แนวทางการตรวจสภาพฝาย ฉบับพกพา (Weir Inspection Guidelines: Pocket Manual) ฝายสนิ ธกุ จิ ปรีชา จ.เชยี งใหม จดั ทําโดย ฝายบาํ รงุ รกั ษาหวั งาน สวนปรบั ปรงุ บํารงุ รักษา สาํ นักบรหิ ารจดั การนา้ํ และอุทกวทิ ยา สิงหาคม 2560 ๑
คาํ นํา ในระยะเวลาที่ผานมา การตรวจสภาพองคประกอบของฝายตางๆ เชน สว นเหนอื น้ํา ตัวฝาย เปนตน ซ่ึงบางคร้ังผูตรวจสภาพเองไมทราบวาฝายมี องคประกอบอะไรบา ง แตละองคป ระกอบนั้นตองตรวจสภาพอยางไร หลายตอ หลายครง้ั ที่ผตู รวจสอบตอบตวั เองไดยากวาทปี่ ระเมนิ ไปน้ัน ถูกตองหรือไม ตาง คนตางทําตามประสบการณ หรือเพราะเห็นเขาทํากันอยางน้ัน ทําใหการ ประเมินไมเปนมาตรฐานเดียวกัน จึงจําเปนตองมีการจัดทําแนวทางการตรวจ สภาพฝาย เปนแบบฉบับพกพา เพื่อใหผูปฏิบัติงานไดตรวจสภาพฝายไดอยาง ถูกตอ ง และเปน แนวทางเดียวกนั เมื่อทานไดอานและฝกฝนตามแนวทางเลมนี้อยางจริงจัง ทานจะได เรียนรูวิธีการแยกองคประกอบฝาย การสรางตารางการตรวจสภาพ องคประกอบตางๆ (Checklist) รวมถึงการเขาใจวิธีการที่ตองใชในการตรวจ สภาพฝาย คณะผูจัดทําคาดหวังเปนอยางย่ิงวา แนวทางการตรวจสภาพฝายฉบับ พกพานี้ จะเปนประโยชนใ นการใชสาํ หรบั ตรวจสภาพฝาย และเปนแนวทางการ ปฏบิ ัตงิ านไดอ ยางถกู ตองตามหลกั วชิ าการ เพือ่ สรางงานใหเ ปนมาตรฐานตอไป ฝา ยบาํ รงุ รกั ษาหัวงาน สว นปรบั ปรุงบาํ รงุ รักษา สาํ นกั บรหิ ารจดั การน้ําและอทุ กวทิ ยา สิงหาคม 2560 ๒
กติ ตกิ รรมประกาศ คณะผูจัดทําขอขอบคุณ คุณไกรฤกษ อินทชยะนันท ท่ีปรึกษาสํานัก ออกแบบและสถาปตยกรรม คุณพิเชษฐ รัตนประสาทกุล ผูเชี่ยวชาญดาน วิศวกรรมโยธา (ดานออกแบบและคํานวณ) และคณุ พรทิพย ศรีสมญา หัวหนา ฝายออกแบบระบบชลประทานที่ 2 ท่ใี หคาํ แนะนําในการจําแนกองคป ระกอบและ จดั ทําแบบฟอรมตรวจสภาพฝายทีเ่ ปน มาตรฐาน และมปี ระโยชนตอการจัดทําแนว ทางการตรวจสภาพฝายใหส มบูรณและสาํ เรจ็ ลุลว งดวยดี สุดทายน้ี ขอขอบคุณผูอํานวยการและเจาหนาที่ของสํานักงาน ชลประทานท่ี 1-17 โครงการชลประทานและโครงการสง นาํ้ และบาํ รุงรักษา ที่ ชวยเหลือสนบั สนนุ ดานขอ มลู และอํานวยความสะดวกในการศกึ ษาดงู าน ๓
สารบัญ หนา 2 คํานาํ 3 กิตติกรรมประกาศ 9 บทที่ 1 บทนาํ (Introduction) 9 10 หลักการเหตผุ ล 11 วัตถปุ ระสงค 11 บทที่ 2 ฝาย (Weir) 11 คาํ จาํ กัดความ 21 ประเภทของฝาย 21 การพงั ทลายของฝาย 21 การวเิ คราะหค วามมนั่ คงของตวั ฝาย 22 การเลอื กตําแหนงของฝาย 41 องคประกอบฝาย 41 บทที่ 3 การตรวจสภาพฝาย (Weir Inspection) 41 การตรวจสภาพ 42 วิธกี ารตรวจสภาพ 43 สภาพ (Condition) 54 คาํ นิยามสภาพ (Condition Definition) 61 แบบบนั ทึกการตรวจสภาพฝาย 68 ตัวอยา งการตรวจสภาพฝาย 68 บทท่ี 4 บทสรุป (Conclusion) 68 สรุป 69 ขอเสนอแนะ 71 เอกสารอางองิ 74 ภาพฝายของกรมชลประทาน แบบบนั ทึกการตรวจภาพฝาย ๔
สารบัญภาพ หนา ภาพที่ 11 11 1 ฝายดอนกวา ง จ.อุตรดติ ถ 12 2 ฝายนาทอ ม จ.พัทลงุ 12 3 ฝายชาวบาน จ.เชยี งราย 13 4 ฝายชว่ั คราวกั้นแมน ํา้ ปง แหง ท่ี 1 จ.นครสวรรค 13 5 ฝายกงึ่ ถาวร 14 6 ฝายถาวร 14 7 ฝายไม 15 8 รปู ตดั ตามยาวฝายคอนกรีต 16 9 แบบฝายคอนกรตี เสรมิ เหลก็ 16 10 ฝายคอนกรตี เสรมิ เหลก็ 17 11 รปู ตัดตามยาวฝายคอนกรตี ลว น 18 12 แบบฝายคอนกรตี ลว นปนหนิ ใหญ 18 13 ฝายคอนกรตี ลว นปนหินใหญ 19 14 ฝายหินกอ 21 15 แบบฝายหินกอ 22 16 ฝายพจิ ติ ร จ.พิจติ ร (ฝายยาง) 23 17 แบบมาตรฐานฝายสันมน โครงการชลประทานขนาดเล็ก 18 แบบมาตรฐานฝายยางแบบกาํ แพงตง้ั 24 19 แบบมาตรฐานฝาย โครงการชลประทานขนาดเลก็ 26 27 งานออกแบบชลประทานท่ี 12 ป 2529 27 20 รปู ตัดตามยาวสวน Protection เหนือนํ้า 27 21 ตัวอยา งสวน Protection เหนอื นํา้ (1) 28 22 ตัวอยางสว น Protection เหนอื น้าํ (2) 29 23 ตวั อยางสวนเหนอื น้าํ (Upstream Concrete Section) 30 24 รปู ตดั ตามยาวสว นเหนอื น้ํา (Upstream Concrete Section) 25 รูปตดั ตามยาวสว นควบคมุ นาํ้ (Control Section) 26 ตวั อยา งฝายควบคมุ นา้ํ (1) ๕
สารบญั ภาพ (ตอ) ภาพท่ี หนา 27 ตัวอยา งฝายควบคมุ นาํ้ (2) 30 28 บนั ไดปลาของฝายหลวงสบอาง จ.ลําปาง 30 29 กาํ แพงดานขา งฝายควบคุมนาํ้ 31 30 ประตูระบายทรายฝายสินธกุ จิ ปรีชา กอสรางแยกจากตวั ฝาย 31 31 ประตูระบายทรายฝายสนิ ธกุ ิจปรีชา 32 32 ตัวอยางประตรู ะบายทรายฝายขนาดกลาง 32 33 ตวั อยา งประตรู ะบายทรายฝายขนาดเลก็ 32 34 แสดงตาํ แหนงของ Chute Blocks 32 35 Chute Blocks บรเิ วณปลายของฝาย (1) 33 36 Chute Blocks บริเวณปลายของฝาย (2) 33 37 ตวั อยางสะพานสาํ หรับใชในการเปด-ปด ประตูระบายทราย 33 38 ประต/ู ชอ งระบายนํ้า 34 39 ทอ นกั้นนํ้าและรอ งบาน 34 40 รูปตดั ตามยาวสว นสลายพลงั งาน (Downstream Section) 36 41 สวนสลายพลังงาน (Downstream Section) 37 42 แสดงตาํ แหนงของ Floor Blocks และ End Sill (1) 37 43 แสดงตาํ แหนง ของ Floor Blocks และ End Sill (2) 37 44 แสดงตาํ แหนง ของ Floor Blocks 38 45 แสดงตาํ แหนง ของ End Sill 38 46 รูปตัดตามยาวสวน Protection ทา ยนาํ้ 39 47 ตัวอยางพ้ืนสวน Protection ทา ยนํา้ 40 48 ตัวอยางลาดดา นขางสว น Protection ทา ยน้าํ (1) 40 49 ตวั อยางลาดดา นขางสวน Protection ทา ยนํา้ (2) 40 50 การตรวจสภาพฝายดวยสายตา 42 51 ตัวอยางการกดั กรอ นจนเหน็ เน้ือเหลก็ และกดั เซาะลาดดานทายนา้ํ 45 52 ขอมูลทั่วไปของฝาย 57 53 ตวั อยางตารางตรวจสภาพฝาย 58 ๖
สารบญั ภาพ (ตอ) หนา ภาพท่ี 59 60 54 สว นรายละเอยี ดผตู รวจสภาพและผตู รวจสอบ 61 55 สว นของคําอธบิ ายระดับคะแนนของสภาพ 65 56 ฝายชะมวง : วนั ท่ตี รวจสภาพ 15 มีนาคม 2560 66 57 สว นเหนอื นํ้าฝายชะมวง 66 58 สวนควบคุมนํ้าฝายชะมวง 66 59 ลาดดา นขางกัดเซาะเปน รโู พรง สว นทา ยน้ํา ฝง ขวา ฝายชะมวง 60 สวนทายนํ้า และสวน Protection ทายนาํ้ ฝง ซา ย ฝายชะมวง ๗
สารบญั ตาราง หนา 65 ตารางที่ 1 สรปุ ผลการตรวจสภาพฝายชะมวง จ.สงขลา ๘
บทที่ 1 บทนํา (Introduction) หลกั การเหตผุ ล ฝายเปนอาคารทดนํ้าประเภทหนึ่งสรางข้ึนทางตนนํ้าของลําน้ํา ธรรมชาติ ทาํ หนาท่ีทดน้าํ ที่ไหลมาตามลํานํ้าใหมีระดับสูง จนสามารถไหลเขา คลองสงนาํ้ ไดตามปริมาณที่ตองการในฤดูการเพาะปลูก สวนนํ้าท่ีเหลือจะไหล ลนขามสันฝายไป ฝายสวนใหญจะมีขนาดความสูงไมมากนัก มีรูปรางคลาย สเ่ี หลี่ยมคางหมู การตรวจดว ยสายตา เปนวิธีการตรวจโดยการสังเกตขอบกพรองจาก ลักษณะ หรือสภาพภายนอกของฝาย อาคารประกอบฝาย วามีสิ่งผิดปกติ ขอบกพรอง หรอื สญั ญาณ (Sign) อืน่ ใดหรอื ไม ทีจ่ ะทาํ ความเสียหายหรือทําให เกิดอันตรายข้ึนมาได เชน การกัดเซาะตางๆ รอยแตก การทรุดตัว การร่ัวซึม วสั ดเุ สอื่ มสภาพ เปนตน ผตู รวจตองมีความละเอียดถี่ถวนในการตรวจสอบและ สามารถชี้ใหเห็นถึงขอบกพรองตางๆ รวมทั้งสาเหตุท่ีทําใหเกิดความเสียหาย น้ันๆ พรอมทั้งขอเสนอแนะสําหรับการแกไขปญหาน้ันๆ ดวย โดยปกติจะทํา การตรวจโดยใชตารางรายการตรวจ (Check list) ซงึ่ ตองจัดทําตารางรายการ ตรวจใหเ รียบรอยเปน อันดับแรก กอ นเขาทําการตรวจสภาพจรงิ ถงึ แมว า ฝายจะเปนอาคารชลประทานชนิดหนึง่ ท่ีมีขนาดไมใหญแ ละ มอี งคป ระกอบไมมากหรือซับซอนเทากับเข่ือน/อางเก็บน้ํา แตถือวาเปนอาคาร ชลประทานท่ีสําคัญและมีอยูเปนจํานวนมาก ฝายบางแหงมีสภาพที่ชํารุดทรุด โทรม และมีอายุการใชงานมายาวนาน ซ่ึงตองไดรับการดูแล บํารุงรักษา ซอ มแซมหรือปรับปรงุ การท่จี ะพจิ ารณาวา ฝายแหง ใด หรอื องคป ระกอบใดตอง ซอมแซม/ปรับปรุง จําเปนตองมีมาตรฐานในการตรวจสภาพฝาย แนวทางการ ต ร ว จ ส ภ า พ ฝ า ย นี้ จั ด ทํ า ข้ึ น เ พ่ื อ ส ร า ง ค ว า ม รู ค ว า ม เ ข า ใ จ เ ก่ี ย ว กั บ ฝ า ย องคประกอบของฝาย และกําหนดมาตรฐานการตรวจสภาพฝาย ใหถูกตองเปน แนวทางเดยี วกนั ๙
วตั ถปุ ระสงค 1. เพื่อเปนเอกสารทางวชิ าการสาํ หรบั เผยแพรค วามรเู กีย่ วกบั ฝาย 2. เพ่อื จดั ทาํ มาตรฐานแนวทางในการตรวจสภาพฝาย ๑๐
บทท่ี 2 ฝาย (Weir) คําจํากัดความ ฝายคืออาคารชลประทานท่ีสรางข้ึนขวางทางน้ํา เพ่ือชะลอน้ํา ยกระดับนาํ้ หรือผันนํา้ นอกจากนน้ั ฝายยังหมายถึงอาคารชลศาสตรสรางปด กนั้ ลาํ นาํ้ ธรรมชาตทิ าํ หนาที่ทดน้าํ ใหระดับสูงข้ึนจนสามารถไหลเขาคลองสงน้ํา ชลประทานได ฝายจะตองมีความยาวมากพอท่ีจะใหนํ้าไหลมาในชวงหนาฝน ไหลขา มฝายไปได โดยไมทําใหเ กิดนา้ํ ทว มตลง่ิ สองฝง มาก เกินไป ภาพที่ 1 ฝายดอนกวา ง จ.อุตรดติ ถ ภาพท่ี 2 ฝายนาทอม จ.พทั ลุง ประเภทของฝาย 1. ตามอายุการใชง าน 1.1 ฝายเฉพาะฤดู เปนฝายท่ีสรางข้ึนในลําน้ําขนาดเล็กโดยใชวัสดุท่ีมีราคา ถูกและหาไดงายในทองถ่ินเปนสวนใหญ ไดแก กิ่งไม ใบไม ไมไผ เสาไม ทราย ๑๑
และกรวด เปนตน เม่ือถึงเวลาน้ําไหลหลากมา ฝายจะแตกพังทลายไปหมดทํา ใหตองสรา งขนึ้ ใหมทกุ ป ภาพที่ 3 ฝายชาวบา น จ.เชยี งราย 1.2 ฝายชวั่ คราว เปนฝายขนาดเล็กและมีลักษณะคลายกับฝายเฉพาะฤดู แตมีความมน่ั คงแข็งแรงและมีอายกุ ารใชง านนานกวา เพราะสรางใหแข็งแรงขึ้น และวัสดุท่ีใชก็คงทนถาวรกวา ถาหมั่นคอยดูแลซอมแซมวัสดุท่ีชํารุดเสียหาย และท่ีหลุดลอยตามนํ้าไปใหอยูในสภาพดีเหมือนเดิม ฝายประเภทนี้ ก็จะมีอายุ การใชงานไดน านหลายป ภาพท่ี 4 ฝายชวั่ คราวกนั้ แมนํ้าปง แหง ที่ 1 จ.นครสวรรค 1.3 ฝายกึ่งถาวร ฝายประเภทน้ีจะมีอายุการใชงานนานกวา ฝายช่ัวคราว ถา คอยดูแลและบํารุงรักษาอยูเสมออาจมีอายุการใชงาน ไดถึง 20 ป เพราะใช วัสดุที่มีขนาดใหญหรือแข็งแรงมากกวา เชน เสาไมที่มีขนาดใหญต้ังแต 0.20 เมตรขึ้นไป และทําการกอสรางใหมคี วามมนั่ คงมากข้ึน ๑๒
ภาพที่ 5 ฝายกง่ึ ถาวร 1.4 ฝายถาวร เปนฝายท่ีสรางดวยวัสดุตาง ๆ ท่ีมีความแข็งแรง เชน คอนกรีตลวน หินกอ คอนกรตี เสริมเหล็ก เปนตน มีการคาํ นวณออกแบบถกู ตอ ง ตามหลกั วิชาการ จึงม่ันคงตอแรงดันของนํ้า และทนทานตอการกัดเซาะของนํ้า ได และการกอสรางก็จะทําถูกตองตามหลักวิศวกรรม ฝายถาวรจึงมีอายุการใช งานยนื ยาว ถา ไดร ับการบูรณะซอ มแซมอยูเสมอจะใชง านไดต ลอดไป ภาพท่ี 6 ฝายถาวร 2. ตามวสั ดุทใี่ ชงาน 2.1 ฝายไม หรือกรวด เปนฝายขนาดเล็กและมีลักษณะคลายกับฝายช่ัวฤดู แตมี ความม่นั คงแขง็ แรงและมีอายุใชง านนานกวา เพราะสรา งดวยวสั ดคุ อ นขางถาวร หรือถาวร ไดแกเสาไม ไมกระดาน กรวดหรือหิน เหล็ก และมีวิธีการสราง ประณีตมากขึ้น เมื่อถึงเวลานาํ้ ไหลหลากมาฝายจะตานทานได ถาคอยซอมแซม สวนของฝายท่ีชํารุดหรือท่ีถูกน้ําพัดหลุดลอยไปบางอยูเสมอแลวอาจมีอายุใช งานถงึ 10 ป สวนของฝายทชี่ ํารดุ มัก เปนไมทอี่ ยูช ้นั บนซึง่ เปลีย่ นใหมไ ดงาย ไม ๑๓
ขางลา งไมค อ ยพเุ พราะจมนํ้าอยูเสมอตะกอนทรายในลาํ นา้ํ ซึ่งนาํ้ พดั พามาจะเขา ไปอุดชองวางในตัวฝายและตกทับถมอยูทางดานเหนือน้ําของฝายกลายเปน ทํานบทรายจากฝายออกไปไกล ทําใหฝ ายแนน ทึบและแข็งแรงมากข้ึน ภาพท่ี 7 ฝายไม 2.2 ฝายคอนกรตี (Concrete Weir) เปนฝายประเภทถาวร ฝายคอนกรตี มี 2 ชนิด ไดแ ก 1) ฝายคอนกรีตเสริมเหล็ก (Reinforced Concrete Weirs) มีลักษณะเปนตอมอคอนกรีต ต้ังอยูบนพ้ืนคอนกรีตเปนระยะ หางกัน ประมาณ 2.0 เมตร ตลอดความกวางของลํานํ้า ชองระหวางตอมอทุกชองมี กําแพงคอนกรีตตั้งทําหนาท่ีเปนสันฝาย (sharp crested weir) และมีแผนไม กระดาน สําหรบั ไวอ ดั น้าํ เมอ่ื ตอ งการยกระดบั น้ําใหส ูงข้ึน ภาพท่ี 8 รปู ตดั ตามยาวฝายคอนกรีต ๑๔
ภาพท่ี 9 แบบฝายคอนกรตี เสริมเหลก็ ๑๕
ภาพท่ี 10 ฝายคอนกรตี เสรมิ เหลก็ 2) ฝายคอนกรีตลวนหรือฝายหินกอ (Mass Concrete or Masonry Weirs) ฝายคอนกรีตลว นหรอื ฝายหนิ กอเปน กําแพงทึบ มรี ปู ตัดคลาย รปู ส่เี หลยี่ มคางหมู ซงึ่ มีดา นบนคือสันฝายแคบกวาดานลาง ซงึ่ เปนฐานฝาย โดย ปกตลิ าดฝายดาน เหนือนา้ํ ไมมี หนาฝายต้ังชันเปนแนวดิ่งกับพ้ืนฝาย สวนลาด ฝายดานทายนํ้ามีสวนสัดตามท่ีคํานวณได เพ่ือใหนํ้าไหลขามฝายสะดวกและ ไมใ หน้าํ ตกกระแทกพืน้ ฝายแรงเกินไปรูปตัดของฝายจะถูกดัดแปลงไปบาง คือ จะทําสันฝายและบริเวณ ท่ีปลายลาดฝายตัดกับพื้นทายน้ําไมใหมีเหล่ียมมุม เหลืออยเู ลย ภาพท่ี 11 รปู ตดั ตามยาวฝายคอนกรตี ลว น ๑๖
ภาพท่ี 12 แบบฝายคอนกรตี ลว นปนหนิ ใหญ ๑๗
ภาพท่ี 13 ฝายคอนกรตี ลวนปนหนิ ใหญ ภาพท่ี 14 ฝายหินกอ ๑๘
ภาพที่ 15 แบบฝายหินกอ ๑๙
2.3 ฝายยาง (Rubber Weir) ฝายท่ีสามารถควบคุมการพองตัวและยุบตัวดวยนํ้า หรือ อากาศ เพ่ือเก็บกักนํ้าในลํานํ้าเหนือฝาย สําหรับใชประโยชนเพ่ือการเกษตร และการ อุปโภคบริโภค ในฤดูแลง และสามารถลดระดับเพ่ือระบายนํ้าหลากมากเกิน ความตองการในฤดูฝน ซ่ึงจะสามารถระบายตะกอนที่ทับถมบริเวณหนาฝายได ดวย ฐานฝายและพ้ืนลาดตล่ิงสรางดวยหินกอ คอนกรีต หรือคอนกรีตเสริม เหลก็ ตัวฝายยางประกอบดวยแผนยางมวนเปนรูปคลายทรงกระบอก วางพาด ขวางตลอดลํานํ้าแลวยึดติดแนนกับฐานฝาย และที่ตล่ิงท้ังสองฝงตามแนวขอบ ยางดา นเหนือนา้ํ ซ่งึ หลังจากสบู ลมหรอื นา้ํ เขา ไปในตัวฝายยางจนถึงระดับความ ดันทีก่ ําหนดแลว ตวั ฝายยางนจี้ ะสามารถกักกั้นนํ้าไดตามท่ีตองการ ซ่ึงแผนยาง น้นั ทํามาจากยางธรรมชาติ และยางสังเคราะห สวนประกอบของฝายยาง 2.3.1) ฐานฝายและพน้ื ลาดตล่ิง สรางดว ยคอนกรีตหรือคอนกรีต เสริมเหล็ก ทําหนาที่ยึดตัวฝายยางไมใหเล่ือนหรือลมลงได ซ่ึงจะตองมีความ ม่นั คงแขง็ แรงเพียงพอเหมือนกบั ฝายทีส่ รา งดว ยคอนกรตี หรอื วสั ดทุ วั่ ไป 2.3.2) ตัวฝายยางเปนถุงยาง ทําดวยแผนยางมวนเปน ทรงกระบอก วางพาดขวางลํานํ้า โดยยึดติดกับฐานคอนกรีต ยางท่ีนาํ มาใชทํา เปนแผนยางเปนยางธรรมชาติ และยางสังเคราะหผสมกันอยางเหมาะสม ตาม ลักษณะและสภาพการใชงาน เชน การทนตอสภาพแรงกระแทก และ นอกจากนัน้ ยังเสริมความแข็งแรงดวยใยสังเคราะห เปนชั้นๆ ตลอดความหนา ของแผนยาง 2.3.3) อาคารควบคุมการพองตัวและยุบตัว จะตั้งอยูบนตลิ่ง บริเวณท่ีใกลๆ กับตัวฝายยาง ซ่ึงจะประกอบดวยเครื่องสูบน้ํา ระบบทอและ วาลว ระบบปองกันและระบบควบคุมทางไฟฟา ท่ีใชในการพองตัวและยุบตัว ของถุงยาง เมื่อใดระดับน้ําสูงกวาระดับท่ีกําหนด ก็ลดความสูงของถุงยางลง และเม่ือใดระดบั น้ําตํ่ากวา ก็พองยางใหสูงข้ึนเพื่อกักเก็บน้ํา การควบคุมเชนนี้ อาจจะทําไดโดยระบบอัตโนมัติหรือใชคนควบคุมก็ได แตกรณีน้ําหลากรุนแรง ระบบควบคมุ จะลม ถงุ ยางราบโดยอตั โนมตั ิเสมอเพอื่ ปอ งกนั นาํ้ ทวม ๒๐
ภาพที่ 16 ฝายพิจิตร จ.พิจติ ร (ฝายยาง) การพังทลายของฝาย สวนใหญฝายท่ีประสบปญหาการพังทลาย ไดแก ฝายเฉพาะฤดู ฝาย ชัว่ คราว และฝายกึง่ ถาวร ลักษณะการพงั ทลายที่พบ ดังน้ี 1. น้ําไหลซมึ ลอดใตต วั ฝายและพ้ืนฝาย และเกิดโพรงใตฝาย ฝายจะ ทรดุ และพังทลายไป 2. นํ้ากัดเซาะพื้นทองนํ้าดานทายฝาย แลวลุกลามยอนเขามาใตพ้ืน ฝาย ทําใหฝ ายทรุดตวั และพังทลายลง 3. นาํ้ ไหลทะลผุ านตัวฝายและพาเอาวสั ดทุ ําตวั ฝายติดไปดวย 4. น้ําไหลซมึ ออมปกฝายหรือตล่ิง และพาเอาดินหรือวัสดุติดไปดวย ตลงิ่ ปกฝายขาด การวิเคราะหความมัน่ คงของตวั ฝาย ฝายจะตองมคี วามม่นั คงปลอดภัยจากกรณตี าง ๆ ดงั ตอ ไปน้ี 1. ความมั่นคงตอ การเกิด Piping (Weight Creep Ratio) 2. ความมนั่ คงตอ การเล่ือนตัว (Sliding) 3. ความมั่นคงตอ การพลิกควํ่า (Overturning) 4. ความม่นั คงตอ การรับนํ้าหนกั กดของดินใตฐาน (Bearing) การเลอื กตาํ แหนง ทีต่ ั้งฝาย ตําแหนงที่ตั้งฝายมีความสําคัญอยางมาก การออกแบบจะตอง พิจารณาตําแหนงที่มีความเหมาะสมในการท่ีจะกอสรางฝาย ซ่ึงตําแหนงที่ต้ัง ฝายควรมีลกั ษณะดังตอ ไปน้ี ๒๑
1. ลาํ น้ําควรมีแนวตรง ภาพ ่ีท 17 แบบมาตรฐานฝายสันมน โครงการชลประทานขนาดเล็ก 2. ตลิง่ ควรมีความม่ังคงดี 3. ควรกอสรา งบริเวณท่เี ปนดินขุดเพอ่ื ลดปญ หา การทรดุ ตัวไมเ ทา กนั องคประกอบฝาย ในการตรวจสภาพฝายท่ีถูกตอง จําเปนตองมีความรูความเขาใจ เก่ียวกับองคประกอบของฝาย ซ่ึงตองทําการศึกษาจากแบบกอสราง แบบ กอสรางฝายมีหลายรูปแบบ ท้ังนี้ขึ้นอยูกับลักษณะทางดานพ้ืนท่ี ความจําเปน ทางดา นวิศวกรรม วตั ถปุ ระสงคข องการกอสรา ง เปนตน ๒๒
ภาพท่ี 18 แบบมาตรฐานฝายยางแบบกําแพงต้งั ๒๓
ภาพท่ี 19 แบบมาตรฐานฝาย โครงการชลประทานขนาดเลก็ งานออกแบบชลประทาน 12 ป 2529 ๒๔
องคป ระกอบของฝาย ประกอบดวย 5 สว น คือ 1. สวน Protection เหนือน้าํ (Upstream Protection Section) มีหนา ที่ในการปองกันการกัดเซาะของน้ํา วัสดุที่ใชในการทําสวน ของกําแพงขาง ไดแก กลองลวดตาขายเหล็กถักเคลือบสังกะสี (Mattresses) หินท้ิง หินเรียง หินเรียงยาแนว เปนตน วัสดุท่ีใชในการทําสวนของพื้น ไดแก กลองลวดถักบรรจหุ ินและกรวดขนาดใหญ (Gabions) หินท้งิ หินเรียง หินเรยี ง ยาแนว เปน ตน ประกอบไปดว ยสวนของพ้นื และลาดดานขาง 2. สว นเหนอื นํ้า (Upstream Concrete Section) มหี นาทีย่ ดื เสนทางทางเดินของน้ํา หรอื เพิ่มความมั่นคง รวมไปถงึ ลดแรงดนั ใตตวั ฝาย ซ่งึ ในหลกั การคาํ นวณดงั กลาวจะพิจารณาถงึ ความหนาของ พืน้ ประกอบไปดวยพนื้ และลาดดานขา ง 3. สวนควบคมุ นาํ้ (Control Section) เปนสว นที่ใชในการควบคมุ นา้ํ เพ่ือกักเก็บนํา้ ทดนํ้า ระบายน้ํา/ ทราย ๒๕
ภาพที่ 20 รูปตดั ตามยาวสวน Protection เหนือนํา้ ๒๖
ภาพท่ี 21 ตวั อยางสวน Protection เหนือน้ํา (1) ภาพที่ 22 ตวั อยางสวน Protection เหนือนํา้ (2) ภาพท่ี 23 ตวั อยา งสวนเหนอื นาํ้ (Upstream Concrete Section) ๒๗
ภาพท่ี 24 รปู ตดั ตามยาวสวนเหนอื นํา้ (Upstream Concrete Section) ๒๘
ภาพท่ี 25 รปู ตดั ตามยาวสว นควบคมุ น้ํา (Control Section) ๒๙
ประกอบดวย 3.1 ฝายควบคมุ นาํ้ (Weir) และบันไดปลา (Fish Ladder) เปนอาคารท่สี รา งขึ้นขวางทางนา้ํ เพื่อชะลอน้ํา ยกระดับนํ้า หรือผนั นํา้ บนั ไดปลาเปน อาคารท่ีสรางข้นึ เพื่อเปน ทางใหป ลาผานในทางน้ําท่มี ี อาคารปดกนั้ เชน เข่ือนทดนาํ้ หรือฝาย สว นใหญปจ จบุ ันไมค อยพบ ภาพที่ 26 ตัวอยางฝายควบคมุ นาํ้ (1) ภาพท่ี 27 ตวั อยางฝายควบคมุ นาํ้ (2) ภาพที่ 28 บนั ไดปลาของฝายหลวงสบอาง จ.ลาํ ปาง ๓๐
3.2 กาํ แพงคอนกรีต (Concrete Wall) เปน กําแพงคอนกรตี ทีอ่ ยูติดกับตวั ฝายควบคุมนํ้า ภาพที่ 29 กาํ แพงดานขางฝายควบคมุ น้าํ 3.3 ประต/ู ชอ งระบายทราย (Sand Sluice/Bottom Drain) เปนชองเปดพรอมบานบังคับนํ้าในอาคารประเภทฝาย ประกอบไปดวย บานประตู ชองใสบานประตู อุปกรณเครื่องกลและอุปกรณ ไฟฟา ใชสําหรบั ระบายตะกอนทรายทท่ี บั ถมอยหู นา ฝายออกไปทางดานทายนํ้า โดยใหนํ้าไหลผานดวยความเร็วสูงพรอมกับพัดพาตะกอนออกไป ประตูระบาย ทรายสวนใหญจะกอสรางบริเวณดานขางของฝาย หรือทําทางน้ําแยกจากตัว ฝาย ระดับธรณีของบานจะอยูที่ระดับทองลํานํ้า และจะมีสะพานใชใ นการเดิน ไปเปด -ปดประตู ภาพที่ 30 ประตรู ะบายทรายฝายสนิ ธุกิจปรชี า กอ สรา งแยกจากตัวฝาย ๓๑
ภาพที่ 31 ประตรู ะบายทรายฝายสินธุกจิ ปรชี า ภาพที่ 32 ตวั อยางประตรู ะบายทรายฝายขนาดกลาง ภาพท่ี 33 ตวั อยางประตรู ะบายทรายฝายขนาดเลก็ 3.4 แทงสลายพลงั งานนาํ้ ปลายรางเท (Chute Blocks) เปนแทงคอนกรีตท่ีติดกับพ้ืนตรงปลายสดุ ของฝายหรือราง เทในอาคารสลายพลงั งานนา้ํ ภาพท่ี 34 แสดงตาํ แหนงของ Chute Blocks ๓๒
Chute Blocks ภาพที่ 35 Chute Blocks บริเวณปลายของฝาย (1) Chute Blocks ภาพที่ 36 Chute Blocks บรเิ วณปลายของฝาย (2) 3.5 สะพาน (Bridge/Access Bridge) เปน อุปกรณใชส าํ หรบั ในการเดนิ เขาไปเปด-ปดประตูระบาย นา้ํ ประต/ู ชองระบายทราย หรือใชสาํ หรบั ขามไปยังอีกฝง ของฝาย ภาพท่ี 37 ตวั อยางสะพานสําหรบั ใชใ นการเปด-ปด ประตรู ะบายทราย 3.6 ประตรู ะบายนํา้ (บานและโครงสรา งคอนกรีต) เปนอุปกรณเพ่ือใชเปด-ปดชองทางน้าํ ลักษณะของประตู ระบายน้ํา ระดบั ของธรณบี านจะอยูสูงกวาระดับของทองน้ํา บางแหงจะทําเปน ชอ ง เพ่ือใสบาน ๓๓
ภาพท่ี 38 ประต/ู ชองระบายนํ้า 3.7 ทอ นกั้นน้ําและรอ งบาน (Stoplogs) หมายถึง ทอนไม แทงคอนกรีต หรือเหล็ก รวมถึงรองบาน สําหรับใสทอนกั้นน้ํา ในกรณีของฝายน้ัน ปกติจะกอสรางบนสันฝาย วัตถุประสงคเ พอ่ื ยกระดบั ในการเกบ็ กักนา้ํ /ทดนา้ํ เปน การช่วั คราว ภาพที่ 39 ทอนกนั้ น้ําและรองบาน 4. สวนสลายพลังงาน (Downstream Basin) เปนอาคารชลศาสตรท ่ไี ดร บั การออกแบบขึน้ เพ่อื ใหท าํ หนา ที่สลาย พลังงานจลน (Kinetic Energy) จากการไหลของน้ําดวยความเร็วสูง จะทําการ ออกแบบใหอาคารสลายพลังงาน อยูดานทายน้ําของอาคารดังกลาวเสมอ อาคารสลายพลงั งานที่ดีจะตอ งสามารถทาํ ใหการไหลของนํ้าท่เี ร็วน้นั ชาลง หรือ ทําใหพลังงานเนื่องจากความเร็วลดลง โดยไมทําใหอาคารหรือสวนใดสวนหน่ึง ของอาคารหรือคลองสงนํ้าเสียหาย ประกอบไปดวยสวนของพื้น ลาดดานขาง และองคป ระกอบอนื่ ๆ ไดแ ก - ฟนตะเข (Floor Blocks) หมายถึง แทงคอนกรีตท่ีหลอติดกับ พ้นื อาคาร เพ่อื สลายพลงั งานท่ีเกดิ จากการกระโจนตวั ของนา้ํ ๓๔
- แผงปะทะดานทายน้ํา (End Sill) หมายถึง แทงหรือแผง คอนกรีตที่ติดกับพื้นตรงปลายสุดดานทายน้ําของอาคารชลประทาน ทําหนาท่ี ปะทะน้ําเพอ่ื สลายพลงั งาน เรยี กอีกอยา งหนงึ่ วา End Baffle ๓๕
ภาพท่ี 40 รปู ตัดตามยาวสว นสลายพลงั งาน (Downstream Section) ๓๖
ภาพที่ 41 สวนสลายพลังงาน (Downstream Section) ภาพที่ 42 แสดงตาํ แหนงของ Floor Blocks และ End Sill (1) End Sill Floor Blocks ภาพท่ี 43 แสดงตาํ แหนงของ Floor Blocks และ End Sill (2) ๓๗
ภาพท่ี 44 แสดงตาํ แหนงของ Floor Blocks End Sill ภาพท่ี 45 แสดงตําแหนง ของ End Sill 5. สวน Protection ทา ยนํา้ (Downstream Protection Section) มีหนา ที่ในการปองกันการกัดเซาะของน้ํา วัสดุท่ีใชในการทําสวน ของกําแพงขาง ไดแก กลองลวดตาขายเหล็กถักเคลือบสังกะสี (Mattresses) หินท้ิง หินเรียง หินเรียงยาแนว เปนตน วัสดุที่ใชในการทําสวนของพื้น ไดแก กลอ งลวดถักบรรจุหนิ และกรวดขนาดใหญ (Gabions) หินทิ้ง หินเรียง หินเรียง ยาแนว เปนตน ประกอบไปดว ยสวนของพื้นและลาดดานขาง ๓๘
ภาพท่ี 46 รปู ตดั ตามยาวสวน Protection ทา ยนํา้ ๓๙
ภาพท่ี 47 ตัวอยางพืน้ สว น Protection ทายนาํ้ ภาพที่ 48 ตัวอยางลาดดา นขา งสว น Protection ทายนา้ํ (1) ภาพท่ี 49 ตวั อยางลาดดานขา งสว น Protection ทายนํา้ (2) ๔๐
บทที่ 3 การตรวจสภาพฝาย (Weir Inspection) การตรวจสภาพ การตรวจสอบฝายมจี ุดประสงคห ลกั เพ่ือตรวจหาความบกพรองตางๆ ท่ีอาจมีผลทําใหเกิดความเสียหายหรือเปนอันตรายตอความมั่นคงของฝาย ขอมูลท่ีไดทั้งหมดจะถูกนําไปใชในการวิเคราะหเพื่อประเมินความมั่นคง ปลอดภัยท้งั ในดานเสถียรภาพของโครงสราง (Structural Stability) และดาน การใชงาน (Operation) ของฝายวายังอยูในสภาพม่ันคงแข็งแรง และสามารถ ใชง านไดตามจุดประสงคท่อี อกแบบไวหรือไม โดยปกติแลวความมั่นคงแข็งแรง และพฤติกรรมของฝายข้ึนอยกู บั ปจ จัยหลัก 3 ประการ คือ - การออกแบบ - ลักษณะทางธรณวี ิทยา ปฐพวี ิทยาฐานราก - การกอสราง ผูตรวจสภาพตองช้ีจุดบกพรองตางๆ ท่ีพบเห็น และเสนอแนะวิธีการ แกไขขอบกพรองเหลานั้น กําหนดแนวทางปฏิบัติสําหรับการปฏิบัติท่ีถูกตอง (Operational Restrictions) หรือเสนอแนะใหดําเนินการปรับปรุงสิ่งตางๆ ท่ี จาํ เปน และเรง ดวน เพอื่ รกั ษาสภาพของฝายใหสามารถใชงานไดดีอยู โดยปกตคิ วรทาํ การตรวจสภาพฝายอยางนอยปละ 2 คร้ัง ไดแก กอน ฤดูฝนท่ีจะมา เพ่ือเปนการเตรียมความพรอมในการใชงานของอาคาร ชลประทาน และหลังฤดฝู นหมด เพ่อื เปน การตรวจสอบความเสยี หายที่อาจจะ เกิดขึ้น วิธกี ารตรวจสภาพ การตรวจสภาพฝาย สามารถทําไดโดยการตรวจสภาพดวยวิธีทาง สายตา (Visual Inspection) ซ่ึงจะไมเหมือนกับเข่ือน/อางเก็บนํ้าท่ีมีการติดต้ัง เครื่องมือวัดพฤติกรรมเข่ือน (Dam Instrumentation) เพื่อตรวจสภาพเข่ือน/ อางเกบ็ นาํ้ ไดทง้ั ภายในและภายนอก การตรวจสภาพฝายดวยวิธีทางสายตานั้น ๔๑
ไมยุงยากเทากบั ตรวจสภาพเขือ่ น เนือ่ งจากองคป ระกอบไมม ากหรอื ซับซอนเทา ซง่ึ ใชว ธิ ีการเดินตรวจสภาพดวยสายตา ตรวจสภาพในแตละองคประกอบ และ ในแตล ะองคป ระกอบจะตองตรวจตามสภาพ เพื่อใชตัดสินวา องคป ระกอบของ ฝายมีสภาพเปน อยางไรบา ง ภาพท่ี 50 การตรวจสภาพฝายดว ยสายตา สภาพ (Condition) นอกจากองคประกอบของฝายท่ีเราจะตองทราบเพ่ือทําการตรวจ สภาพไดอ ยา งถูกตองแลว เราตอ งรูวา องคป ระกอบทีเ่ ราจะทําการตรวจน้ัน ตอง ตรวจสอบอะไร โดยปกตแิ ลว การตรวจสภาพดวยสายตาเราจะตรวจสอบสภาพ (Condition) ในการกําหนดสภาพฝายท่ีจะตองตรวจนั้น ข้ึนอยูก ับวาเรากําลัง จะตรวจองคประกอบของฝายอะไร สภาพท่ีใชในการตรวจสภาพฝายนั้น ประกอบดวย 10 สภาพ เชน การตรวจสภาพฝายที่ใชสําหรับตรวจวัสดุสวนที่ เปนดิน คอนกรีต และเหล็ก องคประกอบแตละองคประกอบจะมีสภาพที่ตอง ทําการตรวจแตกตางกันออกไป เชน สวนควบคุมนํ้า (ตัวฝาย) มีสภาพที่ตองทํา การตรวจ 6 สภาพ จากทง้ั หมด 10 สภาพ เปนตน ในสวนของเกณฑการใหคะแนนเปนสวนท่ีสําคัญในการกําหนดระดับ คะแนนของสภาพวาตรงตามสภาพท่ีเกิดขึ้นจริง สามารถทํางานไดตามปกติ หรือไม ในกรณีท่ีสภาพความเส่ียงอยูในระดับที่ตองดําเนินการแกไข ให ดําเนินการซอมแซม หรือปรับปรุงเพ่ือใหสภาพดีข้ึน พรอมใชงานและสามารถ ทํางานไดตามวัตถุประสงค ระดับคะแนนไดกําหนดใหคะแนนต้ังแต 1 ถึง 4 โดยคะแนนระดับ 1 ถือวาอาคารชลประทานอยูในสภาพปกติ จนถึงคะแนน ระดับ 4 ถอื วาสภาพแยทีส่ ดุ ๔๒
เกณฑการใหคะแนนสภาพความเสี่ยงแบงอออกเปน 4 ระดับ ดงั ตอไปนี้ ระดับท่ี 1 หมายถึง สภาพองคประกอบ มีความสมบูรณ หรือทํา หนาทเ่ี ปนปกติ หรือไมป รากฏสภาพความเส่ียง ระดับที่ 2 หมายถึง สภาพองคป ระกอบ มีความเสียหาย เล็กนอย (มี แนวโนม ไปในทางปกติ) ระดบั ที่ 3 หมายถึง สภาพองคประกอบ มคี วามเสยี หาย ควรวเิ คราะห และติดตามพฤตกิ รรมเปนพเิ ศษเพอื่ ประเมนิ ความปลอดภัย อาจสามารถรอการ ซอมแซมได (มี แนวโนม ไปในทางไมป กต)ิ ระดับท่ี 4 หมายถึง สภาพองคประกอบ มีความเสียหายมาก มีผลตอ การพบิ ตั อิ ยางเหน็ ไดชดั จําเปน ทต่ี อ งการซอ มแซม/ปรบั ปรุงโดยทนั ที รายละเอยี ดสภาพท่ตี องทําการตรวจ มีดังน้ี การกัดเซาะ การทรดุ ตัว การแตกรา ว ส่งิ กดี ขวางทางน้าํ รโู พรง การรั่ว การเคลื่อนตัว การระบายนา้ํ ตนไม/ วัชพชื สภาพการใชง าน คํานยิ ามสภาพ (Condition Definition) 1. การกดั เซาะ ความหมาย : กระบวนการหนึ่งหรือหลายกระบวนการที่ทําให ผิวหนาดิน หิน หลุด หรือกรอนไปโดยทางธรรมชาติ ซึ่งไดแก น้ํา ลม สภาพ ภูมิอากาศ การครูดถู โดยรวมถึง การกัดกรอนในคอนกรีตเสริมเหล็ก และการ เกดิ สนิมในเหล็ก สาเหตุ : เกดิ จากหลายสาเหตุ เชน วสั ดหุ รืออาคารผานการใชง าน เปนเวลานาน วัสดุต่ํากวามาตรฐาน ฯลฯ โดยเฉพาะเม่ือวัสดุมีการสมั ผัสกับนํ้า บอยๆ หรือมกี ระแสนํ้ามากระทํา เชน สวนทางน้าํ เขา ดานเหนอื น้ํา สวนทางนํ้า ออก อาคารประกอบตา งๆ รวมทงั้ ดินถมขางกําแพง ๔๓
ผล : ทําใหเกิดน้ําไหลกัดเซาะและพัดพาดินบริเวณฐานยันของ ฝาย เหนือ/ทายฝาย ดินถมขางกําแพงออกไป จนทําใหองคประกอบอาคาร เสยี หาย วัสดทุ ่ีพจิ ารณา : ดนิ ถม คอนกรตี และเหลก็ คะแนน สภาพ ตัวอยาง 1 สภาพปกติ ไมเกิดการกัด เซาะ/กัดกรอ น/ไมเ กดิ สนมิ 2 กัดเซาะเล็กนอย/กัดกรอน บริเวณผิวเล็กนอย/เกิดสนิมที่ ผวิ เหล็ก 3 กัดเซาะระหวาง 25-50% ของพ้ืนท่ี/กัดกรอนเห็นเปนรู หรือเปนรอยยุบ/เกิดสนิมกัด กรอ นจนเกอื บเสยี รปู 4 กัดเซาะมากกวา 50% หรือ กดั เซาะจนเปนพื้นทีก่ วาง เปน รู/กัดกรอนเห็นเนื้อเหล็ก/เกิด สนมิ กัดกรอนถึงเนื้อใน หมายเหตุ ในชอ งสภาพวสั ดุแบงเปน 3 ประเภท คือ สวนแรกสําหรบั ดิน สว นทส่ี องสาํ หรบั อาคารที่เปน คอนกรตี และสวนทสี่ ามสาํ หรบั อาคารท่เี ปน เหลก็ เปน อปุ กรณเ คร่อื งกล เคร่ืองกวา นบานระบาย ตามลาํ ดับ ๔๔
ภาพท่ี 51 ตัวอยา งการกดั กรอนจนเหน็ เน้อื เหลก็ และกัดเซาะลาดดา นทา ยนํา้ 2. การทรุดตวั ความหมาย : การเคลื่อนตัวท่ีแตกตางกันในแนวดิ่ง มีผลทําให พ้ืนผิวเกดิ ระดบั ตํ่าลง สาเหตุ : เกิดขนึ้ ไดจ ากหลายสาเหตุ เชน การท่ีนํ้าระหวางอนุภาค เม็ดดินคอยๆ ไหลซึมออกไป (Consolidated Drain) หรือเกิดการกัดเซาะ ภายในและพัดพาเมด็ ดนิ ออกไป ผล : ทําใหเกิดชองวางระหวางเม็ดดนิ หรือฐานรากเกิดการทรุด ตวั ฯลฯ ทําใหด ินหรอื อาคารทอ่ี ยเู หนอื ขึ้นไปเกิดการทรุดตัว วัสดุท่พี จิ ารณา : ดนิ ถม และคอนกรตี ๔๕
คะแนน สภาพ ตวั อยา ง 1 สภาพปกติ ไมเ กิดการทรุดตวั 2 ทรุดตัวลึกประมาณขอเทา/ > แตไมถึงเขา, ทรุดตัวนอยกวา 2 ซม. 3 ทรุดตัวลึกประมาณเขา/ >แต ไมถึงเอว, ทรุดตัวอยูระหวาง 2-5 ซม. 4 ทรุดตัวประมาณเอว/ >เอว, ทรดุ ตวั มากกวา 5 ซม. หมายเหตุ ในชองสภาพวสั ดแุ บง เปน 2 ประเภท คอื สวนแรกสําหรับ ดนิ และสว นทส่ี องสําหรับอาคารทีเ่ ปน คอนกรตี ตามลาํ ดบั 3. การแตกราว ความหมาย : การเกิดรอย หรือรอ งที่มีความลึก ความกวาง และ ความยาวที่ผวิ ขององคอ าคาร สาเหตุ : เกิดจากหลายสาเหตุ เชน เนื่องจากอุณหภูมิท่ี เปล่ียนแปลง การสูญเสียความช้ืน การทรุดตัว แผนดินไหว ฯลฯ รอยแตกราว เกิดข้ึนไดทง้ั ตามขวาง และตามยาว ผล : ทําใหเกดิ การกัดเซาะภายใน และสญู เสียกาํ ลังของอาคาร วสั ดุท่ีพิจารณา : คอนกรีต ๔๖
คะแนน สภาพ ตวั อยาง 1 สภาพปกติ ไมเกิดการแตกราว 2 เกดิ รอยราว 3 เกิดรอยราวมีความกวางและ ความลึกบางจุด 4 เกิดรอยราวมีความกวางและ ความลกึ เปน ทางยาว 4. สงิ่ กดี ขวางทางนํ้า ความหมาย : การท่ีมีขยะ วัชพืช ก่ิงไม ตนไม กอนหิน ฯลฯ ปด กั้นทางเดินนา้ํ สาเหตุ : เกิดจากมนษุ ย ธรรมชาติ และขาดการบํารงุ รักษา ผล : ทําใหก ารระบายน้ําไมสะดวกหรือกรณีที่มีบานประตูอยูดวย อาจทําใหบานประตตู ิดขัด ไมสามารถเปด -ปด ได อาคารท่ีพิจารณา : แมน ้าํ คลอง บานประตู ๔๗
คะแนน สภาพ ตวั อยา ง 1 ส ภ า พ ป ก ติ ไ ม มี ส่ิ ง กี ด ขวางทางนาํ้ 2 กี ด ข ว า ง เ ล็ ก น อ ย น้ํ า ยั ง สามารถไหลได 3 น้ําสามารถไหลไดเ ล็กนอย 4 นํา้ ไมสามารถไหลผา นได - 5. รโู พรง ความหมาย : การเกดิ เปนหลุมลึกลงไปจากผิวของวัสดุมาก โดยที่ กน หลมุ มขี นาดความกวา งมากกวาปากหลมุ สาเหตุ : เกิดจากหลายสาเหตุ เชน สัตวที่ทํารัง ดินที่มีการ กระจายตัว (Dispersive Soil) หรือการยอยสลายของรากตนไม ฯลฯ บริเวณ เขอื่ น ดินถมขางกําแพง ผล : ทําใหเกิดรโู พรง หากรูโพรงนน้ั ลกึ ไปทางดานเหนือนํา้ อาจทํา ใหเกิด Piping ขึน้ ได วสั ดุท่ีพิจารณา : ดิน คอนกรีต ๔๘
คะแนน สภาพ ตัวอยา ง 1 สภาพปกติ ไมมีรูโพรง 2 มีรูโพรงลึกนอยกวาขอ เทา 3 มรี ูโพรงลกึ นอยกวาเขา 4 มรี ูโพรงลกึ มากกวาเขา 6. การรั่ว ความหมาย : การไหลของน้ําผานชอง รู หรือรอยแตกท่ีไมได กําหนดไวเพ่ือการระบายนาํ้ สาเหตุ : อาจเกิดจากการแตก ฉีกขาด เส่ือมสภาพ ขององค อาคาร หรือการหลุดของวสั ดุอุดรอยตอ หรอื เกิดจากการพัดพาเม็ดดินออกจาก ตวั เขือ่ นหรอื ฐานราก ผล : ทาํ ใหอ งคป ระกอบอาคารเสยี หาย วัสดทุ ่พี จิ ารณา : คอนกรตี เหล็ก ๔๙
คะแนน สภาพ ตัวอยาง 1 สภาพปกติ ไมม ีการรวั่ 2 เกิดการรัว่ และมีนา้ํ ไหลซึม - 3 เกดิ การร่ัวและมีนาํ้ ไหล 4 เกิดการรั่วและมีนํ้าไหลพุง ออกมา 7. การเคลอ่ื นตัว ความหมาย : การท่ีองคประกอบอาคารคอนกรีตขยับหรือเลื่อน ออกจากตําแหนง เดมิ สาเหตุ : เกิดจากแรงดันดิน น้ํา แรงกระทําจากมนุษย การถลม ของไหลเขา และแผนดินไหว เกินกวาท่ีกําหนดไว การเคล่ือนตัวสามารถ ตรวจสอบไดโดยเปรยี บเทียบกับบริเวณขา งเคยี ง ผล : ทาํ ใหเ กดิ การเคลอ่ื นตัวของอาคารไปจากตาํ แหนง เดมิ อาคารทพ่ี ิจารณา : กาํ แพง/พ้นื คอนกรีต ๕๐
Search