หน่วย3_สารละลาย

เรื่อง สารละลาย วิจิตรพงษ์ ระพพิ งษ์ โรงเรียนเทศบาล ๑ บา้ นชะอา(ชะอาวทิ ยาคาร)

หน่วยการเรยี นรู้ท่ี 1 หนว่ ยการเรยี นรูท้ ่ี 2 วทิ ยาศาสตร์ เลม่ 1 ช้นั มัธยมศึกษาปีท่ี 2 กลมุ่ สาระการเรยี นรู้วิทยาศาสตร์ หน่วยการเรยี นรู้ท่ี 3 Slide PowerPoint_สอื่ ประกอบการสอน บรษิ ทั อกั ษรเจรญิ ทศั น์ อจท. จากดั : 142 ถนนตะนาว เขตพระนคร กรุงเทพฯ 10200 Aksorn CharoenTat ACT.Co.,Ltd : 142 Tanao Rd. Pranakorn Bangkok 10200 Thailand โทรศัพท์ : 02 622 2999 โทรสาร : 02 622 1311-8 [email protected] / www.aksorn.com

3หนว่ ยการเรียนรู้ท่ี สารละลาย ตัวชี้วัด • ออกแบบการทดลองและทดลองในการอธิบายผลของชนดิ ตวั ละลาย ชนิดตัวทาละลาย อุณหภูมิท่มี ีต่อสภาพละลายได้ของสาร รวมทง้ั อธิบายผลของความดันทม่ี ตี อ่ สภาพละลายได้ของสาร โดยใชส้ ารสนเทศ • ระบปุ ริมาณตวั ละลายในสารละลาย ในหนว่ ยความเข้มขน้ เป็นรอ้ ยละปริมาตรต่อปรมิ าตร มวลต่อมวล และมวลตอ่ ปริมาตร • ตระหนักถึงความสาคัญของการนาความร้เู ร่ืองความเขม้ ข้นของสารไปใช้ โดยยกตวั อยา่ งการใชส้ ารละลายในชวี ติ ประจาวันอยา่ งถกู ตอ้ งและปลอดภัย

สารละลาย สารเนอื้ เดยี วท่ีมอี นุภาคขนาดเล็กกว่า 10−7 เซนติเมตร ประกอบด้วยธาตุหรอื สารประกอบตง้ั แต่ 2 ชนิด ขึ้นไปผสมกนั โดยมธี าตหุ รือสารประกอบชนดิ หนง่ึ เปน็ ตัวทาละลาย ส่วนอีกชนิดหรอื มากกวา่ เป็นตัวละลาย ตัวทาละลาย ตวั ละลาย

หลักการพจิ ารณาตวั ทาละลายและตวั ละลาย ตัวทาละลายและตัวละลายอยใู่ นสถานะเดยี วกนั ตวั ทาละลายและตัวละลายอยใู่ นสถานะต่างกนั สารที่มีปริมาณมากกว่าเป็นตวั ทาละลาย เมอ่ื ผสมกนั สารละลายมสี ถานะเหมอื นสารชนดิ ใด สารน้นั เป็น ส่วนสารทมี่ ีปรมิ าณนอ้ ยกว่าเป็นตัวละลาย ตัวทาละลาย สว่ นสารท่ีมสี ถานะต่างออกไปเป็นตวั ละลาย เช่น แอลกอฮอล์ล้างแผล (ร้อยละ 70 โดยปรมิ าตร) เช่น นา้ เกลือ เอทิลแอลกอฮอล์ นา้ 30 ลกู บาศกเ์ ซนตเิ มตร เกลอื (ของแขง็ ) น้า (ของเหลว) 70 ลกู บาศกเ์ ซนติเมตร เปน็ ตัวละลาย เป็นตวั ละลาย เป็นตัวทาละลาย เปน็ ตัวทาละลาย

ตัวอย่างสารละลายในสถานะของแขง็ ทองเหลือง เหล็กกลา้ ไร้สนมิ ตวั ทาละลาย ∶ ทองแดง 60% ตวั ทาละลาย ∶ เหลก็ 74% ตัวละลาย ∶ สังกะสี 40% ตวั ละลาย ∶ โครเมยี ม 18% นกิ เกลิ 8%

ตัวอยา่ งสารละลายในสถานะของเหลว น้าเชอื่ ม น้าส้มสายชู แอลกอฮอลล์ า้ งแผล ตวั ทาละลาย ∶ น้า ตวั ทาละลาย ∶ นา้ ตัวทาละลาย ∶ เอทิลแอลกอฮอล์ ตัวละลาย ∶ นา้ ตาลซูโครส ตวั ละลาย ∶ กรดแอซีตกิ 70% (นา้ ตาลทราย) ตัวละลาย ∶ นา้ 30%

ตัวอยา่ งสารละลายในสถานะแกส๊ อากาศ แกส๊ หุงตม้ ตวั ทาละลาย ∶ แกส๊ ไนโตรเจน 78% ตวั ทาละลาย ∶ โพรเพน 70% ตวั ละลาย ตวั ละลาย ∶ บวิ เทน 30% ∶ แกส๊ ออกซิเจน 21% และแกส๊ อนื่ 1%

สภาพละลายไดข้ องสาร ความสามารถในการละลายได้ของตัวละลายในตวั ทาละลายจนเป็นสารละลายอม่ิ ตวั ณ อณุ หภมู หิ นึง่ ๆ การละลายของสารบางชนิดที่อุณหภูมิตา่ งๆ ชนิดของสาร สภาพละลายได้ของสารในหนว่ ยกรัมในนา้ 100 กรัม ณ อุณหภมู ิต่างๆ โซเดยี มคลอไรด์ 0℃ 20℃ 60℃ 100℃ โซเดยี มไนเตรต โพแทสเซียมไนเตรต 35.7 36.0 37.3 39.2 ลิเทยี มคารบ์ อเนต แคลเซียมคลอไรด์ 74.0 87.6 122.0 180.0 13.9 31.9 106.0 245.0 1.5 1.3 1.0 0.70 60.0 76.0 137.5 −

อุณหภูมิ ชนดิ ของ • ตวั ละลายทเี่ ปน็ ของแขง็ / ของเหลวละลายได้ ปัจจยั ท่ีมผี ล ตัวทาละลาย มากขนึ้ เม่ืออณุ หภูมิสงู ข้นึ ตอ่ การละลายของสาร • ตวั ทาละลายแต่ละชนดิ ละลายตัวละลายชนิด • ตัวละลายที่เป็นแกส๊ ละลายไดน้ อ้ ยลง เดยี วกันไดแ้ ตกตา่ งกนั เมื่ออุณหภูมิสูงข้นึ การคน การเขยา่ ขนาดของ การปน่ั เหวี่ยง ตวั ละลาย • ทาให้อนภุ าคเคลอื่ นทเ่ี ร็วขึ้น จงึ เกิดการละลาย • ตัวละลายทม่ี ขี นาดเลก็ ละลายไดเ้ รว็ กว่าตัวละลายทมี่ ี ได้ดีขน้ึ ขนาดใหญ่ เนอื่ งจากมีพนื้ ทีผ่ วิ สัมผสั มากกว่า ความดนั • มผี ลตอ่ ตวั ละลายท่เี ปน็ แก๊สเทา่ น้ัน เม่ือความดนั สงู ขึน้ ตวั ละลายละลายในตัวทาละลาย ไดม้ ากข้ึน

ความเขม้ ข้นของสารละลาย คา่ ท่แี สดงปรมิ าณตัวละลายท่ลี ะลายในตวั ทาละลายหรอื สารละลาย 12 3 รอ้ ยละโดยมวล ร้อยละโดยปริมาตร ร้อยละโดยมวลตอ่ ปริมาตร หน่วยความเขม้ ข้นทบ่ี อกถึงปรมิ าณ หนว่ ยความเขม้ ขน้ ทบี่ อกถงึ ปริมาณ หนว่ ยความเขม้ ข้น ตัวละลายเปน็ กรมั ตวั ละลายเปน็ ลกู บาศกเ์ ซนติเมตร ทบ่ี อกถึงปรมิ าณตวั ละลายเปน็ กรมั ทลี่ ะลายในสารละลาย ทล่ี ะลายในสารละลาย ทลี่ ะลายในสารละลาย 100 กรมั 100 ลกู บาศก์เซนตเิ มตร 100 ลกู บาศกเ์ ซนตเิ มตร

การใช้สารละลายในชวี ิตประจาวนั น้าสม้ สายชู แอลกอฮอล์ล้างแผล น้ายาลา้ งเลบ็ ทนิ เนอร์ • นา้ เป็นตวั ทาละลาย กรดแอซตี กิ เปน็ • เอทิลแอลกอฮอล์เปน็ ตวั ทาละลาย • แอซีโตนเปน็ ตวั ทาละลาย น้าเปน็ • โทลูอีนเป็นตวั ทาละลาย เอสเทอร์ ตวั ละลาย น้าเป็นตวั ละลาย ตัวละลาย คีโตน และแอลกอฮอล์เป็นตัวละลาย • มีความเขม้ ขน้ ร้อยละ 4-18 โดย • มีความเข้มขน้ รอ้ ยละ 70 โดย • มีความเขม้ ขน้ รอ้ ยละ 80 โดย • ถกู ใชเ้ ป็นตวั ทาละลายสารเคมอี ืน่ ๆ ปริมาตร ปริมาตร ปริมาตร เช่น สีทาบา้ น นา้ หมึก และใช้ทา ความสะอาดคราบสกปรกจากน้ามนั • มีฤทธ์กิ ัดกรอ่ นทาให้ระคายเคือง • มคี วามเป็นพิษตา่ แต่ทาให้เกดิ และสี เนอ้ื เยื่อตา่ ง ๆ กดั กร่อนโลหะและ การระคายเคืองเยื่อบุทางเดินหายใจ พลาสตกิ และดวงตา • เป็นพิษตอ่ ระบบทางเดนิ หายใจ ทางเดินอาหาร ผวิ หนัง และดวงตา

การใชส้ ารละลายในชีวิตประจาวัน นา้ เกลอื แก๊สหงุ ตม้ สารทาความสะอาด สารเคมีกาจดั ศัตรูพืช • น้าเป็นตัวทาละลาย โซเดียมคลอไรด์ • โพรเพนเป็นตัวทาละลาย บิวเทน • มกี รดไฮโดรคลอริกหรอื กรดซลั ฟวิ รกิ • ใชน้ ้าเปน็ ตัวทาละลายเพอ่ื ทาให้ เป็นตัวละลาย เป็นตวั ละลาย เป็นตัวละลาย เจือจางก่อนใช้ เนื่องจากประกอบ ดว้ ยสารเคมอี ันตราย เช่น ดดี ที ี • ใชท้ ี่ความเข้มขน้ รอ้ ยละ 0.9 โดยมวล • มอี ัตราส่วนโพรเพน : บิวเทน • มฤี ทธ์กิ ัดกรอ่ นผวิ หนังและเนื้อเยื่อ ตอ่ ปริมาตร เพือ่ ปรับสมดุลเกลอื แร่ใน เท่ากับ 70 : 30 จึงใช้ท่ีความเข้มขน้ ต่า • มคี วามเปน็ พษิ ตอ่ ส่ิงมีชีวติ และ ร่างกาย และท่ีความเข้มข้นรอ้ ยละ สงิ่ แวดล้อม 15 โดยมวลต่อปริมาตร เพื่อเป็นยา • ใช้เป็นเช้ือเพลิงหุงตม้ ในครวั เรอื น ระบายหรอื ยาแก้ท้องผกู โรงงานอุตสาหกรรม และเช้ือเพลงิ ในยานพาหนะ