งานนำเสนอ1

คำนำ ประเพณีไทยอนั ดีงามทีส่ ืบทอดต่อกนั มานนั้ ลว้ นแตกต่างกนั ไปตามความเชือ่ ความผูกผนั ของผูค้ นต่อพทุ ธศาสนาและการดารงชีวิตที่ประสานกบั ฤดูกาลและธรรมชาติอย่างชาญฉลาดของชาวบ้าน ในแต่ละทอ้ งถิ่นทว่ั แผน่ ดินไทย เช่นภาคเหนือประเพณีบวชลูกแก้วของคนใตห้ รือชาวไทยใหญ่ทีจ่ งั หวดัแม่ฮ่องสอน ภาคอีสานประเพณีบญุบงั้ ไฟของชาวจงั หวดันครศรีธรรมราช อารยธรรมไทยยงันามาซ่ึงการท่องเทีย่ ว เป็นทีร่ ู้จกัและประทบั ใจแก่ชาติอืน่ นบั เป็นมรดกอนั ล้าค่าทีเ่ ราคนไทยควรอนรุ กั ษ์และสืบสานใหย้ ่ิงใหญ่ตลอดไป

ประวัตกิ ระทง ประเพณีลอยกระทงนัน้ มีมาแต่โบราณโดยมีคตคิ วามเช่ือหลายอย่างเช่น เช่ือว่าเป็ นการบูชาและขอขมาแม่พระคงคา เป็ นการสะเดาะเคราะห์ เป็ นการบชู าพระเจ้าในศาสนาพราหมณ์หรือเป็ นการบูชารอยพระพุทธบาท เป็ นต้น การลอยกระทงนิยมทากนั ในวันเพญ็ เดอื น 12ของทุก ๆ ปี อันเป็ นช่วงท่ีนา้ในแม่นา้ ลาคลองขนึ้ สูงและอากาศเร่ิมเยน็ ลง

• ตามพระราชนิพนธ์พระราชพิธี สิบสองเดือน และตารบั ทา้ ว ศรีจุฬาลกั ษณ์ไดก้ ล่าวว่า นาง นพมาศ หรือทา้ วศรีจุฬา ลกั ษณ์ พระสนมเอกในพระ ร่วงเจ้าแห่งกรุงสโุ ขทยั เป็นผู้ ริเริ่มประดิษฐ์กระทงสาหรบั ลอยประทีปเป็ นรูปดอกบวั บานขึ้น ซึ่งคนทว่ั ไปนิยมทา ตามสืบต่อมา นอกจากนน้ั ใน ศิลาจารึกหลกั ที่ 1 ยงั ได้ กล่าวถึง งานเผาเทียน เล่นไฟ ของกรุงสโุ ขทยั ไวด้ ว้ ยว่า เป็น งานทีย่ ่ิงใหญ่ทีส่ ดุ ของกรุง สโุ ขทยั ทาใหผ้ รู้ ู้ทง้ั หลาย สนั นิษฐานตอ้ งตรงกนั ว่า งาน ดงั กล่าวน่าจะเป็นงานลอย กระทงอย่างแนน่ อน

• นางนพมาศ สนมเอกของพระ ร่วงเจ้ากรุงสโุ ขทยั คิดทา กระทงรูปดอกบวั และรูปตา่ งๆ ถวาย พระร่วงทรงให้ลอย กระทงตามสายนา้ ไหล ใน หนงั สือ ตารับท้าวศรีจฬุ า ลกั ษณ์ พระร่วงตรัสวา่ \"แต่นี้ สืบไปเบอื้ งหน้า โดยลาดับ กษัตริย์ในสยามประเทศ ถงึ กาลกาหนดนักขัตฤกษ์วัน เพญ็ เดือน 12 ให้ทาโคม ลอย เป็ นรูปดอกบัวอุทศิ สักการบูชาพระพุทธ บาทนัฆทานที ตราบเท่า กัลปาวสาน\"

• ครัน้ ถงึ สมยั รัตนโกสนิ ทร์ มีการ ทากระทงขนาดใหญ่และ สวยงาม ดงั พระราช พงศาวดารกรุงรัตนโกสนิ ทร์ ของเจ้าพระยาทพิ าราชวงศ์ กลา่ วไว้วา่ \"ครัน้ มาถงึ เดือน 12 ขนึ ้ 14 ค่า 15 ค่า แรมค่า หนงึ่ พิธีจองเปรียงนนั้ เดมิ ได้ โปรดให้ขอแรง พระบรมวงศา นวุ งศ์ฝ่ ายหน้า ฝ่ ายใน และ ข้าราชการที่มีกาลงั พาหนะมา ทากระทงใหญ่ ผ้ถู กู เกณฑ์ตอ่ เป็นถงั บ้าง ทาเป็นแพหยวก บ้าง กว้าง 8 ศอกบ้าง 9 ศอก บ้าง กระทงสงู ตลอดยอด 10 ศอก 11 ศอก ทาประกวดประ ขนั กนั ตา่ งๆ

• ทาอยา่ งเขาพระสเุ มรุ ทวีปทงั้ 4 บ้าง และทา เป็นกระจาดชนั้ ๆบ้าง วิจิตรไปด้วยเคร่ืองสด คน ทาก็นบั ร้อย คดิ ในการ ลงทนุ ทากระทงทงั้ คา่ เลยี ้ งคนและพระชา่ ง เบด็ เสร็จกถ็ ึง 20 ชงั่ บ้าง ยอ่ มกวา่ 20 ชง่ั บ้าง\"

• ปัจจบุ นั ประเพณีลอย กระทง มีการจดั งานกนั แทบทกุ จงั หวดั ถือเป็ น งานประจาปี ที่สาคญั โดย เฉพาะที่จงั หวดั เชียงใหมม่ ี การจดั ขบวนแหก่ ระทง ใหญ่ กระทงเลก็ มีการ ประกวดกระทง และ ประกวดธิดางามประจา กระทงด้วย สว่ นการลอย โคม

• ชาวบ้านทางภาคเหนือ และภาคอีสานยงั นิยมทา กนั ชาวบ้านจะนา กระดาษ มาทาเป็นโคม ขนาดใหญ่สีต่างๆ ถ้าลอย ตอนกลางวนั จะทาให้โคม ลอยโดยใช้ควนั ไฟ ถ้าเป็ น เวลากลางคืน ก็จะใช้คบ จดุ ท่ีปากโคม ให้ควนั พงุ่ เข้าในโคม

• ทาให้ลอยไปตาม กระแสลมหนาว เวลา กลางคืนแลเหน็ แสงไฟ โคมบนท้องฟ้ า พร้อม กบั แสงจนั ทร์และ ดวงดาวสวยงามมาก ทีเดียว

• ประเพณีลอยกระทง ตรง กบั วนั เพญ็ (วันขนึ้ 15 ค่า) เดอื น 12 (ตามปฏิทินทาง จนั ทรคต)ิ ประมาณเดือน พฤศจิกายน ประเพณีนี ้ กาหนดขนึ ้ เพอ่ื เป็นการ สะเดาะเคราะห์และขอขมา ตอ่ แมพ่ ระคงคา บาง หลกั ฐานเช่ือวา่ เป็นการบชู า รอยพระพทุ ธบาทที่ริมฝั่ง แมน่ า้ นมั ทามหานที และบาง หลกั ฐานก็วา่ เป็นการบชู า พระอปุ คตุ อรหนั ต์หรือพระ มหาสาวก สาหรับประเทศ ไทยประเพณีลอยกระทงได้ กาหนดจดั ในทกุ พนื ้ ท่ีทว่ั ประเทศ โดยเฉพาะอยา่ งย่ิง บริเวณท่ีติดกบั แมน่ า้ ลา คลอง หรือ แหลง่ นา้ ตา่ ง ๆ ซง่ึ แตล่ ะพนื ้ ท่ีก็จะมีเอกลกั ษณ์ท่ี น่าสนใจแตกตา่ งกนั ไป

• คติท่ีมาเก่ียวกบั วนั ลอยกระทงมีอยู่ หลายตานาน ดงั นี ้1.กคางครลาอยกระทง เพื่อขอขมาแก่พระแม่2.การลอยกระทง เพื่อบชู าพระผ้เู ป็ นเจ้า ตามคติพราหมณ์ คือบชู าพระ มนาหราาสยมณทุ ์ซรง่ึ บรรทมสนิ ธุอย่ใู น3.การลอยกระทงเพื่อต้อนรับ พระพทุ ธเจ้า ในวนั เสด็จกลบั จาก เทวโลกเมอ่ื ครัง้ เสด็จไปจาพรรษาอยู่ บอภนิธสรวรรมรโคป์ชรนั ้ดดพารวะดพงึ ทุสธ์ เมพาื่อรทดรางเทศนา4.การลอยกระทง เพ่ือบชู าพระพทุ ธ บาท ของพระพทุ ธเจ้า ท่ีหาดทรายริม แแมสดน่ งา้ ธนรฆั รมทโาปนรทดี ใเมน่อืนคารคาพวิภเสพด็จไป5.การลอยกระทง เพ่ือบชู าพระจฬุ ามณี บนสวรรค์ ซงึ่ เป็นที่บรรจพุ ระเกศาของ พระพทุ ธเจ้า6.การลอยกระทง เพื่อบชู าท้าวพกา พรหม บนสวรรค์ชนั ้ พรหมโลก7.การลอยกระทง เพื่อบชู าพระอปุ คตุ ตอยะเใู่ ถนรทะ้อซงงึ่ทบะาเลเพล็ญกึ หเพรือียสรบะดริกือรทระมเคลาถา

•ผู้จัดทำ• ด.ช ภำนุพงค์ ไชยงำม เลขท2่ี ช้ัน ม.3 • นำเสนอ • ครู รุจนวัฒน์ หลักมั่น