ไล่ตงจิ้น ลูกขอทานผู้ไม่ยอมแพ้ต่อชะตาชีวิต

เสรมิ ความ : ตํารวจที่อยู่เวรยามย่านสถานีรถไฟไถจง ปอู มทาง หลวงเฟิงหยวนและสถานีขนส่งจา้ งฮวา่ ในปี 1967 คงไม่มีใครไม่รจู้ ักเดก็ ขอทานที่ช่อื ―อาจ้ิน‖ ช่วงนั้นผมหากนิ อยแู่ ถวน้ี ถูกจบั ไปขงั ก่หี นก็แทบจะ นับไม่ถ้วน ผมคุ้นเคยกับห้องฝากขงั บนโรงพกั ดพี อ ๆ กบั ห้องครวั ในบ้านผม เลยทีเดียว ตอนท่ี 28 รางวลั ใบแรก ทุกวนั ตอนเช้า กอ่ นจะลุกขน้ึ สะพายกระเปา฻ ไปโรงเรยี น ผมมักจะรู้สึก วา้ วุ่นใจเหลือเกิน ผมชอบเรยี นหนงั สอื ผมชอบคณุ ครู ในช่วงทเ่ี ราเรร่ อ่ นกนั อยู่ ผมก็ มกั จะแอบยอ่ งเข้าไปในโรงเรยี นไม่รูก้ ค่ี รง้ั ตอ่ กีค่ รัง้ ได้แต่ชะเง้อมองผา่ น หนา้ ตา่ งเข้าไปดนู ักเรียนทีก่ าํ ลงั เรยี นหนงั สือดว้ ยความอิจฉา แตท่ กุ วนั ที่ไป โรงเรียน ผมมกั จะถูกนกั เรียนรุ่นพท่ี ่ีเกเรรุมแกลง้ ขวางทางผมไว้ แลว้ ก็พูดจา เยาะเย้ยถากถางหัวเราะดถู ูกผมสารพดั คําพดู บาดหเู สยี ดแทงใจเหลา่ นแี้ ทบ จะทาํ ให้ทํานบความโกรธของผมทลายลงมาอยู่หลายครัง้ แตผ่ มกต็ อ้ งอดทน ไว้เพื่อจะได้ไม่ไปโรงเรยี นสาย ผมได้แตก่ ม้ หัวลงพูดขอโทษพวกเขาอยู่ซํา้ แล้วซ้ําเลา่ และขอร้องให้พวกเขาปล่อยผมไป พอตกดึก นึกยอ้ นถึงการถกู เหยยี ดหยามที่เกิดข้นึ ในตอนกลางวนั ที ไร กร็ ู้สึกปวดใจทนี น้ั ผมรัวกาํ ป๎น้ ลงที่อกของตวั เอง แล้วซกุ ตัวลงรอ้ งไห้ใต้ ผา้ ห่ม วันหนึ่งที่โรงเรียน คณุ ครเู ฉินเม่ยี วเรียกผมเขา้ ไปพบ แลว้ พูด 101

วา่ ―อาจ้ินตามซอกหขู องเธอ แล้วก็ท่คี อของเธอนะ่ มแี ตค่ ราบสกปรกทั้งนนั้ เลย มือเทา้ ก็ดําป๋ีเลย กลบั ไปบ้านอาบน้าํ ถูตวั ใหส้ ะอาดนะ รู้ไหม‖ ผม หนา้ แดงขน้ึ มาทันที ดีทคี่ ณุ ครูผู้เอาใจใสผ่ มพดู ดว้ ยเสียงท่เี บาราวกบั กระซิบ นักเรียนคนอ่ืนจงึ ไมไ่ ดย้ ิน แตก่ ระนั้นผมกย็ ังรู้สึกอับอายมากอยู่ดี เมื่อกลับถึงบา้ น ผมกร็ บี ไปยืมกระจกคนขา้ งบา้ นมาสอ่ งดตู ัวเอง ทนั ที นบั เปน็ การส่องกระจกครัง้ แรกในรอบสบิ กวา่ ปที ่ผี ่านมา พอมองเห็น ตวั เองในกระจกแลว้ กต็ อ้ งสะดงุ้ สุดตัว ผมถอดเสื้อผา้ ออก ใช้กระจกส่องดู ตามซอกมมุ สว่ นตา่ ง ๆ ของรา่ งกาย แล้วก็ถึงกบั ร้องไหอ้ อกมา นใ่ี ชผ่ มหรือ ใชผ่ มจริง ๆ น่ะหรือ ฟน๎ สีเหลอื งจัดจนเป็นคราบดาํ สกปรกท้งั ท่หี ู คอ หลัง และก้นก็มีแตค่ ราบไคลสกปรกจบั ตวั กนั เป็นแผน่ ๆ คงจะตอ้ งใช้คําวา่ ―ชีวิตเป้ือนฝุน‖ จริง ๆ ก็สิบกว่าปมี านี้ บา้ นเราไม่ เคยได้อาบน้าํ เลยสกั ครั้ง สองสามอาทิตยเ์ ราจึงจะใชผ้ า้ ขาด ๆ ชุบนํา้ หมาด ๆ เช็ดตวั กนั สกั ครั้งหน่งึ เวลาเช็ดนัน้ แม่แตเ่ สอ้ื ผ้าก็ไมต่ อ้ งถอดออก บนหวั เรา มแี ต่เหาเต็มไปหมด ตัวกม็ ีแต่เห็บ คันกนั จนแทบทนไมไ่ หว เวลาคนั มาก ๆ กจ็ ะเอาตวั ถไู ปไถมากับกําแพง หรือบางทีกโ็ กนหัวกันท้ังบ้านเสียเลย ผมจาํ ได้ว่าคร้งั หนึ่งขณะทผ่ี มขอทานและก็เกาตามเน้ือตัวไปดว้ ย นน้ั มีคุณนายคนหนึ่งกาํ ลงั จะเอาอาหารมายน่ื ให้ผม พอเธอเห็นผมเกานนู่ เกานีไ่ ม่หยุด กถ็ ามผมด้วยความอาทรว่า ―นี่ไม่ได้อาบน้าํ มานานเทา่ ไรแลว้ จะ๊ หนู‖ ผมยกมอื ขึ้นชสู ามน้วิ ออกมาให้เธอดู คณุ นายเหน็ ดงั นี้ก็อทุ าน ออกมาอยา่ งตกใจวา่ ―หา! สามเดอื นเชียวหรือ‖ ผมสา่ ยหน้า ―ไม่ใช่ ครับ คงจะสามปีได้แลว้ มงั้ ครบั ‖ คุณนายตกใจจนของแทบจะร่วงจาก มอื อาหงอาหารอะไรกไ็ ม่ใหผ้ มแล้ว เธอรบี หมนุ ตัวกลบั ไปปิดประตูใสห่ น้า ผมดงั ป๎ง พอตอนนก้ี ลับมานึกทบทวนดูอกี ที กเ็ ร่ิมคิดได้วา่ มินา่ เล่าผมจึงได้ โดนคนอ่ืนดูถกู ถกู รุ่นพขี่ ่มเหงรงั แก มนิ ่าเล่าจึงไม่มเี พอื่ นคนไหนอยากจะ เฉียดกรายเข้ามาใกล้ผม มิน่าเลา่ พอใคร ๆ ได้กลนิ่ ตวั ผมจงึ รบี พากันหลบลี้ 102

หนหี ่างไปโดยเร็ว ตวั ผมทีเ่ ร่ร่อนขอทานมาถึง 10 ปีเตม็ โดยไม่เคยไดอ้ าบน้ํา เลยแม้แตค่ รัง้ เดยี วทแี่ ทก้ ็มีสารรปู เป็นแบบนี้น่เี อง ผมหยิบฝอยขัดหมอ้ ขึน้ มา ขดั คราบสกปรกตามเนื้อตวั ออก ขดั จนผวิ ผมทั้งเจ็บ ทัง้ แสบ ท้ังบวม ทั้งแดงไปหมด แลว้ ก็ไมม่ ีทที ่าว่าจะสะอาด ขนึ้ แตผ่ มกย็ งั ไม่พอใจ ขดั ไปกเ็ ช็ดนํ้าตาไป นเี่ ป็นครัง้ แรกทีท่ าํ ใหผ้ มรสู้ กึ ถึงความสาํ คัญของรูปลักษณ์ของบุคคล หากผมไมร่ ้จู กั ดแู ลและเคารพ ตวั เอง แล้วใครจะใหเ้ กียรติผม หลายสปั ดาหผ์ ่านไป คุณครูใหน้ กั เรียนทกุ คนยกมือเลือกหวั หน้าชัน้ และหวั หนา้ กลมุ่ ผมได้รับเสยี งสนับสนุนจากนักเรียนท้ังห้องใหเ้ ปน็ หัวหน้า ชั้น คณุ ครูสง่ ย้ิมให้กําลังใจผม ผมก็ส่งยม้ิ ตอบกลับให้คณุ ครู ไมร่ ู้วา่ คณุ ครู จะเห็นหรือเปลา่ ว่าในรอยย้ิมของผมน้นั มคี ราบนํ้าตาแฝงอยู่ดว้ ย ผมคดิ ว่าลักษณะและความสามารถในการเป็นผู้นาํ ของผมน่าจะเป็นผล จากการทผี่ มมีชวี ิตระหกระเหินมานานกวา่ สบิ ปี การต้องตอ่ สูก้ บั ภยั ธรรมชาติ และส่ิงแวดลอ้ มอนั โหดรา้ ย ตลอดจนสัตวใ์ หญ่น้อยทุกประเภท ทาํ ให้ผม เผชญิ หน้ากับเรอ่ื งต่าง ๆ ไดอ้ ย่างใจเยน็ และเปน็ ผใู้ หญ่กวา่ คนอื่น มีความ กระตอื รอื ร้นในการทํางานแทบทุกอย่าง และการทต่ี ้องดูแลทงั้ พ่อและแม่ ตง้ั แต่อายเุ พียง 3 – 4 ขวบ จึงทําใหผ้ มเปน็ คนทมี่ คี วามละเอยี ดรอบคอบ มี น้าํ อดนํ้าทน และมนี ้าํ ใจทงั้ ยังช่วยหลอ่ หลอมใหผ้ มมีนสิ ยั เขม้ แขง็ และกลา้ หาญดว้ ย เมอ่ื ได้เป็นหัวหนา้ ชั้นความภาคภมู ใิ จน้ีกท็ ําใหผ้ มบอกกับตัวเอง ว่า ผมจะต้องพากเพียรให้มากกว่าเดมิ ถงึ ฟูาจะลิขติ ให้ผมเกดิ มาใน ครอบครวั ขอทาน แตผ่ มกจ็ ะตอ้ งเปน็ เด็กขอทานคนหน่ึงทย่ี ดื อกได้อย่างเตม็ ภาคภูมิ เวลาอยทู่ ่โี รงเรยี น ผมจะทําตวั ให้เป็นแบบอย่างแกเ่ พอื่ นใน ชัน้ ดงั นั้นช้นั เรยี นของเราจึงมกั จะได้รบั รางวลั ท่ี 1 เร่อื งความสะอาด ความ เป็นระเบยี บเรยี บร้อย ตลอดจนชนะเลศิ ในการประกวดประเภทตา่ ง ๆ แทบทุก รางวลั ดว้ ยเหตุนีเ้ องจึงทาํ ใหผ้ มกลายเป็นทีร่ กั ของเพือ่ นร่วมชั้นมากข้ึนเรื่อย 103

ๆ สว่ นตัวผมเองนัน้ ผมจะอา่ นหนงั สอื อยา่ งบ้าคล่ังทกุ วนั แมบ้ างคนื จะได้ นอนไม่ถงึ สามชว่ั โมงกต็ อ้ งตืน่ แต่ผมก็ไมเ่ คยละท้งิ โอกาสใด ๆ ทีจ่ ะทําให้ ผมไดอ้ า่ นหนังสอื ไป ในที่สุดผลการสอบวัดผลในเดอื นแรกออกมา ปรากฏวา่ ผมสอบได้ คะแนนเตม็ ทกุ วชิ า และสอบไดเ้ ปน็ ที่ 1 ของนักเรยี นทง้ั สาย ผมยงั จาํ ไดว้ ่า ในวนั ประชมุ นน้ั ครใู หญเ่ ป็นผยู้ นื มอบรางวัลอยู่ท่ีหนา้ เวที ตอนที่ครใู หญ่ ประกาศว่า ―ขอเชญิ เดก็ ชายไล่ตงจิน้ ประถมหน่ึง หอ้ ง ข. ใหอ้ อกมารบั รางวัล‖ ผมตืน่ เต้นดใี จจนตวั สั่น ขนลุกซไู่ ปทง้ั ตวั ผมอยากจะตะโกน ออกมาเหลอื เกินวา่ ―ผมเองครบั ! ผมเอง! ผมเองครบั !‖ ผมว่งิ ออกไปรับ เกียรติบตั รและรางวลั ด้วยความปลาบปลม้ื ในวนิ าทที มี่ อื ผมได้สัมผัสกบั เกยี รติบตั รนั้น ผมรูส้ กึ ราวกับถูกไฟฟาู ช็อต มือผมส่นั จนแทบจะถือเกียรติบัตรบาง ๆ แผน่ นน้ั เอาไวไ้ มไ่ หว นํา้ ตา ร้อนผ่าวหยดลงบนเกยี รติบัตร ที่ 1! ท่ี 1! ผมทําไดแ้ ลว้ ผมทาํ ไดแ้ ล้วจรงิ ๆ วนั เวลาแห่งความพากเพยี ร ทส่ี ูอ้ ดทนยืนท่องหนังสอื อยขู่ ้างถนน คกุ เข่า ทาํ การบ้านกบั พืน้ ดินอนั แสนขรุขระ ความอุตสาหะของผมไมไ่ ดส้ ญู เปลา่ เลย ผมสอบได้ที่ 1 แลว้ ตอนทผ่ี มกําลังหันตัวกลบั ลงจากเวทนี นั้ คณะครอู าจารยแ์ ละนกั เรียน ทงั้ โรงเรยี นตา่ งกค็ ึกคักกันสดุ ขีด เสียงปรบมอื แสดงความชนื่ ชมดงั สน่นั หว่นั ไหว ในโรงเรยี นเลก็ ๆ แห่งนแี้ ทบไม่มีใครไมร่ ูส้ ภาพครอบครวั ของ ผม ผมรวู้ า่ พวกเขากําลงั เอาใจช่วยผม ไมเ่ พยี งแต่เฉพาะเร่ืองเรยี น เทา่ น้นั แต่ยังชว่ ยใหก้ ําลงั ใจผมใหม้ ีพลงั ใจทจ่ี ะตอ่ สู้กับชวี ิตในวนั ข้างหนา้ ด้วย วันน้ัน ระหวา่ งทผ่ี มเดินอย่ใู นโรงเรียน คุณครทู ่เี ดินผ่านไปมาก็จะเข้า มาตบไหล่ชมเชยผม รุ่นพี่บางคนทย่ี ืนอย่ทู ร่ี ิมระเบยี งชน้ั บนกย็ กน้ิวหวั แมม่ อื ให้ ความรู้สึกน้ี แค่คาํ ว่า ―ปีติ‖ บรรยายได้ไมห่ มดหรอก 104

แต่แล้วความปรดี าของผมกค็ ่อย ๆ ลดจางลง พอหมดชั่วโมง เรียน เลกิ เรยี น ระหว่างเดินกลบั บ้าน เมอื่ นกึ ถึงวา่ ทง้ั พอ่ และแม่ตา่ งกไ็ ม่รู้ หนงั สอื แลว้ จะมใี ครมารว่ มแบ่งป๎นความสุขความยินดคี ร้งั น้ดี ว้ ยกันกบั ผม เลา่ ผมกอดเกยี รตบิ ตั รไวแ้ น่น ยนื มองดแู มท่ ก่ี าํ ลงั นงั่ เล่นดนิ ทรายอยทู่ ี่ พนื้ บ้าน ผมรูส้ ึกสะทอ้ นใจขึน้ มาทนั ที เกยี รติบตั รใบนีก้ ค็ งเป็นเพยี งแค่เศษ กระดาษธรรมดา ๆ ใบหน่ึงสาํ หรบั แม่เทา่ นนั้ ผมยน่ื มอื ออกไป แลว้ ก็เปลี่ยน ใจมาทันที เกียรตบิ ตั รใบนก้ี ็คงเป็นเพียงแคเ่ ศษกระดาษธรรมดา ๆ ใบหนึง่ สาํ หรบั แม่เทา่ นน้ั ผมย่นื มอื ออกไป แลว้ ก็เปลีย่ นใจหดกลบั เข้ามา ใบหนา้ ปราศจากรอยยิม้ ใด ๆ ผมเดนิ เขา้ มาชดิ พอ่ ดว้ ยความหวังที่เปน็ เหมอื นฟาง เสน้ สุดท้าย พดู ขึน้ อย่างระมัดระวังว่า ―พ่อครับ พอ่ ลองจบั กระดาษแผน่ นีด้ สู ิครับ...‖ พ่อคลําดอู ยู่นิดหนึง่ ก่อนจะเงยหน้าขน้ึ อย่างสงสยั ―พอ่ ครบั น่ีเป็นเกยี รติบัตรนะครบั เป็นใบประกาศผลสอบได้ที่ 1 ของ ผมไงครับพ่อ‖ ผมพูด แม้แต่จะตอบว่า ―ออื ‖ สกั คาํ กย็ งั ไมม่ ี พอ่ ใช้ไมเ้ ทา้ ประคองตัวลุกขึ้น ยืนชา้ ๆ ผมคดิ วา่ พอ่ นา่ จะลูบหัวผมสกั หนอ่ ย หรอื อย่างนอ้ ยก็นา่ จะพูดสกั คําว่า ―เก่งจรงิ ‖ หรอื ไมก่ พ็ ดู ว่า ―เย่ียมไปเลย‖ ก็ยังดี ผมเงยหน้าขึ้นมอง พอ่ ทา่ นกระแอมเหมอื นตง้ั ท่าจะพูด ผมรอคอยทา่ นด้วยสายตาเปยี่ ม ความหวงั ... พอ่ พดู แลว้ พ่อพูดวา่ ―รบี ไปหุงข้าวซะ เดยี๋ วตอ้ งออกไปเป็นขอทาน กนั แลว้ !‖ พดู จบพ่อก็หมนุ ตัวเดินออกจากห้องไปทันที ―ฮะ‖ ผมรอจนทา่ นเดนิ ออกไปจากหอ้ งแลว้ จึงมกี าํ ลังเปล่งคาํ นี้ ออกมาได้อย่างยากเย็น 105

ครบั ผมจะไปหุงขา้ วเด๋ยี วนี้แหละ ทาํ ไมคัดจมกู จังนะ เอาละ เดย๋ี ว ก็ตอ้ งออกไปเปน็ ขอทานเหมือนเดิมแลว้ ทําไมมนั ชา่ งเจ็บแปลบในใจอะไร เชน่ น้นี ะ ครับ ผมเต็มใจทาํ ทุกอย่างอย่แู ล้วละครบั แต่ว่าเกยี รติบตั รใบนผี้ ม จะถอื กลับมาใหใ้ ครช่นื ชม ไม่รู้วา่ ผมเกดิ มุทะลุอะไรขนึ้ มา จู่ ๆ ก็วง่ิ ออกไปนอกประตู ร้ัว น่งั คกุ เขา่ ลงกบั พืน้ สองมือประคองใบเกียรตบิ ตั รไว้ แหงนหนา้ ขึ้นมอง ฟาู แล้วผมก็ตะโกนอา่ นตัวหนงั สือทเ่ี ขยี นไว้บนเกยี รติบตั รนด้ี ัง ๆ ชดั ๆ เน้น ๆ ทลี ะตัว ―เกียรติบตั รน้ี ขอมอบเพื่อเป็นเกียรตแิ กเ่ ดก็ ชายไลต่ งจน้ิ นักเรยี นช้ัน ประถมศึกษาปที ี่ 1 หอ้ ง ข. ทสี่ อบไดท้ ี่ 1 ในการสอบคร้งั ท่ี 1 เทอมที่ 1 ปี ไต้หวนั ที่ 57‖ ―ขอมอบเกยี รตบิ ตั รไว้ ณ โอกาสนี้ เพือ่ เป็นเกยี รติและกําลงั ใจ‖ พอผมอา่ นจบรอบแรก ก็ยกแขนเส้ือข้ึนเช็ดนํ้ามกู และน้ําตา แลว้ เร่มิ อ่านอีก... ตอนที่ 29 หวั ใจสลาย วันท่ีเรยี นแคค่ รึง่ วัน ไดก้ ลับบา้ นมาตอนเทีย่ ง วันน้อี ากาศดี จรงิ ดวงอาทิตย์สาดแสงจัดจา้ ผมรบี ลากเอาท่ีนอนและผ้าปขู าด ๆ ของเรา ออกมาตากแดดบนพนื้ หวังวา่ ความร้อนของแสงอาทติ ย์จะชว่ ยทาํ ใหเ้ จ้าตัว เห็บตัวหมัดตกใจรบี กระเดน็ หนีออกไปไกล ๆ ไดบ้ า้ ง จากน้ันกร็ ีบเปลย่ี นชดุ เคร่ืองแบบนกั เรยี นออกแลว้ ไปขอทาน 106

ยังมีเวลาเหลืออยู่อีกตลอดบ่าย ในท่สี ดุ ผมก็มีโอกาสไดค้ อ่ ย ๆ เดิน สดู อากาศหายใจเสยี ที เดนิ มาจนถงึ สนามเด็กเลน่ ของหมบู่ ้าน ผมเหน็ พวก เดก็ ๆ พากนั ล้อมวงเล่นลูกข่างกันอย่างเพลดิ เพลนิ พวกเขาใช้เชือกพัน ลูกขา่ งไวก้ อ่ นแล้วก็ขวา้ งมนั ออกไป พอลูกขา่ งหมนุ ตกถึงพื้น มนั กจ็ ะหมุน ตอ่ ไปไมห่ ยดุ พวกเดก็ ๆ ท้ังกระโดดและกรีดร้องกนั อยา่ งสนุกสนาน เตม็ ที่ มินา่ เลา่ ผมจงึ ไดย้ นิ เสยี งหัวเราะกรด๊ี กรา๊ ดของพวกเขามาแตไ่ กล อยากจะลองแตะลกู ข่างนน้ั ดบู า้ งจังเลย ผมอุ้มขันขอทานคู่ชีพไวแ้ นบอก ชะงักฝีเท้าโดยไม่รูต้ ัว เฝูาจอ้ งดู เจ้าลูกข่างท่หี มุนวนไปมาตาแทบไม่กะพรบิ ตงั้ แต่เกิดมาผมยังไมเ่ คยมีของเลน่ เลยสกั ชน้ิ เดยี ว ตอนเดก็ ๆ พส่ี าว เคยเกบ็ ตกุ๊ ตาผา้ เก่า ๆ ท่เี จา้ ของทงิ้ แล้วไดต้ ัวหนง่ึ หน้าของมันท้ังดําท้ัง สกปรก ลูกตาทท่ี ําจากกระดมุ กห็ ลุดหายไปขา้ งหนึง่ เสอ้ื ผ้ากถ็ กู เจา้ ของเก่า ฉกี เสียขาดว่ิน แต่พี่สาวก็ยังรกั และหวงแหนยงิ่ นัก แมพ้ ่ีสาวจะพยายามชวน ผมเลน่ ตุ๊กตาด้วยหลายครง้ั แต่ผมกป็ ฏเิ สธเสียทกุ ครง้ั เพราะตอนนัน้ ผมรู้สกึ วา่ เดก็ ผูช้ ายเล่นตุ๊กตาแล้วดกู ระตุง้ กระตง้ิ อย่างไรชอบกล มีฉากหนึง่ ในชวี ิตทีผ่ มคงไมม่ ีวันลมื ไดเ้ ลย ทา่ มกลางลาํ แสงสุดทา้ ยของยามเย็น ผมเลน่ โยนก้อนหินแข่งกบั ตัวเองอยู่นอกบ้าน โดยพยายามโยนออกไปให้ไกลกวา่ ครั้งทแี่ ลว้ สว่ น พ่ีสาวน่งั อยกู่ ับพื้นคยุ กบั ตุ๊กตาของเธอ ยอดหญา้ แผ่วพลิ้วถูกแสงอาทิตยท์ าบ ทอจนเปล่งประกายเปน็ สที องไปทวั่ ใบหนา้ ดา้ นขา้ งของพสี่ าวกับใบหน้า มอมแมมของเจา้ ตุ๊กตานอ้ ยสะทอ้ นใส่กนั ท่ามกลางแสงอาทิตย์ยามเยน็ ความ เงยี บสงดั ปกคลมุ ไปทัว่ ทัง้ ผืนแผ่นดนิ พอรสู้ ึกตัวว่าผมกาํ ลังมองอยู่ เธอก็ เงยหน้าขนึ้ มาสง่ ย้ิมหวานใหผ้ ม โลกคงจะหยุดหมนุ แล้วแน่ ๆ แสงอาทิตย์ ในยามอสั ดงอย่างนี้ ยอดหญ้าแผ่วพล้ิวอยา่ งนี้ งามงดเช่นน้เี อง 107

แตต่ อนนนี้ ึกขึน้ มาแลว้ ทําใหค้ ดิ วา่ เจ้าตุ๊กตาทแ่ี สนจะยบั เยินตัวน้นั เปน็ เสมือนคาํ ทํานายชะตาชีวิตของพส่ี าว ผมดูพวกเด็ก ๆ เลน่ ลกู ขา่ งแลว้ กอ็ ดไม่ได้ทจ่ี ะขยบั ตวั เข้าไปใกล้ ๆ เดก็ บางคนโยนลกู ได้ไม่ดี พอขวา้ งออกไปแล้วแทนท่ลี กู ขา่ งจะหมนุ ก็ กลบั วิ่งออกไปเสยี ไกล พอผมเห็นจึงรบี วง่ิ ไปชว่ ยเก็บลูกข่างมาสง่ คนื ให้ แตพ่ วกเขากลับทําหนา้ ล้อเลียนใสผ่ ม ―ไอต้ ดู หมกึ เอ๊ย! ใครใชใ้ ห้แกไป เกบ็ มาให้‖ แหม! จรงิ เลย ๆ ทําดกี ็ไม่ไดด้ ี! ถึงจะไม่ไดเ้ ลน่ เอง แคไ่ ดด้ คู น อ่นื เล่น เท่านี้ก็ถือวา่ ดถี มไปแลว้ สําหรับผม ลกู ขา่ งที่หมนุ ไปมากเ็ หมือนกับกงลอ้ แห่งชะตาชวี ติ บางครัง้ ก็หมุน ไดร้ าบรื่นดี แตบ่ างคร้ังกห็ มุนเอยี งไปเอยี งมาทสี องทีแล้วก็กลับหยดุ เสียเฉย ๆ อย่างน้นั ชะตาคนเรากเ็ หมอื นกนั ความเปลี่ยนแปลงเกดิ ขน้ึ ได้ ตลอดเวลา เชอื กเสน้ นั้นอยูใ่ ตก้ ารควบคมุ ของมอื เรา ชะตาฟูาลิขิตไว้ แต่ สองมือเราสามารถเปล่ียนแปลงมันได้ พอคดิ ว่าแคด่ คู นเล่นลกู ข่างยังนึก เปรยี บกับสจั ธรรมชวี ติ ได้ ผมก็อดทจ่ี ะแอบยิ้มอย่างภมู ใิ จอยคู่ นเดียวไมไ่ ด้ แล้วผมกก็ า้ วเทา้ เดินเขา้ ไปอย่างไม่เกรงกลัว พดู กบั เด็กคนท่ีตวั โตก วา่ ใครว่า ―พชี่ าย ผมขอยืมเล่นลูกขา่ งบ้างจะไดไ้ หม‖ ―ไปให้พ้นเลย!‖ เขาพดู พรอ้ มกับโบกมือไล่ ―อยากเล่นแล้วทาํ ไมไม่ รจู้ ักไปซื้อมาเล่นเองละ่ ไอ้กระจอกเอย๊ ! ไอล้ กู ขอทาน! ฉนั ไมม่ ีวันให้แกยืม หรอก ไปบอกพ่อแกใหซ้ ้ือเองสวิ ะ!‖ ผมฟง๎ แล้วก็ได้แตก่ ม้ หน้าลง ช่างเถอะ การเปลย่ี นแปลงตนเองยอ่ ม งา่ ยกวา่ การเปลี่ยนแปลงผูอ้ ื่น เวลาทถี่ ูกคนอ่ืนดูถูกก็จงมมุ านะใหม้ าก กวา่ เดิม ผมก้มหนา้ ลงทอ่ งเบา ๆ ผมเคยไดย้ นิ คาํ เหล่าน้ีจากพวกผ้เู ฒา่ ที่ พดู เพ่อื ปลกุ ใจกันในงานประชมุ ตง้ั แต่สมัยทีเ่ รายังเร่รอ่ นกันอยู่แถวบา้ น นอก ตอนน้เี พงิ่ จะนึกขนึ้ มาไดว้ า่ ผมมวั แต่ห่วงเลน่ เพลนิ จนเกือบจะลืมไปว่า คนทง้ั บา้ นกาํ ลงั รอกนิ ข้าวเย็นจากผมอยู่ 108

เลิกห่วงเล่นเสยี ที รีบไปขอทานดกี วา่ ขอให้วันน้ีโชคดีดว้ ย เถอะ ถูกด่าน้อยลงนดิ มขี า้ วกินมากขน้ึ หนอ่ ย พอเดนิ มาถึงประตบู า้ นหลังหน่งึ กาํ ลังจะยกมอื ข้ึนเคาะประตูอยู่ พอดี บงั เอญิ ไปไดย้ ินเสียงผใู้ หญก่ ระซิบกระซาบกันอยา่ งมีลบั ลมคม ใน พรอ้ มกบั เสยี งหัวเราะเฮฮาอยา่ งเบิกบานใจดังก้องขึ้นตรงหวั มมุ ถนน เสยี ก่อน ในบทสนทนาท่ฟี ง๎ ดูคลุมเครอื นนั้ เหมอื นจะมชี ่ือพ่ออยูด่ ้วย ผมจึง เง่ยี หูฟง๎ ดว้ ยความตัง้ ใจวา่ ―ใช่ ๆ กล็ กู สาวของไอง้ ู่ซอ่ื นัน่ แหละ‖ ―ไดย้ นิ วา่ สวยสะเดด็ ไปเลยเหรอ‖ ―เรื่องนัน้ นะ่ ไม่ต้องพดู ถึงเลย อาทติ ย์ท่ีแล้วขา้ กเ็ พงิ่ ไปเที่ยวมา ทง้ั ซงิ ท้ังเอา๊ ะ เขาวา่ กันว่าเด็กเอา๊ ะ ๆ นบ่ี ํารุงสายตาไม่ใชเ่ รอะ ฮา่ ๆๆ‖ ―น่ี ๆ จะมวั สาํ เรงิ สาํ ราญอย่คู นเดียวไม่ไดน้ ะ เม่ือไหร่จะพาพวกเรา ไปดว้ ยล่ะ‖ ―สบายใจได้ ไว้ใจเถอะ เดย๋ี วข้าจะพาไปเอง ไว้วนั ไหนพวกเรานัดกนั สองสามคนไปสนกุ กับเธอด้วยกันกไ็ ด้‖ ฮ่า ๆ ๆ! ฮ่า ๆ ๆ! เสยี งหัวเราะสรวลเสเฮฮาประสานกนั ลอยละลอ่ งไปตามสายลม แตล่ ะ เสยี งเหมือนมีดแต่ละเลม่ ทปี่ ร่เี ข้ามากรีดหัวใจผม ผมกลั้นใจทเ่ี จบ็ ดัง่ โดนมีดกรดี กดซอ่ นไวภ้ ายใตเ้ สยี งทีค่ ําราม ออกมา ผมขบกรามแน่น ยกสองมอื ข้นึ ปิดหู ว่ิงพรวดพราดเขา้ ไปในซอย 109

แคบ ๆ แลว้ ทรุดตัวลงกับพ้นื รอ้ งไหโ้ ฮ อา!—อา! ผมกู่เสยี งขึน้ ร้องกับฟาู อยา่ งโหยหวน โอ! สวรรค์ ทา่ น หลับอยูห่ รืออยา่ งไรกัน พ!ี่ บ้านเราจนจนตอ้ งขายพไี่ ป แลว้ ยงั ถูกพวกคนมีเงินเหยียบยา่ํ เอา ถึงเพียงน้ี ช่างน่าอปั ยศอดสอู ะไรเชน่ นี้หนอ ช่างเจบ็ ปวดทรมานอะไรถงึ เพียงนี้หนอ ผมทบุ กําป้น๎ ลงกับพน้ื ด้วยความเคยี ดแคน้ ชงิ ชัง ผมแค้นจน อยากจะใหม้ มี ดี สักเลม่ ในมอื ผมจะเอาไปแล่เนื้อไอค้ นสารเลวท่รี งั แกพีพ่ วก น้ันให้ตายหมดเลย จะฆา่ พวกมนั ให้ตายหมดเลย จะแทงพวกมนั เปน็ หม่ืน เป็นพันแผลเลย พ่คี รบั ผมขอโทษ เป็นเพราะอาจิน้ ไม่ดีเอง อาจ้นิ ไม่ควรอยากไป โรงเรียนเรียนหนังสือเลย อาจิน้ เป็นน้องท่เี หน็ แกต่ วั พ่ี ผมคิดถงึ พ่ี เหลอื เกนิ ผมขอโทษ... ความเคียดแค้นและความอดสทู าํ ให้ผมกดั รมิ ฝีปากตัวเองจนแตก เยิน แต่ผมกลบั ไม่ร้สู ึกเจบ็ เลยสกั นดิ เดยี ว จากนัน้ เปน็ ตน้ มา ไมว่ ่าจะเปน็ เมื่อใดก็ตามผมจะตอ้ งมหี นงั สอื เรยี นตดิ อยู่ในมือตลอดเวลา ผมจะตอ้ ง เอาชนะตอ่ ชะตากรรมให้ได้ ผมจะต้องได้รบั เกียรตบิ ัตรมากยิ่ง ๆ ข้ึนไป อีก ผมจะต้องทําให้สวรรคเ์ ห็นให้ได้ และผมจะต้องชว่ ยพีส่ าวออกมาจาก นรกน่ันใหไ้ ด้ พคี่ รบั รอผมหนอ่ ยนะครบั ! 110

ตอนที่ 30 บ้านแสนรัก หลังจากเขา้ เรียนแล้ว เราจึงมี ―บ้าน‖ จรงิ ๆ ของเราเปน็ ครงั้ แรก พ่อหาเล้าหมูรา้ งได้เลา้ หน่งึ ที่หมู่บ้านเฉยี นจู๋ อําเภออูร่ือ ไม่รู้ เหมือนกนั วา่ เจ้าของเดมิ หนีหายไปไหนเสยี แลว้ จึงไดป้ ล่อยเลา้ หมทู ิ้งไวใ้ ห้ รกร้างเชน่ นี้ พอร้วู ่าจะไดย้ า้ ยเขา้ มาอยูท่ ีเ่ ลา้ หมู ผมกต็ นื่ เต้นเริงรา่ ไปหลาย วนั ทีเดียว แม้เพ่ือนบา้ นด้านซา้ ยของเราจะเปน็ บรรดาหมูนอ้ ยใหญ่ และ เพอื่ นบา้ นดา้ นขวาจะเปน็ พ่อววั กับแม่วัว ท้ังขหี้ มแู ละขวี้ ัวต่างสง่ กลิน่ โชย ออกมาตกี นั อย่ตู ลอดเวลา แลว้ พวกมันกย็ งั รอ้ งเสียงดังมาก ๆ แตอ่ ยา่ งน้อย ในท่สี ดุ เราก็หนีออกจากสุสานในปาุ ช้าอันนา่ สะพรึงกลัวมาไดเ้ สยี ที ถงึ เวลา กลับบ้านตอนกลางคนื ก็ไม่ตอ้ งคอยหวาดระแวงจนขวญั หนดี ีฝุอ เวลานอนผม ก็ไมต่ อ้ งคอยกลัวว่าจะถูกผอี ําอีกต่อไป ถา้ บอกว่า ―เล้าหมู‖ เป็นบา้ นของเรา ก็รสู้ กึ อบั อายอยู่สกั หนอ่ ย เพราะ ―บ้าน‖ ท่ีมพี ืน้ ท่เี จด็ ตารางเมตรนไ้ี มม่ ีประตูและหอ้ ง สว้ ม ผนงั กเ็ ก่าลอกถลอกไมน่ ่าดู พน้ื ก็ไมร่ าบเรยี บสม่าํ เสมอ แถมยังต้อง ใช้ไม่ไผล่ ําใหญ่สองลาํ คอยชว่ ยคา้ํ เอาไวไ้ ม่ให้เอียงดว้ ย บางครัง้ พอมองไปที่ ผนังดินนนั้ แล้ว ก็อดรสู้ ึกอกส่นั ขวัญแขวนขน้ึ มาไม่ได้ ต้องรบี ยกมอื ขน้ึ พนม วิงวอนต่อฟูา เพราะกลวั ว่าถา้ กลางคืนมันเกิดถลม่ ล้มลงมาจรงิ ๆ แลว้ ละ ก็ เราคงต้องพากันตายยกบา้ นแน่ กระดานไมแ้ ผ่นหนง่ึ กับหนิ ทีร่ องอยู่ ด้านล่าง ประกอบกนั เท่านกี้ ็เปน็ เตยี งนอนไดแ้ ลว้ สมาชกิ ท้งั สิบคนของครอบครวั เรานอนด้วยกันบนเตียงน้ี หัวชน เท้า เท้าชิดตวั ทกุ คนนอนเบียดยดั กนั ได้อยา่ งลงตัวพอดิบพอดี พอดีจน แทบจะขยับพลกิ ตัวไมไ่ ดเ้ ลย บ้านเราไมม่ ไี ฟฟาู ค่าํ ลงกจ็ ุดเทียนใหแ้ สง สวา่ ง แตท่ ่ีจรงิ แม้ตอนกลางวันในห้องก็ยังดูอับทึมอยูเ่ สมอ กระน้นั ทีเ่ พดาน กย็ งั อตุ ส่าห์มรี รู วั่ อยู่นบั สบิ รู ฝนตกทไี รกต็ ้องช่วยกันวง่ิ หาถว้ ยถังกะละมงั มา รองกันใหว้ ุ่นวาย นํ้าฝนหยดต๋งิ ๆ ลงมาอยู่ไมข่ าดสาย 111

และเป็นเพราะบา้ นเราไมม่ หี ้องสว้ ม ดงั นนั้ เราจึงตอ้ งหากระโถน พลาสตกิ มาใช้แทนส้วม ถา่ ยทุกขก์ ันแตล่ ะทีก็เหมน็ หง่ึ ไปทวั่ ห้อง พอใชจ้ น เตม็ กระโถนแล้ว กเ็ ป็นหนา้ ท่ีผมเอาไปเททิง้ ลงในแม่นาํ้ อยู่ทุกวนั พอตกดึกกย็ ง่ิ คกึ คักไปกันใหญ่ ทัง้ หนูและแมลงสาบต่างกอ็ อกมา ปารต์ ้ีกนั สนกุ สนาน จดี๊ ๆ ๆ จา๊ ด ๆ ๆ บางครง้ั เหมอื นมปี ระชุมด่วน เพราะ ฟง๎ ดูร้อนรนและพร้อมเพรียง บางครัง้ เหมือนพวกมันกําลงั เล่นเกมกัน กรีด เสียงรอ้ งกนั เสียงสงู ๆ ต่ํา ๆ เด๋ียวตัวนัน้ รอ้ งทตี วั นรี้ ้องที มีบางคร้งั ทเี่ ราได้ ยินเสยี งดงั ―ตุ๊บ!‖ จากนน้ั ตามดว้ ยเสียงครวญครางดัง ―จด๊ี - - จาจา จา‖ นึกวา่ อะไร ทีแ่ ท้เป็นเพราะพวกหนเู ล่นกนั สนุกไปหน่อย กเ็ ลยหล่นลง มาจากหลังคา ผมกบั น้อง ๆ นอนกนั อยูบ่ นเตยี ง เหน็ แล้วกอ็ ดหวั เราะกนั จน ท้องคดั ทอ้ งแขง็ ไม่ได้ บางครง้ั ขนาดกลางวนั แสก ๆ พวกหนูกย็ งั อตุ สา่ หอ์ อกมาเยย่ี มเยียน เที่ยวเลน่ พ่อพยายามเงยี่ หฟู ง๎ วา่ เสยี งมันมาจากทางไหน แล้วกใ็ ช้ไมไ่ ผส่ มุ่ ตไี ปทว่ั ผา่ นไปเป็นอาทติ ย์พ่อก็ยังตีไม่ได้เลยสกั ตัว พอ่ โมโหจนยอมลงทนุ ควักเงินซื้อเหล็กดกั หนมู าดักไวต้ รงมมุ ห้อง ครงั้ หน่งึ ผมไม่ทนั ระวงั จงึ ไป เหยยี บโดนกับดักเข้า เจบ็ จนตะโกนลัน่ ว่า ―โดนหนีบแลว้ ! โดนหนีบ แล้ว!‖ แล้วผมก็เจบ็ เสียจนรอ้ งไม่ออกอีก ฝุายพ่อผมเข้าใจวา่ กับดกั หนบี โดนหนเู ขา้ กต็ ื่นเต้นดอี กดใี จใหญ่ รบี บอกผมว่า ―หนีบโดนแล้วเรอะ ดีจริง เชียว อาจิ้น แกไปจบั มาให้พอ่ ทซี ิ เด๋ียวพ่อจะสั่งสอนมนั เสียหนอ่ ย ตอ้ ง เอาไปล้างนํา้ ก่อน แลว้ ค่อยเอามายา่ งไฟ‖ ผมร้องขึน้ อยา่ งทรุ นทรุ า ยา่ ―โธ่! พ่อ ท่โี ดนหนีบนะ่ เท้าผมตา่ งหาก!‖ แม้จะย้ายบ้านใหม่ แต่ชีวติ ผมก็ไมไ่ ดเ้ ปลี่ยนแปลงไปจากเดมิ สัก เท่าไร พอนักเรียนทกุ คนขึ้นชนั้ ประถมปที ่ี 3 ก็ตอ้ งเรม่ิ ห่อข้าวไปโรงเรียน เอง พ่อกับแมห่ ุงขา้ วไมเ่ ป็น ผมจงึ ตอ้ งชว่ ยเหลือตัวเอง ซง่ึ ข้าวปิ่นโตของ ผมมักจะมีแต่ขา้ วเปลา่ เป็นส่วนใหญ่ บางครัง้ ขา้ วแฉะจนแทบจะเละเป็น ข้าวตม้ อยู่แล้ว บางคร้งั หงุ นานเกินไปข้าวกแ็ ขง็ จนแทบจะกลายเปน็ ขา้ วตังไป 112

เสียหมด พอถึงเวลากินขา้ วกลางวนั เพอ่ื น ๆ กม็ ักจะขยบั เก้าอ้ีเข้ามาล้อมวงกนิ ข้าวดว้ ยกัน เด็กนกั เรยี นชายบางคนทซี่ กุ ซนหนอ่ ยมกั จะแย่งกนิ กบั ข้าวใน ป่ินโตของเพอ่ื นคนอื่นไปท่ัว ส่วนผมกลัววา่ เพอื่ น ๆ จะเห็นข้าวในป่ินโต จึง เปิดฝาปิน่ โตขนึ้ เพียงครึง่ เดียวเทา่ นน้ั แล้วก็รีบตัง้ หนา้ ตั้งตากินเงยี บ ๆ คน เดยี วให้หมดไป ดีทผี่ มเป็นหวั หน้าชนั้ ตดิ ตอ่ นานถงึ หกปี ประกอบกับทีป่ กติ ผมเปน็ คนคอ่ นขา้ งเคร่งขรึมอยู่แลว้ ดงั นั้นต่อให้เพอ่ื น ๆ จะซนขนาดไหนกไ็ ม่ มีใครกล้าเขา้ มาแหย่ผม บางครัง้ ผมเคยแอบมองในป่ินโตของเพอ่ื น ๆ เห็นมที ง้ั ปลา ไข่ หรอื ไม่ก็ผัดผักสีเขียว ๆ เหน็ แลว้ ก็อดอจิ ฉาไมไ่ ด้ ยงิ่ ได้ยินเพือ่ น ๆ บ่นกันเสมอวา่ ―เฮอ้ ! เบอ่ื แม่จริง ๆ เลย กร็ อู้ ยู่ว่าเราไม่ชอบกนิ ปลา ดู สิ ยงั จะห่อปลามาให้อีก‖ ―ว้า! หมยู ่างซอสอกี แลว้ กินติด ๆ กันมาสามวนั แล้วนะเน่ยี ‖ พอก้มดขู ้าวเปลา่ ในปนิ่ โตของตวั เอง ก็อดนึกขน้ึ มาไมไ่ ด้ว่า นี่ คอื ขา้ วเปลา่ ที่แลกมาจากการขายตัวของพี่สาว ผมปวดแปลบขนึ้ ที่หวั ใจจน แทบจะกนิ ข้าวตอ่ ไม่ลง รีบเก็บปิน่ โตขึ้น แลว้ ก็วงิ่ ไปนั่งซมึ ใต้ต้นไมข้ า้ งสนาม กฬี าอยู่คนเดยี ว ผมบอกกบั ตวั เองอยูต่ ลอดเวลาว่า ไม่ไดก้ ินของดี ๆ ก็ไมเ่ ห็นเปน็ ไร เลย ยงั ไงชีวิตกต็ ้องดําเนนิ ต่อไป แต่ก่อนกบั ข้าวเน่าบูดยงั ไงก็ต้อง กนิ ตอนนม้ี ขี า้ วเปล่าให้กินอยา่ งน้ีแลว้ ยังจะไมพ่ อใจอกี หรอื ตอ่ มาเมอ่ื สถานการณเ์ รม่ิ ดขี ้ึน ผมก็จะเจยี วไข่หรือไมก่ ็ใชน้ าํ้ มันหมกู บั ซอี วิ๊ คลกุ ข้าวมากนิ บา้ ง เท่าน้ีก็นบั ว่าเปน็ ข้าวห่อที่ปน่ิ โตทีห่ รหู ราทสี่ ุดแลว้ สําหรับผม แน่นอน ค่าเลา่ เรียนก็นบั เป็นปญ๎ หาหนักอกอีกปญ๎ หาหนง่ึ ตลอด ระยะ 12 ปีของการศึกษาน้ัน ผมเรียนดว้ ยทนุ เรยี นดีตลอดมา บางครง้ั ยงั ต้องเอาเงนิ ทนุ การศึกษามาแปลงเปน็ ค่าใชจ้ า่ ยในครอบครัวก่อนด้วยซํ้า 113

ไป รอจนใกล้จะจา่ ยคา่ เทอมนัน่ แหละ ผมถงึ จะเร่ิมมาน่งั กลุ้มใจ หลายคร้ัง หลายหนทวี่ ติ กจนต้องร้องไหใ้ นคนื กอ่ นท่ีจะถึงวนั จ่ายคา่ เทอม ด้วยไม่ร้วู ่า หนทางขา้ งหนา้ จะทาํ อย่างไรต่อไป สุดทา้ ยกเ็ ดอื ดรอ้ นพอ่ ไปหยิบยมื คนใน บา้ นโนน้ นดิ บ้านน้หี นอ่ ยมาโปะ ๆ รวมกนั เขา้ ดที ี่พ่อตรวจจับชีพจร วนิ จิ ฉยั โรค และเขียนใบสง่ั ยาใหค้ นในหมบู่ ้าน อยบู่ อ่ ย ๆ ดงั นนั้ การหยบิ ยมื เงนิ จงึ ไม่ใช่เร่ืองลาํ บากอะไรนกั ท้งั น้ผี ม อยากจะขอบพระคุณคณุ หลนิ เหวยซงและภรรยา แห่งหมบู่ ้านอู่กวง อําเภอ อูรื่อ ไว้ ณ ที่น้ี ท่ีทา่ นได้มอบทุนการศึกษา ซึง่ ชว่ ยให้ผมรอดพ้นจาก อุปสรรคความทุกข์ยากนานปั การมาด้วยดี ปกตเิ ราไม่เคยได้กินอ่มิ กนั อยู่แล้ว ―การเฉลมิ ฉลองเทศกาล‖ กย็ งิ่ ไม่ ตอ้ งพูดถึงใหญเ่ ลย แม้จะเจ็บปวดอยู่บ้าง แตก่ ต็ อ้ งพยายามบงั คบั ตวั เองให้ ชินให้ได้ สมยั เรียนอยู่ชน้ั ประถมปที ี่ 5 ในวันก่อนวันเทศกาลไหว้บ๊ะจ่างหนึ่ง วนั จู่ ๆ คณุ ครกู เ็ รียกช่อื ผมขึน้ มาในห้องเรียน แลว้ บอกวา ―หวั หน้าชนั้ เธอ ชว่ ยไปหยบิ หนังสอื คณติ ศาสตรบ์ นโตะ๊ ในห้องพักครูมาใหห้ นอ่ ยสิ‖ ผมเป็น หัวหน้าชน้ั ตดิ ตอ่ กนั มาหลายปี และมักจะมหี นา้ ที่ช่วยหยบิ น่นั ถอื น่ใี หค้ ุณครู อยู่เสมอ จึงไม่ไดแ้ ปลกใจอะไร พอส่งหนงั สือใหค้ ุณครเู สรจ็ ก็หันหลังจะ กลบั มานัง่ ท่ีเดิม เพอ่ื นนักเรียนคนหนง่ึ ในชนั้ หันมามองผม ขอบตาแดง เรื่อ ผมคิดว่าเขาคงจะไมส่ บาย แล้วก็ไมไ่ ด้คดิ อะไรมากอีก พอเลกิ เรียนวันตอ่ มา หลังจากทีน่ ักเรยี นคนอืน่ ทยอยออกจาก หอ้ งเรียนไปหมดแล้ว คุณครูก็เรียกผมใหเ้ ข้าไปหาที่โต๊ะ แลว้ หยิบสิง่ ของท่ี หอ่ ด้วยหนังสือพมิ พ์ห่อใหญใ่ ส่มือผม พอเปิดออกก็ไดก้ ลิ่นขนมบะ๊ จา่ งหอม ฉยุ มีท้งั ชน้ิ ใหญช่ นิ้ เลก็ ทง้ั ไสเ้ ค็มไส้หวานไมเ่ หมอื นกนั เลยสกั ชิน้ ผมกล้นั นํ้าตาไวไ้ ม่ให้ไหลออกมา เงยหน้าขึน้ มองครูตาไม่ กะพริบ แล้วครูก็บอกว่า ―ขนมบ๊ะจ่างเหลา่ น้เี ปน็ นาํ้ ใจจากเพือ่ น ๆ จ๊ะ‖ มา ตอนหลงั ผมจึงไดร้ ู้ว่า ความจริงเม่อื วานหลงั จากที่ครแู กล้งใช้ให้ผมออกไป แลว้ ครกู ็พูดกบั เพ่ือน ๆ วา่ ―นกั เรียนทกุ คนคงรูแ้ ล้วใชไ่ หมว่าบา้ นของ 114

หัวหน้าชัน้ นา่ สงสารมาก พ่อตาบอด แมป่ ญ๎ ญาออ่ น แล้วยงั มีน้อง ๆ อกี ตง้ั หลายคน พวกเขาคงไม่มีเงินหอ่ ขนมบะ๊ จ่างแน่ ๆ เลย พรงุ่ น้เี ป็นวันเทศกาล ไหว้บะ๊ จา่ ง เอาอย่างนีด้ ีไหมคะ ครูว่าเราทกุ คนชว่ ยกนั เอาขนมบ๊ะจา่ งมาฝาก หวั หนา้ ชนั้ กันคนละชิ้น ให้ครอบครัวของหวั หน้าช้ันไดฉ้ ลองเทศกาลไหว้บ๊ะ จ่างเหมอื นกันกับพวกเราดีไหม‖ แลว้ เพอ่ื น ๆ กพ็ ากนั เอาขนมบะ๊ จ่างมาฝากผมจรงิ ๆ บางคนถงึ กับยอม สละบะ๊ จา่ งที่เปน็ อาหารกลางวันของตัวเองให้ นํ้าใจห่อใหญ่นีท้ าํ เอาผม ซาบซง้ึ ใจจนแทบจะพดู อะไรไม่ออก ครจู ึงพูดขน้ึ อกี ว่า ―รบี กลับบา้ น เถอะ ครูรู้จะ๊ วา่ เธอจะพดู อะไร‖ ผมถอยไปขา้ งหลังหนึ่งก้าว แล้วกม้ ลงทํา ความเคารพครูอยา่ งขึงขงั กอ่ นจะเดนิ ทางไป แล้วนํา้ อนุ่ ๆ กไ็ หลรนิ จาก ดวงตา หลังจากเทศกาลขนมบ๊ะจา่ ง กเ็ ปน็ เทศกาลวนั ไหวพ้ ระจนั ทร์ซึ่งผมก็ ได้รับขนมไหวพ้ ระจนั ทรจ์ ากทุกคนอกี เป็นความอบอุ่นทคี่ ณุ ครมู ีให้ เป็น ความรกั ท่ีเพ่ือน ๆ แบ่งป๎นใหผ้ ม คณุ ครทู ่านนี้คอื ครเู ฉนิ ซูห้ยุ ครปู ระจาํ ชน้ั สมยั เรยี นประถม 5 และ 6 ของผม ครูผทู้ ําใหผ้ มรู้สึกและสัมผัสได้ถงึ ความรกั ความอบอุ่นระหว่างเพอื่ น มนษุ ย์และขนมบะ๊ จ่างกับขนมไหว้พระจันทรท์ ่อี รอ่ ยที่สุด ผมคงไม่มวี นั ลมื เลย ตลอดชีวิต ตอนท่ี 31 กระโดดลงรถไฟ บ่ายวันเสารไ์ มต่ อ้ งเรยี นหนังสอื ผมกบั พ่อจึงนั่งรถจกั รไอนาํ้ เตรยี มตัว ไปขอทานทต่ี ลาดโต้รุ่งโตว้ ลิ่ว น่ีเป็นการนั่งรถไฟคร้งั ท่ี 3 ของผม ผมจึงแทบจะระงับความตืน่ เตน้ ไว้ ไม่อยู่ เฝูาแตส่ งั เกตมองรถไฟท่ีเขา้ ออกชานชาลาอยา่ งละเอยี ดทกุ ขนั้ ตอน - 115

- เสียงดังกอ้ งของหวดู รถไฟ ใต้เสียงฉกึ ฉกั ๆ ของล้อรถไฟมีเสียงถอน ใจ ―อี๊ด – อ๊าด‖ ดงั ยาว ควันไฟพงุ่ ออกมา ผมมองทวิ ทศั น์นอกหน้าต่างไป ตลอดทาง แลว้ ก็คอยจดจาํ ชอ่ื สถานแี ต่ละสถานีรถไฟแล่นผา่ น เวลาผา่ นไปสักหน่งึ ชั่วโมง เรากม็ าถงึ ตลาดโตร้ ุ่งโตว้ ลิ่ว พอเลอื ก ทาํ เลไดแ้ ลว้ ผมกป็ ูเส่ือออก วางขนั เลก็ ๆ ไว้เบอื้ งหน้า ให้พอ่ นั่งคกุ เขา่ ดดี พิณร้องเพลงอยบู่ นเส่อื ทงั้ เพลง ―เฉว่ยี นซ่อื เกอ‖ และ ―ซอื เสียงฉวี่‖ ท่ี ล้วนเป็นเพลงหากินของพอ่ ท้งั น้ัน ผมคุกเขา่ นง่ั ลงข้าง ๆ ทา่ น แลว้ หยบิ สมดุ การบ้านออกมาเรม่ิ ลงมือทาํ แบบฝึกหัด ตอนนด้ี วงอาทติ ยเ์ พิ่งจะเร่มิ ตกดนิ ฟาู ยงั ไม่ทนั จะมดื เลย ผมก็เผอิญ เหลอื บไปเห็นตาํ รวจสองคนเดินมาแต่ไกล ผมตกใจแทบแย่ รบี บอกพ่อ เปน็ ―ภาษาขอทาน‖ ว่า ―ไพ่ – ซี (พอ่ ) เกย้ – เปย – เต่า (ตํารวจ มาแลว้ )‖ พูดจบผมกร็ บี ควา้ สมุดการบ้านลุกหนีไปทันที แตเ่ พราะตน่ื เตน้ เกนิ ไปจงึ ทาํ ใหส้ มดุ การบา้ นหลน่ ลงกับพื้น ผมรบี เอีย้ วตวั ลงไปเกบ็ แล้ว หลบเข้าไปยืนซ่อนตัว แอบมองดพู ่อหลังเสาใตช้ ายคารา้ นขายของชาํ แห่ง หนึ่ง แลว้ ก็เปน็ อยา่ งทคี่ ิดไว้ ตาํ รวจสองคนนน้ั ต้งั ใจเข้ามาจบั เราจรงิ ๆ พวกเขาคมุ ตวั พ่อไปโรงพกั พอ่ เดนิ ไปกต็ ะโกนดา่ ทอตํารวจด้วยความ โมโหไปตลอดทางวา่ ตํารวจรังแกคนจน ตํารวจรงั แกประชาชน ผมไดแ้ ต่ มองตามภาพนนั้ ไปดว้ ยความสลดใจ ตอ้ งให้พอ่ โดนจบั ทุกทสี ิน่า แตผ่ มไม่ มีแรงมากพอท่จี ะแบกพอ่ วงิ่ หนี จะให้โดนจับไปดว้ ยกนั กไ็ มไ่ ดอ้ กี ไอ้พวก ตํารวจชวั่ เอ๊ย! ผมกาํ หมดั ต่อยเสาเข้าเต็มแรง ผมเดินไปทส่ี ถานรี ถไฟโดยไมม่ เี งนิ ติดตัวเลยแมแ้ ตเ่ หมาเดียว ทแี รก กะวา่ จะไปขอทานหาคา่ รถกลับบ้านเอาแถวนนั้ แต่ดันมตี ํารวจยืนเฝูาอยู่ที่ สถานีถึงสองคน อยา่ งน้ีหมดหวังแน่ ผมจึงมองซา้ ยมองขวาแล้วปนี รัว้ ข้าม เข้าไปในชานชาลาโดยไมต่ ้องซื้อตั๋วเสยี เลย พอเขา้ มาทีช่ านชาลา ผมกง็ ง ทําอะไรไม่ถกู เพราะผมไม่รเู้ ลยวา่ รถขบวนไหนไปไถจงได้บ้าง จึงเขา้ ไป ถามชายคนหน่งึ ที่ยนื รอ รถอยขู่ ้าง ๆ เขาขอดูต๋ัวรถไฟ จะไดร้ วู้ า่ ผมจะไปรถ ขนวนไหน รถดว่ นหรอื รถธรรมดา ผมชักจะใจฝอุ ตอบไปวา่ ―เออ่ ต๋วั รถไฟ 116

อยูก่ ับแม่ทางโนน้ นะ่ ฮะ แต่แมใ่ หผ้ มลองมาถามดู ออ้ ! แตผ่ มรูว้ ่าเรานั่งรถ ขบวนท่ีแล่นชา้ ที่สุดฮะ‖ ชายคนนนั้ ช้ที างพร้อมทั้งสอนวิธีนั่งรถไฟใหผ้ มอยา่ ง ดี ผมรบี ขอบคณุ แล้วแวบหนหี ายไปอย่างรวดเร็ว เพราะกลวั เขาจะร้วู า่ ผมไม่ มตี ัว๋ ผมตอ้ งรออยู่นานกว่ารถไฟจะมา พอรถจอดเทียบชานชาลา เท่าน้ัน ผมก็รีบกระโดดขน้ึ ไปด้วยใจเต้นระสํ่า คดิ แตว่ า่ เรว็ สิ เรว็ ๆ เข้า รถไฟรบี ออกเร็ว ๆ ทีเถอะ เดี๋ยวตํารวจกต็ ามมาหรอก พอเสยี งหวูด รถไฟดงั ข้ึน ตวั รถกเ็ ริม่ ขยับ ผมจึงเร่ิมสบายใจขึ้นมาหน่อยนงึ แต่พอรถแล่นผ่านไปไดเ้ พยี งสองสถานีเท่านน้ั ประตูในตูร้ ถกถ็ กู เปดิ ออก เจ้าหน้าท่ปี ระจาํ รถไฟก้าวเขา้ มาตรวจตั๋ว แลว้ ผมจะทําอยา่ งไรดนี ี่ มอื ตนี ชักจะออ่ นไปหมด ยงั ดีทที่ น่ี ั่งผมอยู่ค่อนไปทางทา้ ยตู้ จงึ ยังมีเวลาเหลือ นดิ หน่อยพอให้แวบหายตัวไดบ้ ้าง แต่ถา้ จะเดนิ เรว็ ๆ หรอื วิ่งก็คงจะเปน็ ทผี่ ดิ สงั เกตของคนอื่นแน่ ผมจึงแกล้งทําเปน็ ค่อย ๆ ลุกเดนิ ไปเขา้ ห้องน้าํ พยายามระงับอาการขาสน่ั ทาํ ทวี ่าเดนิ ไปหอ้ งนํ้าที่ด้านหลงั อย่างปกติ ที่สดุ เดินผ่านมาสองต้แู ลว้ ยงั หาห้องนํ้าวา่ งไม่ได้เลย มคี นกําลงั ใช้หอ้ งนา้ํ กนั ทัง้ น้ัน ผมเดินตอ่ ไปท่ตี ขู้ ้างหน้าอีก แตไ่ มท่ ันระวังจึงชนกบั คนในรถ เข้า โอย๊ ! ขอโทษครบั ขอทางหน่อยครับ ขอทางผมหนอ่ ย ผมจะชกั ชา้ ไม่ไดแ้ ล้ว เจ้าหนา้ ท่ตี รวจตัว๋ กาํ ลงั ยืนอยู่ข้างหลังนแ่ี ล้ว ผมเหงือ่ แตก ซบิ มือเยน็ ชื้นชุ่มเหง่อื ผมจะโดนจับไม่ได้นะ คนทีบ่ า้ นยังจาํ เปน็ ต้องมผี ม กลบั ไปดแู ล โธ่! แลว้ ผมควรจะทาํ อย่างไรดีนี่ หรอื วา่ จะกระโดดลงรถไฟให้ รแู้ ล้วรู้รอดไปเลยดีนะ พอเดินออกมาถงึ ตรงชว่ งต่อของตรู้ ถไฟ เสยี งลมพดั ดังววิ้ ๆ ผมมอง ลงไปเห็นใบหญ้าใตท้ อ้ งรถทก่ี ําลงั ถกู พัดสะบดั ไปตามความเร็วของรถแล้วก็ใจ หาย ไม่กลา้ กระโดดลงไปจรงิ ๆ โอย...จะทําอย่างไรดี ผมลนลานไป หมดแลว้ เลยต้องเดินต่อไปท่ตี ขู้ า้ งหนา้ ตายละวา นม่ี ันต้สู ดุ ทา้ ยแล้ว 117

นะ ตาย! เสรจ็ กัน จบกนั ก็คราวนีแ้ หละ ผมยกมืออนั สนั่ เทาขน้ึ เคาะประตู หอ้ งนาํ้ น่ีคอื ความหวงั สดุ ทา้ ยทผี่ มมีอยู่ กอ๊ ก ๆ ! - - เงียบ ก๊อก ๆ ! - - กย็ งั ไม่มเี สียงตอบ หอ้ งนาํ้ ไมม่ ีคนจริง ๆ ดว้ ย ผมดีใจจนแทบคลง่ั รบี เขา้ ไปลอ็ กประตู ซ่อนตัวอยขู่ า้ งใน แลว้ คอยเงี่ยหูฟง๎ เหตุการณ์ภายนอกอย่างเงยี บ ๆ ผมเขา้ ไปหลบในห้องนา้ํ ยงั ไม่ทันจะถงึ สองนาทีดีกม็ ีคนมาเคาะประตู เรียก ผมกลวั ว่าจะเปน็ เจ้าหนา้ ท่ตี รวจต๋ัวจงึ ไม่กลา้ ขานรับ คนขา้ งนอกเคาะ ประตอู ีกสองสามทกี ่อนจะลองทัง้ ผลกั ทั้งดงึ ประตดู ู พอเห็นว่าประตู ล็อก เขากเ็ คาะแล้วเคาะอกี ผมคิดวา่ ถา้ ไมข่ านก็คงจะไมด่ ี ถา้ พวกคนข้าง นอกเข้าใจว่าประตเู สยี แลว้ เกิดไปเรยี กคนมาช่วยพงั ประตู ทีนี้จะทําอยา่ งไร ละ่ ผมจงึ เคาะประตูตอบกลับไปเบา ๆ สองทีดว้ ยความหวาดระแวง แล้วด้าน นอกก็เงียบเสยี งลง อกี ไม่ถงึ หนงึ่ นาที เสยี งเคาะประตูก็ดงั ขึ้นอีก ผมกเ็ คาะประตูตอบ กลบั ไปอกี สองที แตไ่ ม่ทนั ไรคนขา้ งนอกก็เคาะประตเู รง่ มาอีก คราวนเ้ี คาะ ดดุ ันกวา่ เดมิ มาก ผมคดิ วา่ เขาคงจะทนไมไ่ หวแล้ว จะเคาะกลบั ไปอกี ก็คง ไมใ่ ชท่ ี่ พอดีประจวบเหมาะรถไฟกําลงั จะจอดท่ีสถานหี ยวนหลิน ผมจงึ จํา ใจค่อย ๆ เปิดประตูออกมา เฮ้อ! - - คอ่ ยยังช่ัว ไม่ใช่เจา้ หน้าท่ตี รวจต๋วั ผู้ชายคนนั้นถลงึ ตาใส่ ผมจนลกู ตาแทบจะถลนออกนอกเบ้า ผมไมก่ ล้าสบตาเขา เอาแตก่ ้มหนา้ ก้ม ตารบี เดนิ หนไี ป เดินผา่ นมาได้สักสองตู้ รถไฟกเ็ ริม่ ออกตวั เท่านน้ั ผมกร็ บี ตัดสินใจทันที ผมไม่มเี วลาคิดแลว้ ผมต้องกระโดดแลว้ ผมตกลงมานอนแอ้งแมง้ อยู่บนชานชาลา มองดูรถไฟทีก่ ําลงั เคลอื่ น 118

ออกไปอย่างชา้ ๆ พอลุกขนึ้ ยืนถึงไดร้ ู้ตัววา่ ขอ้ เทา้ แพลงเสยี แล้ว กา้ วเดิน แต่ละก้าวกเ็ จ็บแสนเจบ็ แตต่ อ้ งอดทนวิ่งกะโผลกกะเผลก ปนี ขา้ มกําแพง ออกมาจากชานชาลาอยา่ งยากเย็น ผมคุ้นเคยกับหยวนหลนิ ดอี ยู่แลว้ จงึ สามารถกลับอรู ือ่ ไดอ้ ย่างสบาย ๆ แต่กวา่ จะกลับมาถึงบ้านกด็ ึกมากแลว้ เท่าทแี่ พลงระบมบวมขึ้นเพราะ เดินมากเกินไป พอสาํ รวจดเู ห็นวา่ ทุกคนในบา้ นอยูก่ นั เรียบร้อยดี ผมก็ล้มตัว ลงนอนบนเตียงอย่างสบายใจ คนื นี้ต้องลองคดิ ดูดี ๆ วา่ พรุ่งนีจ้ ะหาใครไป ช่วยประกันพ่อออกมาไดบ้ า้ ง ตอนท่ี 32 ชีวิตวิบาก ตอนกลางวนั ผมตอ้ งไปโรงเรยี นเรยี นหนงั สอื เลกิ เรียนกต็ อ้ งรีบ ออกไปขอทานจนดกึ ด่ืน สองยามสามยามกว่าจะไดก้ ลับบ้าน พอกลับถงึ บ้านก็ยังตอ้ งหงุ หาอาหารใหพ้ อ่ มีอะไรรองท้อง เสรจ็ ภารกจิ ตา่ ง ๆ แลว้ จงึ นอนได้ ซ่ึงก็เพยี งวันละ 2 – 3 ช่ัวโมงเท่าน้ัน สาํ หรบั เดก็ คนหน่งึ ท่ีตอ้ งใช้ ชวี ิตเช่นนที้ กุ วนั ต้องถือวา่ เปน็ เรือ่ งทโ่ี หดรา้ ยมาก ถา้ ไม่ใช่เพราะผมเคย เรร่ ่อนมากอ่ นเปน็ สิบปี ผมว่าผมตอ้ ง ―กลับบ้านเกา่ ‖ ไปตัง้ นานแล้ว ผมไม่เคยมีเวลาได้ทําการบ้าน อ่านหนังสอื อย่างจรงิ จังเลยสักครง้ั เดียว จึงตอ้ งพยายามใชเ้ วลาทกุ วนิ าทีให้คุ้มคา่ ที่สุดเท่าทีจ่ ะทาํ ได้ ผมจะรีบ หยิบหนังสอื ขน้ึ มาอา่ นทุกคร้ังทพ่ี อจะมีเวลาให้อ่านได้ เมอื่ พาพ่อออกไป ขอทานตอนกลางคืน บางครงั้ ไดท้ าํ เลไม่ดี น่ังคุกเข่าอยเู่ ปน็ ช่วั โมง ๆ ก็ไมม่ ี ใครใหท้ าน พ่อจะใช้ให้ผมลุกออกไปเดนิ ขอทานตามบา้ นคนเดยี ว ถ้า คกุ เข่าขอทานอย่กู บั ทกี่ ็ยงั พอจะทาํ การบ้าน อ่านหนังสือได้บา้ ง แตถ่ ้าตอ้ ง เดินออกไปตระเวนขอทานตามบา้ นแลว้ ละก็ จะทําอย่างไรละ่ ในเมื่อไมม่ ี ทางเลือก ผมจึงหยบิ เอาหนงั สือติดมือไปขอทานดว้ ยเสียเลย สมยั กอ่ นบา้ นเรือนไมแ่ ออัดเหมือนสมยั นี้ ระหว่างบา้ นแตล่ ะหลงั จะมี ทางเล็ก ๆ คน่ั กลางอยู่ ผมก็ถอื หนังสือเดินท่องไปตามทางด้วย พอเดิน 119

มาถึงหน้ารา้ นอาหารแหง่ หนงึ่ เห็นเจา้ ของรา้ นกําลงั จะเทกบั ข้าวทแี่ ขกกนิ เหลอื ลงในถังเศษอาหารพอดี น่าเสียดายเหลอื เกิน ถ้าไดเ้ ศษอาหาร เหล่านัน้ กลบั ไปกินกันทบี่ า้ นคงเป็นอาหารม้อื หรูของเราเชยี วละ ผมรบี วาง หนังสือลง แลว้ รเ่ี ข้าไปขอเศษอาหารเหลา่ นนั้ กับเจา้ ของร้าน แต่เขากลบั ตะเพดิ ไลผ่ มออกไปด้วยความโมโห ―อย่ามาอยู่แถวน้ี! คนจะทาํ มาหา กิน กับขา้ วพวกน้จี ะเทใหห้ มูกนิ ไมใ่ หแ้ กหรอก รีบไปให้พน้ ซะ ไปฺ!‖ พอถูกตอกหนา้ หงายกลบั มา ผมก็ขอโทษแล้วรบี ถอย หยิบหนังสอื เปิดขึ้นมาอา่ นต่อ เดนิ ไปก็ทอ่ งหนังสือไปด้วย เมอ่ื มาถึงร้านขายบะหมอ่ี กี รา้ นหนง่ึ มลี กู คา้ กําลังนัง่ กินบะหมกี่ นั อยู่สองสามโตะ๊ ผมเอาหนงั สือหนีบไว้ ใต้รักแร้แลว้ เขา้ ไปขอทานกับลกู คา้ ที่กาํ ลงั กนิ บะหม่ีว่า ―พ่คี รับ โปรดเมตตา ทําบญุ ทําทานผมสักหยวนเถอะครบั ผมจะเอาไปเรยี นหนงั สอื ดูแลพ่อแม่ ...‖ ลกู ค้ายังไม่ทนั จะลว้ งกระเปา฻ เลย เมียเจา้ ของร้านก็รีบพูดแทรกขนึ้ ก่อน วา่ ―โอย๊ ! ไอ้เด็กขอทานแถวน้พี ูดแบบนีก้ ันทุกคนแหละ อย่าไปใหม้ ัน เชยี ว ไอพ้ วกเด็กตม้ ตนุ๋ นี่!‖ ผมไดย้ นิ แลว้ กเ็ ดนิ ถอยออกมาด้วยความ เสยี ใจ ไม่ให้เงนิ ก็ไม่เป็นไรหรอก แต่ทําไมตอ้ งดูถูกกนั ดว้ ยเลา่ ดีทีผ่ มยงั มีโลกสว่ นตวั ของผม โลกแหง่ หนังสือ เพยี งแคเ่ ปิดหนงั สอื ขนึ้ อา่ น เทา่ นนั้ ความเจบ็ ปวดก็โบยบนิ ไปเสียกว่าครง่ึ แม้จะขอทานไมไ่ ด้เลยสักเหมาเดยี ว แต่กม็ ีหลายคนทเ่ี ฝูามองผม ดว้ ยสายตาอยากร้อู ยากเห็นตลอดทาง พวกเขาคงจะสงสยั ว่าเด็กทไี่ หน กนั ทําไมจึงขอทานไปด้วยท่องหนงั สอื ไปด้วย แถมยังตง้ั หนา้ ต้ังตาทอ่ ง อยา่ งเอาจรงิ เอาจังเสียอกี พวกเขาคงคิดกันวา่ ถ้าผมไม่ใช่คนบา้ ก็ต้องเป็น พวกนักต้มต๋นุ แน่ หรืออาจเป็นเพราะวา่ ตอนนผี้ มตัวสงู ขนึ้ กวา่ เดมิ มาก ไมใ่ ช่ เดก็ ขอทานตวั กระจ้อยร่อยท่นี า่ สงสารอีกตอ่ ไป จงึ ไม่มีใครอยากใหท้ านผม แลว้ ในทส่ี ดุ ผมก็ต้องกลบั มาน่ังคุกเขา่ ขอทานดว้ ยกนั กับพอ่ ตอ่ เหตกุ ารณ์ผ่านไปเชน่ นที้ ุกวัน นานเขา้ ร่างกายกช็ ักจะทนไมค่ อ่ ย ไหว ถงึ ร่างกายผมจะแข็งแกรง่ ราวเหลก็ ไหล แตผ่ มกเ็ หน่ือยล้าอ่อนเพลยี เป็นเหมือนกัน หลังจากที่เหน็ดเหน่ือยมาแลว้ ทัง้ วัน พอถึงเวลาเดนิ กลับ 120

บา้ นตอนเที่ยงคืน ผมก็มกั จะเดินหลับในไปตามทาง จากเขตชุมชนเดินตัด ถนนใหญ่เข้าหม่บู ้านเป็นระยะทางประมาณสบิ กโิ ลเมตรได้ สองขา้ งทางถ้า ไมใ่ ชค่ ลองก็เป็นนาข้าว ไม่รู้ก่คี รัง้ ตอ่ ก่คี ร้ังท่ผี มสัปหงกจนพาพ่อตกลงไปใน นาขา้ ว ปีนขน้ึ มาแตล่ ะที ข้ตี มกเ็ ละดําไปหมดทั้งตวั บางคร้ังผมเดนิ ชนเสาไฟฟูาจนหัวปดู บวมก็มี มีครงั้ ท่อี ันตรายทสี่ ุดอยู่ ครัง้ หน่งึ ตอนนน้ั ผมเดินไปหลับไปจนเริม่ เดินโซเซ ผมกาํ ลังจูงพอ่ เดนิ ข้าม ถนนอย่พู อดี ก็ไดย้ ินเสียงแตรรถดงั สน่ัน ตามมาด้วยเสยี งเบรกเอย๊ี ดในระยะ กระชั้นชิด ผมสะดุ้งตน่ื พอได้สตกิ พ็ บวา่ ตัวเองยนื อยูก่ ลางถนนเสียแลว้ ผม ตกใจจนเหง่ือแตกพลั่ก ดีที่ตอนนดี้ กึ มากแลว้ รถไมเ่ ยอะ ไม่เช่นน้นั ผมก็ไม่ อยากนึกเลยว่าสภาพเราจะเป็นอย่างไรบา้ ง วนั ตอ่ มา ผมเดินหลับในอีกแลว้ เดนิ อย่จู ู่ ๆ ก็ลน่ื ไถลลม้ ลง พาทัง้ พ่อท้ังตวั เองตกลงไปในคลองใหญ่ ผมสาํ ลักน้าํ ไปหลายอกึ ทีเดียวกว่าจะ พยายามทรงตัวให้ลกุ ขึ้นได้ นํา้ ในคลองนน้ั ลึกขนาดเอวพ่อ หรือประมาณคอ ผมได้ แต่กระแสนา้ํ ทเี่ ชี่ยวกรากทาํ ใหพ้ อ่ กับผมหลุดแยกออกจากกัน พ่อ มองไมเ่ หน็ สภาพการณว์ า่ ตอนนี้ผมล้มไปอยู่ตรงไหนแล้ว จงึ ตะโกนเรยี กช่ือ ผมไมห่ ยดุ ผมกต็ กใจมาก ตะโกนเรยี กแตพ่ ่อ พ่อ ให้พอ่ รู้วา่ ตอนนผี้ มอยู่ ไหน ใตค้ ลองนนั้ ล่นื มากจนแทบจะยืนไมอ่ ยู่ พอลุกข้ึนมาแล้วกล็ ้มลง ไป ลกุ ข้นึ อกี ก็ลม้ ลงอีก อ้าปากจะเรยี กพอ่ แตล่ ะทกี ็ต้องกลืนนา้ํ เขา้ ไปเสยี หลายอกึ ผมพยายามลกุ ขึ้นก้าวไปข้างหน้า ตะเกยี กตะกายเดินทวนกระแสนํา้ เข้าไปหาพอ่ กวา่ จะควา้ ไม้เท้าพอ่ ไวแ้ ล้วพาพ่อปนี ขน้ึ ฝ๎่งได้ ผมก็แทบแย่ ขาพ่อได้รบั บาดเจ็บ เลือดไหลซบิ ๆ เป็นทางลงมาเลยจากข้อ เทา้ ลมยามดึกพดั เสื้อผ้าท่ีเปยี กชุ่มทําเอาเราสองคนหนาวจนสั่น ผมรู้สึกวา่ ตัวเองผดิ เหลือเกนิ ปากทสี่ ั่นระริกเอ่ยคาํ ขอโทษพอ่ ไปตลอดทาง เสียงที่ 121

เปล่งออกมาถกู ลมหนาวพดั จนแตกพร่า ―ขอ...ขอ...โทษ...พ่อ...ขอโทษ..อา จิ้น...ไมด่ ีเอง...อา...อาจิน้ ...หว่ ง...หว่ ง...แต่...นอน วนั หลังผมไมก่ ลา้ อีก แล้ว ผมจะไม่ทาํ อย่างนอี้ กี แล้ว‖ พอกลบั ถงึ บา้ น พ่อเอามอื คลําดูที่กระเปา฻ ปรากฏว่าเงนิ ทขี่ อทาน ด้วยความเหนื่อยยากมาทงั้ วนั ได้ตกนํา้ ไปหมดแล้ว ไมเ่ หลือเลยแมแ้ ตเ่ หมา เดยี ว พ่อโมโหขน้ึ มาแลว้ คราวน้ี คว้าไม้เท้าฟาดผมนบั ไมถ่ ้วน ผมไมก่ ลา้ รอ้ งไห้มีเสียงยอมก้มหนา้ รับความเจ็บแตโ่ ดยดี ผมรู้ตวั ว่าผดิ เงินท่ีอุตสา่ ห์ ตรากตรํามาทัง้ คนื สลายหายวบั ไปหมด แล้วพร่งุ นี้อีกสามม้ือจะทําอย่างไรเล่า ตอนนนี้ อ้ ง ๆ ตน่ื ขึน้ มากนั หมดแล้ว แตล่ ะคนลุกขน้ึ มานงั่ ตวั สัน่ เทาอยู่ทีป่ ลายเตียง ไม่มีใครกลา้ ช่วย พูดกบั พอ่ ใหผ้ ม พอ่ ตีผมจนตวั เองเรมิ่ เหนื่อย จงึ สั่งให้ผมคุกเข่าลง จากน้นั กห็ าเชอื ก มามัดน้ิวหัวแม่มอื ของผมท้งั สองขา้ งติดกนั ไวจ้ นแน่น แลว้ ดงึ ปลายเชือกขา้ ง หน่งึ ขึน้ แขวนไว้กบั ข่ือคอกหมู พอพอ่ ออกแรงดงึ ทีหน่งึ ตวั ผมก็ลอยสูงขน้ึ จากพ้นื ท้ังแขนท้งั ขา ผมถูกห้องโตงเตงแขวนอยูก่ ลางอากาศ ในท่ีสุดผม ต้องรอ้ งออกมา ―พอ่ ปลอ่ ยผมลงเถอะ โอย...มอื ผมจะหลุดแล้ว เจบ็ จัง เลย พ่อ ปล่อยผมลงเถอะ ผมไมก่ ลา้ หลับอีกแล้วละ ไมก่ ลา้ อกี แลว้ ผมจะ เปน็ เดก็ ดี ผมจะเชอ่ื ฟง๎ พอ่ ‖ นอ้ ง ๆ เหน็ สภาพผมถกู แขวนอย่างน่าอเนจอนาถอยกู่ ลางบา้ น กอ็ ด สงสารจนร้องไห้ออกมาไมไ่ ด้ แตพ่ ่อไม่เหน็ ใจสักนดิ ไม่ว่าพวกเราจะออ้ น วอนอยา่ งไรก็ไม่เป็นผล จะวิงวอนอยา่ งไรพอ่ ก็ยงั ใจแขง็ เป็นหนิ อย่อู ย่างเดิม เสียงร้องไหข้ องผมเริม่ เบาลงตามความหวงั ท่ดี ูเลอื นรางไปทกุ ที ๆ ผมร้ดู วี ่าอยา่ งไรวนั นีพ้ ่อกไ็ มเ่ ปลีย่ นใจแน่ ดว้ ยความกลวั ผสมกบั ความ ตกใจ ทําให้ผมถึงกับกลัน้ ฉ่ไี วไ้ มอ่ ยู่ ฉี่ราดไหลออกมาตามขากางเกงหยด ลงท่ีพืน้ ไมร่ ู้วา่ ถูกแขวนอยนู่ านเทา่ ไร ร้แู ต่วา่ กลวั จนฉรี่ าดออกมาอยู่หลาย 122

หน จนกระท่งั รูส้ ึกวา่ ตวั เองใกลจ้ ะสลบนั่นแหละ พ่อจึงเร่ิมหายโกรธ กว่า พอ่ จะยอมปล่อยให้ผมลงมาได้ ตอนน้ันผมก็แทบจะไมร่ ู้สึกตัวแลว้ ผมนอนลมื ตาค้างอยู่บนเตยี ง บอกกบั ตัวเองในใจว่า ―ผมตอ้ ง พยายามบังคับตัวเองไมใ่ หง้ ว่ งนอน ถึงจะเหนือ่ ยยงั ไงก็ตอ้ งมสี ติบงั คบั ตวั เอง ไม่ใหห้ ลบั ให้ได้ หา้ มหลับ ห้ามหลบั ห้ามเดนิ หลบั ในอีกเปน็ อนั ขาด…‖ ตอนที่ 33 ฆา่ ตัวตาย ท้ังสิบชีวติ ของสมาชิกในครอบครัวลว้ นแบกไว้บนบ่าผม ชา่ งเป็นภาระ อันหนักหน่วงเกนิ ไป ไหนจะตอ้ งดูแลคนในครอบครัว ไหนจะต้องออกไป ขอทาน แถมยังไมค่ ่อยได้นอนเตม็ ทเี่ ป็นเวลานาน มนั เปน็ ภาระทเี่ ดก็ คน หนง่ึ แทบจะรับไม่ไหวอกี ต่อไปแล้ว เดก็ วัย 13 ขวบอย่างผม วยั ท่ีเพิง่ จะเรมิ่ รจู้ ักการคดิ พิจารณา เพงิ่ จะ รู้จักแสวงหาความหมายและรสชาติของชีวิต ในขณะท่ีคนอ่ืนเงยหนา้ ขึน้ มองเหน็ ฟูากวา้ งเมฆขาว แต่ผมกลับตอ้ งเผชิญกบั พายุร้ายทีไ่ ลเ่ ทา่ ไรก็ไม่ ยอมจากไป ผมแทบจะมองไม่เห็นเลยว่าอนาคตจะไปในทางใด หนทาง ข้างหน้าทจี่ ะก้าวไปนัน้ ชา่ งเต็มไปดว้ ยอปุ สรรคยากเย็นนัก เวลาอยทู่ โี่ รงเรียน ก็พอจะสบายใจอยู่บา้ ง แต่เม่ือกลบั ถงึ บ้านเห็นคนในครอบครวั ทไี ร นกึ ถงึ ว่า ตอ้ งออกไปแสวงหาอาหารมายงั ชีพสําหรับชีวิตในวนั พร่งุ น้ีอีกสามมื้อแลว้ ผม รู้สกึ วา่ บา้ นตัวเองคือนรกชัด ๆ มแี ต่จะลากให้ผมตกตาํ่ ลงไป ตกต่ําดาํ ด่งิ ลงสู่ เหวลกึ ลกึ จนไมม่ ที สี่ ิ้นสดุ ใชว่ ่าผมจะไมเ่ คียดแค้นหรอื ไม่ชิงชัง เวลาทผ่ี มเกดิ ทนไมไ่ ด้ ข้ึนมา ผมกจ็ ะกาํ หมดั ข้นึ ต่อยกําแพงหนัก ๆ เพ่อื ระบายความคบั แค้น จุก อก แตก่ ช็ ่วยให้มนึ ชาไดแ้ ค่เพยี งช่ัวครชู่ ัว่ ยามเทา่ น้นั ไม่นานพอผมรสู้ กึ ตัว ขนึ้ มาก็จะยงิ่ เจ็บชาํ้ ไปเสยี ยิง่ กว่าเดมิ หลายครงั้ ท่ผี มถึงกับอยากจะฆา่ ตัวตาย ใหร้ แู้ ลว้ รู้รอดไปเสยี เลย 123

ผมเคยถอื มีดออกจากเลา้ หมูมากรีดข้อมอื ตวั เอง แตก่ รีดอยา่ งไรกไ็ ม่ เข้า เพราะมดี ของเราเก่าครํา่ ครา่ จนสนิมกนิ หมดแล้ว ผมเคยคดิ จะผูกคอ ตาย อุตส่าหไ์ ปหาเชอื กมาผูกทขี่ ่อื เตรียมจะแขวนคออยูแ่ ล้ว แตอ่ าไฉ นอ้ งชายปญ๎ ญาอ่อนของผมก็ดนั วิง่ เขา้ มาดึงเชือกไปเล่นเสียก่อน พอผมเห็น หน้าตาซื่อ ๆ เซอ่ ๆ ของนอ้ งชายแล้วกใ็ จอ่อน ผมถึงกับเคยคดิ จะฆ่าทั้ง ครอบครัวให้ตายเสยี หมดเลยทเี ดียว จะไดจ้ บเรอ่ื งจบราวกันไปเสยี ที ไม่ ตอ้ งมใี ครมารับเวรรบั กรรมอันแสนจะขมขนื่ ทรมานนีต้ อ่ ไป เม่อื ตดั สนิ ใจแล้ว ผมก็แอบขโมยเศษเหรียญท่ีไปขอทานกับพ่อ ต้อง ใชเ้ วลาอยหู่ ลายวนั ทีเดียวกวา่ จะรวบรวมได้เงนิ มาจํานวนหนง่ึ ระหว่างทาง กลับบ้านหลังเลกิ เรียน ผมหาร้านขายยาปราบศตั รูพชื เจอร้านหนึง่ ต้ังใจวา่ จะใชย้ าฆา่ แมลงสกั ขวดมาปลดปล่อยชวี ิตอันยากแคน้ แสนเข็ญของพวกเรา ผมยืนอยู่ทีม่ มุ ถนน มองเขา้ ไปในรา้ นอยา่ งลังเล ควรเข้าไปหรือไม่ ควรเข้าไปดีนะ จะเขา้ ไปหรอื ไมเ่ ข้าไปดีนะ ในใจคิดวนเวยี นอย่างนอ้ี ยู่นับ รอ้ ยนับพนั ครัง้ เงินท่กี ําไวใ้ นมือนนั้ ชุ่มเหงอ่ื จนเปยี กช้นื แต่กก็ ้าวขาไป ข้างหน้าไม่ออกเลยจริง ๆ ผมกดั ริมฝปี ากแรง ๆ กไ็ มใ่ ช่คิดเป็นรอ้ ย ๆ คร้งั แลว้ หรือ เกดิ มาทกุ ขย์ ากเสียขนาดนี้ แล้วยงั จะอยตู่ ่อไปทําไมเลา่ หรือยัง อยากจะมชี วี ิตอยู่ใหค้ นอืน่ เขาถากถางดูถูก ดา่ ทอ และทุบตตี ่อไปอยา่ งนนั้ หรือ ผมตดั สนิ ใจอยา่ งแน่วแน่ เดินตรงด่งิ เข้าไปในร้าน ผมชักจะใจฝอุ กา้ วขาเขา้ ไปในรา้ นอยา่ งกลา้ ๆ กลัว ๆ เหมือนพวก โจรกระจอก เสียงหวั ใจเต้นแรงไมเ่ ป็นสํา่ ภายในรา้ นดมู ืดทึบไปหมด ―จะเอาอะไร‖ จู่ ๆ เจ้าของรา้ นกโ็ ผลห่ น้าออกมาจากเคานเ์ ตอรส์ ูง ตรงหนา้ ทาํ เอาผมตกใจแทบแย่ ―ผม...เออ่ ...ท่ีนี่...ท่ีน่มี ยี าฆา่ แมลงขายไหมครับ‖ ผมพยายามบงั คบั ตวั เองไมใ่ ห้ส่นั 124

เจ้าของรา้ นมองผมอยา่ งพินจิ พิจารณา เขาคงไม่เคยเหน็ เด็กทไี่ หน มาซ้ือยาฆ่าแมลงมากอ่ นกระมงั ผมกลวั เขาจะสงสยั จงึ รบี อธิบายต่อว่า พ่อ ใชใ้ ห้ผมมาซื้อไปฆ่าแมลงที่บ้าน เจ้าของรา้ นจึงเขา้ ไปหยบิ มาให้ แล้วยงั กําชบั ผมดว้ ยวา่ ยาน้ีคนกินไมไ่ ด้นะ ถ้ากินเข้าไปละก็ตายแหงแกเ๋ ลยรู้หรอื เปล่า ผมพยักหนา้ รบั แลว้ หยิบเศษเหรียญออกจากกระเปา฻ มาเทกระจายบน เคาน์เตอร์ ถามเขาวา่ เท่านพ้ี อหรือเปลา่ เจา้ ของร้านพยักหนา้ รบั อยา่ งจาํ ใจ และบอกวา่ เงินเทา่ นี้ซ้อื ได้ขวดเดยี ว ผมคิดในใจว่าขวดเดยี วกพ็ อแล้วจงึ ถอื กลับบา้ นมา พอเขา้ มาบา้ น ภาพท่ีปรากฏตรงหนา้ ทุกอย่างยงั คงเป็นเช่นเดมิ เหมือนทกุ วนั พ่อนัง่ สซี ออยู่ตรงน้ัน แมก่ ับน้อง ๆ นง่ั เลน่ ดนิ ทรายกันอย่ทู ่ี พ้ืน เส้อื ผ้าขา้ วของกระจดั กระจายไปคนละทิศละทาง ยงั สกปรกเลอะเทอะ เหมือนเดิม เก่าแก่ซอมซอ่ เหมือนเดิม อะไร ๆ กย็ ังเหมอื นเดิม ทันใด นนั้ ผมกเ็ หลอื บไปเห็นเศษกระดาษชิ้นเลก็ ช้ินน้อยทปี่ ลวิ วอ่ นกระจายอย่ทู ี่มมุ บ้าน พอเดินเข้าไปดใู กล้ ๆ ใหต้ ายเหอะ! นี่มนั สมุดการบ้านของผมน่ี นา การบา้ นทผี่ มจะต้องสง่ วันจนั ทร์หนา้ ขาดยบั เยนิ เป็นชิ้นเล็กช้ินนอ้ ยไป หมดแล้ว... ผมคดิ ว่าตัวเองคงจะตอ้ งโมโหน้อง ๆ แน่ แตก่ ลับไม่รสู้ กึ ทุกอย่างกําลงั จะจบลงแล้ว ทกุ อยา่ งกําลังจะจบลงแล้ว ทุกอย่าง กาํ ลงั จะจบลงแลว้ ผมพรํ่าบอกกับตัวเอง ผมหยบิ ยาฆา่ แมลงออกมาจากกระเป฻านกั เรียน เดินอยา่ งสงบเขา้ ไป ท่ถี ังขา้ วสาร ขา้ วในถังคงเหลอื พอหงุ ได้อีกสักสองวัน ก็ดีเหมอื นกัน วันนี้ จะหุงใหห้ มดไปเลย ทกุ คนจะไดก้ นิ ให้อมิ่ ๆ พออม่ิ แลว้ ...จะได้ไปกนั สบาย ๆ หน่อย แล้วนาํ้ ตากเ็ ริ่มไหลออกมาทีละหยด ๆ ผมคดิ ว่าเด๋ยี วพอขา้ วสุกแลว้ ก็ 125

คอ่ ยเทยาลงไปผสมกับข้าว อย่างนที้ กุ คนจะได้ไมต่ ้องทนทกุ ขท์ รมานกันอกี ต่อไป ขา้ วในหมอ้ เริ่มเดือดปุด ๆ ฝาหมอ้ เริม่ ขยบั ตามจงั หวะของไอน้ําใน หม้อราวกบั จะเตอื นผมว่าถึงเวลาแล้ว คดิ ไดด้ ังนี้ นํา้ ตากท็ ะลกั พรง่ั พรอู อกมา แต่ผมจะร้องไหม้ เี สียงไม่ได้ เป็นอนั ขาด เพราะถา้ มเี สียงรอ้ งไห้ พ่อก็จะตอ้ งร้ถู ึงความผิดปกติ แน่นอน แตก่ เ็ จบ็ ปวดเกนิ จะทนแลว้ ลมื กระท่ังความร้อนของหมอ้ ผมใช้ สองมอื กําหูหมอ้ ท้ังสองขา้ งไว้แน่น หยดุ เสยี ที อย่าร้องอกี เลย ขนื ยังสง่ เสยี งดังอยา่ งนีต้ อ่ ไปผมคงทนไมไ่ หวแน่...ลาก่อนครบั พอ่ ลาก่อนครบั แม่ แลว้ ยงั จะนอ้ ง ๆ อกี ขอโทษนะ ขอโทษ ขอโทษ จนกระทงั่ ขา้ วสุกดีแลว้ ผมแขง็ ใจจะเทยาฆา่ แมลงลงไป กําลังหมนุ เกลียวฝาขวดออก พลันกเ็ หน็ ภาพของพส่ี าวปรากฏขนึ้ มาตรงหนา้ เห็นเธอ ถูกพวกแมงดาลากกลบั ไปด้วยนํา้ ตานองหน้า เห็นเธอถกู พวกแมงดารมุ ทบุ ตี ดว้ ยไม้ เหน็ เธอรบั แขกอย่คู นแล้วคนเลา่ แมว้ ันน้ันของเดือนกไ็ ม่มีทางได้ หยดุ พัก...แลว้ กย็ งั เหน็ เธอรอ้ งไห้สะอน้ื พูดกับผมว่า ―ไมเ่ ป็นไรหรอก อาจ้ิน พเ่ี ตม็ ใจเอง‖ ผมทนไม่ไหวอกี ต่อไปแล้ว ตะโกนออกมาวา่ ―โอย!…โอย!‖ พสี่ าว ยงั ไม่เคยคดิ เสียดายชีวิตตวั เองเลย ขอแตใ่ ห้คนท้งั บา้ นมีชวี ติ อยู่กันตอ่ ไป เทา่ นัน้ พ่ีเคยบอกวา่ ชีวิตอยู่ได้ดว้ ยความหวงั แตน่ ่ผี มกาํ ลังทําอะไร อยู่ ทาํ ไมผมถงึ ไดใ้ จดาํ อาํ มหิตเพยี งน้ี ผมทําลงไปได้อยา่ งไรกนั ถา้ เทียบ กับพี่สาวแล้ว อย่างไรผมก็ยงั มพี อ่ แม่อย่ใู กล้ ๆ ยงั ไดอ้ ย่บู า้ นของ ตวั เอง แล้วพี่ล่ะ ท้ังถูกทารณุ ถกู เหยยี ดหยามย่าํ ยีสารพดั จะไปไหนมาไหน กข็ าดอิสระ ถกู แมเ่ ล้าดุด่า โดนพวกแมงดาทุบตี พอคิดอย่างน้ีแล้ว มือทงั้ สองของผมกส็ ั่นไปหมด ผมจะใจดําใชย้ า พิษฆ่าพอ่ ฆ่าแม่ ฆา่ นอ้ ง ๆ ไดล้ งคอเชียวหรือ...อา! ผมกาํ หมัดชกลงที่อก ของตัวเอง ตื่น ๆ ๆ อาจนิ้ ตนื่ เสยี ท!ี 126

ผมยกมือขึ้นปด๎ ฝาหมอ้ ออก ผลุนผลนั วง่ิ ออกไปขา้ งนอก ผมไดย้ ิน เสยี งเรยี กของพอ่ เหมอื นกนั แตต่ อนนผ้ี มไมส่ นใจอะไรอีกแล้ว เอาแต่หลับ หูหลับตาวงิ่ วิ่ง และว่งิ วิง่ ไปกต็ ะโกนสุดเสยี งไปตลอดทาง แล้วจะทาํ อย่างไรดี แล้วจะทาํ อย่างไรดี แลว้ อาจ้นิ ควรจะทาํ อย่างไรดี ว่งิ เสียจนออ่ นแรง ขาท้ังสองขา้ งอ่อนทรุดลงกบั พื้นนาข้าวที่เพ่งิ จะ เก็บเกี่ยวเสร็จใหม่ ๆ จะหันมองไปทางใดก็ดอู ้างว้างยาวไกลสุดลกู หูลกู ตา เสียงลมยามเย็นพดั ผ่านดังแว่วท่ีข้างหอู ย่ตู ลอดเวลา ผมยกมือทัง้ สอง ขา้ งขึน้ โอบกอดตวั เองไว้ แล้วร้องไห้โฮออกมาอยา่ งสดุ กล้ัน คา่ํ ลงผมก็ลากขากลบั บ้านอย่างเหนอื่ ยออ่ น โชคดที ีพ่ ่อไมอ่ ยู่ แล้ว บ้าน ผมรีบถือโอกาสแอบเอายาฆ่าแมลงทีย่ งั ไม่ไดใ้ ช้น้ีซอ่ นไวใ้ ต้เตยี ง ตวั เองก็ปนี ขนึ้ เตยี งไปพกั ผ่อน แตพ่ อวันต่อมา ผมก็ต้องนกึ เสยี ใจ เรียนแทบไมร่ ู้เรอื่ งเลย ใจเตน้ ตมุ้ ๆ ต่อม ๆ ตลอดท้งั วัน ผมนชี่ า่ งเลินเลอ่ เสยี จรงิ ไมร่ ูท้ ําไมเอายาฆ่า แมลงไปซ่อนไวใ้ ต้เตยี ง ถา้ หากวา่ แม่หรอื นอ้ งเกดิ ไปเปดิ เล่นเขา้ แลว้ เผลอ กนิ เขา้ ไปละก็ จะทาํ อยา่ งไร ครกู าํ ลังสอนอะไรอยู่ ผมฟง๎ ไมร่ เู้ รื่อง ใน สมองมแี ต่ภาพนา่ อนาถตา่ ง ๆ วนไปเวียนมาไมห่ ยุด เหมอื นจะเห็นภาพแม่กบั น้อง ๆ กนิ ยาฆ่าแมลง แล้วก็ลงไปนอนชัก แหง็ก ๆ อย่กู บั พน้ื แต่พ่อของผมมองไม่เห็น ย่อมไมร่ ู้ว่าพวกเขากินยาฆ่า แมลงลงไป แล้วพ่อจะส่งพวกเขาไปโรงพยาบาลได้ไหมนะ แต่ถา้ ไม่มีใคร อยู่บ้านเลยไม่ย่งิ แย่เข้าไปใหญห่ รือ ไมร่ ู้วา่ แม่ต้องทนทรมานไปนานสัก เทา่ ไรถึงจะมีคนมาพบเข้า ยงิ่ คดิ กย็ งิ่ กงั วล แต่จะบอกครกู ็ไมไ่ ด้ เพราะผม ไมร่ วู้ า่ จะอธบิ ายเร่อื งยาฆา่ แมลงทีล่ กู ทรพอี ยา่ งผมได้ซอ้ื มาเตรยี มไวฆ้ ่าคนท้งั บา้ นให้ครฟู ๎งว่าอยา่ งไรดี เลกิ เรยี นปบฺุ ผมกร็ ีบว่ิงหน้าตงั้ กลบั บา้ นทนั ที ตลอดทางท่ีว่งิ กลบั บ้าน ผมก็เฝูาภาวนาอยู่ในใจว่า แม่ อาไฉ อย่าตายนะ พอเข้ามาถึงประตู 127

บา้ น เฮ้อ! โล่งอก แมก่ บั อาไฉยังอยดู่ ีทงั้ คู่ ผมกระโดดเขา้ ไปกอดพวกเขา ไวแ้ นน่ แลว้ กร็ อ้ งไห้ออกมาด้วยความดใี จท่พี วกเขาไมไ่ ดก้ นิ ยาฆ่า แมลง ผมกลวั พอ่ จะเจอยาฆ่าแมลงที่ผมซ่อนเอาไว้ใต้เตยี ง จึงรบี เอา ออกไปโยนทิง้ ท่แี มน่ า้ํ หลงั บ้าน ผมนง่ั คกุ เขา่ ลงข้างแมน่ ้ํา มองตามขวดยา ฆา่ แมลงที่ลอยข้ึน ๆ ลง ๆ ไปตามกระแสนาํ้ ที่พดั พาไปจนลบั ตา ปวดใจ เหลือเกิน ถา้ คนในบา้ นตาย ผมคงทนไม่ได้ แต่หากผมตดั ชอ่ งน้อยแตพ่ อตัว ฆ่าตัวตายไปคนเดยี วแลว้ ละก็ ใครเล่าจะมาช่วยดูแลพวกเขา ผมถูกภาระอนั หนกั อ้ึงกดดันจนแทบจะหายใจไมอ่ อกอย่แู ลว้ หนทางขา้ งหนา้ ยงั อีกยาว ไกล แลว้ ผมควรจะเดินอยา่ งไรตอ่ ไปดี ผมไมต่ ้องการให้ใครชมว่า แข็งแกรง่ ไมต่ ้องการให้ใครชมวา่ กลา้ หาญ คําสรรเสริญหรอื จะช่วยเหลอื อะไรผมได้ ผมเพยี งตอ้ งการไหล่ของใครบางคนท่พี อจะให้ผมได้พัก พงิ แอบองิ พักผอ่ นบา้ งจะมใี ครมาชว่ ยเติมกําลงั ใหก้ ับอาจิน้ ไดบ้ ้างไหม หนอ จะมีใครชว่ ยช้ีนาํ ทางสว่างใหก้ บั อาจ้นิ ไดบ้ ้างว่าควรจะทําอยา่ งไรตอ่ ไป ดี ตอนที่ 34 เขียนพู่กัน วันหน่ึง ตอนเรียนอย่ชู นั้ ประถมปีท่ี 2 ผมเห็นบอรด์ ทีข่ า้ งระเบียงติด ประกาศผลงานการประกวดความสามารถดา้ นศิลปะแขนงตา่ ง ๆ ของนักเรยี น ในภาคเรยี นนี้ ประกาศทั้งชอื่ และช้ันเรียนของผ้ชู นะการประกวดวาดภาพและ เขียนพกู่ ัน อนั ดับที่ 1 – 3 แลว้ ยังแปะผลงานทีไ่ ดร้ ับรางวลั ข้นึ โชว์ไว้ที่บอรด์ อีกดว้ ย ผมร้สู กึ ชืน่ ชมเหลอื เกิน แอบคิดอยใู่ นใจว่าหากผลงานของตัวเองมี โอกาสไดแ้ ปะขึ้นไว้ท่ีน่ีเหมอื นพวกรุน่ พบ่ี า้ งกค็ งจะดีไมน่ อ้ ย ขณะทีก่ าํ ลงั ตกอย่ใู นหว้ งแห่งความคาํ นึงนัน้ กพ็ ลนั มลี กู บอลลกู หน่งึ กระดอนเข้ามาโดนท่ีขาผมเข้า พอก้มตวั ลงไปเกบ็ ลูกบอล ก็ไดย้ นิ เสียง เพอ่ื น ๆ ตะโกนเรยี กแว่วมาแตไ่ กลวา่ ―ทางนี้ ๆ อาจนิ้ มาเตะบอลกนั 128

เถอะ เรว็ เขา้ เรากาํ ลงั ขาดคนนงึ อยูพ่ อดเี ลย‖ ผมถือลูกบอลไว้ มเี ด็กที่ ไหนจะไมห่ ่วงเลน่ บ้าง ย่งิ ผมเคยผ่าน ―การฝึกฝนร่างกายระยะยาว แรงก็ เยอะ กาํ ลงั กม็ าก‖ แน่นอน ใจผมอยากจะวัดแรงกบั เพ่อื น ๆ เป็น ธรรมดา แตพ่ รงุ่ นก้ี ็จะมสี อบ แถมคืนนย้ี งั ตอ้ งออกไปขอทานกับพอ่ อกี ยงั ต้องหุงขา้ ว ตอ้ งซักผา้ ถา้ ไม่รีบใช้เวลาอ่านหนังสอื ตอนน้ี แลว้ จะสอบได้ คะแนนดี ๆ ไดอ้ ยา่ งไร พอคิดถึงตรงนผ้ี มก็ส่ายหน้าปฏเิ สธ พร้อมกบั สง่ ลูก บอลคืนเพื่อน ๆ ไป แลว้ เดินกลบั เข้าไปทําการบา้ นในห้องเรียนท่ีว่างเปล่า เพียงลําพงั ผมยงั ไมล่ ืมเร่อื งการประกวดความสามารถทางศลิ ปะเลยจนกระทง่ั สอบ เสรจ็ เพอื่ น ๆ ตา่ งระริกระร้เี ปน็ ปลากระดี่ได้นํ้า เฮโลกันลงสนามไปเลน่ บอล บ้าง กระโดดเชอื กบา้ ง เตะลกู ขนไก่บา้ ง แต่ผมกลับตัดใจอยา่ งเด็ดเดย่ี วว่า จะต้องเตรียมฝกึ หดั เขียนพกู่ นั ให้สวยเอาไว้ เผอ่ื วา่ พอข้นึ ช้นั ประถมปีท่ี 3 แล้ว จะไดล้ งแขง่ ประกวดเขยี นพู่กันบา้ ง ท่บี า้ นผมไมม่ ใี ครรู้หนังสอื เลย จงึ ไม่มใี ครคอยสอนผมวา่ ตอ้ งเขียน อย่างไรลากเส้นแบบไหน จบั พกู่ ันทา่ ไหนจึงจะเขยี นตวั หนงั สอื ได้ สวย นอกจากนที้ ี่บา้ นผมกไ็ ม่มเี งนิ เหลือพอที่จะเจยี ดให้ผมเอาไปซอ้ื กระดาษ และพู่กนั มาฝึกเขยี นได้ แต่ผมเชือ่ วา่ ขอแตใ่ หม้ คี วามมงุ่ มัน่ และอดทน ถงึ จะฝึกเองกต็ ้องดกี ว่าเดิมข้นึ มาบ้าง ดังนัน้ ผมจึงลงไปทส่ี นาม เกบ็ กิ่งไม้ที่มี ขนาดพอเหมาะมาใช้แทนพ่กู นั ใช้พนื้ ดินทรายเปน็ กระดาษทไี่ มต่ อ้ งลงทนุ หา ซอ้ื แล้วลงมือเขียนกับพน้ื พอเขยี นเสรจ็ กล็ บออกด้วยมือและเทา้ แลว้ เขียนใหม่อกี ตอนเร่ิมฝึกเขียนใหม่ ๆ ผมมกั จะรสู้ กึ วา่ เหมอื นมีอะไรบางอย่างท่ตี ิดขดั ไม่ถูกตอ้ ง ตอนหลงั ผมแอบไปดูพวกรุ่นพหี่ ัดเขียนกันในหอ้ งเรยี น จงึ ได้รวู้ า่ ทแ่ี ทว้ ิธจี ับพกู่ ันของพวกเขาไมเ่ หมือนกับการจบั ดนิ สอโดยท่ัวไปนนั่ เอง พอรู้ เทคนคิ ข้อนแี้ ล้ว ผมก็ดีใจเหมือนลงิ ได้แก้ว วันต่อมาผมกแ็ อบใช้เวลาระหว่างที่ไปขอทาน แวบเขา้ ไปหาขอ้ มูลใน 129

ร้านขายหนังสือ หาดูพวกหนงั สอื ประเภทสําหรับผทู้ ี่เริ่มฝกึ เขียนพูก่ ัน ใน หนงั สือจะบอกวธิ จี บั พกู่ ันอยา่ งไรใหถ้ กู ต้อง จะต้องเรมิ่ ลงเสน้ อย่างไร ลากเส้นอย่างไร เก็บปลายพู่กนั อยา่ งไร และมขี อ้ สาํ คัญควรระวงั อยา่ งไรบา้ ง เมอ่ื ไมม่ ีเงนิ ซื้อหนังสือ ผมจึงต้องเข้าไปยืนเปดิ หนังสอื อ่านใน รา้ น และท่องจําทีละขอ้ ๆ แล้วมาฝกึ ต่อเอาเองทีโ่ รงเรียน แตก่ ิง่ ไม้กไ็ มใ่ ช่พู่กันอยดู่ ี มันให้ความรสู้ กึ ไมเ่ หมอื นกนั เลยสกั นิด ไมเ่ ป็นไร วันนเ้ี ขยี นร้อยตัว พร่งุ นก้ี เ็ พ่ิมเป็นสองรอ้ ยตัว ถ้ายงั ไมส่ วยก็ เขยี นเพ่ิมอีกร้อยตวั ขอเพียงแต่ให้ขยันฝึกฝน จะทอ้ ถอยหรอื ขีเ้ กยี จไม่ได้ เป็นอนั ขาด วันหนง่ึ ผมจะตอ้ งเขยี นตวั หนงั สอื ไดส้ วยเหมอื นในหนงั สือแบบ เขียนพกู่ ันให้ได้ ผมฝึกหนักอย่างนม้ี าปีกว่า พอข้นึ ช้นั ประถมปที ี่ 3 คุณครกู ็สง่ ผมเขา้ ประกวดเขยี นพกู่ ันจริง ๆ ด้วย ผมดใี จจนนอนไม่หลบั เลยท้งั คนื กม็ นั เป็น การประกวดคร้ังแรกของผมเลยน่นี า พอมาถงึ ห้องสอบ ผมเห็นนักเรียนคน อื่นลว้ นแตม่ ีกลอ่ งอุปกรณ์ทีส่ วย ๆ กันท้ังน้นั ขา้ งในกล่องมอี ปุ กรณก์ ารเขียน พู่กนั หลากชนดิ ดูเหมือนจะมแี ตค่ นมีฝมี ือเยย่ี มยอดกันท้งั น้ัน พอกม้ ลงดูของตวั เองถอื มาบ้าง ช่างอนาถาเสียเหลือเกนิ พู่กันของ ผมเป็นพ่กู ันชนดิ ทีร่ าคาถกู ทส่ี ดุ ในรา้ น จานฝนหมกึ กเ็ ป็นชนดิ ท่รี าคาถูกท่สี ดุ เหมือนกนั แคอ่ ปุ กรณข์ องผมก็เทียบคนอ่ืนไม่ตดิ แล้ว คงต้องอาศัย ความสามารถเทา่ ที่ตวั เองมเี ทา่ นัน้ จงึ จะส้เู ขาได้ แต่เจา้ พกู่ ันของผมทอ้ แท้กอ่ นผมเสียอกี เขียนไปขนกห็ ลดุ ไป เวลา เขียนใบเสรจ็ แตล่ ะตวั ก็ต้องคอยหยุดดงึ ขนท่ีหลุดออกมาทลี ะเส้นสอง เสน้ กว่าจะเขยี นเสร็จ มอื ขา้ งซ้ายของผมดาํ ปไี๋ ปเสียทกุ นิ้ว ไมน่ กึ เลยวา่ แมจ้ ะตกอยู่ในสภาวะท่ีเป็นรองเชน่ น้ี แตผ่ มกลบั เอาชนะนกั เรียนรุ่นพ่ีทกุ คนในการแข่งขนั ครงั้ นไ้ี ด้ และได้รับรางวลั ชนะเลศิ ใน การประกวดเขยี นพ่กู ันระดบั โรงเรยี นด้วย 130

เมื่อเดินผา่ นบอร์ดประกาศของโรงเรียนอีกครั้ง ผมเหน็ ผลงานของ ตวั เองได้ปิดประกาศขน้ึ ท่ีบอรด์ บ้าง ผมคิดในใจวา่ ในท่สี ุดความพยายามอยู่ ทไ่ี หน ความสําเรจ็ กอ็ ยทู่ ่นี น่ั จรงิ ๆ จะมีคนสอนหรอื ไมก่ ็ตาม ขอแต่ใหม้ ี ความเพียร ท่ีสดุ แล้วกจ็ ะต้องได้รบั ผลตอบแทนแนน่ อน หลังจากได้รบั รางวัลแล้ว ผมก็ไม่ได้ลาํ พองใจ ยังคงฝกึ เขยี นบนพื้นดนิ ต่อไป จนถึงชนั้ ประถมปที ี่ 6 ผมก็ยังไดร้ บั รางวัลชนะเลศิ ในการประกวดเขียนพ่กู ันตลอดมา ตอนท่ี 35 มอื เทา้ เปน็ ระวิง ชว่ งปี 1960 ในหมบู่ า้ นตามชนบททีม่ ีประชากรเพยี งไมก่ ร่ี ้อยหลงั คา เรือนน้นั หม่บู า้ นหน่ึงมีสักสามสบี่ ้านเท่านั้นท่มี ีโทรทัศน์ แถมยังเปน็ โทรทัศน์ขาวดาํ อกี ดว้ ย ―โทรทัศน์‖ สําหรับเด็กนักเรียนประถมอย่างผมแล้ว มันเปน็ เหมอื นกับกลอ่ งมายากล กลอ่ งส่ีเหล่ยี มธรรมดาเหมือนกบั ตู้ใหญ่ใบหนง่ึ ถึง เวลา ประตกู จ็ ะเล่อื นจากตรงกลางเขา้ ไปที่ด้านข้างทัง้ สอง พอกดสวติ ช์ ปบฺุ กจ็ ะมคี นปรากฏตวั ขนึ้ มาร้องเพลงท่ีหน้าจอ พอกดสวิตชอ์ กี ทภี าพก็ เปลยี่ นไป กลายเป็นตัวการ์ตูนเจ้ากระต่ายน้อยปรากฏขน้ึ มาบา้ ง มนั เหมือนกับก้าวเขา้ ไปสู่โลกแห่งความเพ้อฝ๎น คนท่แี ต่งตัวสวยงามกําลงั เตน้ ราํ กันอยูข่ า้ งใน การจ้องดฟู ลอู อเรสเซนต์นี้เหมือนจะช่วยกอ่ ใหร้ สู้ กึ ถึงความสุข สดใสเช่นนตี้ ลอดไป อาจเป็นเพราะความอยากร้อู ยากเหน็ หรืออาจเปน็ เพราะภาพสดสวย และเสียงสดใสทด่ี ึงดดู ใจ พอผมร้วู า่ เพ่ือนละแวกบ้านคนหนงึ่ ของเราซอ้ื โทรทัศนม์ าใหม่ จากนั้นทุกวนั ไม่วา่ จะไปโรงเรียนตอนเชา้ เลกิ เรียนกลับ บ้านตอนเย็นหรือจะออกไปขอทาน ผมเปน็ ตอ้ งหาเร่อื งเดินผ่านบ้านหลงั น้ีให้ ได้ แลว้ คอยเหลอื บตาดวู ่าเจา้ กลอ่ งมายากลน้ันเปดิ อยู่หรอื เปล่า 131

เยน็ วันหน่ึง พ่อใช้ใหผ้ มออกไปซ้อื ของในหม่บู ้าน ตอนผมเดิน ผ่าน บ้านนีก้ ็กําลงั เปดิ โทรทศั น์ดูการ์ตนู เรอ่ื งทผ่ี มชอบดอู ยู่พอดี ผมหา้ มใจ ไมอ่ ยจู่ ึงปีนดผู า่ นชอ่ งหนา้ ตา่ ง ดเู พลินจนแทบจะลมื กะพริบตา ดเู พลนิ จนไม่ รวู้ ่าเวลาผา่ นไปนานเทา่ ไรแล้ว ผมลืมไปเสียสนทิ เลยวา่ ผมออกมาทาํ อะไร จนน้องชายคนเล็กวิ่งตรงเข้ามาจิม้ ปลายจมูกผม บอกวา่ ―เสร็จละ แก ตายแนค่ ราวน้ี‖ ผมถึงไดร้ ู้สึกตวั ข้ึนมา จะหา้ มน้องไวก้ ็ไม่ทนั เพราะ เจ้าน้องชายวงิ่ หายกลับบ้านไปเสยี แลว้ ผมเดนิ คอตกตามหลังกลบั บา้ น ไป คดิ ในใจวา่ ตายแน่ ๆ ไอ้เจา้ น้องชาย ―ปากสว่าง‖ ของผมตอ้ งวง่ิ แจน้ กลบั ไปรายงานเร่อื งนก้ี ับพอ่ หมดแล้วแนเ่ ลย ผมยืนลงั เลอยูห่ นา้ เล้าหมูวา่ จะเข้าไปดีหรือไม่ อิด ๆ เอ้ือน ๆ อยู่ นาน สดุ ทา้ ยกฝ็ ืนใจเดนิ เขา้ บ้าน แล้วทุกอยา่ งกเ็ ปน็ จริงดบั ท่ีคาดไว้ พอก้าว พน้ ประตูพ่อก็ให้ผมคกุ เขา่ ลง แลว้ ยกไมเ้ ท้าฟาดลงมาบนตัวผม ซา้ ยทีขวา ที แต่ละทีกเ็ จบ็ รา้ วจนถึงกระดูก แตผ่ มร้วู ่าตัวเองทําผิด จึงทนข่มความเจบ็ ไวไ้ มย่ อมร้องออกมา พอ่ ตีเสรจ็ กท็ ิง้ คาํ พูดสดุ ทา้ ยฝากไวใ้ นใจผมวา่ ―บา้ นเรายากจนกนั ขนาดไหน อุตสา่ หส์ ่งให้แกได้เลา่ เรยี นหนังสอื หนัง หาแล้วไมต่ ง้ั ใจเรยี นอยา่ งนี้ แกไม่ละอายใจต่อพอ่ แมบ่ า้ งเลยหรือ‖ พอได้ยนิ พอ่ พดู อยา่ งนี้ ผมกร็ สู้ ึกเหมอื นหวั ใจถูกบบี คั้นอยา่ ง แรง จากทนี่ ่ิงกล้ันมาตลอด นํา้ ตาก็ไหลลงมาอาบสองแก้ม หลงั จากเรือ่ งนี้ผ่านไป ผมไม่เคยแอบไปดโู ทรทัศนท์ ่ีบา้ นเพื่อนบา้ น อกี เลย ทุกวันพอโรงเรยี นเลกิ ผมก็จะรีบกลบั มาหงุ หาขา้ วปลาอาหารใหก้ บั คนในครอบครัว เตาในบ้านเรากเ็ ปน็ ฝีมือของผม ทาํ โดยการเก็บเอากอ้ นอิฐ มากองเรียงกันเข้า แลว้ ใช้ดินเหนียวมาปะตามรูไวใ้ หแ้ นน่ เท่าน้กี เ็ ป็นเตาได้ แล้ว ถา้ พอมเี วลาว่าง ผมก็จะออกไปหาเก็บฟางขา้ ว ฟนื ก่ิงไมม้ าตุนไว้ 132

สําหรับเป็นเชอ้ื เพลิง การก่อเตาทําอาหารไม่ใชเ่ ร่ืองง่าย ถ้าฟนื ไมแ่ ห้ง ไฟกไ็ ม่ยอมติดเสยี ที ผมตอ้ งนอนพงั พาบลงกับพนื้ แล้วใชป้ ากเปุาลมโหมไฟในเตา ลมจาก ปากไม่แรงพอ กเ็ ลยใช้ฝาหม้อพัด บางครั้งลมพดั ผดิ ทางกต็ ้องหรต่ี าเปาุ เตา ไมเ่ ช่นน้นั ขีเ้ ถา้ จะปลิวเข้าตาจนนํา้ ตาไหล หลายครงั้ ทีก่ ว่าไฟจะ ตดิ ผมกถ็ ูกเขม่าควนั รมเสยี ดาํ ปไี๋ ปหมดทั้งตวั พอลกุ ขึ้นมา นอ้ ง ๆ ก็หัวเราะ ชอบอกชอบใจกันใหญ่ ตา่ งวง่ิ เขา้ มารุมล้อมร้องลอ้ เลยี นผมเสียงดังว่า ―ดาร์ กี้ ดาร์กี้ ไอน้ โิ กรตัวดําปด๊ิ ป๋ี‖ เตานี้มีไวส้ าํ หรับหงุ ข้าว อกี เตาหน่ึงมีไวส้ าํ หรับตม้ นา้ํ ให้คนในบ้าน อาบ ผมต้องอาศยั เวลาช่วงที่ข้าวยังไม่สุก วิง่ ด่วนจไ๋ี ปตักนา้ํ ที่บอ่ หลังมา ต้ม ถังนํ้าของเราก็ใบเลก็ นดิ เดยี ว ผมตอ้ งวิ่งกลับไปกลับมาอยหู่ ลายหน ทีเดยี วกว่าจะไดน้ าํ้ พออาบกัน เมอ่ื น้ําเดอื ดแลว้ ผมต้องช่วยอาบน้ําใหน้ ้อง ๆ กอ่ น มอื เท้าตอ้ งว่องไว ฟูาจะมดื อยูแ่ ลว้ เด๋ียวยังต้องออกไปขอทานอกี พออาบนาํ้ เสรจ็ ผมลองเปิดฝาหม้อข้าวดู อืม! ข้าวยงั ไมท่ ันสุก ยงั มีเวลาเหลอื พอซกั เสอื้ ผา้ ไดอ้ กี สกั สองสามตัว พอกาํ ลงั เรม่ิ ขย้ผี ้า เทา่ นนั้ นอ้ งชายสองคนก็ก่อคดวี ิวาทกนั ขึ้น ผมต้องรบี เข้าไปหา้ มศกึ ทันที แล้วเป็นอะไรไมร่ ู้ จู่ ๆ นอ้ งสาวคนเลก็ กร็ ้องไห้ขึ้นมาอีก เอาละ เอา ละ พอแลว้ ! เงยี บ! เอ๋ กลิ่นอะไรนะ่ ―ขา้ วไหม้แล้ว อาจิ้น!‖ เสยี งพ่อตะโกน ตายแลว้ ! ขา้ วไหมจ้ รงิ ๆ ดว้ ย! เยน็ นีค้ งตอ้ งกินขา้ วตังกันแน่ เลย ผดั ผกั อกี สักอย่างก็แล้วกัน มดี ห่นั ผกั ท่บี า้ นเราเก่าคราํ่ ครา่ จนสนมิ กนิ ตัง้ นานแล้ว แม้แตจ่ ะห่นั ผกั ก็แทบหั่นไมเ่ ข้าอยู่แล้ว ตอ้ งออกแรงอีกนิด ฮึด - - โอย๊ ! เจบ็ จัง! ห่นั โดนนิ้วตวั เองเข้าแล้วไหมล่ะ เลือดไหลออกมาเป้ือนผกั จนแดงเถือก แต่คนในบ้านจะตอ้ งอดข้าวเพราะนิว้ ผมเจบ็ กค็ งเปน็ ไป ไม่ได้ ตอ้ งหาเศษผ้ามาพันนว้ิ แลว้ ใช้หนงั ยางรัดสองสามรอบเอาไวใ้ หแ้ นน่ 133

เสยี กอ่ น แลว้ ค่อยหนั่ ผกั ตอ่ ผมต้องทาํ งานซักผ้าหงุ ขา้ วดว้ ยมอื เดยี วตดิ ตอ่ กันอยหู่ ลายวนั มือขวา ทํางานไป มือซ้ายกเ็ จ็บเสยี วแปลบขนึ้ มาเปน็ ระยะ ๆ แตถ่ งึ จะรอ้ งไหก้ ็คงไม่ มีประโยชน์ เพราะอย่างไรงานกต็ ้องทาํ อย่ดู ี เพราะว่าไมม่ ีเงิน เราจงึ ตอ้ งกนิ ขา้ วตม้ กันแทบทุกม้อื บางครัง้ เรา แทบจะไมม่ ขี า้ วสารกรอกหมอ้ เลยดว้ ยซํ้าไป เวลาต้มขา้ วแต่ละทีตอ้ งเติมน้ํา แล้วเติมนํ้าอกี จนเป็นข้าว ―ต้ม‖ สมชื่อจริง ๆ บางคร้ังหาเมด็ ข้าวในหม้อก็ แทบจะไมเ่ จอ ตกั สกั กีค่ รัง้ กไ็ ดแ้ ตน่ ้ําขา้ วเทา่ นัน้ ซดเข้าไปสกั กช่ี ามกย็ ังไม่ หายหิว คดิ แลว้ กอ็ ยากจะรอ้ งไห้ แตก่ ร็ ้องไม่ออกจริง ๆ ―ไชโปวฺ ปลาเคม็ ‖ นับเป็นกบั ข้าวชั้นยอดแลว้ สาํ หรับเรา จะทอดปลา เค็มแค่สกั ชน้ิ กย็ ังเสยี ดาย ต้องเอามาหน่ั แบ่งออกเป็นชิ้นเลก็ ๆ ตใี สไ่ ข่ พอ เจียวเสรจ็ แลว้ จึงแบง่ ออกเปน็ สบิ กว่าส่วนให้ทุกคนไดก้ นิ กนั คนละชิ้น แม้จะ เปน็ เพียงช้ินเล็ก ๆ แตก่ ลิน่ และรสของมันก็เดด็ พอทจ่ี ะทาํ ให้คิดถงึ แล้วนาํ้ ลาย สอข้นึ มาเชียวละ ผมจะตอ้ งมือเทา้ เปน็ ระวิงอยู่อย่างนที้ ุกวนั มคี รง้ั หนึ่งผมรีบไป นาํ้ โรงเรยี นจนลมื ไปว่ากาํ ลงั ตม้ นาํ้ ต้ังไว้ทเ่ี ตา ทบ่ี ้านก็ไมม่ ใี ครสังเกตเห็น เดือดไปจนกาแห้งสนทิ แล้วระเบดิ ขึน้ ! แน่นอนครับ ผมทาํ เรอื่ งอนั ตรายใหญ่หลวงเสยี ขนาดนี้ ย่อมต้องถูก ลงโทษเปน็ ธรรมดา คืนนั้นพอ่ ส่งั ให้ผมคุกเขา่ อยู่นอกหอ้ งจนฟาู สาง ห้าม เขา้ ไปนอนในหอ้ งเดด็ ขาด 134

ตอนท่ี 36 รสชาตขิ องชีวติ ยุคของการเกษตรยงั ไมม่ มี ลพษิ น้ําในคลองใสสะอาด ก้งุ หอยปูปลา ท่อี าศยั อยเู่ ต็มแมน่ า้ํ ลําคลองนบั เป็นอาหารเสรมิ ที่ชว่ ยให้เราอยรู่ อดมาไดจ้ นถงึ ป๎จจบุ ันน้ี ตอนทผ่ี มอายปุ ระมาณสกั 12 ขวบได้ วนั หน่งึ พอ่ ให้ผมจูงท่านไปที่ รมิ คลองแหง่ หนึ่ง ผมเหน็ พอ่ ใช้ไม้เทา้ หยง่ั ลงไปวัดความลึกของนํ้า จึงถาม พอ่ อยา่ งอยากร้อู ยากเหน็ ว่าพ่อจะทาํ อะไรหรือ พอ่ ตอบวา่ ―ไอ้เดก็ โง่เอ๊ย ก็ ลงนํ้าจับหอยสวิ ะ!‖ ผมหนา้ ช่นื ขนึ้ มาทนั ตา ยู้ฮู!- - ได้ยินเพียงเทา่ น้ี ผมกแ็ ทบจะกระโดดลงน้าํ ไปก่อนพ่อเสียอีก พ่อ รบี คว้ามือผมไว้ ―จะใจรอ้ นไปไหนกัน‖ พดู ไปกค็ ลาํ ดึงเอาเชือกเสน้ หน่งึ ออกมาจากตวั ปลายขา้ งหนง่ึ ผูกไว้ท่ีเอวตวั เอง ปลายอกี ข้างหนึง่ ผกู ไว้ท่ี ผม เราวางไม้เท้าของพ่อและขนั คู่ชพี ไว้ที่รมิ ฝ๎่งกอ่ น จากนน้ั กค็ ่อย ๆ เดนิ ลง นา้ํ ไปด้วยกนั อย่างชา้ ๆ พ่อสอนให้ผมกม้ เอวลงต่าํ แล้วใช้มอื ควานลงไปใน น้ํา น้ําคลองในฤดรู ้อนชา่ งฉ่าํ เย็นเสียเหลือเกิน พอเท้าเหยียบลงไปกลางกระแสนาํ้ ท่ีไหลเยน็ ก็ก่อให้เกิดความรู้สึก ผ่อนคลายสบายยง่ิ แต่ครู่เดยี วก็ได้ผล ผมควานไดห้ อยนาตวั หนง่ึ ดใี จเสยี แทบแย่ รบี สง่ ใหพ้ อ่ คลําดูวา่ ใชห่ อยนาจรงิ ๆ หรือเปลา่ อมื ! หอยนาจรงิ ๆ ดว้ ย และเสือยม้ิ ยากอยา่ งพ่อกย็ ิม้ ออกมาไดใ้ นที่สุด พ่อนน้ั เชี่ยวชาญย่ิงนัก แค่ใช้มอื ควานลงไปในนา้ํ เพยี งครู่เดียวก็ได้ หอยมาตั้งหลายตัว ทุกครงั้ ทโ่ี ยนหอยลงไปในขนั จะเกิดเสียงดังน่าฟง๎ นัก ―แกร็ง!‖ เสยี ง ―แกร็ง‖ แต่ละครง้ั สร้างความฮกึ เหมิ แก่คนฟ๎ง เหลือเกิน ผมดอี กดใี จจึงตะโกนเสียงดงั ออกมาอย่างลมื ตวั แตค่ ราวนี้พอ่ กลับไม่ไดด้ ผุ ม อารมณข์ องทา่ นดขี นึ้ ตามจํานวนหอยที่เพิ่มข้นึ จนแทบจะ กลายเป็นผ่อนคลายลงในทส่ี ดุ 135

ตงั้ แตผ่ มเติบโตมา ครั้งนีน้ บั เป็นครง้ั เดียวทีผ่ มไดใ้ กล้ชดิ สนทิ สนมกับ พ่อขนาดนี้ มนั ไมเ่ หมือนกับการทาํ งาน แตเ่ หมือนกับว่าเรากาํ ลงั เลน่ เกม อะไรด้วยกันมากกวา่ ถงึ แมว้ นั นจี้ ะผ่านมาเปน็ เวลานานนับ 30 ปแี ลว้ แตท่ กุ คร้ังทผ่ี มได้เหน็ พอ่ กับลกู เลน่ บาสเกตบอล หรือเลน่ โยนหว่ งยางด้วยกันใน ละครโทรทศั น์ ผมก็อดท่ีจะนึกถึงเรื่องนขี้ ้นึ มาไม่ได้ ผมยังจําไดอ้ กี ว่า ตอนนนั้ ผมไมท่ ันระวังเหยยี บโดนตัวอะไรล่นื ๆ เขา้ ก็ ตกใจ คิดวา่ คงจะเป็นงนู าํ้ แตพ่ อดดู ี ๆ แล้วทไี่ หนได้ ปลาไหล น่นั เอง แล้วผมกล็ ืมไปว่าเราสองพอ่ ลกู ถกู มดั ตดิ กันไว้ จงึ รีบกระโจนลงไป ควา้ ปลา พ่อเลยถูกลากลงไปด้วย ปลาไหลน่ะจับไม่ไดห้ รอก แตเ่ ราเสีย หลักล้มลงไปในนํ้า เปยี กมะลอกมะแลกเป็นลกู หมาตกนํ้าเลยทเี ดยี ว แต่ถงึ จะเปยี กอยา่ งไร ผมกไ็ มเ่ คยมีความสขุ สนุกสนานเทา่ นี้มาก่อนเลยในชีวิต ตอนจับหอยในน้าํ นนั้ สนกุ มากจนผมแทบจะลมื อะไรทกุ อยา่ งไปเสยี สิน้ เมอ่ื ข้นึ จากนาํ้ แล้ว จงึ รสู้ กึ ถึงความผดิ ปกติบางอย่างทเี่ กดิ ข้ึน พอก้มลง มอง ก็เหน็ ปลงิ ดดู เลอื ดเกาะแน่นอยู่เต็มขาของเราสองคน พวกมันแต่ละตวั ดดู เลอื ดเราเสียจนพงุ ปุอง ผมตกใจมาก รบี ใช้มอื แกะพวกมันออก แต่กย็ ากเย็น เหลอื เกิน เพราะพวกมันยิ่งดูดก็ยงิ่ เกาะแนน่ ต้องเอาหินมาทุบตวั พวกมันให้ ขาดจากกนั แม้จะทุบโดนขาตัวเองจนเจ็บก็ต้องทน แล้วกน็ ึกถงึ ท่ีแต่กอ่ น เคยได้ยินคนเขาพูดกันวา่ ถา้ ตวั ปลงิ ขาดออกจากกนั แลว้ มนั ก็จะย่ิงแบง่ ตวั ขนึ้ มาอีก ยิ่งขาดออกมาเปน็ หลายสว่ นกจ็ ะยง่ิ เกดิ เปน็ หลายตวั นกึ แล้วก็ย่งิ เครียดไปกนั ใหญ่ พอกลับถึงบา้ น พอ่ ก็เอาหอยมาลา้ งนา้ํ จนสะอาด จากนั้นจดั การ ทาํ ―หอยเค็ม‖ มากนิ กบั ขา้ ว ทงั้ อร่อยทั้งเจริญอาหารดแี ท้ สําหรับเราแล้ว เหน็ จะตอ้ งบอกว่า น่ีเปน็ ของขวญั ทห่ี ลน่ ลงมาจากฟากฟาู เลยกว็ ่าได้ 136

ยงั มีอาหารอีกอย่างทส่ี วรรคป์ ระทานมาใหแ้ กเ่ รา - - น่ันคอื - - กบ ความสามารถในการจับกบเป็นวิชาทผ่ี มขโมยเรียนมาจากพวกเดก็ ๆ ข้างบ้าน อนั ดับแรกเราจะตอ้ งเตรียมเหย่อื ล่อ จากน้ันนํามาแขวนใส่เบด็ ท่ี เราทําข้นึ มาเอง พอตอนเยน็ ตะวนั ใกล้ตกดิน เรากจ็ ะเอาเบ็ดหลาย ๆ คนั ไป แขวนไว้ท่ขี ้างคันนา แลว้ กเ็ ดินกลบั ไปนอนฮมั เพลงรอที่บา้ นอย่างสบาย อารมณ์ วันต่อมาจึงค่อยรบี ไปทคี่ ันนาแต่เช้าตรู่ รบั รองได้ว่าจะมกี บมาติดท่ี เบ็ดทุกคัน คนั ละตวั ๆ กบพวกนพ้ี อผา่ นการปรุงอาหารแล้ว บอกไดเ้ ลยว่า รสชาตยิ อดเยย่ี มเดด็ ขาดจริง ๆ หรือหากวา่ ใจรอ้ นจนทนรอทั้งคืนไม่ไหวแล้วละก็ ยงั มีวิธจี บั กบอีกวธิ ี หนึ่งคือ ใหเ้ ราใส่เหย่อื ล่อไวท้ ีเ่ บด็ คันยาว ๆ แลว้ หยอ่ นลงไปที่ข้างคันนา เหมือนเดมิ คอ่ ย ๆ หยอ่ นลงไปแลว้ ก็ดึงขน้ึ หยอ่ นลงแลว้ ดึงข้นึ หย่อนลง แล้วดงึ ขน้ึ ทาํ อยา่ งนีอ้ ยูเ่ ร่อื ย ๆ ล่อใหก้ บกินเหย่อื ใหไ้ ด้ พอกบติดกบั แลว้ ก็ ออกแรงดงึ ขนึ้ มาทันที เท่าน้ีเปน็ อนั วา่ เรยี บรอ้ ย ถ้าจบั กบหลังฤดเู ก่ยี วขา้ วก็ยิ่งง่ายเขา้ ไปใหญ่ แค่เอาฟางที่กอง สะเปะสะปะอยู่ตามพน้ื ดนิ ออกไป กจ็ ะเห็นวา่ ข้างใต้มรี ูท่กี บซ่อนอยู่ เยอะแยะ ถา้ ถูกจังหวะก็อาจจับไดค้ รง้ั ละตัวเลยทีเดียว แต่ถ้าจงั หวะไม่ดี ก็ ต้องออกแรงวิ่งจับกบรอบนากนั หน่อย พอถงึ ฤดนู ี้ทไี ร เราจงึ มกั จะเหน็ เด็ก ๆ ว่ิงหยอกลอ้ จบั กบกันสนุกสนานเตม็ ทอ้ งนา บางคร้งั เมือ่ ไม่ได้กินขา้ วตดิ กันหลายม้ือเข้า เรากต็ ้องหาผักหญ้าตาม ขา้ งทาง มะเขือปาุ บ้าง ใบหม่อนบา้ ง มากินกนั แกห้ ิวไปกอ่ น โดยสว่ นใหญ่ ผมพอจะแยกแยะไดว้ า่ เป็นผักอะไร หรอื หากพบผกั หรอื ผลไม้บางชนิดทีไ่ ม่ รจู้ ัก ผมก็จะเดด็ มาลองกินเองก่อน เมอื่ แนใ่ จว่ารสชาตไิ มเ่ ลวและไม่มีพิษ แล้ว จึงค่อยเดด็ ใหค้ นอ่นื ในบ้านกนิ ผมมกั คดิ วา่ เดก็ สมัยกอ่ นไม่ไดม้ ีของเลน่ หลากหลายเหมอื นกบั สมัยนี้ 137

ทม่ี ขี องล่อตาล่อใจมากมายเหลือเกนิ และแม้ว่าคนจนกอ็ ย่ตู ามประสาจน แต่ มนั กเ็ ปน็ ชีวิตท่มี รี สชาตนิ ัก ตอนที่ 37 นักเรยี นตัวอยา่ งกบั นอ้ งชายปัญญาออ่ น เม่ือผมเลอื่ นขึน้ ชั้นสูง ไล่เคอจ้ิน น้องชายคนโตกเ็ รม่ิ เข้ามาเรยี นชั้น ประถมปที ี่ 1 ทโ่ี รงเรียนเดียวกันกับผม ในใบวนิ ิจฉัยโรคของน้องชายคนโต น้นั หมอได้บนั ทึกไวด้ ังนี้ ―เปน็ ผูท้ มี่ ีสตปิ ๎ญญาไม่สมประกอบ ไอควิ ต่ํากวา่ 47‖ ตํ่ากว่าไอคิวแม่เสยี อกี สมัยก่อนทโี่ รงเรียนยงั ไม่มีการแยกเรยี นของนักเรียนพิเศษและนักเรียน ปกติ น้องจึงต้องเรียนร่วมชน้ั กบั นักเรียนทวั่ ไป ตอนเช้าผมตอ้ งพานอ้ งไป โรงเรยี นดว้ ยกนั ทุกวัน พอสง่ นอ้ งเข้าหอ้ งเรยี นเรยี บร้อยแลว้ จึงคอ่ ยวางใจ ไปท่ีห้องเรยี นของตวั เองได้ แตพ่ อมาน่ังเรยี นกย็ ังไมส่ บายใจอยดู่ นี ัน่ แหละ เพราะน้องชายปญ๎ ญาอ่อนของผมมกั จะก่อเรอ่ื งข้ึนไมเ่ วน้ แต่ละ วัน บางครงั้ ก็เอาไม้ไล่ตีหัวเพื่อน ทาํ เอาโกลาหลอลหม่านกนั ไป หมด บางคร้ังก็ว่งิ ไลเ่ พ่อื น ๆ จนตอ้ งวนหนกี ันออ้ มสนาม พวกเดก็ ผู้หญิง ตกใจกลวั กันจนรอ้ งไห้ไม่หยุด และแน่นอนวา่ บางครงั้ น้องชายจอมเซอ่ ซา่ ของผมกย็ ่อมจะตอ้ งโดน เพ่ือน ๆ รุมแกล้งเปน็ ธรรมดา ดังนัน้ พอเลกิ เรยี นทีไร ผมต้องว่งิ แจน้ จนแทบ จะเหาะไปดูน้องทหี่ ้องเรียนช้นั ประถมปีที่ 1 ทันที อย่างนอ้ ยถ้านอ้ งอยูใ่ กล้ ๆ ผม เขาคงจะรสู้ ึกสบายใจข้นึ มาหนอ่ ย แลว้ จะได้ไมก่ อ่ เร่อื งขน้ึ อกี ทโี่ รงเรยี นไมม่ ใี ครไมร่ ู้จักผมกบั นอ้ ง คนหนง่ึ นนั้ สอบไดท้ ี่ 1 ติดตอ่ กัน ถึงหกปี และยังได้เป็นหวั หน้าหอ้ งทีเ่ ป็นนักเรยี นตัวอยา่ งด้วย ส่วนอกี คน หนึ่งคือ ―ไอท้ ึม่ ‖ ที่รักษาตาํ แหน่ง ―บ๊วย‖ ของตนเองไวไ้ ด้อย่างสมา่ํ เสมอ 138

ทกุ ปี แตเ่ พราะน้องนแี่ หละทที่ าํ ใหผ้ มรสู้ ึกว่า แทท้ ่ีจริงแลว้ คนท่ีฉลาดทส่ี ดุ ก็ คือคนทีโ่ งท่ ี่สุดน่นั เอง เพราะผมนั้นรู้และเข้าใจไปหมด จึงตอ้ งทาํ อะไร ๆ ไปเสียทกุ อย่าง ไม่ว่าจะเร่อื งเล็กเร่ืองใหญก่ ็ตอ้ งเป็นผมทค่ี อยกลุ้มอกกลุม้ ใจและ แกป้ ญ๎ หาอยเู่ ร่ือย แต่น้องชายผมกลับไมเ่ ปน็ อยา่ งน้ัน แม้จะไดก้ นิ แตไ่ ข่ ตม้ ต้องถอื ศูนยค์ ะแนนกลับบา้ นทุกครั้ง กย็ งั ยิม้ รา่ ดีอกดใี จ ไม่มีใครดุดา่ เขา เลยสักคน แตด่ ุไปกค็ งไม่มปี ระโยชนเ์ พราะอยา่ งไรเขาก็ไม่เข้าใจอยดู่ ี ตอ่ มาผมต้ังใจวา่ จะสอนนอ้ งให้อา่ นหนังสอื ใหไ้ ด้ จงึ พยายามพาเขา อา่ นหนงั สือทุกวนั วนั ละประโยค และคอยจบั มอื ใหเ้ ขาหดั เขียน หนังสอื ตอนแรกสมองกบั มือของน้องไมไ่ ปดว้ ยกนั เอาเสียเลย จะบงั คับ อย่างไรก็ไมฟ่ ง๎ ลากเสน้ เพียงขีดเดียวกย็ งั บดิ ๆ เบี้ยว ๆ แลว้ เจา้ ตวั ก็ไมย่ อม ใส่ใจ บางครั้งผมก็โกรธจนอยากจะเขกหัวน้องแรง ๆ สักที แตพ่ อคดิ วา่ แค่ เขาเกิดมาปญ๎ ญาออ่ นก็นา่ สงสารอยู่แล้ว ผมก็เลยเขกหัวเขาไม่ลง แต่หลายปีต่อมา ในท่สี ุดนอ้ งก็เริ่มเขียนหนงั สอื บางตวั ได้ เชน่ ―o‖ ―x‖ ―1‖ ―23‖ กบั คําวา่ ―ไลเ่ คอจิ้น‖ ซ่งึ เปน็ ช่ือของ ตวั เอง ทั้งหมดรวมกนั เปน็ แปดตัวพอดี แถมตัวหนังสอื ของแกก็ยังบดู ๆ เบยี้ ว ๆ มอื ทีจ่ บั ปากกากด็ คู ลา้ ยกบั ท่ากาํ หมดั เสยี มากกวา่ ผมหาขอ้ สอบ เก่า ๆ มาสอนนอ้ ง ให้เขาดตู ําแหนง่ ที่ตอ้ งเขียนคําตอบลงไป ให้เขาลองทํา ดูหลาย ๆ คร้ัง ผิดก็แก้ใหม่ ถูกกท็ าํ ซา้ํ ไปเรอื่ ย ๆ เชน่ นอ้ี ยู่ครง้ั แล้วครงั้ เลา่ แลว้ สวรรคก์ เ็ ร่มิ เหน็ ใจในความพยายามของผม ผลสุดทา้ ยในการ สอบครงั้ หน่งึ ตอนช้ันประถมปีที่ 4 เทอมปลาย น้องฟลุคเดาคาํ ตอบถูกอยู่ หลายข้อทเี ดยี ว นับเป็นครงั้ แรกท่ีเขาสามารถตไี ขแ่ ตกได้ และยงั สามารถ เอาชนะเพอื่ นนกั เรียนชั้นเดยี วกันไดอ้ กี คนหนง่ึ ดว้ ย เปน็ ผลให้นอ้ งสอบไดท้ ี่ 2 นบั จากอันดบั สดุ ทา้ ยไดเ้ ปน็ คร้ังแรกและคร้งั เดยี ว ความก้าวหน้าคร้งั น้ไี ด้รบั ความชื่นชมจากครูใหญเ่ ปน็ อยา่ งมาก ถงึ 139

ขนาดออกปากชมน้องกลางหอประชุม พรอ้ มทงั้ มอบรางวัลพัฒนาการดเี ดน่ ใหน้ อ้ ง ดมู าดเขาเดินขน้ึ ไปรบั รางวัลบนเวทีทา่ มกลามเสียงปรบมอื เกรยี ว กราวทีด่ งั ขน้ึ ในคร้ังนี้ เม่ือเทยี บกันแลว้ ยังดังกึกก้องกว่าเสียงปรบมือตอนที่ ผมขนึ้ ไปรับรางวลั สอบไดท้ ่ี 1 ติดต่อกนั ตลอดหกปีเสยี อกี พอไดเ้ หน็ เชน่ นี้ ผมก็ชักไม่แนใ่ จเสียแล้วว่าควรจะร้องไห้หรือหวั เราะ ดี แต่แล้วน้ําตาผมกไ็ หลออกมา มนั เปน็ นํา้ ตาแห่งความอ่ิมเอมใจท่ีความ เหนือ่ ยยากของผมไมไ่ ดส้ ูญเปล่าเลย พอกลบั ถงึ บา้ น ผมก็เลา่ เรอื่ งท่นี อ้ งชายคนโตไดข้ น้ึ ไปรับรางวลั ใหพ้ อ่ ฟ๎ง พ่อฟง๎ แลว้ ก็ยม้ิ ออกมา ซ่งึ น้อยคร้งั นกั ที่จะได้เหน็ ทา่ นย้ิมน้อย ๆ พลาง มองนอ้ งชายคนโต ผมยอมรับวา่ ตอนนน้ั ผมชักจะแอบอจิ ฉาขน้ึ มาหนอ่ ย ๆ รางวัลของผมติดอยูท่ ่วั ผนังหอ้ ง อย่าวา่ แตค่ ําชมเลย แค่จะย้มิ สกั ทพี อ่ ก็ ยังไม่เคย ผมอยากได้รอยยิ้มอย่างน้นั จากพ่อสกั คร้งั บา้ งจงั คิดแล้วก็ย่ิง นอ้ ยใจจรงิ ๆ แต่ความเหน่อื ยยากทม่ี มี าหลายปกี ็แลกมาได้แคเ่ สยี งปรบมือช่วงสัน้ ๆ เพยี งครั้งเดียวเทา่ นั้น เพราะหลงั จากได้รบั รางวัลเพยี งสองวัน นอ้ งกล็ ืมทกุ อยา่ งทผ่ี มสอนไปหมด เขายังไลต่ เี พอ่ื น ไลแ่ กลง้ เด็กนักเรียนหญิง เวลา เรียนหนังสอื ก็โวยวาย เลิกเรียนก็เกเร วงิ่ วุ่นไลค่ นโน้นคนน้ไี ปรอบสนามอยู่ เหมอื นเดิมทุกอยา่ ง มคี รั้งหนงึ่ ทีผ่ มไปดูนอ้ ง กพ็ อดเี ห็นเขากําลังถอื ไม้เท้าตามหลัง ครูใหญ่ แถมยงั ทําเดินสา่ ยอาด ๆ วางมาดเหมอื นกาํ ลังจบั สงั เกตครใู หญท่ ่ี กําลงั เดนิ ตรวจตราโรงเรยี นอยูอ่ ย่างน้ันแหละ ผมใจหายวาบข้ึนมาทันที น่ัน ครใู หญเ่ ชยี วนะ ผมชะงกั งันไปชั่วขณะ ไมร่ วู้ า่ ควรจะทําอยา่ งไรดี ถา้ จะว่งิ เขา้ ไปห้ามน้อง ครูใหญเ่ ดินอยู่ขา้ งหนา้ กต็ อ้ งเหน็ แน่ แต่ถ้าไมห่ า้ ม เกดิ น้อง ใชไ้ มฟ้ าดลงที่หวั ครใู หญล่ ่ะ จะไม่ยิง่ แยไ่ ปกนั ใหญห่ รอื โอย...รอ้ นใจจะแย่ แล้ว 140

ดีท่ีครใู หญเ่ ล่ยี วเต๋อหวาเป็นนกั การศกึ ษาที่เปยี่ มดว้ ยความ เมตตา ท่านจึงไม่ได้แสดงความโกรธเคอื งแต่อยา่ งใด เพยี งหันมาพูดย้มิ ๆ กบั ผมอยา่ งใจดีวา่ ให้ผมพานอ้ งกลับไปท่ีห้องเรยี น ตอนหลงั ผมไดเ้ ขา้ เรยี นที่วทิ ยาลยั เทคนคิ ประจาํ จังหวัด มีอาจารย์ ทา่ นหน่งึ ชื่ออาจารย์จวงเซนิ ซาน ท่านกรณุ าตอ่ ผมมาก บ้านของอาจารย์ เลี้ยงเป็ดเลา้ หนงึ่ มีเป็ดเป็นหมื่นตวั จงึ ตอ้ งหาคนไปช่วยทํางานอยู่ เสมอ อาจารย์จวงทราบดีถึงฐานะทางบ้านผม จงึ ให้โอกาสผมไปชว่ ย ทาํ งานช่ัวคราวทเี่ ล้าเปด็ ในช่วงวนั หยดุ โดยมีหน้าทีช่ ว่ ยเกบ็ ไขบ่ า้ ง ทาํ ความ สะอาดเล้า แลว้ กจ็ า่ ยค่าแรงให้ผมเล็กนอ้ ยพอใหม้ เี งนิ ไว้ใช้ ตอนน้ันผมคิดวา่ ถา้ ขนื ยังปลอ่ ยให้น้องชายคนโตชว่ ยเหลอื ตวั เอง ไมไ่ ดอ้ ยอู่ ยา่ งน้เี รื่อยไปคงไม่ใช่เร่ืองทถ่ี ูกตอ้ งนัก ควรจะหาทางให้น้องมี ความสามารถในการดํารงชีวิตดว้ ยตัวเองบ้าง ผมจึงขออนุญาตอาจารย์ให้ผม พาอาไฉไปฝกึ งานในวันหยุดนี้ด้วย กอ่ นออกจากบา้ น ผมคอยกาํ ชบั อาไฉอยูต่ ลอดเวลา สอนนอ้ งว่าเมอื่ ไปถึงเล้าเป็ดแลว้ ตอ้ งคอยระมดั ระวังเรื่องอะไรบา้ ง นอ้ งก็พยกั หนา้ หงกึ หงกั ทาํ ท่าวา่ นอนสอนง่ายเข้าอกเขาใจเป็นอย่างดี แต่พอมาถึงทเ่ี ล้า เป็ด เห็นเปด็ น้อยใหญ่ท่กี ระโดดโลดเตน้ ไปมาเป็นหมืน่ เป็นพนั ตวั เทา่ นั้น สี หนา้ ของอาไฉก็ปรากฏรอยยมิ้ เจ้าเลห่ ข์ นึ้ มาทันที แลว้ เขาก็กางแขนออกทั้ง สองขา้ ง วงิ่ ฝุาเข้าไปกลางฝูงเปด็ หยิบเอาหินและไมท้ พ่ี น้ื ขึน้ มาไลฝ่ ูงเปด็ อย่างเอาเปน็ เอาตาย ว้าก ๆ ๆ - - ว้าก ๆ ๆ - - นอ้ งชายคนโตร้องลน่ั อย่างสนุกสนานเต็มท่ี แตเ่ จ้าเป็ดพวกน้ันสิ โธเ่ อย๋ น่าสงสารเหลอื เกนิ พวกมันพากันว่ิงหนี แตกต่ืนกระเจิดกระเจงิ ไปตัวละทิศละทาง หนีลงน้ําบา้ ง วิง่ เขา้ พงหญา้ บา้ ง บางตัวบินไปเกาะบนหลังคาเล้า ตีปีกพับ่ ๆ จนขนหลดุ ออกมาเปน็ กระจกุ เปด็ ตวั เมียตกใจจนตกไข่ออกมาทั้งทีไ่ ขย่ งั ไม่เปน็ ฟอง เปด็ ตวั ผู้ 141

ตกใจจนกระทบื ไข่แตก ผมรีบวง่ิ ตามหลังอาไฉไปติด ๆ แตเ่ ลา้ เปด็ มขี นาดใหญ่มาก กว่าจะ ตามไปจนสดุ เล้าได้ ทง้ั เป็ด ผม และอาไฉกเ็ หนอื่ ยหอบตวั โยนจนหายใจ หายคอแทบไมท่ นั จะใหว้ ่งิ อีกก็วิง่ ไมไ่ หวแล้ว และเล้าเป็ดก็อยใู่ นสภาพแห่ง ความหายนะหลังมหันตภัยอยา่ งไรอยา่ งน้นั เลย พอผมเงยหนา้ ขึน้ กเ็ ห็นอาจารยจ์ วงยนื หน้าเขยี วอยู่ ผมคดิ วา่ ท่านคง โกรธแน่เลย จึงรีบเข้าไปขอโทษอาจารย์ แลว้ พาน้องทํางานอย่าง ขะมักเขมน้ ผมเรม่ิ สอนงาน ―เก็บไข่‖ ทแ่ี สนจะงา่ ยดายให้นอ้ งกอ่ น โดยใหน้ ้อง เก็บไขจ่ ากพื้นทลี ะใบขึน้ มาจัดเรยี งใสต่ ะกรา้ ไว้ ผมคิดวา่ งานนี้ไมย่ าก เลย ขอแต่ให้ระวัง วางให้เบามอื หนอ่ ยเท่านัน้ ทีแรกนอ้ งทําไดไ้ ม่เลว ผม เร่ิมตงั้ แต่จับมอื สอนเขาทํา แล้วค่อยยืนกาํ กบั ดเู ขาทาํ เอง จากน้นั จงึ คอ่ ย ๆ ถอยหา่ งออกไป ใหเ้ ขาทาํ ไปคนเดียว อืม...ชกั เรม่ิ จะมีพฒั นาการแลว้ ไข่ เป็ดถูกทยอยจดั เรียงออกมาเตม็ ตะกรา้ ใบแลว้ ใบเลา่ ผมเดินออกมาอย่าง ไวว้ างใจ ปลอ่ ยให้เขาทาํ งานของเขาเอง หลงั จากผ่านไปห้านาที ผมกเ็ ดินกลับมาท่เี ดมิ เพอ่ื ดูนอ้ งเก็บไข่ เป็ด อยากรู้วา่ เขาเกบ็ ไปถงึ ไหนแลว้ โอ...พระเจา้ ชว่ ย! น้องชายคนโตยกตะกรา้ ไข่เปด็ ขน้ึ กําลังจะวาง ทบั ลงไปบนตะกรา้ อีกใบหนึง่ ท่ีมไี ข่เปด็ บรรจอุ ยเู่ ต็ม เหมือนกับภาพสโลว์ โมช่นั ท่ฉี ายในภาพยนตรอ์ ยา่ งไรอยา่ งนน้ั ผมรบี กางแขนท้ังสองขา้ ง นอก วิง่ ไปข้างหนา้ พลางตะโกนโดยหวังวา่ จะหยุดยง้ั อาไฉไว้ได้ทัน ―อาไฉ! - - อย่า!‖ ยังไม่ชา้ เกนิ การณ์ อาไฉหันกลับมามองผมด้วยใบหนา้ ท่ีแช่มชน่ื เป่ยี ม 142

รอยย้ิมเจา้ เลห่ ์เหมือนเคย แลว้ เขาก็วางตะกร้าไขเ่ ป็ดทถ่ี ืออยู่ทับลงบนตะกรา้ ท่ีบรรจุไขเ่ ปด็ อยเู่ ต็มอีกใบหนงึ่ อยา่ งแรงตอ่ หน้าตอ่ ตาผม กร๊วบ! - - ไขเ่ ปด็ ถูกทบั แตกยับเยินไปในช่วั พรบิ ตา ทั้งไขข่ าวไขแ่ ดงไหลย้อยเย้ิมลงสู่ พ้ืน ผมยกสองมอื ขึ้นปดิ หนา้ แทบไม่กล้ามองภาพสดุ สยองน่ันอกี เลย คิดถงึ อาจารยจ์ วงผู้บรสิ ทุ ธแิ์ ล้วกม็ ่นั ใจว่าสหี นา้ ของอาจารยค์ งเปลย่ี น จากเขียวเป็นมว่ งแน่ ตอนท่ี 38 เอาอย่างอาจ้ิน วันที่ผมเรียนจบชน้ั ประถมศึกษา ผมหอบทั้งรางวลั และเกยี รตบิ ัตรตา่ ง ๆ กลบั บา้ นด้วยความตน่ื เตน้ ดใี จ แถมยังมดี อกไมส้ แี ดงท่ีทางโรงเรยี น จดั เตรียมไวใ้ หแ้ ก่นกั เรยี นทจ่ี บการศกึ ษาในปีการศกึ ษานต้ี ิดเด่นหราอยูท่ ี่ หนา้ อกดว้ ย ผมเดนิ กลับบา้ นดว้ ยความปลาบปลืม้ ปตี ิอยา่ งเหลือล้น คงไม่มเี รอ่ื งใดท่ีจะน่าภาคภูมใิ จไปกวา่ น้ีอกี แลว้ เกยี รติยศทผ่ี มได้รบั มาในชว่ งเชา้ วนั นี้ไดส้ ร้างความปลาบปลม้ื ใจใหแ้ กผ่ มไปตลอดชีวติ ขณะท่ี เดินไปตามทางเล็ก ๆ ข้างคันนา ทัง้ จิตใจและวิญญาณของผมเหมอื นหลุด ลอยละลอ่ งหวนกลบั ไปยังพธิ ีรับมอบรางวัลท่เี พม่ิ ผ่านมาสด ๆ รอ้ น ๆ ผม ไดร้ บั รางวัลท้ังหมดส่ีรางวลั สี่ครั้งทไี่ ดย้ ินเสียงครใู หญป่ ระกาศชือ่ ผม สี่คร้งั ท่ีผมยดื อกเดนิ ขนึ้ ไปรบั รางวัลบนเวทอี ย่างสงา่ ผา่ เผย ผมยืนอยู่บนเวทมี อง ลงมาเห็นสายตาทุกคทู่ ี่ส่งกาํ ลังใจมาให้ผม ผมกอ็ ดนกึ ถึงวันแรกทเี่ ข้ามา เรียนทน่ี ไี่ ม่ได้ ช่างเป็นชว่ งเวลาท่นี ่าหดหเู่ สยี นก่ี ระไร ตอนนัน้ แคเ่ ดนิ ออกจากบา้ นทอี่ ยู่นอกเมืองมาถึงถนนในเมอื ง ผมก็ จะรีบก้มหนา้ งดุ ลงทนั ที ผมกลัวว่าจะมองเห็นคนอื่น และย่งิ กลวั วา่ คนอื่นจะ มองเหน็ ผมเข้า เสยี งหวั เราะเยาะ คําพูดดูถกู เหยยี ดหยามเหลา่ นั้นเคยทําให้ ผมอยากจะหนีเตลดิ เปิดเปิงไปให้ไกล อยากจะละทง้ิ ทุกสง่ิ ทกุ อยา่ ง คิด แม้แตจ่ ะละทิง้ ชีวติ ของตัวเองไมร่ ู้กีค่ รงั้ ตอ่ กคี่ รั้ง ชา่ งเป็นวันเวลาแห่งความส้ิน หวงั 143

นบั ตงั้ แต่ครง้ั แรกท่ไี ด้รบั รางวลั สอบได้ท่ี 1 เป็นต้นมา ผมกเ็ รม่ิ รสู้ ึก เหมือนเห็นแสงสวา่ งส่องรําไรทา่ มกลางความมดื ทแี่ ทค้ วาม ขยันหมัน่ เพียร ตัง้ ใจเรียนหนังสือก็นํามาซง่ึ เกยี รตยิ ศ ทแ่ี ท้ ―ช่อื เสียงเหมน็ โฉ่‖ ของการเป็นขอทานนานกวา่ 30 ปีของพ่อกับแม่ ถูกลบล้างได้ดว้ ย เกยี รตบิ ตั รบาง ๆ แผน่ แล้วแผ่นเล่า เดก็ ขอทานคนหน่งึ ที่ถูกหวั เราะเยาะมา เปน็ สบิ ปพี ลนั เกดิ มคี วามมั่นใจในตัวเองขึน้ มา มีศักดิศ์ รนี ่าเคารพข้ึนมาทนั ควัน เหมอื นดอกไม้สวยสดงดงามโผลพ่ ้นโคลนตม ผมต้ังปณธิ านไวใ้ นใจ อย่างแนว่ แน่ว่าสกั วนั ผมจะตอ้ งสลดั คราบขอทานตัวเหมน็ และความอบั โชค ใหห้ มดไปจากครอบครวั เราใหจ้ งได้ และจะไมย่ อมให้ใครมาดถู ูกพวกเราได้ อีก ถา้ เร่ิมนับต้ังแต่ชั้นประถมปีที่ 1 จนถึงจบชัน้ ประถมปีที่ 6 เกียรตบิ ตั รที่ ผมเคยไดร้ บั รวมกนั ทั้งหมดแลว้ กป็ ระมาณ 80 กวา่ ใบได้ ท้งั รางวลั สอบใหญ่ สอบย่อย รางวลั นกั เรียนตัวอยา่ ง รางวัลประกวดเขียนพู่กัน รางวัลงานวาด ภาพศลิ ปะ ตลอดจนรางวลั กฬี าแทบทกุ ประเภท ผมกช็ นะคนอ่ืนแทบทง้ั น้นั ในที่สุดความมมุ านะของผมก็เปน็ ทรี่ ่ําลอื กันไปทว่ั ละแวกบ้าน ใคร ๆ ก็รูว่ า่ ลูกของ ―งูซือ่ ‖ เรยี นหนังสือเกง่ เปน็ ท่ี 1 เวลาสอนลูกหลานกม็ ักจะ บอกวา่ ดู “ไอ้ลกู ขอทาน” คนน้นั สิ พ่อแมเ่ ขาพิการ ทง้ั ไมร่ ู้ หนงั สือ แถมยังเป็นขอทานอกี ออกลกู มาทัง้ ขยนั ท้งั กตญั ญูอยา่ ง นี้ เราต้องร้จู ักเอาอยา่ งอาจน้ิ นะ แตก่ ่อนพอ่ ไปไหนมาไหนก็มีแต่คนรงั เกยี จ แตเ่ ด๋ียวนเ้ี ดนิ ไปที่ ไหน ใคร ๆ กร็ ู้จกั ไม่ว่าจะเป็นคนขายผกั เถ้าแก่รา้ นของชาํ อาซม้ิ ขา้ ง บา้ นตา่ งก็พากันยกน้วิ หัวแม่มอื ชูขึ้นใหพ้ ่อมาแต่ไกล ตะโกนปาว ๆ วา่ ―งซู ่อื เอย๊ ลูกแกนยี่ อดไปเลยทหี่ นง่ึ เชียวนะนี่‖ พวกรนุ่ พี่ที่เคยกลน่ั แกล้งหวั เราะ เยาะผมกเ็ ริ่มเปลีย่ นทา่ ทีเป็นละอายตอ่ ผมขึ้นมาบ้าง พอเห็นผม เขากจ็ ะ เพยี งแตย่ มิ้ นอ้ ย ๆ ให้ แล้วกม้ หนา้ เดนิ ผา่ นไป เพ่ือนบางคนถงึ กับคํานบั ผม กอ่ น 144

ที่หมูบ่ ้านเฉยี นจู๋ พวกเราพากันย้ายบา้ นอย่หู ลายต่อหลายครงั้ ยา้ ย เล้าหมู ยา้ ย ―กระตอ๊ บ‖ กันไม่ร้กู ีค่ รั้งก่ีหน แต่ทุกครั้งทยี่ า้ ยบ้าน ผมก็ จะตอ้ งยา้ ยเอาเกยี รตบิ ตั รตดิ ตัวไปดว้ ยเสมอ พอมาถงึ บ้านใหม่ ผมก็จะเอา ขา้ วสกุ มาใช้แทนกาว ทาหลังใบเกยี รตบิ ตั ร แล้วแปะตดิ ข้นึ ทขี่ ้างกําแพงทกุ ใบไป ต่อมาเกยี รตบิ ตั รกย็ ่งิ มากข้ึนทกุ ที ๆ ผมทยอยตดิ จนเต็มผนังห้องไป หมด เกียรตบิ ตั รของผมเยอะจนกระทงั่ วา่ อกี สิบปีต่อมาเม่ือเราย้ายมาอยู่ บา้ นเช่าสองชนั้ ผมต้องใชพ้ ืน้ ทต่ี ดิ เกยี รตบิ ตั รยาวเป็นเทอื กลงมาตั้งแตช่ ัน้ บน จนถึงชั้นล่างเลย ทงั้ น้ไี ม่ใช่ว่าผมจะ ―คลง่ั ‖ อะไรนักหนาหรอกนะครบั แต่คณุ ลองคิดดู สิครบั ว่าคนคนหนง่ึ ทอ่ี ยู่บนโลกนอ้ี ย่างเดียวดายไร้ทพี่ กั พงิ ต้องแบมอื ขอข้าว ประทงั ชีวติ ตวั เองตงั้ แตอ่ ายสุ ามสขี่ วบ โดนด่าตะเพดิ ไลไ่ ม่มดี ี เกียรตบิ ัตร เหลา่ น้จี ึงสาํ คญั ตอ่ ผมมาก เพราะมนั เป็นหลักฐานยืนยนั คณุ ค่าของชีวติ ผม เปน็ ส่ิงยึดเหนีย่ วจติ ใจผม เปน็ พลังให้ผมมีชวี ติ อยตู่ ่อไปอย่างเขม้ แขง็ กลา้ หาญ ยอ้ นกลบั มาถงึ วันท่ผี มจบช้นั ประถมศึกษา วนั นน้ั ผมกอดเกยี รตบิ ัตร และของรางวัลกลบั บา้ นดว้ ยความร่าเริงดีใจ พอเห็นพอ่ นง่ั น่งิ อยทู่ ป่ี ลาย เตยี ง ผมก็รบี โผเขา้ ไปตรงหน้าพอ่ พดู ดว้ ยความเบกิ บานว่า ―พอ่ วันนผ้ี มได้ใบประกาศมาตง้ั ส่ีรางวัลแน่ะ พอ่ อยากจะจับดหู นอ่ ย ไหม‖ พ่อไมข่ ยบั เขยอื้ น ยังคงนง่ิ เงียบ ผมไม่ทันรสู้ ึกถงึ คลื่นน้ําลกึ ใตท้ อ้ ง ทะเลยังพูดตอ่ ไปอีกว่า ―สใี่ บเชยี วนะพอ่ พอ่ รู้ไหมวา่ ผมเปน็ คนทไี่ ดร้ ับใบประกาศมากทสี่ ุดใน โรงเรยี นเชียวนะ พ่อลองจบั ดสู ิ แล้วกย็ ังมีของรางวัลอกี นะ‖ ผมรอฟ๎ง 145

―อาจ้ิน เรียนหนงั สือถึงแค่นก้ี ็พอแลว้ ละนะ ทางบ้านคงไม่มีเงนิ ส่งให้ แกเรยี นตอ่ แลว้ ละ‖ ไม่ไดเ้ รยี นตอ่ แล้วอยา่ งนนั้ รึ ผมน่ิงอึ้งตะลึงงง ยงั ทาํ ใจรบั ความจรงิ ไม่ได้ เม่อื เชา้ ครใู หญ่เพง่ิ จะชมว่า ไล่ตงจิ้นเป็นนักเรียนที่ยอดเยย่ี ม ทสี่ ดุ หวังวา่ พอขน้ึ ชั้นมัธยมแล้วจะยงั คงขยันและพากเพียรเชน่ นี้ต่อไป นะ แล้วทาํ ไมถงึ เปน็ แบบนีไ้ ปได้ ผมก้มลงมองเกยี รติบตั รในมือ มนั กเ็ ขียน โทนโท่อยูท่ ุกใบไม่ใช่หรอื วา่ ผมไดท้ ีห่ นงึ่ แลว้ ทาํ ไมถงึ เป็นแบบนี้ไปได้ นะ ผมร้องออกมาไดค้ ําเดียวว่า ―พอ่ - -‖ ―ไมต่ ้องพดู แลว้ บา้ นเราไม่มีเงินจ่ายค่าเลา่ เรยี นให้แก ก็ใชว่ ่าแกจะ ไม่รู้‖ พ่อชิงตัดบทก่อนทผ่ี มจะพูดอะไรต่อไป ผมยงั ไมท่ ันจะไดร้ อ้ งไหเ้ ลย พอ่ กถ็ ือไมเ้ ท้าเดนิ พ้นประตอู อกไป เสียกอ่ นแล้ว ผมรสู้ กึ เหมอื นเทวดาตกจากสวรรคท์ ่โี รงเรียนลงมาสเู่ หวนรกอยา่ งไร บ้างนน้ั เกียรตบิ ตั รทีถ่ ือไว้ในมือ ทีแ่ ปะไว้ข้างฝา จู่ ๆ มนั ก็กลายเปน็ เศษ กระดาษไร้คา่ ลงไปในพริบตา ความพากเพียรอา่ นหนังสอื ตามขา้ งถนนตลอด ระยะเวลากค่ี าํ่ ตอ่ ก่คี นื จู่ ๆ กม็ ลายเปน็ เศษผงธลุ ไี ปเสียส้ิน ทีผ่ มตอ้ ง ตรากตราํ ทกุ อยา่ งนอนเพยี งวนั ละสามชว่ั โมงตลอดมานีเ้ พื่ออะไร ท่ีผมขยัน ออกไปขอทานอยู่ทกุ วี่ทกุ วันก็เพ่อื อะไร ผลการเรียนท่ีดีเยยี่ มพวกน้ัน เกยี รติ บตั รเหล่าน้ัน แทจ้ รงิ แล้วมนั จะมปี ระโยชนอ์ ะไร ไม่มีคาํ สรรเสริญ ไม่มีคําให้ กําลังใจ มแี ต่จะให้ผมรบี ออกไปทํามาหากนิ เลี้ยงครอบครัวอย่างน้ันใช่ไหม ผมเปน็ ขอทานมานานถงึ สิบหา้ ปหี วังเหลือเกนิ วา่ สักวนั หน่งึ จะไดม้ ี หน้าตาอยา่ งคนอ่ืนเขาบา้ ง ไม่ตอ้ งคอยขอขา้ วทีข่ นึ้ อยกู่ ับอารมณ์ของใครเขา กิน ทาํ ไมไม่มีใครมองเห็นคณุ ค่าของใบประกาศที่นํามาซึ่งเกียรติยศให้แก่เรา บ้าง ถา้ ไม่ให้ผมเรียนหนงั สือ แลว้ จะใหผ้ มเป็นขอทานไปตลอดชวี ิตอยา่ ง 146

น้นั ละหรือ ผมกําหมดั แนน่ น้าํ ตาไหลนองหนา้ ตะโกนกอ้ งในใจวา่ ให้ผม เรียน ให้ผมเรยี น ใหผ้ มเรียนเถอะ! จากเสยี งตะโกนกอ้ งกเ็ ริม่ แปรเปน็ เสยี งครวญครางอย่างหมด หวัง ความจรงิ กค็ ือความจรงิ ความเพียรพยายามและความมุมานะของผมไม่ สามารถเปลย่ี นแปลงความจรงิ ได้ นาํ้ ตาทไี่ หลออกมาจากความโกรธแค้นและ โศกเศรา้ ของผมกไ็ ม่สามารถเปล่ยี นแปลงความจริงได้ เพียงเพราะผมเป็นลกู ชายคนโต ลกู ชายคนโตมีหนา้ ท่ีตอ้ งเลีย้ งครอบครัว ผมทาํ งานในช่วงปิดเทอมฤดรู อ้ นดว้ ยความขยันขันแข็ง แรงกําลงั ที่ ใช้ออกไปช่วยทาํ ให้ผมพอจะลมื ความโศกเศร้าเรอ่ื งไมไ่ ดเ้ รยี นตอ่ ไปได้ บ้าง แต่กเ็ พยี งชว่ั ครู่ชวั่ ยาม พอเลกิ งานแลว้ ผมกใ็ ชน้ า้ํ ตาล้างหน้าทุกคืน สองเดอื นต่อมา ผมเอาเงินเดอื นทไี่ ด้จากการทาํ งานทง้ั หมดยน่ื ให้ พ่อ พอ่ ถือปึกเงนิ ท่อี ยู่ในมือพลิกไปพลกิ มา ใจผมเต้นตุม้ ๆ ตอ่ ม ๆ แอบคดิ ว่า ผมหาเงนิ มาได้นอ้ ยเกินไปหรอื เปล่า หรอื วา่ จํานวนเงินไม่ถูกต้อง แลว้ พอ่ กพ็ ดู ขึ้นว่า ―โรงเรียนมธั ยมของแกเปดิ ลงทะเบียนวันที่เท่าไหรน่ ะ อยา่ ลมื ไปจา่ ย คา่ เลา่ เรียนดว้ ยละ่ ‖ ผมรอ้ งไหอ้ อกมา นา้ํ ตาทีไ่ หลคราวนี้มันเปน็ นาํ้ ตาทไ่ี หลออกมาจาก ความปีตยิ ินดีอย่างสดุ ซึ้ง‖ ตอนท่ี 39 รษิ ยา พอขึน้ ชน้ั มัธยม เด็กผู้ชายก็เร่มิ เข้าสู่วยั เจรญิ พนั ธ์ุ ร่างกายก็เตบิ โต ขึน้ อย่างรวดเร็ว ทโ่ี รงเรยี น ผมไมเ่ พยี งแตจ่ ะมีผลการเรียนท่ดี เี ยี่ยม 147

เท่านัน้ เรอื่ งของการกรฑี าทงั้ ประเภทลูแ่ ละลานของผมก็โดดเดน่ ไม่เปน็ รอง ใครเหมือนกนั การลงแข่งในงานกฬี าโรงเรียนคร้ังแรกของผม ผมลงช่อื ลงแขง่ ขันใน รายการวิง่ แขง่ พอส้นิ เสยี งสัญญาณปนื เทา่ น้นั ผมก็ออกตวั ว่งิ ไปข้างหน้า อย่างสุดกําลงั ใจคิดแต่วา่ ผมต้องชนะ ผมตอ้ งเหนอื กวา่ คนอื่นให้ได้ ผม รู้สกึ ถึงแตเ่ พยี งลมท่ีปะทะผ่านมาท่ขี ้างหูแลว้ ผ่านเลยไป ไม่ได้ยนิ เสยี งของ กองเชียรผ์ ่านเขา้ มาในหเู ลยแมแ้ ตน่ อ้ ย มัวแตม่ งุ่ ม่นั ทจี่ ะว่งิ วิง่ และวิ่ง เทา่ นนั้ ผมวิ่งจนไมไ่ ด้สงั เกตถึงความผดิ ปกตริ อบตวั จนเกือบถงึ เส้นชยั แล้ว ตอนน้ันผมถงึ ได้ร้สู ึกเสียงเชยี ร์รอบสนามน้นั เงยี บงนั ยงั ไมท่ ันจะไดฉ้ กุ คิดวา่ เกดิ อะไรขึ้น ตัวผมกพ็ ุง่ เขา้ ไปถงึ เสน้ ชัยเสียก่อน เทปทก่ี ําหนดจดุ เสน้ ชยั พันอยู่รอบตัวผม เสยี งปรบมอื กึกกอ้ งไปทวั่ ทงั้ สนาม! พอหนั กลับไป มอง ผมเห็นบรรดาครูบาอาจารยท์ เ่ี ดมิ น่ังอย่บู นอฒั จนั ทรน์ น้ั ตอนนพ้ี ากนั ลุก ข้ึนยนื กันหมด ทงั้ ปรบมือ ท้ังผิวปากกนั อยา่ งตน่ื เตน้ คกึ คกั ผมเพ่ิงรู้ตอนนเ้ี องว่านกั กฬี าคนอนื่ เพ่ิงจะว่ิงได้แค่ครึ่งสนามเท่า นั้นเอง แต่ผมกลบั คึกว่ิงเร็วราวกับมา้ ศกึ นําลิว่ มาถงึ เสน้ ชยั ทาํ เอาผคู้ นงง เป็นไกต่ าแตก ถามกันใหญ่ว่า พระเจ้า ใครกันนะ นั่นนะ่ ทําไมถึงวงิ่ ไดเ้ ร็ว ขนาดนัน้ สิ่งทค่ี นอืน่ ไม่ร้กู ค็ อื วา่ ชว่ งสิบปที เ่ี ร่รอ่ นอย่นู ้นั ผมต้องอุ้มนอ้ ง ๆ เดินทางเป็นระยะไกล ๆ เปน็ สิบ ๆ กโิ ลเมตรแทบทุกวนั เวลาไปขอทานตาม ตลาดโต้รุ่ง ตามสถานีขนส่งกต็ อ้ งคอยว่ิงหนตี าํ รวจอยา่ งไมค่ ดิ ชีวิต ตามปุา ละเมาะกต็ ้องวงิ่ หนหี มาปุาที่ว่งิ ไล่ ตอ้ งคอยหาบนํา้ จากคลองมาใช้วนั ละเป็น สิบ ๆ เท่ียว ―การฝึกสมรรถภาพร่างกาย‖ เปน็ ระยะยาวเช่นนี้ ไมเ่ พยี งแต่จะช่วย ฝกึ ให้ผมมกี ําลังแขนและกําลังขาทดี่ เี ย่ยี มจนน่าตกตะลึงเทา่ นน้ั ยังชว่ ย 148

เสริมสร้างความแขง็ แกรง่ ว่องไวและอดทนใหก้ ับร่างกายผม จนเปี่ยมพลัง พร้อมสําหรับการแข่งขันกีฬาอกี ดว้ ย การแขง่ ว่ิงคร้งั น้ี ทาํ ใหช้ ื่อเสยี งของผมดงั กระฉ่อนไปท่ัว โรงเรยี น ทั้งครูบาอาจารย์และนกั เรยี นกวา่ ครงึ่ โรงเรียนล้วนแตร่ ูจ้ ักชื่อ ผม สว่ นคนทไี่ มร่ จู้ กั ช่อื ผมนั้นกจ็ ะรูจ้ กั ผมในนาม ―กค็ นที่วง่ิ เรว็ ที่สดุ ใน โรงเรยี นคนน้ันไงล่ะ‖ หลงั จากคร้งั นัน้ ผมกก็ ลับมาไว้ลายฝีมอื การเขยี นพู่กันบนพ้นื ดนิ อนั เป็นปณธิ านอนั แน่วแน่ตง้ั แตส่ มัยประถมของผมอีกครัง้ หากมีเวลาวา่ งผมก็จะ รีบลงไปซ้อมวิง่ ทีท่ งุ่ นา ฝกึ ขว้างกอ้ นหนิ ที่เก็บมาจากเตาเผารา้ ง ถ้ากอ้ น ไหนเบาหน่อยก็จะใชแ้ ทนลูกซอฟตบ์ อล ถา้ ก้อนไหนหนักหนอ่ ยกใ็ ช้แทน จานทมุ่ นํ้าหนักในกฬี าขวา้ งจาน โดยตง้ั ใจวา่ จะตอ้ งฝกึ ให้พัฒนาขึน้ ไปในทกุ ๆ วนั ต้องวิง่ ให้เร็วขึ้น ขวา้ งให้ไกลขน้ึ กระโดดใหส้ งู ขนึ้ กระโดดใหไ้ กลขึน้ ในชว่ งเวลานั้นไม่วา่ จะเปน็ การแขง่ ขนั กฬี าภายในโรงเรยี น เป็น ตวั แทนนกั กีฬาลงแขง่ กฬี าจังหวดั หรือเปน็ ตวั แทนนกั กีฬาลงแขง่ กฬี าเขตก็ ตาม ผมก็จะตอ้ งได้เกียรตบิ ตั รมาทุกคร้งั ไป รวมแล้วผมได้เกยี รตบิ ตั รมา ทง้ั หมดประมาณหา้ สิบกว่าใบ ทกุ ใบคอื รางวัลชนะเลศิ ล้วน ๆ ถ้าจะบอกวา่ เรือ่ งทุกเร่อื งทเ่ี กดิ ขนึ้ บนโลกใบนี้ ลว้ นมีทง้ั ทีเ่ ป็นด้าน บวกและดา้ นลบแลว้ ละก็ อย่างนน้ั การมชี ีวิตอนั แสนลาํ เคญ็ เพราะเกิดมาใน ครอบครวั ทย่ี ากจนเชน่ นี้ กค็ งจะเปน็ ดา้ นลบทสี่ ่งผลในดา้ นบวกให้กับผม นนั่ เปน็ เพราะวา่ มนั ทาํ ใหผ้ มมีความตงั้ ใจที่จะเอาชนะทกุ ส่งิ ทกุ อย่างไปในทุก ๆ ด้าน ไมว่ า่ จะเปน็ ด้านการเรยี นหรือดา้ นการกฬี า แล้วเกียรตยิ ศอนั ไดม้ าจาก ใบประกาศเกยี รติคณุ และผลงานตา่ ง ๆ ทีเ่ ป็นด้านบวก ก็เกิดผลดา้ นลบ เชน่ กัน ผมจึงกลายเป็นที่อิจฉาตาร้อนของบรรดาเพือ่ นฝูงอยา่ งหลกี เล่ยี ง ไมไ่ ด้ ผมเคยต้องประสบกับเหตกุ ารณเ์ ชน่ นี้ถงึ สองคร้งั ครง้ั แรกเกดิ ข้ึน 149

ระหว่างการเดนิ ทางกลับบ้านในสมัยเรยี นอยูช่ ้นั ประถม อกี ครงั้ หน่ึงเกิดขึ้นใน เวลาพกั กลางวัน ตอนนั้นผมกําลังฟบุ หลบั นอนกลางวนั อยทู่ ่ีโต๊ะ จู่ ๆ กม็ ีคน มาเขยา่ ตวั ใหต้ นื่ พอลมื ตาขึ้นก็เห็นรุ่นพสี่ หี่ า้ คนยนื เรยี งกนั อยู่ตรงหน้า ผม พวกเขาพับแขนเสอ้ื ขึ้น เดินลอยชายเขา้ มาหร่ตี ามองผมอยา่ งไม่ ประสงค์ดี ผมกาํ ลงั คิดว่าจะลกุ ขน้ึ จากเกา้ อี้ ร่นุ พีค่ นหนึ่งก็ยืน่ มอื มากดบา่ ผม อย่างแรง ผมถงึ กับเซกลบั ลงไปน่งั ที่เก้าอีต้ ัวเดิม ―นั่งลง‖ เขาสั่ง ผมเหน็ เหตกุ ารณ์ไม่ค่อยดี ก็รแู้ ก่ใจวา่ พวกนีต้ อ้ งมาหาเรือ่ งแน่ จึง เงยหน้าขน้ึ มองหน้าสบตากบั หัวโจกในกล่มุ นนั้ อย่างไมพ่ รน่ั พรึง ―มองหาอะไรวะ! อยากเจอดหี รอื ไง หา! แน่นกั หรือวะมงึ คิดวา่ ตัวเองเปน็ หวั หน้าหอ้ ง สอบไดท้ ่ีหนง่ึ แลว้ แน่มากหรือไงวะ กูขอบอกเอาไว้ กอ่ นเลยนะวา่ พวกกูมีวิธจี ัดการให้มงึ อยู่ทโี่ รงเรียนนไ้ี มไ่ ด้อีกต่อไปก็แล้ว กนั !‖ เขาจ้องผมตาถลนแล้วกเ็ อ้ือมมอื ไปหยิบดินสอทอ่ี ยู่บนโต๊ะผมขน้ึ มาหกั ออกเป็นสองทอ่ นดัง ―แปฺก!‖ ดว้ ยกําลังนว้ิ เพยี งไม่กี่นว้ิ แลว้ ก็ปาลงมาใส่ หนา้ ผม เงียบไปไม่กี่วนิ าที แล้วเขาก็พดู ขนึ้ ดว้ ยน้าํ เสียงทเี่ ปลีย่ นไปว่า ―พูด ใหม้ ันรเู้ รื่องหน่อย เปน็ หวั หนา้ ห้องกไ็ มต่ อ้ งทาํ เป็นเคร่งครดั ระเบยี บให้มันจดั นักก็ได้ แลว้ ทหี่ นงึ่ น่ะกไ็ ม่ใช่ว่าจะจองเปน็ ของตัวเองคนเดียวอยไู่ ด้ เขา้ ใจ ไหม ถยุ ! ทาํ เป็นซา่ !‖ ผมเงยี บ กอ่ นที่พวกเขาจะเดนิ ออกจากห้องไปกนั หมด พวกสองสามคน สดุ ทา้ ยกย็ ังอตุ ส่าหห์ นั กลับมาใช้มอื จิ้มทีป่ ลายจมูกผม บอกให้ผมระวงั ตัว 150