02 การบันทึกบัญชีกิจการร่วมค้าแบบไม่เปิดสมุดบัญชีแยกต่างหาก

หน่วยท่ี 2 การบันทกึ บญั ชีของกจิ การร่วมค้า โดยผู้ร่วมค้าแต่ละฝ่ ายจดบนั ทกึ บญั ชีท้งั สิ้นในสมุดตนเอง ครูกรรณกิ าร์ ผวิ สะอาด 30201 – 2005 การบญั ชีช้ันสูง 1 1

หลกั การบนั ทกึ บญั ชีวธิ ีผู้ร่วมค้าแต่ละฝ่ ายจดบนั ทกึ รายการท้งั สิ้นในสมดุ บัญชีของตน การบนั ทึกบญั ชีตามวิธีนี้เหมาะสาหรบั กิจการร่วมค้าท่ีมีรายการค้าจานวน ไม่มาก และมีระยะเวลาในการดาเนิ นงานค่อนข้างสนั้ ผ้รู ่วมค้าแต่ละรายจะบนั ทึก รายการบญั ชีทกุ รายการที่เกิดขึ้นจากการร่วมค้าในสมุดบญั ชีของตนเอง และวิธีนี้ จะมีการจดั ทาบญั ชีดงั นี้ 1 เป็ นวิธีที่ผ้รู ่วมค้าแต่ละฝ่ ายจะบนั ทึกรายการร่วมค้าทงั้ หมดในสมุดบญั ชี ของตนเอง รวมกบั รายการค้าตามปกติ โดยบนั ทึกทุกรายการท่ีเก่ียวกบั การร่วมค้า ถึงแม้วา่ รายการค้าท่ีเกิดขึน้ นัน้ เกิดจากผรู้ ่วมค้าคนอื่นๆ กต็ าม เม่ือผรู้ ่วมค้าคนใด ทาการบนั ทึกรายการท่ีเกี่ยวกบั การรว่ มค้าในสมดุ บญั ชีของตนเองแล้วต้องแจ้งให้ผู้ ร่วมค้ารายอื่นทราบด้วย เพื่อทาการบนั ทึกบญั ชี

2 บญั ชีที่เก่ียวข้องกบั การร่วมค้า ได้แก่ 2.1 บญั ชีร่วมค้า (Joint Venture Account) 2.2 บญั ชีผรู้ ว่ มค้า เป็นบญั ชีแยกตามจานวนของผรู้ ว่ มค้า หลกั การบนั ทึกบญั ชีของกิจการร่วมค้า โดยวิธีผ้รู ่วมค้าแต่ละฝ่ ายจดบนั ทึก รายการทงั้ สิ้นในสมดุ บญั ชีของตน สามารถบนั ทึกบญั ชีได้ 2 กรณี คือ การบนั ทึกรายการบญั ชีเม่อื การรว่ มค้าสิ้นสดุ การบนั ทึกรายการบญั ชีเม่อื การรว่ มค้าไม่สิ้นสดุ

1.1 บนั ทึกบญั ชีเกี่ยวกบั การลงทุนของ ผรู้ ว่ มค้า 1.2 บนั ทึกบญั ชีเก่ียวกบั การดาเนิ นงาน ของกิจการร่วมค้า 1.3 บนั ทึกสรุปผลการดาเนิ นงานของ กิจการรว่ มค้า

วธิ ีผู้ร่วมค้าแต่ละฝ่ ายจดบนั ทกึ รายการท้งั สิ้น ในสมดุ บญั ชีของตน กรณีการร่วมค้าสิ้นสุด บริษัทเทียน บริษัทส่อง บริษัทแสง ตกลงดาเนิ นกิจการ จาหน่ายสินค้าร่วมกนั เมื่อวนั ท่ี 1 มีนาคม 2558 และจดั ทาสญั ญาการร่วมค้าโดยมี ข้อตกลงดงั นี้ 1. บริษทั เทียนเป็นผดู้ าเนินการเกี่ยวกบั การร่วมค้า 2. กาไรขาดทนุ แบง่ เท่ากนั 3. ผรู้ ว่ มค้าท่ีขายสินค้าได้จะได้รบั ค่านายหน้า 5% ของยอดขาย 4. คิดดอกเบีย้ ให้กบั ผ้รู ่วมค้าที่นาเงินสดหรือสินทรพั ยม์ าร่วมลงทนุ ครงั้ แรก 12% ต่อปี

มี.ค. 1 บริษทั ส่อง นาเงินสด 150,000 บาท และบริษทั แสง ส่งสินค้ามา ลงทนุ 250,000 บาท 2 บริษทั ส่อง ซือ้ สินค้าเป็นเงินสด 60,000 บาท 6 บริษทั แสง ขายสินค้าเป็นเงินสดได้ 150,000 บาท 12 บริษทั เทียน ขายสินค้าเป็นเงินเชื่อได้ 400,000 บาท 16 ส่งคืนสินค้าท่ีซื้อเมื่อวนั ท่ี 2 เป็นเงิน 10,000 บาท 20 รบั ชาระหนี้ค่าสินค้าที่ขายทงั้ หมด ให้ส่วนลด 2% 25 บริษทั เทียน ขายสินค้าท่ีเหลอื ทงั้ หมดได้เงิน 100,000 บาท 28 จ่ายค่าใช้จา่ ยเป็นเงินสดดงั นี้  ค่าเช่าสานักงาน 20,000 บาท  คิดเงินเดือนให้บริษทั เทียนเป็นเงิน 50,000 บาท 31 การร่วมค้าสิ้นสดุ ให้คานวณดอกเบยี้ และค่านายหน้าให้ผรู้ ่วมค้า แบง่ กาไรขาดทนุ ตามข้อตกลง และส่งคืนเงินให้กบั ผรู้ ว่ มค้า

การบนั ทึกบญั ชีในสมดุ รายวนั ทวั่ ไปของผ้รู ่วมค้าแต่ละคน เป็นดงั นี้ 2558 รายการ สมุดบญั ชีของผรู้ ่วมค้า สมดุ บญั ชีของผ้รู ว่ มค้า สมุดบญั ชีของผ้รู ว่ มค้า (แสง) 1 บริษทั ส่องนาเงินสด (เทียน) (ส่อง) มาร่วมลงทุน เดบิต เทียน 150,000 150,000 บาท เดบิต เงินสด 150,000 เดบิต เทียน 150,000 เครดิต ส่อง150,000 บริษทั แสงส่งสินค้า มาร่วมลงทนุ เครดิต ส่อง 150,000 เครดิต เงินสด150,000 เดบิต รว่ มค้า 250,000 250,000 บาท เครดิต ซื้อสินค้า เดบิต ร่วมค้า 250,000 เดบิต รว่ มค้า 250,000 250,000 เครดิต แสง 250,000 เครดิต แสง250,000 2 บริษทั ส่อง ซื้อสินค้า เดบิต รว่ มค้า 60,000 เดบิต รว่ มค้า 60,000 เดบิต ร่วมค้า 60,000 เป็นเงินสด 60,000 เครดิต ส่อง 60,000 เครดิต เงินสด 60,000 เครดิต ส่อง 60,000 บาท 6 บริษทั แสงขายสินค้า เดบิต แสง 150,000 เดบิต แสง 150,000 เดบิต เงินสด 150,000 เป็นเงินสด150,000บาท เครดิต ร่วมค้า 150,000 เครดิต รว่ มค้า 150,000 เครดิต รว่ มค้า 150,000 12 บริษทั เทียนขายสินค้า เดบิต ลกู หนี้การค้า 400,000 เดบิต เทียน 400,000 เดบิต เทียน 400,000 เงินเชื่อ 400,000 บาท เครดิต ร่วมค้า 400,000 เครดิต ร่วมค้า 400,000 เครดิต รว่ มค้า 400,000

2558 รายการ สมุดบญั ชีของผรู้ ่วมค้า สมุดบญั ชีของผรู้ ว่ มค้า สมุดบญั ชีของผรู้ ว่ มค้า (เทียน) (ส่อง) (แสง) 16 ส่องส่งคืนสินค้าท่ีซื้อ เดบิต ส่อง 10,000 เดบิต เงินสด 10,000 เดบิต ส่อง 10,000 วนั ที่ 2 เป็ นเงิน เครดิต รว่ มค้า 10,000 เครดิต รว่ มค้า 10,000 เครดิต รว่ มค้า 10,000 10,000 บาท 20 รบั ชาระหนี้สินค้าที่ เดบิต เงินสด 392,000 เดบิต รว่ มค้า 8,000 เดบิต ร่วมค้า 8,000 ขายทงั้ หมดให้ ร่วมค้า 8,000 เครดิต เทียน 8,000 เครดิต เทียน 8,000 ส่วนลด 2% เครดิต ลกู หนี้การค้า 400,000 16 ส่องส่งคืนสินค้าที่ซื้อ เดบิต ส่อง 10,000 เดบิต เงินสด10,000 เดบิต ส่อง 10,000 วนั ที่ 2 เป็ นเงิน เครดิต รว่ มค้า เครดิต ร่วมค้า เครดิต รว่ มค้า 10,000 บาท 10,000 10,000 10,000 20 รบั ชาระหนี้สินค้าที่ เดบิต เงินสด 392,000 เดบิต ร่วมค้า 8,000 เดบิต รว่ มค้า 8,000 ขายทงั้ หมดให้ รว่ มค้า 8,000 เครดิต เทียน 8,000 เครดิต เทียน 8,000 ส่วนลด 2% เครดิต ลกู หนี้การค้า 400,000 25 เทียนขายสินค้าท่ี เดบิต เงินสด 100,000 เดบิต เทียน 100,000 เดบิต เทียน 100,000 เหลือทงั้ หมด เครดิต ร่วมค้า 100,000 เครดิต ร่วมค้า 100,000 เครดิต ร่วมค้า 100,000 100,000 บาท

2558 รายการ สมดุ บญั ชีของผรู้ ว่ มค้า สมดุ บญั ชีของผ้รู ว่ มค้า สมดุ บญั ชีของผ้รู ่วมค้า (เทียน) (ส่อง) (แสง) 28 เทียนจา่ ยค่าเช่า 20,000 เดบิต ร่วมค้า 20,000 เดบิต ร่วมค้า 20,000 เดบิต รว่ มค้า 20,000 บาท เป็นเงินสด เครดิต เงินสด 20,000 เครดิต เทียน 20,000 เครดิต เทียน 20,000 คิดเงินเดือนให้บริษทั เทียน เดบิต ร่วมค้า 50,000 เดบิต ร่วมค้า 50,000 เดบิต รว่ มค้า 50,000 เป็นเงิน 50,000 บาท เครดิต รายได้เงินเดือน เครดิต เทียน 50,000 เครดิต เทียน 50,000 50,000 31 คิดดอกเบยี้ ให้ผรู้ ่วมค้า เดบิต ร่วมค้า 4,000 เดบิต ร่วมค้า 4,000 เดบิต ร่วมค้า 4,000 ท่ีนาสินทรพั ยม์ าลงทุน เครดิต ส่อง 1,500 เครดิต ดอกเบยี้ รบั 1,500 เครดิต ดอกเบยี้ รบั 2,500 ส่อง 1,500 (150,000x12%x1/12) = แสง 2,500 แสง 2,500 1,500 บาท(250,000x12% x1/12) = 2,500 บาท คิดค่านายหน้าให้ผรู้ ว่ ม เดบิต ร่วมค้า 32,500 เดบิต ร่วมค้า 32,500 เดบิต รว่ มค้า 32,500 ค้าที่ขายสินค้าได้ เครดิต รายได้ค่านายหน้า เครดิต เทียน 25,000 เครดิต รายได้ค่านายหน้า (150,000x5%) = 7,500 25,000 แสง 7,500 7,500 (500,000x5%) = 25,000 แสง 7,500 เทียน 25,000 แบง่ กาไรขาดทุนจาก เดบิต ร่วมค้า 235,500 เดบิต ร่วมค้า 235,500 เดบิต รว่ มค้า 235,500 การรว่ มค้าเท่ากนั เครดิต กาไรจากการร่วมค้า เครดิต กาไรจากการร่วมค้า เครดิต กาไรจากการร่วมค้า ได้คนละ 78,500 บาท 78,500 78,500 78,500 ส่อง 78,500 ส่อง 78,500 ส่อง 78,500 แสง 78,500 แสง 78,500 แสง 78,500

การผ่านรายการไปยงั บญั ชีแยกประเภทของผ้รู ่วมค้าแต่ละคน ดงั นี้ บญั ชีรว่ มค้า หน้า 1

บญั ชีผ้รู ว่ มค้า-นายเทียน ในสมดุ บญั ชีของผรู้ ว่ มค้า-นายส่อง และ ผ้รู ว่ มค้า -นายแสง จะเป็นดงั นี้ บญั ชีผรู้ ว่ มค้า-นายเทียน หน้า 1

บญั ชีผ้รู ว่ มค้า-นายส่อง ในสมดุ บญั ชีของผ้รู ว่ มค้า-นายเทียน และผรู้ ว่ มค้า- นายแสง จะเป็นดงั นี้ บญั ชีผ้รู ว่ มค้า-นายส่อง หน้า 1

วธิ ีผู้ร่วมค้าแต่ละฝ่ ายจดบันทกึ รายการท้งั สิ้น ในสมุดบญั ชีของตน กรณกี ารร่วมค้าไม่สิ้นสุด แกม แก้ม และแก้ว ตกลงดาเนิ นกิจการจาหน่ายสินค้า รว่ มกนั และจดั ทาสญั ญาการร่วมค้าโดยมีข้อตกลงดงั นี้ 1. แกมเป็นผ้ดู าเนินการเกี่ยวกบั การร่วมค้า 2. กาไรขาดทนุ แบง่ เท่ากนั 3. คิดดอกเบีย้ ให้กบั ผ้รู ว่ มค้าที่นาเงินสดหรือสินค้ามาร่วมลงทนุ 12% ต่อปี รายการร่วมค้าท่ีเกิดขึน้ เดือนพฤษภาคม 2558 มีดงั นี้

พ.ค. 1 แก้มนาเงินสดมาร่วมลงทุน 20,000 บาท แก้วส่งสินค้ามาร่วม ลงทนุ 50,000 บาท 5 แกมซื้อสินค้าเป็นเงินสด 40,000 บาท จา่ ยค่าขนส่งสินค้า 500 บาท 8 แกมขายสินค้าเป็นเงินสดได้ 90,000 บาท 12 ซื้อสินค้าเป็นเงินเชื่อ 60,000 บาท 18 ส่งคืนสินค้าที่ซื้อเชื่อ 2,000 บาท 25 ขายสินค้าเป็นเงินเช่ือ 80,000 บาท 28 จ่ายชาระหนี้ค่าสินค้าครึ่งหนึ่ง และได้รบั ส่วนลด 2% 31 บริษทั จ่ายค่าใช้จ่ายเป็นเงินสดดงั นี้  ค่าโฆษณา 20,000 บาท  คิดเงินเดือนให้แกม 30,000 บาท การร่วมค้ายงั ไม่เสรจ็ สิ้นแต่ผรู้ ่วมค้าต้องการทราบผลการดาเนิ นงาน โดยมีสินค้าคงเหลืออย่จู านวน 29,000 บาท











การบนั ทึกบญั ชีของกิจการร่วมค้า โดยวิธีผ้รู ่วมค้าแต่ละฝ่ ายจดบนั ทึกรายการ ทงั้ สิ้นในสมุดบญั ชีของตน เป็ นวิธีท่ีเหมาะสมสาหรบั กิจการร่วมค้าที่มิได้จดั ตงั้ กิจการแยกต่างหากจากกิจการร่วมค้า มีระยะเวลาในการดาเนิ นงานสนั้ รายการค้า มีน้อย ผ้รู ่วมค้าแต่ละรายสามารถบนั ทึกรายการท่ีเกิดขึน้ จากการร่วมค้าในสมุด บญั ชีของตนได้ ผ้รู ่วมค้าแต่ละรายจะต้องบนั ทึกรายการค้าท่ีเกิดจากการร่วมค้า ทุกรายการ ถึงแม้รายการค้านัน้ จะไม่ได้เกิดจากตนเอง ถ้ารายการค้าเกิดกบั ผ้รู ่วมค้า รายใดให้บนั ทึกรายการค้าในสมุดบญั ชีของตนแล้วแจ้งให้ผ้รู ่วมค้าอ่ืนทราบเพื่อ บนั ทึกรายการค้าให้ถกู ต้อง ผรู้ ว่ มค้าแต่ละรายทาการเปิ ดบญั ชีขึ้นมาใหม่นอกจาก บญั ชีปกติของกิจการ 2 บญั ชี คือ บญั ชีร่วมค้ากบั บญั ชีผ้รู ่วมค้า สามารถบนั ทึก บญั ชีได้ 2 กรณี คือ กรณีที่ 1 การบนั ทึกรายการบญั ชีเมอ่ื การรว่ มค้าสิ้นสดุ กรณีที่ 2 การบนั ทึกรายการบญั ชีเมื่อการรว่ มค้าไมส่ ิ้นสดุ

การคานวณกาไรขาดทุนจากการร่วมค้า เม่ือการดาเนิ นงานกิจการ ร่วมค้าเสรจ็ สิ้นลง ผ้รู ่วมค้าแต่ละรายจะปรบั ปรงุ (ถ้ามี) และปิ ดบญั ชีร่วมค้า ซ่ึงเป็ นบญั ชีกาไรขาดทุนจากการร่วมค้ามีลกั ษณะเหมือนบญั ชีกาไรขาดทุน ของกิจการทัว่ ไป ยอดคงเหลือของบญั ชีร่วมค้ามียอดคงเหลือด้านเดบิต แสดงวา่ มีผลขาดทนุ จากการรว่ มค้า หากมียอดคงเหลือด้านเครดิตแสดงว่ามี ผลกาไรจากการร่วมค้า กาไรหรือขาดทุนจากการร่วมค้า ให้นาไปแบ่งให้กบั ผ้รู ่วมค้าแต่ละรายตามข้อตกลง ต้องนาเงินมาชาระคืนให้กบั กิจการร่วมค้า ส่วนยอดคงเหลือด้านเครดิตแสดงว่าผ้รู ่วมค้ารายนัน้ เป็ นเจ้าหนี้ของกิจการ รว่ มค้าจะได้รบั คืนทนุ จากการรว่ มค้า

การบนั ทึกบญั ชีของกิจการ การบนั ทึกบญั ชีของกิจการ ร่วมค้า โดยวิธีผู้ร่วมค้าแต่ ร่วมค้า โดยวิธีการบญั ชีที่ใช้ ละฝ่ ายจดบันทึกรายการ สมดุ บญั ชีชดุ หน่ึงต่างหาก ทงั้ สิ้นในสมดุ บญั ชีของตน

การคานวณกาไรขาดทุนก่อนการร่วมค้าสิ้นสุดลงนัน้ สามารถแยก พิจารณาได้ 2 วิธี ตามวิธีการบนั ทึกบญั ชี ดงั นี้ การบนั ทึกบญั ชีของกิจการร่วมค้า โดยวิธีผ้รู ่วมค้าแต่ละฝ่ าย จดบนั ทึกรายการทงั้ สิ้นในสมดุ บญั ชีของตน การบนั ทึกบญั ชีของกิจการร่วมค้า โดยวิธีการบญั ชีที่ใช้สมดุ บญั ชี ชดุ หนึ่งต่างหาก

การแบ่งกาไรล่วงหน้าก่อนที่การร่วมค้าจะเสรจ็ สมบูรณ์เป็ น เร่ืองท่ีผ้รู ่วมค้าควรระมดั ระวงั ถ้าการดาเนินงานร่วมค้าท่ีผ่านมาได้รบั รายได้จากการจาหน่ายสินค้าสงู กว่าต้นทนุ และรายได้ที่คาดว่าจะได้รบั จากการขายสิ นค้าที่ เหลืออยู่สูงกว่าค่าใช้ จ่ายที่ คาดว่าจะเกิ ดขึ้นแล้ว การแบ่งกาไรล่วงหน้าจะไม่มีปัญหาอะไร แต่ถ้าค่าใช้จ่ายท่ีจะเกิดใน เวลาข้างหน้าสูงกว่ารายได้ท่ีจะได้รบั จะเกิดการขาดทุนในอนาคตใน กรณีนี้ไม่ควรแบ่งกาไรก่อนท่ีการร่วมค้าจะเสรจ็ สิ้นการคานวณกาไร ขาดทุนเมื่อกิจการร่วมค้าสิ้นสุดลง และก่อนการร่วมค้าสิ้นสุดลง สามารถแบง่ ออกได้ 2 วิธี ดงั นี้ วิธีที่  การบนั ทึกบญั ชีของกิจการร่วมค้า โดยวิธีผ้รู ่วมค้าแต่ละฝ่ าย จดบนั ทึกรายการทงั้ สิ้นในสมดุ บญั ชีของตน วิธีที่  การบนั ทึกบัญชีของกิ จการร่วมค้า โดยวิ ธีการบัญชีท่ีใช้ สมดุ บญั ชีชดุ หนึ่งต่างหาก

เม่ือกิจการร่วมค้าสิ้นสุดลง กจ็ ะทาการปิ ดบญั ชีร่วมค้าซ่ึงมี ลกั ษณะบญั ชีสรปุ ผลกาไรขาดทนุ ซึ่งถ้าหากผลต่างอยู่ทางด้านเดบิตจะ มีผลกาไร แต่หากผลต่างอย่ทู างด้านเครดิตกจ็ ะมีผลขาดทุน และให้นา กาไรขาดทุนนัน้ มาแบ่งกนั ตามอตั ราส่วนที่ตกลงกนั ไว้ ส่วนในกรณีท่ี การร่วมค้ายงั ไม่เสรจ็ สิ้น และบญั ชีร่วมค้ามีรายการทงั้ ด้านเดบิตและ เครดิต ถ้าจะทางบการเงินจะต้องปรบั ปรงุ บญั ชีร่วมค้าก่อน โดยแสดง รายการสินค้าคงเหลือที่ยงั จาหน่ายไม่หมดในราคาทุน และแบ่งกาไร จากการร่วมค้าที่ยงั ดาเนินกิจการไม่เสรจ็ สมบรู ณ์ครงั้ หนึ่งก่อน

การแสดงสิทธิส่วนได้เสียจากกิจการร่วมค้าในงบการเงินของผ้รู ่วมค้า ตามมาตรฐานการบญั ชีฉบบั ท่ี 31 เร่ือง ส่วนได้เสียในการร่วมค้า กาหนดให้ผู้ ร่วมค้าสามารถเลือกวิธีการรบั ร้สู ่วนได้เสียของกิจการร่วมค้า ในงบการเงิน ของผรู้ ว่ มค้าได้ 2 วิธี คือ 1 วิธีท่ี  วิธีตามสดั ส่วน 2 วิธีที่ วิธีส่วนได้เสีย

บริษทั แก้ว จากดั บริษทั เกล้า จากดั และบริษทั กรงุ จากดั มี อานาจในการควบคมุ และมีส่วนได้เสียในสินทรพั ยข์ องกิจการร่วมค้าในอตั ราเท่ากนั ส่วนได้เสียในสินทรพั ยส์ ทุ ธิของกิจการรว่ มค้าของผรู้ ว่ มค้าแต่ละรายเป็นดงั นี้ เงินสด 50,000 บาท สินค้าคงเหลือ 175,000 บาท อปุ กรณ์สานักงาน 75,000 บาท รวมสินทรพั ย์ 300,000 บาท หกั เจ้าหนี้การค้า 60,000 บาท สินทรพั ยส์ ทุ ธิ 240,000 บาท การแสดงรายการส่วนได้เสียที่มีในกิจการรว่ มค้าในงบการเงินของทงั้ สาม บริษทั แสดงได้ดงั นี้ (การแสดงรายการของทงั้ สามบริษทั จะมีลกั ษณะเดียวกนั จึง ยกตวั อย่างเฉพาะบริษทั แก้ว จากดั เพียงบริษทั เดียว)

บริษทั แก้ว จากดั (หน่วย : บาท) งบแสดงฐานะการเงิน (บางส่วน) 50,000 ณ วนั ที่ 31 ธนั วาคม 2558 175,000 225,000 สินทรพั ย์ 75,000 สินทรพั ยห์ มนุ เวียน 300,000 เงินสด 60,000 สินค้าคงเหลือ รวมสินทรพั ยห์ มนุ เวียน สินทรพั ยไ์ ม่หมนุ เวียน อปุ กรณ์สานักงาน รวมสินทรพั ย์ หนี้สินและส่วนของผ้รู ่วมค้า หนี้สินหมนุ เวียน เจ้าหนี้การค้า

บริษทั แก้ว จากดั (หน่วย : บาท) งบแสดงฐานะการเงิน (บางส่วน) 50,000 ณ วนั ที่ 31 ธนั วาคม 2558 175,000 สินทรพั ย์ 225,000 75,000 สินทรพั ยห์ มนุ เวียน 300,000 เงินสด 60,000 เงินสด-กิจการรว่ มค้า สินค้าคงเหลือ สินค้าคงเหลือ-กิจการรว่ มค้า รวมสินทรพั ยห์ มุนเวียน สินทรพั ยไ์ ม่หมุนเวียน อปุ กรณ์สานักงาน อปุ กรณ์สานักงาน-กิจการร่วมค้า รวมสินทรพั ย์ หนี้สินและส่วนของผ้รู ่วมค้า หนี้สินหมนุ เวียน เจ้าหนี้การค้า

บริษทั ก้อง จากดั บริษทั ก้อย จากดั และบริษทั ก้งุ จากดั ทา การค้ารว่ มกนั เงินลงทนุ ในกิจการรว่ มค้าของผ้รู ่วมค้าแต่ละรายมีดงั นี้ เงินลงทนุ -บริษทั ก้อง จากดั 42,750 บาท เงินลงทนุ -บริษทั ก้อย จากดั 33,375 บาท เงินลงทนุ -บริษทั ก้งุ จากดั 38,375 บาท กิจการร่วมค้ามีกาไรจากการดาเนิ นงาน 30,000 บาท แบ่งกาไรขาดทุน เท่ากนั ดงั นัน้ ผรู้ ว่ มค้าจะได้รบั ส่วนแบง่ กาไรขาดทนุ รายละ 10,000 บาท การแสดงรายการในงบการเงินของผ้รู ว่ มค้า แต่ละรายเป็นดงั นี้ (การแสดงรายการทงั้ สามบริษทั จะมีลกั ษณะเดียวกนั จึงยกตวั อย่างเพียงบริษทั เดียว)

บริษทั ก้อง จากดั งบแสดงฐานะการเงิน (บางส่วน) ณ วนั ท่ี 31 ธนั วาคม 2558 สินทรพั ย์ สินทรพั ยห์ มนุ เวียน XX รวมสินทรพั ยห์ มนุ เวียน XX สินทรพั ยไ์ ม่หมนุ เวียน XX เงินลงทุนในกิจการรว่ มค้า ** 42,750 XX รวมสินทรพั ยไ์ มห่ มนุ เวียน XX รวมสินทรพั ย์ XX (**เงินลงทุนในกิจการร่วมค้า จะแสดงเป็ นสินทรพั ย์หมุนเวียน หรือสินทรพั ย์ไม่ หมนุ เวียนกไ็ ด้ ทงั้ นี้ ขึน้ อย่กู บั ระยะเวลาในการดาเนินงานของกิจการรว่ มค้า)

ส่วนได้เสียในกิจการที่ควบคมุ ร่วมกนั ซ่ึงจดั ประเภทเป็นเงินลงทนุ ท่ีถือไว้เพ่ือขายตามมาตรฐานการรายงานทางการเงินเรื่อง สินทรพั ยไ์ ม่ หมุนเวียนถือไว้เพ่ือขาย และการดาเนิ นงานท่ียกเลิก ต้องปฏิบตั ิตาม มาตรฐานการรายงานทางการเงินดงั กลา่ ว เม่ือส่วนได้เสียในกิจการที่ควบคมุ ร่วมกนั ซึ่งเคยถกู จดั ประเภทเป็นเงิน ลงทุนท่ีถือไว้เพ่ือขายไม่เข้าเกณฑ์ตามท่ีจดั ประเภทไว้แล้ว กิจการต้องบนั ทึก เงินลงทุนดงั กล่าวโดยใช้วิธีรวมตามสดั ส่วนหรือวิธีส่วนได้เสีย และปรบั งบ การเงินย้อนหลงั สาหรบั ช่วงระยะเวลานับตงั้ แต่วนั ท่ีมีการจดั ประเภทเงินลงทนุ นัน้ เป็นถือไว้เพื่อขาย

เม่ือผ้ลู งทุนหมดอานาจในการควบคุมร่วมในกิจการ โดยที่กิจการท่ี ควบคมุ ร่วมกนั เดิม ไม่ได้กลายมาเป็ นบริษทั ย่อยหรือบริษทั ร่วมของผ้ลู งทุน ผ้ลู งทนุ ต้องบนั ทึกบญั ชีสาหรบั เงินลงทุนท่ีคงเหลืออยู่ในกิจการตามที่กาหนด ไว้ในมาตรฐานการบญั ชีเรื่องการรบั ร้แู ละการวดั มูลค่าเครื่องมือทางการเงิน นับตงั้ แต่วนั ท่ีหมดอานาจควบคุมร่วม เมื่อวนั ที่กิจการที่ควบคุมร่วมกนั ได้ กลายสภาพเป็นบริษทั ย่อย ผ้ลู งทุนต้องบนั ทึกบญั ชีสาหรบั ส่วนได้เสียดงั กล่าว ตามมาตรฐานการบญั ชีเรื่องงบการเงินรวมและงบการเงินเฉพาะกิจการ และ ตามมาตรฐานการรายงานทางการเงินเรื่องการรวมธุรกิจ นอกจากนี้เม่ือวนั ที่ กิจการท่ีควบคมุ ร่วมกนั ได้กลายสภาพเป็ นบริษทั ร่วม ผ้ลู งทุนต้องบนั ทึกบญั ชี สาหรบั ส่วนได้เสียดงั กล่าวตามมาตรฐานการบญั ชีเร่ืองเงินลงทุนในบริษทั ร่วม ในการสูญเสียอานาจในการควบคุมร่วม ผ้ลู งทุนต้องวดั มูลค่าเงินลงทุนท่ี คงเหลืออยู่ในกิจการท่ีควบคุมร่วมกันเดิมด้วยมูลค่ายุติธรรมและต้องรบั รู้ ผลต่างระหว่างมลู ค่าต่อไปนี้ในกาไรหรือขาดทนุ

ตามมาตรฐานการบญั ชี ฉบบั ท่ี 31 เรื่อง ส่วนได้เสียในการร่วมค้า การกาหนดให้ผรู้ ่วมค้าต้องเปิ ดเผยขอ้ มูลในงบการเงินดงั นี้ ผ้รู ่วมค้าต้องเปิ ดเผยจานวนรวมของรายการหนี้สินที่อาจเกิดขึน้ ทุก ขอ้ ต่อไปนี้แยกต่างหากจากรายการหนี้สินที่อาจจะเกิดขึน้ อื่น ยกเว้น กรณีท่ีความน่าจะเป็ นของผลขาดทุนจากรายการดงั กล่าวอยู่ใน ระดบั ท่ีไมน่ ่าจะเกิดขนึ้ ผ้รู ่วมค้าต้องเปิ ดเผยจานวนรวมของภาระผกู พนั ของตนท่ีเกิดจาก การมีส่วนได้เสียในการรว่ มค้าทกุ ขอ้ ดงั ต่อไปนี้แยกต่างหากจากภาระ ผกู พนั อ่ืน

ผรู้ ว่ มค้าต้องเปิ ดเผยรายการและคาอธิบายเก่ียวกบั ส่วนไดเ้ สียในการ รว่ มค้าที่มีนัยสาคญั และสดั ส่วนของส่วนได้เสียในส่วนของเจ้าของท่ีมี ในกิจการท่ีควบคมุ ร่วมกนั ผ้รู ว่ มค้าท่ีรบั รสู้ ่วนได้เสยี ของตนในกิจการ ท่ีควบคมุ ร่วมกนั โดยนารายการต่างๆ ของกิจการที่ควบคมุ รว่ มกนั มา รวมกบั รายการท่ีคล้ายคลึงกนั ในงบการเงินของตนเป็ นรายบรรทดั ตามวิธีรวมตามสดั ส่วนหรือรบั ร้ตู ามวิธีส่วนได้เสียให้เปิ ดเผยจานวน รวมของส่วนได้เสียแต่ละรายการท่ีตนมีในการร่วมค้าโดยแยกเป็ น สินทรพั ยห์ มุนเวียน สินทรพั ยไ์ ม่หมุนเวียน หนี้สินหมุนเวียน หนี้สิน ระยะยาว รายได้และค่าใช้จา่ ยที่เกี่ยวข้องในการรว่ มค้า ผ้รู ่วมค้าต้องเปิ ดเผยวิธีการท่ีใช้ในการรบั ร้สู ่วนได้เสียในกิจการที่ ควบคมุ ร่วมกนั

การแสดงรายการเงินลงทุนในกิจการร่วมค้าในงบแสดงฐานะการเงิน สามารถแยกพิจารณาตามวิธีการบนั ทึกบญั ชีได้ 2 วิธี คือ การบญั ชีของกิจการร่วมค้า วิธีผู้ร่วมค้าแต่ละฝ่ ายจดบนั ทึก รายการทงั้ สิ้นในสมุดบญั ชีของตน ถ้าบญั ชีร่วมค้ามียอดทาง ด้านเดบิตมากกว่าทางด้านเครดิต ซ่ึงจะต้องแสดงงบแสดงฐานะ การเงิ นทางด้านสิ นทรัพย์ แต่จะนาเข้าไปอยู่ในสิ นทรัพย์ หมุนเวียนหรือสินทรพั ยอ์ ่ืนๆ แล้วแต่การคาดคะเนว่าระยะเวลา ของการดาเนิ นกิจการร่วมค้าจะมีระยะสนั้ หรือระยะยาว และ ทางด้านเครดิตมีมากกว่าทางด้านเดบิตจะแสดงงบฐานะการเงิน ทางด้านหนี้สิน แต่จะเป็ นหนี้สินประเภทใดก็ต้องขึ้นอยู่กับ ระยะเวลาของกิจการร่วมค้าเช่นกนั

การบญั ชีของกิจการร่วมค้าวิธีที่ใช้สมดุ บญั ชีชดุ หน่ึงต่างหาก เมื่อ การร่วมค้ายงั ไม่สิ้นสุด หรือการร่วมค้าสิ้นสดุ แล้ว แต่ผ้รู ่วมค้ายงั ไม่มีการชาระเงินระหว่างกนั ดงั นัน้ ในงบแสดงฐานะการเงินของผู้ รว่ มค้าแต่ละคนที่จดั ทาขึน้ จะปรากฏยอดเงินลงทุนในกิจการร่วม ค้าหรือยอดหนี้สินในกิจการร่วมค้าสาหรบั วิธีที่ 2 กิจการร่วมค้า ทาบญั ชีแยกต่างหากอีกชุดหนึ่ง และผ้รู ่วมค้าแต่ละคนจะบนั ทึก เงินลงทนุ ไว้ในบญั ชีเงินลงทุนของในกิจการร่วมค้า ในสมุดบญั ชี ของตนเอง แต่ถือเป็ นสินทรัพย์หมุนเวียนในงบแสดงฐานะ การเงินรายการหน่ึง

กรมพฒั นาธรุ กิจการค้าได้กาหนดให้งบการเงินของผ้มู ีหน้าที่จดั ทาบญั ชี ของกิจการร่วมค้าตามประมวลรษั ฎากร ต้องมีรายการยอ่ ตามแบบ 5 เพื่อให้ผ้มู ีหน้าที่จดั ทาบญั ชีเข้าใจถึงแนวคิดในการกาหนดรูปแบบและ ความหมายของรายการย่อท่ีต้องมีในงบการเงิน รวมทงั้ เพ่ือให้การจดั ทางบ การเงินมีมาตรฐานเดียวกนั จงึ ขอสรปุ ดงั นี้ การกาหนดความหมายและรปู แบบของรายการย่อท่ี ต้องมีในงบการเงินของกิจการร่วมค้า การจดั ทางบการเงินของกิจการร่วมค้า ตามประมวลรษั ฎากร

สินทรพั ย์ หนี้สินและส่วนของผ้รู ว่ มค้า 1. สินทรพั ยห์ มนุ เวียน 3. หนี้สินหมนุ เวียน (Current assets) (Current liabilities) 2. สินทรพั ยไ์ มห่ มนุ เวียน 4. หนี้สินไม่หมนุ เวียน (Non-current assets) (Non-current liabilities) 5. ส่วนของผรู้ ่วมค้า (Venturers’ equity)

2.1 งบกาไรขาดทนุ จาแนกค่าใช้จา่ ยตามลกั ษณะของค่าใช้จ่าย 2.2 งบกาไรขาดทนุ จาแนกค่าใช้จา่ ยตามหน้าที่ – แบบขนั้ เดียว 2.3 งบกาไรขาดทนุ จาแนกค่าใช้จา่ ยตามหน้าที่ – แบบหลายขนั้

การแสดงรายการเงิ นลงทุนในกิ จการร่วมค้าในงบแสดงฐานะ การเงิน สามารถแยกพิจารณาได้ตามวิธีการบนั ทึกบญั ชีได้ 2 วิธี คือ 1. การบญั ชีของกิจการร่วมค้า วิธีผ้รู ่วมค้าแต่ละฝ่ ายจดบนั ทึก รายการทัง้ สิ้นในสมุดบญั ชีของตน ถ้าบญั ชีร่วมค้ามียอดทางด้านเดบิต มากกว่าทางด้านเครดิต ซ่ึงจะต้องแสดงงบแสดงฐานะการเงินทางด้าน สินทรพั ย์ แต่จะนาเข้าไปอย่ใู นสินทรพั ยห์ มนุ เวียนหรือสินทรพั ยอ์ ื่นๆ แล้วแต่ การคาดคะเนว่าระยะเวลาของการดาเนินกิจการรว่ มค้าจะมีระยะสนั้ หรือยาว และทางด้านเครดิตมีมากกว่าทางด้านเดบิตจะแสดงงบฐานะการเงินทางด้าน หนี้สิน แต่จะเป็นหนี้สินประเภทใดกต็ ้องขึ้นอย่กู บั ระยะเวลาของกิจการร่วม ค้าเช่นกนั

2. การบญั ชีของกิจการรว่ มค้า วิธีท่ีใช้สมุดบญั ชีชดุ หนึ่งต่างหาก เมื่อการร่วมค้ายงั ไม่สิ้นสดุ หรอื การร่วมค้าสิ้นสดุ แล้ว แต่ผ้รู ่วมค้ายงั ไม่มีการ ชาระเงินระหว่างกนั ดงั นัน้ ในงบแสดงฐานะการเงินของผ้รู ่วมค้าแต่ละคนท่ี จดั ทาขึน้ จะปรากฏยอดเงินลงทนุ ในกิจการร่วมค้าหรือยอดหนี้สิน ในกิจการ ร่วมค้า สาหรบั วิธีท่ี 2 กิจการร่วมค้าทาบญั ชีแยกต่างหากอีกชุดหน่ึง และผู้ รว่ มค้าแต่ละคน จะบนั ทึกเงินลงทนุ ไว้ในบญั ชีเงินลงทนุ ของในกิจการร่วมค้า ในสมุดบญั ชีของตนเอง แต่ถือเป็ นสินทรพั ย์หมุนเวียนในงบแสดงฐานะ การเงินรายการหน่ึง