นิทานภาพจากวรรณกรรมคร่าวซอล้านนา เรื่อง หงส์หิน โดยครูอุเทน คำเรื่อง

คำนำ นิทำนภำพจำกวรรณกรรมคร่ำวซอล้ำนนำ เรื่อง หงส์หินเล่มนี้ จัดทำขึน้ เพื่อให้นักเรียนได้ฝึ กทักษะกำรอ่ำน เพื่อจับใจควำม ซ่ึงผู้เขียนได้เขียนขึน้ จำก วรรณกรรมท้องถ่ินล้ำนนำ เป็ นผลงำนของบรรพบุรุษ ท่ีเขยี นโดยใช้คำประพันธ์ล้ำนนำ เรียกว่ำ คร่ำวซอ มีเนื้อหำท่ีสนุกสนำน มีกำรดำเนินเร่ืองจำกจินตนำกำร กำรผจญภัย สอดคล้องกับวัยของผู้เรียน มีกำรสอดแทรกคุณธรรม จริยธรรม โดยผู้เขียนได้นำเนื้อ เรื่องมำเรียบเรียงเป็ นควำมเรียงร้อยแก้ว วำดภำพประกอบเพ่ือให้ผู้เรียนเกดิ ควำมสนใจ เหมำะสมกบั ผ้เู รียน ผู้เขยี นหวงั เป็ นอย่ำงยงิ่ ว่ำ หนังสือนิทำนภำพจำกวรรณคร่ำวซอเร่ือง หงส์หนิ เล่มนีจ้ ะเป็ นประโยชน์แก่ผ้เู รียน ผู้ทส่ี นใจ ตลอดจนเป็ นกำรเผยแพร่ วรรณกรรม ล้ำนนำ ให้เป็ นที่รู้จกั สืบสำน อนุรักษ์ให้คงอยู่ต่อไป อุเทน คำเครื่อง

๑ กาลคร้ังหน่ึงนานมาแลว้ มีเมืองเมืองหน่ึง ช่ือวา่ พาราณสี มีพระราชา และพระมเหสี อีกเจด็ นาง ปกครองบา้ นเมืองดว้ ยความสงบสุข ซ่ึงต่อมามียกั ษเ์ ที่ยวอาละวาดจบั ผคู้ นกินเป็นอาหาร พระแม่ยา่ นางมารดา ของพระราชากถ็ ูกยกั ษจ์ บั ตวั ไป

๒ ซ่ึงในเวลาน้นั พระมเหสีท้งั เจด็ กต็ ้งั ครรภ์ เมื่อครบกาหนดคลอด พระพระมเหสี หกนางกใ็ หก้ าเนิดบุตรชายท้งั หกนาง มีแต่นางวมิ าลา พระมเหสีคนที่เจด็ ยงั ไม่คลอด ซ่ึงทาใหพ้ ระราชากบั นางวมิ าลาเศร้าโศก เสียใจ

๓ พระราชาจึงใหโ้ หรหลวงทานาย “ท่านโปรดทานายดวงชะตาวา่ เหตุการณ์น้ีเป็นเช่นไร” โหรหลวงทานายวา่ “พระโอรสท่ีเกิดจากครรภ์ ของพระนางวมิ าลาน้นั เป็นผมู้ ีบุญญาธิการ คือพระโพธิสตั วก์ ลบั ชาติลงมา เกิด ซ่ึงจะนาความเจริญผาสุก มาสู่พระราชาและอาณาประชาราษฎร์ท้งั ปวง”

๔ พระมเหสีท้งั หกนางเม่ือไดฟ้ ังคาทานายดงั น้นั กเ็ กิดความอิจฉาริษยา เม่ือนางวมิ าลาใหก้ าเนิด นางท้งั หกกว็ างแผนสบั เปล่ียนพระโอรสกบั ลูก สุนขั ดาและไดน้ าพระโอรสนอ้ ยโยนทิ้งลงจากปราสาทเพื่อหวงั ฆ่าใหต้ าย “พวกเราตอ้ งฆ่าเจา้ โอรสนอ้ ยน้ีใหต้ าย”

๕ กล่าวถึงพระอินทร์บนสรวงสวรรคไ์ ดเ้ ห็นเหตุการณ์ท้งั หมดจึง รับเจา้ กมุ ารโพธิสตั วไ์ ปเล้ียงบนสวรรค“์ โอรสนอ้ ยคนน้ีเป็นโพธิสตั วก์ ลบั ชาติมาเกิดจาเราจะตอ้ งนาไปเล้ียงไวใ้ นอนาคตวนั ขา้ งหนา้ จะไดช้ ่วย เก้ือหนุนบิดา มารดาและอาณาประชาราษฎร์ท้งั ปวง”

๖ พระราชาเขา้ ใจผดิ คิดวา่ นางวมิ าลาใหก้ าเนิดบุตรเป็นสุนขั ดา ไม่เป็นไปดง่ั คาทานาย จึงไดเ้ นรเทศขบั ไล่นางวมิ าลาออกจากเมือง นางวมิ าลาตอ้ งทนทุกขเ์ สีย ไดไ้ ปขออาศยั อยกู่ บั สองตายายในสวนนอก เมือง

๗ กล่าวถึงหกเจา้ กมุ ารเมื่อเจริญวยั ข้ึน พระมารดากใ็ หห้ มากนิมคา (ลูกสกาทองคา) ไปเล่นสกาในเมืองพาราณี กนั อยา่ งสนุกสนาน

๘ เม่ือเจา้ กมุ ารโพธิสตั วเ์ จริญวยั ข้ึน กถ็ ามหาพระมารดาของตน พระอินทร์จึงเล่าเร่ืองราวในอดีตใหฟ้ ัง “มารดาของเจา้ ชื่อวา่ วมิ าลา อยทู่ ี่ เมืองพาราณสี”

๙ เจา้ กมุ ารโพธิสตั วข์ อลาพระอินทร์เพ่อื ตามหาพระมารดา พระอินทร์จึงใหพ้ ร มอบดาบกนั ชยั เพอ่ื ใชใ้ นการป้องกนั ภยั ต่าง ๆ และเสกกอ้ นหินเป็นหงส์ทองคาเพอ่ื เป็นพาหนะในการเดินทางตามหา พระมารดา

๑๐ เจา้ กมุ ารโพธิสตั วข์ ่ีหงส์หิน ตามหาพระมารดามาถึง เมืองพาราณสี ไดพ้ บกบั นางวมิ าลา ซ่ึงไม่แน่ใจวา่ เป็นมารดาของตน หรือไม่จึงอธิษฐานวา่ “ถา้ หากเป็นพระมารดาจริงขอใหน้ ้านมไหลเขา้ ปาก ของขา้ ดว้ ยเถิด” น้านมกไ็ หลเขา้ ปาก สมดง่ั คาอธิษฐานน้นั นางวมิ าลา และเจา้ กมุ ารโพธิสตั วจ์ ึงมีความสุขที่ไดพ้ บกนั

๑๑ เจา้ กมุ ารโพธิสตั วไ์ ดเ้ ท่ียวเล่นในเมืองพาราณสี เห็นหกเจา้ กมุ าร กาลงั เล่นพนนั สกากนั อยู่ กอ็ ยากจะลองเล่น จึงไดข้ อหมากนิมแดง จาก พระมารดามาเล่นพนนั สกา เล่นชนะหกเจา้ กมุ ารไดห้ มากนิมทอง กลบั บา้ นทุกวนั

๑๒ วนั หน่ึงมียกั ษ์ อาละวาด เท่ียวจบั ผคู้ นกินเป็นอาหาร หกเจา้ กมุ ารเตือนไม่ใหเ้ จา้ กมุ ารโพธิสัตวเ์ ดินทางกลบั บา้ นในทาง ท่ีมียกั ษอ์ ยู่ แต่เจา้ กมุ ารโพธิสตั วไ์ ม่ฟัง จึงไดต้ ่อสู้กบั ยกั ษ์ และฆ่ายกั ษต์ นน้นั ตาย

๑๓ หกเจา้ กมุ ารเห็นวา่ เจา้ กมุ ารโพธิสตั วไ์ ดฆ้ ่ายกั ษต์ าย จึงแอบอา้ ง วา่ ตนท้งั หกเป็นผฆู้ ่ายกั ษต์ าย และไดร้ ับรางวลั จากพระราชา มีการเฉลิม ฉลอง จดั งานทาขวญั ใหเ้ จา้ กมุ ารท้งั หก และไดร้ ับมอบหมายใหอ้ อก เดินทางตามหาพระแม่ยา่ เมืองท่ีถูกยกั ษจ์ บั ตวั ไป

๑๔ หกเจา้ กมุ ารไดว้ า่ จา้ งใหเ้ จา้ กมุ ารโพธิสตั วช์ ่วยออกตามหา พระแม่ยา่ เมืองที่เมืองยกั ษแ์ ทนตน

๑๕ เมื่อท้งั หมดออกเดินทางมาถึงฝั่งแม่น้า สุดเขตดินแดนมนุษย์ หกเจา้ กมุ ารกห็ ยดุ ทพั รอ ไม่สามารถขา้ มน้าได้ ส่วนเจา้ กมุ ารโพธิสตั ว์ ไดข้ ี่หงส์หิน ท่ีพระอินทร์เสกใหบ้ ินขา้ มแม่น้าไป

๑๖ เจา้ กมุ ารโพธิสตั ว์ เดินทางถึงเมืองยกั ษ์ มีพญายกั ษช์ ่ือวา่ “วสั สะวโล” เม่ือรู้วา่ เจา้ กมุ ารเป็นพระโพธิสตั ว์ จึงไม่ไดต้ ่อสูก้ นั กบั ยกธิดา คือ นางมุขวดี ใหเ้ ป็นพระชายาของเจา้ กมุ ารโพธิสตั ว์

๑๗ ต่อมาไม่นาน เจา้ กมุ ารโพธิสตั ว์ กต็ อ้ งขอลาพญายกั ษ์ วสั สะวโลเพือ่ ออกเดินทางตามหาพระแม่ยา่ เมือง จนมาพบกบั เมืองยกั ษอ์ ีก เมืองหน่ึง มีพญากมุ ภณั ฑ์ เป็นเจา้ เมือง เม่ือรู้วา่ เจา้ กมุ าร เป็นพระโพธิสตั วจ์ ึงยกธิดา คือนางจุลกนั ธา ใหเ้ ป็นชายา อีกคน

๑๘ เจา้ กมุ ารโพธิสตั วอ์ ยทู่ ี่เมืองยกั ษก์ มุ ภณั ฑไ์ ดไ้ ม่นาน กข็ อลาไป ตามหา พระแม่ยา่ เมืองต่อจึงไดม้ าพบเมืองยกั ษอ์ ีกเมืองหน่ึง พญายกั ษ์ เกรงกลวั เจา้ กมุ ารโพธิสตั วจ์ ึงไดย้ กธิดา ชื่อ นางศรีจนั ทรา ใหเ้ ป็นชายา เจา้ กมุ ารโพธิสตั วอ์ ีกคน

๑๙ เจา้ กมุ ารโพธิสตั วก์ ล็ าพญายกั ษไ์ ปตามหาพระแม่ยา่ เมือง จนได้ พบกบั ยกั ษท์ ี่ลกั พาตวั พระแม่ยา่ นางไป ไดต้ ่อสู้กนั และไดฆ้ ่าพญายกั ษต์ าย แลว้ พาพระแม่ยา่ เมืองข่ีหงส์หินกลบั เมืองพาราณสี

๒๐ เมื่อเจา้ กมุ ารโพธิสตั วข์ ่ีหงส์หินเหาะผา่ นเมืองยกั ษท์ ้งั สามเมือง ชายาท้งั สาม นางมุขวดี นางจุลกนั ธา และนางศรีจนั ทรา กร็ ่าไหห้ า แต่เจา้ กมุ ารโพธิสตั วไ์ ม่ไดย้ นิ กเ็ ศร้าโศกเสียใจ จึงอธิษฐานจิตขอใหป้ ราสาทของ ตนเหาะลอยตามเจา้ กมุ ารโพธิสตั วไ์ ป ปราสาทน้นั กเ็ หาะตามไปไดด้ ง่ั คา อธิษฐานเจา้ กมุ ารโพธิสตั วข์ ี่หงส์หินเหาะมาถึงฝั่งแม่น้าท่ีหกเจา้ กมุ าร รออยู่

๒๑ เม่ือเจา้ กมุ ารโพธิสตั วข์ ี่หงส์หินเหาะพาพระแม่ยา่ เมือง มาถึง ที่ฝ่ังแม่น้าที่หกเจา้ กมุ ารต้งั ทพั รออยู่ หกเจา้ กมุ ารกอ็ อกอุบายลอบฆ่า เจา้ กมุ ารโพธิสตั วจ์ นตาย กไ็ ดท้ ิ้งซากศพไวท้ ี่น้นั

๒๒ หลงั จากที่ฆ่าเจา้ กมุ ารโพธิสตั วต์ าย เจา้ หกกมุ ารกพ็ าพระแม่ยา่ เมืองกบั เมืองพาราณสี ผคู้ นต่างเขา้ ใจวา่ เจา้ หกกมุ ารช่วยพระแม่ยา่ เมือง กลบั มาใด ต่างโจษจนั ถึงความเก่งกลา้ สามารถกนั ท้งั เมือง

๒๓ ชายาท้งั สามนางมุขวดี นางจุลกนั ธา และนางศรีจนั ทรา เมื่อตามเจา้ กมุ ารโพธิสตั วม์ าถึงฝ่ังแม่น้าสุดเขตแดนยกั ษ์ กพ็ บ เจา้ กมุ ารโพธิสตั วน์ อนสลบตายอยทู่ ่ีน้นั กเ็ ศร้าโศกเสียใจยงิ่ นกั

๒๔ พระอินทร์คิดจะทดสอบความรักของนางท้งั สามท่ีมีต่อสวามี จึงไดแ้ ปลงกายเป็นยกั ษม์ าขอกินซากศพเจา้ กมุ ารโพธิสตั ว์ นางท้งั สามไม่ ยอมให้ และใหก้ ินนางท้งั สามแทน

๒๕ พระอินทร์เห็นวา่ ชายาท้งั สามมีความรกั ที่แทจ้ ริงกบั เจา้ กมุ ารโพธิสตั วจ์ ึงไดแ้ ปลงกายเป็นพราหมณ์ เอายาทิพยม์ า ช่วยรักษาใหเ้ จา้ กมุ ารโพธิสตั วพ์ ้นื คืนชีพข้ึนมาอีกคร้ัง

๒๖ เจา้ กมุ ารโพธิสตั ว์ จึงไดพ้ าชายาท้งั สาม ไปหานางวมิ าลา พระมารดาท่ีสวนของตายาย เมื่อท้งั หา้ คนไดพ้ บกนั ต่างกแ็ สดง ความยนิ ดี มีความสุขดว้ ยกนั

๒๗ กล่าวถึงเจา้ เมืองพาราณสี เมื่อหกเจา้ กมุ ารพาพระแม่ยา่ เมือง มารดากลบั มากม็ ีความแช่มช่ืนยนิ ดี จึงจดั ใหม้ ีการสมโภชรับขวญั พระมารดาและเจา้ กมุ ารท้งั หกหก

๒๘ ในเวลาต่อมาพระแม่ยา่ เมือง คิดถึงเจา้ กมุ ารโพธิสตั วท์ ่ีได้ พาตนพน้ จากเมืองยกั ษ์ จึงเล่าเรื่องราวท้งั หมดใหพ้ ระราชาฟัง เม่ือไดฟ้ ังเร่ืองราวท้งั หมด พระราชากโ็ กรธ ท่ีเจา้ กมุ ารท้งั หกได้ หลอกใหห้ ลงเช่ือวา่ ไดช้ ่วยพระแม่ยา่ เมืองกลบั มาไดจ้ ริง ๆ

๒๙ พระราชาเม่ือสานึกผดิ จึงคิดอุบาย ใหจ้ ดั งานเฉลิมฉลองข้ึน โดยสร้างประตูเขา้ ออกงานเพียงทางเดียว แลว้ ใหท้ หารป่ าวประกาศ ใหค้ นมาร่วมงาน

๓๐ เม่ือเจา้ กมุ ารโพธิสตั วม์ าร่วมงาน พระแม่ยา่ เมืองกจ็ าได้ เม่ือท้งั สองไดพ้ บกนั ต่างกม็ ีความปิ ติยนิ ดี เจา้ กมุ ารโพธิสตั วจ์ ึงรู้ ความจริงท้งั หมดวา่ พระแม่ยา่ เมืองคือยา่ ของตน

๓๑ เม่ือความจริงปรากฏ พระราชาจึงไดช้ าระความเรียกมเหสี พร้อมท้งั หกเจา้ กมุ ารมาไต่สวน ชาระความ ลงโทษประหารชีวติ แม่ลูกท้งั สิบสองคน จากการท่ีไม่รู้จกั ผดิ ชอบชว่ั ดี มีน้าใจหยาบชา้ เกิดความโลภ อิจฉาริษยา ต่อผอู้ ื่น

๓๒ เม่ือเร่ืองราวท้งั หมดจบลงดว้ ยดี พระราชา กไ็ ดร้ ับนางวมิ าลา พระมเหสี เจา้ กมุ ารโพธิสตั ว์ ชายาท้งั สาม พร้อมท้งั ตายายท่ีให้ การช่วยเหลือเขา้ มาอยใู่ นเมืองพาราณสี จดั งานเฉลิมฉลองสมโภชข้ึน ดว้ ยคุณความดีท่ีไดก้ ระทายอ่ มชนะความชว่ั ร้าย ดง่ั คากล่าวที่วา่ “ทาดี ไดด้ ีทาชว่ั ไดช้ ว่ั ” ส่งผลใหอ้ าณาประชาราษฎร์ บา้ นเมืองท้งั ปวงต่างกม็ ี ความสงบสุขตลอดไป

๓๓ ประวตั ผิ ้จู ดั ทำ ช่ือ – นำมสกลุ นายอุเทน คาเครื่อง วนั /เดือน/ปี เกดิ ๓๑ สิงหาคม ๒๕๒๔ สถำนทีเ่ กดิ อาเภอแมเ่ มาะ จงั หวดั ลาปาง สถำนทอ่ี ยู่ปัจจุบนั ๑๐๑ ชุมชนประตูเชียงใหมส่ ามคั คี ต.เวยี ง อ. เมือง จ.เชียงราย ๕๗๐๐๐ ได้รับกำรบรรจุแต่งต้ัง เมื่อวนั ท่ี ๑ กนั ยายน ๒๕๔๘ ตำแหน่งปัจจุบนั ครู วทิ ยฐานะ ครูชานาญการพเิ ศษ สถำนที่ทำงำนปัจจุบนั โรงเรียนเทศบาล ๑ ศรีเกิด ตาบลรอบเวยี ง อาเภอเมือง จงั หวดั เชียงราย ประวตั ิกำรศึกษำ พ.ศ. ๒๕๔๒ มธั ยมศึกษาปี ท่ี ๖ จากโรงเรียนแม่เมาะวทิ ยา จงั หวดั ลาปาง พ.ศ. ๒๕๔๖ ครุศาสตรบณั ฑิต (วชิ าเอกภาษาไทย) จากสถาบนั ราชภฏั ลาปาง พ.ศ. ๒๕๔๙ รัฐศาสตรบณั ฑิต (เทคนิคและทฤษฎีทางการเมือง) จากมหาวทิ ยาลยั สุโขทยั ธรรมาธิราช ผลงำนหรือรำงวลั ทไ่ี ด้รับ พ.ศ. ๒๕๕๓ รางวลั ครูดีเด่น สงั กดั องคก์ รปกครองส่วนทอ้ งถิ่น พ.ศ. ๒๕๕๔ รางวลั ครูผสู้ อนกิจกรรมลูกเสือ เนตรนารี ดีเด่น จงั หวดั เชียงราย พ.ศ. ๒๕๕๗ รางวลั ครูผสู้ อนดีเด่น กลุ่มสาระการเรียนรู้ภาษาไทย จากคุรุสภา พ.ศ. ๒๕๕๗ รางวลั หน่ึงแสนครูดี จากคุรุสภา พ.ศ. ๒๕๖๒ รางวลั ครูดีเด่น สังกดั องคก์ รปกครองส่วนทอ้ งถิ่น พ.ศ.๒๕๖๕ รางวลั คุรุสดุดี