AYT ORBİTAL DERS ANLATIM MODÜLLERİ

Fonksiyonel Gruplar 1. Organik bileşiklerin fonksiyonel gruplara göre sınıf- 4. Organik bileşik Kök landırılmasında kullanılan genel adlar aşağıdakilerden I. CH3CH3 Etil hangisinde yanlış verilmiştir? II. CH2 CH2 Etenil Bileşik Fonksiyonel grup Orbital Yayınları III. A) ROH Alkol Fenil B) RCHO Aldehit C) RNO2 Amino Yukarıdaki organik bileşiklerden hidrojen çıkarılmasıyla D) ROR Eter elde edilen köklerin isimleri görülmektedir. E) RCOR Keton Buna göre hangileri doğru verilmiştir? A) Yalnız III B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III 2. Aşağıdaki bileşiklerden hangisi fenil köküne bağlı bir 5. X karboksil fonksiyonel grubu içerir? A) CH3COOH Orbital Yayınları Yapı formülü verilen organik bileşikte X yerine aşağıdaki- B) COOH lerden hangisi yazılırsa, bileşik aldehit özelliği gösterir? C) OH A) OH B) CHO C) COOH D) COOH D) COCH3 E) COOCH3 E) CH3CH2COOH 3. COOH 6. I. CH3CH2Cl HO CHO O Yukarıda yarı açık formülü verilen bileşik aşağıdaki II. fonksiyonel gruplardan hangisini içermez? A) Alken CH3 C CI B) Aldehit C) Alkol III Br D) Karboksilik asit E) Ester Orbital Yayınları Yukarıda formülü verilen bileşiklerden hangileri alkil halojenür sınıfında yer alır? 6 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III 123456 CDE E B A

Fonksiyonel Gruplar 1. Karboksilik Asitler ve Esterlerin Genel Özellikleri ÊÊ Karboksilik asitlerin genel formülü R-COOH şeklindedir. -COOH grubuna karboksil grubu, Aynı karbon sayılı monokarboksilik asitlerle esterler birbirinin fonksi- COO− grubuna ise karboksilat anyonu denir. yonel grup (yapı) izomeridir. ÊÊ Yapısında bir tane COOH grubu bulunduran karboksilik asitlere mono karboksilik asitler denir. Monokarboksilik asitlerin genel formülleri CnH2nO2 şeklindedir. O COOH R C OH COOH Monokarboksilik asit Dikarboksilik asit ÊÊ Karboksilik asitlerdeki R grubu H, alkil, siklo alkil veya aril olabilir. Aşağıda karboksilik asitlere bazı örnekler verilmiştir. O O O O H C OH CH3 C OH CH3 CH2 CH2 C OH R C OH HCOOH CH3COOH CH3CH2CH2COOH Karboksilik asit O O C OH C OH COOH Karboksilik asitlerin en küçük üyesi bir karbonludur. ÊÊ Esterlerin genel formülü R1-COOR2 şeklindedir. R1 grubu H, alkil, siklo alkil veya aril ola- O bilir. R2 grubu alkil, siklo alkil veya aril olabilir. Aşağıda esterlere örnekler verilmiştir. H C OH OO O HCOOH R1 C OR2 H C OCH3 CH3 C OC2H5 Esterlerin en küçük üyesi iki kar- R1COOR2 HCOOCH3 CH3COOC2H5 bonludur. O ÊÊ Esterlerin fonksiyonel grubu -COOR’dir. H C OCH3 ÊÊ Esterlerin genel formülleri CnH2nO2 şeklindedir. HCOOCH3 ÊÊ Aynı karbon sayılı monokarboksilik asitlerle esterler birbirinin fonksiyonel grup (yapı) izo- meridir. ÖRNEK 45 ÖRNEK 46 Mono karboksilik asitlerle ilgili, Aşağıda formülleri verilen bileşiklerden hangisi karboksil grubu içermektedir? I. Aynı karbon sayılı esterlerle izomerdirler. A) CH3COCH3 B) CH3CHO II. En küçük üyesi 2 karbonludur. C) CH3COOC2H5 D) HCOOH III. Kapalı formülleri CnH2nO2’dir. E) CH3OC2H5 yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ 42 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 45 46 CD

Fonksiyonel Gruplar Birden fazla karboksil grubu 2. Karboksilik Asitlerin Adlandırılması (-COOH) bulunduran karboksi- lik asitlere ise polikarboksilik asit 1. İçinde karboksil grubunun olduğu en uzun sürekli zincir belirlenir. denir. Polikarboksilik asitlerde iki karboksil grubu içerenler dikar- 2. En uzun karbon zincirinde karboksil grubunun bulunduğu karbon atomunun numarası 1 boksilik asit, üç karboksil grubu olacak şekilde karbonlar numaralandırılır. içerenler trikarboksilik asit olarak sınıflandırılır. 3. En uzun karbon zincirindeki karbon sayısına karşılık gelen alkanın adının sonundaki -an ekinin yerine -oik asit eki getirilerek adlandırılır. CH2 COOH HO C COOH HCOOH CH3COOH CH3CH2COOH CH2 COOH IUPAC adı: Metanoik asit Etanoik asit Propanoik asit Sitrik asit Özel adı: Propiyonik asit Formik asit Asetik asit COOH (Karınca asiti) (Sirke asiti) Sikloheksan karboksilik asit 4. Zincire bağlı atom ve gruplar varsa bunların bağlı olduğu karbon atomunun numarası ile atom ya da grubun adı belirtilir. 5. Karboksil grubu, dallanmadan, ikili, üçlü bağlardan, alkollerden ve karbonil grubundan daha önceliklidir. Br CH3 O CI O C5 H3 C4 H2 CH CH C OH C5 H3 CH CH CH C OH 3 2 1 4 3 2 1 3-Bromo-2-metilpentanoik asit 4-Kloro-2-pentenoik asit COOH COOH COOH COOH COOH Etandioik asit COOH OH Benzoik asit Ftalik asit Salisilik asit ÖRNEK 47 ÖRNEK 48 Bileşik Adı Br O OH O 3-Hidroksibütanoik asit I. CH3 CH CH2 C OH OH II. COOH Benzoik asit C2H5 İskelet formülü yukarıda verilen bileşiğin sistematik (IUPAC) OO Propandioik asit adı aşağıdakilerden hangisidir? III. HO C CH2 C OH A) 3-Bromo-4-etilpentanoik asit B) 3-Bromo-4-metilheksanoik asit Yukarıdaki bileşiklerden hangileri doğru adlandırılmıştır? C) 2-Bromo-3-etilbütanoik asit D) 2-Bromo-3-metilpentanoik asit A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) 4-Metil-3-bromoheksanoik asit D) I ve III E) I, II ve III ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ 47 48 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 43 DB

Fonksiyonel Gruplar 3. Esterlerin Adlandırılması O C2H5 CO O 1. R1 C O R2 Önce O R2 grubundaki alkil grubunun adı yazılır. Etil benzoat (Benzoik asitin etil esteri) O 2. Sonra R1 C grubundaki (karbonil karbonu da dahil olmak üzere) toplam karbon sayı- O C2H5 C O C2H5 sına karşılık gelen alkanın adının sonuna -oat eki eklenir. Etil propanoat (Propiyonik asitin etil esteri) O R1 C O R2 Alkanoat Alkil Ester: Alkil alkanoat 3. Diğer adlandırmada ise önce esteri oluşturan karboksilik asidin özel adı, sonra alkolden gelen alkil grubunun adı yazılır. En sona esteri kelimesi eklenir. IUPAC adı: O O Özel adı: H C OCH3 CH3 C OCH3 Metil metanoat Metil etanoat Metil format Metil asetat Formik asitin metil esteri Asetik asitin metil esteri IUPAC adı: O O Özel adı: CH3 C OC2H5 CH3 C O Etil etanoat Fenil etanoat Fenil asetat Etil asetat Asetik asitin fenil esteri Asetik asitin etil esteri ÖRNEK 49 ÖRNEK 50 O O C2H5 C O C2H5 R1 C O R2 Bileşiği için; Genel formülü yukarıdaki gibi olan organik bir bileşikte R1 grubu C3H7 ve R2 grubu CH3 olursa bileşiğin IUPAC adı I. Etil propanoat aşağıdakilerden hangisidir? II. Propiyonik asitin etil esteri A) Metil propanoat III. Etil asetat B) Metil bütanoat adlandırmalarından hangileri kullanılabilir? C) Etil propanoat A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) Etil bütanoat D) I ve III E) I, II ve III E) Metil asetat ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ 44 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 49 50 CB

UYGULAMA 7 Fonksiyonel Gruplar Aşağıda formülleri verilen bileşiklerin IUPAC (sistematik) adlarını yazınız. 3. 1. 2. HOOC CH2 COOH CI CH3 CH3 CH COOH CH3 CH CH COOH OH 4. 5. 6. OH Br CH3 CH CH CH2 COOH O COOH H C O C2H5 7. 8. 9. COOH CH3 CH3 C2H5 CH3 C CH COOH CH CH COOH 12. NH2 O CH3 CH3 C O CH CH3 10. 11. CH3 CH3 COOH OH O C CH OH CH3 Br F Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 45

Fonksiyonel Gruplar UYGULAMA 8 Aşağıda adları verilen bileşiklerin formüllerini adlandırınız. 1. Formik asit 2. Asetik asit 3. 2,3-Dimetilbütanoik asit 4. Ftalik asit 5. 1,4-Bütandioik asit 6. 2-Metilpropenoik asit 7. Etil asetat 8. Metil benzoat 9. Fenil asetat 10. 2-Bromo-2-fenilasetik asit 11. Oksalik asit 12. Hidroksietanoik asit 46 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri