วัคซีน

ประเภทของวคั ซีน Covid-19 1. mRNA vaccine : Pfizer , Moderna ผลติ จากสารพนั ธุกรรมของไวรสั ท่กี ่อใหเ้ กดิ โรคโควดิ เม่อื ฉีดวคั ซนี เขา้ มาในร่างกายจะกระตุ้น ใหร้ า่ งกายสรา้ งภมู คิ ุม้ กนั ต่อเชอ้ื ไวรสั ขน้ึ มา ขอ้ ดขี องวคั ซนี ตวั น้ี คอื ผลติ งา่ ย รวดเรว็ ขนั้ ตอนการผลติ ไมย่ งุ่ ยาก และราคาไมส่ งู มาก แต่มี ขอ้ จากดั คอื เน่อื งจากวคั ซนี ป้องกนั โรคอ่นื ๆ ทเ่ี คยมใี ชท้ วั่ โลกก่อนหน้าน้ี ยงั ไมม่ วี คั ซนี ตวั ไหนท่ี ผลติ โดยเทคโนโลยนี ้ี ทาใหข้ อ้ มลู เก่ยี วกบั ความปลอดภยั ในระยะยาวและประสบการณ์การใช้อาจมไี ม่ มากนัก นอกจากน้ีวคั ซนี ในกลุ่มน้ียงั จาเป็นต้องเก็บรกั ษาท่อี ุณหภูมติ ่ามาก เช่น -70 หรอื -20 องศา เซลเซยี ส เพ่อื ใหค้ งประสทิ ธภิ าพไวไ้ ด้ 2. viral vector vaccine : AstraZeneca (University of Oxford) , Johnson & Johnson ใช้หลกั การฝากสารพนั ธุกรรมของเช้อื SARS-CoV-2 เข้าไปในไวรสั พาหะ เช่น adenovirus เพอ่ื พาเขา้ มาในรา่ งกายมนุษย์ และทาใหร้ า่ งกายสรา้ งภมู คิ ุม้ กนั ต่อเชอ้ื ไวรสั ขน้ึ มา ขอ้ ดี คอื เป็นวคั ซนี ทเ่ี ลยี นแบบการตดิ เชอ้ื ตามธรรมชาติ ผลติ ไดง้ า่ ย เรว็ ราคาไมส่ งู ขอ้ ดอ้ ย คอื ยงั ไมม่ ปี ระสบการณ์ใชใ้ นวงกวา้ ง และในผทู้ ่เี คยตดิ เชอ้ื ไวรสั ท่ใี ชเ้ ป็นพาหะมาก่อน วคั ซนี อาจกระตุน้ ใหเ้ กดิ ภมู คิ ุม้ กนั ทไ่ี มด่ มี ากนกั 3. protein-based vaccine : Novavax กาลงั อยใู่ นขนั้ ตอนการศกึ ษาวจิ ยั ในคน ระยะท่ี 3 เป็นวคั ซนี ทป่ี ระกอบดว้ ยโปรตนี ของเชอ้ื เช่นสว่ น spike protein ขอ้ ดขี องวคั ซนี ชนิดน้ี คอื ผลติ ได้ง่าย รวดเร็ว ราคาไม่แพง และเคยมีประสบการณ์การใช้มาก่อน แต่อาจต้องใช้สารเสริมฤทธิ ์ (adjuvant) เพอ่ื ใหก้ ารตอบสนองทางภมู คิ ุม้ กนั ดี 4. inactivated vaccine : SinoVac ใชไ้ วรสั SARS-CoV-2 ทถ่ี ูกทาใหต้ ายแลว้ มากระตุน้ ใหร้ า่ งกายสรา้ งภูมคิ ุม้ กนั ต่อเชอ้ื ไวรสั ขอ้ ดขี องวคั ซนี ในกลุ่มน้ี คอื ใชเ้ ทคโนโลยกี ารผลติ ทม่ี มี านาน จงึ มปี ระสบการณ์และความมนั่ ใจ ในการใชเ้ ป็นอยา่ งดี ข้อจากัด คอื ราคาวคั ซนี อาจจะค่อนข้างสูง เน่ืองจากกรรมวธิ ีในการผลติ ต้องดาเนินการใน หอ้ งปฏบิ ตั กิ ารทม่ี รี ะบบความปลอดภยั ทางชวี ภาพในระดบั ท่ี 3

ชอ่ื วคั ซนี ประเภท ประสทิ ธภิ าพ การบรหิ ารยา ผลขา้ งเคยี ง การเกบ็ รกั ษา 1. Pfizer mRNA 95 % IM 2 dose ปวดบรเิ วณทฉ่ี ดี ปวด -70 °c q 3 wk เมอ่ื ย ปวดหวั 2. Moderna mRNA 94.1% IM 2 dose ปวดบรเิ วณทฉ่ี ีด ปวด 2-8 °c (5 วนั ) q 4 wk หวั ปวดเมอ่ื ย -20 °c (6 เดอื น) 3. Johnson & Johnson viral vector 66.3% IM 1 dose ปวดบรเิ วณทฉ่ี ดี 2-8 °c (1 เดอื น) * rare ADR blood clot 4. Astrazeneca viral vector 70.4 % IM 2 dose ปวดบรเิ วณทฉ่ี ีด 2-8 °c q 4 wk * rare ADR blood clot 5. Sinovac inactivated Symptomatic IM 2 dose ปวดบรเิ วณทฉ่ี ีด ปวด 3-5 °c 49.69% q 2 wk เมอ่ี ย 2-8 °c (overall 50.7%)

1. Sinovac ขอ้ มลู จาก phase 3 เฉพาะในประเทศบราซลิ ทาการศกึ ษาในกลุ่มบคุ ลากรทาง การแพทย์ primary endpoint คอื ป้องกนั symptomatic COVID-19 หลงั ไดร้ บั วคั ซนี ครบ 2 โดสไป 14 วนั secondary endpoint คอื การป้องกนั severe COVID-19 enroll เขา้ รว่ มการศกึ ษามาทงั้ หมด 12,396 คน แต่อยจู่ นจบการทดลอง ไดร้ บั ครบ 2 โดสจานวน 9,823 คน คดิ สถติ จิ าก per protocol ผลการศกึ ษา พบผเู้ ขา้ รว่ มการศกึ ษาตดิ COVID-19 - 85 เคส ในกลุ่มทไ่ี ดร้ บั วคั ซนี 4,953 คน - 168 เคส ในของกลุ่มทไ่ี ด้ placebo 4,870 คน primary efficacy ในการป้องกนั symptomatic COVID-19 คดิ เป็น 50.7% (95%CI 36·0-62·0). secondary endpoint ในการศกึ ษาทงั้ 6 เคสทเ่ี กดิ severe COVID-19 เกดิ ในกลุ่ม placebo ทงั้ หมด ADR : ปวดบรเิ วณทฉ่ี ดี ปวดเมอ่ี ย รวบรวมขอ้ มลู ผลจากการใชง้ านในหลายประเทศล่าสุดนนั้ The Economist รายงานว่า Sinovac ส่งประสิทธผิ ล ในการป้องกัน COVID-19 เพยี งแค่ 49.6% ในการป้องกนั การติดเช้อื ท่ีแสดงอาการ (symptomatic covid-19) โดยถ้าหากนับรวมการติดเช้ือ ท่ไี ม่แสดงอาการ (asymptomatic covid-19) ประสทิ ธิภาพของ Sinovac จะตกลงไปอยู่ท่ี 35.1% ซ่งึ ต่ากว่ามาตรฐานท่ี WHO กาหนด ให้วคั ซนี มี ประสทิ ธภิ าพในการป้องกนั โรคมากกว่า 50%

2. Moderna ประเทศสหรฐั อเมรกิ า วคั ซนี ชนดิ mRNA-1273 หมุ้ ดว้ ย lipid nanoparticle ขอ้ มลู จาก phase 3 randomized, observer-blinded, placebo-controlled trial primary endpoint คอื ป้องกนั symptomatic COVID-19 หลงั ไดร้ บั วคั ซนี ครบ 2 โดสไป 14 วนั secondary endpoint คอื การป้องกนั severe COVID-19 enrolled อาสาสมคั ร 30,420 คน แต่อย่จู นจบการทดลอง ไดร้ บั ครบ 2 โดสจานวน 28,207 คน คดิ สถติ ิ จาก per protocol ผลการศกึ ษา พบผเู้ ขา้ รว่ มการศกึ ษาตดิ COVID-19 - 11 เคส ในกลมุ่ ทไ่ี ดร้ บั วคั ซนี 14,134 คน - 185 เคส ในกลมุ่ ทไ่ี ด้ placebo 14,073 คน vaccine efficacy ในการป้องกนั symptomatic COVID-19 คดิ เป็น 94.1% (95% CI, 89.3 to 96.8%; P<0.001) secondary endpoint ในการศกึ ษาทงั้ 30 เคสทเ่ี กดิ severe COVID-19 เกดิ ในกลุ่ม placebo ทงั้ หมด ADR ปวดบรเิ วณทฉ่ี ีด ปวดหวั ปวดเมอ่ื ย

3. Phizer ประเทศสหรฐั อเมรกิ า วคั ซนี ชนิด mRNA-BNT162b2 หมุ้ ดว้ ย lipid nanoparticle ขอ้ มลู จาก phase 3 randomized, observer-blinded, placebo-controlled trial primary endpoint คอื ป้องกนั symptomatic COVID-19 หลงั ไดร้ บั วคั ซนี ครบ 2 โดสไป 7 วนั secondary endpoint คอื การป้องกนั severe COVID-19 enrolled อาสาสมคั ร 43,548 คน แต่อย่จู นจบการทดลอง ไดร้ บั ครบ 2 โดสจานวน 43,448 คน คดิ สถติ ิ จาก per protocol ผลการศกึ ษา พบผเู้ ขา้ รว่ มการศกึ ษาตดิ COVID-19 - 8 เคส ในกลมุ่ ทไ่ี ดร้ บั วคั ซนี 21,720 คน - 162 เคส ในกลมุ่ ทไ่ี ด้ placebo 21,728 คน vaccine efficacy ในการป้องกนั symptomatic COVID-19 คดิ เป็น 95% (95% CI, 90.3 to 97.6%) secondary endpoint ในการศกึ ษาทงั้ 10 เคสทเ่ี กดิ severe COVID-19 เกดิ ในกลุ่ม placebo 9 เคส และ กลุ่มทไ่ี ดร้ บั วคั ซนี 1 เคส ADR ปวดบรเิ วณทฉ่ี ีด ปวดเมอ่ื ย ปวดหวั

4. Johnson & Johnson ยงั อยใู่ นระหว่างการศกึ ษา phase 3 ในประเทศอาเจนตนิ า บราซลิ ชลิ ี โคลอมเบยี เมก็ ซโิ ก เปรู อเมรกิ าใต้ และ สหรฐั อเมรกิ า randomized, double-blind, placebo-controlled clinical trial enroll เขา้ รว่ มการศกึ ษามาทงั้ หมด 44,325 คน primary endpoint คอื ป้องกนั symptomatic COVID-19 หลงั ไดร้ บั วคั ซนี 28 วนั secondary endpoint คอื การป้องกนั severe COVID-19 ผลจาก Interim Analysis พบประสิทธภิ าพในการป้องกนั symptomatic COVID-19 (overall) คิดเป็น 66% และป้องกนั severe COVID-19 ได้ 85% ซง่ึ เป็นผลหลงั จากไดร้ บั วคั ซนี ไปแลว้ 28 วนั J & J ใช้ผลการทดลองจาก phase 1 และ 2 ในการย่ืนขอ US FDA นาวัคซีนมาใช้ในประเทศ สหรฐั อเมรกิ าฉีดไป 6.8 ลา้ นโดส ล่าสุด 13 เมษายน 2564 ทาง US FDA ประกาศระงบั การใชว้ คั ซนี J & J เน่ืองจากพบผลข้างเคียงการเกิดลิ่มเลือดชนิดพิเศษ คือ cerebral venous sinus thrombosis (CVST) จานวน 6 ราย ใหท้ าง J & J กลบั ไปตรวจสอบการเกดิ ผลขา้ งเคยี งน้พี รอ้ มวธิ แี กไ้ ข

5. Astrazeneca ทาการศกึ ษา phase 3 ในประเทศองั กฤษ และบราซลิ ขอ้ มลู จาก phase 3 : four ongoing blinded, randomised, controlled trials primary endpoint คอื ป้องกนั symptomatic COVID-19 enrolled อาสาสมคั ร 11,636 คน (องั กฤษ 7,548 คน / บราซลิ 4,088 คน) ถา้ หากไดร้ บั 2 โดสเตม็ vaccine efficacy ในการป้องกนั symptomatic COVID-19 คดิ เป็น 62.1% (95% CI, 41.0 to 75.7%) แต่ในกลุม่ ทไ่ี ดร้ บั ครง่ึ โดส + 1 โดสเตม็ (รวมเป็น 2 ครงั้ ) vaccine efficacy ในการป้องกนั symptomatic COVID-19 คดิ เป็น 90% (95% CI, 67.4 to 97.0%) สรปุ overall ของทงั้ 2 กลมุ่ 70.4% (95% CI, 54.8 to 80.6%) วนั ท่ี 9 เมษายน 2564 มรี ายงานตีพมิ พใ์ น NEJM ถึงการเกดิ Thrombotic , Thrombocytopenia หลงั ได้รับวัคซีน AstraZeneca 11 เคสในเยอรมันนีและออสเตรีย โดย 1 เคสในนัน้ เกิด intracranial hemorrhage จนถงึ แก่ชวี ติ จากการศกึ ษาพบว่า วคั ซนี น้ีเก่ยี วขอ้ งกบั การกระตุ้น immune thrombotic thrombocytopenia ผ่าน platelet-activating antibodies against PF4 โดยเลียนแบบการทางานของ autoimmune heparin-induced thrombocytopenia

วัน ท่ี 14 เ ม ษ า ย น 2 5 6 4 ร า ย ง า น ตีพิม พ์ ใ น NEJM เ ร่ือ ง ก า ร เ กิด Thrombotic , Thrombocytopenia หลงั ได้รบั วคั ซีน AstraZeneca เป็นหญิงวยั 48 ปีเกิด mild anemia และ severe thrombocytopenia พบ platelet count 13,000 (normal 150,000 - 400,000) หลงั ได้รบั วคั ซนี ไป 14 วนั เม่อื ทา CT สมองพบ cerebral venous sinus thrombosis แพทยใ์ หก้ ารรกั ษาดว้ ย unfractionated heparin แต่อาการไม่ดขี น้ึ เกดิ progressive thrombosis จน hemorrhagic stroke ทาการ CT แสกนอกี ครงั้ พบ thrombus เพมิ่ ขน้ึ บรเิ วณ right hepatic and splenic vein ตรวจ platelet factor 4 (PF4) ดว้ ย วิธี latex-enhanced immunoassay ผลเป็ นลบ จึง confirm ด้วยวิธี enzyme-linked immunosorbent assay พบเป็นบวก แบบ strongly positive 2.550 (normal range, ≤0.399) เปล่ียนการรกั ษา จาก heparin เป็น argatroban รว่ มกบั immune globulin อาการดขี น้ึ ตามลาดบั แต่ในระหวา่ งผเู้ ขยี นรายงาน case report น้ผี ปู้ ่วยยงั คงรกั ษาตวั ทห่ี อผปู้ ่วยวกิ ฤต จากการศึกษาก่อนหน้าน้ีพบว่า vaccine-induced immune thrombotic thrombocytopenia สมั พนั ธก์ บั IgG antibody ทจ่ี ดจา PF4 เกดิ การ activate เกรด็ เลอื ดผา่ นทาง Fcγ receptor 15 เมษายน 2564 คณะกรรมาธกิ ารยุโรป (อซี )ี ซง่ึ เป็นองคก์ รบรหิ ารของสหภาพยโุ รป (อยี )ู จะไม่ต่อสญั ญาวคั ซนี ป้องกนั โรคโควดิ -19 ของบรษิ ทั แอสตรา้ เซนเนก้าและบรษิ ทั เจแอนดเ์ จในปีหน้า โดยยุโรปจะหนั ไปให้ ความสนใจกบั วคั ซนี ทผ่ี ลติ โดยใชก้ ระบวนการเมสเซนเจอร์ อารเ์ อน็ เอ (mRNA) แทน เช่น วคั ซนี ของไฟ เซอรแ์ ละโมเดอรน์ า หลงั พบรายงานการเกดิ ลม่ิ เลอื ดอุดตนั

Reference 1. รศ.ดร.พญ.ทวติ ยิ า สุจรติ รกั ษ์ . Update ขอ้ มลู วคั ซนี ป้องกนั โรคโควดิ -19 [Internet] 2021 [cited 19 April 2021] . Available from: https://www.med.cmu.ac.th/covid19/ขา่ วเดน่ /3455/ 2. Efficacy and Safety of a COVID-19 Inactivated Vaccine in Healthcare Professionals in Brazil: The PROFISCOV Study [Internet] 2021 [cited 19 April 2021] . Available from: https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=3822780 3. Efficacy and Safety of the mRNA-1273 SARS-CoV-2 Vaccine [Internet] 2021 [cited 19 April 2021] . Available from: https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMoa2035389#article_citing_articles 4. Safety and Efficacy of the BNT162b2 mRNA Covid-19 Vaccine [Internet] 2021 [cited 19 April 2021] . Available from: https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMoa2034577?query=recirc_mostViewed_railB_ article 5. ENSEMBLE Trial: J&J COVID-19 Vaccine Phase 3 Interim Analysis [Internet] 2021 [cited 20 April 2021] . Available from: https://www.infectiousdiseaseadvisor.com/home/topics/covid19/johnson-johnson-janssen- pharmaceuticals-coronavirus-vaccine-phase-3-interim-results/ 6. Joint CDC and FDA Statement on Johnson & Johnson COVID-19 Vaccine [Internet] 2021 [cited 20 April 2021] . Available from: https://www.cdc.gov/media/releases/2021/s0413-JJ-vaccine.html 7. Safety and efficacy of the ChAdOx1 nCoV-19 vaccine (AZD1222) against SARS-CoV-2: an interim analysis of four randomised controlled trials in Brazil, South Africa, and the UK [Internet] 2021 [cited 20 April 2021] . Available from: https://www.thelancet.com/journals/lancet/article/PIIS0140-6736(20)32661-1/fulltext 8. Thrombotic Thrombocytopenia after ChAdOx1 nCov-19 Vaccination [Internet] 2021 [cited 20 April 2021] . Available from: https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMoa2104840?query=recirc_mostViewed_railB_ article 9. ยโุ รปเลกิ ต่อสญั ญาวคั ซนี 'แอสตรา้ เซนเนกา้ -เจแอนดเ์ จ’ [Internet] 2021 [cited 20 April 2021] . Available from: https://www.bangkokbiznews.com/news/detail/932510?aoj= 10. In clinical and real world trials, China’s Sinovac underperforms [Internet] 2021 [cited 21 April 2021] . Available from: https://www.economist.com/graphic-detail/2021/04/15/in- clinical-and-real-world-trials-chinas-sinovac-underperforms