คู่มือปฏิบัติโรงเรียนคุณธรรม

นอกจากนี้ อาจเพิ่มเติมตัวชี้วัดความสำเร็จภาพรวมเพิ่มอีกได้ ตามสถานการณ์จริงและความ ต้องการของโรงเรียน เช่น • มีการขยายเครือข่ายโรงเรียนคุณธรรมจริยธรรม • มีภาคีความร่วมมือในการพัฒนาคุณธรรมจริยธรรมในกลุ่มโรงเรียน และ/หรือชุมชน • เป็นแหล่งเรียนรู้ของโรงเรียนคุณธรรมจริยธรรมในภมู ิภาค • มีโครงงานคุณธรรมกระจายอยู่ในทุกกลุ่มเป้าหมายของโรงเรียน • ครอู อกแบบและจัดการเรียนรู้เชิงบูรณาการความรู้คู่ความดี • ครูเป็นต้นแบบที่ดีงามของนักเรียน • นกั เรยี นในโรงเรยี นคณุ ธรรมแสดงออกถงึ พฤตกิ รรมพงึ ประสงคท์ ช่ี ดั เจน เปน็ รปู ธรรม สมำ่ เสมอ • พฤติกรรมที่ไม่พึงประสงค์ของผู้บริหาร ครู และนักเรียนในโรงเรียนลดลง • พฤติกรรมที่พึงประสงค์ของผู้บริหาร ครู และนักเรียนในโรงเรียนเพิ่มขึ้น 4.3 ผลลพั ธ์/ผลท่ีคาดว่าจะได้รับ การมีกระบวนการพัฒนาโรงเรียนคุณธรรม มีโครงงานคุณธรรม มีกิจกรรมส่งเสริมความดีเป็น เครื่องมือให้ทุกคนในโรงเรียนได้ร่วมกันสร้างสรรค์คุณงามความดีเป็นเป้าหมายที่ประสบความสำเร็จแล้ว โ รงเรียนยังได้รับประโยชน์อีกมากมาย เช่น 1. ครจู ะมคี วามตระหนกั ในบทบาทหนา้ ท่ี และเหน็ คณุ คา่ ของอาชพี ครู มศี กั ยภาพในการออกแบบ และจัดกิจกรรมการเรียนรู้เพื่อพัฒนาคุณธรรมจริยธรรมนักเรียนตลอดจนปฏิบัติตน เป็นแบบอย่างครูที่ดี เป็นที่ยอมรับทั่วกัน 50 | “ช่วยกันสร้างคนดีให้บ้านเมือง” คูม่ อื ปฏิบัตโิ รงเรยี นคณุ ธรรม

2. นักเรียนมีทักษะกระบวนการคิด มีคุณธรรมจริยธรรม มีทักษะในการดำเนินชีวิต พึ่งตนเองได้ และช่วยเหลือสังคมได้ 3. พฤติกรรมของผู้บริหารโรงเรียน ครู บุคลากร นักเรียน และ ผู้ปกครองเปลี่ยนแปลงไปในทาง ท ี่ดีขึ้น 4. นักเรียนมีผลการเรียนดีขึ้น และผลการสอบทางการศึกษาแห่งชาติขั้นพื้นฐาน (O-NET) อยู่ใน ร ะดับที่ดีขึ้น 5. นวัตกรรมการจัดการเรียนรู้เพื่อพัฒนาคุณธรรมจริยธรรมนักเรียนได้รับความสนใจจาก น ักวิชาการ ในการนำไปต่อยอดขยายผลเชิงวิชาการให้แพร่หลายมากยิ่งขึ้น 6. หนว่ ยงานภาครฐั ภาคเอกชน ภาคประชาสงั คม สงั คมชมุ ชน ประชาชนจะใหค้ วามสนใจ และ ม ีส่วนร่วมในการพัฒนาคุณธรรมจริยธรรมร่วมกัน เพื่อความสุขของประเทศ อนง่ึ เมอ่ื โรงเรยี นไดพ้ ฒั นาเปน็ โรงเรยี นคณุ ธรรมจรยิ ธรรมแลว้ นอกจากจะเปน็ ประโยชนต์ อ่ ทกุ ฝา่ ย แล้ว ยังเป็นการถวายความจงรักภักดีต่อพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวฯ อีกด้วย 541



ภาคผนวก

หนว่ ยงาน (ตัวอย่าง) กระบวนการพัฒนาโรงเรยี นคณุ ธรรม รว่ ม ขบั เคลอื่ น การอบรมเชิงปฏบิ ัตกิ ารเพอ่ื พฒั นาศกั ยภาพครู เพือ่ การพัฒนาคณุ ธรรม จริยธรรมนกั เรยี น 1. การประชุมเพื่อสร้างความรู้ความเข้าใจ เชิงลึกแก่ผู้บริหารเขตพื้นที่การศึกษา ผู้บริหารสถานศึกษาและครแู กนนำ 2. การออกแบบกิจกรรมการเรียนรู้เชิงบูรณาการความรู้คู่ความดี 3 . โครงงานคุณธรรม (Moral Project) การอบรมเพ่อื พัฒนาศักยภาพนักเรยี นแกนนำ 4. ค่ายเด็กดีสร้างได้ สำหรับนักเรียนประถมศึกษา 5 . ค่ายผู้นำเยาวชนจิตอาสา สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษา การศกึ ษาดงู านและการนเิ ทศติดตาม 6. การศึกษาดงู านโรงเรียนต้นแบบคุณธรรมในประเทศ 7. การศึกษาดูงานต่างประเทศ (มลู นิธิพุทธฉือจี้ ไต้หวัน) การนิเทศตดิ ตาม และประเมินผล 8. การนิเทศติดตาม เสริมหนุน จำนวน 4 ครั้ง (รายไตรมาส) 9. การรายงานความก้าวหน้าโครงการ “Progress Report” ระยะที่ 1 10. การรายงานความก้าวหน้าโครงการ “Progress Report” ระยะที่ 2 11. การสังเคราะห์และประเมินผลกระบวนการพัฒนาโรงเรียนคุณธรรม 54 | “ช่วยกันสร้างคนดีให้บ้านเมือง” คูม่ ือปฏบิ ตั ิโรงเรียนคุณธรรม

(ตัวอย่าง) แผนภาพการพฒั นาคุณธรม จริยธรรมของโรงเรียนบา้ นหนองใหญ่ จ.ฉะเชงิ เทรา (ประถมศึกษา) หนองใหญ่โมเดล โรงเรยี นส่งเสริมคุณธรรม จรยิ ธรรม รวมใจเป็นหนึง่ ผู้บรหิ าร ครู บคุ ลากรทางการศกึ ษา วิเคราะห ์บรบิ ท กำหนดจดุ ม่งุ หมาย หาขา่ ยแหลง่ ความร ู้ นำสูก่ รอบความคดิ จ-- รจสิยุดภธอารพ่อรนมปัจจขจุดอุบแงันโขร็งงปเ(รัญSียWหนาO Tด)้าขนอคงุณโรธงเรรรียมน -“(ปเคลัญวือาหกมาพรทับัฒี่อผนยิดาาชคกอุณแบกธ้ วรครินวมัยาม จดิตีทอี่อายสาาก) ทำ” --- ควงาิธวนีกามวาิจรรขทู้ัยอไ่ีตดง่าร้ศงบั ูนๆจ ยา์คกุณกาธรรอรบมร ม ศกึ ษาดงู าน -- Iกnำpหutน/ดตPrัวoชcี้วesัดsคว/ าPมroสdำuเcรt็จ/ Impact รวบรวมผลิตเครือ่ งมอื ยึดถอื อุปกรณ ์ ดำเนนิ งานตามแนวทาง สร้างเสริมพลังหนุน --- แแแบบบบบบปปสังรรเะะกเเมมติินน/โค/แบรแงบบกบสาัมสรรอภะบายษถะาณตม่า์ งๆ --- กกกิาิจจรกกเรรรรรียมมนใพกนัฒาโรคนสราองผกนู้เาตรรียาตนมา หมลแักผสนูต ร - นิเทศติดตาม สนับสนุนจากศูนย์คุณธรรม “เด็กดี สร้างได้” สำนักงานผู้ตรวจการแผ่นดิน หน่วยงาน ภายนอก และกระบวนการภายในสถานศึกษา หาทนุ ผลกำไร หาปจั จัยความสำเร็จ เผยแพรก่ ลเมด็ สู่สังคม ช่นื ชมคนดีให้มีตลอดกาล - ก่อนดำเนินงาน - ปัจจัยภายนอก - เทคนิคการบริหารจัดการ - ประกาศเกียรติคุณ ยกย่อง - ระหว่างดำเนินงาน - ปัจจัยภายใน - องค์ความรู้ที่ได้รับ คุณงามความดี แก่ผู้ร่วมงานทุกฝาย - หลังดำเนินงาน - การขจัดปัญหาอุปสรรค - บทเรียนที่ได้รับ - รักษากิจกรรมดำเนินการต่อไป ความรับผดิ ชอบ เป็นเลศิ เกิดวนิ ยั ใฝ่อาสา โรงเรียนส่งเสริมคุณธรรมจริยธรรม 545

(ตัวอยา่ ง) แผนภาพการพัฒนาคุณธรม จริยธรรมของโรงเรียนบ้านหนองใหญ่ จ.ฉะเชิงเทรา (ประถมศึกษา) (ตอ่ ) กระบวนการขับเคล่อื นหนองใหญโ่ มเดล โรงเรยี นสง่ เสริมคุณธรรม จริยธรรม ยุทธศาสตรก์ ารพัฒนา ผบู้ รหิ าร คร ู นกั เเรยี น ผูป้ กครองและชมุ ชน สภาพแวดล้อม บุคลากรทางการศึกษา สรา้ งแกนนำ สร้างความตระหนัก ของโรงเรียน ทำต้นแบบ หาแนวรว่ ม รวมผู้นำ กระตุ้นต่อมคิด หาแนวร่วม ปรบั ปรุงใหป้ ลอดภยั ปลุกจติ สำนกึ รวมกำลังคน ใส่ใจรักษาความสะอาด ฝึกนกั เรียนทำความด ี ทำให้ปราศจากมลพษิ มีจิตอาสา คดิ คน้ โครงงาน พาทำดี มอี าสา ประดิษฐแ์ หลง่ เรียนรู้ นำพาใหเ้ หน็ ตัวอยา่ ง บรู ณาการคณุ ธรรม ดแู ลบรเิ วณให้ร่มรื่น ฝกึ ทำจนเป็นนสิ ยั ครูดีศรหี นองใหญ ่ เดก็ ดีศรีหนองใหญ่ ชุมชนดศี รีหนองใหญ ่ นา่ ดู น่าอยู่ น่ามอง 56 | “ช่วยกันสร้างคนดีให้บ้านเมือง” ค่มู อื ปฏิบัตโิ รงเรยี นคณุ ธรรม

(ตวั อยา่ ง) แผนภาพการพัฒนาคณุ ธรรม จรยิ ธรรมของโรงเรียนรุจิรพฒั น์ จ.ราชบรุ ี (ขยายโอกาส) แผนการขบั เคลอ่ื น Ruji’s Model สำนักงานผตู้ รวจการแผ่นดิน กระบวนการมีสว่ นรว่ ม อกตั ำลหกั กษนำหณดน์/ยตดัวทุ บธง่ ศชี ้าส--ตปมาฏรทบ์กำัตงาิตาารนมตพรระงัฒเเบวลียนาบข-าอไ งมโ่แณสงวเงรหียานป-ระไมโย่สฃรน้าง์จคาวก-เใ-านปพฝมศักลิ่ม่เแึกรเูกเรียตษตฝียนกิมาังนแใคใคหแยห้นุณล้กก้กคะับใลับวโนนักรต้าหงักษในเนมเณรเรอสู่คียียะงิ่งณนนกท เ ะาชี่ต ร่นนใอเฝอบางรรสู้ มอนสัม-ม----หนเเทสาขอาคอำ้าาดงวนสใูงาาจตอานมใรนนทสรง ตู้ เ่ดี่ไวดาแูลม้รลาับชน มั่วักโอมเรยงียหทนมี่ไ ดาย้รับตมามอบกต---ำหหนดแดมตนแูแูเาอ่งลลดยงกหส แาุข้อลนองะสเนนระาียักอมนเารัยสดียขะน ออ งา ด - เสียสละเวลา งบประมาณ/ประสานงาน/นิเทศ - เข้าสอนตรงเวลา - แต่งกายสุภาพ ถกู ระเบียบ ส่วนตัวในการทำงาน สะอาด - ช่วยเหลือเพื่อนร่วมงาน ศูนย์คุณธรรม - มีจิตสาธารณะ จติ อาสา พฒั นาคร ู คณุ ธรรมเป้าหมาย วนิ ยั ใฝเ่ รยี นรู ้ รับผดิ ชอบ พัฒนานักเรยี น - มีวินัยการเข้าแถว/เดินแถว/วางรองเท้า - ไม่ดื่มสุรา ยาเสพติด - แต่งกายถูกต้องตามระเบียบ - ห้องเรียนสะอาด - ทิ้งขยะถูกที่ / คัดแยก - ดแู ลรักษาทรัพย์สมบัติของ เล่นการพนัน หรือก่อเหตุทะเลาะวิวาท - เคารพเชื่อฟังคำตักเตือนของ - ส่งงานตรงเวลา - ทิ้งขยะลงถัง ประเภทของขยะได้ถกู ต้อง - ดแู ลรักษาความ ส่วนรวม - ช่วยเหลือผู้อื่น ครแู ละผู้ปกครอง - เข้าเรียนตรงเวลา/ไม่หนีเรียน - ทำความสะอาดก่อนและหลังใช้ห้องน้ำ สะอาดของห้องเรียนและบริเวณที่รับผิดชอบ โดยไม่หวังผลตอบแทน - - รับผิดชอบหน้าที่ ที่ได้รับมอบหมาย - แต่งกายสะอาด ดูแลสุขภาพอนามัยส่วน บำเพ็ญประโยชน์ต่อชุมชน บุคคล เช่น กินร้อน ช้อนกลาง ล้างมือ พฒั นา - ภายในโรงเรียนสะอาดเป็นระเบียบ - มีความกระตือรือล้น ตดิ อาวุธทางปญั ญา สภาพแวดล้อม ร่มรื่น - มีแหล่งเรียนรู้เชิงคุณธรรม ในการเรียน - รักการอ่าน สง่ เสรมิ /สนบั สนุน หลากหลาย พอเพียง - ศึกษาหาความรู้ จากแหล่งเรียนรู้ โดยนักวชิ าการ - ชุมชนร่วมมือพัฒนาคุณภาพการ รู้จักศึกษาค้นคว้าหาความรู้ด้วยตนเอง ศึกษา ส่งเสริมคุณธรรมจริยธรรม อัตลกั ษณ์ : มีวินัย ใฝเ่ รยี นรู้ เคียงคู่ความรับผิดชอบ กอบกจิ จิตอาสา รกั ษาความสะอาด โรงเรยี นคุณธรรม รุจโิ มเดล โรงเรยี น 547 โครงงานคณุ ธรรม

(ตวั อย่าง) แผนภาพการพัฒนาคุณธรรม จริยธรรมของโรงเรยี นรจุ ิรพัฒน์ จ.ราชบรุ ี (ขยายโอกาส) (ต่อ) โครงสร้างการบริหารงานโครงการพัฒนาโรงเรยี นคณุ ธรรม โครงการกองทุนการศึกษา กระบวนการมีสว่ นรว่ ม คผหคู้ปรณนูแก่วะลยคกะงรรนาอรนักงมเรกราียาชรนกสทาถั้งราโ/เรนองศกเรึกชียษนนา วินัย ใฝ่เรียนรู้ ผใู้ ห้การอุปการะ/สนับสนุน ยุทธศาสตร์การพัฒนา สะอาด รับผิดชอบ จิตอาสา 6 โครงงาน 5 คุณธรรม โครงงานพลพรรครักษ์สว้ ม โครงงานภมู ิทัศนส์ วยด้วยมือเรา โครงงานอาณาจักรรกั การอ่าน โครงงานมดทำได้หนูทำได้ โครงงานขยะลงถังปลูกฝังคณุ ธรรม โครงงานนวดไทยใสใ่ จคณุ ภาพ 1. นางสุรภา 2. นางขนิษฐา 1. น.ส.พิมพ์จิต 2. น.ส.ขนิษฐา 1. นายปราโมทย์ 2. น.ส.อนัญญา 1. น.ส.อภิญญา 2. น.ส.จิราพร 1. น.ส.ยสวรรณ 2. น.ส.ตาคม 1. น.ส.อัจฉราภรณ์ 3. นายวัชรพันธ์ 4. นางเบญจมาศ 3. น.ส.พัชรินทร์ 4. น.ส.กฤติกา 3. นายศักดิ์เดช 4. นายสรภพ 3. น.ส.ปาณิสรา 4. น.ส.ญดา 3. น.ส.วนิดา 4. น.ส.ชุลีพร 2. น.ส.ชนิษฐา 3. น.ส.ภัทรวรรณ 5. นายจักรพงษ์ 6. นายอมร 5. น.ส.จุฑารัตน์ 6. น.ศงกาญจณี 5. น.ส.จุฑามาศ 6. น.ส.อรพิน 5. น.ส.พัชรีพร 6. น.ส.นิรมล 5. นายภานุวัฒน์ 6. น.ส.สุภาพร 4. น.ส.สุกัญญา 1. ด.ช.สุวัฒน์ 2. ด.ญ.เจนจิรา 7. นายพงษ์ศักดิ์ 8. นายนพพร 7. น.ส.สุนารี 8. น.ส.วิชชุดา 1. ด.ญ.นราพร 2.ด.ช.จอกระเจ้อ 1. ด.ช.สมชาย 2. ด.ญ.เจนจิรา 5. น.ส.สุชาทิพย์ 6. น.ส.วิลาวรรณ 3. ด.ญ.ณัฐกมล 4. ด.ช.สมศักดิ์ 9. น.ส.กันทิมา 1. ด.ญ.จันทรักษ์ 2. ด.ญ.เสาวนี 3. ด.ช.จกรพรรษดิ์ 4. ด.ช.กำพล 3. ด.ญ.กนกวรรณ 4. ด.ช.พรพล 1. ด.ญ.นราพร 2. ด.ช.จอกระเจ้อ 5. ด.ช.ภาคภมู ิ 6. ด.ญ.รักษ์สุดา 1. ด.ญ.จารุณี 2. ด.ญ.น้ำอ้อย 3. ด.ช.โกทู 4. ด.ช.วสันต์ 5. ด.ช.ป๋อง 6. ด.ญ.จันทร์เพ็ญ 3. ด.ช.จักรพรรษดิ์ 4. ด.ช.กำพล 7. ด.ช.เสนีย์ 8. ด.ช.สมหวัง 3. ด.ช.สุวิช 4. ดงช.กิตติศักดิ์ 5. ด.ช.ภุคพล 6. ด.ช.สมคิด 7. ด.ช.สิงห์ทอง 8. ด.ช.สุทน 5. ด.ญ.สิธิดา 6. ด.ญ.รัชดาพร 9. ด.ช.แพวา 10. ด.ช.ป๋อง 5. ด.ช.เอระ 6. ด.ญ.ปริญญา 9. ด.ช.ยิ้ม 10 ด.ญ.อรวรรณ 7. ด.ช.ชเู ตอร์ 8. ด.ช.สมบุญ 11. ด.ญ.จารุวรรณ 7. ด.ญ.ศิรินยา สภานกั เรียน/นกั เรยี นแกนนำ 58 | “ช่วยกันสร้างคนดีให้บ้านเมือง” คมู่ อื ปฏบิ ตั โิ รงเรยี นคุณธรรม

(ตัวอย่าง) แผนภาพการพฒั นาคณุ ธรรม จรยิ ธรรมของโรงเรยี นบางมลู นากภูมวิ ทิ ยาคม จ.พิจิตร (มัธยมศึกษา) กระบวนการขบั เคลอื่ นบางมลู นากโมเดล กิจกรรมพัฒนาผู้เรียน ยุทธศาสตร์การพัฒนานักเรียน กิจกรรมการเรียนการสอน/ กิจกรรมพิเศษ ที่อ(ยปชาัญุมกนทหอุมำาา)ทจโคา1ี่อรรยงหยาง้อ์ทกางี่ปนแรกค2ึก้+ุณโษคคธาวรรงารงมมาดนี 2 งานวินัยนักเรียน ครูประจำวิชา การสอนสอดแทรกใน 8 กลุ่มสาระ ผู้บริหารโรงเรียน หสลรา้ากงสหรลราคย์ เดเด็ก็กคนิดำเเดส็กนทอำ ผู้รับผิดชอบ+ทีมงาน บูรณาการงานงโคานรงปงราะนจกำับภารกิจหลัก / โพรสงัฒีขเรานียวาน มทเรีคำียอควนยาวร่ามาู้กงมสาดุขรี เสระรวิมเินบสัยียรบ้าง ฝ่ายกิจการนักเรียน งคาุณนภปารพะกัน งานสอน จนิต้ออมานสำา เสครใวิมสาส่ใมจรด้าีง หัวหน้าระดับ กิจกรรมพิเศษโรงเรียน กลุ่มสาระ / โอกาสสำคัญ ครูเวรประจำชั้น ควากมมตากเกวตมทัญีี ญู จพริยร้อธมรรมมี ครูประจำชั้น ประชาสัมพันธ์ / สื่อสารเชิงลึก เข้าใจ เข้าถึง พัฒนา นิเทศ กำกับ ติดตาม สร้างขวัญ + กำลังใจ (บุคลากครรททู าุกงคกานรศึกษา) ซื่อสัตย์ คณะกรรมการนักเรียน อัตลักษณ์ รับผิดชอบ บางมูลนากโมเดล คสณถะากนรศรึกมษกาาร กระบวนการ มีสว่ นร่วมของชุมชน พอเพียง เครือข่ายผู้ปกครองจิตอาสา ผู้ปกครอง/ชุมชน/ ผู้มีส่วนเกี่ยวข้อง 549

(ตวั อยา่ ง) แผนภาพการพฒั นาคณุ ธรรม จริยธรรมของวิทยาลัยเทคนคิ โพธาราม จ.ราชบุรี (อาชีวศกึ ษา) กระบวนการในการดำเนินโครงการพฒั นา วทิ ยาลัยคุณธรรม จริยธรรม วิทยาลัยเทคนคิ โพธาราม ขน้ั ท่ี 1 ตระหนกั • ผู้บริหาร ครู นักเรียน นักศึกษา ศึกษาดูงาน อบรม และรายงานความก้าวหน้า ขัน้ ที่ 2 เรยี นร้ ู โครงการ • ผู้บริหาร ครู นักเรียน ร่วมคิดอัตลักษณ์: วินัย พอเพียง จิตอาสา • ปฏิบัติ 5 อ่อน : มืออ่อน - ปากอ่อน - กายอ่อน - หัวอ่อน - ใจอ่อน • กลยุทธ 3 ท : ทิ่มหู ทิ่มตา ทิ่มใจ ข้ันท่ี 3 ปฏิบตั ิ • ปฏิบัติอย่างสม่ำเสมอ คิดบวก ได้แรงเสริมทางบวก • นักเรียน คิด ทำ นำเสนอโครงการ ปัญหาที่อยากแก้ ความดีที่อยากทำ • วินัย : นักเรียนมีสัมมาคาราวะ แต่งกายถกู ระเบียบ, ไม่ทะเลาะวิวาท • พอเพียง : ของหายได้คืน, ไม่ลักขโมย, ประหยัดอดออม • จิตอาสา : เสียสละแบ่งปัน, ช่วยเหลือโดยสมัครใจไม่หวังผลตอบแทน ขน้ั ที่ 4 ประเมินผล ประเมินผล จากตวั บง่ ช้ีตามอตั ลักษณ์วทิ ยาลัย • ด้านวินัย : มีสัมมาคาระวะ, ไม่ทะเลาะวิวาท, แต่งกายถูกระเบียบ ร่วมกิจกรรม หน้าเสาธง • ด้านพอเพียง : ไม่ลักขโมย, ประหยัดและออม, ใช้ทรัพยากรของวิทยาลัยอย่าง ประหยัด • ด้านจิตอาสา : เสียสละ, แบ่งปัน. ช่วยเหลือโดยสมัครใจโดยไม่หวังผลตอบแทน 60 | “ช่วยกันสร้างคนดีให้บ้านเมือง” คู่มือปฏิบตั โิ รงเรยี นคุณธรรม

(ตวั อยา่ ง) สรุปย่อโครงงานใน 1 หนา้ กระดาษ A4 โครงงานคุณธรรมเฉลิมพระเกียรติ ประจำปีการศึกษา 2554 ระดบั มัธยมศกึ ษา โครงงาน “ลด ละ เลิก บหุ ร่ี – เมรยั สานสายใย เทดิ ไทอ้ งค์ราชันย”์ โดยเยาวชนกลุ่ม “ดวงตาธรรม” ในโรงเรยี นเวยี งหมอกวิทยา ต.เวยี งหมอก อ.เถนิ จ.ลำปาง สพท. ลำปาง เขต 2 หลักธรรมสำคัญ : ศีล 5, อบายมุข 6, ไตรสิกขา พระราชดำริ /พระราชดำรัส : บวร (บ้าน วัด โรงเรียน) และเศรษฐกิจพอเพียง (การสร้างภูมิคุ้มกัน) ประเด็นปัญหาหลัก : นักเรียนดื่มเหล้า-สูบบุหรี่ อันเนื่อจากนักเรียนคบเพื่อนกลุ่มเสี่ยง หลงผิด และมี พฤติกรรมลอกเลียนแบบ ผู้ปกครองไม่มีเวลาดูแลลูก ตามใจลูกและเป็นแบบอย่างที่ไม่ดี สภาพชุมชน ดื่ม-สูบไม่เลือกที่ ไม่ตระหนักถึงปัญหาและผลกระทบและไม่มีภูมิคุ้มกัน อีกทั้งชุมชนมีเป็นพื้นที่เสี่ยง (มีร้านค้าขายเหล้า-บุหรี่ จำนวน 7 ร้าน) และนักเรียนห่างเหินธรรมะที่ใช้ในการขัดเกลาจิตใจ กลุ่มเป้าหมาย : นักเรียนโรงเรียนเวียงมอกวิทยาและนักเรียนที่มีพฤติกรรมเสี่ยง (จำนวน 22 คน) กิจกรรมเด่น : คณะกรรมการโครงงานฯได้สานต่อกิจกรรมในภาคเรียนที่ 1 ประกอบด้วยกิจกรรม “แกนนำ ผู้ก่อการดีกัลยาณมิตร (D+)” กิจกรรม “กระบอกเสียงแห่งธรรม” กิจกรรม “บริสุทธิ์ใจ ค้นได้ทั่วตัว” กิจกรรม “รู้แจ้ง เห็นกรรม” (อบรมธรรมะ-วิปัสสนา) และจัดกิจกรรมเพิ่มเติมภาคเรียนที่ 2 ประกอบด้วย (1) กิจกรรม “สายลับสีขาว” (2) กิจกรรม “ปลูกจิตสำนึกลด ละ เลิก เหล้า – บุหรี่” (3) กิจกรรม “นำสื่อ ความดี สู่ชุมชน” และ (4) กิจกรรม “สานสายใยครู สู่รั้วบ้าน” กิจกรรมเหล่านี้เป็นกิจกรรมที่มุ่งการติดตาม พฤติกรรม แก้ไขปัญหา และปลกู จิตสำนึกการลด ละ เลิก บุหรี่ –เหล้า ของนักเรียนและนักเรียนกลุ่มเสี่ยง 641

อย่างเป็นปัจจุบันและใกล้ชิดจากสายลับสีขาวและการนำผู้ก่อนการดีกัลยาณมิตร อีกทั้งได้โดยอาศัยการมี ส่วยร่วมจากครูประจำชั้น ผู้ปกครอง และทุกฝ่ายในชุมชน ผลที่เกิด : นักเรียนมีค่านิยมในการลด ละ เลิก บุหรี่-เมรัยจากการจัดกิจกรรมอย่างหลากหลาย ตามแนว พระราชดำริบวรและหลักพุทธวิถี และสรุปผลสัมฤทธิ์ในภาคเรียนที่ 2 พบว่า นักเรียนกลุ่มเสี่ยง 22 คน มี พฤติกรรมปลอดจากเหล้า-บุหรี่ รวม 18 คน ร้อยละ 18.19 (ภาคเรียนที่ 1 จำนวน 3 คน ร้อยละ 27.27ค่า เฉลี่ยลดลงจากเดิมร้อยละ 9.08) กลุ่มเยาวชนผู้รับผิดชอบโครงงาน : 1................................................................................. 2.................................................................................. พระสงฆ์ที่ปรึกษา : พระครูวิรุฬพิพัฒนกิจ เจ้าอาวาสวัดห้วยริน ผู้บริหารที่ปรึกษา : นายมานพ แสนทวี ผู้อำนวยการโรงเรียน ครูที่ปรึกษา : นายศานติกรศิ์ วงค์เขียว กลุ่มสาระการเรียนรู้ภาษาไทย จำนวนครู 24 คน จำนวนักเรียน 479 คน แยกเป็น ช่วงชั้นที่ 3 รวม 353 คน ช่วงชั้นที่ 4 รวม 124 คน ติดต่อ ครศู านติกรศิ์ โทร 0812887283 Facebook โครงงาน : ......................................................................... สนับสนุนโดย - กลุ่มกัลยาณมิตรเพื่อการเสริมสร้างเครือข่ายวิถีพุทธ (กคพ.) ศูนย์ส่งเสริมและพัฒนาพลังแผ่นดินเชิงคุณธรรม (ศนู ย์คุณธรรม) - สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน (สพฐ.) (โครงการโรงเรียนวิถีพุทธ) 62 | “ช่วยกันสร้างคนดีให้บ้านเมือง” ค่มู อื ปฏิบตั ิโรงเรยี นคุณธรรม

(ตัวอยา่ ง) โครงงานคณุ ธรรม การอบรมเชิงปฏบิ ัตกิ ารเพื่อพฒั นาศกั ยภาพผ้บู ริหาร และครู โรงเรียนวัดถ้ำองจุ จ.กาญจนบุรี 643

(ตัวอยา่ ง) โครงงานคุณธรรม การอบรมเชงิ ปฏบิ ัตกิ ารเพื่อพัฒนาศักยภาพนกั เรยี น โรงเรียนบ้านดอนขุนห้วย จ.เพชรบุรี 64 | “ช่วยกันสร้างคนดีให้บ้านเมือง” คมู่ ือปฏบิ ตั ิโรงเรียนคุณธรรม

(ตัวอย่าง) โครงงานคณุ ธรรม การอบรมเชิงปฏบิ ัตกิ ารเพื่อพฒั นาศกั ยภาพนักเรยี น โรงเรียนบ้านท่าตะคร้อ มิตรภาพที่ 192 จ.เพชรบุรี 645

เอกสารอ้างอิง ศ.นายแพทย์เกษม วัฒนชัย องคมนตรี. 2557. หนังสือ โรงเรียนคุณธรรม. พิมพ์ครั้งที่ 3. กรุงเทพฯ. ศูนย์โรงเรียนคุณธรรม มูลนิธิยุวสถิรคุณ. มลู นธิ พิ ระดาบส. 2551. หนงั สอื ประมวลพระบรมราโชวาทและพระราชดำรสั “คำพอ่ สอน”. พมิ พค์ รง้ั ท่ี 10. กรุงเทพฯ. ศูนย์คุณธรรม (องค์การมหาชน). 2557. หนังสือ การสังเคราะห์องค์ความรู้กระบวนการสร้างโรงเรียน ต้นแบบด้านคุณธรรม จริยธรรม (บางมูลนากโมเดล). พิมพ์ครั้งที่ 3. กรุงเทพฯ. ศูนย์คุณธรรม (องค์การมหาชน). 2557. หนังสือ มุ่งสู่เป้าเข้าถึงแก่น “โครงงานคุณธรรม”. พิมพ์ครั้งที่ 3. กรุงเทพฯ. สำนักงานผู้ตรวจการแผ่นดิน. 2556. คุณธรรม 5 ประการ. กรุงเทพฯ. เอกสารเผยแพร่ สำนักงานคุรุสภา. 2556. ข้อบังคับคุรุสภา ว่าด้วยจรรยาบรรณของวิชาชีพ พ.ศ.2556. กรุงเทพฯ. 66 | “ช่วยกันสร้างคนดีให้บ้านเมือง” คู่มอื ปฏบิ ัติโรงเรียนคุณธรรม