TYT Coğrafya (1)

Düşün Yap Çözüm Merkezi 6. 8. Aşağıda bir bölgeye ait izobar haritası verilmiştir. Yer şekillerinin etkisiz olduğu kabul edilirse, Güney Yukarıda verilen izobar haritasına göre Yarım Küre’de şekildeki yüksek basınç sisteminden aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? doğan numaralanmış rüzgârlardan hangisinin hava sıcaklığını en çok düşürmesi beklenir? A) Bölgenin kuzeydoğusunda yükselici hava hareketleri görülür. A) I  B) II  C) III  D) IV  E) V B) İzobar eğrileri 4 mb aralıklarla çizilmiştir. C) Yörenin güneyine doğru sıcaklıklar artmaktadır. D) En yüksek ve en düşük basınç değeri arasındaki fark 20 mb’den fazladır. E) Kuzeydeki basınç değerleri güneyden düşüktür. 7. I II Deniz Gündüz Deniz Gece 9. Aşağıdaki haritada iki rüzgârın düz bir doğrultuda esmesi gerekirken sapma yönleri gösterilmiştir. III 60° Gece 30° Yukarıda esme ortamı gösterilen günlük yerel rüzgârlar, aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak Ekvator verilmiştir? Esmesi gereken I II III Esen A) Kara meltemi Deniz meltemi Vadi meltemi Buna göre, rüzgârların yönlerinde görülen bu B) Deniz meltemi Kara meltemi Dağ meltemi sapmaların nedeni aşağıdakilerden hangisidir? C) Dağ meltemi Deniz meltemi Vadi meltemi D) Kara meltemi Deniz meltemi Dağ meltemi A) Yer şekillerinin uzanışı E) Deniz meltemi Dağ meltemi Vadi meltemi B) Dünya'nın günlük hareketi sırasında oluşan merkez kaç kuvveti C) Yer ekseninin eğik olması D) Kara ve denizlerin farklı ısınması E) Dünya'nın şeklinin geoit olması 79

10TEST Basınç ve Rüzgârlar 1. Sürekli rüzgârlar, yeryüzünde genel hava dolaşımına 4. I bağlı olarak sürekli basınç kuşakları arasında esen rüzgârlardır. II 60° Bu rüzgârlarla ilgili olarak; III 30° I. İklim tiplerinin oluşması ve karakterleri üzerinde Ekvator etkili olurlar. IV 30° II. Yıl içinde büyük kara ve denizlerin farklı ısınması sonucu oluşurlar. Haritada numaralandırılmış yerlerden hangilerinde batı rüzgârları etkili olur? III. Yıl boyunca aynı yönden eserler. IV. Genel olarak sıcak ve kuru olarak eserler. özelliklerinden hangileri doğrudur? A) I ve II B) I ve III C) II ve III A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) II ve IV E) III ve IV D) II ve IV E) III ve IV 2. 90° 60° I 30° 0° II 30° 60° III 90° 5. Rüzgârlar oluştukları yerlerin sıcaklık ve yağış özelliklerini gittikleri yere taşırlar. Bu nedenle Ekvator Şekilde numaralandırılmış alanlarda esen rüzgârlar, yönünden esen rüzgârlar sıcaklığı arttırırken kutup aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak yönünden esen rüzgârlar ise sıcaklığı düşürür. verilmiştir? Buna göre, aşağıdaki rüzgârlardan hangisi sıcaklığı artırmaktadır? A) Kış musonları B) Kara meltemleri I II III C) Mistral D) Etezyen A) Alizeler Batı rüzgârları Kutup rüzgârları E) Batı rüzgârları B) Kutup rüzgârları Alizeler Batı rüzgârları C) Batı rüzgârları Kutup rüzgârları Alizeler D) Alizeler Kutup rüzgârları Batı rüzgârları E) Batı rüzgârları Alizeler Kutup rüzgârları 3. Sıcak yerel rüzgârlar, Akdeniz Havzası’nda sıcak çöller 6. Meltem ve muson rüzgârlarının ortak özellikleri üzerinden esen kuru ve sıcak rüzgârlardır. arasında; Aşağıdakilerden hangisi, bu rüzgârlardan biri I. yağış oluşturmaları, değildir? II. termik kökenli olmaları, III. yön değiştirmeleri, IV. etki alanlarının dar olması unsurlarından hangileri yer alır? A) Leveche  B) Hamsin  C) Bora A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) Sirokko E) Samyeli D) II ve IV E) III ve IV 80 Coğrafya

Çözüm Merkezi Full Yap 7. Aşağıda dört rüzgârın bazı özellikleri verilmiştir. 9. •• Her iki yarım kürede 30° enlemi üzerindeki dinamik Yukarıdaki haritada gösterilen alanlarda mayıs ve yüksek basınç alanından Ekvator üzerindeki termik ekim arası dönemde okyanus üzerinde hızla ısınan alçak basınç alanına doğru eserler. havanın yukarı doğru yükselmesiyle oluşan ve hızları saatte 200 km'ye ulaşan rüzgârlar •• Dağ yamacı boyunca yükselerek soğuyan hava aşağıdakilerden hangisidir? kütlelerinin diğer yamaçta alçalırken ısınmasıyla A) Alizeler oluşan rüzgârlardır. B) Yaz musonları C) Tropikal siklonlar •• Gece ve gündüz arası sıcaklık farkına bağlı olarak D) Sirokko rüzgârları ortaya çıkan rüzgârlardır. E) Meltem rüzgârları •• Kara ve denizlerin mevsimlik ısınma farkına bağlı olarak oluşan mevsimlik basınç alanları arasında oluşan rüzgârlardır. Aşağıdakilerden hangisi bu rüzgârlardan biri değildir? A) Musonlar  B) Meltemler  C) Batı rüzgârları D) Alizeler E) Föhn rüzgârları 8. Dağ yamacı boyunca yükselen hava kütlesi her 100 met- 10. rede ortalama 0,5°C soğurken, dağın diğer yamacında alçaldığında her 100 metrede 1°C ısınır. Föhn rüzgârları bu şekilde oluşur. Buna göre yukarıdaki dağ yamacında K ve L Haritada esme yönleri gösterilen muson noktalarındaki sıcaklık değerleri, aşağıdakilerden rüzgârlarının yıl içerisinde yön değiştirmesinin hangisinde doğru olarak verilmiştir? başlıca nedeni aşağıdakilerden hangisidir? K L A) İlkbahardaki kar erimeleri B) Yer şekillerinin kıyıya paralel uzanması A) 5,5°C 21°C C) Kara ve denizlerin mevsimsel ısınma farkları B) 6,5°C 12°C D) Yer kabuğunun kırıklı olması C) 13,5°C 25°C E) Dünya'nın günlük hareketine bağlı olarak rüzgârların D) 12°C 23°C E) 12°C 25,5°C yönlerinde sapmalar olması 81

11TEST Nem ve Yağış 1. Yeryüzündeki sular buharlaşma ve terleme yoluyla 4. Mutlak nem, 1m³ hava kütlesi içerisinde ölçülen su atmosfere karışır. Atmosfere karışan bu su buharı buharının gram cinsinden miktarıdır. Mutlak nem yoğuşarak tekrar yeryüzüne yağış olarak döner. Bu yeryüzüne eşit miktarda dağılmamıştır. olayın sürekli tekrarlanması olayına su döngüsü denir. I Buna göre, su döngüsünün faydaları arasında; IV I. atmosferdeki suyun devamlılığını sağlaması, III II. yağışların yeryüzüne dengeli oranda dağılması, III. kirlenen suların temizlenmesi, Ekvator II IV. yeryüzündeki tuzlu suların oranının sürekli azalması özelliklerinden hangileri yer alır? A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) II ve IV E) III ve IV Buna göre, mutlak nem haritada numaralandırılmış yerlerden hangilerinde daha fazladır? A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) II ve IV E) III ve IV 2. Aşağıdakilerden hangisi, nemin sıcaklık üzerindeki 5. Yeryüzünde bulunan su kütlelerinin meteorolojik etkisine örnek olarak gösterilebilir? faktörlerin etkisiyle gaz hâline geçmesine buharlaşma, buharlaşma ile atmosfere karışan gaz hâldeki suya ise A) Gündüz sis yoğunluğunun geceden az olması nem denir. B) Kutuplarda buharlaşmanın az olması C) Yükselen hava kütlelerinin yağış bırakması Buna göre, aşağıdaki yerlerden hangisinde nem D) Çöllerde ve karaların iç kesimlerinde sıcaklık miktarı daha fazladır? farklarının fazla olması A) Kutuplar çevresi E) Yaz mevsimindeki buharlaşmanın kışa göre fazla B) 30° enlemlerindeki dinamik yüksek basınç alanları C) Orta kuşaktaki kara içleri olması D) Sıcak okyanus akıntılarının etkili olduğu kıyılar E) Çevresine göre alçakta kalan çukur yerler 3. Merkezler Gündüz (°C) Gece (°C) I 16 11 II 25 9 III 10 –8 6. Bağıl nemi hızla artan bir hava kütlesi için aşağıdakilerden hangisi söylenemez? IV 25 23 A) Maksimum nem miktarı azalmaktadır. V 14 0 B) Bulutluluk oranı artmaktadır. C) Nem açığı azalmaktadır. Yukarıdaki tabloda gündüz ve gece sıcaklıkları D) Buharlaşma şiddeti azalmaktadır. verilen merkezlerden hangisindeki mutlak nem E) Mutlak nemi azalmaktadır. miktarı daha azdır? Coğrafya A) I  B) II  C) III  D) IV  E) V 82

Çözüm Merkezi Öğren Yap 7. Hava kütlesinin sahip olduğu su buharı basıncının aynı 10. 1 m3 hava kütlesi içerisinde ölçülen su buharı miktarına sıcaklıktaki doymuş su buharı basıncına oranına bağıl mutlak nem, içine alabileceği en fazla nem miktarına (nispi) nem adı verilir. ise maksimum nem denir. Mutlak nem miktarının maksimum nemden az olması durumunda hava Buna göre, aşağıdaki hava kütlelerinden hangisinin kütlesinde nem açığı bulunur. bağıl neminin arttığı söylenemez? Maksimum nem Mutlak nem A) Mutlak nem miktarı hızla artan B) Sıcaklığı hızla azalan (g/m³) (g/m³) C) Soğuk karakterli bir rüzgârla karşılaşan D) Dağ yamacı boyunca yükselen 24 25 E) Buharlaşma şiddeti artan 20 20 16 15 8. Maksimum nem, 1 m³ hava kütlesinin içine alabileceği 12 toplam nemdir. 8 10 Buna göre, bir hava kütlesinin maksimun neminin 45 giderek azalması aşağıdakilerden hangisinin kanıtıdır? I II III IV V A) Nem miktarının arttığının Hava kütleleri B) Sıcak bir rüzgârla karşılaştığının C) Sıcaklığının azaldığının Buna göre, grafikteki hava kütlelerinden hangilerinde D) Dinamik hareketlere bağlı olarak alçaldığının nem fazlası vardır? E) Buharlaşma şiddetinin arttığının A) I ve II B) I ve IV C) II ve V D) III ve IV E) IV ve V 9. I 11. Bir hava kütlesinin bağıl nem oranı %100 ise o hava kütlesi doygun hâle gelir. Eğer hava kütlesinin bağıl nem oranı %100’den az ise o hava kütlesinde nem açığı vardır. Aşağıdaki tabloda beş hava kütlesinin mutlak ve maksimum nem miktarları verilmiştir. Hava Mutlak nem Maksimum nem kütleleri (g/m³) (g/m³) IV I 1,06 1,06 III II 5 4,20 V Ekvator III 8 8,36 II IV 15 15,40 V 30 26,30 Haritada numaralanmış yerlerden hangisindeki Buna göre, hangi hava kütlelerinde nem açığı hava kütlelerinin doygun hâle gelmesi için daha az bulunmaktadır? neme ihtiyaç vardır? A) I ve II B) I ve IV C) II ve V A) I  B) II  C) III  D) IV  E) V D) III ve IV E) IV ve V 83

12TEST Nem ve Yağış 1. Bağıl nem oranının azalmasıyla buharlaşma artar. 4. I II (g/m³) Maksimum nem IV Mutlak nem V 25 Ekvator III 20 15 II III IV V 10 Hava kütleleri 5 0 I Buna göre, yukarıdaki grafikte maksimum ve mutlak Haritada numaralandırılmış yerlerin nem özellikleri nem miktarları verilen hava kütlelerinden ile ilgili aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır? hangisinde buharlaşma şiddeti daha fazladır? A) I numaralı yerde mutlak nem az olmasına rağmen A) I  B) II  C) III  D) IV  E) V bağıl nem yüksektir. 2. Bir hava kütlesinin sıcaklığının artması, B) II numaralı yerde sıcak okyanus akıntılarının etkili aşağıdakilerden hangisine neden olmaz? olması mutlak nemi artırmıştır. A) Mutlak nem miktarının artmasına C) III numaralı yerde mutlak nem ve bağıl nem yıl B) Buharlaşma şiddetinin artmasına boyunca yüksektir. C) Bağıl neminin azalmasına D) Doyma noktasına yaklaşmasına D) IV numaralı yerin denize uzak olması mutlak nemin E) Nem açığının artmasına az olmasına neden olmuştur. E) V numaralı yerde maksimum nemin fazla olması nem açığının az olmasına neden olmuştur. 5. Aşağıdaki tabloda dört merkezin sıcaklık değerleri ile maksimum nem ve mutlak nem değerleri verilmiştir. 3. Merkez Maksimum Mutlak nem (g/m³) Maksimum Mutlak Yoğunlaşma Nem nem (g/m³) nem (g/m³) nem (g/m³) miktarı (g) açığı (g) K 23 L 20 15 I 2,35 2 – 0,35 M 5 N 20 21 II 4,85 5 – 0,15 20 III 9,42 8 1,42 – 20 IV 30,20 32,20 – – Bu merkezlerle ilgili olarak aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır? Yukarıdaki tabloda maksimum ve mutlak nem A) En fazla buharlaşma K’dedir. miktarları ile yoğunlaşma miktarı ve nem açığı B) L’nin bağıl nem oranı % 75’tir. verilen hava kütlelerinden hangisinde bilgi yanlışı C) M’de bağıl nem en azdır. vardır? D) N’de yağış oluşmuştur. E) Tüm merkezlerin sıcaklıkları eşittir. A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) II ve IV E) III ve IV 84 Coğrafya