การปรับปรุงบำรุงดิน สพด.สน

การปรบั ปรุงบารุงดินสถานีพฒั นาที่ดนิ สกลนคร สานกั งานพฒั นาที่ดนิ เขต 5 กรมพฒั นาที่ดิน กระทรวงเกษตรและสหกรณ์

ความสาคญั ของดนิดนิ ...สาคญั ตอ่ มนุษยแ์ ละสิง่ มีชีวิตทุกชนิดบนโลก เพราะเป็ นแหล่งที่มาของปัจจยั สี่เพอ่ื การดารงชีพ ไดแ้ ก่ อาหาร เครื่องนุ่งหม่ ท่ีอยอู่ าศยั และยารกั ษาโรค ซ่ึงไดม้ าจากดินท้งั ทางตรงและทางออ้ มดิน..มีความสาคญั ตอ่ การเจริญเติบโตของพชื และการเกษตรกรรม พชื อาศยั ..ดิน..เป็ นท่ีใหร้ ากยดึ เกาะเพื่อใหล้ าตน้ ยนื อยไู่ ดอ้ ยา่ งมนั่ คงแขง็ แรง ตา้ นทานต่อลมพายุ เป็ นแหล่งกกั เก็บน้า อากาศ และธาตุอาหารท่ีพืชตอ้ งใชใ้ นการเจริญเติบโตและใหผ้ ลลผลลิต

ดนิ ทม่ี คี วามเหมาะสมต่อการเพาะปลูกอนินทรียวตั ถุ 45 %อนิ ทรียวตั ถุ 5 %อากาศ 25 %นา้ 25 %

ดนิ ทมี่ คี วามเหมาะสมต่อการเพาะปลูก (ต่อ)แร่ธาตุ อนิ ทรียวตั ถุ น้า อากาศ•เป็ นแหล่งอาหาร •เป็ นแหล่งอาหาร • ละลาย •ให้ O2 แก่ของพืชและ ของพืชและจุลนิ ทรีย์ ธาตุอาหาร รากพืชจุลนิ ทรีย์ •ทาให้ดนิ อ้มุ นา้ ไดด้ดี พืช •ให้ CO2 ช่วย ละลายแร่ธาตุ•ควบคุมเนื้อดนิ •ทาให้ดนิ มีความ•มีผลต่อพเี อช อดุ มสมบูรณ์ •ให้ N2สาหรับ จุลนิ ทรีย์ของดนิ •ทาให้ดนิ โปร่งร่วนซุย

ส่ิงที่พืชไดด้รับจากดนิ

ธาตอุ าหารพืชในดนิ 1. ธาตุอาหารหลกั พืชต้องการในปริมาณมาก ไดนโตรเจน ฟอสฟอรัส โพแตสเซียม 2. ธาตุอาหารรอง แคลเซียม แมกนีเซียม กามะถนั 3. ธาตุอาหารเสริมหรือจุลธาตุ พืชต้องการ ในปริมาณน้อย เหลก็ สังกะสี ทองแดง แมงกานีส โมลบิ ดนิ ัม คลอรีน โบรอน

ความสาคญั ของธาตอุ าหารพืช7ธาตอุ าหารหลกั จุลธาตุNP K Fe Mn Cu B Cl Moธาตอุ าหารรองCa Mg S Zn

ฟอสฟอรัส ไนโตรเจน8 ธาตุ หนา้ ท่ี อาการขาดธาตุ ➢ เป็ นส่วนประกอบของโปรตีน ➢ ช่วยใหพ้ ืชมีสีเขียว ➢ เร่งการเจริญเติบโตทางใบ ➢ ควบคุมการออกดอก ออกผล และการ สรา้ งเมล็ด ➢ เป็ นสารประกอบสาคญั ในกระบวนการ หายใจและสงั เคราะหแ์ สง

9 ธาตุ หนา้ ท่ี อาการขาดธาตุ ➢ ช่วยสงั เคราะหน์ ้าตาล แป้ง และโปรตีนกามะถัน โพแทสเ ีซยม ➢ ส่งเสริมการเคล่ือนยา้ ยน้าตาลจากใบไปส่ผู ล ➢ ช่วยใหผ้ ลเติบโตเร็วและมีคุณภาพดี ➢ ช่วยใหพ้ ืชแข็งแรง ตา้ นทานต่อโรคและ แมลงบางชนิด ➢ เป็ นองคป์ ระกอบสาคญั ของกรดอะมิโน โปรตีน และวิตามิน

10 หนา้ ที่ อาการขาดธาตุ ธาตุ ➢ เป็ นองคป์ ระกอบสาคญั ของคลอโรฟิ ลล์แคลเ ีซยม แมก ีนเ ีซยม ➢ ช่วยสงั เคราะหก์ รดอะมิโน วิตามิน ไขมนั และน้าตาล ➢ ทาใหส้ ภาพกรดด่างในเซลลพ์ อเหมาะ ➢ ช่วยในการงอกของเมล็ด ➢ ช่วยในการแบ่งเซลล์ การผสมเกสร การงอก ของเมล็ด

11 หนา้ ที่ อาการขาดธาตุ ธาตุ ➢ การแบ่งเซลล์ทองแดง โบรอน ➢ ช่วยในการการออกดอก ติดผล ➢ ช่วยเคลื่อนยา้ ยน้าตาลมาส่ผู ล เคลื่อนยา้ ย ฮอรโ์ มน ➢ ช่วยสงั เคราะหค์ ลอโรฟิ ลล์ ➢ กระตุน้ การทางานของเอนไซมบ์ างชนิด

12 หนา้ ที่ อาการขาดธาตุ ธาตุ ➢ ช่วยสงั เคราะหค์ ลอโรฟิ ลล์สังกะ ีส แมงกา ีนส เห ็ลก ➢ มีบทบาทสาคญั ในการสงั เคราะหแ์ สงและ หายใจ ➢ ช่วยใหพ้ ืชใชไ้ นโตรเจนใหเ้ ป็ นประโยชน์ ➢ เก่ียวขอ้ งกบั การสงั เคราะหโ์ ปรตีน ➢ ช่วยสงั เคราะหฮ์ อรโ์ มนออกซิน คลอโรฟิ ลล์ และแป้ง

13

การตรวจสอบหรือประเมนิ ความอดุ มสมบูรณ์ของดนิ ก่อนการเพาะปลกู 1. การสงั เกตอาการของพืชท่ปี ลกู 2. การวิเคราะหด์ ิน การวเิ คราะห์ดนิ โดยเกบ็ ตวั อย่างดนิ มาวเิ คราะห์ และ นาผลทีไ่ ดด้มาเปรียบเทยี บกบั ค่ามาตรฐานกจ็ ะทราบว่า ดนิ น้ันมีความอุดมสมบูรณ์มากน้อย เพยี งใด

การวเิ คราะห์ดนิ การเก็บตวั อยา่ งดินในแปลงปลกู แลว้ นาไปตรวจวิเคราะหป์ ริมาณธาตอุ าหารในหอ้ งปฏิบตั กิ าร และนาผลวิเคราะหด์ นิ ดงั กลา่ วมาคานวณหาปรมิ าณป๋ ุยตามท่ีพชื ตอ้ งการในการเจรญิ เติบโตและใหผ้ ลผลิต นอกจากจะช่วยลดตน้ ทุนแลว้ ยงั สามารถเพิ่มผลผลิตดว้ ย ในขณะเดยี วกนั ยงั รกั ษาความอดุ มสมบูรณข์ องดิน เพราะเม่ือปริมาณป๋ ุยท่ีใส่น้นั เพียงพอตอ่ ความตอ้ งการของพชื ก็จะไม่ไปกระทบตอ่ ปรมิ าณธาตอุ าหารท่ีมีอยใู่ นดินเดิม

หลกั การเก็บตวั อยา่ งดินดินตวั อยา่ งตอ้ งเป็ นตวั แทนท่ีถกู ตอ้ งของดินในพ้ นื ท่ีน้นัพ้ นื ทเี่ ก็บดินแตล่ ะตวั อยา่ ง ควรมีพ้ ืนที่ไม่เกิน 30 ไร่และดินมีลกั ษณะเหมือนๆ กนัถา้ พ้ ืนทใี่ หญม่ าก หรอื ดินไม่สมา่ เสมอ มีลกั ษณะแตกตา่ งกนั เชน่ ปลกู พืชตา่ งกนั ใชป้ ๋ ุยตา่ งกัน มีสีตา่ งกนั ฯลฯ จะตอ้ งแบ่งพ้ ืนที่ออกเป็ นแปลงยอ่ ยและแยกเก็บตวั อยา่ งดนิ

หลกั การเก็บตวั อยา่ งดินการปลกู พืชตามฤดกู าล แนะนาใหเ้ ก็บก่อนปลกู พชื 1-2 เดือน หรือก่อนการใสป่ ๋ ุยครง้ัแรก 1-2 เดือนควรเก็บตวั อยา่ งมาวิเคราะห์ 2-3 ปี ตอ่ คร้งัถา้ ตอ้ งการคาแนะนา ควรกรอกขอ้ มูลตา่ งๆ ในแบบลงทะเบียนวิเคราะห์ ใหม้ ากที่สุด

อปุ กรณใ์ นการเก็บตวั อยา่ งดิน อปุ กรณท์ กุ อยา่ ง ตอ้ งสะอาด

วิธกี ารเก็บตวั อยา่ งแบ่งพืน้ ท่ี (กรณพี ืน้ ทใ่ี หญ่ หรือดนิ มคี วามแตกต่างกนั ) เม่ือแบ่งแล้วให้หมายเลขแต่ละแปลง

วิธีการเก็บตวั อยา่ งกรณที เี่ ป็ นพืน้ ท่ีไดร่นา หรือพืน้ ทยี่ งั ไดม่มีการ ปลูกพืช ให้เดนิสุ่มเกบ็ ตวั อย่างดนิ ให้ทวั่ แปลงในแต่ละแปลง แปลงละประมาณ 15 จุด

วิธีการเก็บตวั อยา่ งการเกบ็ ดนิ แต่ละจุดให้ใช้พลวั่ ขดุ ดนิ เป็ นรูปลม่ิ ลกึ ประมาณ15 ซม. หลงั จากน้ันเกบ็ ดนิ โดยใช้พลว่ั แซะดนิ ข้างหลุม(ด้านเรียบ) ให้ไดด้ดนิ เป็ นแผ่นหนาประมาณ 2-3 ซม. จนถึงก้นหลุม ดนิ ทไ่ี ดด้เกบ็ รวบรวมใส่ถุง หรือถงั พลาสตกิ

วิธกี ารเก็บตวั อยา่ งคลุกเคล้าดนิ แต่ละแปลงทเ่ี กบ็ มาให้เข้ากนั แล้วเทลงบนผ้าพลาสตกิ ทาการคลุกเคล้าอกี คร้ังโดยยกมุมผ้าพลาสติกทลี ะ2 มุม ทอี่ ยู่ตรงข้ามกนั ทาสลบั มุมกนั 3-4 คร้ัง

วิธกี ารเก็บตวั อยา่ งหลงั จากน้ันกองดนิ ให้เป็ นรูปฝาชี แล้วใช้มือตบยอดกองให้แบนราบ หลงั จากน้ันใช้นิว้ มือขดี เป็ นกากบาด (+) บนยอดกอง ซึ่งจะทาให้ดนิ ถูกแบ่งแยกเป็ น 4 ส่วนเกบ็ ตวั อย่างจากกองดนิ นีเ้ พยี ง 1 ส่วน ให้ไดด้ดนิ หนักประมาณคร่ึงกโิ ลกรัม หรือถ้าดนิ มีหินกรวดปนมาก อาจเกบ็ มา 1-2กโิ ลกรัม นาไดปผง่ึ ลม

วิธีการเก็บตวั อยา่ งตากดนิ ไดว้ในทรี่ ่ม ผง่ึ ลม จนแห้งกรณที เ่ี ป็ นดนิ เหนียว ให้นาตวั อย่างดนิ มาบีใ้ ห้เป็ นแผ่นบางๆ

วิธกี ารเก็บตวั อยา่ งคลกุ เคล้าให้เข้ากนับดตวั อย่างร่อนดนิ ผ่านตาข่ายไดนลอนสีฟ้า

ส่งตวั อย่างดินไดด้ที่ สถานีพฒั นาทด่ี ินสกลนครหมู่ 3 บ้านดงขุมข้าว ตาบลพงั ขว้างอาเภอเมือง จงั หวดั สกลนคร 47000 โทร: 042-099893 (ปล. ระบุช่ือ-สกลุ ท่ีอยู่ เบอร์ติดต่อและระบุพ้ืนท่ีที่เกบ็ ตวั อยา่ งดิน : ดินนา ดินสวน)

การปรบั ปรุงดนิ การใสป่ ๋ ุย การใชน้ ้าหมกั ชีวภาพ หว่านเมล็ดพชื ป๋ ุยสด การไถกลบตอซงั

ป๋ ุยและการใชป้ ๋ ุยป๋ ุย คือ วตั ถหุ รอื สารท่ีใสล่ งไปในดนิ เพือ่ ใหธ้ าตอุ าหารแก่พืช มี 2 ประเภท1. ป๋ ุยเคมี - ไดม้ าจากกระบวนการสงั เคราะห์ - ธาตอุ าหารในป๋ ุยพืชใชป้ ระโยชนไ์ ดท้ นั ที

ธาตอุ าหารหลกั ในป๋ ุยเคมี ป๋ ุยสูตร 13 - 13 - 21 ไดนโตรเจน ฟอสฟอรัส โพแตสเซียมไดนโตรเจน (N) (P) (K)ทาหน้าท่ี เสริมสร้างการเจริญเตบิ โตทางลาต้นและใบฟอสฟอรัส ทาหน้าท่ี เสริมสร้างการออกดอกโปแตสเซียม ทาหน้าท่ี เสริมสร้างความหวาน เพมิ่ คุณภาพของผลผลติ พืช

การใชป้ ๋ ุยเคมี ในกรณีที่รูค้ ่าวิเคราะหด์ ิน - ใสป่ ๋ ุยเคมีตามคา่ วิเคราะหด์ ิน - ใสป่ ๋ ุยเคมีตามโปรแกรม ป๋ ุยรายแปลง ในกรณีท่ีไม่รูค้ า่ วิเคราะหด์ นิ - ใสป่ ๋ ุยเคมีตามคาแนะนา ของกรมวิชาการเกษตร

ป๋ ุยและการใชป้ ๋ ุย2. ป๋ ุยอินทรีย์ - ไดจ้ ากอินทรยี สาร - ตอ้ งผ่านการสลายตวั พชื จงึ จะใชป้ ระโยชน์ จากธาตอุ าหารในป๋ ุย - มีธาตอุ าหารพชื ครบเกือบทกุ ธาตุ แตม่ ีในปรมิ าณนอ้ ยไดแ้ ก่ ป๋ ุยพชื สด มูลสตั ว์ หรอื ป๋ ุยคอก ป๋ ุยหมกั น้าหมกั ชีวภาพ

ป๋ ุยคอกป๋ ุยคอก คือ ป๋ ุยอินทรียไ์ ดจ้ ากมูลและสิ่งขบั ถ่ายจากสตั ว์เช่น มูลไก่ มูลเป็ ด มูลสุกร มูลววั มูลกระบือมูลคา้ งคาวอตั ราการใช้ : ดินเหนียว 1 ตนั / ไร่ ดินทราย 2 ตนั / ไร่

ปริมาณธาตุอาหารทไี่ ดด้จากอนิ ทรียวตั ถุชนิดต่างๆท่ีมา: ดดั แปลงจากกลุ่มอินทรียวตั ถุและวสั ดุเหลือใช้ กรมพฒั นาที่ดิน(2544)

การใช้ป๋ ุยหมกั เกิดจากซากพชื ท่ยี อ่ ยสลายโดยกิจกรรมจลุ นิ ทรีย์ จนเปล่ียนสภาพไปจากเดมิ เป็ นวสั ดทุ ีม่ ีลกั ษณะ อ่อนนุ่ม เป่ื อยยุย่ ไม่แข็งกระดา้ ง และมีสนี ้าตาลปนดา อตั ราการใช้ : ดินเหนียว 2 ตนั / ไร่ ดินทราย 4 ตนั / ไร่

สารเรง่ ซุปเปอร์ พด.1 ผลติ ป๋ ุยหมกัสารเรง่ ซุปเปอร์ พด.1 เป็ นกลมุ่ จลุ ินทรยี ท์ ี่มีประสิทธภิ าพสูงในการยอ่ ยวสั ดเุ หลือใชจ้ ากการเกษตรท่ีมีองคป์ ระกอบของเซลลโู ลส ไขมนั และลิกนินท่ียอ่ ยสลายยาก เพื่อผลิตป๋ ุยหมกัในเวลาท่ีรวดเรว็ และมีคณุ ภาพ เป็ นจลุ นิ ทรยี ท์ ี่ทนอณุ หภูมิสูงประกอบดว้ ยจุลินทรียย์ อ่ ยเซลลโู ลส และจุลนิ ทรียย์ อ่ ยไขมนัbacteria fungi actinomycetes

ฟางขา้ ว ผกั ตบชวา ตน้ ขา้ วโพดข้ีเลื่อย วสั ดุ % OC % N C/N เส้นใยปาลม์ ฟางขา้ ว 49 0.55 89 ตน้ ขา้ วโพด 33 0.53 62 ผกั ตบชวา 44 1.27 34 เสน้ ใยปาลม์ 56 0.54 104 ขเ้ี ล่อื ย 56 0.33 170 C/N ratio < 100:1 วสั ดุยอ่ ยสลายงา่ ย C/N ratio > 100:1 วสั ดุยอ่ ยสลายยาก

ความชื้นหรือน้า จาเป็นต่อการเจรญิ และกจิ กรรมของจุลนิ ทรยี ์ และชว่ ยนาพาเอนไซมท์ ผ่ี ลติ จากจลุ นิ ทรยี เ์ ขา้ ยอ่ ยสลายเศษพชื ความชน้ื ทเ่ี หมาะสม 50-60% ความชน้ื ต่ากวา่ 30% กจิ กรรมการยอ่ ยสลายจะเกดิ ขน้ึ ชา้ ๆ ความชน้ื มากกวา่ 80% จะขาดออกซเิ จนการยอ่ ยสลายชา้ ลง

อากาศหรอื ออกซิเจน จุลนิ ทรยี ท์ ม่ี บี ทบาทต่อการยอ่ ยสลายเศษพชื สว่ นใหญเ่ ป็นพวกท่ี ตอ้ งการอากาศในการหายใจ ถา้ กองป๋ ยุ มกี ารถ่ายเทอากาศดจี ะเกดิ การยอ่ ยสลายเป็นป๋ ยุ หมกั เรว็ ขน้ึ

สว่ นผสมและวิธกี ารกองป๋ ุยหมกัเศษพืชแห้ง 1,000 กโิ ลกรัมมูลสัตว์ 200 กโิ ลกรัมยูเรีย 2 กโิ ลกรัม(หรือนา้ หมักชีวภาพทผี่ ลติ จากปลา 9 ลติ ร)สารเร่งซุปเปอร์ พด.1 (1ซอง ) 100 กรัมวิธีกองป๋ ุยหมกั เศษพืชช้ ินสว่ นเล็ก วิธีกองป๋ ุยหมกั เศษพืชช้ ินส่วนใหญ่

วิธกี องป๋ ุยหมกั เศษพชื ช้ ินสว่ นใหญ่กองเศษพืชให้มฐี านกว้าง 2 ม. ยาว 3 ม. สูง 50 ซม.รดนา้ ให้ทว่ั กองป๋ ยุ

นามูลสตั วม์ าโรยทบั และเกล่ยี ใหท้ วั ่ กอง

โรยยเู รยี ใหท้ วั ่ ช้นั ของมูลสตั ว์

ใส่สารเรง่ ซุปเปอร์ พด.1 ลงในน้า 20 ลติ รคนใหเ้ ขา้ กนั เป็ นเวลา 10 นาที

ใสส่ ารละลายจลุ นิ ทรียใ์ หท้ วั ่ กองป๋ ุย ส้ ินสุดการกองช้นั แรกใสว่ สั ดเุ พื่อดาเนินการกองป๋ ุยช้นั ที่ 2 โดยปฏิบตั เิ ชน่ เดียวกบั การกองช้นั แรก

กองป๋ ยุ ทก่ี องเสร็จแล้วให้ปิ ดทับด้วยดนิ /พลาสติก/ทางมะพร้าวเพื่อรักษาความชื้น และป้องกนั แมลงไดม่ให้วางไดข่

การดแู ลรกั ษากองป๋ ยุใหน้ ้าเพ่อื รกั ษาความช้ ืน 50-60 % พลิกกลบั กองป๋ ุยทุกๆ 10-15 วนั ระบายความรอ้ น เพมิ่ ออกซิเจน คลุกเคลา้ วสั ดุใหเ้ ขา้ กนั

ขอ้ ควรระวงั1. อยา่ ใหม้ ีน้าขงั การรดน้ามากไป จะทาใหร้ ะบายอากาศไม่ดี2. ป๋ ุยกองใหญไ่ ปเกิดความรอ้ นสูงจะสูญเสยี ธาตอุ าหารบางชนิด ป๋ ุยกองเล็กไป จะสลายตวั ชา้ (ขนาดกองป๋ ุยควรกวา้ ง 2.5 ม. สูง 1.5 ม. เพื่อป้องกนั ความรอ้ น ท่ีสูงเกินไปกลางกองป๋ ุย และขดั ขวางการผา่ นของอากาศ)3. อยา่ ใชป้ ๋ ุยเคมีพรอ้ มกบั ใสป่ ูนขาว จะทาใหธ้ าตไุ นโตรเจนสลายตวั4. ใหเ้ ก็บป๋ ุยหมกั ที่เป็ นแลว้ หลบแดดและฝน ไม่ควรท้ ิงไวก้ ลางแจง้

ลกั ษณะของป๋ ุยหมกั ทเี่ สร็จสมบูรณแ์ ลว้ วสั ดจุ ะเปลี่ยนเป็ นสีน้าตาลเขม้ /สีดา วสั ดุออ่ นนุ่ม ไม่แข็งกระดา้ ง ฉีกขาดออกจากกนั ไดง้ า่ ย มีกล่นิ หอมเหมือนกล่ินดนิ

อณุ หภูมิภายในกองป๋ ุยลดลงใกลเ้ คียงกบั อณุ หภมู ิภายนอกสงั เกตเห็นพืชเจริญบนกองป๋ ุยC/N ratio ลดลง = 20:1C/N<100:1 เป็ นป๋ ุยหมกั ในเวลา 30 - 45 วนัC/N>100:1 เป็ นป๋ ุยหมกั ในเวลา 3 - 4 เดือน

ประโยชน์ปรบั ปรุงโครงสรา้ งดินและความพรุนของดินทาใหด้ ินรว่ นซุยปรบั ปรุงการอุม้ น้าของดินเป็ นแหล่งธาตุอาหารพืชเพ่ิมความจุในการแลกเปลี่ยนประจุบวก (CEC)ชว่ ยเก็บกกั ธาตุอาหารในรปู ที่เป็ นประโยชน์กระตุน้ กิจกรรมจุลินทรียด์ ินธาตุหลกั ธาตุอาหาร NH+4 K--M-+-g+-2อM-ิน-g-ท+C2-รa-ีย+2Mว-ตั g-ถ-+N2ุ H+--4-K- +CKa++2N, P,K ธาตุรอง จุลธาตุ Ca+ Ca, Mg ,SFe, Mn, Cu, B, 2 Zn, Mo, Cl