ประวัติศาสตร์ ม.4-6 หน่วยที่ 1

รายวชิ าพ้ืนฐาน กลุ่มสาระการเรียนรู้ สงั คมศึกษา ศาสนา และวฒั นธรรม ประวตั ิศาสตร์สากล ม.4-6

หน่วยการเรียนรู้ท่ี 1 เวลาและการแบ่งยุคสมัยทางประวตั ศิ าสตร์สากล

เวลาและการแบ่งยุคสมยั ทางประวตั ศิ าสตร์สากล • ความสาคญั ของเวลาและยคุ สมยั ทางประวตั ิศาสตร์ • การนบั และการเทียบศกั ราชในประวตั ิศาสตร์สากล • การแบ่งยคุ สมยั ทางประวตั ิศาสตร์ตะวนั ตก • การแบ่งยคุ สมยั ทางประวตั ิศาสตร์ตะวนั ออก • ตวั อยา่ งเวลาและยคุ สมยั ท่ีปรากฏในหลกั ฐานทางประวตั ิศาสตร์สากล



ความสาคญั ของเวลาและยุคสมยั • ทาใหเ้ กิดความสะดวกในการศึกษาคน้ ควา้ เก่ียวกบั อดีต • ทาให้เกิดความเข้าใจเหตุการณ์ทางประวัติศาสตร์ ตรงกนั • ทาใหเ้ ห็นถึงลกั ษณะสาคญั ของเวลาแต่ละช่วง



การนับและการเทยี บศักราชของโลกตะวนั ตก ศกั ราชสากลท่ีนิยมใชก้ นั แพร่หลายที่สุด คือ คริสต์ศักราช • คริสตศ์ กั ราชท่ี 1 เร่ิมนบั ในปี ท่ีพระเยซูถือกาเนิด • ปี ก่อนพระเยซูถือกาเนิด เรียกวา่ Before Christ ยอ่ B.C. • ผเู้ ริ่มวธิ ีการนบั ค.ศ. คนแรก คือ ไดโอนิซิอุส เอซิกอุ ุส • ผเู้ ร่ิมนบั เวลาก่อนปี ถือกาเนิดของพระเยซู คือ บีด • การใชค้ ริสตศ์ กั ราชไดร้ ับความนิยมในช่วงการ ขยายอานาจของลทั ธิจกั รวรรดินิยมในปลาย คริสตศ์ ตวรรษที่ 19 เป็นตน้ มา

การนับและการเทยี บศักราชของโลกตะวนั ออก การนับศักราชแบบจนี • จีนมีระบบปฏิทินยอ้ นหลงั เกือบ 4,000 ปี มาแลว้ เป็นระบบจนั ทรคติ หรือยดึ พระจนั ทร์เป็นหลกั • การนบั ช่วงสมยั ของจีนยดึ ตามปี ท่ี ครองราชสมบตั ิของจกั รพรรดิ ปัจจุบนั การนบั ช่วงเวลาดงั กล่าว จีนเลิกใชแ้ ลว้ แต่ญ่ีป่ ุนยงั ใชอ้ ยู่ ภาพวาดชาวจนี โบราณอาศัยความรู้ทางดาราศาสตร์เข้า มาช่วยในการคานวณวนั เวลาในรอบปี

การนับศักราชแบบอินเดยี พระเจา้ กนิษกะ • เป็นการนบั โดยอาศยั การข้ึนครองราชสมบตั ิเป็น สาคญั • ในสมยั พระเจา้ กนิษกะ ถือเป็นการเร่ิมตน้ ศกั ราช กนิษกะ หรือศก ต่อมาเรียกวา่ มหาศกั ราช ซ่ึงเป็น ท่ียอมรับและใชก้ นั อยา่ งแพร่หลาย • ปัจจุบนั อินเดียใชค้ ริสตศ์ กั ราชตามแบบสากล

การนับศักราชแบบศาสนาอสิ ลาม • เรียกวา่ ฮิจเราะห์ศกั ราช • เริ่มนบั เม่ือท่านนบีมุฮมั หมดั กระทาฮิจเราะห์จากเมืองเมกกะไปเมืองเมดินะ • ใชร้ ะบบจนั ทรคติเป็นเกณฑ์ ภาพเมืองเมกกะ ประเทศซาอดุ ิอาระเบีย



สมยั ก่อนประวตั ศิ าสตร์ ยุคหินเก่า • ช่ือยุคมาจากการค้นพบเคร่ื องมือท่ี มนุษยย์ คุ น้นั ใช้ • มนุษยย์ คุ หินเก่าเป็นพวกเร่ร่อน ล่าสัตว์ อาศัยอยู่ตามเพิงผา มีผูน้ าชนเผ่า อยู่ รวมกนั เป็นกลุ่ม • มนุษยย์ ุคหินเก่ามีพฒั นาการดา้ นการใช้ สติปัญญา มีภาษาพดู มีพธิ ีการฝังศพ • มีการสร้างสรรคง์ านศิลปะ โดยการวาด ภาพบนฝาผนงั และรู้จกั ใชไ้ ฟ จติ รกรรมฝาผนังท่ีถา้ ลาโกซ์ ประเทศฝรั่งเศส เป็ นหลกั ฐานทแ่ี สดงให้เห็นถงึ พฒั นาการของมนุษย์ ยุคหินเก่าทีร่ ู้จกั สร้างสรรค์ผลงานศิลปะท่สี วยงาม

ยุคหินใหม่ • ชื่อของยคุ ไดม้ าจากการคน้ พบเครื่องมือท่ีมีการทาใหม้ ีความเหมาะสม ในการดารงชีวติ มากข้ึน • มนุษยเ์ ขา้ สู่สงั คมเกษตรกรรม รู้จกั เพาะปลูก และการเล้ียงสตั ว์ • มีการต้งั ถ่ินฐานเป็นชุมชน และมีการจดั ระเบียบการปกครอง เมืองชาทัลฮูยุค ในประเทศตุรกี แหล่งชุมชนยุค ภาพวาดจินตนาการ การดารงชีวิตของ หินใหม่ขนาดใหญ่ มนุษย์ยุคหินใหม่

ยุคโลหะ • มนุษยร์ ู้จกั นาโลหะมาทาเคร่ืองมือเคร่ืองใช้ โลหะชนิด แรกๆ คือ ทองแดง ตะกว่ั ต่อมารู้จกั ใชส้ าริด และเหลก็ • มีชุมชนใหญ่ระดบั เมือง มีการจดั ระเบียบการปกครอง • แหล่งอารยธรรมเร่ิมแรกอยทู่ ่ีลุ่มแม่น้าไนล์ ลุ่มแม่น้า ไทกริส-ยเู ฟรทีส ลุ่มแม่น้าสินธุ และลุ่มแม่น้าหวงเหอ ภาพวาดมนุษย์ในยุคโลหะ ท่รี ู้จกั นาสาริดมาหลอมใช้ทาเคร่ืองมือ

สมยั ประวตั ศิ าสตร์ สมยั โบราณ • เร่ิมจากการประดิษฐต์ วั อกั ษร ของชาวซูเมเรีย ถึงการล่มสลาย ของจกั รวรรดิโรมนั ตะวนั ตก • เป็นช่วงเวลาของการสร้างสม อารยธรรมท่ียงิ่ ใหญ่ของโลก ตะวนั ตก ไดแ้ ก่ อารยธรรมเมโสโป เตเมีย อารยธรรมอียปิ ต์ อารยธรรม กรีก และอารยธรรมโรมนั จักรพรรดโิ รมูลสั ออกสั ตุลสั ออกจากบัลลงั ก์

สมัยกลาง • นบั จากการสิ้นสุดของจกั รวรรดิโรมนั ตะวนั ตก ถึงการคน้ พบทวีปอเมริกา ของคริสโตเฟอร์ โคลมั บสั • สมยั กลางตอนตน้ มีช่ือเรียกอีกอยา่ งหน่ึงวา่ ยุคมืด สภาพเมืองและการค้าในสมยั กลาง

สมัยกลาง • การปกครองในระบอบฟิ วดลั รุ่งเรือง • ในช่วงคริสตศ์ ตวรรษท่ี 11-13 เมืองและการคา้ ฟ้ื นตวั ประชากรเพ่ิมข้นึ อยา่ ง รวดเร็ว มีการจดั ต้งั มหาวิทยาลยั ตา่ งๆ ปลายสมยั กลางเริ่มมีการฟ้ื นฟูศิลปวิทยาการ นาไปสู่การปฏิรูปศาสนา สภาพเมืองและการค้าในสมยั กลาง

มหาวิหารชาตร์ ในฝรั่งเศส ศิลปะกอทกิ เป็ นมหาวหิ ารท่มี ชี ื่อเสียงและสวยงามมากแห่งหน่ึงในสมัยกลาง

สมยั ใหม่ 1. สมัยการสารวจทางทะเล เกิดก่อนโคลัมบสั ค้นพบทวีปอเมริกา นัก เดินเรือของสเปนและโปรตุเกส ออกสารวจ เส้นทางไปหมู่เกาะอินเดียตะวนั ออก และ กลายเป็นประเทศท่ีมง่ั คงั่ ทาใหห้ ลายชาติต้งั บริษทั เดินเรือเพื่อทาการคา้ เรียกว่า บริษทั อินเดียตะวนั ออก ทาใหเ้ กิดการปฏิวตั ิการคา้ ตามมา อ่ตู ่อเรือของบริษัทดชั ต์อนิ เดียตะวนั ออก ในกรุงอมั สเตอร์ดมั

2. สมัยการปฏวิ ตั ทิ างวทิ ยาศาสตร์ เกิดการ แสวงหาความรู้ใหม่โดยการทดลอง การสงั เกต การใช้ เหตุผล ทาใหเ้ กิดสมยั แห่งการใชเ้ หตุผล หรือยคุ แห่งการ รู้แจง้ นกั ปรัชญาคนสาคญั เช่น วอลแตร์ มงเตสกีเยอ และชอง ชาก รูโซ เซอร์ไอแซค นิวตนั ผู้ค้นพบกฎความถ่วง

3. สมยั การปฏิวตั อิ ตุ สาหกรรม เป็นการนาเคร่ืองจกั รมาใชแ้ ทน แรงงานมนุษย์ ทาใหผ้ ลิตไดเ้ ป็นจานวนมาก และเป็นมาตรฐานเดียวกนั ทาใหโ้ ลกตะวนั ตกมีความมง่ั คงั่ มีอานาจ นาไปสู่การเกิดสมยั จกั รวรรดินิยม เครื่องจกั รท่ปี ระดษิ ฐ์ขึน้ ในสมัยการปฏิวัติ อุตสาหกรรม นาไปใช้ในโรงงานทอผ้าในยโุ รป

4. สมัยเสรีนิยม ชาตนิ ิยม และประชาธิปไตย เป็นยุคของการใช้เหตุผล ทา ใหเ้ กิดความคิดทางการเมืองใหม่ๆ จนนาไปสู่การปฏิวตั ิฝรั่งเศส เกิดการปกครองแบบ ประชาธิปไตย ความคิดเร่ืองชาตินิยมนาไปสู่การรวมประเทศ เช่น เยอรมนี และอิตาลี การทลายคุกบาสตยี ์ เป็ นเหตุการณ์สาคญั ที่สุดในการ ปฏวิ ัตฝิ รั่งเศส ค.ศ. 1789

5. สมัยจกั รวรรดนิ ิยมใหม่ เป็นผลสืบเนื่องจากการปฏิวตั ิอุตสาหกรรม ยโุ รป และอเมริกาต่างแสวงหาอาณานิคม โดยแข่งขนั กนั เพอ่ื ความยง่ิ ใหญ่ของชาติ

6. สมัยสงครามโลก เป็ นช่วงเวลาท่ีโลกอยู่ในภาวะสงครามคร้ังใหญ่ รุนแรง และนองเลือดที่สุด การสิ้นสุดสงครามโลกคร้ังท่ี 2 ถือเป็ นการสิ้นสุด ประวตั ิศาสตร์ตะวนั ตกสมยั ใหม่

สมัยปัจจุบัน 1. สมยั สงครามเยน็ เป็นการแข่งขนั ทางการเมืองของค่ายประชาธิปไตยท่ี มีสหรัฐอเมริกาเป็นผนู้ า กบั ค่ายคอมมิวนิสตท์ ี่มีสหภาพโซเวยี ตเป็นผนู้ า ในขณะที่ องคก์ ารสหประชาชาติไดพ้ ยายามไกล่เกลี่ยใหเ้ กิดสันติภาพ

2. สมัยโลกาภิวัตน์ ความเจริญทางดา้ นการส่ือสารคมนาคมทาให้โลก แคบลง เหตุการณ์ท่ีเกิดข้ึนในทุกส่วนของโลกสามารถรับรู้กนั ไดอ้ ยา่ งรวดเร็ว



การแบ่งยุคสมยั จีนตามแบบสากล สมยั ก่อนประวตั ิศาสตร์ จีน ยคุ หินเก่า มนุษยใ์ ชช้ ีวติ แบบเร่ร่อน เกบ็ ของป่ า ล่าสัตว์ ยุคหินกลาง ใชช้ ีวติ ก่ึงเร่ร่อนก่ึงต้งั หลกั แหล่งถาวร ยุคหินใหม่ ต้งั ชุมชน รู้จกั เพาะปลูก เล้ียงสัตว์ ยคุ โลหะ รู้จกั การใชท้ องแดง เหลก็ และสาริด ชิน้ ส่วนโครงกระดูกมนุษย์ หยวนโหม่ว

สมยั ประวตั ิศาสตร์จนี สมัยโบราณหรือสมยั คลาสสิก เป็นช่วงของการสร้างอารยธรรม สมยั จักรวรรดิ เร่ิมต้งั แต่สมยั ราชวงศฉ์ ิน เป็นช่วงที่จีนรวมกนั เป็นจกั รวรรดิ ถึงสิ้นสุดสมยั ราชวงศช์ ิง สมัยใหม่ เริ่มในสมยั ราชวงศช์ ิง จนถึงสิ้นสุดการปกครองระบอบสาธารณรัฐ จีนแพใ้ นสงครามฝ่ิน ประวตั ศิ าสตร์ร่วมสมัย เร่ิมต้งั แต่ จีนเปล่ียนแปลงการปกครองเป็ น ระบอบคอมมิวนิสต-์ ปัจจุบนั ภาชนะสาริด 4 ขา สมัยราชวงศ์ชาง

การแบ่งยุคสมยั จีนตามแบบลทั ธิมากซ์ สมัยโบราณ มนุษยด์ ารงชีวติ ตามธรรมชาติ เป็นสังคมยคุ เร่ิมแรก สังคมทาส ต้งั แต่ราชวงศช์ างถึงราชวงศโ์ จว เป็นสมยั ที่มีทาสในสังคมจีน สังคมศักดนิ า ต้งั แต่ราชวงศฉ์ ินถึงปลายราชวงศช์ ิง จีนมีการปกครอง ระบอบจกั รพรรดิ มีชนช้นั ในสงั คมแบบศกั ดินา หลงั จากน้นั เป็นสมยั การปฏิวตั ิ ของชนช้นั กลาง นาโดย ดร.ซุน ยตั เซ็น ภายหลงั เปล่ียนแปลงเป็น ระบอบคอมมิวนิสตถ์ ึงปัจจุบนั คาร์ล มากซ์ ดร.ซุน ยตั เซ็น

การแบ่งยุคสมยั ของอนิ เดยี สมัยก่อนประวตั ิศาสตร์อินเดีย ยคุ หินเก่า พบเครื่องมือหิน ผคู้ นดารงชีพดว้ ย การเกบ็ ของป่ า ล่าสัตว์ ยคุ หินกลาง ใชเ้ ครื่องมือหินท่ีเลก็ ลง รู้จกั ประตมิ ากรรมชายมีเครา สันนิษฐานว่าเป็ น เขียนภาพบนผนงั ถ้า ชาวเมืองอารยธรรมลุ่มแม่นา้ สินธุ ยคุ หินใหม่ เคร่ืองมือหินถูกขดั จนเป็ นใบมีด ขนาดเลก็ รู้จกั ทาเคร่ืองป้ันดินเผาและเพาะปลูก ยคุ โลหะ รู้จกั ใชท้ องแดงและสาริด เป็ นยคุ แห่งความรุ่งเรืองของอินเดียโบราณ

สมัยประวตั ิศาสตร์อินเดยี สมัยโบราณ เริ่มเมื่อมีการประดิษฐต์ วั อกั ษร ศาสนาพราหมณ์-ฮินดู และ พระพทุ ธศาสนาถือกาเนิดข้ึน สมัยกลาง อินเดียเกิดความแตกแยกภายใน ถูกมุสลิมรุกราน สมยั ใหม่ เริ่มเมื่อราชวงศโ์ มกลุ ข้ึนมามีอานาจ ถึงการไดร้ ับเอกราชจากองั กฤษ ประวตั ศิ าสตร์ร่วมสมยั เม่ืออินเดีย ไดร้ ับเอกราชถึงปัจจุบนั อกั บาร์มหาราช จกั รพรรดิท่ยี ่งิ ใหญ่แห่ง ราชวงศ์โมกุล

สถูปสาญจี สร้างขนึ้ ในสมัยพระเจ้าอโศกมหาราช แห่งราชวงศ์เมารยะ

ทชั มาฮัล สถาปัตยกรรมที่พระเจ้าชาห์ เจฮัน โปรดให้สร้างขนึ้ เพ่ือระลกึ ถึงพระนางมุมตัชพระมเหสี



ตวั อย่างเวลาและยุคสมยั ตัวอย่างเวลาและยุคสมยั ของโลกตะวนั ตก “...หากชายใดสมรสกบั นางผเู้ ป็นภรรยา และเขาหนั ไปมีนางบาเรอ ชายผนู้ ้นั สามารถนานางบาเรอมาเล้ียงดูที่บา้ น แต่หา้ มมีศกั ด์ิเสมอภรรยา หากภรรยาของชายใดใหห้ ญิงรับใชข้ องตนแก่สามี และต่อมานาง ผนู้ ้นั ใหก้ าเนิดบุตร และอา้ งสิทธิเสมอกบั ภรรยาท่ีเป็นนายหญิง นายหญิง สามารถลดฐานะของเธอใหเ้ ป็นทาสีได.้ ..” ประมวลกฎหมายพระเจา้ ฮมั มูราบี อธิบายเพม่ิ เตมิ ประมวลกฎหมายน้ีจดั ทาข้ึนในสมยั โบราณ ทาใหท้ ราบวา่ ในอดีตท่ีห่างไกลน้นั ไดม้ ีความพยายามที่จะจดั ระเบียบสงั คมที่แบ่งเป็นชนช้นั และมีการคานึงถึงสิทธิสตรีและบุตรดว้ ย

ตวั อย่างเวลาและยุคสมยั ของจีน “วนั ซินโฉ่ว เดือนเกา้ ปี ที่ส่ีสิบหา้ รัชศกเฉียนหลง มีพระราชโองการ...ความวา่ ...เนื่องดว้ ยเจิ้งเจา เจา้ เมืองเซียนหลวั ไดเ้ ตรียมเคร่ืองราชบรรณาการเอกจานวนหน่ึงพร้อมหนงั สือแจง้ โดยขอใหช้ ่วยกราบบงั คมทูลใหท้ รงทราบ...” ประชุมพระราชพงศาวดารฉบบั กาญจนาภิเษก เลม่ 13 อธิบายเพมิ่ เตมิ วนั ซินโฉ่วตรงกบั วนั ท่ี 18 เดือนเกา้ ตรงกบั เดือนตุลาคม ปี ท่ีส่ีสิบหา้ รัชศกเฉียนหลง คือปี จกั รพรรดิเฉียนหลงครองราชยป์ ี ท่ี 45 เจิ้งเจา คือ พระบาทสมเด็จ พระเจา้ ตากสินมหาราช เซียนหลวั คือ สยาม ตามท่ีจีนเรียก

ตวั อย่างเวลาและยุคสมยั ของอนิ เดยี “ขา้ ฯ ไดเ้ กิดมีความคิดข้ึนวา่ ขา้ ฯ จกั จดั ใหม้ ีการ ประกาศธรรมสั่งสอนประชาชนท้งั หลาย คร้ันไดส้ ดบั ธรรมน้ี แลว้ กจ็ กั พากนั ประพฤติปฏิบตั ิตาม จกั ยกระดบั ตนเองสูงข้ึน และจกั มีความเจริญกา้ วหนา้ มากข้ึน ดว้ ยความเจริญทางธรรม อยา่ งมน่ั คง...” จารึกอโศก พระธรรมปิ ฎก (ป.อ. ปยตุ ฺโต แปล) อธิบายเพม่ิ เตมิ พระเจา้ อโศกมหาราชโปรดใหจ้ ารึกการเผยแผพ่ ระธรรมในพระพทุ ธศาสนา