö§¤ioi}Ö
Ĝ11Ĝ ¤|i« ªlo¤« ¥Ó Ò o¤ioi}¤Ö Ú¤{ ¬ Ó §Ó ¤« ~ol|o |Óo |Ó ~ r}l¤Ú¡Ò l¤r¬¥i ¤¨o ¤{ |¬ o ¤rÒ§¥}Ò¤| ¤rÒ ¤{ ¥iju ¤{ |ix ¥Ó Í ¤{¥Ò¤ ¤{ }i}¤¦ ¤{¤| ¤{io i|± jÓ¡§uÒ ¡Ó ¦§ oi}Ö rÓ l§}Ó Ò i ± u§¤{ ¤| ¤{¨ ¥
o¨sÓ o¬ ll| l¤r¬ l{ ¥l{ i { |¬ j or¨¤Ú } j or} ¬ l ¤Ú ¤ii {Ö ¤poll¡ § p ¥Ò §pi i |¥± ± o ¤{ |¬ o §|Ó ± olÒ¡ iÒ¡ r ¨}|¨
Ĝ1ĝ2 Ó¥}¬jjp p~q×ì} ìì¦k|ììì
Ô¥¢ ¥p l¨§|} ¨|Ó }o ~¬ x§Ò¡ ¤ {¤¬ Ú ¤¨pØ p ¤Ú ¤ ¥Ó i±ij¡Òi¡¤¥¡i ¥Ó}i¤Úr r o l¥¤¦| i} Öo¤Új l¤r¬ ¥¤Ú¬| ¤¬p}§p onÖ¤Ú¡Ó~Ò|il±jo ¤pÓ ~r}poi ¤i¬ jÓ oi ¤¬ o|o iÒ i ± ip i}Ò oªÒ i p¤i| ¤Ú j¤ ¤{ ¥z joolso¬ p ¤¬¨}i¤¤{ oÒo¨|Ó u¡ ¨ ¤¬ ¡¥ ¤{§|¬ ol¤«l {lÒ ip« w } }Ò i ± §Ó ¤{ªlo¡¤Ò ¤| ¤¨¤Ú¤¬ l ±¬ oz¤¬ opil¨§¥}Ò l ~i ¥ ||ioz §¥Ó ilÒ Ò }Ò ¨¨|Ó Ò o}Ò ¤¬ o¤« ¨|Ópii¬¤¤i¥¤{} Ò oªp± ip¬ | j }|oo¤| io± ¡§ oi}Ö¤Ú ¤{ }Òi¥}Ò¦{p~o Øpp
13 ในสมยั โบราณมกี ารนับเดอื นทางจันทรคติ คอื นับตามการปรากฏของดวงจันทร์ใน แตล่ ะเดือน นับเดือนธนั วาคมเป็นเดือนท่ีหนง่ึ หรือเดือนอา้ ย ต่อไปเป็นเดือนยี่ เดอื นหนงึ่ เดอื นสอง เดอื นสาม ประเพณสี บิ สองเดอื นของไทยเรมิ่ ตน้ ตง้ั แต่ เดือนเมษายนหรือเดือนห้าของไทย มีประเพณีสงกรานต์ที่เป็น ประเพณีวันข้ึนปีใหม่ของไทย มกี ารสรงนา้� พระพทุ ธรปู และพระ สงฆ์ รวมทงั้ การรดนา้� ขอพรผู้ใหญ่เพ่อื ความเปน็ สิรมิ งคลแก่ชวี ิต นอกจากนน้ั ยงั นยิ มทา� บญุ เพอื่ อทุ ศิ สว่ นกศุ ลแดผ่ มู้ พี ระคณุ ทลี่ ว่ งลบั และมปี ระเพณกี อ่ พระเจดยี ท์ ราย หรอื บางทอ้ งถนิ่ ขนทรายเขา้ วดั ดว้ ย กจิ กรรมทคี่ นทว่ั ไปชน่ื ชอบ คอื การเลน่ สาดนา้� กนั เพอื่ ความ สนกุ สนานและผ่อนคลายความรอ้ นจากอากาศท่ีรอ้ นอบอ้าว เดือนพฤษภาคมหรือเดือนหก ประเทศไทยยา่ งเข้าสู่ ฤดูฝน จงึ มีประเพณีพชื มงคลเพื่อท�าขวัญแมโ่ พสพที่ช่วยให้ขา้ ว ในนางอกงามสมบรู ณ์ มพี ระราชพธิ จี รดพระนงั คลั แรกนาขวญั เพอ่ื เปน็ ขวญั กา� ลงั ใจแกช่ าวนา แตห่ ากฝนไมต่ ก กจ็ ะมพี ธิ แี หน่ างแมว เพอื่ ขอฝน นอกจากนย้ี ังมปี ระเพณเี วยี นเทียน และประเพณแี ห่ การสรงน้ำา�ำ พระพทุ ธรูปใน้ำวััน้ำสงกราน้ำต์์ ผา้ ขึน้ ธาตใุ นเทศกาลวนั วสิ าขบชู าด้วย ซึ่่�งถือื เป็น้ำวััน้ำขึ้�่น้ำปใี หม่่ดั้�งั เดั้มิ ่ขึ้องไทย ประเพณีแหผ่ า้ ขึ้น�่ ้ำธาต์ทุ ี�จังหวัดั ั้น้ำครศรธี รรม่ราช จัดั้ใน้ำเทศกาลวัิสาขึ้บชู า
14 เดอื นมถิ นุ ายนหรอื เดอื นเจด็ ในภาคอสี านมปี ระเพณบี ญุ ซา� ฮะ (บญุ ชา� ระ) หรอื บญุ เบิกบ้าน เป็นการท�าบุญบูชาเทวดาอารักษ์ และทา� บญุ ใหผ้ ปี ่ยู ่าตายาย ผพี ่อผีแม่ เพื่อแสดง ความกตญั ญูและขอใหช้ ว่ ยปกป้องคุ้มครองลูกหลานใหอ้ ยู่กันอย่างร่มเย็นเป็นสขุ เดือนกรกฎาคมหรือเดือนแปดของไทย มีประเพณีสา� คัญคือวันอาสาฬหบูชาซึ่ง เป็นวันที่พระพุทธเจ้าประกาศพระธรรมเปน็ ครง้ั แรก และวนั เขา้ พรรษา มกี ารทา� บญุ ตกั บาตร ฟงั พระธรรมเทศนา และเวยี นเทยี นในตอนคา่� เพอื่ เปน็ การรา� ลกึ ถงึ พระพทุ ธคณุ พระธรรมคณุ และพระสงั ฆคณุ เดือนสงิ หาคมหรอื เดอื นเก้า มี ประเพณที า� บญุ อทุ ศิ สว่ นกศุ ลใหผ้ ทู้ ล่ี ว่ งลบั ท่ีมีญาติและไม่มีญาติ รวมทั้งมีประเพณี ทิ้งกระจาดของชาวไทยเช้ือสายจีน เป็น ประเพณีท่ีให้คนม่งั มีไดแ้ บ่งปันแกผ่ ยู้ ากไร้ เดอื นกนั ยายนหรอื เดอื นสิบ มี ประเพณชี งิ เปรต คือการท�าบุญเพอื่ แสดง ประเพณีทิ้งกระจาดของชาวไทยเช้ือสายจีนท่ีจังหวัดตรัง ความกตญั ญูต่อปยู่ ่าตายาย และผลู้ ่วงลับ จดั ในช่วงทา้ ยของเทศกาลกนิ เจ ประเพณชี งิ เปรตของภาคใตใ้ นเดอื นสบิ ของไทย มกี ารทา� บญุ ใหแ้ กผ่ เี ปรต แสดงถงึ ความมนี า้� ใจชว่ ยเหลอื ผตู้ กทกุ ขไ์ ดย้ าก
Ĝ1Ġ5 ¤| } l ¤| ¤|« ¤Ú rÒ oi¬ ± o p||
¡ ip« ¤ ii ¤{r i¤{} i}¤¦o ¤{~Óix ¤{| o iÒ ~ ¤Ú i± ± o §Ó¡¤Ò Ú i ¥¬¬ojor r¥o l}|¨ ¤|pi¤|o ¤Ú¤|¬±§¥Ò±±lo¤ÊÛ
ØÛo ¤{ io¤Ú ¤{¤ ¬ jj¥jl{ ¥Ò lolÓ §¤Ó « ~o li}u ס lÓ¡ { }Ò r} ¤| l ¤| Ó ¤{onÖ¤jÓi li l| ¥liÒ o}Ò oª jo}}Ò Ó l{onÖ ¤Ú ¤{ r¬ Ò ¤l} iio joonÖ ¬ ± | ¥¤¬ {}§Ó | o ¨Ò±| s± i ¤{ri i¤Ú¤{ ¤ ojol§}Ó
Ĝ1ġ6 ¤| il ¤| ¬ l¨¤r p p ¤ sÒ ¨qÓ o j §Ê }Ò l}l ¤r¬ jop ¤¬ iÒ } p }w p p}oi ¤| ¬ ¤| l ¤| i jÖ o¨i ¤sÒ ¨Ó r¤Ú i¥|oli}u ס lÓ¡ { }Ò Ó¡ Ò o ¨¥Ó ¤| i Ö ¤| jo¨o u nr¡ so¬ ¤Ú ¬ ¤pÓ o¥|o¦}¦ijÖ ¤Ú §pjo i± u}i }oØ pi i } }¡ ¥¤ ¤ ¦ ~¤¬ r¡ l{ ¥ onÖ ¤| l ¤|¬ ¤{ oØ ¤Ö r} ¤¬ }i§jo wo ¤ÚÒ ¤i| ¥oÒ ijjÖ o Ö ¤{o¤||oiÒjÓo}ÓÓ§Ó¤«~ol|ojol¨¬ §
Íu §
Íl|i}uסӡl{ }Ò ¡Ó l{ r} ¥¬o }Òo ª ¤{|oiÒ¤Ú¬§pjorr}¬ ª ¬¤ ¤poll¡§p §¤{z jo¤¥rÒ i ± o i ¥ |¤{ |o §Ó lÒ¡ rÒ¡ } ¨}|¨ i¤¤jo ir§n¡r
Ĝ1Ģ7 Ó ¥}j¬ §~ p~q¦× p|¡ ììjjp×s ììì
Ô¢¥k ¶ ì¥|© qj}~ p Ùqq¡ ¤{§ ¥}Ò ¤| o ¤i¬ jÓ o Ö l¨z¤{p±r}¬ i i¤¬ ¥ojor}} |i¡ so¬ |~ w} }Ò i ¤{¨oÒ o ¤Ú¨}¡}Ö§¥}Ò l ¬ ¤i¬jÓoil¤r¬§ ¤Ò ¤iÒÄjÓÒor o¡}ÖŬ ± §Ó ¡¥ ¥}Ò ¤{¨ oÒ o¤i¬ jÓ oi l¤r¬ o i|±¤r}¥¤{¥}Ò¤|jol {Ö |¡¥ ¨§¥}Ò l¥}i}Ò oi|o l¤r¬|o¤|§±p¤r}¬o mjp ¬Ò§uÒ¤Ú¬Ò i |°°} Ò oªo l¤r¬ ¤¬o ± Ò ~o ± Ó §u¥Ò }i¥jo¤Ú io¬ iÓ ol¨lijoi Ò j¬¨ pol |¡{ÖojÓ r} Ö¬¤jÓ¬o¦ |o ¥± ¤{j oliopo ¤i¬ jÓ oi ipiz ¨p¤Ú z i zjÓ¥i§rÓ± ¤ïopi¤Ú¬ z p± r}¥ Ó o z joiÒ ¬¡Ò§iÓ¡Öio±piilorÓ }Ò oª|Ò¡ Ó po ¥ ¥jo¤{ §¬ i¤Ó l oi ¤{ irio|Ó ¨|Óp±¥i r±i ¤{} ¤i¥~oo ljo m¥ ìì¬Ò §uÒ¤Ú¤ i¤jo¡ ¤Ó¡ i¬ jÓo¤Ú¶¤l ¤{ o ¥¤Ú ¥oÒ }Ó ± ± lu ¸l oÉ o ¤{§r±i ¥¤{vÖ Ò ¨¬ i ¤Ú ¥Ò ± ¤pÓ so¬ Ó ol ¤{r Ó¬¤ iÒĤ{ | ¡ {§Ö Ó lioipi l¤ o Ó o~¬Å r ¥|}| i¤¤ ¥¥ ¤{ oj Ó | ~ w } ¤¬ Ú ¤ l Ö o} }|Ö Ó po z ¥¥¤loÒ l| ¤¬ opi¤i¬ jÓ oi i iÒ r} |Ö o iÒ ¬ §Ò¡ i¤Ó l o i} ¥Ö iilolÒ¡ iÒ ¤{ m~j¥rp¥ mì vÖ ¤{r Ó ¤¬ ¨|oÓ Ò iÒ ¥Ó i¬ Ó o§u¥Ò }iÒ ¤« Ú ¬ o¡ i {¤Ú j¡Òi¥|Óor}¥ol | ¨¬ Ò Ó ± po l ¥oÓ ¥oÓ iiÒ l jo¥}Ò Óo~¬ ¬ ¥i§Ò¡ i|Ó ¥|Ó rÓ o± §Ó ¤{
Ĝ1ģ8 Ò§ujÒ or |l} ¤¬oÄ} ¤o
ØÛo| ¥Ò ¨± §Ól§}Ó olo Ŭ ¤rÒ ¤| i Ó rÓ o lrÒ r i i¤« ¤
ri m¨~Ô ¬¤Úl ¬|} |Ó¤} ¬¤Ú|¥|l ¬Ò¡§¤Óo ¨pp|¤j}¥|¤¤¤s jjÓ o|Ó ilÓpo z}Òor}¤ jÓ¤i¬ jÓ oÒ¡ |Ó ¨ÒÒp¤Úzjor¨ rp ¬¤jÓ}o ~¬ x§¤}Ò lijo¤{¥}Ò¤| §¥}Ò ¡ lÒo§Ó ¤{o¤| §ol¨oi{Ò¥¥}i}Òoi ¥}Ò i Ò } i {Ö oz jo}¥ p Ò l¬ Ó i §¤i¤rÒ oi}Ö io¤jÓ i p} i
o ¤¬ o¦{± ¤¤ opo | · ì m¥Û ¦m² mv kp i¥|o¤{ ¥|¨¦~Ó¥} io ¤¬ ¤p« piiop± l¨ p¡|l ~i jÖ j i } i¤¬ p| ipi§~¬Òio¤Ú¬{ ¤rÒ ||¤pÓ i¤|jol¨ ¥}Ò¤|o qm~ l}iiwjo|opÖ§ ¥}Òl ¦|¤ÚjÓojll¤|¤}«|o jÓ o¥l l ¤| | ¤¬ ¤| l ¤Ú ¤| ¬ o¬ ¤| Ó ¤| ¬ ¤| o¬ ¤| o¤|¤|¬ ¤ijÊ§Ò oi}Ö¤¬§¤|Ó po¤ i¤{ oi}Ö Ò Ä¤{¤ | Ó Å|o i¤ i r¬ ¤{p o p i¤} ¤rÒ l§}Ói« ¤{ ¤| ipip¤ ipi jo¬ ¤ q§¤i ª¤rÒ ¤i ijÓo ujÓ p¬
19 ต่อมาการนับเดือนจะนับตามหลักสากล ถอื วา่ ส�าคัญมาก มตี า� นานวา่ มีมหาเศรษฐที ไ่ี ม่มี แต่ยังคงเรียกช่ือเทศกาลแบบเดมิ เช่น ประเพณี ทายาทสืบสกุล ถกู เพ่ือนบา้ นซงึ่ ยากจนแต่มบี ตุ ร เดือนหา้ สงกรานต์ เดือนแปดเข้าพรรษา เดือน หลายคน ดแู คลนเรอื่ งไมม่ ผี รู้ บั มรดก เศรษฐีจงึ สบิ เอด็ ออกพรรษา อยา่ งไรกด็ ี ประเพณแี ตล่ ะเดอื น ท�าพิธีขอบุตรจากพระไทร พระไทรสงสาร จึง อาจแตกต่างในเร่ืองรายละเอียดและเวลา ขึ้นอยู่ ขอจากพระอินทร์ซ่ึงให้ธรรมบาลมาเกิดเป็นบุตร กบั ลกั ษณะทางภมู ศิ าสตรแ์ ละสภาพสงั คมในแตล่ ะ ธรรมบาลกมุ ารเปน็ เดก็ ทเี่ ฉลยี วฉลาดมาก สามารถ ภมู ิภาค เรยี นรภู้ าษานก จนเลอ่ื งลอื ไปถงึ พรหมโลก ทา� ให้ ทา้ วกบลิ พรหมต้องการทดสอบเชาวน์ปญั ญา จงึ ประเพณไี ทยในรอบ ๑๒ เดือน เรม่ิ ตน้ ที่ ตง้ั กระทถู้ ามธรรมบาลกุมาร ๓ ข้อ คือ เดือนห้าคือเมษายน ซึ่งถือว่าขึ้นปีใหม่ จนถึง เดือนสีค่ อื มีนาคม มีรายละเอยี ดดงั นี้ ตอนเช้าราศขี องมนุษย์อยทู่ ีใ่ ด กลางวนั อยู่ ที่ใด และตอนเย็นอยู่ที่ใด ถ้าตอบค�าถามไม่ได้ ๒.๑ เดือื นห้้า ภายใน ๗ วัน จะต้องตัดศีรษะตนเองบูชาท้าว กบลิ พรหม แต่ถา้ ตอบได้ ท้าวกบลิ พรหมจะตดั เทศกาลสา� คญั คอื สงกรานต์ คา� วา่ “สงกรานต”์ เศียรบชู าธรรมบาลเชน่ กนั จนใกล้ก�าหนดครบ ๗ แปลวา่ เปลยี่ นผา่ น หรอื การเคลอื่ นยา้ ย หมายถงึ วนั ธรรมบาลก็ยงั หาคา� ตอบไม่ได้ วันหนง่ึ ขณะที่ การเคลอื่ นยา้ ยของดวงอาทติ ยร์ อบโลกครบหนง่ึ รอบ หรอื เขา้ สรู่ าศเี มษ สงกรานตเ์ ปน็ เทศกาลทค่ี นไทย ประชาชนท�ากิจกรรมรว่ มกนั ในเทศกาลวนั สงกรานต์ เช่น การสรงน้า� พระสงฆ์ การกอ่ เจดีย์ทราย
ĝ2ě0 p}i
o ¤¬ o¦{± ¤¤ opo| |§ pi¨¬ }Ò Ó o~¡i}| Ó i¥|o¤{i Ò¤p|Ö ipo}Óo~¡i}|¤¥ ¥}Ò¤jo Ói i}i}Óo{ |i«p i i± oÒ¡§}}Ó Ó¨Ó i«¨|Ó ¤ oi ¤¡| ¤Ú¨i}io§ ±ip« ¤|¥Óo l i Ò Ò o¨ }Ò Ó oi¨¥Ó p |¥i¦j ¨§i
ip« ¨Ò}i isiÒojo¨¬ Ò ~}l± ~ }|¡i Óipo¤i|o¤p«|§Ó joÓ i Ó i ¤qÒ }¤rÓ ±o¤ jo}¥Ó¥Òi { Ò¡ ¬Ó Öpo }Óo¤±ÓoÓio ¤j¤ po±¤i« ¬¤j¨i¤¬ Ò¡¬ i pÖ o¤±i } }Ö¤l¬¤jÓ¡Ò¤ i«§Ó±¤ ¤« Ò¡ ¬¤Ó Öpo ¤± Ó o¤Ó iÒ ¤jÓ ¥¤Ò ¤j ¤ ¤Ú p± iÊ po¤i| }± ooi}Ö }± oi}jÖ o¨§¥}Ò ¡ l ¤¨Ò¥}i}Òoi ¬o¬l¤¡Ói«ll ¨l { ¤rÒ l{ joÓ i ¬ i l± ¬ u uo l | r}Ò o l Ò¨Ò §Ól}jo} Óol¤||Ó¥iÒ¡Ólooi o± ¥oi}± ¤¬ o o ± §¤Ó |i« ¨pÓ¡ i Ös¬o¤Ú¤¤pÓ¬l¨l Ó¤l¬ |§ x¤il¬ ¤§p§Ò i jÖ j jo ¦i Ö ¬ o¬ jo pÖ ¥jo« i|Ó oi lo ¬ ¤Ö | |Ó oi}Ö¤Ú¤i¬l±lui ¤Ú j §Ê jÒ o¨¥}¤Ò | ip ii ª l i± l|Ó ¤ ¥| o Ò oijo}¤o¤Ú ¤ ± u §Ó Ò ¥¥Ò u} ¬ Ó oÓ¡ Ò o ¥Óo± ¡ ¥ onÖ |± j§Ó¡ uÒ | Ói ¤Ò | ± ¥i¤Ò i }Ò o ª ¤rÒ l ioiÒi¤Ò¤jÓ s¬o¤r¬Òo¡Ò§ ¤l¬o§r§Ó r } p± ¤rÒ o|oÓ o i¥ Ò s o¬ ¤Ú ¤l¬ o j|§uÒ ± ¥i
ĝ2Ĝ1 ¤«|jÓipi¤i }Ò ¤i¤¤Ú ¥ol¤Ö iÒ rÓ p¥}Òo}o|Ó r| ¥Ò ¥ Ĥo¤jÓ Å ¦|¤Ó¡ Ò ¬ o¬ Ó o §Ò¤¬p¨± u¬| Òi §Ó¥iÒ rÒiÓo¤¬§Óo¬ojo ¥Ó¤rui ¬ Òo o± ¡ ¥ |Ói±§Ó Ò oo¤i|i|oÓ }i§p onÖ |± ju} §Ó¡ uÒ ¥¤| i ip i l§}Ó¤i¬ µ· ¤Ò ÄÒo oi}§Ö ¡ l ¤pÓ¤o¤iÒÅ lÒo¤|olÖ¤iÒ¬i|o §l ¤{oi}Ö¤ r}Ó¤o i±l|Ó¤ l¬ ªi±|o·l¬ µ· µ¹ ¥¬{}ÒoªÒo j lµ¸¤ ¤¤Ú±u Òi §Ó Ó¡ Òo ¤iÒ ÄÒoÅ ¡Ólp¨± u¥¤Ò ± u }i }|± j§Ó¡ uÒ ¤Ò i i ¬| §iÓ ÓÒ op¤ iiÒo |± ii ¤«oiol }i o¥joÒ i ¬o}rÓÒ Ä¥rÒli¥rÒiÅ §l¤Ó ¤iÊÒ ¤¬§Óli¥i¨|ÓiÒopi~¡i§rÓo ÄojÒoÅ i±l|Ó¤ i }|Ê ¬ µ¹ ¤ rl§}Ó ¥Ò oio± ¡ o ¬ Ó ¥¬ | ¤iÒ Ä¤pÓ¤o§ÒÅ ¤Ú}Ó ¤ i Ò o iÊ ¤~o iÒ Ä ¤Å ¤|i¤oolÖ§Ò¬Öl| p|¤}¨|¤¬± u~±l i¤Ò |±§¤ioi}Ö
ĝ2ĝ2 ¥|ÒonÖ }¤«j¤jÓ|¥ §Ó Ó§iÓ¤l o¤ii r¬ o¬ Ò oi}Ö iÒ ¤p| Ö ¥ ¤~o iso¬ ¤Ú j §Ê Ò jÓ¥rÒ jÓ¥rÒpo¤Úz|Ó¬ ¤ iÒ u }¤rÓ ± u ¬ | Ò ¤i¬ jÓ oi i }¤i Ò o¨i}« i §ÓÓ¡ Ò o~} oo¥¨lÓ ± ip i}Ò oª¬ ¨~ w } Ò ol ¨Ó ¨Ól±¦° ¤iÒ ¤Ú i ~Óo · §¤ioi}ÖØpp ± § ¤|o ¦|¤ i§rÒ o ¬ µ· µ¹¤ §j{¬r¨u~Òoi}Ö¤Ú ¤ijoi~jÓ¥rÒ¥Òo±jÓ¥rÒ · ·ì¥} jì io± on¥Ö iiÒ ¤p| Ö § oi}Ö §¤|i¤{ olr p|o l ¥iju }oi ¤{ Ó o~¬ l ¤{¥ iÓ ~o l± lu joi ± o §| r± i ¥rÓ ¤| pil}l¤r¬§{Ö }Ò r i¬ ¸ ¦|¤iÓ §Ó¤¬¤i¬ i ¤Ú ¬ jor r ol ¤{ } ± ¤¬ i¬ jÓ oi ¥¦Ò ¤¬ r¬ iÒjÓuu{¤~}p±¤iÒ ¥Ò ¦ ¥jÒ u jÓ iÒ pi¡ jÓ ¤i¬ jÓ |jÓ}Ó ojjoiÒ¥opi¤i« ¤i¬¥Ó}Óo±¡Òju ¤¬p¤¬ i¡ jÓ o }Ó oju }}Ò ¥Ò { ¡ ¥}¥i ¤
Î ¨Ò |Ó §oÓ o~¬ i ÌÜl¤r¬¤i¬ i¥Ò¦}o ¥Ò ¦¤¬ §rÓ± ¤sÒ¨Ó¤rÒ § ¶¹¹µ r rr¨¤{lo|ÒiÓo ¥Ò¦¤¬¤Ú~¬Òio±§Ó i l± i ¤¬ jÓ }o Ó oioi¤« ¤ ¥Ò ¦}o Óopo}Óo±ju §Ó¤i| oll ¨r±¤Úx jÓ¤Ú i± lu po iÒ o ~ jÓ Ò ¤Ú jol {
23 เปน็ พชื ศกั ดสิ์ ทิ ธทิ์ ่ีต้องเคารพกตัญญู ดังค�ากล่าว ศาลแม่โพสพท่ีคลองลัดมะยม เขตตล่ิงชัน กรงุ เทพมหานคร รับขวญั แมโ่ พสพตอ่ ไปน้ี เชื่อว่าเป็นเทพเจ้าผู้ดลบันดาลให้ฝนตก การมี “แมศ่ รี แมโ่ พสพ แมน่ พดารา แมจ่ นั เทวี แม่ ประเพณีบุญบ้ังไฟสะท้อนว่าชาวบ้านพยายามหา ศรีสดุ า วิธีแก้ไขภาวะไม่มีน้�าที่เป็นอุปสรรคส�าคัญในการ ทา� นา โดยมพี ธิ กี รรมเขา้ มาชว่ ย ทา� ใหเ้ กดิ ภมู ริ ใู้ น เชิญแม่มา มาสังเวยเครื่องกระยาบวช อยู่ การทา� บงั้ ไฟของชาวอสี าน นอกจากนม้ี กี ารละเลน่ บ้านนอกบา้ นนา พ้ืนบ้านทมี่ ีคา� ร้องเปน็ ภาษาท้องถนิ่ ง่าย ๆ อยเู่ ขาคชิ ฌกฏู ขอเชญิ ให้แม่มา แพท้ ้องแพ้ ภาคใต้ เม่อถึงเดอื นหกมปี ระเพณีสา� คญั ท่ี ไส้ อยากกินเปร้ียวกินหวาน พุทธศาสนิกชนชาวใต้ยึดถือปฏิบัติสืบต่อกันมา เป็นเวลายาวนาน คือ “ประเพณีแห่ผา้ ขึน้ ธาตุ” ที่ กินมันกินเค็ม นานอกนาใน นาซ้ายนาขวา จังหวัดนครศรีธรรมราช เช่ือว่าเป็นการบูชาองค์ ขอเชิญแม่มาสังเวยเครอ่ื งกระยาบวช” สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า โดยการน�าผ้าข้ึนไป ห่มรอบองค์พระบรมธาตุเจดยี ์ ณ วัดพระมหาธาตุ นอกจากตา� นานแมโ่ พสพแลว้ ชาวบา้ นภาค วรมหาวิหาร มีต�านานเล่าว่า ในสมัยที่กษัตริย์ อสี านยงั มตี า� นานผตี าแฮกซงึ่ เชอ่ื วา่ เปน็ ผเี ฝา้ ไรเ่ ฝา้ สามพี่น้องคือ พระเจ้าศรีธรรมาโศกราช พระเจ้า นา เมอื่ ชาวบา้ นเขา้ มาหกั รา้ งถางพงเพอ่ื แปรสภาพ จันทรภาณุ และพระเจ้าพงษาสุระ ก�าลังสมโภช ทด่ี นิ ไปเปน็ แปลงนา จะตอ้ งทา� พธิ เี ชญิ ผตี าแฮกตน พระบรมธาตอุ ยนู่ นั้ คลน่ื ไดซ้ ดั ผา้ แถบยาวผนื หนง่ึ หนึง่ มาเปน็ ผ้เู ฝา้ รกั ษาท่นี าและขา้ วกล้า แต่ละปี มีลายเขยี นเรื่องราวพทุ ธประวตั ิ เรียกว่า พระบฏ กอ่ นลงมอื ไถนา เจา้ ของนาจะตอ้ งทา� พธิ เี ซน่ สงั เวย มาขนึ้ ฝง่ั ทช่ี ายหาดปากพนงั จงั หวดั นครศรธี รรมราช เม่ือเก็บเก่ียวเสร็จแล้วก็จะต้องแบ่งข้าวส่ีเกวียน ชาวบา้ นจงึ นา� ไปถวายพระเจา้ ศรธี รรมาโศกราช มี (ขนาดเลก็ ) ให้แก่ผตี าแฮกด้วย การปฏบิ ตั เิ ชน่ น้ี รบั สง่ั ใหซ้ กั จนสะอาด มเี หตมุ หศั จรรยท์ ลี่ ายเขยี น เพอ่ื เตอื นตนเองใหก้ ระทา� การทกุ อยา่ งดว้ ยความไม่ พุทธประวัติไม่ลบเลือน จึงรับส่ังให้ประกาศหา ประมาทและมคี วามออ่ นนอ้ มถอ่ มตน คารวะส่ิง เจา้ ของ ไดค้ วามวา่ ชาวพทุ ธกลมุ่ หนงึ่ จะเดนิ ทางไป ศักด์ิสทิ ธ์ดิ ว้ ยการแบ่งปนั ไมห่ วงแหนเป็นของตัว เองทง้ั หมด ประเพณเี ดอื นหกในบางภมู ภิ าคมดี ังน้ี ในภาคกลาง แม้เปน็ ทร่ี าบลมุ่ แตห่ ากปีใดท่ี แลง้ จดั กจ็ ะมพี ธิ แี หน่ างแมว เพราะเหน็ วา่ แมวเปน็ สัตวท์ ี่กลัวน้า� จึงตีความวา่ แมวเปน็ สญั ลกั ษณข์ อง ความแหง้ แลง้ หากนา� นา�้ มารดหัวใหแ้ มวรอ้ งดงั ๆ จะเป็นการเรียกร้องให้เทวดาบันดาลฝนให้ เป็น ความหมายในเชิงหนามยอกเอาหนามบ่ง หรือ กระท�าในสิ่งทต่ี รงกันขา้ ม ภาคอีสาน ในงานบุญเดือนหกมีประเพณี บญุ บ้ังไฟ เพ่ือขอฝนจากพญาแถน ซึ่งชาวอสี าน
ĝ2ğ4 ¤{¥ÒÓ j } po|lr ¤io i¤¬ ± w¨~¤Ú r¡ i ¡ l ¤{ ± u § jr¡ }¤rÓ }} ¤j ¥iÓ ¥}Ò s|¤ ¥}i }i }ioØo¤Ö oØ ¥¨¤ ¤i}r
ØÛo¤olr ¡Ó|r} ¤¬|}l¬± oliÖ ii}Ö ¤ oµ´lÒ w~i¡ l¬ s| j
oÛØ r| ¥z¥Òorr} ¡¤¦i ¨|Ó io ¤pÓ¦ir¤«Òl± i§Ó jr¡ ¤Ú ±lujo¦i j¨Ò} ¤p|Ö§¦i¦r · ¸ì¥} ¥q}¬ ìì } ¤pÓ jowi li« | ¤lo¨Ò ¤|¤p«|¤{¬¥}i}Òoi§¥}Ò ~¨~o ¤io i¨|¥Ó Ó po ¦|§rÓ ¤ o ¡ l¤rÒ l§}Ó
r iiiÒ i¡ l lrp|¤l¬o¦l¥Ò¥ÓÒ po ¤{¤jÓiÒ lï ªÒ l ¦x} ¤p|Ö ¤Ú¤{p± ¤{ u s± ¥l¤ ¤{ ¤ olr¥}Ò pi ¤ o Í¡ Ò §¤|io±luo u s± §l u r± u l j¡r¤Ú ¬olÖ¤|p« ¤i Ó ¤Ú i± u r¡ ¤|i Ö i ¤ o ¤pÓ }¡ ¤i| } Ó¡ }o Ò¡ ¥ ¥¡ÍÒ} Ò¥Ò | ¨§ ¤u« ¤| º i r Ó¡ Ò o ¤¬ opio l§ iÒ i ilo
ĝ2Ġ5 §| Ò ª¥}Ò ¤ o¥}Ò Ò¡ Ó po i · ¹ì¥} ¦}ì Ó i ¤ o ħpÓ §p¤ oÅ¤Ú u i {Ö ¤i¤jÓ¤Ú¤ijoi§Ó ± lu }Ò i¤Ú ¡ Ö jo¥}Ò r r|o l± lu }Ò r}¦ |¤q}Ò r ¨Ò ¥}Ò pÊ o ¤ sÒ o|ou u{ §rÓ Ò Ò o¥Ópo ¥Ó¡ ¤¬ Ú }Ó l| i«lolÖ ¤|«p iÎol Ólo¡i¥¡Òl{§Ó¡Òi ¤pÓ ¬ o¤« Ò ¤| Ò o¤jÓ Ò¡ Ò oÒ ¤« ¤Ú j §| ool ll |¡
r¬ Óp¤¬ ¤i¡ i¬ onÖ i«p ¤o Í¡Ò}l}i ± i § i¤|o¨o~¬}Òo ª Ò¨Ò|i ¤| ¤p|« Ó §¤Ó « l± lu jo r¬ ¥p¨¤¬±r¨ÒjorÓ§Ó pliiØ i i¡ §|Ó ± ¤ r } Ò¡ Ò o ¨|Ó l¤ po u u} § ÓonÖ o j |pi ijÖ ¥Ó~o p±| ¡Ò¬|¤¬i¥w} jÖ olÓ¡ o §| ll ¤l u} §rÓ Ó ¨|Ó ¥o¤ Ó¡ w } ¥|§¬ ujÒ lr r § rÓpo±}}¥¬ojo¬ i¤¤§r¡
ĝ2ġ6 ¤{}iÕ i¤Ú¤{jol¤ p±¤Ú}Òi|±or~i onÖ|Ó ip| ¤{} iÕ ijor¤ ¤i| ¤Ú ¤{~ i} §lio¥ ¤{} iÕ i§l¤ ¨Óp¥} ¦}p¥} ¥jÔì l§}Ó ¤¬ p| ¤{¥ iju liop| ¤{ i~i qil § Ó onÖ ¥ Ó §¤| i¤¬ opirl§}}Ó Ó o pqi¤j¬ojo¤lïo¨¬ } i¤q o¤ ¤Ú pØ p ± lu § rÓ ± ~i¤j¤Ú jou}¦ i± ¥oÒ } jÓ ¬ ± lu Ò¡ ¬ ± ¤¨r l§| Ó¡i«± ¤lïo¨~onÖ po | vÖ o l r o ¡ Òl§}Ó¤{}i}¡¤ ¥}Ø }l| ¡ {Ö ±§Ó¤o¤iÒ¥iÒ ¦|¤q¬p o| l rpi¡¤} ¤Ò p | ¤{¥ iju o¥oÒ o iw ¬ÒonÖ¨Ò~¤|o¨p±¬¬ r¬ ~¬ i i¤rÒ |¥i ¨|}Ó uu} p§rrÓ }i±i¤ §po | l r¥}Ò ¤{ ¨ |Ó i¤i iÒ o ¨Ò ¨ Î §rÓ |o ¤ po ± lu i ¨§ ri¬ ¹¤¬opi¤{ o §i§¥Ó oÒ o¤iol ¤Ú ¬ joi §Òio¥Ópo~iÖ Ó i ~¤ § ¤jÓ ¦|¤ql p¬ o | rp p| ¤{¥ ¤Ò Òo¬o§uÒ i±¤¥ii |Ò oo|oi¤Ú ¤{ Ó o~¬ ¬ ¨|Ólp~o pØ p
27 ในเดืือนแปดืยัังมีีประเพณีีสำำ�คััญของพุทธ- ประเพณีท้ิงกระจาด ชาวไทยเชอ้ื สายจนี แจกจ่ายส่ิงของ ศ�สำนิกชนไทยัคัือวัันอ�สำ�ฬหบูชู � ตรงกับูวัันข้�น ให้แ้ กผ่ ู้้ยากไร้ เพอ่ อทุ ศิ ส่วนกุศลให้แ้ กผ่ ู้้ทีล่ ว่ งลบั ทงั้ มีี ๑๕ คัำ�� เดือื น ๘ เป็นวัันทอี� งคัส์ ำมีเดืจ็ พระสำัมีมี� ญาติแิ ละไรญ้ าติิ สำมั ีพทุ ธเจ�้ ทรงแสำดืงปฐมีเทศน�ดืว้ ัยัธมั ีมีจกั กปั ป- วััตนสำูตร ณี ป่�อิสำิปตนมีฤคัท�ยัวััน ทำ�ให้เกิดื จ�ำ นวันคันในบู้�น รวัมีทง�ั สำัตวัเ์ ล�ยี ังต�� ง ๆ เมีอ่ พระสำงฆ์ร์ ปู แรกในพระพทุ ธศ�สำน� คัอื พระอญั ญ�- รับูประท�นอ�ห�รมี�อื เยั็น แต�ละคันตอ้ งเหลอื ข�้ วั โกณีฑััญญะ น�ำ มี�สำก�ู �รเกดิ ืพระรตั นตรยั ัคัรบูถ้ว้ ัน ๑ คั�ำ เพอ่ ใสำไ� วัใ้ นกระทง จนถ้ง้ วันั แรมี ๑๒ คั�ำ� จง้ ไดืแ้ ก� พระพทุ ธ พระธรรมี พระสำงฆ์์ กจิ กรรมีที� น�ำ กระทงลอยัแมี�น��ำ ล�ำ คัลอง พร้อมีกับูใช้มีีดืตัดื พุทธศ�สำนิกชนทุกภููมีิภู�คัถ้ือปฏิิบูัติกันในวัันนี�คัือ สำ�ยัน��ำ เพ่อแสำดืงถ้้งก�รตัดืข�ดืกับูกระทงท�ีลอยั เช�้ ท�ำ บูญุ ตกั บู�ตร กล�งวันั ฟังั ธรรมีเทศน�ธมั ีมีจกั - เปน็ ก�รตดั ืเคัร�ะหต์ ัดืโศก กัปปวััตนสำูตร และคั�ำ� เวัียันเทียันรอบูพระอโุ บูสำถ้ ในเดืือนเก�้ มีี ประเพณีที ิ้�ง้ ก้ระจาดื ของ ๒.๕ เดือื นเก้้า ช�วัไทยัเชอ�ื สำ�ยัจนี โดืยัจดั ืในชว� ังท�้ ยัของเทศก�ล กนิ เจ ดืว้ ัยัวัตั ถ้ปุ ระสำงคัเ์ ดืยี ัวักนั คัอื อทุ ิศสำว� ันกุศล ภู�คักล�งของไทยัมีีเทศก�ลสำ�รทเดืือนเก้� ให้แก�ผีทู้ ีล� �วังลับูไปแลว้ ัทงั� ทีม� ีีญ�ติและไร้ญ�ติ มีี สำ�วันภู�คัอีสำ�นมีีประเพณีีง�นบูุญข้�วัประดืับูดืิน ก�รจัดือ�ห�รแห้งและสำิง� ของทีจ� �ำ เป็นต�อก�รดื�ำ รง ช�วัอสี ำ�นถ้อื วั�� เปน็ เทศก�ลใหญ� รองมี�จ�กสำงกร�นต์ ชีวัิต บูรรจุในกระจ�ดืหรือหมีวักกุยัเล้ยั (หมีวัก ก�ำ หนดืทำ�ในวัันขน�้ ๑๔ คั�ำ� เดือื น ๙ มีีก�รจดั ืง�น ยัอดืแหลมีปล�ยับู�นกวั�้ ง รูปกลมี บู�งทีเรียัก บูุญเพ่ออุทิศสำ�วันกุศลให้ท�ังผีีมีีญ�ติและไร้ญ�ติ วั�� หมีวักเจก� ) เพอ่ แจกจ�� ยัใหแ้ กผ� ียู้ ั�กไร้ เทศก�ล โดืยัเตรียัมีท�ำ ข�้ วัต้มีมีัดืและห�อข�้ วัประดืบั ูดืินท�มี ีี ทิ�งกระจ�ดืเป็นง�นใหญ�ง�นหน�้งที�มีีทั�งผีู้ให้และ หมี�กพลู อ�ห�รต�� ง ๆ เช�น มีะละกอ ถ้�วั ัลสิ ำง ผีู้รับูเข้�ร�วัมีง�นจำ�นวันมี�ก เป็นเทศก�ลท�ีเปิดื ถ้วั� ัแดืง และอน่ ๆ หอ� ใบูตองกรวัยัเตรยี ัมีไวัถ้ ้วั�ยั โอก�สำใหค้ ันมีั�งมีีไดืแ้ บูง� ปัน เจือจ�นแก�ผียู้ ั�กไร้ พระสำงฆ์์ โดืยันำ�มี�วั�งที�พ�ืนร�ัวับู้�นหรือรั�วัวััดืใน ตอนเช้� เพ่ออทุ ิศให้สำัมีภูเวัสำีท�ังหล�ยั เป็นทมี� ี� ของคัำ�เรยี ัก บูญุ ข�้ วัประดืบั ูดืนิ แลว้ ัน�ำ ข�้ วัตม้ ีมีดั ื ไปถ้วั�ยัพระสำงฆ์์ทีว� ัดั ืในช�วังสำ�ยั ที�จังหวััดืสำุโขทัยั มีีประเพณีีแบูบูเดืียัวักับู ง�นบูญุ ข�้ วัประดืับูดืิน เรียักวั�� ประเพณีีก้ำาเก้ียง ประเพณีีน�ีนอกจ�กเป็นก�รเล�ียังผีีบูรรพบูุรุษแล้วั ยัังเป็นก�รท�ำ บูุญสำะเดื�ะเคัร�ะห์ให้สำิ�งที�ยัังมีีชีวัิต ดืว้ ัยั “ก�รกำ�” หมี�ยัถ้ง้ ก�รห�้ มี มีกี �รหยัดุ ืทำ�ง�น ๓ วััน ทกุ คันต้องหยัุดือยัก�ู บั ูบู�้ นและเยับ็ ูกระทง ก�บูกล้วัยัสำำ�หรับูใสำ�ตุ�กต�ดืินเหนียัวัท�ีป�ันเท��กับู
28 งานเดืือนสิบิ หรือื งานชิิงเปรืตในภาคใต้ เป็นการืทำาำ บญุ มีี ประเพณีวี ันั สารทไทย เมีอ่ ใกล้ถ้ ึงึ วันั สารท ชาวั อทุ ำศิ สิ่วนกศุ ลให้แก่บรืรืพบุรืษุ และผู้ล้ ่วงลับทำไ่� รืญ้ าติ บ้า้ นจะกวันกระยาสารทเพื่อ่ นำาไปตักั บ้าตัรแล้ะแจก จา่ ยเพื่อ่ นบ้า้ น แล้ะเตัรยี มีข้า้ วัปล้าอาหารไปทำาบ้ญุ ๒.๖ เดืือนสบิ กรวัดน�าำ ท�ีวััด เพื่่ออทุ ศิ สว่ ันกุศล้ให้ญาตัทิ ี�ล้ว่ ังล้ับ้ ถึอื ศลี ้ฟังั ธรรมี บ้างทอ้ งถึนิ� จะมีขี ้นมีบ้ชู าแมีโ่ พื่สพื่ ภาค์ใตัม้ ีีงานเดอื นสบิ ้ เปน็ การทำาบ้ญุ ให้ผีทู้ �ี ผีีไรผ่ ีนี า เมี่อถึวัายพื่ระสงฆ์แ์ ล้้วันาำ ไปบู้ชาตัามีไร่ ล้ว่ ังล้บั ้ซึ่งึ� ค์นภาค์ใตัใ้ หค้ ์วัามีสาำ ค์ญั มีาก บ้า้ งกเ็ รยี ก นา วัา่ งานชิงิ เปรต งานรบั เปรตสง่ เปรต หรอื งาน ทำาบุญตายาย เป็นงานบุ้ญท�ีชาวับ้้านร่วัมีทาำ บุ้ญ ๒.๗ เดือื นสิบเอ็ดื เพื่่ออุทิศส่วันกุศล้ให้แก่บ้รรพื่บุ้รุษ แล้ะพื่บ้ปะ เยย�ี มีเยยี นญาตัิพื่�ีน้อง ผีู้ใหญ่ที�ตันเค์ารพื่นับ้ถึือ ในเทศกาล้เข้้าพื่รรษา เป็นวัาระที�พื่ระสงฆ์์ รวัมีทงั� การอทุ ศิ ผีล้บ้ญุ ใหแ้ กผ่ ีลู้ ้ว่ ังล้บั ้ทไี� รญ้ าตัิ ค์น ตั้องอยวู่ ัดั ไมีจ่ ารกิ ไปตัามีทต�ี ัา่ ง ๆ จนถึงึ วัันออก ท�ีมีีฐานะดีตั้องช่วัยกันทำาให้บ้าปข้องผีู้ล้่วังล้ับ้เจือ พื่รรษา เทศกาล้ออกพื่รรษามีตี ัาำ นานหรอื เรอ่ งเล้า่ จางล้งดว้ ัยการทาำ บ้ญุ อทุ ศิ ใหม้ ีาก ๆ ส่วันภาค์กล้าง นา่ สนใจวัา่ ในสมียั ท�ีพื่ระพื่ทุ ธเจา้ เสดจ็ ล้งมีาจาก สวัรรค์์ชั�นดาวัดึงส์ภายหล้ังจากเสด็จข้�ึนไปโปรด พื่ทุ ธมีารดาเป็นเวัล้า ๓ เดอื น เหล้า่ ทวัยเทพื่ตัา่ ง ตัามีล้งมีาสง่ เสดจ็ แล้ะชาวัเมีอื งพื่ากนั ยนิ ดี มีเี หตัุ มีหศั จรรยท์ มี� ีกี ารเปดิ โล้กใหส้ รรพื่สตั ัวัท์ ง�ั สามีโล้ก ไดม้ ีองเหน็ ซึ่ึง� กันแล้ะกัน ชาวัพื่ทุ ธทกุ ภมู ีภิ าค์ตัา่ ง จดั กจิ กรรมีรน่ เรงิ สนกุ สนาน เพื่อ่ แสดงค์วัามีปีตัทิ �ี พื่ระพื่ทุ ธองค์เ์ สดจ็ กล้บั ้มีายงั โล้กมีนุษย์ ภาค์ใตั้มีี การจดั “ประเพื่ณีีชักพื่ระ” เพื่่อตั้อนรบั ้ แล้ะการ จัด “ประเพื่ณีตี ักั บ้าตัรเทโวั” หรอื ทช�ี าวับ้า้ นเรยี ก วัา่ “ตักั บ้าตัรข้า้ วัตัม้ ีล้กู โยน” เพื่ราะจะหอ่ ข้า้ วัตัม้ ีมีดั ท�ิงชายยาวัเพื่อ่ สะดวักในการข้วั้างหรือปาไปถึวัาย พื่ระพืุ่ทธองค์์ (ตั่อมีาตััวัแทนพื่ระพืุ่ทธองค์์ค์ือ พื่ระสงฆ์)์ เน่องจากมีีค์นจาำ นวันมีาก ค์นทอ�ี ยู่ไกล้ ออกไปไมีส่ ามีารถึเข้้าถึงึ พื่ระสงฆ์ไ์ ด้ จึงใช้วัิธีข้วั้าง หรือโยน อากปั กริ ยิ านอ�ี าจมีองวัา่ เปน็ การไมีแ่ สดง ค์วัามีเค์ารพื่ แตัห่ ากพื่จิ ารณีาในแงข่ ้องบ้รรยากาศ ในระหวัา่ งพื่ธิ กี รรมีกจ็ ะเหน็ ค์วัามีสนกุ สนาน ค์วัามี น่าตั่นเตั้นที�ผีู้ค์นได้มีีโอกาสเข้้าร่วัมีใส่บ้าตัรอย่าง เสมีอหน้ากัน ตัามีท้องถึ�ินซึ่�ึงมีีวััดตั�ังอยู่บ้นเข้า
ĝ2Ĥ9 i¥¤Ò ¥~§o¤{ri ijol§}Ó onÖi«p¤|o¤¬§ÓrÓ}i} ¤{} i }¤¦}± ¤o±¤j ¤Ú ip± o¤}i {¤Ö lo ¬ ¤pÓ po| ¥ÒÒo ¤|«popilÖr||oÖ o|¬¨Ò ¡ ¤i {i « ¤¬ ¦|i}o ¥~ on¤Ö | opi¦~Ö §Ó o~¬ }Ò oªpp| o ¤|p« ¤pÓ ¤Ú ¤{¤ qÓ o~¬ jo}¤rÒ r¨ §uÒol¤i«p ¥|Ï¢~× ¤iÒ ÄΦ}Å ¤Úip±o¤} i{ÖÒ }Ö§¦iÓl|§ ÒÓo~¬¬~r}§iÓ¥¡ii± ±i« i p| ¥|¦ kpÓ ¥ 짤i ¦|¤q §lio ipil}Ê ¬ ¤pÓ ¤|p« opi lÖr||oÖ}l¤r¬§}±¥Ó ¤iio¤ÚiÒlpii i}| ¤x¦i¤iÒ¨ÓÒ
30 เทศกาลออกพรรษาเป็็นเวลากำาลังจะหมดฤดูฝน คัอื ตอ้ งทาำ ผ่า้ กฐินิ ใหเ้ สรจ็ ภายใน ๒๔ ชั�วโมง หรือ ลมฝนแป็รเป็น็ ลมวา่ วพดั โชยเออ่ ย ๆ สบาย ๆ ตาม ๑ วัน ต�ังแตต่ ดั ยอ้ ม เย็บ คัาำ ว่า “จุลกฐิิน” ตรง ท้องนา ข้้าวส่วนมากกาำ ลงั ออกรวง เหลา่ นล้� ว้ น ข้้ามกับมหากฐินิ หรอื กฐิินท�วั ไป็ แตเ่ ดมิ จลุ กฐิินก็ ทาำ ให้ชาวบ้านซึ่�่งเป็็นเกษตรกรม้จิตใจท้�ผ่่องแผ่้ว คังหมายถง่ การทญ�้ าตโิ ยมทาำ ถวายวดั ทไ�้ มม่ ใ้ คัรจอง เบกิ บาน ไดเ้ วลาทอดกฐินิ ทาำ บุญสุนทาน และ ทอดกฐิิน หรอื ท�้เรย้ กว่า กฐิินตกคั้าง ดงั นน�ั คัาำ ทอ่ งเทย้� วไป็ยงั สถานทอ้� นั แป็ลกตาดว้ ย โดยเฉพาะ เรย้ กจลุ กฐินิ จง่ มต้ งั� แตก่ ฐินิ โจร ทเ้� พย�้ นมาจากกฐินิ การทอ่ งเทย้� วไป็กบั งานบญุ กฐินิ และงานบญุ ผ่า้ ป็า่ จุร เพอ่ ลอ้ เลย้ นกฐินิ จุอง จลุ กฐินิ เป็น็ ป็ระเพณท้ ้�นา่ (กฐินิ ตา่ งจากผ่า้ ป็า่ ทก้� ารทอดกฐินิ ตอ้ งทาำ หลงั ออก สนใจอนั หมายถง่ คัวามรว่ มมอื และแบง่ งานกนั ข้อง พรรษาเทา่ นน�ั แตก่ ารทอดผ่า้ ป็า่ จะทำาเวลาใดกไ็ ด)้ หมคู่ ัณะเพ่อใหง้ านเสรจ็ ทนั เวลา มก้ จิ กรรมสำาคัญั ในการทอดกฐินิ คัอื การจดั เตรย้ ม ผ่้ากฐิินและเคัร่องไทยธรรม เม่อพร้อมแล้วจะ ตาำ นานพทุ ธป็ระวตั กิ ลา่ วถง่ การทอดจลุ กฐินิ วา่ เคัล่อนข้บวนไป็ทาำ พิธ้ท้�วัดท้�ได้จองไว้ กะเวลาให้ เม่อองคั์พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงแผ่่พระญาณ ทันเล้�ยงเพลพระสงฆ์์ จากน�ันทาำ พิธถ้ วายผ้้ากฐิิน ทำาให้ทรงทราบว่าพระอนุรุทธเถระม้จ้วรเก่าและ โดยจัดข้บวนแห่เว้ยนป็ระทักษิณรอบอุโบสถ ๓ ข้าด กฐินิ กาลก็กาำ ลงั จะส�ินสุด จ่งรบั สงั� ใหป้ ็ระชุม รอบ กฐิินมท้ �งั ทางบกและทางนำ�า ข้�่นอยกู่ ับสภาพ สงฆ์์ พระสงฆ์ก์ อ็ อกชว่ ยหาผ่า้ บงั สกุ ลุ ตามทต�้ า่ ง ๆ แวดลอ้ มแตล่ ะทอ้ งถิน� วดั ใดไดร้ บั ผ่า้ กฐินิ แลว้ จะ เชน่ จากซึ่ากศพ แต่ผ่้าทไ�้ ดย้ ังไมพ่ อท�้จะเยบ็ เป็น็ ป็ักธงจระเข้ไ้ วห้ นา้ วดั ตามป็กติเม่อจะสิ�นสดุ กฐิิน จ้วรเม่อคัวามทราบถ่งนางเทพธิดาซึ่�่งเป็็นภรรยา กาลคัอื ก่อนวนั แรม ๑ คั�าำ เดอื นสบิ สอง ก็จะรูว้ า่ ข้องพระอนรุ ุทธในชาตปิ ็างก่อน นางจ่งไดเ้ นรมิต ยงั มว้ ดั ใดตกคัา้ งอยู่ ทาำ ใหเ้ กดิ ประเพณีจี ุลุ กฐินิ ข้น�่ ผ่้าทิพย์หมกไว้ในกองข้ยะ เม่อพระอนุรุทธผ่่าน มาพบเข้า้ จง่ ชักผ่้าบงั สกุ ลุ แลว้ นาำ ไป็สมทบทาำ จว้ ร ชาวบา้ นรวมตวั กนั ทา� ผ้ากฐนิ เพือ่ ถวายวัดทไี่ มม่ กี ารทอด คัรง�ั นนั� พระพทุ ธองคัเ์ สดจ็ เป็น็ ป็ระธานและทรงสน กฐนิ เป็นท่ีมาของประเพณีจุลกฐิน เข้ม็ โดยมบ้ รรดาพระสงฆ์ส์ าวกและคัฤหสั ถท์ งั� ชาย หญิงชว่ ยกันอย่างพรอ้ มเพร้ยง ถอื เป็็นการป็ฏิิบัติ ท้�ยิ�งใหญ่ทส�้ ุด ณ กาลน�นั ๒.๘ เดือื นสิบิ สิอง เม่อถง่ เดอื นสบิ สอง นำา� ในแมน่ ำา� ลำาคัลองยงั เป็ย�่ มฝง�ั อยู่ ดงั คัาำ กลา่ วทว�้ า่ “เดอื นสบิ เอด็ น�ำานอง เดอื นสบิ สองนาำ� ทรง” เป็น็ ชว่ งวา่ งเวน้ จากการทำานา คันไทยสว่ นใหญจ่ ง่ มโ้ อกาสไดเ้ ดนิ ทางไป็ทอ่ งเทย�้ ว โดยเฉพาะการเดนิ ทางโดยทางเรอื ซึ่ง่� สะดวกสบาย บางคันทอ่ งเทย�้ วพรอ้ มกบั ทำาบญุ ไมว่ า่ จะเป็น็ การ ไป็นมสั การสง�ิ ศกั ดส�ิ ทิ ธอิ� ยา่ งเจตยิ สถาน เชน่ เทศกาล นมสั การพระป็ฐิมเจดย้ ์ จงั หวดั นคัรป็ฐิม เทศกาล
31 นมััสการองค์์พระสมัุทรเจดีีย์์ จังหวััดี สมัุทรปราการ หรือนมััสการพระพุทธรูป สาำ ค์ัญในท�ตี ่า่ ง ๆ รวัมัถึงึ พระสงฆ์อ์ ันเปน็ ที� เค์ารพศรัทธาของค์นในทอ้ งถึ�่น เช่น่ งาน นมััสการหลวังปู�ปาน ค์ลองดี่าน ของช่าวั อาำ เภอบางบอ่ จงั หวัดั ีสมัทุ รปราการ ดีงั นนั� เทศกาลนมัสั การปชู ่นยี ์สถึานหรอื ปชู ่นยี ์บคุ ์ค์ล จึงเป็นโอกาสไดี้เดี่นทางท่องเท�ีย์วัไปพร้อมั กับการทำาบุญ เดีือนส่บเอ็ดีเดีือนส่บสองเป็นฤดีูน�ำา หลาก ค์นสมััย์ก่อนจึงเดี่นทางทางเรือไป ถึวัาย์ผ้าป�า เช่่น ท�ีจังหวััดีกำาแพงเพช่รมัี ประเพณีทอดีผา้ ป�า ในวัันข�ึน ๑๕ ค์�ำา เดีือน ๑๒ โดีย์นำาปัจจัย์ไทย์ทานวัางไวั้ต่ามัพุ่มัไมั้ ท�ีทางวััดีปักหลักไวั้เป็นแถึวั และพระสงฆ์์ จะมัาช่ักผ้าในต่อนกลางค์ืนก่อนถึึงพ่ธีลอย์ กระทง สว่ ันที�บ้านเค์็มั จงั หวััดีระย์อง ก็มัี งานบญุ ทอดีผ้าป�ากลางนา�ำ ในวันั ขน�ึ ๑๕ ค์�ำา เดีอื น ๑๒ ช่าวับา้ นจะพาย์เรือออกมัาทอดี ผ้าไต่รที�พาดีไวั้บนราวัไมั้ท�ีเต่รีย์มัไวั้ต่�ังแต่่ กลางวััน พอกลางค์ืนนำากระทงออกมัาลอย์ การลอยกระทงเพื่อ่ ขอบคุณุ และขอขมาแมพ่ ื่ระคุงคุา บูช่าแมัพ่ ระค์งค์า เมั่อไดีเ้ วัลา พระสงฆ์์จะ ๒.๙ เดือื นอ้าย พาย์เรอื มัารบั ผา้ ไต่ร ปจั จบุ นั เปลย�ี ์นมัาเปน็ จดั ีทาง ในเดีือนอ้าย์มัีการทอดีกฐิน่ และพระสงฆ์์ บกโดีย์วัางพุ่มัผ้าป�าไวั้หน้าบ้านเพ่อค์วัามัสะดีวัก ทาำ พธ่ ปี รว่ ัาสกรรมัเพอ่ สารภาพค์วัามับกพรอ่ งหรอื แสดีงวั่าการทอดีผ้าป�าทางน�าำ อาจสัมัพันธ์กับการ ค์วัามัผ่ดีต่่อหน้าค์ณะสงฆ์์ แต่่มั่ใช่่การล้างบาป ลอย์กระทง ปจั จบุ นั มักั ใหค้ ์วัามัสนใจเพยี ์งประเพณี เป็นเพยี ์งช่ว่ ัย์ให้ทุเลาหรอื บรรเทาค์วัามัวัต่ ่กกังวัล ลอย์กระทง โดีย์มัคี ์วัามัเช่อ่ เรอ่ งการขอบค์ณุ และ ของพระสงฆ์ท์ ก�ี ระทำาผด่ ี และเพอ่ ปวัารณาต่นหรอื ขอขมัาแมัพ่ ระค์งค์าจากการไดี้ใช่้นำ�าและอาจทาำ ให้ ระมััดีระวัังไมั่กระทาำ ผ่ดีซ้ำา�ำ อีกในกาลข้างหน้า ใน แมัน่ า�ำ ลาำ ค์ลองเกด่ ีสง่� ปฏิก่ ลู หรอื เช่อ่ วัา่ เปน็ การบชู ่า เดีือนอ้าย์ย์ังมัพี ธ่ ีเลย�ี ์งผแี ถึน ผีบรรพบุรุษ ซ้ำ�งึ องค์ส์ มัเดีจ็ พระสมั ัมัาสมั ัพทุ ธเจา้ สะทอ้ นใหเ้ หน็ วัา่ เปน็ ทน�ี ับถึือของช่าวัอีสาน โดีย์เฉพาะฟ้้า ดี่น น�าำ ค์นไทย์มัคี ์วัามักต่ญั ญูรู ้คู ์ณุ ต่่อธรรมัช่าต่ค่ ์ือนำา� และต่น้ ไมั้ ช่าวัอสี านเช่อ่ วัา่ สง�่ เหลา่ นม�ี ับี ญุ ค์ณุ จงึ
Ğ3ĝ2 §lÓ ¤l± ¤io¥¤r¬ Ò u u{ ¬ | ¤¬¤r}i«¤r¬Ò|ouu{polo o ~} §¡Ò r}¤ Ò ¤ lÓ lo|¥¡ i¡ po ¤{ r¡ ¤sÒ ¨Ó i i i ¤rÒ ¤{¡r¤sÒ¨Ó lÍ¡Ò rui«¤{}±jÓ¤ÒjÓ§Ò¤sÒ¨Ó } rÓ¤r¬ Ò¤Ú ¬oi |° °§iÓ} Ó ¥~onÖ¬| ip| ¤qqo§¤i} p j Ê§Ò · ¶µì¥} jorp ¤¬ rio ¤l l ¥| ¡vm¢|ìs¬o¤Ú i ¬¤ i¬ii¤i}|jÓ ¤i«jÓ ¤jÓoÓ i}Ö onÖ|}¤Ö «o Ò j q ¤rÓ ¤¬l¤Ú ol¥ijÒ Ó ¤io Ó o~¬ ¬ ip| ¥| pÓ Í ©¡ ¥qÔ rÓ pÌ ± ¨~ onÖ¬|¤¬iÒ¨§Ól Ò ¤i onÖp¤jÓÍÌp±§Ó}ÖÓ§uÒ |¤p«Ó}¦|¨Ò¤p}¨|Ó ±l¨ ¤r p p± ¤ sÒ ¨qÓ o j §Ê }Ò i¤r| oi¤¬¤qqo§¤i} p
33 คติคิ วามเชื่อ่ ของตินเองที่เ่� รีย่ กวา่ ตรุษุ จีนี (ปฏิทิ ี่นิ ๒.๑๑ เดือื นสาม จี่นอาจีติรีงกับเดืือนย�่หรีือเดืือนสาม) ก่อนถึึงวัน สำาคัญน�่ ทีุ่กบ้านหรีือรี้านค้าจีะที่าำ ความสะอาดื ในเดืือนสามม่เที่ศกาลสาำ คัญคือ งานบุุญ ซ่่อมแซ่มส่วนที่่�ชื่าำ รีุดืและที่าส่ใหม่เพื่่อติ้อนรีับ มาฆบุูชา ม่ที่�่มาจีากในครีั�งพืุ่ที่ธีกาลไดื้เกิดืเหติุ เที่พื่เจีา้ และเพื่อ่ ความสดืใสของชื่ว่ ติ ิในวนั ขน�ึ ปใี หม่ อัศจีรีรีย์ที่่�พื่รีะอรีหันติ์ที่่�พื่รีะพืุ่ที่ธีองค์ที่รีงบวชื่ให้ การีเข้าส่กิจีกรีรีมสำาคัญเรี�ิมจีากวันจี่าย คือวันซ่�ือ ดืว้ ยพื่รีะองคเ์ องหรีอื ที่เ่� รีย่ กวา่ เอหภิ กิ ขอุ ปุ สมั ปที่า เครีอ่ งเซ่่นไหว้ ที่�งั หม่ เปด็ ื ไก่ ปลา กรีะดืาษเงนิ จีำานวน ๑,๒๕๐ รีป่ มาปรีะชื่มุ พื่รีอ้ มกันโดืยมิไดื้ กรีะดืาษที่อง อาหารีสดืติา่ ง ๆ ที่จ่� ีะติ้องจีดั ืเติรีย่ ม นัดืหมาย พื่รีะพืุ่ที่ธีเจีา้ ถึือเปน็ โอกาสที่�ท่ ี่รีงแสดืง จีาำ นวนมาก วนั ไหว้ เรีมิ� ติง�ั แติไ่ หว้เที่พื่ยดืาฟ้า้ ดืนิ ธีรีรีมที่เ�่ รี่ยกว่า โอวาที่ปาติโิ มกข์ กจิ ีกรีรีมในวนั น�่ ไหว้ศาลเจีา้ ในชืุ่มชื่น สิ�งที่่�ขาดืไมไ่ ดืก้ ค็ ือ การีไหว้ ก็ไม่ติ่างจีากวันวสิ าขบ่ชื่าและวนั อาสาฬหบช่ ื่า คอื วญิ ญาณบรีรีพื่ชื่น ซ่งึ� ชื่าวจีน่ ใหค้ วามสาำ คญั อยา่ งยง�ิ ติอนเชื่้าติักบาติรี กลางวันฟ้ังเที่ศนฟ์ ้งั ธีรีรีม และ เพื่่อแสดืงความกติญั ญูร่ ีค้่ ณุ ที่ด�่ ืวงวญิ ญาณบรีรีพื่ชื่น ติอนคำ�าเว่ยนเที่่ยนรีอบอุโบสถึหรีือศาสนสถึาน ชื่ว่ ยใหล้ ก่ หลานม่ความสขุ ม�ังคั�ง หากปที ี่ผ่� ่่านมา หลงั จีากวนั มาฆบช่ ื่า บางแหง่ จีะมง่ านสาำ คญั ที่ค่� นไที่ย เศรีษฐกจิ ีไม่ดื่ กจ็ ีะยง�ิ เซ่่นไหวม้ ากข�ึน เพื่อ่ ขอให้ ปจั ีจีบุ นั นยิ มปฏิบิ ตั ิกิ นั อยา่ งแพื่รีห่ ลายคอื ปรุะเพณีี โชื่คดืก่ วา่ ปกี อ่ น นอกจีากน่� บางครีอบครีวั กแ็ สดืง ขึ้น�้ เขึ้าไหว้พ้ รุะพทุ ธบุาทพลว้ง ที่เ�่ ขาคชิื่ฌกฏ่ ิ จีงั หวดั ื ความกติัญญู่ติ่อผ่่ไรี้ญาติิที่่�เรี่ยกกันในภาษาจี่น จีันที่บุรี่ ซ่ง�ึ มต่ ิาำ นานเก่ย� วกับพื่รีะเที่วที่ตั ิที่่ก� รีะที่ำา แติ้จีิ�วว่า “หอเฮี่ยติ่�” ดื้วยการีจีดั ือาหารีเติ็มหม้อ อนันติรีิยกรีรีม ดื้วยการีผ่ลักก้อนหินขนาดืใหญ่ ใบโติ ๆ และที่าำ พื่ธิ ีเ่ ซ่น่ ไหวห้ นา้ รีา้ นคา้ ของติน เชื่อ่ หมายจีะสงั หารีพื่รีะพื่ทุ ี่ธีเจีา้ ยงั มร่ ีอยแดืงของฝ่า่ มอื กนั วา่ ผ่ไ่ รีญ้ าติจิ ีะติอบแที่นบญุ คณุ ใหค้ า้ ขายรีา�ำ รีวย ติดิ ือยท่ ี่เ�่ พื่งิ ผ่า แติพ่ ื่รีะเที่วที่ตั ิถึก่ ธีรีณส่ บ่ กลายเปน็ มากข�ึน วันถึือหรีือวันเที่�่ยวซ่�ึงเป็นวันแรีกของปี ติาำ นานพื่นื� บา้ นของชื่าวจีนั ที่บรุ ีท่ ี่เ�่ ลา่ ขานกนั มาชื่า้ นาน ใหม่จีะมข่ อ้ ห้ามมากมาย เชื่่น ห้ามดืา่ ที่อที่ะเลาะ เบาะแวง้ ห้ามที่ำาของแติก ห้ามที่ำาการีงานที่ง�ั ปวง ภาคอ่สานม่ปรีะเพื่ณ่บุญข้าวจี่� หรีือบุญ แติใ่ หไ้ ปเที่ย่� ว เยย่� มญาติพิ ื่น�่ อ้ ง ไหวเ้ จีา้ ติามวดั ืหรีอื เดืือนสาม ขนมแป้งข้าวจี่�คือข้าวเหน่ยวปั�นหุ้มนาำ� ศาลเจีา้ ติ่าง ๆ เพื่อ่ ความเป็นสิรีมิ งคลแก่ตินเอง อ้อย ชืุ่บไข่ จี�่ไฟ้จีนเกรี่ยม นำามาวางที่่�หอแจีก และครีอบครีวั (ศาลาวดั ื) เพื่อ่ ถึวายพื่รีะสงฆ์ พื่รีะสงฆ์จีะแสดืง ธีรีรีมเที่ศนา อนง�ึ ฤดืห่ นาวมล่ มหนาว จีงึ เหมาะกบั ในชื่่วงเกือบหน�ึงศติวรีรีษที่�่ผ่่านมาน�่ ม่การี การีน�งั ลอ้ มวงกอ่ ไฟ้แลว้ จีข่� า้ วรีับปรีะที่านกัน จีดั ืงานเที่ศกาลติรีษุ จีน่ อยา่ งใหญโ่ ติติามยา่ นชื่าวจีน่ เชื่่น ที่ป่� ากน�ำาโพื่ จีังหวดั ืนครีสวรีรีค์ และที่ม�่ ่ชื่่อ ๒.๑๒ เดืือนสี� เส่ยงรีะดืับนานาชื่าติคิ อื เที่ศกาลติรีุษจีน่ เยาวรีาชื่ ซ่�งึ พื่รีะบรีมวงศานวุ งศเ์ สดืจ็ ีฯ ไปที่รีงเปิดืงานและ ภาคอส่ านจีะมเ่ ที่ศกาลฟ้งั เที่ศนม์ หาชื่าติหิ รีอื รี่วมงานที่กุ ปี บญุ ผ่ะเหวดืในเดือื นสซ�่ ่งึ� ไมต่ ิรีงกบั ภาคอน่ ๆ เรีย่ ก อก่ ชื่อ่ หนง�ึ วา่ ปรุะเพณีแี หข่ ึ้า้ ว้พนั ก้อ้ น มาจีากความ เชื่อ่ วา่ ติอ้ งฟ้งั เที่ศนใ์ หจ้ ีบสบิ สามกณั ฑ์์ (คาถึาพื่นั ) ภายในวนั เดืย่ ว
34 ๓. ประเพณีีราชสำำานักและประเพณีีท้้องถิ่่�นในแต่่ละเดืือน สัังคมไทยมีสัถาบัันพระมหากษััตริย์และ หรือป็ระเพณีีหลวงจึงมักเป็็นต้นแบับัให้ช้าวบั้าน ศาสันามาเป็น็ เวลาช้า้ นาน การป็กครองทรี� วมศนู ย์ ยดึ ้ถือป็ฏิิบััติ ด้งั กรณีี ประเพณีีแรกนาขวััญ ที� อำานาจไว้ที�สั่วนกลางหรือราช้สัาำ นักจึงมีแบับัอย่าง นครศรธี รรมราช้ ซึ่ง�ึ ป็ฏิบิ ัตั กิ นั มาแตเ่ ด้ิม แตเ่ ลกิ ของวัฒนธรรมต่าง ๆ ให้ช้าวบั้านได้้ป็ฏิิบััติตาม ไป็ในสัมัยรชั ้กาลที� ๕ เน่องจากมพี ิธหี ลวงในสั่วน แบับัแผนบั้านเมืองเพ่อความม�ันคงเป็็นป็ึกแผ่น กลางแลว้ แสัด้งใหเ้ ห็นวา่ ป็ระเพณีีท้องถิ�นย่อมมี ของสัังคมสั่วนรวม ด้ังน�ัน ป็ระเพณีีในราช้สัาำ นัก การป็รบั ัตัวใหเ้ ข้ากับัป็ระเพณีีในราช้สัำานกั พระราช้พิธีสัิบัสัองเด้ือน และป็ระเพณีี สับิ ัสัองเด้อื นในระด้บั ัช้าวบัา้ นมกั มคี วามเกยี� วขอ้ ง สััมพันธ์กัน เริ�มตั�งแต่ เดืือนห้้า มีป็ระเพณีี สังกรานต์ ซึ่ง�ึ มตี าำ นานและพธิ กี รรมทไี� มแ่ ตกตา่ งกนั มาก ไมว่ า่ จะเป็น็ การสัรงนาำ� พระ ทาำ บัญุ ใหผ้ ลู้ ว่ งลบั ั (บัังสัุกุลอัฐิิธาตุ) ก่อเจด้ีย์ทราย จะแตกต่างกัน ท�ีความซึ่ับัซึ่้อนและความป็ระณีีตสัวยงาม โด้ย พธิ กี รรมในราช้สัาำ นกั มขี นั� ตอนละเอยี ด้กวา่ ป็ระเพณีี ใน เดือื นห้ก จะยงิ� เห็นความสััมพนั ธท์ ีใ� กลช้ ้ดิ ้ของ พระมหากษัตั รยิ แ์ ละราษัฎรอยา่ งช้ดั ้เจน เป็น็ ความ สัาำ คญั เกย�ี วกบั ัการทาำ นาซึ่งึ� พระมหากษัตั รยิ จ์ ะเสัด้จ็ ฯ ไป็ทรงเป็็นป็ระธานในพระราช้พธิ ีแรกนาขวัญ ใน สัมยั รชั ้กาลท�ี ๔ ได้้เพิม� พระราช้พิธีทางพระพทุ ธ- ศาสันาคือ พืืชมงคล ช้าวบั้านก็ทาำ ตามโด้ยการ นิมนต์พระสังฆ์์มาทำาพิธีด้้วยเช้่นเด้ียวกัน ใน เดือื นเจ็็ดื และ เดืือนแปดื ทง�ั พระราช้พิธีและ ป็ระเพณีีทอ้ งถน�ิ กไ็ มแ่ ตกตา่ งกนั นนั� คอื การถวาย สลากภัตั และถวายเทียี นพืรรษา เดือื นเกา้ เป็น็ การ ทาำ บัญุ อทุ ศิ สัว่ นกศุ ลใหแ้ กผ่ ลู้ ว่ งลบั ั ในราช้สัาำ นกั จะ จดั ้ช้า้ ไป็หนง�ึ เด้อื นเรยี กวา่ พระราชกศุ ลกาลานกุ าล ความสัาำ คญั คอื มกี ารทำาบัญุ อทุ ศิ พระราช้กศุ ลถวาย แด้ส่ ัมเด้จ็ พระบัรู พมหากษัตั รยิ าธริ าช้และพระราช้วงศ์ ทท�ี รงลว่ งลบั ั ซึ่ง�ึ นอกจากทาำ ใน เดือื นสิบิ แลว้ ยงั จติ รกรรมฝาผนัง ทีีเ่ มืองโบราณ จงั หวัดสมทุ ีรปราการ ทำาในเด้อื นหา้ วนั สังกรานต์ และทาำ ตอ่ ทา้ ยการพระ แสดงการประกอบพืระราชพืิธกี ารพืระราชกศุ ลสลากภััต ราช้พธิ ีหรอื การพระราช้กศุ ลทุก ๆ เด้อื น ยกเวน้
35 เดือื นเจ็ด็ ื เดือื นเก้า้ เดือื นอา้ ย เดือื นย�่ และเดือื น ออก้พรรษา จ็ึงม่งานบุญุ กฐินิ งานบุุญผ้า้ ป่า่ ที่ั�ง สาม ที่ไ่� มต่ ้อ้ งที่าำ พระราชก้ศุ ลก้าลานกุ ้าล วัตั ้รปฏิบิ ัตั ้ิ ในราชสำานัก้และที่้องถิ่ิ�น โดืยเฉพาะภาคก้ลาง ดืงั ก้ลา่ วันก�่ ้ไ็ มต่ ้า่ งจ็าก้ประเพณีช่ าวับัา้ นที่เ�่ มอ่ ที่าำ บัญุ เม่อถิ่งึ เดือื นอ้าย ปก้ต้ินำา� จ็ะเริม� ลดื แต้่ห้าก้ปีใดื ที่กุ ้เที่ศก้าลก้ม็ ัก้อุที่ศิ ส่วันกุ้ศลให้ญ้ าต้ิที่ล�่ ่วังลบั ั นา�ำ ไมล่ ดื ต้น้ ข้้าวัในนาจ็ะเน่าเส่ยห้าย สมยั ก้่อน ในเดือื นนจ�่ ็งึ มพ่ ระราชพธิ ีไี ล่เ่ รอื ห้รอื พระราชพธิ ีี ครนั� เดือื นสิบิ เอด็ ื เดือื นสิบิ สิอง เปน็ ฤดืนู �าำ ไล่่น�ำา เพอ่ แก้เ้ คล็ดืให้้นำ�าลดืลง ห้ลาก้ ก้ารคมนาคมที่างนา�ำ สะดืวัก้ อยใู่ นชว่ ังเที่ศก้าล การพระราชกศุ ลถวายผ้้าพระกฐิิน จิิตรกรรมฝาผ้นงั พระราชพธิ ไ่ ลเ่ รอื (ไลน่ า้� ) จิติ รกรรมฝาผ้นงั ที่เ�่ มอื งโบราณ ที่่�เมอื งโบราณ จิงั หวดั สมุที่รปราการ จิงั หวัดสมทุ ี่รปราการ
36 ไดโ้ ปรดใหม้ เี ลยี้ งพระสงฆท์ พี่ ระทนี่ ง่ั รำชกจิ วนิ จิ ฉยั ขึ้นท้ังสำมวัน แต่ไม่มีสวดมนต์...” ดังน�ัน การ พระราชกศุ ลเลย�้ ังพระตรษุ จน้ จงึ เปน็ พระราชพธิ ใ้ น พระราชพิธ้สิบสองเดือนท้�มีิได้เป็นคติความีเชื�อ ทางศาสนาพราหมีณเ์ หมีอื นพระราชพธิ โ้ บราณ แต่ ยังั เกย้� ัวข้อ้ งกบั พระพทุ ธศาสนา คอื นมิ ีนตพ์ ระสงฆ์ มีารับพระราชทานฉันในพระบรมีมีหาราชวัง ประเพณท้ อ้ งถน�ิ จะมีล้ กั ษณะยัดื หยันุ่ มีก้ าร ปรบั ใหเ้ ข้า้ กบั ยัคุ สมียั ัและสภาพพน�ื ท�้ ทา� ใหป้ จั จบุ นั บางประเพณ้ยัังคงอยัู่ ดังกรณ้ประเพณ้ในเดือน เจ็ดทห้� ลายัท้องถิน� ยัังคงปฏบิ ตั ิ เชน่ ประเพณ้ บญุ ซ�าฮะหรอื บญุ ช�าระ แตป่ ระเพณ้ในราชสา� นัก ต้องปฏิบัติอยั่างเคร่งครัดตามีจาร้ตหรือตามีต�ารา บางพระราชพธิ ห้ รอื บางประเพณอ้ าจยักเลกิ ไปเพอ�ื ให้เหมีาะสมีแก่กาลสมีัยั เช่น พระราชพิธ้ทูลน�า ลา้ งพระบาท ซง�ึ จดั ในเดอื นเจด็ และไมีไ่ ดถ้ อื ปฏบิ ตั แิ ลว้ จติ รกรรมฝำผนังทเ่ี มอื งโบรำณ จงั หวดั สมุทรปรำกำร ๔. การเปลย�ี นแปลงประเพณีสี ิบิ สิอง แสดงกำรพระรำชกศุ ลเลย้ี งพระตรษุ จีน เดืือน นอกจากน้�ยัังมี้เทศกาลท้�เก�้ยัวข้้องระหว่าง ประเพณ้เป็นระบบความีคิดและค่านิยัมีท�้ พระราชพิธ้สิบสองเดือนในราชส�านักกับประเพณ้ สมีาชิกในสังคมีมี้ร่วมีกัน เกิดจากการเร้ยันรู้และ ท้องถิน� คือ การพระราชกศุ ลเลย้ี งพระตรุษจนี ท้� ปฏิบัติสืบทอดกันมีาต�ังแต่คร�ังบรรพบุรุษ โดยัมี้ มี้ข้นึ� ครัง� แรกในรชั กาลท้� ๓ จากมีูลเหตทุ ้�ทรงพระ พ�ืนฐานมีาจากความีเช�ือเด้ยัวกันหรือใกล้เค้ยังกัน ราชปรารภวา่ “...พวกจนี นำ� มำถวำยในตรษุ จนี เปน็ และมี้การก�าหนดกฎเกณฑ์ข้องหมีู่คณะให้ยัึดถือ ของสดสุกรเป็ดไก่ พร้อมกันหลำย ๆ คน มำกจน ปฏบิ ตั ิ เพอ�ื ใหส้ งั คมีสว่ นรวมีมีค้ วามีเป็นระเบย้ ับ เหลอื เฟือ กค็ วรทจี่ ะให้เป็นไปในพระรำชกุศล จงึ เรย้ ับรอ้ ยั หากความีคดิ ความีเชอื� ข้องสงั คมีเปลย้� ัน ไป ประเพณ้กจ็ ะปรบั เปลย�้ ันไปด้วยั การเปลย้� ันแปลงประเพณ้สิบสองเดือนเกิด จากสาเหตดุ งั น�้ ๑. การอพยพโยกยา้ ยจากถน�ิ เดืมิ อาจดว้ ยั สาเหตทุ างเศรษฐกจิ การปกครอง หรอื ทพุ ภกิ ข้ภยั ั
37 ทำ�ำ ให้ค้ นรุ่น�่ ห้ลังั ไม่ไ� ด้ม้ ่กี �รุ่ถ่�� ยทำอด้คว�ม่รุ่้ แลัะไม่� แลัะออกพรุ่รุ่ษ�กย็ งั คงถ่อื ปฏิบิ ัตั ิอิ ยแ้� ลัะอ�จ่ม่สี ืสี ืนั ยดึ ้ถ่อื ปรุ่ะเพณีีทำีป� ฏิิบััติิสืบื ักันม่� เช่�น ปรุ่ะเพณีี เพิ�ม่ม่�กขึ�น โด้ยเฉพ�ะง�นบั่ญออกพรุ่รุ่ษ�ซั�ึง ไห้วข้ นม่บัวั ลัอย ห้รุ่อื ติงั โจ่ย� ของจ่นี เป็นก�รุ่เฉลัิม่ฉลัองห้ลัังจ่�กเข้�พรุ่รุ่ษ� ๓ เด้ือน ในทำอ้ งถ่น�ิ ทำวั� ปรุ่ะเทำศัไทำยม่กั จ่ดั ้กจิ ่กรุ่รุ่ม่ในเทำศัก�ลั ๒. การศึกึ ษาเล่า่ เรยี นในระบบโรงเรยี น ทำำ� ออกพรุ่รุ่ษ�ซั�ึงม่ีสืีสืันแติกติ��งห้ลั�กห้ลั�ยโด้ย ให้ค้ นม่คี ว�ม่คดิ ้ทำีเ� ป็นเห้ติ่เปน็ ผลัม่�กขึ�น ไม่�เช่อ่ เฉพ�ะปจั ่จ่่บันั ทำ�ีคนจ่ะเด้ินทำ�งกลับั ัภ้ม่ิลัำ�เน� เพอ่ เรุ่อ่ งบั�ปบัญ่ ไม่เ� ช่อ่ คว�ม่ศักั ด้ส�ิ ืทิ ำธิ์ใ�ิ นอำ�น�จ่เห้นอื รุ่�วม่ง�นบัญ่ กับัครุ่อบัครุ่วั เครุ่ือญ�ติิ รุ่องลังม่�จ่�ก ธิ์รุ่รุ่ม่ช่�ติิอย��งคนรุ่่�นก�อน โด้ยเฉพ�ะก�รุ่ง�น เทำศัก�ลัสืงกรุ่�นติแ์ ลัะปีให้ม่� อ�ช่ีพทำี�ไม่�ได้้เกี�ยวข้องกับัก�รุ่เกษติรุ่ทำี�ติ้องพึ�งพิง ปรุ่�กฏิก�รุ่ณีท์ ำ�งธิ์รุ่รุ่ม่ช่�ติเิ ห้ม่อื นอย�� งครุ่งั� อด้ตี ิ จ่งึ ก�รุ่เปลัี�ยนแปลังของโลักในปัจ่จ่่บััน ทำ�ำ ให้้ เกดิ ้ก�รุ่ลัะเลัยลัืม่เลัอื นทำจ�ี ่ะยดึ ้ถ่อื ปรุ่ะเพณีนี น�ั ๆ ปรุ่ะเพณีีบั�งอย��งม่ีแนวโน้ม่เปลัี�ยนแปลังไปติ�ม่ เพรุ่�ะเห้็นว��ไม่�ได้้ให้้ค่ณีให้้โทำษแก�ติน ครุ่อบัครุ่วั กรุ่ะแสืบัรุ่ิโภคนิยม่ห้รุ่ือโลัก�ภิวัติน์จ่นไม่�สื�ม่�รุ่ถ่ แลัะญ�ติผิ ใ้ ห้ญจ� ่งึ ควรุ่ช่ว� ยสื�นติอ� เพอ่ สือ่ สื�รุ่คณ่ ีค�� สื�นติอ� รุ่�กเห้ง�้ ปรุ่ะเพณีวี ัฒนธิ์รุ่รุ่ม่ด้ง�ั เด้มิ ่ไวไ้ ด้้ คว�ม่ห้ม่�ยกับัคนรุ่�่นลั้กห้ลั�น ๖. การฟื้�้นฟืู้แล่ะอนุรักษ์ประเพณีี ๓. ความก้าวหน้าทางวิทยาศึาสตร์ ทำำ�ให้้ สิบสองเดือื น เกิด้ก�รุ่ผลัิติเครุ่่องม่ือสื่อสื�รุ่ทำี�ม่ีปรุ่ะสืิทำธิ์ิภ�พสื้ง คนสื�ม่�รุ่ถ่ห้�คว�ม่สืนก่ สืน�นได้โ้ ด้ยไม่จ� ่�ำ เปน็ ติอ้ ง ปัจ่จ่่บัันม่ีก�รุ่ฟั้�นฟั้ปรุ่ะเพณีีสืิบัสืองเด้ือนใน อ�ศัยั ก�รุ่ลัะเลัน� ห้รุ่อื ม่ห้รุ่สืพทำม�ี ่�พรุ่อ้ ม่กบั ัปรุ่ะเพณีี ห้ลั�ยภ้ม่ิภ�ค เช่�น ปรุ่ะเพณีีปอยสื��งลัอง สืบิ ัสืองเด้ือนอย��งสืงั คม่แติ�กอ� น ปรุ่ะเพณีีแห้�ผีติ�โขน เพ่อผลัทำ�งก�รุ่ทำ�องเทำี�ยว ๔. การเปล่ี�ยนแปล่งวิถีีชีีวิตของคนไทย จ่�กสืงั คม่ภ�คเกษติรุ่กรุ่รุ่ม่ทำเี� คยพออยพ้� อกนิ ม่�สื�้ วิถ่ีช่ีวิติบัรุ่โิ ภคนยิ ม่ ทำ�ำ ให้ป้ รุ่ะเพณีสี ืบิ ัสืองเด้อื น เปลัย�ี นแปลังไป ๕. ประเพณีสี บิ สองเดือื นในปจั จบุ นั การปอ้ นขา้ วลูกแก้วในเทศกาลประเพณปี อยส่างลอง (บวชลูกแกว้ ) ของชาวไทใหญ่ จงั หวดั แมฮ่ อ่ งสอน ปรุ่ะเพณีีสืิบัสืองเด้ือนทำี�ยังคงยึด้ถ่ือปฏิิบััติิ กนั อยใ�้ นปจั ่จ่บ่ ันั สืว� นให้ญเ� ปน็ ปรุ่ะเพณีใี นวนั สื�ำ คญั ทำ�งพรุ่ะพท่ ำธิ์ศั�สืน� ได้แ้ ก� วสิ ื�ขบัช้ ่� อ�สื�ฬห้บัช้ ่� ม่�ฆบั้ช่� เพรุ่�ะปฏิบิ ัตั ิิง��ย ไม่�ซัับัซัอ้ น เช่�น เช่�้ ทำำ�บัญ่ ติกั บั�ติรุ่ กลั�งคนื เวยี นเทำยี น แม่ต้ ิอนบั�� ย คนสื�วนน้อยจ่ะเข้�วัด้ฟัังเทำศัน์ แติ�คนสื�วนให้ญ�ก็ ยงั รุ่ักษ�ปรุ่ะเพณีเี ห้ลั��น�ี สื�วนเทำศัก�ลัเข�้ พรุ่รุ่ษ�
Ğ3ģ8 ¤|«pp p¤iÓ¤pÓ¡Ò o¤Ú}Ó¥¬±ii¤lÖp§rÓ ¤¬ Ó oo l¨§iÓ Ó Ó |o iw i x§Ò¡ r ¤Ö ¬ or o¤| ¬ oi¤ }pr± r ¦{piiv{¤y ro| oo¨}Ò~piÓ¡ ¦orl{ {Ö §Ó¡ uÒ ¤pÓ j o¤¬ §¨Ó |jÓ Ó ¡ l¡Ó¬r|¤p rpq¤i¬i¡¤} iw}jo¥}Òri«oi± Ò o¤ |~~¬ Ó ¦|¤q¤} ¤¬ i¬ ¦o i ± §Ó r Òo~¡ii¤i ¨§¤}Ò § l¦i}Ö¨|ÓiilÓlÓ¤¬ ÌÜ ¡¤{ ¦| il| Ò l}l ¤r¬ · olÖi¬¤i¬jÓoil }± KWRF i PGRC¥ui{ÖQWK@MJso¬ ¤{ ¬}± ¤jÓ¤i¬jÓo¤rÒ i± uix¥|o¤|¬¤iÒ p ix n p}i
o ¤¬ o¦{po | i rÓÒ|¥oo¤o ¥ll|rÒ ± ¥|or r ol¥p|o l ¥iju Ó ix ¬¤ iÒp ix ¤rÒ ¤| i r ¨¬ |Ó i i §Ö x |iz¥oÒ r} ¥Ó ~¤i} jol¨¤rÒ rr olp| o l ¥iju ¬ pØ p Ò p¤ r ¤ o¤¨¤Ò ± §Ó r ¤ Ú ¬ Ò §pjor}Ò or} i¥~± ~Ò|¤ïoiÒ o¤¬ ¨|Ó|Ó
39 กระบวนพยหุ ยาตราทางชลมารคในพระราชพิธีถวายผา้ พระกฐนิ รว่ มระดมศรทั ธาทั้งแรงงาน เงนิ ทนุ ความคดิ ใน ประเภทนน้ั มรี ากฐานมาจากเทศกาลในฤดูน�้าหลาก การสร้างผ้ากฐินภายในเวลาจ�ากัดตามแบบอย่าง ช่วงเดือนสิบเอ็ดเดือนสิบสอง การจัดกิจกรรม สมยั พทุ ธกาล มีตวั อย่างคือ งานบญุ จุลกฐินที่จดั ต่าง ๆ ให้เยาวชนไทยได้สัมผัสเรียนรู้จะช่วยกัน ณ วัดบา้ นดงหลวง จังหวัดล�าพูน งานมหาบญุ รกั ษามรดกวฒั นธรรมของชาตไิ ดส้ ว่ นหนง่ การทา� จลุ กฐนิ จังหวดั เชียงราย เป็นตน้ อาหารเป็นภูมิปัญญาท่ีบรรพชนสืบทอดกันมาใน การฟื้นฟูประเพณีเก่าแก่บางส่วนให้เข้ากัน เยาวชนคนรนุ่ ใหมฝ่ กึ หอ่ ขา้ วตม้ ลกู โยนสา� หรบั ใชต้ กั บาตร ไดก้ บั ประเพณใี หมม่ ตี วั อยา่ งนา่ สนใจคอื “เทศกาล เทโวในเทศกาลออกพรรษา หุ่นนานาชาติ” จดั ทบี่ า้ นหว้ ยแรง้ จงั หวดั ตราด เปน็ งานระดบั โลก ประเทศไทยจดั สรา้ งหนุ่ เปรต สอนคณุ ธรรม มคี วามสงู ๘ เมตร สงู ทส่ี ดุ ในบรรดา หุ่นที่ส่งมาร่วมงาน ๕๐ ประเทศ ท�าให้ผู้เข้าชม เกดิ จนิ ตนาการโดยเฉพาะเยาวชนจะเกดิ ความเกรง กลัวต่อบาปกรรม นอกจากน้ีปัจจุบันในเทศกาล ออกพรรษายังรื้อฟ้ืนประเพณีแข่งเรือยาวหรือเรือ พาย ซึ่ง่ อาจกลา่ วไดว้ า่ การแขง่ เรอื พายของไทยทกุ
40 การทา� หอ่ หมกไกข่ องชาวไทยยวน อ�าเภอท่าตะโก ปรากฏการณส์ า� คญั ทชี่ าวบา้ นทา� ขนึ้ อยา่ งนอ้ ยเพอ่ื จังหวัดนครสวรรค์ เรยี กขวัญและกา� ลงั ใจใหก้ ันและกนั ชาติ เนอ่ งจากอาหารคอื สว่ นหน่งึ ของวฒั นธรรม พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหา เช่น ฝึึกห่อข้าวต้มลูกโยนกับชาวบ้านเพ่อใช้ ภมู พิ ลอดลุ ยเดชมหาราช บรมนาถบพติ ร ทรงสน ตกั บาตรเทโวในเทศกาลออกพรรษา ทม่ี แี นวโนม้ พระทัยประเพณีเก่าแก่ของไทย ทรงฟื้นฟูบาง จะสูญหายคือ การทา� ห่อหมกไก่ของชาวไทยยวน ประเพณขี น้ึ ใหม่ ทง้ั ประเพณขี องชาวบา้ นหรอื ทอ้ งถนิ่ อา� เภอทา่ ตะโก จงั หวดั นครสวรรค์ เปน็ ต้น ท่ีเรียกว่าประเพณีราษฎร์ และพระราชพิธีหรือ ประเพณหี ลวง ดงั พระบรมราโชวาทในพธิ พี ระราชทาน เมอ่ เราต้องเผชิญวกิ ฤตโควิด ๑๙ ใน พ.ศ. ปรญิ ญาบตั รของจฬุ าลงกรณม์ หาวทิ ยาลยั เมอ่ วนั ที่ ๒๕๖๓ ชาวอีสานบางกลุ่มก็ได้ร้ือฟื้นประเพณีที่ ๒๑ เมษายน พ.ศ. ๒๕๐๓ ว่า เคยมมี าแตค่ รง้ั โบราณ คอื ประเพณีแี ตกบ้า้ นแตก เมือง เพอ่ เอาเคลด็ นัน่ คอื พากันทิง้ บา้ นทิง้ เรือน “ประเพณีท้ังหลายย่อมมีประโยชน์ในการ อพยพออกนอกหมู่บ้าน หนีจากภัยพิบัติ โรค ด�าเนินชีวิตของแต่ละคน เรามีประเพณีของ ระบาด เพอ่ื ออกไปตั้งบา้ นต้ังชมุ ชนข้ึนใหม่ เปน็ ชาติไทยเป็นสมบัติ เราควรจะยินดีอย่างยิ่ง และ ช่วยกนั สง่ เสริมรักษาไว้ เพอ่ื ความเจริญกา้ วหน้า ของประเทศ” ดงั นน้ั เยาวชนและคนไทยควรชว่ ยกนั ฟน้ื ฟู ประเพณีทดี่ งี ามเพ่อสังคมทด่ี ีงาม และอนุรกั ษ์ให้ อยกู่ บั ชาติไทยสบื ไป ดเู พมิ่ เตมิ เรอื่ ง ประเพณหี ลวงและประเพณรี าษฎร์ เลม่ ๑๗ สงกรานต์ เล่ม ๓๕ และประเพณีลอย กระทง เล่ม ๔๑
41 บรรณานุกรม จวน เครืือวิชฌยาจารืย์. ประเพณมี อญที่ี�สำาำ คัญั . พิมิ พิ์ครืง้� ที่่� ๒ กรืุงเที่พิฯ: โอ เอส พิรืน�ิ ติ้ิง� เฮาส์; ๒๕๔๘. จลุ จอมเกล้าเจา้ อยห่� ัว้ , พิรืะบาที่สมเด็จ็ พิรืะ. พระราชพธิ ีสี ำิบสำองเดือื น. กรืุงเที่พิฯ: เพิชรืกะรืต้ ิ้; ๒๕๕๓. เจรืญิ ติ้้นมหัาพิรืาน. ๓๐ พิธีกี รรมพิศดืาร เลม่ ๑-๒. กรืุงเที่พิฯ : สนพิ.แสงแด็ด็; ๒๕๓๖. ที่ิพิยว์ าณ่ สนทิ ี่วงศฯ์ . เมือ� คัณุ ตาคัณุ ยายยงั เดืก็ . พิมิ พิ์ครื�้งที่�่ ๑๔ กรืงุ เที่พิฯ: ศลิ ปาบรืรืณาคารื; ๒๕๔๘. นคิ ม มส่ ิกะคามะ. วัฒนธีรรม บที่บาที่ใหม่ในยคุ ัโลกาภิวตั น์. กรืมศิลปากรื พิมิ พิ์เผยแพิรื,� กรืุงเที่พิฯ: รื�ุงศิลป์การื พิมิ พิ์; ๒๕๔๕. ปรืะที่มุ ช�มุ เพิ็งพิ้นธุ์. ศิลปวัฒนธีรรมภาคัใต้. กรืุงเที่พิฯ: สวุ ร่ ืิยาสาส์น; ๒๕๔๘. พิ่นพิศิ มย้ ด็ศิ กุล, หัมอ� มเจ้าหัญิง. ประเพณพี ิธีไี ที่ย. “ผ้าป่าปลายสำมัยรัชกาลที่ี� ๕”. กรืงุ เที่พิฯ: สมานการืโฆษณา; ๒๕๒๒. มณ่ พิยอมยงค์. วฒั นธีรรมล้านนาไที่ย. กรืงุ เที่พิฯ: ไที่ยว้ฒนาพิานชิ ; ๒๕๒๙. มติ้ิชน, หันง้ สือพิิมพิร์ ืายว้น “มหักรืรืมวา� วนานาชาติ้”ิ ฉบ้บวน้ ที่�่ ๔ ม่นาคม ๒๕๕๘ : ๑๗. ยศ ส้นติ้สมบ้ติ้.ิ มนษุ ยก์ ับวัฒนธีรรม. สนพิ.ธรืรืมศาสติ้รื์ โครืงการืสง� เสรืิมการืสรืา้ งติ้�ารืา; ๒๕๓๗. วฒั นธีรรม พฒั นาการที่างประวตั ศิ าสำตร์ เอกลกั ษณแ์ ละภมู ปิ ญั ญา จังั หวดั ืตา่ ง ๆ. จด้ ็พิมิ พิเ์ ฉลมิ พิรืะเกย่ รืติ้พิ ิรืะบาที่ สมเด็็จพิรืะเจ้าอย่ห� ั้ว พิ.ศ. ๒๕๔๒ กรืงุ เที่พิฯ : คณะกรืรืมการืฝ่่ายปรืะมวลเอกสารืและจด็หัมายเหัติ้ใุ น คณะกรืรืมการือ�านวยการืจ้ด็งานเฉลิมพิรืะเก่ยรืติ้พิ ิรืะบาที่สมเด็จ็ พิรืะเจ้าอย�ห่ ัว้ ; ๒๕๔๒. ศรืศ่ ก้ รื ว้ลลิโภด็ม และคณะ. ประเพณสี ำบิ สำองเดืือน พิธีีกรรมที่�ีเปลีย� นไป. รืายงานวิจย้ ศน่ ยม์ านุษยวทิ ี่ยาสิรืินธรื เอกสารือด้ ็ส�าเนา; ๒๕๔๔. ศลิ ปากรื,กรืม. คัาำ ให้การชาวกรุงเก่า. กรืุงเที่พิฯ: คล้งวิที่ยา; ๒๕๑๕. สวิง บุญเจมิ . มรดืกอสี ำาน. พิิมพิ์ครื�ง้ ที่�่ ๒. รืพิ.อิสาณออฟเซที่การืพิมิ พิ์, ๒๕๓๖. สำารานุกรมวฒั นธีรรมไที่ย ๔ ภาคั มล่ นิธิสารืานุกรืมวฒ้ นธรืรืมไที่ย ธนาคารืไที่ยพิาณชิ ยต์ ิ้ามพิรืะรืาชด็า� รืิสมเด็็จ พิรืะเที่พิรืต้ ิ้นฯ พิ.ศ. ๒๕๔๒. กรืุงเที่พิฯ : สยามเพิลสแมเนจเมน้ ที่์; ๒๕๔๒. ส่หัศก้ ด็ส�ิ นิที่วงศ,์ พิรืะยา. ประวตั ิพระยาสำหี ศักดื�ิสำนทิ ี่วงศ์ (ม.ร.ว.ถัดั ื ชุมสำาย ณ อยุธียา). กรืุงเที่พิฯ: อมรืการื พิิมพิ;์ ๒๕๒๕. สรุ ืพิล ด็า� รืิหัก์ ลุ . ล้านนา สำงิ� แวดืลอ้ ม สำังคัมและวัฒนธีรรม. จ้ด็พิมิ พิโ์ ด็ยโครืงการืสืบสานมรืด็กวฒ้ นธรืรืมไที่ย. ม.ป.ที่.; ๒๕๔๒. เสฐี่ยรืโกเศศ. ประเพณไี ที่ยเก�ียวกับเที่ศกาล. (พิมิ พิ์เป็นที่ร�่ ืะลึกในงานฌาปนกจิ ศพิ นายซิว บุณยศริ ืิพิ้นธ์ุ ณ เมรืุว้ด็ มหัาพิฤฒารืาม วน้ ที่่� ๑ ธ้นวาคม ๒๔๙๙.) ม.ป.ที่.. แสงอรืณุ กนกพิงศ์ชย้ . นติ ยสำารสำารคัดืี ปที ี่�ี ๗ ฉบับที่ี� ๗๗ (ก.ค. ๒๕๓๔) “พิิธ่เลย�่ งผเ่ จ้าหัลวงเมอื งลา� บา้ นไติ้ล�อื ”. . วารสำารเมอื งโบราณ ปีที่ี� ๑๘ ฉบับที่ี� ๑ (ม.ค.-ม่.ค. ๒๕๓๖) “งานบญุ โขลกแปง้ ขนมจน่ ”. เอนก นาวิกม่ล. เพลงนอกศตวรรษ. พิิมพิ์ครื้�งที่่� ๔ ฉบ้บปรื้บปรืุงข้อม่ลใหัม� ๒๕๕๐. ศิลปว้ฒนธรืรืมฉบ้บพิิเศษ. กรืุงเที่พิฯ: โรืงพิิมพิ์มติ้ชิ น ปากเกรื็ด็; ๒๕๕๐. เอ�่ยม ที่องด็่. ข้้าว: วัฒนธีรรมและการเปลย�ี นแปลง ๒๕๓๘. กรืุงเที่พิฯ: พิฆิ เณศ พิรื�ินติ้ง�ิ เซ็นเติ้อรื์.
42
43 ชาวมอญในประเทศไทย ดร.องค์์ บรรจุุน ผู้เ�้ ขียี น สว่ นเด็กเลก็ พิศศรี กมลเวชช ผู้เ�้ รียบเรยี ง มอญเป็นชนชาติเก่าแก่แต่โบราณ บางส่วนยังอยู่ทางตอนใต้ของ ประเทศเมยี นมาซงึ่ เปน็ อาณาจกั รอนั ยงิ่ ใหญท่ ชี่ าวมอญเคยครอบครองมากอ่ น และมีจำานวนไม่น้อยอพยพมาอยู่แผ่่นดิินไทย จนกลายเป็นชาวไทยเช้�อสาย มอญในปจั จบุ นั ประเทศไทยมชี มุ ชนมอญกระจายอยใู่ น ๓๗ จงั หวดั ิ สว่ นใหญ่ อยู่ในแถบจังหวัดิปทุมธานี สมุทรสาคร สมทุ รปราการ นครปฐม กาญจนบุรี ราชบุรี เพชรบรุ ี และสุพรรณบรุ ี ชาวมอญนบั ถ้อพระพทุ ธศาสนา รวมทั�งเช่้อเรอ้่ งผ่ีบรรพบรุ ุษ และ ปฏบิ ตั ติ ามความเชอ่้ อยา่ งเครง่ ครดั ิ ทาำ ใหร้ กั ษาวฒั นธรรมประเพณดี ิง�ั เดิมิ ไวไ้ ดิ้ ชาวมอญสามารถอยรู่ ว่ มกบั ชาวไทยไดิอ้ ยา่ งดิี ลกั ษณะบา้ นเรอ้ นของ มอญกไ็ ม่ต่างจากของไทยท่วั ไปเทา่ ใดินัก อาชีพก็คล้ายกบั คนไทย นยิ มทาำ นา
ğ4ğ4 }|¤rÓ }|| ¥Ò ± so ¦Ò Ó ¤i{¥jo¤ opÓ pi¥Ö ¦Ò Ö x u¤¤ ± ± ¨Ò r Ó o~¬ Ò o± ¤i Ó } ¤l¬ oÜØ | ¤¬ r ¬ ¤ opÓ¡ i i | ¦|¤q ¤¬ i¤i«|po | ± Ó± | p}o|oi po| po§rÓ¤Ú} ui {Öp±po | rujÓ¤pÓ¤Ú i¤rÒ¤| i l¨Ò §uÒ j r¬ jouÒo ¬l¨l jÓ¥rÒ jp i¥iso¬ ¤Ú } iÜØ ¤l¬ oÜØ | ¤ ¤¬ i¤i|« ¤ijoru ±¤i¤i«|po |
4ğ5Ġ ruÒ¡ Òi r¨}o ¥}Ò ¦j u¤Úrr}¬ o¡ ¥}o jo}¤oÒ j l±¥or ol| | xÖ i ¨¦||| ¥opii j¥u¦{ ¨pØ p pol± uÒ¡ {»´´l±ipi {l|¨ |}¨¥i¤ÒÒ oi« ¬ piu¤rÒ{l|¨ ¤¬ orri¤Ò Ó §¤ioi}Ö ÛÊ Öu¤ou ¥¤o¨¤| ± ¤ ou ru§¤¨l ¤Ú ¡ÒÒ o¨¦|o loi j¤ ¤{l ¤r¬¨¨Ó |ÓÒ o| ¤Ò i|±ol¤Ú r¨ ¤r u¨Ó¨|Ór|¤p}| ¤jpi}± ¤u¤o}Ó Ó l Óo ± ¤Ó¦Íopo|r i¥uÓ oi|¬ ¤j}oj ¤ io ¤l
46 สว่ นเด็กกลาง พศิ ศรี กมลเวชช ผู้เรยี บเรียง ความเปน็ มาและการตง้ั ถิ่นฐาน ชาวมอญในประเทศไทยสบื เชอื้ สายมาจากมอญโบราณซงึ่ เปน็ ชนชาตทิ ม่ี อี ารยธรรม สงู และเคยมอี าณาจักรปกครองตนเองทเ่ี จริญรุ่งเรือง ภายหลงั อาณาจกั รล่มสลาย ชาวมอญ บางส่วนยังคงอาศัยอยู่ในบ้านเมืองเดิมท่ีเคยเป็นของตนคืออาณาจักรสุธรรมวดี อาณาจักร เมาะตะมะ และอาณาจักรหงสาวดี ปัจจุบันชาวมอญกลุ่มน้ีคือ ชาวเมียนมาเช้ือสายมอญ ขณะทชี่ าวมอญจา� นวนไมน่ อ้ ยอพยพเขา้ มาขอพงึ่ พระบรมโพธสิ มภารในแผน่ ดนิ ไทยตง้ั แตส่ มยั อยุธยาตอนกลาง สมยั ธนบุรี และสมยั ตน้ รัตนโกสินทร์ ชาวมอญกล่มุ น้ีคือชาวไทยเชือ้ สาย มอญ มชี มุ ชนมอญกระจายอยู่ ๓๗ จงั หวัดทวั่ ประเทศไทย สว่ นใหญอ่ ยู่บรเิ วณทรี่ าบลุ่มน้�า ภาคกลาง เช่น จังหวัดปทมุ ธานี สมทุ รสาคร สมุทรปราการ นครปฐม กาญจนบรุ ี ราชบรุ ี เพชรบุรี สพุ รรณบุรี ภาคอื่นก็มชี ุมชนมอญอยูบ่ ้าง อย่างภาคอสี านทจ่ี งั หวัดนครราชสีมา ภาคเหนอื ทจี่ งั หวดั นครสวรรค์ ลา� พนู และเชยี งใหม่ ภาคใตท้ จี่ งั หวดั ชมุ พร และสรุ าษฎรธ์ านี มอญเปน็ ชนชาติ ท่ีนับถือพระพุทธศาสนา นกิ ายเถรวาท วฒั นธรรม ของมอญไมว่ า่ จะเปน็ ภาษา ขนบธรรมเนียมประเพณี การละเล่น วถิ ชี ีวิตความ เปน็ อยู่ ฯลฯ ยงั คงหยัง่ รากลึกคงความเป็นมอญ ท้ังยังมีส่วนหลอมรวมเข้า กบั วฒั นธรรมของชาตติ า่ ง ๆ ในภมู ภิ าคเอเชยี ตะวนั ออก เฉียงใต้ ชาวมอญบ้านบางกระดี่ เขตบางขุนเทยี น กรุงเทพมหานคร
47 การแสดงทะแยมอญ บา้ นเจ็ดร้ิว อ�าเภอบ้านแพ้ว จังหวดั พธิ ีสรงน้า� พระดว้ ยราง ชุมชนมอญบ้านเกาะ สมุทรสาคร อ�าเภอเมืองฯ จังหวดั สมุทรสาคร เดิมอาณาจักรมอญอยู่ในประเทศเมียนมาทางตอนใต้ ซึ่งเป็นเมืองท่าชายทะเล คา้ ขายกับตา่ งชาติ มีความม่นั คง รงุ่ เรอื ง และมอี ารยธรรมสงู กว่าอาณาจักรเมยี นมาทาง ตอนเหนือ เมื่อเมียนมาต้องการขยายอาณาจกั รจงึ โจมตอี าณาจักรมอญ เพ่ือยึดครองแหลง่ ทรัพยากรและเป็นทางออกเพอื่ การคา้ ขายทางทะเล เมื่อท�าสงครามกัน ส่วนใหญ่มอญเป็น ฝ่ายพ่ายแพ้และต้องตกอยู่ในอ�านาจของเมียนมา เป็นสาเหตุส�าคัญที่ท�าให้ชาวมอญอพยพ เขา้ สปู่ ระเทศไทยซงึ่ มพี นื้ ทต่ี อ่ เนอ่ื งกนั สภาพภมู อิ ากาศคลา้ ยกนั ประกอบอาชพี เกษตรกรรม มอี าหาร วถิ ชี วี ติ และวฒั นธรรมเหมอื น ๆ กนั ทส่ี า� คญั คอื นบั ถอื พระพทุ ธศาสนานกิ ายเถรวาท เชน่ เดียวกัน ท�าให้ปรบั ตวั ได้ง่าย เมื่อเขา้ มาอย่ใู นประเทศไทย ระยะแรก ๆ ชาวมอญสว่ น ใหญอ่ ยรู่ ายรอบพระนครหรอื ชานพระนคร เชน่ จงั หวดั พระนครศรอี ยธุ ยา ปทมุ ธานี นนทบรุ ี หม่บู า้ นเครอ่ื งปัน้ ดินเผาริมทางเมอื งหงสาวดี รฐั มอญ ประเทศ ร้านอาหารมอญเมืองเมาะล�าเลิง (โหมดแหมะเหล่มิ ) เมียนมา รัฐมอญ ประเทศเมยี นมา
48 พธิ ตี กั บาตรน�้าผง้ึ วัดคลองครุ อ�าเภอเมอื งฯ ศาลเจา้ พอ่ หงษ์ทอง ศาลพ่อปปู่ ระจ�าชมุ ชนมอญ บ้านหนองดู่ จังหวัดสมุทรสาคร อ�าเภอปา่ ซาง จังหวดั ลา� พนู ชมุ ชนมอญบ้านบางกระด่ี เขตบางขุนเทียน กรงุ เทพมหานคร วถิ ีชีวิตและความเปน็ อยู่ นับตั้งแต่อพยพเข้ามาในประเทศไทย ชาวมอญได้รับสิทธิและหน้าที่เหมือนเป็น พลเมืองไทย มีอิสระท่ีจะนับถือศาสนา ประกอบพิธีกรรมตามความเช่ือ ด�าเนินชีวิตตาม ธรรมเนียมประเพณีแบบแผนที่เคยยึดถือปฏิบัติมาแต่เดิมอย่างเคร่งครัด ทั้งด้านศาสนาและ ความเชอ่ื
ğ4Ĥ9 i{Ó¤joru¤Ú¨}l}¤rÒ ru i¡ Ó Ó p¬ ¨o }i¤¬§¤Ó ¤i¤jou ¥o} iÖ Ò r up|o ¨¤Ò ¤oonÖ i onÖ¤| op¤| ¨o
ØÛo ¤¬ oonÖ|¨¨Ò~o iiri«lÓil¨ ±i¤i} ¤rÒ ± ±¨Ò ± o ±rÓo~¬ ¤rÒ±¤i¤« pi oo l}| Ì ¤~Ò ÓÜØ x ¦|¤qi}¤l¬oÜØ|¤¤Ú rjr¬ ¬ p¡Ó i i ¬¨¥Ó pØ p ¤¤ oo¥Òo¤rÒ ¬¤i¤i|« po| Ó ± | ¤p} jorui¤i«|s¬o po | §rÓ¤Ú }u i{Ö p±po |ipi o ¬ Óupo| llÖ ¥Óo ± ¤Òpo|lr §¤¬o ijoruljÓ¤pÓ¤rÒ¤|ir¨Ò§uÒ ¥iojou¦|i¨§Ò iÒ ¤¬ §iÒ § o }¤ijo r r¤l¬ oÜØ |¤Ó o ± ¤Òpo|l r
Ġ5ě0 u¬ p¡Ó ii| pi¤Ú Ò¬ojo¨¤rÒ i¥_jp±¤i oi}Ö i_jp± ¤iijÓ}Ó|j¤¥ j}Ó ¬¤Újo §r } p± ¥¬j r¬ ¨ÒÓ l jÓ ¥rÒ¥jp ìì¦{ |Ó ¤} ¬ u¤Ú rr}¤ iÒ ¥i¥Ò }¦Ò {joupo ii iz r}¬§¡ l¦|¤q¨¬l |Ò}o ¥}Ò ¦ j or¤j¥ ru¤jÓ p±ipiilÓ lÓjoz iii} }Ö Ò ¨Øpp l ± uÒ¡ {»´´l±z ¥uo iw§{l|r r±¥pio|ujo¤pÓlo u¥}i¤Újo}¤o up|¡Ò§}i¡u ¤j ¤Ú¬¨Ò{ i}Ö |¤o¬}Òoi¨Ò±§Ól}Òoi ¨Òi ¤¬ ¥o¡l± ¤¬ ¥|oÓj¬ ol± ¥¤ o¦l¤rÒ ¤| i¨ ¨¤¬ i¬ jÓ oi u¦{l } i ¨§¬ rÓ pi Ò j l±¥orol||xÖj¦|||¥opiij¥u¦{ ¤¨po } i¨§rÓ¡§Ò i ~Ó¤¨|ÓØo ¨|Ó l±Ò ÄÛÊ ÖuÅĤouÅi«§Ó¤jÓ §pÒ ¤Ú ¤o¨¤|±¤ou ¥}Ò¤|ÊÛÖu§rÓ¤o§ool¥ol¬¨ o l¨ §rÓ¤o§oori¤|«pp¤iÓ ¤pÓ Ò¡ ¤§rÓÊÛ Ö u¤o§op~oi rui¤Ò o¤¬ Ò ¦|¬ ¨ ¤Ò i}¤ii¤Ò jo ur¬ ¨Ó¡pili¤Ò Ó¥pÓ ¤Ú iÓ jorr} ¬¨§¥~¤¤r }i¤qo§}Ó ¥}Òi«¡¥¬¦||¤|Ò¤q} ¤Ò|i¥}Ò¦{ Øpp }r ru§¤¨ ª r roi ¤Òr| §¤Ó « Ò¡§o p±¤i¦|¤q¤ioi}Ö l¤i¬ ¥lÓ lo i ijoru¥r¨± §iÓ ¡ÒÒ i ¤Ú¨¨|Ó|Ó | ru§¤¨r¨¤r ul¤Ú ¡Ò ¬ii¨i l¨¥}Òo lo± ol¤Ú¤rr} u
Search
Read the Text Version
- 1
- 2
- 3
- 4
- 5
- 6
- 7
- 8
- 9
- 10
- 11
- 12
- 13
- 14
- 15
- 16
- 17
- 18
- 19
- 20
- 21
- 22
- 23
- 24
- 25
- 26
- 27
- 28
- 29
- 30
- 31
- 32
- 33
- 34
- 35
- 36
- 37
- 38
- 39
- 40
- 41
- 42
- 43
- 44
- 45
- 46
- 47
- 48
- 49
- 50
- 51
- 52
- 53
- 54
- 55
- 56
- 57
- 58
- 59
- 60
- 61
- 62
- 63
- 64
- 65
- 66
- 67
- 68
- 69
- 70
- 71
- 72
- 73
- 74
- 75
- 76
- 77
- 78
- 79
- 80
- 81
- 82
- 83
- 84
- 85
- 86
- 87
- 88
- 89
- 90
- 91
- 92
- 93
- 94
- 95
- 96
- 97
- 98
- 99
- 100
- 101
- 102
- 103
- 104
- 105
- 106
- 107
- 108
- 109
- 110
- 111
- 112
- 113
- 114
- 115
- 116
- 117
- 118
- 119
- 120
- 121
- 122
- 123
- 124
- 125
- 126
- 127
- 128
- 129
- 130
- 131
- 132
- 133
- 134
- 135
- 136
- 137
- 138
- 139
- 140
- 141
- 142
- 143
- 144
- 145
- 146
- 147
- 148
- 149
- 150
- 151
- 152
- 153
- 154
- 155
- 156
- 157
- 158
- 159
- 160
- 161
- 162
- 163
- 164
- 165
- 166
- 167
- 168
- 169
- 170
- 171
- 172
- 173
- 174
- 175
- 176
- 177
- 178
- 179
- 180
- 181
- 182
- 183
- 184
- 185
- 186
- 187
- 188
- 189
- 190
- 191
- 192
- 193
- 194
- 195
- 196
- 197
- 198
- 199
- 200
- 201
- 202
- 203
- 204
- 205
- 206
- 207
- 208
- 209
- 210
- 211
- 212
- 213
- 214
- 215
- 216
- 217
- 218
- 219
- 220
- 221
- 222
- 223
- 224
- 225
- 226
- 227
- 228
- 229
- 230
- 231
- 232
- 233
- 234
- 235
- 236
- 237
- 238
- 239
- 240
- 241
- 242
- 243
- 244
- 245
- 246
- 247
- 248
- 249
- 250
- 251
- 252
- 253
- 254
- 255
- 256
- 257
- 258
- 259
- 260
- 261
- 262
- 263
- 264
- 265
- 266
- 267
- 268
- 269
- 270
- 271
- 272
- 273
- 274
- 275
- 276
- 277
- 278
- 279
- 280
- 281
- 282
- 283
- 284
- 285
- 286
- 287
- 288
- 289
- 290
- 291
