11. SINIF ODAM DERS ANLATIM MODÜLLERİ

Kimya ve Enerji ÖRNEK 13 ÖRNEK 14 X4(k) + 3O2(g) X4O6(k) + 1640 kJ N2(g) + 3H2(g) 2NH3(g) ∆H = − 92 kJ Tepkimesine göre 49,6 gram X4 katısı yandığında 656 kJ ısı Tepkimesine göre normal koşullarda N2 ve H2 gazlarından olu- açığa çıkıyor. şan 8,96 L karışım artansız tepkimeye giriyor. Buna göre X elementinin atom kütlesi kaç g/mol’dür? Buna göre tepkimedeki ısı değişimi aşağıdakilerden hangi- sinde doğru verilmiştir? A) 16 B) 24 C) 31 D) 48 E) 62 A) − 4,6 B) −9,2 C) +9,2 D) −18,4 E) +18,4 ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ 13 14 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 13 CB

Kimya ve Enerji 6. Isı (Entalpi) Türleri a. Yanma ısısı Bir maddenin oksijenle tepkimesindeki entalpi değişimine (∆H değerine) yanma ısısı denir. ÊÊ 1 mol maddenin yanması sırasındaki ısı değişimine molar yanma ısısı denir. ÊÊ N2 gazının yanması dışındaki tüm yanma olayları ekzotermiktir. Örneğin; C(k) + O2(g) CO2(g) ∆H = −394 kJ b. Nötrleşme ısısı Asit baz tepkimelerinde açığa çıkan ısıya nötrleşme ısısı denir. ÊÊ Nötrleşme tepkimeleri ekzotermiktir. H+(suda) + OH−(suda) H2O(s) ∆H = −13,6 kJ c. Çözünme ısısı Bir maddenin çözünmesi sırasında gerçekleşen ısı değişimine çözünme ısısı denir. ÊÊ Gazların suda çözünmesi ekzotermiktir. ÊÊ Katı ve sıvıların suda çözünmesi endotermik ya da ekzotermik olabilir. d. Erime ısısı 1 mol madde için geçerli olan tep- kime ısısı adlandırılırken “molar” Erime noktasındaki 1 gram katı haldeki maddenin sıvı hale geçmesi için gerekli olan ısıya ön ekini alır. erime ısısı denir. ÊÊ Erime olayı endotermiktir. H2O(k) H2O(s) ∆H = +334,4 J/gram e. Buharlaşma Isısı Kaynama noktasındaki 1 gram sıvı haldeki maddenin gaz haline geçmesi için gerekli olan ısıya buharlaşma ısısı denir. ÊÊ Buharlaşma olayı endotermiktir. H2O(s) H2O(g) ∆H = + 2257,2 J/gram UYGULAMA 1 Aşağıda verilen dönüşümlerin karşılarına entalpi türlerini yazınız. Dönüşüm Entalpi (∆H) türü Na+(suda) + Cl−(suda) a. NaCl(k) + su b. KOH(suda) + HCl(suda) KCl(suda) + H2O(s) c. C(grafit) + O2(g) CO2(g) d. H+(suda) + OH−(suda) H2O(suda) e. Fe(k) Fe(s) 14 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri



11. Sınıf 5. Modül İÇİNDEKİLER

A. TEPKİME HIZLARI 4 3. Derişim 29 4. Basınç – Hacim 29 1. Çarpışma Teorisi 4 5. Sıcaklığın Tepkime Hızına Etkisi 31 2. Potansiyel Enerji – Tepkime Koordinatı Grafikleri 6 6. Katalizör 32 TEST 1 10 TEST 6 33 34 TEST 2 11 TEST 7 36 3. Kimyasal Tepkimelerin Hızları 12 D. DENEYSEL VERİLER YARDIMI İLE 38 4. Ortalama ve Anlık Hız 13 HIZ İFADESİNİN BULUNMASI 40 (Başlangıç Hızları Yöntemi) 41 TEST 3 15 42 TEST 8 43 5. Homojen ve Heterojen Tepkimeler 16 44 6. Tepkime Hızlarının İzlenmesi 16 TEST 9 45 46 B. TEPKİMELERE AİT HIZ İFADELERİNİN 20 TEST 10 YAZILMASI TEST 11 1. Tek Basamaklı Tepkimelerde Derişime Bağlı Hız İfadesi 20 TEST 12 TEST 4 23 TEST 13 5. Mekanizmalı (Çok Basamaklı) Tepkimelerde Hız İfadesi 24 TEST 14 TEST 5 27 TEST 15 C. TEPKİME HIZINA ETKİ EDEN FAKTÖRLER 28 1. Tepkimeye Giren Maddelerin Türü 28 2. Temas Yüzeyi 28

Kimyasal Tepkimelerde Hız 1. Çarpışma Teorisi Kimyasal tepkimelerin hızlarını, nasıl ilerlediklerini, hızlarının nasıl ➽➽ Kimyasal tepkimeler, tepkimeye giren taneciklerin çarpışması sonucunda gerçekleşir. kontrol edileceğini ve tepkime hı- zının nelere bağlı olduğunu incele- ÊÊ Bu çarpışmalar sonucunda, tepkimeye giren taneciklerdeki bağlar kopar ve ürünlerde yen alt disipline kimyasal kinetik denir. yeni bağlar oluşur. Kimyasal tepkimeler taneciklerin ÊÊ Kimyasal tepkimelerin, taneciklerin çarpışmasıyla gerçekleştiğini ifade eden teoriye çarpışmaları sonucu oluşur. çarpışma teorisi denir. Çarpışma gerçekleştiğinde karar- sız durumda yüksek potansiyel Geçiş Hali Teorisi enerjili bir geçiş hali oluşur. Bu geçiş haline aktifleşmiş kompleks XY Yeni bağ XY denir. XY XY XY XY Yeni bağ H2 I2 2HI HI HI HI HI HI HI Ürünler Reaktifler Aktifleşmiş Kompleks Etkin Çarpışma Her çarpışma tepkimeyle sonuçlanmaz. Tepkimeyle sonuçlanan çarpışmalara etkin çarpışma denir. ➽➽ Kimyasal tepkimenin hızı etkin çarpışma sayısı ile doğru orantılıdır. Bir çarpışmanın tepkimeyle sonuçlanabilmesi için; 1. Tepkimeyi meydana getirecek tanecikler belirli bir kinetik enerjiyle çarpışmalıdır. Bu enerjiye eşik enerjisi denir. Eşik enerjisini aşamayan tanecikler tepkime vermezler. 2. Tepkimeyi meydana getirecek tanecikleri uygun geometride çarpışmalıdır. bu iki şartı sağlayan çarpışmalar etkin çarpışma adını alır. A2(g) + B2(g) 2AB(g) ➽➽ Yukarıdaki tepkime gerçekleşirken moleküller uygun geometride aşağıdaki gibi çarpışma- lıdır. AB AB AB AB AB + AB Aktifleşmiş kompleks 4 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri

Kimyasal Tepkimelerde Hız ➽➽ Moleküller aşağıdaki gibi çarpışırsa tepkime gerçekleşmez. A ABB Tepkime olmaz Tepkime olmaz Tepkime ortamındaki etkin çar- AB A pışma sayısı arttıkça tepkime hızı da artar. B ➽➽ NO(g) + O3(g) NO2(g) + O2(g) Tepkimesi gerçekleşirken NO ve O3 molekülleri uygun geometrik düzlemde çarpışmalıdır. ÖRNEK 1 ÖRNEK 2 Bir kimyasal tepkimenin gerçekleşebilmesi için, Çarpışma teorisine göre, tepkimeyle sonuçlanan çarpışmalara etkin çarpışma denir. Bir kimyasal tepkimedeki etkin çarpış- I. Taneciklerin birbirleri ile çarpışmaları gerekir. malarla ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? II. Reaktiflerin gaz halde olması gerekir. A) Tanecikler uygun doğrultuda çarpışır. III. Tepkimeye girecek taneciklerdeki bağların kopması, ürün- B) Çarpışan tanecikler belirli bir kinetik enerjiye sahiptir. C) Etkin çarpışma sayısı arttıkça tepkime hızı da artar. lerde yeni bağların oluşması gerekir. D) Her çarpışma tepkime ile sonuçlanır. E) Etkin çarpışma sırasında yüksek enerjili aktifleşmiş komp- şartlarından hangileri sağlanmalıdır? leks oluşur. A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ D) II ve III E) I, II ve III ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ 12 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 5 CD

Kimyasal Tepkimelerde Hız Tepkime koordinatı, tepkimenin izlediği yol demektir ve zaman 2. Potansiyel Enerji – Tepkime Koordinatı Grafikleri gibi düşünülebilir. Bir tepkimenin gerçekleşmesi sırasında kimyasal türlerin enerji değişimini gösteren grafiklere potansiyel enerji – tepkime koordinatı grafiği denir. Aktifleşme enerjisi: Bir kimyasal tepkimedeki taneciklerin çarpışarak ürüne dönüşebilmeleri için gerekli olan minimum enerjiye aktifleşme enerjisi ya da eşik enerjisi denir. ÊÊ Ea ile gösterilir. ÊÊ Bir tepkimenin aktifleşme enerjisi tepkimeye giren maddelerin türüne bağlıdır. ÊÊ Aktifleşme enerjisi her zaman pozitif bir sayıdır. ÊÊ Aktifleşme enerjisi küçük olan tepkimeler daha hızlı gerçekleşir. Potansiyel Enerji (kJ) H F Aktifleşmiş kompleks Aktifleşmiş kompleks bir geçiş ha- [H2F2]* lidir, ara ürün değildir. HF Aktifleşme enerjisi her zaman po- zitiftir. Girenler HF Eai Eag Ürünler H2 + F2 HF HF HF ∆H 2HF Tepkime Koordinatı Aktifleşmiş kompleks: Çarpışma gerçekleştiği anda kararsız durumda, yüksek potansiyel enerjili bir geçiş hali oluşur. Bu geçiş haline aktifleşmiş kompleks denir. Tepkimeye girenlerin ürünlere dönüşmesine ileri tepkime, ürünlerin girenlere dönüşmesine geri tepkime denir. ÊÊ Her iki tepkime de aktifleşmiş kompleks üzerinden yürür. ÊÊ Tepkimeye girenlerin aktifleşmiş kompleks oluşturmaları için sahip olmaları gereken en düşük enerjiye ileri tepkimenin aktifleşme enerjisi (Eai) denir. ÊÊ Eai: Aktifleşmiş kompleksin potansiyel enerjisi ile girenlerin toplam potansiyel enerjileri arasındaki farka eşittir. ÊÊ Ürünlerin aktifleşmiş kompleks oluşturmalarını sağlayacak en düşük enerjiye ise geri tep- kimenin aktifleşme enerjisi (Eag) denir. ÊÊ Eag: Aktifleşmiş kompleksin potansiyel enerjisi ile ürünlerin toplam potansiyel enerjileri arasındaki farka eşittir. ÊÊ Tepkime entalpileri (ΔH) aktivasyon enerjileri farkı ile hesaplanabilir. ∆H = Eai − Eag 6 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri

Kimyasal Tepkimelerde Hız Endotermik Tepkimeler Potansiyel enerji − tepkime koor- Potansiyel ÊÊ Ürünlerin ısı kapsamı, tepkimeye giren- dinatı grafiğindeki değerlerin deği- Enerji (kJ/mol) şimlerine göre, tepkimelerin endo- lerin ısı kapsamından daha fazladır. termik ya da ekzotermik oldukları Aktifleşmiş kompleks yorumları yapılabilir. x ÊÊ Girenlerin toplam enerjisi: z ÊÊ Ürünlerin toplam enerjisi: y Ürünlerin toplam potansiyel ener- Eai Eag ÊÊ Aktifleşmiş kompleksin enerjisi : x jisi, girenlerin toplam potansiyel y Ürünler ÊÊ İleri aktifleşme enerjisi Eai = x − z enerjisinden büyük olan tepkime- ÊÊ Geri aktifleşme enerjisi Eag = x − y ler endotermiktir. z ∆H > 0 ÊÊ ΔH = Eai − Eag = y − z Girenler Girenlerin toplam potansiyel ener- Tepkime jisi, ürünlerin toplam potansiyel Koordinatı enerjisinden büyük olan tepkime- ler ekzotermiktir. Ekzotermik Tepkimeler Potansiyel ÊÊ Tepkimeye girenlerin ısı kapsamı, ürün- Enerji (kJ/mol) lerin ısı kapsamından daha fazladır. Aktifleşmiş kompleks x ÊÊ Girenlerin toplam enerjisi: y ÊÊ Ürünlerin toplam enerjisi: z Eai Eag ÊÊ Aktifleşmiş kompleksin enerjisi: x Ürünler ÊÊ İleri aktifleşme enerjisi Eai = x −y y Girenler ÊÊ Geri aktifleşme enerjisi Eag = x − z ∆H < 0 ÊÊ ΔH = Eai − Eag = z − y z Tepkime Koordinatı UYGULAMA 1 X+Y Z Tepkimesi için çizilen yukarıdaki PE – TK grafiğine göre, c) Aktifleşmiş kompleksin enerjisi kaç kkal dir? d) Eai kaç kkal dir? PE (kkal) e) Eag kaç kkal dir? f) ∆H, tepkime ısısı kaç kkal dir? 80 Z 60 40 X + Y 20 Tepkime Koordinatı verilen soruları cevaplayınız. a) Girenlerin toplam potansiyel enerjisi kaç kkal dir? b) Ürünlerin toplam potansiyel enerjisi kaç kkal dir? Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 7

Kimyasal Tepkimelerde Hız ÖRNEK 3 ÖRNEK 4 Potansiyel Enerji (kJ) Potansiyel Enerji (kJ) A 65 45 B 15 C Tepkime Koordinatı Zaman Potansiyel enerji−tepkime koordinatı yukarıdaki gibi olan Potansiyel enerji−zaman grafiği yukarıdaki gibi olan tepki- tepkime ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? me ile ilgili, A) Endotermik bir tepkimedir. B) İleri tepkimenin aktifleşme enerjisi 50 kJ dir. I. Ürünlerin potansiyel enerjisi C ye eşittir. C) Geri tepkimenin aktifleşme enerjisi 20 kJ dir. II. Girenlerin potansiyel enerjisi B+C ye eşittir. D) Tepkime entalpisi ∆H = +30 kJ dir. III. Ekzotermik bir tepkimedir. E) Aktifleşmiş kompleksin potansiyel enerjisi 30 kJ dir. yargılarından hangileri doğrudur? ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ D) I ve III E) I, II ve III ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ÖRNEK 5 ÖRNEK 6 A(g) + B(g) C(g) + 85 kJ N2(g) + 2O2(g) + 24 kJ 2NO2(g) Tepkimesinin ileri aktifleşme enerjisi 35 kJ olduğuna göre, Tepkimesinin geri aktivasyon enerjisi 60 kJ dir. geri aktifleşme enerjisi kaç kJ dir? Buna göre, A) 50 B) 85 C) 120 D) 145 E) 170 I. Tepkimenin ileri aktivasyon enerjisi 84 kJ dir. ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ II. Aktifleşmiş kompleksin potansiyel enerjisi 150 kJ ise ürünle- ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ rin potansiyel enerjisi 90 kJ dür. ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ III. Tepkimenin entalpi değişimi ∆H = − 24 kJ dir. ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ yargılarından hangileri doğrudur? ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ D) I ve III E) I, II ve III ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ 8 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 3456 EECC

Kimyasal Tepkimelerde Hız NOTLARIM Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 9

Çarpışma Teorisi ve PE−TK Grafikleri 1. Aktifleşmiş kompleks ile ilgili, Orbital Yayınları 3. Bir kimyasal tepkimede entalpi değişimi (ΔHTepkime) ile I. Aktifleşmiş kompleks yüksek enerjili ve kararsızdır. ilgili, II. Tepkimede potansiyel enerjinin en yüksek olduğu durumdur. III. Oluşan her aktifleşmiş kompleks ürüne dönüşür. I. ΔHTepkime > 0 ise Eai > Eag dir. II. ΔHGirenler > ΔHÜrünler ise endotermik bir tepkimedir. yargılarından hangileri doğrudur? I II. Eai > Eag ise ekzotermik bir tepkimedir. yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I, II ve III 2. 2X(g) + Y(g) + 20 kkal Z(g) Orbital Yayınları Tepkimesinin ileri aktifleşme enerjisi 50 kkal olduğuna göre, bu tepkimenin potansiyel enerji – tepkime koordi- natı grafiği aşağıdakilerden hangisidir? A) PE (kkal) B) PE (kkal) 50 30 TK 4. Potansiyel Enerji (kJ) 20 0 TK 80 0 TK TK 50 D) PE (kkal) C) PE (kkal) 50 50 10 50 Tepkime Koordinatı 30 0 0 TK TK Potansiyel enerji−tepkime koordinatı yukarıdaki gibi olan tepkime ile ilgili, E) PE (kkal) I. İleri tepkimenin aktifleşme enerjisi 30 kJ dir. 30 Orbital Yayınları II. Geri tepkimenin aktifleşme enerjisi 40 kJ dir. 20 III. Aktifleşmiş kompleksin potansiyel enerjisi 80 kJ dir. yargılarından hangileri doğrudur? 0 TK A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III 10 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 1234 CAAC

Çarpışma Teorisi ve PE−TK Grafikleri 1. Potansiyel Enerji 3. Aynı ortamda gerçekleşen iki farklı tepkimeye ait potansiyel enerji (PE) − tepkime koordinatı (TK) grafikleri aşağıdaki gi- bidir. Orbital Yayınları PE (kJ) PE (kJ) Girenler 110 140 KL Ürünler M 80 115 Tepkime Koordinatı 45 80 TK Yukarıda bir tepkimenin potansiyel enerjisi diyagramı veril- 1. TK miştir. 2. Diyagrama göre, bu tepkime ile ilgili aşağıdaki ifadeler- Buna göre, aynı şartlar altında; den hangisi doğrudur? I. 1. Tepkime, 2. tepkimeden daha hızlıdır. II. Tepkimelerin aktifleşmiş komplekslerinin enerjileri eşittir. A) İleri tepkimenin ısı değişimi M dir. I II. 1. Tepkime ekzotermik, 2. tepkime endotermiktir. B) İleri tepkimenin aktifleşme enerjisi geri tepkimeninkin- yargılarından hangileri doğrudur? den büyüktür. C) Ürünlerin potansiyel enerji toplamı girenlerinkinden A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II küçüktür. D) İleri tepkime endotermiktir. D) I ve III E) I, II ve III E) Geri tepkimenin aktifleşme enerjisi L−K dır. ÖSYM SORUSU Orbital Yayınları 2. 2NOCI(g) 2NO(g) + CI2(g) Tepkimesinin potansiyel enerji (PE) − tepkime koordinatı ÖSYM SORUSU (TK) grafiği aşağıda verilmiştir. 4. Potansiyel enerji PE (kJ) 98 kJ 22 kJ c 2NO(g) + CI2(g) 2NOCI(g) b TK a Tepkime Koordinatı Buna göre, I. İleri yöndeki tepkimenin aktifleşme enerjisi 98 kJ'dir. Orbital Yayınları Yukarıdaki şekilde bir tepkimenin potansiyel enerji diyagra- II. İleri yöndeki tepkime için ∆H = 76 kJ'dir. mı verilmiştir. I II. Geri yöndeki tepkime endotermiktir. yargılarından hangileri doğrudur? Buna göre, geri tepkimenin aktifleşme enerjisinin sayı- sal değeri aşağıdakilerden hangisine eşittir? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II A) a B) c C) a + b D) II ve III E) I, II ve III D) b + c E) a + b + c 1234 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 11 CCDD

6. MODÜL KİMYASAL TEPKİMELERDE DENGE Serkan Yavuz Hamdi Özkan Yakup Demir Abdullah Tekin

11. Sınıf 6. Modül İÇİNDEKİLER

A. DENGE KAVRAMI 4 D. DENGEYE ETKİ EDEN FAKTÖRLER 28 1. Minimum Enerji − Maksimum Düzensizlik Eğilimi 4 1. Derişimin Dengeye Etkisi 28 2. Tersinir ve Tersinmez Tepkimeler 6 2. Dengeye Basınç ve Hacim Etkisi 34 3. Denge 7 3. Sıcaklığın Dengeye Etkisi 38 4. Katalizörün Dengeye Etkisi 41 TEST 1 9 TEST 8 42 4. Fiziksel Denge 10 TEST 9 43 5. Kimyasal Denge 11 TEST 10 44 TEST 2 12 5. Le Chatelier Hesaplama Soruları 46 B. DENGE BAĞINTILARI VE HESAPLAMALARI 14 TEST 11 48 TEST 12 50 1. Derişimler Türünden Denge Sabiti (Kc) 14 TEST 13 51 TEST 14 52 TEST 3 18 TEST 15 53 TEST 16 54 TEST 4 19 TEST 17 55 TEST 18 56 2. Kısmi Basınçlar Türünden Denge Sabiti (Kp) 20 TEST 19 57 3. Kc ve Kp Arasındaki İlişki 22 TEST 20 58 TEST 21 59 TEST 5 23 4. Kimyasal Tepkimelerle Denge Sabiti Arasındaki İlişki 24 TEST 6 25 Denge Kesri (Qc) 26 C. DENGENİN KONTROLÜ 26 TEST 7 27

Kimyasal Tepkimelerde Denge 1. Minimum Enerji − Maksimum Düzensizlik Eğilimi Tüm tepkimelerde minimum enerji eğilimi ısının olduğu tarafa doğru- ➽ Fiziksel ve kimyasal değişimlerin gerçekleşmesini sağlayan iki yürütücü kuvvet vardır. dur. Bunlar, minimum enerji eğilimi ve maksimum düzensizlik eğilimidir. CaCO3(k) + ısı CaO(k) + CO2(g) a. Minimum Enerji Eğilimi Minimum enerji eğilimi Doğadaki bütün maddeler en düşük enerjiye yani minimum enerjiye sahip olma eğilimindedir. C(k) + O2(g) CO2(g) + ısı ÊÊ Isı alan maddelerin enerjisi artar, ısı veren maddelerin enerjisi azalır. ÊÊ Bir maddenin katı hâlinin enerjisi en düşük, gaz hâlinin enerjisi en yüksektir. Aynı madde- nin farklı fiziksel hallerinin enerji sıralaması aşağıdaki gibidir. Gaz > Sıvı > Katı Minimum enerji eğilimi ÊÊ Maddelerin enerjisi arttıkça kararsız hale gelirler. Endotermik olaylarda minimum enerji Ekzotermik olaylarda minimum eğilimi girenlere (reaktiflere) doğrudur. enerji eğilimi ürünlere doğrudur. Potansiyel Enerji Potansiyel Enerji Girenler Ürünler Girenler Ürünler Minimum Minimum enerji enerji eğilimi eğilimi Tepkime Koordinatı Tepkime Koordinatı Girenler daha düşük enerjili ve daha Ürünler daha düşük enerjili ve daha kararlıdır. kararlıdır. ÖRNEK 1 ÖRNEK 2 Aşağıdaki tepkimelerden hangisinde minimum enerji eğili- Minimum enerji eğilimi ürünlere doğru olan bir tepkimeyle mi reaktiflere doğrudur? ilgili, A) N2(g) + 3H2(g) 2NH3(g) + ısı I. Endotermik bir tepkimedir. B) Na+(g) + e− Na(g) + Enerji II. Girenler, ürünlerden daha düşük enerjili ve kararlıdır. III. Gerçekleştiği ortamın sıcaklığı artar. C) H2O(g) H2O(s) ΔH = − 540 kal/g D) N2(g) + 2O2(g) 2NO2(g) ΔH = + 66 kJ/mol yargılarından hangileri doğrudur? E) CO2(g) + H2O(s) CO32−(suda) + 2H+(suda) ΔH<0 A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ 4 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 12 DB

Kimyasal Tepkimelerde Denge b. Maksimum Düzensizlik Doğadaki maddeler minimum enerjili olma eğiliminin yanı sıra maksimum düzensiz olma eği- limindedir. Maddeleri oluşturan taneciklerin hareketleri arttığında daha düzensiz hale gelirler. ÊÊ Gazlar sıvılara göre, sıvılarda katılara göre daha düzensizdir. Aynı maddenin farklı fiziksel hallerinin düzensizlik eğilimi aşağıdaki gibidir. Gaz > Sıvı > Katı Katı Sıvı Gaz Taneciklerin hareketlerinin artma- Maksimum düzensizlik eğilimi sı yani daha serbest hareket et- meleri düzensizliği arttırır. Minimum enerji eğilimi Düzensizliğin bir diğer ismi de ÊÊ Katıların sıvılarda çözünmesi sırasında katı taneciklerin hareketi artacağı için düzensizlik- entropidir. leri artar. ÊÊ Gazların sıvılarda çözünmesi sırasında hareketleri kısıtlanacağından düzensizlikleri azalır. ÊÊ Gazların yer aldığı tepkimelerde maksimum düzensizlik eğilimi gaz katsayıları toplamının çok olduğu tarafa doğrudur. N2(g) + 2NO(g) 2N2O(g) Gaz katsayıları toplamı: 1+2=3 2 Maksimum düzensizlik eğilimi ÖRNEK 3 ÖRNEK 4 I. Naftalinin süblimleşmesi Aşağıdaki olaylardan hangisinde maksimum düzensizlik II. Sofra tuzunun suda çözünmesi eğilimi diğerlerinden farklı yöne doğrudur? III. Amonyak gazının suda çözünmesi A) N2(g) + 3H2(g) 2NH3(g) Yukarıda verilen olaylardan hangisinde maksimum düzen- B) C(k) + O2(g) CO2(g) sizlik eğilimi ürünlere doğrudur? C) CaCO3(k) CaO(k) + CO2(g) A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) H2O(k) H2O(g) D) II ve III E) I, II ve III E) CuSO4.5H2O(k) CuSO4(k) + 5H2O(g) ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ 34 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 5 CA

Kimyasal Tepkimelerde Denge 2. Tersinir ve Tersinmez Tepkimeler Tersinir tepkimelerde maksimum düzensizlik ve minimum enerji Tersinir (Çift Yönlü) Tepkimeler eğilimi zıt yönlüdür. ÊÊFiziksel ve kimyasal olaylarda minimum enerji ve maksimum düzensizlik eğilimleri zıt yön- Tam verimle gerçekleşen tepkime- lerde girenlerden en az biri tükenir. lü ise tepkimeye giren maddelerin tamamı ürüne dönüşemez. Çünkü tepkime geri yönde de ilerleyebilir ve ürünler tekrar girenlere dönüşebilir. ÊÊÇift yönlü gerçekleşen tepkimelere tersinir tepkimeler denir. Bu tepkimelere ait denklem- lerde çift yönlü ok ( ) kullanılır. ÊÊGirenler tamamen tükenmediğinden bu tepkimeler tam verimle gerçekleşmez. N2(g) + 3H2(g) 2NH3(g) + ısı Minimum enerji eğilimi Maksimum düzensizlik eğilimi Tersinmez (Tek Yönlü) Tepkimeler Tersinmez tepkimelerde maksi- mum düzensizlik ve minimum ÊÊ Fiziksel veya kimyasal olaylarda minimum enerji eğilimi ve maksimum düzensizlik eğilimi enerji eğilimleri aynı yöne doğru- dur. Tepkime bu yönde kendiliğin- aynı yönde ise bu olay tek yönlü olup kendiliğinden gerçekleşir. den gerçekleşir. ÊÊ Tek yönlü gerçekleşen tepkimelere tersinmez tepkimeler denir. Bu tepkimelere ait denk- lemlerde tek yönlü ok ( ) kullanılır. ÊÊ Girenler tamamen tükendiğinden bu tepkimeler tam verimli tepkimelerdir. C(k) + O2(g) CO2(g) + ısı Minimum enerji eğilimi Maksimum düzensizlik eğilimi ÖRNEK 5 ÖRNEK 6 CaCO3(k) + ısı CaO(k) + CO2(g) Kapalı bir kapta gerçek- Mol sayısı leşen tepkimede yer alan 2a Kapalı bir kapta gerçekleşen tepkimeyle ilgili, maddelerin mol sayılarının Z(g) zamanla değişim grafiği a I. Minimum enerji eğilimi girenlere doğrudur. verilmiştir. X(g) II. Maksimum düzensizlik eğilimi ürünlere doğrudur. III. Tersinir bir tepkimedir. Buna göre tepkimeyle ilgili, Y(k) t Zaman yargılarından hangileri doğrudur? I. Tepkime tam verimle gerçekleşmiştir. A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I, II ve III II. Tersinir bir tepkimedir. III. Ekzotermik bir tepkimedir. ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ yargılarından hangileri doğrudur? ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ D) I ve III E) I, II ve III ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ 6 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 56 ED

Kimyasal Tepkimelerde Denge Tepkime hızı 3. Denge İleri tepkime ➽ Tersinir olaylarda tepkimeler her iki yönde de yürür. Bu tür tepkimelerde ileri yöndeki tep- Geri tepkime kime hızı geri yöndeki tepkime hızına eşit olduğunda denge kurulur. 0 tdenge Zaman Girenler ileri ➽ Uygun şartlarda gerçekleşen tersinir bir tepkimede; Ürünler ÊÊ Başlangıçta girenlerin derişimi fazla olduğu için hızlı bir şekilde ürünlere dönüşür. geri ÊÊ Zamanla girenlerin derişimleri azalır ve ileri yöndeki tepkime yavaşlar. ÊÊ Eş zamanlı olarak ürünlerin derişimi artacağından geri yöndeki tepkime hızı artar. ÊÊ Bir süre sonra ileri yöndeki tepkime hızı geri yöndeki tepkime hızına eşit olur. Bu anda denge kurulmuştur. Fiziksel ve kimyasal olayların bu hâline denge hâli denir. Fiziksel ve kimyasal bir olayda dengenin kurulabilmesi için, a. Sistem kapalı olmalıdır. b. Sıcaklık sabit olmalıdır. Bu iki şart sağlanmadığında ileri ve geri yöndeki tepkime hızları eşitlenemez. Bu nedenle iki yönde de tepkime gerçekleşse bile denge kurulamaz. ➽ Denge dinamiktir. ÊÊ İleri ve geri tepkimeler aynı hızda devam etmektedir. ÊÊ Dengede makroskobik (gözlenebilen) olaylar durmuştur. Fakat mikroskobik (gözleneme- yen) olaylar devam etmektedir. ➽ Ürünlerin ve girenlerin derişimleri sabittir. ÊÊ Ancak ürünler girenlere, girenler de ürünlere dönüşmeye devam etmektedir. Bu iki dönü- şüm hızı birbirine eşit olduğu için maddelerin derişimleri sabittir. ÊÊ Maddelerin denge derişimleri aynı ya da farklı olabilir. ÖRNEK 7 ÖRNEK 8 Denge tepkimeleriyle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? I. Kapalı bir kapta katısı ile bir arada bulunan ve derişimi de- A) İleri tepkimenin hızı, geri tepkimenin hızına eşittir. ğişmeyen şeker çözeltisi B) Tam verimle gerçekleşen tepkimelerdir. C) Girenler ve ürünlerin denge derişimleri sabittir. II. Kapalı bir şişede buhar basıncı sabit olan kolonya D) Kapalı sistemlerde gerçekleşirler. E) Denge anında ileri ve geri tepkimeler devam etmektedir. III. Açık havada paslanmakta olan demir tozu ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ Yukarıdaki sistemlerden hangilerinde denge durumu yoktur? ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ D) I ve II E) I, II ve III ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ 78 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 7 BC

Kimyasal Tepkimelerde Denge ➽ Homojen Denge RR Denge sabit sıcaklıkta ka- palı sistemlerde kurulabilir. Denge tepkimelerinde maddelerin hepsi aynı fazda ise homojen denge tepkimesidir. RR Dengede ileri ve geri tepki- H2(g) + CO2(g) CO(g) + H2O(g) me hızları eşittir. Cu+(suda) + Fe3+(suda) Cu2+(suda) + Fe2+(suda) RR D enge dinamiktir. Yani ➽ Heterojen Denge dengede gözlenebilen olaylar (renkdeğişimi, basınç Denge tepkimelerindeki maddeler farklı fazlarda ise heterojen denge tepkimesidir. iletkenlik değişimi …) durur. Gözlenemeyen olaylar de- NH4HS(k) NH3(g) + H2S(g) vam eder. Zn(k) + 2HCl(suda) Zn2(suda) + 2Cl−(suda) + H2(g) RR D engede bütün bileşenlerin Denge Durumunun Belirlenmesi derişimi sabittir. Bir tepkime dengeye ulaştığında, tepkime her iki tarafa da eşit hızda gerçekleştiği için den- RR D enge anında kapta, tep- gedeki madde miktarlarında bir değişme olmaz. Dolayısıyla madde miktarlarına bağlı olan, kime denkleminde yer alan basınç elektrik iletkenliği, renk değişimi gibi niceliklerdeki değişimler durur. Gözlenebilen bu tüm maddeler bulunur. değişimlerin durması sistemin dengeye ulaştığını gösterir. RR D enge, zıt yöndeki mini- mum enerji−maksimum düzensizlik eğilimleri ara- sındaki uzlaşmadır. Örneğin, sabit sıcaklıkta sabit hacimli bir kapta, 2CO(g) + O2(g) 2CO2(g) tepkimesi gerçekleştiğinde zamanla gaz basıncı azalır. Sistem dengeye ulaştığında gaz mol sayıları sabit kalacağı için basınç değişimi durur. Sistemin dengeye ulaştığı anlaşılır. ÖRNEK 9 ÖRNEK 10 Sabit sıcaklıkta dengede bulunan, Sabit hacimli kapalı bir kaba N2O4 gazı koyulduğunda, CO2(g) + H2O(s) H+(suda) + HCO3−(suda) N2O4(g) 2NO2(g) (renksiz) (koyu kahverengi) tepkimesiyle ilgili, I. Heterojen bir denge tepkimesidir. sabit sıcaklıkta denklemine göre parçalanmaktadır. Buna göre, II. Maksimum düzensizlik eğilimi ürünlere doğrudur. I. Renk değişimi III. Kap içindeki gaz basıncı sabittir. II. Gaz basıncının değişimi III. Kütle değişimi yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III özelliklerinden hangileri gözlenerek sistemin dengeye gel- diği belirlenebilir? D) I ve III E) I, II ve III A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ D) I ve II E) I, II ve III ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ 8 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 9 10 DD

Denge Kavramı 1. I. Ca(k) + 2Fe3+(suda) Ca2+(suda) + 2Fe2+(suda) ∆H<0 4. Sabit sıcaklıkta, II. 2HI(g) H2(g) + I2(k) ∆H>0 2CO(g) + O2(g) 2CO2 (g) ∆H<0 III. C3H8(g) + 5O2(g) 3CO2(g) + 4H2O(g) + ısı tepkimesi dengededir. Buna göre, Yukarıda verilenlerden hangilerinde minimum enerji eği- Orbital Yayınları I. Maksimum düzensizlik eğilimi ürünlere doğrudur. limi ile maksimum düzensizlik eğilimi aynı yöndedir? II. İleri ve geri yöndeki tepkimelerin hızları birbirine eşittir. A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III I II. Homojen bir denge tepkimesidir. D) I ve II E) I, II ve III yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II 2. Bir kimyasal tepkimenin denge tepkimesi olabilmesi için, D) II ve III E) I, II ve III I. Tepkimenin tersinir olması II. Kapalı bir kapta gerçekleşmesi 5. Kapalı bir kapta sabit sıcaklıkta gerçekleşen tepkimelere ait III. Sıcaklığın sabit olması mol sayısının zamanla değişimini gösteren grafikler aşağı- da verilmiştir. şartlarından hangilerinin sağlanması gerekir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II Mol sayısı Mol sayısı D) II ve III E) I, II ve III 3. Tersinir bir kimyasal tepkimenin ileri tepkime hızı r1 ve geri XX tepkime hızı r2'dir. Buna göre, Y Hız Hız Orbital Yayınları Y Zaman (dak) Zaman (dak) 1. tepkime 2. tepkime r1 r1 Buna göre grafiklerle ilgili, r2 r2 I. 1. tepkime dengeye ulaşmıştır. Zaman Zaman II. 2. tepkimede Y sınırlayıcı bileşendir. I II I II. 1. tepkimede madde derişimleri eşitlenmiştir. yargılarından hangileri doğrudur? Hız A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III r1 D) I ve II E) I, II ve III 6. Kapalı bir kapta gerçekleşen, aX(g) + bY(g) cZ(g) + ısı r2 tepkimesi dengede olduğuna göre, Zaman I. Sıcaklık sabittir. III II. Tepkime katsayıları arasında, c > a + b ilişkisi vardır. yukarıdaki grafiklerden hangileri dengeye ulaşmış bir Orbital Yayınları I II. Gaz basıncı sabittir. sistemi göstermektedir? yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve II E) I, II ve III D) I ve III E) I, II ve III 123456 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 9 EEBDDD

Kimyasal Tepkimelerde Denge buharlaşma yoğunlaşma 4. Fiziksel Denge H2O(s) buharlaşma H2O(g) ➽ Maddelerin iç yapıları değişmeden sadece fiziksel hâlleri arasında kurulan dengeye fizik- yoğunlaşma sel denge denir. ➽ Hâl değişimlerindeki dengeler ve çözünürlük dengeleri fiziksel dengelerdir. ➽ Kapalı bir kap içinde sabit sıcaklıkta bulunan bir miktar su örneğinde, ÊÊ Su moleküllerinin hepsi aynı enerjiye sahip değildir. Sıvı yüzeyindeki yüksek enerjili mo- leküller sıvıdan koparak gaz hâle geçer. Zamanla gaz moleküllerinin sayısı artar. ÊÊ Sıvı molekülleri gaz hâle geçerken, gaz hâldeki su molekülleri de sıvının yüzeyine çarpa- rak tekrar sıvıya dönmeye başlar. Zamanla buharlaşma hızı azalır, yoğunlaşma hızı artar. ÊÊ Bu iki zıt olayın hızı eşit olduğunda sistem dengeye ulaşır. ÊÊ Sıvılaşan gaz kadar sıvı buharlaştığı için denge hâlinde gaz moleküllerinin sayısı değişmez. Molekül sayısı Hız Buharlaşma hızı H2O(gaz) H2O(sıvı) Yoğunlaşma hızı 0 t Zaman 0 t Zaman Yukarıdaki tepkimede t anında tepkime dengeye ulaşmıştır. ÖRNEK 11 ÖRNEK 12 Ağzı kapalı bir maden suyu şişesinin içinde suda çözünmüş İçerisinde bir miktar su bulunan kaba, sudaki çözünürlüğü en- mineraller ve CO2 gazı bulunmaktadır. Oda sıcaklığında dotermik olan PbI2 katısı atılarak çözünmesi için bekleniyor. uzun süre bekletilen bu şişe içerisinde, Katının bir kısmı çözünmeden sabit miktarda kalıyor. Kap ile çevresi arasında ısı alışverişi olmadığına göre, I. Katı − sıvı I. Zamanla kapta çözünme−çökelme dengesi kurulur. II. Sıvı − gaz II. Çözelti derişimi önce artar sonra sabit kalır. III. Katı − gaz III. Çözeltinin sıcaklığı önce azalır sonra sabit kalır. dengelerinden hangileri kurulabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III yargılarından hangileri doğrudur? D) I ve II E) I, II ve III A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I, II ve III ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ 10 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 11 12 BE

Başlangıçta Kimyasal Tepkimelerde Denge N2(g) 5. Kimyasal Denge H2(g) ➽ Tersinir kimyasal tepkimelerde, ileri tepkime hızı geri tepkime hızına eşit olduğunda den- ge kurulur. ➽ Kapalı bir kaba N2 ve H2 gazları koyulduğunda, ÊÊ N2 ve H2 gazları zamanla NH3 gazına dönüşür. ÊÊ Bu dönüşüm sırasında NH3 molekülleri de birbirleriyle çarpışarak tekrar N2 ve H2 gazla- rına dönüşür. ÊÊ İleri tepkime zamanla yavaşlarken geri tepkime giderek hızlanır. ÊÊ Bir süre sonra ileri tepkime hızı geri tepkime hızına eşit olur ve sistem dengeye ulaşır. N2(g) + 3H2(g) 2NH3(g) Derişim Tepkime hızı Dengede N2(g) [N2] İleri tepkime H2(g) [NH3] Geri tepkime NH3(g) [H2] t Zaman t Zaman Denge hâlinde bulunan bir kim- N2(g) + 3H2(g) ileri 2NH3(g) yasal sistemde maddelerin sabit geri olan molar derişimlerine denge derişimleri denir. t anında denge kurulmuştur. İleri yöndeki tepkime hızı, geri yöndeki tepkime hızı- na eşittir. Tepkime devam etmektedir ancak N2, H2 ve NH3 derişimleri sabittir. ÖRNEK 13 ÖRNEK 14 4NO2(g) + O2(g) 2N2O5(g) Sabit sıcaklıkta kapalı bir kapta, tepkimesi sabit sıcaklıkta dengeye ulaşıyor. Buna göre, COCI2(g) CO(g) + CI2(g) I. Tersinir bir tepkimedir. tepkimesinin başlayarak ardından dengeye ulaşabilmesi II. Denge derişimleri sabittir. için boş olan kaba, III. Homojen kimyasal bir dengedir. I. COCl2 gazı koymak yargılarından hangileri doğrudur? II. COCl2 ve CO gazları koymak III. Cl2 gazı koymak A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III işlemlerinden hangileri tek başına uygulanabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ D) I ve III E) I, II ve III ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ 13 14 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 11 EC

Fiziksel ve Kimyasal Denge 3. CaCO3(k) Ca2+(suda) + CO32−(suda) 1. H2O(gaz) CaCO3 katısı saf suda yukarıdaki tepkimeye göre çözüne- rek dengeye ulaşmaktadır. H2O(sıvı) Orbital Yayınları Buna göre bu olayla ilgili, I. Ca2+ ve CO32− iyon derişimleri eşittir. II. Dibinde katısı bulunan doygun bir çözeltidir. Şekildeki sistemde oda koşullarında, H2O(s) H2O(g) III. Heterojen kimyasal bir dengedir. dengesi kuruluyor. yargılarından hangileri yanlıştır? Buna göre, denge durumu ile ilgili aşağıdaki ifadeler- A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III den hangisi yanlıştır? A) Yoğunlaşma hızı buharlaşma hızına eşittir. D) I ve II E) I, II ve III B) Sıvı ve buhar tanecikleri sayısı değişmez. C) Yoğunlaşma ve buharlaşma durmuştur. 4. Sabit sıcaklıkta kapalı bir kapta gerçekleşen, kimyasal bir tepkime için gazların mol sayılarının zamanla değişim grafi- D) Denge heterojendir. ği aşağıdaki gibidir. Mol sayısı (mol) E) Maksimum düzensizlik eğilimi ürünlere, minimum enerji eğilimi girenlere doğrudur. 0,8 0,6 NO2 0,4 NO 0,2 O2 Orbital Yayınları 0 t Zaman Buna göre aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? 2. Zaman (s) [COCl2] [CO] [Cl2] A) t anında sistem dengeye ulaşmıştır. 0 0,5 0 0 15 0,4 0,1 0,1 B) Tepkimenin denklemi; 2NO2(g) 2NO(g) + O2(g) 30 0,3 0,2 0,2 şeklindedir. 45 0,3 0,2 0,2 60 0,3 0,2 0,2 C) Denge derişimleri sabittir. D) Tepkime kaba her üç maddeden de koyularak başla- mıştır. Yukarıdaki tabloda kapalı bir kapta gaz fazında gerçekleşen E) Tersinir bir tepkimedir. tepkimede yer alan maddelerin zamanla derişimlerindeki değişimler verilmiştir. Buna göre tepkimeyle ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) Kaba COCl2 gazı koyularak tepkime başlatılmıştır. 5. Aşağıdaki dönüşümlerden hangisinde maksimum dü- B) Tepkime denklemi, zensizlik artar? A) CO2'in suda çözünmesi COCl2(g) CO(g) + Cl2(g) B) Kışın camların buğulanması şeklindedir. C) Yapraklar üzerinde kırağı oluşumu C) 30. saniyeden sonra tepkime dengeye ulaşmıştır. Orbital Yayınları D) Suyun elektrolizi ile H2 ve O2 gazları oluşması D) Tam verimle gerçekleşmiştir. E) Buzluktaki suyun donması E) 45. saniyedeki derişimler, maddelerin denge derişimle- ridir. 12 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 12345 CDCDD



11. Sınıf 7. Modül İÇİNDEKİLER

A. ASİT–BAZ ve pH–pOH KAVRAMLARI 4 C. NÖTRLEŞME TEPKİMELERİ ve TİTRASYONLAR 36 1. Saf Suyun İyonlaşması (Otoiyonizasyonu) 4 1. Kuvvetli Asit ve Bazların Nötrleşme Tepkimeleri 36 2. Asit Baz Çözeltilerinde Suyun İyonlaşma Denklemi 5 TEST 9 40 TEST 1 6 2. Kuvvetli Asit ve Bazların Titrasyonu 42 3. pH ve pOH KAVRAMI 8 TEST 2 10 TEST 10 46 4. Arrhenius Asit – Baz Tanımı 12 TEST 11 47 5. Brönsted – Lowry Asit/Baz Tanımı 13 D. TAMPON ÇÖZELTİLER VE TUZLAR 48 TEST 3 15 1. Tampon Çözeltiler 48 6. Asitlerin ve Bazların Kuvveti 16 Asitlik Kuvveti 17 TEST 12 51 Bazlık Kuvveti 17 2. Tuzlar 52 TEST 4 18 TEST 13 55 B. pH–pOH HESAPLARI 20 TEST 14 56 1. Kuvvetli Asit ve Bazlarda pH Hesabı 20 TEST 15 57 TEST 5 24 TEST 16 58 2. Zayıf Asit ve Bazlarda İyonlaşma Dengeleri 26 TEST 17 59 3. Konjuge Asit–Baz Çiftlerinde Ka–Kb İlişkisi 27 TEST 18 60 TEST 6 28 3. Zayıf Asit ve Bazlarda pH Hesabı 29 TEST 7 31 TEST 19 61 4. Zayıf Asit ve Bazlarda İyonlaşma Yüzdesi 32 TEST 20 62 TEST 8 34 TEST 21 63

Asit Baz Dengesi 1. Saf Suyun İyonlaşması (Otoiyonizasyonu) H+ iyonu çok küçük olduğu için diğer su molekülleriyle kolaylık- ➽➽ Saf su oda şartlarında çok az da olsa elektrik akımını iletir. la tepkimeye girer ve hidronyum (H3O+) iyonunu oluşturur. ÊÊ Bu suyun iyonlaşmasıyla oluşan (+) ve (–) yüklü iyonların varlığını gösterir. H+(suda) + H2O(s) H3O+(suda) ÊÊ Suyun iyonlaşması sonucunda H+ ve OH– iyonları oluşur. Bu nedenle H+ ve H3O+ birbirinin ÊÊ Suyun kendi kendine iyonlaşmasına otoiyonizasyon (otoprotoliz) denir. yerine kullanılmaktadır. ➽➽ Saf suyun iyonlaşma tepkimesi tersinir bir tepkimedir. H2O ÊÊ Sabit sıcaklıkta su moleküleri, H+ ve OH– iyonları ile dengede bulunur. Bu tepkimenin denge sabitine Ksu (suyun iyonlaşma sabiti yada suyun iyonlar çarpımı sabiti) denir. ısı + H2O(s) H+(suda) + OH–(suda) ısı + 2H2O(s) H3O+(suda) + OH–(suda) Ksu = [H+] . [OH–] Ksu = [H3O+] . [OH–] H+ OH - 25°C de Ksu = 1.10–14 e eşittir. H2O H3O+ [H+] = [OH–] = 1.10–7 M dır. Hidrojen iyonu H+ Hidronyum iyonu ➽➽ Saf suda H2O miktarı çok fazla, H+ ve OH– iyon derişimi ise çok azdır. Ancak H+ ve OH+ H3O+ Hidroksit iyonu OH– derişimleri birbirine eşittir. Diğer denge sabitleri gibi Ksu'da yal- ➽➽ Suyun iyonlaşması endotermiktir bir olaydır. Sıcaklık arttığında, tepkime ürünler yönüne nızca sıcaklığa bağlı olarak değişir. kayar. ÊÊ iyonlaşma miktarı artar. ÊÊ H+ ve OH– derişimleri artar ancak yine birbirlerine eşittir. ÊÊ Ksu'yun saysal değeri artar. ÖRNEK 1 ÖRNEK 2 25°C'de bulunan saf suyla ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? Suyun iyonlaşma denklemi, A) Elektrik akımını çok az iletir. B) Sıcaklık artıkça iyonlarına ayrışma yüzdesi artar. ısı + H2O(s) H+(suda) + OH–(suda) C) Otoiyonizasyon tepkimesi sonucunda H+ ve OH– iyonları şeklindedir. oluşur. D) Hidrojen iyonları su molekülleri ile birleşerek hidroksit iyon- 60 °C'de bulunan saf su ile ilgili, I. [H+] > 10–7 molardır. larına dönüşmüştür. II. H+ ve OH– derişimleri birbirine eşittir. E) Su moleküleri, H+ ve OH– iyonları ile dengede bulunur. III. Ksu değeri 1.10–14 den büyüktür. ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ yargılarından hangileri doğrudur? ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ D) II ve III E) I, II ve III ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ 4 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ 12 DE

Asit Baz Dengesi 2. Asit Baz Çözeltilerinde Suyun İyonlaşma Denklemi Sabit sıcaklıkta Ksu değeri değiş- ➽➽2 5 °C' de bütün sulu çözeltilerde, H+(suda) + OH–(suda) mez. O nedenle [H+] . [OH–] çar- pımı sabittir. H2O(s) Hiçbir sulu çözeltide H+ veya OH– derişimi sıfır olmaz. dengesi kurulur. [H+] (mol/L) ➽➽ Asit ve baz çözeltilerinde H+ veya OH– iyonlarının derişimleri değişebilir. Ancak 25 °C' de tüm sulu çözeltilerde H+ iyon derişimi ile OH– iyon derişimi çarpımı 1.10–14 e eşittir. Asidik 10-7 Nötr 25°C'de Ksu = [H+] . [OH–] = 1.10–14 Bazik Nötr çözeltilerde ve saf suda: H+ ile OH– iyon derişimleri birbirine eşittir. 10-7 [OH -] (mol/L) 25 °C’da H+ ve OH- [H+] = [OH–] = 1.10–7 M iyon derişimlerinin değişim grafiği Asidik çözeltilerde: Saf suya asit eklendiğinde H+ derişimi artar. Denge bunu azaltmak için 25°C'de bir çözeltide, Le Chatelier prensiplerine göre girenler yönüne kayar. Net olarak H+ derişimi artmış, OH– de- [H+] = [OH–] ise çözelti nötrdür. rişimi azalmış olur. Ancak çarpımları hala Ksu'ya eşittir. [H+] > [OH–] ise çözelti asidiktir. [H+] < [OH–] ise çözelti baziktir. [H+] > [OH–] [H+] > 1.10–7 M [OH–] < 1.10–7 M Bir asit çözeltisinde ortamda hem H+ hem de OH– iyonları bulunur. Bir çözeltinin asit çözeltisi olmasının nedeni H+ iyonları derişiminin OH– iyonları derişiminden büyük olmasıdır. Bazik çözeltilerde: Saf suya baz eklendiğinde OH– derişimi artar. Denge bunu azaltmak için girenler yönüne kayar. Net olarak OH– derişimi artmış, H+ derişimi azalmış olur. [OH–] > [H+] [OH–] > 1.10–7 M [H+] < 1.10–7 M ÖRNEK 3 ÖRNEK 4 25°C'deki bir sulu çözelti için, 25°C'de 0,1 M HCl sulu çözeltisi ile ilgili aşağıdakilerden I. [H+] > [OH–] ise ortam asidiktir. hangisi yanlıştır? II. [OH–] < 1.10–7 ise ortam asidiktir. A) [H+] > [OH–]'dir. III. [H+] > 1.10–7 ise ortam baziktir. B) [OH–] < 1.10–7 M'dır. C) OH– iyonu içermez. ifadelerinden hangileri doğrudur? D) Elektrik akımını saf suya göre daha iyi iletir. E) [H+].[OH–] çarpımı 1.10–14 e eşittir. A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ D) II ve III E) I, II ve III ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ 34 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 5 CC

Suyun İyonlaşması 1. Suyun kendi kendine iyonlaşması bir otoiyonizasyon tepki- 4. [H+] (mol/L) mesidir. Suyun otoiyonizasyonuna ait tepkime denklemi, 10-3 a I. H2O(s) H+(suda) + OH–(suda) Orbital Yayınları b II. 2H2O(s) H3O+(suda) + OH–(suda) 10-9 III. H+(suda) + H2O(s) H3O+(suda) 0 10-9 10-3 [OH–] (mol/L) yukarıdakilerden hangileri ile gösterilebilir? Belirli bir sıcaklıkta sulu bir çözeltiye ait H+ ve OH– iyonları- nın derişimleri yukarıdaki grafikte verilmiştir. A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I, II ve III Bu çözelti ile ilgili, I. [H+] = 1.10–7 M ise çözelti nötrdür. 2. Standart şartlar altında (25 °C, 1 atm) saf suyla ilgili, II. a noktasında çözelti asidiktir. I. H+ ve OH– derişimleri birbirine eşittir. III. Sıcaklık 25 °C'nin altındadır. II. Su molekülleri, H+ ve OH– iyonları ile dengede bulunur. yargılarından hangileri doğrudur? III. Suyun derişimi, H+ ve OH– iyonlarının derişiminden daha fazladır. A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III yargılarından hangileri doğrudur? D) II ve III E) I, II ve III A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II 5. 2. Çözelti 3. Çözelti 1. Çözelti D) II ve III E) I, II ve III Orbital Yayınları [H+] = 10–11 M [OH–] = 10–5 M [OH–] = 10–7 M Yukarıda 25 °C'de üç farklı çözeltinin H+ ve OH– derişimleri verilmiştir. 3. Derişim (M) Bu çözeltiler için yapılan sınıflandırmalardan hangisi doğrudur? 1.10-7 a OH– 1. Çözelti 2. Çözelti 3. Çözelti b H+ A) Asit Baz Nötr B) Baz Baz Nötr t Zaman C) Asit Asit Nötr D) Baz Asit Baz E) Asit Baz Asit 25 °C 'de saf suda sabit sıcaklıkta bir miktar X maddesi çö- 6. Saf suyun iyonlaşma denklemi, zündüğünde H+ ve OH– iyonlarının derişimlerinin zamanla değişim grafiği verilmiştir. ısı + H2O(s) H+(suda) + OH–(suda) şeklindedir. Buna göre, Buna göre, I. X bazik özellik gösteren bir maddedir. II. a değeri b'den daha büyüktür. I. Suyun iyonlaşması endotermik bir olaydır. I II. Suyun iyonlaşma tepkimesi girenler yönüne kaymıştır. Orbital Yayınları II. Sıcaklık arttığında iyonlaşma miktarı artar. yargılarından hangileri doğrudur? I II. Sıcaklık azalırsa Ksu'yun sayısal değeri artar. yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III D) II ve III E) I, II ve III 6 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 123456 DEDBBC

Asit Baz Dengesi NOTLARIM Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 7

Asit Baz Dengesi 3. pH ve pOH KAVRAMI 25 oC'de; ÊÊ Seyreltik sulu çözeltilerdeki H+ ve OH– iyon derişimleri genellikle çok küçüktür. Bu neden- Asit Baz le asitliği ve bazlığı ifade etmek için pH ve pOH kavramları kullanılır. ÊÊ pH ve pOH kavramları H+ ve OH– iyon derişiminin eksi (–) logaritmasıdır. pH = – log[H+] pOH = – log[OH–] Çözeltilerinde Çözeltilerinde [H+] > [OH–] [H+] < [OH–] ÊÊ 25 ºC'de, Ksu= [H+].[OH–]= 10–14 eşitliğinde her iki tarafın logaritması alınırsa; [H+] > 10–7 M [H–] > 10–7 M (–log[H+]) + (–log[OH–]) = –log10–14 [OH–] < 10–7 M [H+] < 10–7 M pH < 7 pH > 7 pH + pOH = 14 pOH > 7 pOH < 7 pH < pOH pH > pOH eşitliği elde edilir. pH/pOH < 1 pH/pOH > 1 ÊÊ Çözeltilerin asit, baz ya da nötr olduğunu belirtmek için pH ölçeği kullanılır. pOH/pH > 1 pOH/pH < 1 pH Ölçeği pH 14 Bazik Nötr Çözeltilerde Nötr [H+] > [OH–] [H+] = 10–7 M Asidik Nötr Bazik 7 Asidik [OH–] = 10–7 M pH = 7 25 °C'de, Nötr çözeltilerde; pH = pOH = 7 0 7 14 pOH pOH = 7 Asidik çözeltilerde; pH < 7 < pOH pH = pOH Bazik çözeltilerde; pOH < 7 < pH 25°C'da pH'a karşılık pOH değişim pH/pOH = 1 grafiği pOH/pH = 1 ÊÊ H+ iyon derişimi arttıkça pH küçülür, pOH büyür. ÊÊ OH– iyon derişimi arttıkça pH büyür, pOH küçülür. ÖRNEK 5 ÖRNEK 6 I. [H+] = 1.10–3 M 25 ºC'de hazırlanmış bir sulu çözelti için aşağıdakilerden II. [H+] = 1.10–9 M hangisi yanlıştır? III. [OH–] = 1.10–4 M A) pH > 7 ise çözelti baziktir. Standart koşullarda hazırlanmış yukarıdaki sulu çözeltile- B) [H+] > [OH–] ise çözelti asidiktir. rin pH değerleri aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak C) [H+] > 1.10–7 M ise pH > pOH'dır. verilmiştir? D) pH = pOH ise çözelti nötrdür. I II III E) [OH–] > [H+] ise pH 2 1'dir. A) 3 9 4 pOH B) 3 9 10 C) 3 5 4 ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ D) 11 5 10 ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ E) 11 9 4 ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ 8 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 56 BC

Asit Baz Dengesi ÖRNEK 7 ÖRNEK 8 25 ºC'de bir çözeltinin OH– iyon derişimi 1.10–10 molardır. pOH değeri, pH değerinin 6 katı olan sulu çözelti için, Buna göre aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) Asidik bir çözeltidir. I. [OH–] iyonları derişimi 10–12 molardır. B) [H+] = 1.10–4 M'dır. C) pH'ı 10'dur. II. [H+] = 1010 dur. D) Mavi turnusol kağıdının rengini kırmızıya çevirir. [OH-] E) Elektrik akımını iletir. III. Asit çözeltisidir. yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve III E) I, II ve III ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ÖRNEK 9 ÖRNEK 10 Sıcaklığı bilinmeyen bir sulu çözelti için, pH Ksu= [H+].[OH–] = 1.10–12 dir. 14 Buna göre, 12 X çözeltisi I. [H+] = 1.10–6 M ise çözelti nötrdür. 7 II. Sıcaklık 25 ºC'den düşüktür. a Y çözeltisi III. [H+] > [OH–] ise çözelti asidiktir. 0 b 7 12 14 pOH yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III Oda koşullarında X ve Y sulu çözeltilerinin pH ve pOH değer- leri yukarıdaki grafikte verilmiştir. Buna göre, D) I ve III E) I, II ve III I. X çözeltisi asidiktir. ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ II. Y çözeltisinin pH değeri 2'dir. ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ III. a + b değeri 14'tür. ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ yargılarından hangileri doğrudur? ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ D) I ve III E) I, II ve III ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ 7 8 9 10 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 9 CEDB

pH ve pOH kavramı 1. Oda koşullarında bir çözeltinin [H+] = 1.10–9 molardır. Orbital Yayınları 4. 30 ºC'de Ksu = 1,5.10–14 50 ºC'de Ksu = 5,5.10–14 Buna göre bu çözeltiyle ilgili, Yukarıda belirli sıcaklıklarda iyonlaşma sabiti (Ksu) de- I. Asidik bir çözeltidir. ğerleri verilen saf su örnekleriyle ilgili, II. [OH–] iyon derişimi 1.10–5 molardır. I. 40 °C deki Ksu değeri 1,5.10–14‘ten küçüktür. III. pOH değeri 9'dur. II. Sıcaklık arttıkça suyun iyonlaşma oranı artmıştır. yargılarından hangileri doğru olabilir? I II. 80 °C deki pH değeri 7'den küçük olur. A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III yargılarından hangileri doğrudur? D) II ve III E) I, II ve III A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III 2. pH Ölçeği D) II ve III E) I, II ve III 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 5. Bir çözeltinin asitlik ve bazlık derecesini gösteren pH ölçeği, 0,1 M H+ 0,01 M OH– genellikle 0 ile 14 arasındaki değerleri gösterir. 1. Çözelti 2. Çözelti pH ölçeğiyle ilgili, Orbital Yayınları Oda sıcaklığında yukarıdaki kaplarda bulunan çözelti- lerle ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? I. Nötr bileşiklerde pH değeri 7'dir. A) 1. Çözelti asit, 2. çözelti baz özelliği gösterir. II. Asitlerde pH değeri 0'a yaklaştıkça H+ derişimi azalır. III. Bazlık kuvveti arttıkça pH değeri artar. B) 1. Çözeltinin elektrik iletkenliği daha fazladır. yargılarından hangileri doğrudur? C) 1. Çözeltinin pH'ı 1, ikinci çözeltinin pH'ı 2'dir. A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III D) 2. Çözelti kırmızı turnusolu maviye çevirir. D) II ve III E) I, II ve III E) 2. Çözeltide H+ iyon derişimi 1.10–12 molardır. 3. [H+] (mol/L) a 1 2 10-7 b ÖSYM SORUSU c 6. 25 ºC'de, asit ve bazların sulu çözeltileriyle ilgili aşağı- 0 10-7 [OH–] (mol/L) daki ifadelerden hangisi doğrudur? A) Verilen bir çözeltide [H+] = 1,0 x 10−3 M ise çözelti Oda koşullarında sulu çözeltilerdeki H+ ve OH– iyonlarının Orbital Yayınları baziktir. derişimleri arasındaki ilişki grafikteki gibidir. B) Verilen bir çözeltide pOH = 1 ise [H+] = 1,0 x 10−13 M'dir ve çözelti kuvvetli asidiktir. Buna göre, C) Verilen bir çözeltide [OH−] = 1,0 x 10−9 M ise pH = 9'dur I. a noktasında çözeltideki [OH–] > [H+] dır. ve çözelti baziktir. II. 2 yönünde çözeltinin pH'ı azalır. D) Verilen bir çözeltide [OH−] = 1,0 x 10−7 M ise pH = 7'dir III. b noktasında çözelti nötrdür. ve çözelti nötrdür. yargılarından hangileri doğrudur? E) Verilen bir çözeltide pH'nin sayısal değeri pOH'ninkin- den büyükse çözelti asidiktir. A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve III E) I, II ve III 10 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 123456 BCCDCD

Asit Baz Dengesi NOTLARIM Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 11

Asit Baz Dengesi 4. Arrhenius Asit – Baz Tanımı HİDROKLORİK ASİT ➽➽ Arrhenius’a göre yapısında hidrojen elementi bulunan ve suda çözündüğünde hidrojen H CI iyonu (H+) verebilen maddelere “asit” denir. HCl, HNO3, H2SO4 gibi yapısında H elementi Hidrojen Klorür bulunan bileşikler suda çözündüklerinde iyonlarına ayrışarak H+ iyonu verirler. İyonları İyonları H+(suda) + Cl–(suda) Su H+ CI- HCI (suda) CI- Asit: HCl(g) + su H+ H+ CI- ➽➽ Yapısında hidroksit bulunduran ve çözündüğünde hidroksit iyonu (OH–) verebilen mad- Asit delere ise “baz” denir. KOH, NaOH, Ca(OH)2 gibi maddeler bu tanım kapsamına girer ve H+(suda) + CI– (suda) suda çözündüklerinde OH– iyonu verirler. Baz: NaOH(k) + su Na+(suda) + OH–(suda) SODYUM HİDROKSİT Na OH ➽➽ Arrhenius tanımı bazı eksiklikler içermektedir. Sodyum Na+ OH- Na+ Hidroksit İyonları İyonları ÊÊ Bu tanım yalnızca sulu çözeltiler ile sınırlıdır. Katı, gaz haldeki veya çözücünün su olma- Su OH- Na+ OH- dığı ortamlarda bulunan asit ya da bazların davranışlarını açıklayamaz. NaOH(suda) Baz ÊÊ Yapısında H+ iyonu ya da OH– iyonu bulundurmayan asit ve bazların davranışlarını açık- Na+(suda) + OH– (suda) layamaz. Örneğin; SO2, CO2, PCl3 hidrojen içermedikleri halde sulu çözeltide asit özelliği Günümüzde Arrhenius asit baz ta- göstermektedir. NH3 ve CaO gibi maddeler ise yapısında OH– içermedikleri halde su nımı \"Sulu çözeltilerde H+ iyonu de- içerisinde baz özelliği göstermektedir. Bu bileşiklerin su ile tepkimesi sonucunda H+ veya rişimini artıran maddeler asit, OH− OH– iyonları açığa çıkmaktadır. iyonu derişimini artıran maddeler CO2(g) + H2O(s) CO32–(suda) + 2H+(suda) NH3(g) + H2O(s) NH4+(suda) + OH–(suda) bazdır.\" olarak geliştirilmiştir. ÖRNEK 11 ÖRNEK 12 Aşağıdakilerden hangisi Arrhenius asit-baz tanımına göre 1. SO2(g) + H2O(s) HSO3–(suda) + H+(suda) baz olarak tanımlanır? 2. NH3(g) + H2O(s) NH4+(suda) + OH–(suda) A) HNO3 B) CH4 C) CH3OH Yukarıda SO2 ve NH3 gazlarının suda çözünme denklemleri D) CH3COOH E) Ca(OH)2 verilmiştir. Buna göre, ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ I. Her iki tepkimede tersinirdir. ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ II. SO2 asit, NH3 baz özelliği göstermiştir. ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ III. 1. çözeltinin pH'ı, 2. çözeltinin pH'ından büyüktür. ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ yargılarından hangileri yanlıştır? ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ D) I ve III E) I, II ve III ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ 12 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 11 12 EC

Asit Baz Dengesi 5. Brönsted – Lowry Asit/Baz Tanımı ➽➽ Bu tanıma göre, H+ iyonu (proton) verebilen maddelere asit, H+ iyonu alabilen maddelere ise baz denir. Nötrleşme bir asitten bir baza proton aktarımıdır. Bronsted – Lowry asit baz tanımı- NH3(suda) + H2O(sıvı) NH4+(suda) + OH–(suda) na göre birbirinin asit ve bazı ko- numunda olan maddelere konjuge Baz 1 Asit 2 Asit 1 Baz 2 (eşlenik) asit – baz çifti denir. ÊÊ Yukarıdaki tepkimede NH3 sudan bir hidrojen alarak NH4+ iyonuna dönüşmüştür. NH3 bir Konjuge asit ve baz çiftleri, denk- lemde aynı rakamla gösterilirler. hidrojen aldığı için baz, H2O ise bir hidrojen verdiği için asit olarak davranmıştır. Asit 1 - Baz 1 ÊÊ Benzer şekilde geri tepkimeye bakıldığında NH4+ iyonu OH– iyonuna bir hidrojen vererek Asit 2 - Baz 2 NH3'e dönüşmüştür. Bu durumda hidrojen veren NH4+ asit, hidrojen alan OH– ise baz özelliği göstermiştir. Konjuge asit–baz çifti: Bir asit ile onun hidrojensiz hâli olan bazına, konjuge (eşlenik) asit– baz çifti denir. ÊÊ Konjuge asit baz çiftleri arasında bir hidrojen fark vardır. Bir hidrojen alarak veya vererek birbirlerine dönüşürler. HF + H2O H3O+ + F– NH3 + H2O NH4+ + OH– Asitlere karşı baz, bazlara karşı Asit 1 Baz 2 Asit 2 Baz 1 Baz 1 Asit 2 Asit 1 Baz 2 asit olarak davranan maddelere amfoter madde denir. HF ve F– konjuge asit baz çiftidir. NH3, NH4+ nın konjuge bazıdır. H3O+ ve H2O konjuge asit baz çiftidir. H2O, OH– nin konjuge asitidir. ÊÊ H2O, ilk tepkimede Brönsted asiti, diğerinde ise Brönsted bazı olarak davranmıştır. Bu şekilde hem asit hem de baz özelliği gösterebilen maddelere amfoter (amfiprotik) madde denir. UYGULAMA 1 UYGULAMA 2 Aşağıdaki tepkimelerde konjuge asit baz çiftlerini belirleyiniz. Aşağıda verilen Brönsted asitlerinin konjuge bazlarını yazınız. a) HCN(suda) + H2O(s) CN–(suda) + H3O+(suda) a) H2O b) H2SO4 c) HF b) HS–(suda) + H2O(s) H2S(suda) + OH–(suda) d) HClO4 e) H3O+ f) HCO3– Aşağıda verilen Brönsted bazlarının konjuge asitlerini yazınız. c) HOCl(suda) + OH–(suda) OCl–(suda) + H2O(s) a) H2O b) HSO3– c) CH3COO– d) CH3NH3+(suda) + H2O(s) CH3NH2(suda) + H3O+(suda) d) OH– e) NH3 f) NO2– Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 13

Asit Baz Dengesi ÖRNEK 13 ÖRNEK 14 H2CO3(suda) + H2O(s) HCO3–(suda) + H3O+(suda) H3PO4(suda) + NH3(suda) NH4+(suda) + H2PO4–(suda) 12 34 Tepkimesiyle ilgili, Yukarıda verilen Bronsted–Lowry asit-baz tepkimesine I. H2O, H+ iyonu vermiştir. göre hangi maddeler eşlenik asit-baz çiftidir? II. H2CO3 ile HCO3– konjuge asit – baz çiftidir. III. H2O ve HCO3– bazik özellik göstermiştir. A) 1 ve 2 B) 1 ve 3 C) 2 ve 3 yargılarından hangileri doğrudur? D) 1 ve 3 E) 3 ve 4 A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ D) II ve III E) I, II ve III ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ÖRNEK 15 ÖRNEK 16 ++ 1. H2SO4(suda) + H2O(s) HSO4–(suda) + H3O+(suda) 2. HSO4–(suda) + H2O(s) SO42–(suda) + H3O+(suda) H2O H2O H3O+ OH– Tepkimeleriyle ilgili, Yukarıda modellerle temsil edilen tepkime denklemine göre, I. H2O her iki tepkimede de baz özelliği göstermiştir. II. 2. tepkimede HSO4– ve SO42– konjuge asit baz çiftidir. I. Suyun otoiyonizasyon tepkimesidir. III. HSO4– amfoter özellik göstermiştir. II. H3O+, OH– nin konjuge asitidir. III. H2O hem asit hem de baz olarak davranmıştır. yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III yargılarından hangileri doğrudur? D) II ve III E) I, II ve III A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ 14 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 13 14 15 16 DCCE

Asit Baz Tanımları 1. Suda çözündüğünde ortamdaki H+ iyonu derişimini arttıran 4. Hidrojen sülfür (HS–) iyonu su içerisinde aşağıdaki tepkime- maddelere asit, OH– iyon derişimini arttıran maddelere ise baz denir. leri verebilir. Buna göre aşağıdaki maddelerden hangisinin sulu çö- Orbital Yayınları I. HS–(suda) + H2O(s) H2S(suda) + OH–(suda) zeltisinin özelliği yanlış verilmiştir? II. HS–(suda) + H2O(s) S2–(suda) + H3O+(suda) Bu denklemlere göre aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? Madde Sulu çözeltisinin özelliği A) I. denklemde HS– ve H2S konjuge asit baz çiftidir. A) H2SO4 Asit B) II. denklemde HS– asit olarak davranmıştır. B) KOH Baz C) H3PO4 Asit C) I. denklemde H2O baz, II. denklemde H2O asit olarak D) CH3COOH Baz davranmıştır. E) NH3 Baz D) HS– amfoter olarak davranmıştır. E) II. tepkimede H2O ve H3O+ konjuge asit baz çiftidir. ÖSYM SORUSU 2. Aşağıdaki maddelerden hangisi yapısında H atomu ol- 5. Lowry−Bronsted asit−baz tanımına göre, madığı halde suda çözündüğünde asit olarak davranır? A) CO2 B) Na2O C) CaO HSO4−(suda) + NH3(suda) NH4+(suda) + SO42−(suda) D) CaCO3 E) NaCl Orbital Yayınları tepkimesiyle ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) Tepkime bir asit−baz tepkimesidir. B) Tepkimede NH3 baz gibi davranır. C) Tepkimede HSO4− asit gibi davranır. D) NH4+, NH3 ün konjuge (eşlenik) bazıdır E) SO42−, HSO4− nin konjuge (eşlenik) bazıdır. 3. + + HCI H2O H3O+ CI– HCl bileşiğinin sudaki iyonlaşma denklemi yukarıda veril- ÖSYM SORUSU miştir. 6. Aşağıda verilen konjuge (eşlenik) asit−baz çiftlerinden Tepkimeyle ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? hangisi yanlıştır? A) HCl bileşiği suya, H+ iyonu vermiştir. B) Ortamda H2O molekülleri ile H3O+, Cl– ve OH– iyonları Orbital Yayınları Konjuge asit Konjuge baz bulunur. C) Cl– iyonları su molekülleri tarafından sarılmıştır. A) H2O OH− D) HCl ve Cl– konjuge asit baz çiftidir. B) NH3 NH4+ E) H+ suda serbest olarak bulunur. C) CH3COOH CH3COO− D) H3O+ E) H3PO4 H2O H2PO4− 123456 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 15 DAECDB



11. Sınıf 8. Modül İÇİNDEKİLER

A. ÇÖZÜNÜRLÜK DENGESİ 4 B. ÇÖZÜNÜRLÜK DENGESİNE 16 ETKİ EDEN FAKTÖRLER 1. Çözünme Olayı 4 16 2. Çözünürlük 5 1. Sıcaklığın Etkisi 3. Çözünürlük Dengesi 6 19 TEST 5 TEST 1 7 20 2. Ortak İyon Etkisi 21 4. Çözünürlük Çarpımı (Kçç) 8 Ortak İyon Hesaplamaları 24 TEST 2 12 TEST 6 25 26 TEST 3 13 TEST 7 27 28 FEN LİSESİ – Çökelme Hesaplamaları 14 TEST 8 29 30 TEST 4 15 TEST 9 TEST 10 TEST 11 TEST 12

Çözünürlük Dengesi 1. Çözünme Olayı PbI2 katısının suda çözünme denklemi ve zaman–derişim gra- Bir maddenin bir başka madde içerisinde gözle görülemeyecek kadar küçük tanecikler fiği aşağıdaki gibidir. halinde homojen olarak dağılmasıyla oluşan karışımlara çözelti, olaya da çözünme de- PbI2(k) Pb2+(suda) + 2I–(suda) nir. x M 2x M Bazı maddeler su içinde iyonlarına ayrışarak çözünürken bazı maddelerde moleküler hal- de çözünür. ÊÊ Şekerin suda çözünmesi moleküler çözünmeye örnek olarak gösterilebilir. Şeker molekül- leri, su molekülleri arasında homojen olarak dağılır. C6H12O6(k) C6H12O6(suda) ÊÊ Tuzlar, asitler ve bazlar suda iyonlaşarak çözünür. XaYb tuzu suda aşağıdaki şekilde iyon- Molar Derişim(M) [I–] 2x [Pb2+] larına ayrışarak çözünür. x XaYb(k) aXb+(suda) + bYa–(suda) Çözünürlük dengesi sorularını çözebilmek için tuzların su içindeki iyonlaşma denklemleri ya- t Zaman zılabilmelidir. NaCl(k) Na+(suda) + Cl–(suda) Al2S3(k) 2Al3+(suda) + 3S2–(suda) Mg(NO3)2(k) Mg2+(suda) + 2NO3–(suda) ÖRNEK 1 ÖRNEK 2 0,2 mol Na3PO4 tuzunun saf suda tamamen çözünmesi ile XaYb tuzunun suda çözün- Molar Derişim(m) [Ya–] hazırlanan 200 mL sulu çözelti ile ilgili, mesi sırasında zamanla 4.10-3 [Xb+] iyonların molar derişimleri 3.10-3 I. Homojen bir karışımdır. yandaki grafikteki gibi de- 2.10-3 Zaman II. 0,6 mol Na+ iyonu bulunur. ğişmektedir. 1.10-3 III. PO43– iyon derişimi 1 molardır. Buna göre verilen tuzun 0 yargılarından hangileri doğrudur? formülü aşağıdakilerden hangisi olabilir? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ A) KNO3 B) Na2S C) Mg(NO3)2 ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ D) Al2(SO4)3 E) Al(NO3)3 ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ 4 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 12 EC

Çözünürlük Dengesi Doymuş çözeltilerin 1 litresinde 2. Çözünürlük çözünmüş olan maddenin mol sa- yısı molar çözünürlüğünü verir. Belli bir sıcaklıkta belirli miktardaki çözücüde çözünebilen maksimum madde miktarına Hangi tuzun suda çok iyi çözünüp çözünürlük denir. hangisinin az çözündüğünü ezbere bilmeye gerek yoktur. Soru içeri- Molar çözünürlük: Herhangi bir maddenin belli bir sıcaklıkta 1 L çözelti içinde çözünebilen sinde hangi tuzun az çözündüğü maksimum mol sayısına molar çözünürlük denir. Molar çözünürlüğün birimi mol/L’dir. belirtilir. Bir tuzun çöktüğünden, Aşağıdaki tabloda bazı tuzların sudaki çözünürlükleri görülmektedir. bahsediliyorsa ya da Kçç si ve- rilmişse o tuz suda az çözünüyor İyon Çözünürlüğü çok Çözünürlüğü az demektir. 1A grubu katyonları Tüm bileşikler – Mağaralardaki sarkıt ve dikitler, çaydanlık ve su borularındaki tor- (Na+, K+, Rb+, Cs+, Fr+) Tüm bileşikler – tu kimyasal tepkime türlerinden NO3–, NH4+ 1A grubu bileşikleri Diğer metal bileşikleri biri olan çözünme–çökelme tepki- OH– , F– Diğer metal bileşikleri Pb, Ag ve Hg bileşikleri mesi sonucu oluşur. CI–, Br–, I– Diğer metal bileşikleri Ag, Pb ve 2A grubu bileşikleri SO24– 1A ve 2A grubu bileşikleri Diğer metal bileşikleri S2– Çözünme–çökelme tepkimesi: İki farklı tuzlu su çözeltisi birbiri ile karıştırıldığında çözeltide bulunan bazı iyonlar tepkimeye girerek suda az çözünen katı (çökelti veya çökelek) madde oluşturabilir. Bu tür tepkimelere çözünme–çökelme tepkimesi denir. Çözünme tepkimesi: NaCl(k) Na+(suda) + CI–(suda) Çözünme tepkimesi: AgNO3(k) Ag+(suda) + NO3–(suda) Çökelme tepkimesi: Ag+(suda) + CI–(suda) AgCl(k) Toplu tepkime: NaCl(suda) + AgNO3(suda) AgCl(k) + NaNO3(suda) ÖRNEK 3 ÖRNEK 4 I. Pamukkale travertenleri X2Y tuzu ile hazırlanan 100 mL doygun sulu çözeltide Y2– II. Mağaralarda bulunan sarkıt ve dikitler iyon derişimi 0,2 M olduğuna göre, III. Çaydanlıkların iç yüzeylerini kaplayan kireç tabakası I. Tuzun aynı sıcaklıktaki çözünürlüğü 0,2 mol/L’dir. Yukarıda verilenlerden hangileri çözünme çökelme tepki- II. X+ iyon derişimi 0,4 M’dır. meleri sonucunda oluşmuştur? III. 200 mL çözeltide en fazla 0,04 mol X2Y tuzu çözünür. A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II yargılarından hangileri doğrudur? D) I ve III E) I, II ve III A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ D) II ve III E) I, II ve III ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ 34 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 5 EE

Çözünürlük Dengesi 3. Çözünürlük Dengesi Ag+ CI– Saf sudaki çözünürlüğü az olan katı bir maddenin, suda çözünmesi sırasında çözünme AgCI(katı) Dibinde katısı bulunan hızının çökelme hızına eşit olduğu anda kurulan dengeye çözünme–çökelme dengesi denir. doygun çözelti ÊÊ Bir miktar suya azar azar AgCI katısı ilave edildiğinde önce eklenen AgCI nin suda çözün- düğü gözlenir. ÊÊ Bir süre sonra çözelti doygunluk noktasına ulaştığında eklenen AgCI katı halde dibe çö- ker. Bu çözelti dibinde katısı bulunan doygun bir çözeltidir. ÊÊ Dibinde katısı bulunan doygun bir çözeltide çözünme olayı tamamen durmuş değildir. Kabın dibinde bulunan AgCI katısı iyonlaşarak çözeltiye geçerken, çözeltideki Ag+ ve CI– iyonları da birleşerek katıya dönüşmektedir. Bu iki olayın hızları birbirine eşit olduğunda sistem dengeye ulaşır. Yani t anında denge kurulduğunda çözeltideki çözünme ve çökelme hızları birbirine eşit olur. Hız Derişim Çözünme hızı [Ag+] ve[CI–] Çökelme hızı Zaman(s) t Zaman(s) Eğer bir çözünme olayında mak- t simum düzensizlik ve minimum enerji eğilimleri ürünler yönünde Çözünme: AgCl(k) Ag+(suda) + Cl–(suda) ise o maddenin çözünürlüğü yük- Çökelme: sektir. Çözünme–çökelme: Ag+(suda) + Cl–(suda) AgCl (k) AgCl(k) + ısı Ag+(suda) + Cl–(suda) Maksimum düzensizlik Minimum enerji ÖRNEK 5 ÖRNEK 6 SrCO3(k) Sr2+(suda) + CO32–(suda) X tuzunun oda sıcaklığındaki çözünürlüğü 0,05 mol/L’dir. Dengede olan yukarıdaki tepkime ile ilgili, Buna göre, I. 0,01 mol X tuzu ile hazırlanmış 1L sulu çözelti I. İleri yöndeki tepkime hızı, geri yöndeki tepkime hızından II. 0,05 mol X tuzu ile hazırlanmış 1L sulu çözelti büyüktür. III. 0,07 mol X tuzu ile hazırlanmış 1L sulu çözelti II. Çözünme ve çökelme durmuştur. çözeltilerinden hangilerinde çözünme–çökelme dengesi III. Sr2+ ve CO32– iyon derişimleri sabittir. kurulabilir? yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III D) II ve III E) I, II ve III ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ 6 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 56 BB

Çözünürlük ve Çözünürlük Dengesi 1. Katısıyla dengede bulunan bir tuz çözeltisine sabit sıcaklık- 4. Oda sıcaklığında bir miktar saf suya 40 mg Ag2S tuzu ek- ta bir miktar su ekleniyor. lemiştir. Eklenen Ag2S tuzunun 0,1 mg’ı çözünmüş, geriye kalan kısım ise dibe çökmüştür. Dipteki katının bir kısmı çözünmeden kaldığına göre, I. İyonların mol sayısı Buna göre; II. İyonların derişimi I II. Tuzun molar çözünürlüğü Orbital Yayınları I. Ag2S tuzu suda az çözünen bir tuzdur. II. Aşırı doymuş çözelti oluşmuştur. niceliklerinden hangilerinde artış olur? I II. Ag2S tuzunun suda çözünme denklemi, A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II Ag2S(k) Ag+(suda) + 2S2–(suda) şeklindedir. D) II ve III E) I, II ve III yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III 2. PbI2(k) + ısı Pb2+(suda) + 2I–(suda) PbI2 katısı saf suda yukarıdaki denkleme göre çözünerek 5. 100 litre suda en fazla 7,8 gram CaF2 çözünebildiğine dengeye ulaşmaktadır. göre CaF2 tuzunun molar çözünürlüğü kaç mol/L’ dir? (CaF2: 78 g/mol) Buna göre bu olayla ilgili, I. Maksimum düzensizlik reaktifler yönündedir. A) 1.10–3 B) 1.10–4 C) 2.10–3 II. Oluşan çözelti doygundur. Orbital Yayınları D) 2.10–4 E) 5.10–3 III. Heterojen fiziksel bir dengedir. yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III 6. Aşağıda verilen kapta katısıyla dengede olan XY tuzu çö- zeltisi bulunmaktadır. X+ Y– 3. Sabit sıcaklıkta bir tuzun sulu çözeltisinde çözünme– Orbital Yayınları Kaba sabit sıcaklıkta katıyı tamamen çözmeye yetecek çökelme dengesinin kurulabilmesi için, olandan daha fazla saf su ekleniyor. I. Çözünme hızı çökelme hızına eşit olmalıdır. Buna göre, II. Kabın dibinde çözünen tuzun katısı bulunmalıdır. I. Çözeltide çözünme–çökelme dengesi yeniden kurulur. III. Maksimum düzensizlik ve minimum enerji eğilimleri zıt II. İyon derişimleri azalır. I II. Tuzun çözünürlüğü değişmez. yönlü olmalıdır. şartlarından hangileri sağlanmalıdır? yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III D) II ve III E) I, II ve III 123456 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 7 ADE A AD

Çözünürlük Dengesi 4. Çözünürlük Çarpımı (Kçç) Saf katıların derişimleri sabit ol- duğundan denge bağıntısında yer Suda az çözünen iyonik katıların doygun çözeltilerindeki iyon derişimlerinin çarpımına almazlar. çözünürlük çarpımı denir. Çözünürlük çarpımı Kçç yalnız sı- caklıkla değişir. ÊÊ Çözünürlük çarpımı bir denge sabitidir ve Kçç ile gösterilir. ÊÊ Çözünürlük çarpımı, iyonik katı ve çözünmüş iyonlar arasındaki dengeyi ifade eder. Çözünürlük çarpımı az çözünen ÊÊ Çözünürlük çarpımı doymuş çözeltideki iyonların molar derişimlerinin çarpımına eşittir. iyonik katılar için kullanılır. Moleküler olarak çözünen katıların Denge bağıntısında olduğu gibi iyonların önündeki katsayılar iyon derişimleri üzerine kat- çözünürlük çarpımları yoktur. sayı olarak yazılır. Suda çok çözünen tuzların Kçç de- ğerleri verilmez. ÊÊ XaYb tuzunun çözünme denklemi ve çözünürlük çarpımı (Kçç) aşağıdaki gibidir. XaYb(k) aXb+(suda) + bYa–(suda) Kçç = [Xb+]a.[Ya–]b AgCI(k) Ag+(suda) + CI–(suda) Kçç = [Ag+].[CI–] –ç M Kçç = ç.ç = ç2 +ç M +ç M Çözünürlük: ç M Ca3(PO4)2(k) 3Ca2+(suda) + 2PO43–(suda) Kçç=[Ca2+]3.[PO43–]2 –ç M +3ç M +2ç M Kçç=(3ç)3.(2ç)2 =108ç5 Çözünürlük: ç M Çözünürlük çarpımının sayısal değeri ne kadar küçükse iyonik bileşiğin sudaki çözünür- lüğü de o kadar azdır. Çözünürlük çarpımı büyük olan tuzun çözünürlüğü fazladır. İyonik bir katının çözünürlüğü biliniyorsa çözünürlük çarpımı, çözünürlük çarpımı biliniyor- sa çözünürlüğü Kçç bağıntısı kullanılarak hesaplanabilir. UYGULAMA 1 Aşağıda verilen tuzların sudaki iyonlaşma denklemlerini ve Kçç ifadelerini yazınız. a) BaCO3(k) e) AlPO4(k) Kçç = Kçç = b) Cr(OH)3(k) f) Ag2Cr2O7(k) Kçç = Kçç = c) Na2S(k) g) Fe2S3(k) Kçç = Kçç = d) Fe3(PO4)2(k) h) Ce(IO4)2(k) Kçç = Kçç = 8 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri

Çözünürlük Dengesi ÖRNEK 7 ÖRNEK 8 Aşağıdaki tuzlardan hangisinin çözünürlük çarpımı ifadesi Suda az çözünen bir tuza ait çözünürlük çarpımı, (Kçç) yanlış verilmiştir? Kçç = [X3+]2.[Y2–]3 Tuz Kçç bağıntısı şeklinde olduğuna göre, A) AgBr [Ag+].[Br–] B) SrCl2 I. Tuzun formülü X2Y3 tür. C) K2Cr2O7 [Sr2+].[Cl–]2 D) Cu2CrO4 [K+]2.[Cr2O72–] II. Tuzun çözünme–çökelme tepkimesi, E) CaCO3 [Cu+]4.[CrO–]2 [Ca2+].[CO32–] X2Y3(k) 2X3+(suda) + 3Y2–(suda) şeklindedir. III. Doygun çözeltisinde X3+ derişimi Y2– derişimine eşittir. yargılarından hangileri yanlıştır? ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ D) II ve III E) I, II ve III ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ÖRNEK 9 ÖRNEK 10 Zn(OH)2 katısının doygun çözeltisindeki OH– iyonları derişimi Sabit sıcaklıkta hazırlanmış 100 mL doygun AB3 çözeltisinde 2.10–6 mol/L dir. Buna göre, Zn(OH)2 katısının çözünürlük 1.10–4 mol çözülmüş AB3 tuzu bulunmaktadır. Buna göre aynı çarpımı (Kçç) kaçtır? sıcaklıkta AB3 katısının çözünürlük çarpımı (Kçç) kaçtır? A) 1.10–6 B) 4.10–6 C) 1.10–18 A) 3,2.10–9 B) 3,2.10–11 C) 2,7.10–9 D) 4.10–18 E) 8.10–18 D) 2,7.10–11 E) 1,2.10–12 ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ 7 8 9 10 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 9 DBDD

Çözünürlük Dengesi ÖRNEK 11 ÖRNEK 12 PbF2 katısının 40 ºC’de saf sudaki çözünürlüğü 2.10–3 mo- Molar Derişim (M) lardır. 4.10-6 [Yn–] Buna göre PbF2 katısının çözünürlük çarpımı (Kçç) kaçtır? A) 2.10–3 B) 2.10–6 C) 4.10–6 2.10-6 [Xm+] D) 3,2.10–8 E) 3,2.10–12 ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ t Zaman ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ İyonik bir katının sabit sıcaklıkta suda çözünürken ortama ver- ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ diği iyonların derişimi grafikteki gibi değişmektedir. ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ Buna göre katının çözünürlük çarpımı (Kçç) kaçtır? ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ A) 3,2.10–12 B) 3,2.10–17 C) 8.10–12 ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ D) 8.10–17 E) 1,6.10–12 ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ÖRNEK 13 ÖRNEK 14 BaSO4 tuzunun saf sudaki çözünürlüğü 4,66.10–2 g/L’dir. Doymuş Mg3(PO4)2 çözeltisinde Mg2+ iyonlarının derişimi 3.10–6 M olduğuna göre, Buna göre aynı sıcaklıkta BaSO4 tuzunun çözünürlük çar- pımı (Kçç) kaçtır? (BaSO4: 233 g/mol) I. PO43– derişimi 2.10–6M’dır. II. Mg3(PO4)2 tuzunun molar çözünürlüğü 1.10–6 M’dır. A) 1.10–8 B) 2.10–8 C) 4.10–8 III. Mg3(PO4)2 tuzu için Kçç=108.10–30’dur. D) 2.10–12 E) 4.10–12 yargılarından hangileri doğrudur? ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ D) II ve III E) I, II ve III ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ 10 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 11 12 13 14 DBCE