หนังสือวิชาประวัติศาสตร์ชาติไทย สค32034

141 รัฐนิยมฉบับท่ี 2 : เรือ่ ง การปองกนั ภัยท่ีจะบังเกิดแกช าติ ดวยรัฐบาลพิจารณาเห็นวา ชาติไทยตองเปนที่เทิดทูนของชาวไทยอยางสูงสุด เหนอื ส่งิ ใด ๆ การปอ งกนั รกั ษาชาติยอมเปน หนา ทีข่ องประชาชนทุกคนที่รวมชาติ จักตองปองกัน อันตรายหรือความเสื่อมโทรมของชาติท่ีอาจมีมาดวยประการตาง ๆ จ่ึงประกาศเปนรัฐนิยมไว ดงั ตอ ไปน้ี 1) ชนชาติไทยตอ งไมป ระกอบกิจการใด ๆ โดยไมคํานึงถึงผลประโยชนและความปลอดภัย ของชาติ 2) ชนชาติไทยตองไมเปดเผยสิ่งซึ่งอาจเปนผลเสียหายแกชาติใหชนตางชาติลวงรู เลยเปน อันขาด การกระทําเชน น้ันเปนการทรยศตอชาติ 3) ชนชาติไทยตอ งไมทาํ ตนเปนตัวแทนหรือเปน ปากเสียงของตา งชาติ โดยไมคํานึงถึง ผลประโยชนแหงชาติไทย ตองไมออกเสียงหรือแสดงตนเขาขางตางชาติในกรณีท่ีเปนปญหา ระหวางชาติ การกระทําเชนนัน้ เปนการทรยศตอ ชาติ 4) ชนชาตไิ ทยตอ งไมแ อบอาง ซื้อขายที่ดินแทนชนตา งชาติ ในทางทเ่ี ปนภัยแกชาติ การกระทาํ เชนนนั้ เปนการทรยศตอ ชาติ 5) เมื่อปรากฏวา มีผูหนึ่งผูใดทรยศตอชาติ เปนหนาที่ของชาวไทยตองเอาใจใส รบี ระงับเหตุน้ัน ประกาศมา ณ วนั ที่ 3 กรกฎาคม พทุ ธศกั ราช 2482 รฐั นยิ มฉบับท่ี 3 : เรอ่ื ง การเรยี กชื่อชาวไทย ดวยรฐั บาลเห็นวา การเรยี กชาวไทยบางสวนไมตองตามชื่อเช้ือชาติและความนิยม ของผถู กู เรยี กกด็ ี การเรียกช่ือแบงแยกคนไทยออกเปนหลายพวกหลายเหลา เชน ไทยเหนือ ไทยอสิ าน ไทยใต ไทยอิสลามกด็ ี ก็ไมส มควรแกส ภาพของประเทศไทย ซ่ึงเปนอันหนึ่งอันเดียวกัน จะแบงแยกมิได จึงประกาศเปนรัฐนยิ มไว ด่งั ตอไปน้ี ผูถูกเรียก 1) ใหเลิกการเรียกชาวไทย โดยใชชื่อท่ีไมตองตามช่ือเช้ือชาติและความนิยมของ 2) ใหใชคาํ วา “ไทย” แกช าวไทยท้งั มวลไมแบงแยก ประกาศมา ณ วันท่ี 2 สงิ หาคม พุทธศักราช 2482

142 รฐั นยิ มฉบบั ที่ 4 : เร่อื ง การเคารพธงชาติ เพลงชาติ และเพลงสรรเสรญิ พระบารมี ดวยรัฐบาลไดพิจารณาเห็นวา ธงชาติ เพลงชาติ และเพลงสรรเสริญพระบารมี เปนส่ิงสําคัญประจําชาติ พึงไดรับความเชิดชูเคารพของชาวไทยท้ังมวล จ่ึงประกาศเปนรัฐนิยมไว ดังตอ ไปน้ี 1) เมื่อไดเ หน็ การชกั ธงชาติขึ้น หรอื ลง จากเสาประจําสถานทร่ี าชการตามเวลาปกติ หรือไดยนิ เสียงแตรเดยี่ วหรอื นกหวดี เปาคาํ นบั หรอื ใหอาณัตสิ ัญญาณการชกั ธงชาติขนึ้ หรอื ลดธงลง ใหแ สดงความเคารพ โดยปฏิบตั ติ ามระเบยี บเคร่อื งแบบหรือตามประเพณนี ิยม 2) เม่ือไดเ หน็ ธงชยั เฉลมิ พล ธงเรอื รบ ธงประจํากองยุวชนทหาร หรือธงประจํากอง ลูกเสอื ซ่งึ ทางราชการเชิญผานมา หรืออยูกับท่ีประจําแถวทหารหรือหนว ยยุวชนหรือลูกเสือ ให แสดงความเคารพ โดยปฏบิ ตั ิตามระเบยี บเคร่ืองแบบหรอื ตามประเพณนี ยิ ม 3) เมื่อไดย นิ เพลงชาติ ซึง่ ทางราชการบรรเลงในราชการกด็ ี ซง่ึ บุคคลบรรเลงในงาน พธิ อี ยา งหนง่ึ อยางใดก็ดี ใหผูท่ีรวมงาน หรือที่อยูในวงงานนั้น แสดงความเคารพ โดยปฏิบัติตาม ระเบียบเคร่อื งแบบหรอื ตามประเพณนี ยิ ม 4) เมอ่ื ไดย ินเพลงสรรเสริญพระบารมี ซึง่ ทางราชการบรรเลงในราชการก็ดี ซง่ึ บคุ คล บรรเลงในโรงมหรสพ หรือในงานสโมสรใด ๆ ก็ดี ใหผูท่ีรวมงานหรือที่อยูในวงงานหรือ ในโรงมหรสพนัน้ แสดงความเคารพ โดยปฏิบัตติ ามระเบยี บเครือ่ งแบบหรือตามประเพณนี ิยม 5) เมือ่ ไดเหน็ ผใู ดไมแ สดงความเคารพดังกลาวในขอ 1 - 2 - 3 และ 4 น้ัน พงึ ชว ยกนั ตกั เตือนชแ้ี จงใหเ ห็นความสําคญั แหงการเคารพธงชาติ เพลงชาติ และเพลงสรรเสรญิ พระบารมี ประกาศมา ณ วันที่ 8 กันยายน พุทธศักราช 2482 รฐั นยิ มฉบบั ที่ 5 : เร่ืองใหชาวไทยพยายามใชเครอื่ งอปุ โภคบริโภคที่มกี าํ เนิดหรอื ทาํ ขึ้นในประเทศไทย เนื่องดวยสถานการณของโลกอยูในสภาพสงคราม ทุกประเทศทั้งที่เปนคูสงคราม และเปนกลาง จําตองสนับสนุนการเกษตร พาณิชยและอุตสาหกรรมของชาติเปนพิเศษ คณะรฐั มนตรีไดพิจารณาเหน็ วาถึงเวลาจําเปน ทีจ่ ะตอ งชกั ชวนชาวไทยใหก ระทําเชนนน้ั จ่ึงไดลงมติ เปนเอกฉันทใ หประกาศเปนรัฐนยิ มไวด งั ตอ ไปน้ี 1) ชาวไทยพึงพยายามบริโภคแตอ าหารอนั ปรุงจากส่ิงซึ่งมีกําเนิดหรือทําขึน้ ในประเทศไทย 2) ชาวไทยพงึ พยายามใชเครื่องแตงกายดวยวัตถทุ ่ีมีกําเนดิ หรอื ทาํ ข้นึ ในประเทศไทย 3) ชาวไทยพึงชวยกนั สนับสนนุ งานอาชีพ การเกษตร พาณิชย อุตสาหกรรมและวิชาชีพ ของชาวไทยดว ยกนั

143 4) กจิ การสาธารณูปโภคอนั ใดท่รี ัฐบาลหรือชาวไทยจดั ใหมขี ึน้ แลว ชาวไทยพงึ พยายามใช และสนับสนุน 5) ชาวไทยผูป ระกอบการเกษตร พาณิชย อตุ สาหกรรม งานอาชพี หรอื วชิ าชีพ อันไดรับ การสนับสนุนโดยรัฐนิยมฉบับน้ี ตองพยายามรักษามาตรฐานปรับปรุงคุณภาพใหดียิ่งขึ้น และ ดําเนนิ กจิ การนนั้ ๆ ดว ยความซ่ือสตั ยส จุ รติ ทุกประการ ประกาศมา ณ วันท่ี 1 พฤศจิกายน พุทธศกั ราช 2482 รฐั นิยมฉบบั ที่ 6 : เรอ่ื ง ทาํ นองและเน้อื รอ งเพลงชาติ ดวยรัฐบาลไดพิจารณาเห็นวา ทํานองและเนื้อรองเพลงชาติ ซ่ึงไดประกาศไว ณ วันท่ี 20 สิงหาคม พุทธศักราช 2477 นั้น ทํานองเพลงเปนท่ีนิยมแพรหลายตามสมควรแลว แตเนื้อรอ งจะตองมีใหม เพราะช่ือประกาศไดเรยี กวาประเทศไทยแลว จึงไดประกาศใหประชาชน เขาประกวดแตงมาใหม บัดนี้ คณะกรรมการไดพิจารณาคัดเลือกเนื้อรองบางบทเสนอให คณะรฐั มนตรีวนิ ิจฉัย คณะรัฐมนตรีไดประชุมปรึกษาพิจารณาแลว ลงมติพรอมกันตกลงตามบท เพลงของกองทัพบกโดยแกไขเล็กนอ ย จงึ ประกาศเปนรัฐนิยมไว ดงั ตอ ไปน้ี 1)ทาํ นองเพลงชาติ ใหใ ชท าํ นองเพลงของพระเจนดรุ ยิ างค ตามแบบทีม่ ีอยู ณ กรมศิลปากร 2) เนอื้ รอ งเพลงชาติ ใหใชบ ทเพลงของกองทพั บก ดังตอ ไปน้ี ประเทศไทยรวมเลือดเน้ือชาตเิ ช้อื ไทย เปนประชารัฐไผทของไทยทกุ สวน อยูด าํ รงคงไวไ ดทั้งมวล ดว ยไทยลวนหมายรักสามัคคี ไทยนี้รักสงบแตถ ึงรบไมขลาด เอกราชจะไมใ หใ ครขมขี่ สละเลือดทุกหยาดเปน ชาตพิ ลี เถลิงประเทศชาติไทยทวีมชี ัย ชโย ประกาศมา ณ วันท่ี 10 ธนั วาคม พุทธศกั ราช 2482

144 รฐั นยิ มฉบบั ท่ี 7 : เรือ่ ง ชักชวนใหช าวไทยรวมกันสรางชาติ โดยทรี่ ฐั บาลพจิ ารณาเหน็ วาการทชี่ าตขิ องเราจะเจริญกาวหนาสมความปรารถนา อนั ดีไดย อมอยทู ข่ี า ราชการจะตอ งชว ยกันทํางานตามหนาท่ีอยางเขมแข็งและใฝใจทุกวิถีทางที่จะ ชว ยสนับสนนุ พ่นี องชาวไทยใหมีทางประกอบอาชพี โดยหวังใหฐานะของคนทกุ คนดขี ้นึ เปน ลาํ ดบั อนึ่ง งานสรางชาติ เปนงานท่ีใหญย่ิงตองชวยกันอยางพรอมเพรียง ถาพี่นอง ชาวไทยทุกคนพยายามแสวงหาอาชีพอันสุจริตสําหรับตนเองและครอบครัวโดยไมเลือกงาน ประกอบการงานของตนใหม ีรายไดพอที่จะทํานบุ ํารงุ ครอบครัวของตนใหรุงเรืองยิง่ ข้ึน กย็ อมจะทํา ใหชาตขิ องเราเจริญรวดเรว็ โดยมติ องสงสัย การท่พี ่ีนอ งชาวไทยชวยกันทํางานเชนน้ี ยอมไดชื่อวา รวมกันสรางชาติ คณะรัฐมนตรีจงึ ลงมติเปนเอกฉันท ใหป ระกาศเปน รฐั นยิ มไว ดังตอ ไปน้ี “ชาวไทยทุกคนตอ งรวมกนั สรา งชาติโดยทุกคนซึ่งมกี ําลงั กายดตี อ งทํางานประกอบ อาชีพเปนหลักแหลง ผูไมป ระกอบอาชพี เปนหลักฐานนับวาเปนผไู มช วยชาตแิ ละไมควรไดรบั ความ นบั ถือของชาวไทยทว่ั ไป” ประกาศมา ณ วนั ที่ 21 มนี าคม พทุ ธศกั ราช 2482 รัฐนิยมฉบับที่ 8 : เรอื่ ง เพลงสรรเสรญิ พระบารมี โดยเหตุทไี่ ดบญั ญตั ิใหเ รียกชอื่ ประเทศวา “ประเทศไทย” รฐั บาลจงึ เหน็ สมควรแกไ ข บทเพลงสรรเสริญพระบารมี มิใหมีคําวา สยาม และตัดทอนขอความและทํานองใหกระทัดรัด เหมาะสมยิ่งขนึ้ คณะรัฐมนตรีจงึ ลงมติเปน เอกฉันทใหป ระกาศเปน รัฐนิยม แกไ ขบทเพลงสรรเสรญิ พระบารมีแบบพศิ ดาร ใหมีขอความดังตอไปน้ี ขา วรพทุ ธเจา เอามโนและศิระกราน นบพระภมู บิ าลบรมกษตั รยิ ไ ทย ขอบันดาล ธประสงคใ ด จงสทิ ธิดั่ง หวงั วรหฤทัย ดจุ ถวายไชย ชโย สว นทาํ นองเพลงแบบสังเขปนัน้ ใหค งไวต ามเดมิ ประกาศมา ณ วันที่ 26 เมษายน พุทธศกั ราช 2483 รฐั นยิ มฉบบั ที่ 9 : เรอื่ ง ภาษาและหนงั สอื ไทยกับหนา ที่พลเมอื งดี ดวยรัฐบาลพิจารณาเหน็ วา การทีช่ าติไทยจะดํารงถาวรและเจรญิ กา วหนายง่ิ ขึ้นไปน้ัน ยอ มตอ งใชภ าษาและหนังสอื ของชาติเปนสวนประกอบอันสําคญั คณะรัฐมนตรีจึงไดลงมตเิ ปน เอกฉันท ใหประกาศรัฐนิยมไวด ังตอไปน้ี 1) ชนชาตไิ ทย จะตอ งยกยอ ง เคารพ และนบั ถอื ภาษาไทย และตองรูสกึ เปน เกยี รติยศ ในการพดู หรือใชภาษาไทย

145 2) ชนชาตไิ ทย จะตอ งถอื วา หนาที่ของพลเมอื งไทยท่ดี ปี ระการทีห่ นึ่ง คอื ศกึ ษาใหร ู หนงั สอื ไทยอนั เปน ภาษาของชาติ อยางนอยตอ งใหอา นออกเขยี นได ประการทสี่ องชนชาตไิ ทยจะตอง ถือเปนหนาที่อนั สําคญั ในการชวยเหลือสนับสนุนแนะนาํ ชักจงู ใหพลเมืองทยี่ ังไมรูภาษาไทย หรือยัง ไมร หู นงั สือไทย ใหไ ดรภู าษาไทย หรือใหร หู นงั สอื ไทยจนอานออกเขียนได 3) ชนชาติไทย จะตองไมถอื เอาสถานทีก่ ําเนิด ภูมลิ ําเนาทอ่ี ยหู รอื สําเนยี งแหงภาษา พูดที่แปรงไปตามทองถิน่ เปนเครอื่ งแสดงความแตกแยกกัน ทกุ คนตองถือวา เมื่อเกิดมาเปนชนชาตไิ ทย กม็ ีเลอื ดไทยและพูดภาษาไทยอยา งเดียวกนั ไมม ีความแตกตางกนั ในการกําเนิดตางทองท่ีหรือพูด ภาษาไทยดวยสาํ เนยี งตา ง ๆ กนั 4) ชนชาติไทย จะตองถือเปน หนาทใี่ นการปฏบิ ตั ติ นเปน พลเมืองดีแหงชาติ ชวยแนะนํา ชักชวนกันส่ังสอนผูที่ยังไมรูไมเขาใจหนาท่ีพลเมืองดีของชาติ ใหไดรูไดเขาใจในหนาท่ีพลเมืองดี แหงชาติไทย ประกาศมา ณ วันที่ 24 มถิ นุ ายน พุทธศกั ราช 2483 รัฐนยิ มฉบบั ที่ 10 : เรอื่ งการแตงกายของประชาชนชาวไทย ดวยรัฐบาลไดสังเกตเห็นวา การแตงกายของประชาชนชาวไทยในสาธารณสถาน หรือท่ีชมุ นุมชน ยงั ไมส ภุ าพเรียบรอยสมกบั วัฒนธรรมของชาติไทย คณะรัฐมนตรีจึงไดล งมติเปน เอกฉนั ทใ หประกาศเปนรัฐนยิ มไวดังตอ ไปน้ี 1) ชนชาติไทยไมพ งึ ปรากฏตัวในท่ีชมุ นุมชน หรือสาธารณสถาน ในเขตเทศบาลโดย ไมแตงกายใหเ รยี บรอ ย เชน นงุ แตก างเกงชัน้ ใน หรือไมสวมเส้อื หรอื นุงผาลอยชาย เปนตน 2) การแตง กายทถ่ี ือวา เรียบรอ ยสําหรับประชาชนชาวไทย มดี ังตอไปนี้ ก. แตง เครอ่ื งแบบตามสทิ ธแิ ละโอกาสทจ่ี ะแตง ได ข. แตงตามแบบสากลนิยมในทาํ นองท่ีสภุ าพ ค. แตงตามประเพณนี ิยมในทํานองที่สุภาพ ประกาศมา ณ วันที่ 15 มกราคม พุทธศักราช 2484 รฐั นิยมฉบับท่ี 11 : เร่ือง กจิ ประจําวันของคนไทย ดวยรัฐบาลไดพจิ ารณาเห็นวา การรจู กั ปฏิบัติกิจประจําวันเปนขอสําคัญอยางหน่ึง ซ่ึงเกี่ยวแกการผดุง สงเสริมวัฒนธรรมของชาติ อันจะเปนผลใหประชาชนพลเมืองไทยท่ัวไป มีสขุ ภาพแขง็ แรงม่ันคง เปน กาํ ลงั ของชาตสิ ืบไป คณะรัฐมนตรจี ึงไดลงมติเปนเอกฉันทใหประกาศ เปนรัฐนิยมไวดังตอ ไปน้ี

146 1) ชนชาติไทยพึงแบงเวลาในวันหนึ่งออกเปน 3 สวน คือ ปฏิบัติงานท่ีเปนอาชีพ สวนหนึ่ง ปฏิบัติกิจสวนตัวสวนหนึ่ง และพักผอนหลับนอนอีกสวนหน่ึง ใหเปนระเบียบและมี กําหนดเวลาอันเหมาะสมจนเกดิ เปนนิสัย 2) ชนชาตไิ ทยพึงปฏิบัตกิ จิ ประจาํ วันตามปกติดังตอไปนี้ ก. บรโิ ภคอาหารใหต รงตามเวลาไมเ กิน 4 มื้อ ข. นอนประมาณระหวา ง 6 ถึง 8 ช่ัวโมง ชนชาติไทยพึงตั้งใจปฏบิ ตั ิหนาทป่ี ระกอบกิจการงานของตนโดยไมทอถอย และ หลกี เลยี่ ง กบั ควรหยดุ เพอื่ รับประทานอาหารและพกั กลางวนั ไมเ กิน 1 ชว่ั โมง เมอื่ พน กําหนดเวลาทาํ งาน เวลาเย็น ควรออกกาํ ลงั กายโดยเลนกีฬากลางแจงวันหนึ่งอยางนอย 1 ช่ัวโมง หรือประกอบงานอ่ืน เชน ทําสวนครัว เลย้ี งสัตว หรอื ปลกู ตนไม เปนตน และเม่ือชําระลางรางกายแลว จึงรับประทาน อาหาร 3) ชนชาติไทยพึงใชเวลาวา งเวลากลางคืน ทาํ การงานอนั จําเปนท่คี ่งั คางอยูใหเสร็จ หรือสนทนาปราศัยกับบุคคลในครอบครัว มิตรสหาย ศึกษาหาความรูโดยการฟงขาวทางวิทยุ กระจายเสียง อานหนงั สือ หรอื ในการชมมหรสพ หรอื ศิลปกรรม แลวแตโ อกาส 4) ชนชาติไทยพึงใชเวลาในวันหยุดงาน ใหเปน ประโยชนแกรางกายและจิตใจ เชน ประกอบกิจในทางศาสนา ฟงเทศน ทําบุญ ศึกษาหาความรู ทองเท่ียว เลนกีฬา หรือพักผอน เปนตน ประกาศมา ณ วันที่ 8 กนั ยายน พทุ ธศักราช 2484 รัฐนิยม ฉบับท่ี 12 : เรอื่ ง การชว ยเหลือคุมครองเดก็ คนชราหรือคนทุพพลภาพ ดวยรฐั บาลไดพิจารณาเหน็ วา ในการอยรู วมกันแหงชุมนมุ ชนนั้น ความมีใจเผ่ือแผ ชว ยเหลอื ผูทีอ่ ยูในเยาวว ยั คนชราหรือคนทุพพลภาพ เปน วัฒนธรรมอนั หนงึ่ ซึ่งบุคคลจักตองปฏบิ ตั ิ คณะรัฐมนตรจี งึ ไดลงมติเปนเอกฉันท ใหป ระกาศเปนรฐั นิยมไวดงั ตอไปน้ี 1) ในที่สาธารณสถานหรือในถนนหลวง ใหบ ุคคลทําการชวยเหลือคมุ ครองโดยลกั ษณะ ทจ่ี ะยังความปลอดภยั ใหแ กเ ดก็ คนชราหรือคนทพุ พลภาพในการสัญจรไปมา หรือในการหลบหลกี ภยนั ตราย 2) ผูใดสามารถกระทําการชวยเหลือคุมครองดังกลาวในขอ 1 ถือวาผูน้ันเปนผูมี วัฒนธรรม ควรไดร ับความนบั ถอื ของชาวไทย ประกาศมา ณ วันท่ี 28 มกราคม พทุ ธศักราช 2485

147 รฐั บาลจอมพล ป. พิบูลสงคราม ไดเปล่ียนแปลงประเพณแี ละมีการสรา งวฒั นธรรมใหม เมื่อ พ.ศ. 2485 ไดจัดตั้งสภาวัฒนธรรมแหงชาติขึ้นเพ่ือจัดระเบียบการดําเนินชีวิตของคนไทย ใหเ ปนแบบอารยประเทศ โดยประกาศรัฐนิยมฉบับตาง ๆ เพื่อใหสอดคลองกับการเปลี่ยนแปลง การปกครองและใหเกดิ ความทนั สมัย อาทิ 1) ส่ังหา มประชาชนกนิ หมากโดยเดด็ ขาด 2) ไมสง เสริมศลิ ปะและดนตรไี ทยเดมิ แตสงเสรมิ ดนตรีสากล ฯลฯ 3) มคี าํ ขวญั ในสมัยน้ันวา “มาลานาํ ไทยสูมหาอํานาจ” หากผูห ญิงคนใดไมใ สหมวกจะ ถูกตํารวจจับและปรับ 4) วางระเบียบการใชค าํ แทนช่ือเปนมาตรฐาน เชน ฉัน ทา น เรา 5) มคี าํ สัง่ ใหขาราชการกลาวคาํ วา “สวสั ดี” ในโอกาสแรกท่พี บกนั กอ นสงครามโลกครั้งที่สอง เกิดสงครามอินโดจีนระหวางประเทศไทยกับประเทศ ฝร่งั เศส จากปญหาเรื่องการใชแมนํ้าโขงเปนเสนแบงพรมแดน ระหวางประเทศไทยกับอินโดจีน ซ่งึ อยใู นครอบครองประเทศฝรั่งเศสมาตงั้ แตสมยั รชั กาลที่ 5 โดยประเทศฝร่งั เศสไมยอมตกลงเรื่อง การใชร องนา้ํ ลกึ เปนเสน เขตแดน ในเดือนพฤศจิกายน พ.ศ. 2483 ประเทศฝร่ังเศสสงเครื่องบินมาทิ้งระเบิดเมือง นครพนม การรบระหวา งประเทศฝร่ังเศสกบั ประเทศไทยจึงเริม่ ข้นึ ประเทศฝรั่งเศสโจมตีประเทศ ไทยทางอรัญประเทศ รัฐบาล จอมพล ป. พิบูลสงคราม สงทหารไทยเขาไปในอินโดจีนทางดาน เขมร แตใ นท่ีสุดญปี่ ุนเสนอตัวเขาไกลเกลย่ี จนมกี ารสงผูแทนไปลงนามอนุสัญญาโตเกียว เมื่อวันท่ี 9 พฤษภาคม พ.ศ. 2484 ในครงั้ น้นั ไทยไดด ินแดนฝงขวาแมน า้ํ โขงคนื รวมทงั้ ทางใตตรงขา มปากเซ คือ แขวงจาํ ปาศักดิ์ และดนิ แดนในเขมรที่เสียใหฝ ร่งั เศสไปเม่อื ป พ.ศ. 2450 กลับคนื มาดว ย ในวนั ที่ 24 มิถุนายน พ.ศ. 2484 พลเอกพระยาพหลพลพยุหเสนา ไดเปนผูวางศิลาฤกษ กอ สรา ง “อนุสาวรียช ัยสมรภูมิ” เพอื่ เปน อนสุ รณสถานระลกึ ถงึ ชยั ชนะของไทยตอ ประเทศฝร่ังเศส และหนึง่ ปต อมา จอมพล ป. พบิ ูลสงคราม เปน ผูกระทําพิธีเปดเมอื่ วนั ที่ 24 มถิ ุนายน พ.ศ. 2485 ในชวงสงครามโลกคร้ังท่ีสอง จอมพล ป. พิบูลสงคราม ในฐานะนายกรัฐมนตรีไทย ตองใชความพยายามอยางมากในการประคับประคองประเทศชาติ ใหผานพนวิกฤตไปไดหลาย ประการ ท้งั น้มี กี ารบอกเลา กนั วา ทานขอพระราชทานยศจอมพลใหกับตนเองเพราะทานตองการ ทาํ สงครามจติ วิทยากบั ทางกองทัพญป่ี ุน หลงั สงครามโลกสงบแลว ทานตองติดคกุ ระหวา งการถูกไตสวน ในฐานะอาชญากรสงครามอยูระยะหนึ่งตามพระราชบัญญัติอาชญากรรมสงครามท่ีรัฐบาลไทย ประกาศใชเปน กฎหมายหลงั สงครามโลก อยางไรก็ดี ศาลไทยไดพิจารณาเห็นวา “กฎหมายยอ มไมม ี ผลยอนหลงั ” จงึ ปลอยตวั ทา นเปนอิสระ หลงั จากนัน้ ทานก็ไดป ระกาศยุติบทบาททางการเมืองทั้งหมด กลบั ไปใชช ีวิตเรยี บงายอยบู านที่ อําเภอลําลูกกา จังหวัดปทมุ ธานี โดยปลกู ผักตาง ๆ เพ่อื เลีย้ งชพี กิจกรรมทา ยเรือ่ งที่ 1 เหตุการณสําคญั ทางประวตั ศิ าสตรที่มผี ลตอ การพฒั นาชาติไทย (ใหผเู รยี นไปทาํ กจิ กรรมทายเร่ืองท่ี 1 ท่สี มดุ บนั ทึกกจิ กรรมการเรยี นรูประกอบชุดวชิ า)

148 เรื่องที่ 2 ตัวอยา งการวเิ คราะหแ ละอภปิ รายเหตุการณส ําคัญทางประวัติศาสตร ทีม่ ผี ลตอ การพัฒนาชาตไิ ทย การวเิ คราะหขอมูลทางประวตั ิศาสตร คือ การวเิ คราะหและการตีความขอมูลทาง ประวัติศาสตรโดยการนําขอมูลท่ีไดสืบคน รวบรวม คัดเลือก และประเมินไว นํามาพิจารณาใน รายละเอยี ดทุกดา น นักประวตั ศิ าสตรต องใชเหตผุ ล เปน แนวทางในการตีความเพอ่ื นาํ ไปสูการคนพบ ขอ เทจ็ จริงทางประวัตศิ าสตรท ี่ถูกตอ ง ความสําคัญทีใ่ ชเปน แนวทางทผี่ ูว เิ คราะหจะนําไปใชในการวิเคราะหโดยระมดั ระวัง ไมลาํ เอยี ง จะใหเ กิดความนาเชือ่ ถือไดมากท่สี ุด 1. หลักฐานที่จําแนกความสําคญั ตาง ๆ 2. หลักฐานที่ใชอกั ษรเปน ตวั กาํ หนด 3. หลกั ฐานที่กาํ หนดตามจดุ หมายของการผลติ 3.1 หลกั ฐานที่มนุษยสรางขน้ึ 3.2 หลักฐานที่ไมไดเปน ผลผลิตจากสง่ิ ทม่ี นุษยส รางขน้ึ ตัวอยางแนวทางการวิเคราะหและอภปิ ราย 1. การทําสนธสิ ัญญาเบาวร ิง ในรชั กาลท่ี 4 ผลกระทบท่ีเกดิ กับประเทศไทย ขอ ดี 1. ไดรบั วทิ ยาการจากประเทศชาตติ ะวันตกสมยั ใหม 2. มีเสนทางการคมนาคมสะดวก เชน การสรางถนน ขุดคลองใชเปนเสนทางใน การเดินทางทาํ ใหเกดิ ประโยชนด านการคาขาย 3. การคา ขาย ประชาชนสามารถคาขายไดอยางอสิ ระมากข้นึ 4. ขา ว เปนสินคา สง ออกท่ีสําคัญท่ีสุดของไทย สง ผลถึงปจจุบนั ขอเสียเปรยี บ 1. การยินยอมใหอังกฤษเขามาตั้งกงสุล ทําใหอํานาจพิจารณาคดีท่ีมีชาวอังกฤษ รวมดว ยกงสลุ ตอ งมสี ว นรวมพจิ ารณา 2. ชาวตางประเทศมีสิทธิเสรีภาพในการเชาและสามารถถือครองท่ีดินไดหากทํา การเชา มาไมนอยกวา 10 ป ในประเทศไทย กจิ กรรมทายเรือ่ งท่ี 2 ตวั อยา งการวเิ คราะหแ ละอภปิ รายเหตกุ ารณสําคัญทางประวตั ิศาสตร ทม่ี ผี ลตอการพัฒนาชาติไทย (ใหผ เู รียนไปทํากิจกรรมทายเรื่องที่ 2 ท่สี มดุ บนั ทกึ กจิ กรรมการเรยี นรูประกอบชุดวชิ า)

149 บรรณานกุ รม กรมทางหลวงชนบท. พระราชกรณยี กจิ รัชกาลที่ 10. [ออนไลน]. เขาถงึ ไดจ าก : http://deac.drr.go.th/th/node/215. (วันท่คี นขอ มลู : 28 มีนาคม 2561). กรมศลิ ปากร. พระมหากษตั รยิ ของไทย. [ออนไลน]. เขา ถงึ ไดจาก : http://www.finearts.go.th/parameters/search/หนังสอื อเิ ลก็ ทรอนิกส/ book/154.html. (วนั ที่คนขอ มลู : 28 มนี าคม 2561). กระทรวงวฒั นธรรม, กรมศลิ ปากร. พระมหากษตั ริยข องไทย. กรุงเทพฯ : อมรินทร พรน้ิ ติ้งแอนดพ ับลิซซง่ิ จาํ กดั , 2560. กอบแกว นาจพนิ ิจ. อาหารไทย กรุงเทพฯ : โปรแกรมวิชาคหกรรมศาสตรท วั่ ไป คณะวทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยสี ถาบันราชภฏั สวนดสุ ิต, 2542. กอบแกว นาคพนิ จิ . เรอ่ื งประวตั ิอาหารไทย สบื คน วนั ที่ 23 พฤศจกิ ายน 2556. [ออนไลน]. เขา ถึงไดจ าก : http://khaocookingschool.blogspot.com/2010/01/by-prof- kobkaew-najpinij.html. (วันที่คน ขอมลู : 29 มนี าคม 2561). ชัยสทิ ธิ์ ปะนันวงค. “สมยั สโุ ขทัย” ประวตั ิศาสตรช าติไทย. กรมศลิ ปกร, กระทรวงวฒั นธรรม; พ.ศ. 2558. [ออนไลน]. เขา ถงึ ไดจ าก : http://thainationhistory.blogspot.com/ p/18-1800-1.html. (วนั ที่คนขอ มลู : 27 มีนาคม 2561). ดนยั ไชยโยธา. พัฒนาการของมนษุ ยก ับอารยธรรมในราชอาณาจกั รไทย เลม 1. กรุงเทพฯ : โอเดียนสโตร, 2543. ดนัย ไชยโยธา. ประวตั ิศาสตรไ ทย : ยคุ กรุงธนบรุ ถี ึงกรงุ รตั นโกสนิ ทร. พมิ พค ร้ังที่ 2. กรงุ เทพฯ : โอเดียนสโตร, 2550. ดวงมน จติ จาํ นง. คุณคา และลกั ษณะเดนของวรรณคดไี ทย สมัยรัตนโกสนิ ทรต อนตน . กรุงเทพฯ : โรงพมิ พม หาวิทยาลัยธรรมศาสตร, 2540. ดาํ รงราชานภุ าพ, สมเด็จฯ กรมพระยา. ตาํ นานหนังสอื พระราชพงศาวดาร ฉบับพระราชหตั ถเลขา ภาคตน , 2505. ดาํ รงราชานุภาพ, สมเด็จกรมพระยา. ความทรงจาํ พระนคร. 2518. ทรงสรรค นิลกาํ แหง. เอกสารบรรณรกั ษศาสตร. 2514. ธรี ะ แกว ประจันทร. “สมัยอยธุ ยา” ประวัตศิ าสตรชาติไทย ; กรมศลิ ปกร, กระทรวงวัฒนธรรม ; พ.ศ. 2558 และพระราชพงศาวดารกรุงศรีอยุธยา ฉบับพันจันทนุมาศ (เจิม) และ เอกสารอ่ืน - นนทบุรี : ศรีปญญา 2559) [ออนไลน]. เขาถึงไดจาก : https://patlabua.wordpress.com/, (วันท่ีคนขอ มลู 27 มีนาคม 2561)

150 นามานกุ รมพระมหากษตั รยิ ไทย. มลู นธิ สิ มเดจ็ พระเทพรัตนราชสดุ า. นามานกุ รม พระมหากษตั รยิ ไ ทย. กรงุ เทพฯ : นานมบี คุ สพับลเิ คชนั่ , 2554. นายประสาร ธาราพรรค. ผูเรียบเรยี ง. [ออนไลน]. เขา ถงึ ไดจ าก : https://www.technicchan.ac.th/UserFiles/File/พลเรือเอก%20พระเจาบรมวงศ เธอ.pdf. (วันท่คี น ขอมลู 28 : มีนาคม 2561). บณั ฑติ ลิว่ ชยั ชาญ และสรุ ยิ า สดุ สวาท. “แผน ดนิ ผคู น และพัฒนาการบา นเมืองในดินแดน ประเทศไทย” ประวตั ศิ าสตรช าติไทย. ม.ป.ม. : กรมศิลปกร, กระทรวงวัฒนธรรม; 2558. บญุ สม ยอดมาลี. การสรา งจติ สาํ นกึ ในการอนรุ กั ษป รบั ปรนและเหน็ คณุ คา มรดกทาง วัฒนธรรม. (รายงานการวจิ ยั ). มหาสารคาม : สถาบนั วิจยั ศลิ ปะและวฒั นธรรมอสี าน มหาวทิ ยาลยั มหาสารคาม, 2544. ปารวี ไพบูลยย่ิง. ภูมิแผน ดนิ ไทย 6 อาหารไทย. กรงุ เทพมหานคร : บรษิ ัท ไทยประกนั ชวี ติ จํากดั , 2545. พจนานกุ รมฉบบั ราชบณั ฑติ ยสถาน. หนา 563. พระอจั ฉรยิ ภาพดา นภาษาและวรรณกรรมท่แี ฝงดว ยปรชั ญา จากในหลวง รัชกาลที่ 9. [ออนไลน]. เขาถงึ ไดจ าก : https://www.drivemate.asia/blog/. (วนั ท่คี นขอมลู : 29 มีนาคม 2561). มหาวิทยาลัยสโุ ขทยั ธรรมาธริ าช. เอกสารการสอนชดุ ประวัตศิ าสตรสงั คมและการเมอื งไทย. ม.ป.ม. : สาํ นักพมิ พมหาวิทยาลยั สุโขทยั ธรรมาธริ าช, 2547. มลู นธิ ิสมเดจ็ พระเทพรตั นราชสดุ า. นามานกุ รมพระมหากษัตรยิ ไ ทย. กรงุ เทพฯ : มูลนิธิสมเด็จ พระเทพรตั นราชสดุ า, 2554. รงรอง วงศโอบออม. ประวตั ศิ าสตรไทย. กรุงเทพฯ : ทอรช , 2560. รชพร จันทรส วา ง. ความรูพน้ื ฐานของมัคคุเทศกแ ละการทอ งเท่ียวอาเซียน. หนว ยท่ี 7 อาหาร ขนม และผลไมไทยกับการทองเท่ียว. นนทบุรี : มหาวทิ ยาลัยสโุ ขทัยธรรมาธริ าช, 2557. เรอ่ื งมรดกไทย. [ออนไลน]. เขา ถึงไดจ าก : http://ich.culture.go.th/index.php/th/ ich/meaning. (วนั ที่คน ขอ มลู : 28 มีนาคม 2561). วรรณภิ า ณ สงขลา. จิตรกรรมสมัยรัตนโกสินทร รชั กาลที่ 1. กรงุ เทพฯ : ฝา ยอนรุ ักษจ ติ รกรรมฝาผนังและประติมากรรมตดิ ท่ี กองโบราณคดี สํานกั พมิ พกรมศลิ ปากร, 2537

151 สถาบนั พระปกเกลา . ความรูเบอ้ื งตน เกย่ี วกบั สถาบนั พระมหากษตั ริย. [ออนไลน]. เขา ถึงไดจ าก : http://wiki.kpi.ac.th/index.php?title สถาบนั พระปกเกลา. ฐานขอมูลการเมอื งการปกครอง. [ออนไลน]. เขาถงึ ไดจาก : http://www.hindumeeting.com/forum/index.php?topic=2020.0. https://www.thairath.co.th/content/799687 (วันทค่ี นขอ มูล : 28 มีนาคม 2561). สถาบนั พระมหากษตั รยิ ใ นระบบการเมืองการปกครองไทย. [ออนไลน]. เขาถงึ ไดจ าก : www.mwit.ac.th/~keng/lesson05/7.doc สมพร เทพสทิ ธา. ดวงประทปี จากพระบรมราโชวาทพระบาทสมเด็จพระเจาอยหู วั . กรงุ เทพฯ: พมิ พสวย, 2549. [ออนไลน]. เขา ถึงไดจาก : http://dharma.thaiware.com/mobile/ article_mobile_detail.php?article_id=270, (วันทคี่ น ขอ มลู : 26 มนี าคม 2561). สันติ เลก็ สขุ มุ . จิตรกรรมสมัยรัชกาลท่ี 3 : ความคิดเปลย่ี นการแสดงออกกเ็ ปล่ียนตาม. กรงุ เทพฯ : เมอื งโบราณ, 2548 สารานุกรมไทยสาํ หรับเยาวชน โดยพระราชประสงคพ ระบาทสมเดจ็ พระเจา อยูหวั เลมที่ 24 เร่อื งท่ี 1 วรรณคดีมรดก สมัยรตั นโกสนิ ทร (พ.ศ. 2325 - ปจจบุ นั ). [ออนไลน]. เขาถึงไดจาก : http://oknation.nationtv.tv/blog/pakthada/ 2010/03/16/entry-6. (วันที่คน ขอมูล : 29 มีนาคม 2561). สารานกุ รมไทยสําหรบั เยาวชน. [ออนไลน]. เขาถงึ ไดจาก : http://kanchanapisek.or.th/kp6/sub/book/book.php?book=21&chap=2&p age=t21-2-infodetail03.html. (วนั ท่ีคน ขอ มลู : 28 มนี าคม 2561). สาํ นกั งาน กศน. ประวตั ศิ าสตรชาติไทยและบญุ คณุ ของพระมหากษตั ริยไ ทย. [ออนไลน]. เขาถึงไดจ าก : http://www.nfe.go.th/onie/attachments/article/283/11.pdf สํานกั งานคณะกรรมการพฒั นาระบบราชการ. 9 แผน ดนิ ของการปฏริ ปู ระบบราชการ (พระบาทสมเด็จพระพทุ ธยอดฟา จฬุ าโลกมหาราช). พิมพค รงั้ ที่ 2. ม.ปม. : วิช่นั พรนิ้ แอนด มเี ดีย จาํ กดั , 2550. “ ”. 9 แผน ดนิ ของการปฏริ ปู ระบบราชการ (พระบาทสมเดจ็ พระพุทธเลศิ หลา นภาลยั ). พิมพครง้ั ที่ 2. ม.ปม. : วิชน่ั พรน้ิ แอนด มเี ดยี จาํ กดั , 2550. “ ”. 9 แผนดนิ ของการปฏริ ูประบบราชการ (พระบาทสมเด็จพระน่ังเกลา เจาอยูห ัว). พิมพครง้ั ที่ 2. ม.ปม. : วิชน่ั พร้ินแอนด มเี ดยี จํากดั , 2550. “ ”. 9 แผนดนิ ของการปฏริ ปู ระบบราชการ (พระบาทสมเดจ็ พระจอมเกลาเจา อยูหวั ). พมิ พค รัง้ ที่ 2. ม.ปม. : วชิ น่ั พรน้ิ แอนด มีเดีย จํากดั , 2550.

152 “ ”. 9 แผน ดินของการปฏริ ูประบบราชการ (พระบาทสมเดจ็ พระมงกฎุ เกลา เจา อยหู วั ). พมิ พคร้ังที่ 2. ม.ปม. : วิช่นั พริน้ แอนด มเี ดีย จาํ กดั , 2550. “ ”. 9 แผน ดนิ ของการปฏริ ปู ระบบราชการ (พระบาทสมเด็จพระปกเกลา เจา อยหู วั ). พิมพคร้ังที่ 2. ม.ปม. : วิชน่ั พรนิ้ แอนด มีเดีย จํากดั , 2550. “ ”. 9 แผนดนิ ของการปฏริ ูประบบราชการ (พระบาทสมเดจ็ พระปรเมนทรมหาอานนั ท มหิดล). พิมพครั้งที่ 2. ม.ปม. : วชิ นั่ พรนิ้ แอนด มเี ดยี จํากัด, 2550. “ ”. 9 แผนดินของการปฏริ ูประบบราชการ (พระบาทสมเดจ็ พระเจาอยหู ัวภมู ิพลอดลุ ย เดช). พมิ พค รง้ั ท่ี 2. ม.ปม. : วิช่นั พริ้นแอนด มเี ดีย จํากัด, 2550. “ ”. 9 แผน ดนิ ของการปฏริ ูประบบราชการ (พระบาทสมเด็จพระจลุ จอมเกลา เจาอยหู วั ). พมิ พค ร้งั ท่ี 2. ม.ปม. : วิช่นั พรนิ้ แอนด มีเดยี จาํ กดั , 2550. สาํ นักงานปลดั กระทรวงมหาดไทย. พระประวตั สิ มเดจ็ พระเจาบรมวงศเธอ กรมพระยาดํารงรา ชานุภาพ. [ออนไลน]. เขา ถึงไดจ าก : http://jurarat21.blogspot.com/. (วันทคี่ นขอ มลู 28 : มีนาคม 2561). สํานักงานสภาความมัน่ คงแหงชาติ สํานกั นายกรฐั มนตร.ี แนวทางการรกั ษาความมนั่ คงสถาบนั หลักของชาติภายใตก ารปกครองระบอบประชาธปิ ไตยอนั มพี ระมหากษตั ริยทรงเปน ประมุข. กรุงเทพฯ : คณะรฐั มนตรแี ละราชกจิ จานุเบกษา, 2558. สุจติ ต วงษเทศ และคณะ ..หนังสือคมู อื ครูสงั คมศกึ ษารายวชิ า ส 021 หลักฐานประวตั ศิ าสตร ในประเทศไทย. ม.ป.ม. : ม.ป.ท., 2537. เสถียร พนั ธรงั ส.ี ศาสนาเปรียบเทยี บ. พมิ พค รัง้ ที่ 8. กรงุ เทพฯ : สขุ ทางใจ, 2542. เสาวภา ไพทยวัฒน. ประวัตศิ าสตรแ ละวฒั นธรรมไทย. ม.ป.ม : หนว ยศกึ ษานิเทศก, กรมการ ฝก หัดครู, 2535. เสาวภา ไพทยวฒั น. ประวัตศิ าสตรและวฒั นธรรมไทย. หนวยศกึ ษานิเทศก, กรมการฝกหดั คร,ู 2535. อจั ฉรา สโรบล. ประวตั ิเครือ่ งแตง กาย. [ออนไลน]. เขา ถงึ ไดจาก : www.human.cmu.ac.th/ home/hc/ebook/006216/006216-03.pdf. (วันท่ีคนขอมูล : 30 มนี าคม 2561). อํานาจ เจรญิ ศลิ ป. โลกและการอนรุ ักษ. กรงุ เทพฯ : โอเดียนสโตร, 2528. อารกั ษ สงั หติ กลุ . กรมศลิ ปากรกบั การบรหิ ารจัดการทรพั ยส นิ ทางศลิ ปวฒั นธรรม อดตี ปจจบุ ัน และ อนาคต. กรงุ เทพฯ : กรมศิลปากร, 2545 เอกสารประกอบการเรยี นรายวชิ า ส30109 ประวตั ศิ าสตรไ ทย 2. [ออนไลน]. เขา ถงึ ไดจาก : https://social.mwit.ac.th/files/55_1_doc_30109_3.pdf. (วนั ท่คี นขอ มลู : 20 เมษายน 2561). 2561.

153 โอเดยี นสโตร. 53. พระมหากษัตริยไ ทย : ธ ทรงครองใจไทยทง้ั ชาต.ิ กรงุ เทพฯ : โอ.เอส.พร้ินติ้ง, 2543. [ออนไลน]. เขา ถึงไดจ าก : http://haab.catholic.or.th/bangkok1/bangkokl.html. (วนั ทีค่ นขอ มลู : 20 เมษายน 2561). [ออนไลน]. เขา ถงึ ไดจ าก : http://hilight.kapook.com/view/47473. (วันท่ีคน ขอมลู : 29 มีนาคม 2561 [ออนไลน]. เขา ถึงไดจ าก : http://hq.prd.go.th/พระราชประเพณสี บิ สองเดอื น : หน่ึงในวรรณคดเี อกของสยาม. (วนั ท่ีคน ขอ มลู : 28 มนี าคม 2561). [ออนไลน]. เขาถงึ ไดจ าก : http://kanchanapisek.or.th/kp6/sub/book/book.php?book= 14&chap=3&page=t14-3-infodetail09.html (ประติมากรรมสมัยรตั นโกสินทร) . (วนั ที่คนขอ มลู : 20 เมษายน 2561). [ออนไลน]. เขา ถึงไดจ าก : http://medium.com/pasubox/5/ ผลงานทัศนศลิ ปสมัย รตั นโกสินทร (วนั ทคี่ น ขอ มลู : 28 มนี าคม 2561). [ออนไลน]. เขาถึงไดจ าก : http://poetthai.com/วรรณคดสี มัยรตั นโกสินทรต อนตน . (วนั ที่คนขอ มูล : 28 เมษายน 2561). [ออนไลน]. เขาถึงไดจ าก : http://thammapedia.com/ceremonial/ buddhismorg_center.php. (วนั ท่คี นขอมลู : 28 มีนาคม 2561). [ออนไลน]. เขาถงึ ไดจ าก : http://www.brh.thaigov.net/webboard/ index.php?topic=55.0 (วันทคี่ นขอ มลู : 20 เมษายน 2561). [ออนไลน]. เขา ถึงไดจ าก : http://www.bu.ac.th/knowledgecenter/ executive_journal/oct_dec_12/pdf/aw019.pdf. (วันทค่ี น ขอ มูล : 28 มีนาคม 2561). [ออนไลน]. เขา ถงึ ไดจ าก : http://www.era.su.ac.th/Mural/rusrama1/index.html. (วันท่ีคนขอ มูล : 20 เมษายน 2561). [ออนไลน]. เขาถึงไดจ าก : http://www.finearts.go.th/performing/parameters/km/item/ โขนสมัยรัตนโกสนิ ทร.html. (วันทคี่ น ขอ มลู : 27 มนี าคม 2561). [ออนไลน]. เขาถงึ ไดจ าก : http://www.ku.ac.th/e-magazine/may48/know/home.html. (วนั ที่คนขอ มูล : 28 มีนาคม 2561). [ออนไลน]. เขาถงึ ไดจ าก : http://www.moi.go.th/portal/page?_pageid= 235,804615,235_804637&_dad=portal&_schema=PORTAL. (วนั ทคี่ นขอ มลู 28 มนี าคม 2561).

154 [ออนไลน]. เขาถงึ ไดจ าก : http://www.moi.go.th/portal/page?_pageid= 235,804615,235_804637&_dad=portal&_schema=PORTAL. (วันที่คน ขอ มลู : 20 เมษายน 2561). [ออนไลน]. เขาถึงไดจ าก : http://www.our-longtime.com/.ศลิ ปะของไทย : การแตง กาย (วนั ที่คน ขอมูล : 29 มีนาคม 2561). [ออนไลน]. เขาถึงไดจ าก : http://www.sms-stou.org/archives/1782?lang=th. (วนั ทีค่ น ขอ มลู : 29 มีนาคม 2561). [ออนไลน]. เขาถงึ ไดจ าก : http://www.sunti-apairach.com/letter/index.php? topic=953.0;wap2. (วนั ท่คี นขอมลู : 28 มนี าคม 2561). [ออนไลน]. เขา ถึงไดจ าก : http://www.sunti-apairach.com/letter/index.php?topic= 1243.0. (วนั ท่ีคน ขอ มลู : 28 มีนาคม 2561). [ออนไลน]. เขาถงึ ไดจ าก : https://krujiraporn.wordpress.com/. (วนั ที่คนขอมลู : 28 เมษายน 2561). [ออนไลน]. เขา ถงึ ไดจ าก : https://krujiraporn.wordpress.com/2011/07/21. (วนั ท่คี น ขอมลู : 20 เมษายน 2561). [ออนไลน] . เขา ถงึ ไดจ าก : https://namjiraporn151.wordpress.com/เกรด็ ความร/ู วชิ านาฏศลิ ป/ . (วันทคี่ น ขอมูล : 29 มีนาคม 2561). [ออนไลน]. เขา ถึงไดจ าก : https://sites.google.com/site/kanda4749/haelng-xarythrrm- khxng-lok, (วนั ทค่ี น ขอมลู : 26 มีนาคม 2561). [ออนไลน]. เขาถึงไดจ าก : https://sites.google.com/site/prawatistrsakl05/khwam-hmay- khwam-sakhay-laea-prayochn-khxng-withi-kar-thang-prawatisastr. (วนั ท่คี นขอมูล : 29 มนี าคม 2561). [ออนไลน]. เขาถึงไดจ าก : https://sites.google.com/site/sichaphathistory6/khan-txn- khxng-withi-kar-thang-prawatisastr. (วนั ทค่ี นขอ มูล : 29 มนี าคม 2561). [ออนไลน]. เขา ถึงไดจ าก : https://sites.google.com/site/sittipanareerat422/bth-thi3- lakhr-thiy/khwam-pen-ma-khxng-lakhr-thiy (วันทคี่ น ขอ มลู : 27 มนี าคม 2561). [ออนไลน]. เขาถงึ ไดจ าก : https://th.wikipedia.org/wiki/พระเจาตะเบง็ ชะเวต.ี้ (วนั ท่คี น ขอมูล : 28 มีนาคม 2561). [ออนไลน]. เขาถงึ ไดจ าก : https://th.wikipedia.org/wiki/ศาสนาอสิ ลามในประเทศไทย. (วันทีค่ น ขอมลู : 28 มีนาคม 2561).

155 [ออนไลน]. เขาถึงไดจ าก : https://th.wikipedia.org/wiki/สถาปต ยกรรมสมัยรตั นโกสินทร# รูปแบบ. (วันทีค่ น ขอมูล : 20 เมษายน 2561). [ออนไลน]. เขาถึงไดจ าก : https://www.technicchan.ac.th/UserFiles/File/พลเรือเอก%20 พระเจาบรมวงศเ ธอ.pdfhttps://th.wikipedia.org/wiki/แปลก_พิบลู สงคราม. (วันทคี่ นขอ มลู : 20 เมษายน 2561). [ออนไลน]. เขา ถึงไดจ าก : https://www.thairath.co.th/content/1111012 (วนั ทค่ี น ขอมลู : 20 เมษายน 2561). [ออนไลน]. เขาถงึ ไดจ าก : https://www.thairath.co.th/content/799687, [ออนไลน]. เขาถึงไดจ าก : www.dhammathai.org/thailand/thailand.php/ศาสนาพทุ ธ ในประเทศไทย. (วันทคี่ นขอ มูล : 27 มนี าคม 2561). [ออนไลน]. เขา ถงึ ไดจ าก : https://www.drivemate.asia/blog/. (วนั ท่คี น ขอ มลู : 27 มนี าคม 2561).

156 คณะทป่ี รกึ ษา คณะผจู ดั ทํา นายกฤตชัย อรณุ รตั น เลขาธิการ กศน. นางสาววเิ ลขา ลสี ุวรรณ รองเลขาธกิ าร กศน. นางรงุ อรณุ ไสยโสภณ ผอู าํ นวยการกลมุ พฒั นาการศกึ ษานอกระบบ และการศกึ ษาตามอัธยาศยั คณะทํางาน ขา ราชการบํานาญ นางกมลวรรณ มโนวงศ โรงเรยี นฤทธณิ รงคร อน กทม. นายปวิตร พทุ ธริ านนท ผูอ ํานวยการ กศน.อําเภอสวรรคโลก จงั หวดั สุโขทัย นายจริ พงศ ผลนาค ผูอ ํานวยการ กศน.อาํ เภอบานผือ จงั หวดั อดุ รธานี นางสารอรพร อินทรนัฎ ผอู ํานวยการ กศน.อําเภอเมอื งแมฮ องสอน นางมณั ฑนา กาศสนุก จังหวดั แมฮ อ งสอน ศนู ยวงเดอื นอาคมสรุ ทณั ฑ จงั หวดั อทุ ยั ธานี นางสาวอนงค ชชู ยั มงคล กศน.อําเภอเมอื งกาํ แพงเพชร จังหวดั กาํ แพงเพชร นางสาวพจนยี  สวสั ดริ์ ัตน กศน.อําเภอสันปา ตอง จังหวดั เชยี งใหม นายโยฑิน สมโณนนท กศน.อาํ เภอเมอื งอาํ นาจเจริญ จงั หวัดอาํ นาจเจรญิ นางมยรุ ี ชอ นทอง กศน.อาํ เภอเมอื งอาํ นาจเจริญ จงั หวดั อาํ นาจเจรญิ นางสาวหทัยรตั น ศริ แิ กว กลุมพัฒนาการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศยั นางสาววรรณพร ปท มานนท กลุม พัฒนาการศกึ ษานอกระบบและการศกึ ษาตามอธั ยาศยั นายศภุ โชค ศรรี ตั นศลิ ป กลุมพฒั นาการศึกษานอกระบบและการศกึ ษาตามอธั ยาศัย นางเยาวรตั น ปนมณีวงศ กลุมพฒั นาการศกึ ษานอกระบบและการศกึ ษาตามอธั ยาศัย นางกมลทิพย ชว ยแกว กลมุ พฒั นาการศกึ ษานอกระบบและการศกึ ษาตามอัธยาศัย นางสกุ ญั ญา กลุ เลิศพทิ ยา กลุมพัฒนาการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศัย นางสาวทพิ วรรณ วงคเรอื น กลุมพัฒนาการศกึ ษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศัย นางสาววยิ ะดา ทองดี กลมุ พฒั นาการศกึ ษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศยั นางสาวนภาพร อมรเดชาวัฒน กลมุ พัฒนาการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศยั นางสาวชมพนู ท สงั ขพ ิชัย

157 คณะบรรณาธกิ าร ขา ราชการบํานาญ ขาราชการบํานาญ นางสาวพมิ พาพร อินทจกั ร นางสาวชนติ า จติ ตธรรม ขา ราชการบํานาญ นางนพรัตน เวโรจนเ สรวี งศ นางสาวประภารัสม์ิ พจนพิมล ขา ราชการบํานาญ นางสาวสุภรณ ปรชี าอนนั ต ขาราชการบํานาญ นางพรทพิ ย เขม็ ทอง ขา ราชการบํานาญ นางดษุ ฎี ศรีวฒั นาโรทัย นายววิ ัฒนไ ชย จนั ทนส คุ นธ ขาราชการบํานาญ นางสาวชนดิ า ดียิ่ง นายสมชาย เดอื นเพญ็ ขาราชการบํานาญ ขา ราชการบํานาญ นางสาวจริ าภรณ ตันติถาวร ผทู รงคุณวฒุ กิ ลุมจังหวดั มรดกโลกทางวัฒนธรรม นายจริ พงศ ผลนาค นางสาวอนงค ชชู ยั มงคล รางวลั วัฒนคณุ าธร กระทรวงวฒั นธรรม 2557 นางสาวพจนยี  สวัสดร์ิ ัตน ผอู าํ นวยการ กศน.เขตบางกอกใหญ นายโยฑิน สมโณนนท นางพรทพิ ย เออ้ื ประเสริฐ ผอู าํ นวยการ กศน.อาํ เภอสวรรคโลก จงั หวัดสุโขทยั นางสาวอนงค เชือ้ นนท ศูนยวงเดือนอาคมสรุ ทัณฑ จังหวัดอทุ ยั ธานี กศน.อําเภอเมืองกาํ แพงเพชร จังหวดั กําแพงเพชร กศน.อาํ เภอสันปา ตอง จังหวดั เชียงใหม กศน.อําเภอบางแพ จังหวัดราชบรุ ี กศน.เขตบางเขน กรุงเทพมหานคร ผูออกแบบปก กลมุ พฒั นาการศึกษานอกระบบและการศกึ ษาตามอัธยาศยั นายศภุ โชค ศรีรตั นศลิ ป