TYT ORBİTAL DERS ANLATIM MODÜLLERİ

Karışımlar 2. Zayıf Etkileşimler ve Çözünme Maddelerin birbiri içinde çözünmesi için benzer molekül içi kuvvetler içermesi gerekir. Polar maddelere, RR HX'li bileşikler (HCI, HBr ...) ÊÊ Polar maddeler polar çözücülerde, apolar maddeler apolar çözücülerde iyi çözünürler. RR Yapısında üç tür atom bu- Yani \"Benzer, benzeri çözer\". lunduran bileşikler (CH3OH, C6H12O) ➽ Polar moleküller su içerisinde çözünürken dipol−dipol etkileşimleri oluşur. RR Merkez atomunun üzerinde ortaklanmamış elektron içe- ÊÊ HCl, HBr, CH3Cl, H2SO4 gibi bileşikler suyla dipol−dipol etkileşimi oluşturarak çözünürler. ren bileşikler (H2O, NH3 ...) ➽ Bileşiğin yapısında F, O veya N atomu varsa bu tür bileşikler suyla hidrojen bağları oluş- örnek verilebilir. turarak çözünür. Apolar maddelere, RR X2'li moleküller (H2, CI2, ÊÊ C2H5OH (etil alkol), CH3OH (metil alkol), C6H12O6 (glikoz), NH3 (amonyak), (CH3)2O Br2...) (dimetil eter) ve CH3COOH (asetik asit) gibi bileşikler suyla hidrojen bağı oluşturarak RR BeX2'li bileşikler (BeH2, çözünürler. BeCI2...) ➽ Apolar moleküller apolar molekül içerisinde çözünürken indüklenmiş dipol−indüklenmiş RR CX4'lü bileşikler (CH4, dipol (London) etkileşimleri geçerlidir. CCI4...) RR Merkez atomunun üzerinde ÊÊ CCl4 ile C3H8, CO2 ile C6H6 bir biri içerisinde London kuvveti oluşturarak çözünürler. ortaklanmamış elektron ➽➽ İyonik bağlı bileşikler polar molekül içerisinde çözünürken iyon−dipol etkileşimi geçerlidir. içermeyen bileşikler (CO2, BH3, CI4...) ÊÊ NaCl, MgBr2, K2SO4 gibi bileşikler suyla iyon−dipol etkileşimi oluşturarak çözünürler. örnek verilebilir. Çözücü ve çözünen tanecikleri arasındaki etkileşimler aşağıdaki gibi özetlenebilir. Çözünen Çözücü Etkileşim Türü Apolar (I2) London kuvvetleri Polar (HI) Apolar (CCl4) Dipol−dipol etkileşimleri İyon (KNO3) Polar (H2O) İyon−dipol etkileşimleri Polar (H2O) ÖRNEK 15 ÖRNEK 16 I. HCOOH−H2O Glikoz (C6H12O6) katısının, II. Br2−CCl4 I. CCl4 III. NaCl−H2O II. C2H5OH III. H2O Yukarıda verilen madde çiftlerinden hangilerinin birbirini içerisinde çözünmesi beklenir? yukarıdaki maddelerden hangilerinde çözünmesi beklenmez? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve III A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III D) I ve III E) II ve III ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ 12 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 15 16 EA

Karışımlar ÖRNEK 17 ÖRNEK 18 Çözücü Çözünen Etkileşim Kuvvetleri NaCl tuzunun suda çözünmesiyle ilgili, HF Hidrojen bağları I. Na+ iyonu ile suyun kısmi negatif ucu etkileşir. I. H2O CH4 Hidrojen bağları II. CCl4 NaCl II. Oluşan karışım iki fazlıdır. III. H2O Dipol−dipol etkileşimleri III. Na+ ve Cl− iyonları ile su arasında iyon−dipol etkileşimleri Yukarıdaki çözücü − çözünen çiftlerinin karşısında belirti- oluşur. len etkileşim kuvvetlerinden hangileri yanlıştır? yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III D) I ve III E) I, II ve III ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ÖRNEK 19 ÖRNEK 20 I. H2O − NH3 X, Y ve Z sıvılarıyla ilgili; II. CCl4 − I2 III. NaCl − H2O  Oda koşullarında özkütleleri arasındaki dx > dy > dz ilişki- si vardır. Yukarıda verilen madde çiftleri ile ilgili aşağıdaki ifadeler- den hangisi yanlıştır?  X ve Y sıvısı polar, Z apolardır. A) I. karışımda H2O ve NH3 molekülleri arasında hidrojen Buna göre; X, Y ve Z sıvılarıyla hazırlanan bir karışımın bağı kurulur. deney tüpündeki görünümü aşağıdakilerden hangisindeki gibi olabilir? B) II. karışım süspansiyondur. A) B) C) C) II. karışımda London kuvvetleri baskın etkileşim türüdür. ZX D) III. karışımda solvatasyon gerçekleşir. Y YZ E) III nolu karışım elektrolittir. X Z X-Y D) E) ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ X-Y X-Z ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ZY ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ 17 18 19 20 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 13 DDCB

Çözünme Olgusu 1. 4. Çözücü Çözünen Madde CI I. H2O KBr a II. CCI4 BH3 III. H2O NaCI Orbital Yayınları Yukarıda H2O − CH3Cl karışımının moleküler düzeyde etki- Yukarıda verilen maddeler ve çözücüleri arasında ger- leşimleri gösterilmiştir. çekleşen çözünme olaylarından hangileri hidratasyon olarak adlandırılabilir? Buna göre, A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II I. a, dipol−dipol etkileşimidir. II. Kloroform (CH3Cl) sıvısının suda çözünmesi beklenmez. D) I ve III E) I, II ve III III. Karışım elektrolit özellik gösterir. yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III 2. Çözünme olayı ile ilgili Orbital Yayınları 5. I. KCl(k) I. İyonik bağlı bileşikler suda iyonlaşarak çözünür. II. HCl(g) II. Kovalent bağlı bileşiklerin tamamı suda moleküler olarak III. C6H6(s) çözünür. Yukarıdaki maddelerden hangileri suyla (H2O) dipol−in- III. Polar çözücüler, polar maddeleri daha iyi çözer. yargılarından hangileri doğrudur? düklenmiş dipol etkileşimi oluşturur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve III E) II ve III A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III 3. X, Y ve Z sıvıları karıştırılıp bir süre bekletildiğinde şekildeki durum oluşmaktadır. Buna göre; 6. Madde Çözücü I. NaCl I. X sıvısı polar ise Y apolardır. Y II. C6H6 X+Z I2 CCl4 II. Kaptaki karışım emülsiyon olarak III. C10H8 C6H14 adlandırılır. III. X ve Z sıvıları homojen karışım Orbital Yayınları Yukarıdaki maddelerden hangilerinin karşısında belirti- oluşturur. len çözücüde çözünmesi beklenmez? yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız II B) I ve II C) I ve III A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III D) II ve III E) I, II ve III 14 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 123456 ADEDCA

Çözünme Olgusu 1. 4. Sabit sıcaklıkta LiCI tuzu saf su içine atıldığında, A(s) I. Li+ iyonu ile su arasında iyon − dipol çekim kuvvetleri oluşur. B(s) II. Kristalden uzaklaşan iyonlar su tarafından hidratize olurlar. A ve B sıvıları bir kapta karıştırıldığında oluşan görünüm Orbital Yayınları I II. Li+ ve Cl− iyonları su molekülleri tarafından sarılır. yukarıdaki gibidir. ifadelerinden hangileri doğrudur? Buna göre, A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II I. H2O C2H5OH II. CH3COOH H2O D) II ve III E) I, II ve III I II. C6H14 H2O A ve B sıvıları yukarıdaki madde çiftlerinden hangileri olabilir? A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III ÖSYM SORUSU 2. I. Çaya şeker eklenmesi Orbital Yayınları 5. Sıvı halde bulunan aşağıdaki maddelerden üç ayrı kapta II. Boya lekelerinin tiner ile çıkarılması 100'er mL yer almaktadır. III. Oda sıcaklığındaki suya buz eklenmesi I. kap: C2H5OH (etanol) Yukarıda verilen olaylardan hangilerinde çözünme ger- çekleşir? II. kap: CCI4 (karbon tetraklorür) A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III III. kap: C6H14 (heksan) D) I ve II E) II ve III Daha sonra her bir kaba aynı koşullarda 100'er mL saf su ilave edilmiştir. Buna göre kaplardan hangilerinde homojen bir karışım oluşur? (Su ve etanol polar, korbon tetraklorür ve heksan apolar moleküllerdir.) A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) II ve III 3. Aşağıdaki karışımlardan hangisinin karşısında, bileşen- ler arasındaki etkileşim türü yanlış verilmiştir? Karışım Etkileşim Türü A) NH3 HF Hidrojen bağı B) CCI4 C6H14 London kuvvetleri C) NaCI CBr4 İyon − dipol Orbital Yayınları 6. Aşağıdaki maddelerden hangisinin suda çözünmesi beklenmez? D) CH3OH H2O Hidrojen bağı A) KBr B) Br2 C) HCI E) HCI H2S Dipol − dipol D) NH3 E) CH3OH 123456 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 15 BDCE AB



rstmrdm−140921−2B Orbital ÖNSÖZ Ders Anlatım Modülleri Saygıdeğer Öğretmen Arkadaşlarımız ve Sevgili Öğrencilerimiz, TYT Asitler, Bazlar ve Tuzlar Öğrenme, kişinin yaşantıları sonucu davranışlarında meydana gelen değişmelerin kendisidir. Kimya dersinin severek çalışılması ve kalıcı öğrenilmesinin sağlanması Modülü için gerekli yaşantıyı oluşturan baş elementler; şüphesiz siz değerli öğretmenler- imiz ve öğrencilerimizsiniz. Orbital Yayınları olarak başlıca hedefimiz gereken bu Editör yaşantıyı sizler için sunmak, öğretmen ve öğrenci arasındaki bilgi aktarımını daha Doç. Dr. Serkan YAVUZ verimli ve pratik hale getirmektir. Bu amaç doğrultusunda hazırlamış olduğumuz Orbital Ders Anlatım Modülleri’ni, öğretmen ve öğrenci arasındaki birleştirici hal- ISBN ka olarak, öğrenme zincirinin bir parçası olmasını umut ederek sizlerin beğenisine 978-605-06549-2-9 sunuyoruz. Kapak Tasarımı Orbital Ders Anlatım Modülleri; Orbital Yayınları Grafik Birimi (RE) • MEB Talim Terbiye Kurulu’nun yayımladığı güncel Kimya öğretim programın- Dizgi − Mizanpaj da yer alan kazanımlar dikkate alınarak hazırlanmıştır. Orbital Yayınları Dizgi Birimi (RE) • Hücreleme yöntemi ile başlıklara ayrılmış ve her bir bölüm hem yüz yüze hem Basım Yeri de uzaktan eğitimde sınıf içi işleyişe uygun şekilde planlanmıştır. ???????? (0312) ??? ?? ?? • Konu anlatımları gereksiz ayrıntılardan arındırılarak konunun özünü kavrata- cak bilgilerden oluşturulmuştur. Konu içerisinde ayrıca dikkat edilmesi gere- Bu kitap, 5846 sayılı yasanın hükümlerine göre; ken noktalar, sayfaların kenarında pratik notlar halinde verilmiştir. Böylece tamamının/bir kısmının elektronik, mekanik önemli yerlerin dikkat çekmesi ve akılda kalıcılığının artırılması amaçlanmıştır. ya da her hangi bir kayıt sistemi ile çoğaltılmaz, • Sayfa sonlarına, konunun kavranmasına katkı sağlayacak örnek sorular yer- yayımlanamaz ve depolanamaz. leştirilmiştir. Konu anlatımları ve ardından gelen bu örnek sorular öğrenmeyi ve akılda tutmayı kolaylaştıran bir sistematik ile hazırlanmıştır. Her hakkı saklıdır ve Orbital Yayınlarına aittir. • Bir bütünlük oluşturan konu kümelerinin ardından, hem sınıf içi uygulama- Orbital Yayınları ya hem de ödevlendirmeye uygun kazanım testleri yer almaktadır. Böylece öğrencilerin kazanımlara dair yanlış veya eksik öğrenmelerinin süreç başında ortaya çıkarılıp giderilmesi amaçlanmıştır. • Modüllerin sonunda tüm alt bölümleri içeren yeterli miktarda ünite testi bulunmaktadır. Bu testlerde öğrencilerin konu ile ilgili karşılaşılabileceği her türlü bilgi, işlem ve yorum temelli sorulara yer verilmiştir. Böylece konunun tamamına yönelik tekrar ve ölçme yapılmasına olanak sağlanmıştır. Orbital Ders Anlatım Modülleri ile öğretmenlerimiz için Kimya dersini anlatmanın, öğrencilerimiz için ise dersi takip etmenin ve konuları anlamanın kolaylaşacağını ümit ediyoruz. Orbital Yayınları olarak hazırladığımız bu kaynağın; öğrencilerimizin Kimya dersine olan ilgisini arttıracağına inanıyoruz. Kimya’yı severek çalışmanız ve kolaylıkla öğrenmeniz dileğiyle. Orbital Yayınları

TYT 10. Modül İÇİNDEKİLER

A. ASİT VE BAZLARIN GENEL ÖZELLİKLERİ 4 TEST 10 29 TEST 11 30 1. Asitlerin Genel Özellikleri 4 C. HAYATIMIZDA ASİT VE BAZLAR 32 2. Bazların Genel Özellikleri 5 1. Asit ve Bazların Fayda ve Zararları 32 2. Asit Yağmurları 33 TEST 1 6 3. Asitlerin Aşındırıcı Etkileri 34 3. Suyun İyonlaşması ve pH Kavramı 8 TEST 12 35 4. İndikatörler (Belirteçler) 10 D. TUZLAR 36 TEST 2 12 1. Tuzların Genel Özellikleri 36 2. Tuzların Sınıflandırılması 36 TEST 3 13 TEST 13 40 5. Moleküler Düzeyde Asitlik-Bazlık 14 TEST 14 41 TEST 15 42 TEST 4 15 TEST 16 43 TEST 17 44 TEST 5 17 TEST 18 45 TEST 19 46 TEST 6 18 TEST 20 47 TEST 21 48 TEST 7 19 B. ASİT VE BAZLARIN TEPKİMELERİ 20 1. Nötralleşme Tepkimeleri 20 2. Kuvvetli Asitle Kuvvetli Bazın Titrasyonu 22 TEST 8 24 TEST 9 25 3. Asit ve Bazların Metallerle Tepkimeleri 26

Asitler, Bazlar ve Tuzlar 1. Asitlerin Genel Özellikleri H+ iyonları su çerisinde H3O+ ➽➽ Arrhenius'a göre; suda çözündüğünde ortama H+ iyonu veren maddelere asit denir. (hidronyum) şeklinde bulunur. HCI(g) + H2O(s) H+(suda) + CI–(suda) Asitlerin iyonlaşma tepkimeleri HCl(g) + H2O(s) H3O+(suda) + Cl–(suda) hem H+ hem de H3O+ iyonu ve- H2SO4(suda) + H2O(s) recek şekilde yazılabilir. CH3COOH(suda) + H2O(s) H3O+(suda) + HSO4–(suda) CH3COO–(suda) + H3O+(suda) ÊÊ Tatları ekşidir. Sirke de asetik asit, limonda sitrik asit bulunduğu için tatları ekşidir. HİDROKLORİK ASİT ÊÊ Asitler aşındırıcı özelliğe sahiptir. Ciltle temas ettiklerinde yakıcı etki gösterirler. ÊÊ 25ºC'deki sulu çözeltilerinin pH değerleri 7'den küçüktür. H�drojen �yonları Klorür �yonları ÊÊ İndikatör (ayıraç) özelliğindeki maddelerin rengini değiştirirler. Örneğin; mavi turnusol ka- Su ğıdının rengini kırmızıya çevirirler. ASİT ÊÊ Asitler suda iyonlaşarak çözünürler. ÊÊ Suda tamamen iyonlaşan asitlere, kuvvetli asitler denir. HCI, HI, HNO3, HCIO4 ve H2SO4 kuvvetli asitlere örnek verilebilir. ÊÊ Suda kısmen iyonlaşan asitlere, zayıf asitler denir. HF, H3PO4, CH3COOH ve HCN zayıf asitlere örnek verilebilir. ÊÊ Kuvvetli asitlerin sulu çözeltileri elektrik akımını iyi iletir, zayıf asitlerin sulu çözeltileri elektrik akımını az iletir. ÊÊ Bazlarla tepkimeye girerek tuz oluştururlar. ÊÊ Karbonatlı bileşikler ile tepkimeye girerek tuz, su ve CO2 gazı açığa çıkarırlar. ÖRNEK 1 ÖRNEK 2 Aşağıda iyonlaşma tepkimeleri verilen maddelerden han- Asitlerle ilgili, I. Meyvelere ekşi tadını verir. gisi asit değildir? II. Sulu çözeltileri elektrik akımını iletir. III. Turnusol kağıdının rengini kırmızıya çevirirler. A) HCl(g) + H2O(s) H3O+(suda) + Cl–(suda) B) NH3(suda) + H2O(s) NH4+(suda) + OH–(suda) C) HCOOH(suda) + H2O(s) H3O+ + HCOO–(suda) yargılarından hangileri doğrudur? D) HBr(g) + H2O(s) H3O+(suda) + Br–(suda) A) Yalnız I C) Yalnız III C) I ve II E) HCN(suda) H+(suda) + CN–(suda) D) II ve III E) I, II ve III ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ 4 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 12 BE

Asitler, Bazlar ve Tuzlar 2. Bazların Genel Özellikleri ➽➽ Arrhenius'a göre; suda çözündüğünde ortama OH– (hidroksit) iyonu veren maddelere baz denir. NaOH(k) + H2O(s) Na+(suda) + OH–(suda) Ba(OH)2(k) + H2O(s) Ba2+(suda) + 2OH–(suda) NH4+ (suda) + OH–(suda) NH3(g) + H2O(s) SODYUM HİDROKSİT ÊÊ Tatları acıdır ve cilde kayganlık hissi verirler. ÊÊ Sulu çözeltileri elektrik akımını iletir. H�droks�t �yonları Sodyum �yonları ÊÊ 25ºC'deki sulu çözeltilerinin pH değerleri 7’den büyüktür. ÊÊ İndikatör (ayıraç) özelliğindeki maddelerin rengini değiştirirler. Örneğin; kırmızı turnusol Su kağıdının rengini maviye çevirirler. BAZ ÊÊ Bazlar suda iyonlaşarak çözünürler. ÊÊ Suda tamamen iyonlaşan bazlara, kuvvetli bazlar denir. 1A grubu metal hidroksitlerinin tamamı kuvvetli bazdır. LiOH, NaOH, KOH gibi. ÊÊ Suda tamamen iyonlaşamayan bazlara zayıf bazlar denir. AgOH, NH3, Fe(OH)3 gibi. ÊÊ Asitlerle tepkimeye girerek tuz oluştururlar. ÖRNEK 3 ÖRNEK 4 KOH(k) + su K+(suda) + OH–(suda) I. Turnusol kağıdının rengini değiştirme II. Sulu çözeltilerinin elektrik akımını iletmesi Yukarıda potas kostiğin(KOH) suda iyonlaşma denklemi veril- III. Cilde kayganlık hissi verme miştir. Buna göre potas kostik ile ilgili, Yukarıda verilen özelliklerden hangileri asitler ve bazlar I. Ele kayganlık hissi verir. için ortaktır? II. Asitlerle tepkimesi sonucu tuz oluşturur. III. Mavi turnusol kağıdını kırmızıya çevirir. A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II yargılarından hangileri doğrudur? D) I ve III E) I, II ve III A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ D) I ve III E) I, II ve III ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ 34 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 5 CC

Asit ve Bazların Genel Özellikleri 1. I. Oda sıcaklığında pH değerinin 7’den büyük olması Orbital Yayınları 4. Turnusol boyası içeren mavi renkli bir çözeltiye; II. Sulu çözeltisinde OH– iyonları içermesi I. İyon derişimi [OH–] < [H3O+] şeklinde olan III. Sulu çözeltisinde iyon derişimleri [OH–] > [H3O+] şeklin- II. 25ºC’de pH değeri 7’den küçük olan de olması I II. Tadı ekşi olan IV. Elektrolit olması çözeltilerinden hangileri ayrı ayrı eklenirse çözeltinin Yukarıda verilen özelliklerden hangileri bir çözeltinin ba- renginde değişiklik olabilir? zik özellik gösterdiğini her zaman tek başına kanıtlar? A) Yalnız II B) I ve II C) I ve III A) Yalnız III B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III D) III ve IV E) I, III ve IV 2. Bir X çözeltisiyle ilgili aşağıdaki bilgiler verilmektedir. Orbital Yayınları 5. I. C6H12O6  Elektrik akımını iletir. II. CH3COOH  H+ iyon sayısı OH– iyon sayısından fazladır. III. Mg(OH)2 I V. CH3OH Buna göre bu X çözeltisiyle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? Yukarıda verilen maddelerden hangilerinin sulu çözelti- sinde H3O+ iyon sayısı OH– iyon sayısına eşit değildir? A) Kırmızı turnusol kağıdında renk değişikliğine neden olmaz. A) I ve II B) I ve III C) II ve III B) Tadı ekşidir. D) II ve IV E) I, II, III ve IV C) Karbonatlı bileşiklerle tepkimeye girerek CO2 gazı oluşturur. D) Oda sıcaklığındaki pH değeri 7’den küçüktür. E) Cilde kayganlık hissi verir. 3. I. CH3COOH Orbital Yayınları 6) Aşağıda verilen özelliklerden hangileri bir çözeltinin II. CH4 asit çözeltisi olduğunu tek başına kanıtlayamaz? I II. NaOH A) Çözeltinin oda sıcaklığında pH değerinin 7’den küçük Yukarıda verilen maddelerden hangileri karbonatlı bile- olması şiklerle CO2 gazı açığa çıkarır? B) Çözeltideki H+ iyon derişiminin OH– iyon derişiminden A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III büyük olması D) II ve III E) I, II ve III C) Karbonatlı bileşiklerle CO2 gazı açığa çıkarması D) Çözünen maddenin saf suda % 100 oranında iyonlaşması E) Bazlarla nötralleşme tepkimesi vermesi 6 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 123456 CE AECD

Asitler, Bazlar ve Tuzlar 3. Suyun İyonlaşması ve pH Kavramı Saf suyun az da olsa iyonlaştığı bilinmektedir. H2O(s) H+(suda) + OH–(suda) Suyun iyonlaşma denklemi: ➽➽ 25ºC’de saf suda H+ iyonları ile OH– iyonlarının derişimleri (mol sayıları) birbirine eşittir. Asit çözeltilerine su eklenirse pH artar, baz çözeltilerine su eklenir- Bu nedenle saf su ne asidik ne de bazik özellik gösterir. Saf su nötrdür. se pH azalır. ÊÊ Tüm sulu çözeltilerde, H+ veya OH– iyonları çözünen maddeden gelebileceği gibi suyun iyonlaşmasından da gelir. ÊÊ Asidik çözeltilerde H+ yanında sudan gelen OH– de bulunur. Bazik çözeltilerde ise OH– yanında sudan gelen H+ da bulunur. ÊÊ Tüm sulu çözeltilerde, H+ veya OH– iyonları çözünen maddeden gelebileceği gibi suyun iyonlaşmasından da gelir. ➽➽N ötr çözeltilerde 25ºC'de pH 7'dir. ➽➽ Maddelerin asit, baz ya da nötr olduğunu belirtmek için pH ölçeği kullanılır. ➽➽ Seyreltik çözeltilerde pH, 0 ile 14 arasında değerler alır. pH = 7 ise nötr, pH < 7 ise asidik, pH > 7 ise bazik pH ölçeğ� As�d�k Nötr Baz�k ÖRNEK 5 ÖRNEK 6 Oda koşullarında pH değeri 7'den küçük olan çözeltiler ile ilgili aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır? Kezzap (HNO3) ile tepkimeye girerek tuz oluşturan bir mad- A) Asidik özellik gösterir. denin pH değeri aşağıdakilerden hangisi olamaz? B) Bazlarla tepkimeye girerek tuz oluştururlar. C) Ciltle temas ettiğinde yakıcı etki gösterir. A) 1 B) 8 C) 11 D) Karbonatlı bileşiklerle tepkime verir. E) Mavi turnusol kağıdına etki etmez. D) 12 E) 13 ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ 8 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ 56 EA

Asitler, Bazlar ve Tuzlar Günlük hayatta kullanılan bazı maddelerin pH değeri aşağıdaki gibidir. [H3O+] (mol/L) pH ÖLÇEĞİ P�l As�d�k M�de As�d� 10–7 Nötr L�mon Baz�k ASİT 10–7 [OH–] (mol/L) Soda NÖTR BAZ 25°C’da H3O+ ve OH– Domates �yon der�ş�mler�n�n değ�ş�m graf�ğ� Kahve Süt Su [Mol] (mol) Kan Nötr Yumurta As�t m Nötr M�de Tabletler� Baz Amonyak Çözelt�s� n [Mol] (mol) 25°C’da H3O+ ve OH– Sabun �yon sayılarının değ�ş�m graf�ğ� Çamaşır Suyu Lavabo Açıcı ÖRNEK 7 ÖRNEK 8 Aşağıda verilen maddelerden hangisi mavi turnusol kağı- dına etki etmez? Çamaşır suyu ile ilgili, A) Sirke I. OH– iyonlarının mol sayısı, H+ iyonlarının mol sayısından B) Limon C) Süt daha fazladır. D) Domates suyu E) Sabun II. pH değeri, mide asitinin pH değerinden büyüktür. ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ III. Mavi turnusol kağıdının rengini kırmızıya dönüştürür. ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ yargılarından hangileri doğrudur? ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ D) I ve III E) I, II ve III ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ 78 ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ 9 EC ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri

Asitler, Bazlar ve Tuzlar 4. İndikatörler (Belirteçler) Asidik ve bazik ortamda farklı renk alan maddelere indikatör (belirteç) denir. İndikatörler bir İndikatör veya indikatör çözeltileri maddenin asit mi yoksa baz mı olduğunu anlamakta kullanılırlar. emdirilmiş, daha sonra kurutulmuş ve sabit boyuta getirilmiş filtre ÊÊ Turnusol, metil oranj, fenolftalein sıkça kullanılan asit-baz indikatörleridir. kağıtlarına universal indikatör de- ÊÊ İndikatörler sentetik ya da doğal yollarla bitkilerden elde edilebilir. nir. Üniversal indikatör 0-14 ara- ÊÊ Doğal indikatörlere örnek olarak üzüm suyu, çay, kırmızı lahana suyu, şalgam verilebilir. lığındaki pH değerlerine karşılık gelen farklı renklere sahiptir. Doğal İndikatör Asit Rengi Baz Rengi Kırmızı lahana suyu Mor-Kırmızı Sarı-Yeşil Üniversal indikatörlere; Açık Pembe Gül yaprağı Açık Yeşil Sarı RR pH kağıdı da denir. Maydanoz Turuncu-Sarı Yeşil Çay demi Koyu Kırmızı RR Tek kullanımlıktır. ➽➽ Bazı indikatörler ve bu indikatörlerin renk değiştirdikleri pH aralıkları aşağıda verilmiştir. İndikatör Düşük pH Değişim Yüksek pH Aralığı pH Timol mavisi 1,2 - 2,8 Sarı Bromfenol mavisi Kırmızı 3,0 - 4,6 Mor Sarı 3,1 - 4,4 Sarı Metal oranj 4,2 - 6,3 Sarı Metil kırmızısı Turuncu 5,0 - 8,0 Mavi Kırmızı 6,0 - 7,6 Mavi Turnusol Kırmızı Bromtimol mavisi 8,2 - 10,0 Pembe Sarı 10,1 - 12,0 Kırmızı Fenolftalein Renksiz Alizarin sarısı Sarı ÖRNEK 9 ÖRNEK 10 Aşağıda verilen maddelerden hangisi indikatör olarak kul- lanılamaz? İndikatörlerle ilgili, A) Gül yaprağı B) Fenolftalein I. Doğal ya da sentetik olabilir. C) Limon suyu D) Turnusol II. Asit ve bazları ayırt etmede kullanılır. E) Şalgam III. Tamamı tek kullanımlıktır. ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ yargılarından hangileri doğrudur? ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ D) II ve III E) I, II ve III ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ 10 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ 9 10 CC

Asitler, Bazlar ve Tuzlar ÖRNEK 11 ÖRNEK 12 Asidik su ile demlenen çay turuncu-sarı renk alırken bazik su CaCO3 katısına etki ederek CO2 gazı çıkartan bir madde ile demlenen çay koyu kırmızı (tavşan kanı) renk almaktadır. ile ilgili, Buna göre tavşan kanı rengine sahip çay ile ilgili, I. Sulu çözeltisi kırmızı turnusol kağıdının rengini maviye çe- I. pH değeri 7'den büyüktür. virir. II. Kırmızı turnusol kağıdının rengini maviye çevirir. III. Elektrik akımını iletir. II. Asitlerle nötürleşme tepkimesi verir. III. Tadı ekşidir. yargılarından hangileri doğrudur? yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve III A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III D) II ve III E) I, II ve III ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ÖRNEK 13 ÖRNEK 14 II III Aşağıda bir sulu çözeltideki OH– ve H+ iyonlarının mol sayısını I gösteren grafik verilmiştir. OH– �yon sayısı NaCI Çözelt�s� NH3 Çözelt�s� HCI Çözelt�s� A B Yukarıdaki kaplarda bulunan çözeltilere aynı sıcaklıkta saf su eklenirse pH değerleri nasıl değişir? H+ �yon sayısı I II. III. A) Azalır Azalır Artar Buna göre, B) Değişmez Azalır Artar C) Azalır Artar Artar I. A noktasındaki pH değeri, B noktasındaki pH değerinden D) Değişmez Azalır Azalır küçüktür. E) Artar Azalır Azalır II. B noktasındaki çözelti kırmızı turnusol kağıdına etki etmez. III. A noktasında yer alan çözelti baziktir. yargılarından hangileri doğru olabilir? ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ A) Yalnız I A) Yalnız III C) I ve II ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ D) II ve III E) I, II ve III ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ 11 12 13 14 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 11 EBDB

pH Kavramı ve İndikatörler 1. I. Lavabo açıcı Orbital Yayınları 4. Bir asit baz indikatörü olan metil kırmızısı; II. Diş macunu  Sulu çözeltisinde [OH–] < [H3O+] şeklinde olan çözeltiler- I II. Gazoz de kırmızı Yukarıda verilen maddelerden hangilerinin 25ºC’deki  Oda sıcaklığında pH > 7 olan çözeltilerde sarı renk vermek- pH değeri 7’den büyüktür? tedir. A) Yalnız III B) I ve II C) I ve III Buna göre metil kırmızısının; D) II ve III E) I, II ve III I. Traş köpüğü II. Kahve 2. I II. Deterjan maddelerinin sulu çözeltilerinde verdiği renkler aşağı- daki seçeneklerden hangisinde doğru verilmiştir? Mor lahana suyu asidik ortamda “kırmızı”, nötr ortamda I II. III. “mor”, bazik ortamda “sarı” renk verir. A) Sarı Kırmızı Kırmızı B) Kırmızı Kırmızı C) Sarı Sarı D) Kırmızı Kırmızı Sarı E) Sarı Sarı Sarı Kırmızı Sarı Buna göre mor lahana suyu üzerine; I. Lavabo açıcı Orbital Yayınları 5. Brom timol mavisi bazik ortamda mavi, asidik ortamda sarı II. NaCl çözeltisi renk verir. III. Limon suyu maddeleri eklendiğinde oluşan renkler aşağıdaki seçe- Buna göre; neklerden hangisinde doğru verilmiştir? I. Domates suyu I II III II. Çamaşır suyu A) Sarı Kırmızı Mor III. Antiasit tablet B) Mor Kırmızı maddelerinden hangileri brom timol mavisi çözeltisi ile C) Kırmızı Sarı Sarı sarı renk verir? D) Sarı Mor Kırmızı E) Mor Mor Sarı Kırmızı A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III 3. X, Y, Z maddelerinin sulu çözeltileriyle ilgili aşağıdaki bilgiler D) II ve III E) I, II ve III verilmektedir. X: İyon derişimi [OH–] < [H3O+] şeklindedir. 6. 25ºC’de bulunan saf su ile ilgili; Y: pH değeri 25ºC’de 7’den küçüktür. I. pH değeri 7’dir. Z: Kırmızı turnusol kağıdını maviye çevirir. II. [OH–] iyon derişimi [H3O+] derişimine eşittir. III. Az da olsa kendi kendine iyonlaşır. Buna göre X, Y, Z maddeleri aşağıdakilerden hangisi yargılarından hangileri doğrudur? olabilir? I II. III. Orbital Yayınları A) Yalnız III B) I ve II C) I ve III A) Sirke Lavabo açıcı Kireç suyu B) Gazoz Yemek sodası Lavabo açıcı D) II ve III E) I, II ve III C) Yemek sodası Yağmur suyu Sabunlu su D) Domates suyu Limon suyu Sirke E) Mide öz suyu Sirke Diş macunu 12 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 123456 BDECAE

pH Kavramı ve İndikatörler 1. ısı + 2 H2O H3O+ + OH– tepkimesiyle ilgili; 4. I. Kireç suyu II. Diş macunu I. Suyun iyonlaşma denklemidir. I II. Çamaşır suyu II. Suyun az da olsa elektrik akımını iletmesini açıklar. Yukarıda verilen maddelerden hangilerinin sulu çözelti- si ele kayganlık hissi verir? I II. Endotermik bir olaydır. Orbital Yayınları yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız III B) I ve II C) I ve III A) Yalnız II B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III D) II ve III E) I, II ve III 2. 5. Bazı indikatörlerin asit ve baz renkleri aşağıdaki tabloda ve- rilmiştir. İndikatör Asit Baz Brom Timol Sarı Mavi Metil Kırmızısı Kırmızı Sarı Fenolftalein Renksiz Pembe Buna göre; BAZ NÖTR ASİT I. Sabunlu su çözeltisine brom timol damlatma II. Mide öz suyuna fenolftalein damlatma Günlük hayatta sık karşılaşılan bazı maddelerin pH de- Orbital Yayınları III. Sirke çözeltisine metil kırmızısı damlatma ğerlerini içeren yukarıdaki pH ölçeğindeki maddelerden işlemleri sonucunda çözeltilerde oluşan renkler aşağı- hangi ikisi yer değiştirilirse yapılan hata düzeltilmiş daki seçeneklerden hangisinde doğru verilmiştir? olur? I II. III. A) Çamaşır suyu – Limon A) Mavi Renksiz Sarı B) Mavi Pembe Sarı B) Mide asidi – Mide tabletleri C) Sarı Renksiz Sarı D) Mavi Renksiz Kırmızı C) Mide asidi – Kahve E) Sarı Pembe Kırmızı D) Çamaşır suyu – Pil E) Yumurta - Kahve 3. Metil kırmızısı indikatörü; pH’ı 4,2 değerinin altında olan çö- Orbital Yayınları 6. X, Y, Z maddelerinin sulu çözeltilerinin alizarin sarısı ile ver- zeltilerde kırmızı, pH’ı 6,3 değerinin üstünde olan çözeltiler- diği renkler sırasıyla sarı, sarı, kırmızıdır. de sarı renk alır. Alizarin sarısının 25ºC’de ve düşük pH değerlerinde Buna göre metil kırmızısı damlatılmış bir çözelti ile ilgili; sarı, yüksek pH değerlerinde kırmızı renk verdiği bilin- diğine göre X, Y, Z maddeleriyle ilgili aşağıdaki ifadeler- I. Çözelti rengi kırmızı ise karbonatlı bileşiklerle CO2 gazı den hangisi kesinlikle yanlıştır? açığa çıkarır. A) X'in sulu çözeltisinin tadı ekşidir. B) Z’nin sulu çözeltisinde OH– iyonu bulunurken, H+ iyonu II. Çözelti rengi sarı ise pH değeri 7'den büyüktür. bulunmaz. III. Çözelti rengi sarı ise H+ iyon derişimi OH– iyon derişimi- C) Y’nin sulu çözeltisinin pH değeri oda sıcaklığında 7’den ne eşittir. küçüktür. yargılarından hangilerinin doğruluğu kesindir? D) X, Y ve Z çözeltileri elektrolittir. A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III E) X maddesi CH3COOH, Y maddesi HF ve Z maddesi NaOH olabilir. D) II ve III E) I, II ve III Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 13 123456 E B AEDB

Asitler, Bazlar ve Tuzlar Asidik oksit ve bazik oksitlerin su ile verdiği iki basamaklı tepkimeler 5. Moleküler Düzeyde Asitlik-Bazlık aşağıdaki gibidir. Bazı maddeler H+ ve OH– iyonları bulundurmadıkları halde asit ve baz özelliği gösterir. CO2 + H2O H2CO3 H+ + HCO3– SO2 + H2O H2SO3 H+ + HSO3– ➽➽Ö rneğin: N2O3 + H2O 2HNO2 2H++2NO2– ÊÊ CO2, SO2, N2O3 ve N2O5 gibi oksijence zengin ametal oksitler suda çözündüklerinde asidik özellik gösterirler, H+ iyonu oluştururlar. ÊÊ Sönmemiş kireç (CaO, kalsiyum oksit), amonyak (NH3) gibi bileşikler de suda çözündük- lerinde bazik özellik gösterirler, OH– iyonu oluştururlar. ➽➽ Arrhenius tanımı bu maddelerin asit mi baz mı olduğunu açıklayamaz. ÊÊ Bunu açıklamak için asit - baz tanımı, sulu çözeltilerde H+ iyonu derişimi artıran maddeler asit, OH– iyonu derişimini artıran maddeler baz olarak geliştirilmiştir. ➽➽ Ametal elementlerin oksijenle yaptığı bileşiklere ametal oksit, metal elementlerin oksijenle yaptığı bileşiklere metal oksit denir. Oksitler Ametal Oksitler Metal Oksitler Ca2++2OH– NH4++ OH– Asidik Oksit Bazik Oksit CaO+H2O Ca(OH)2 NH3 + H2O NH4OH ÊÊ Oksijence zengin olan ametal oksitler asidik özellik gösterir. ÊÊ Metal oksitler genellikle ÊÊ Asidik oksitlerde: Oksijen sayısı > ametal sayısı ÊÊ N2O5, SO2, P2O5 ... bazik özellik gösterir. ÊÊ Na2O, CaO, ... Nötr Oksit ÊÊ Oksijence zengin olmayan ametal oksitler nötr özellik gösterir. ÊÊ Nötr oksitlerde: Ametal sayısı ≥ Oksijen sayısı ÊÊ N2O, CO, NO, H2O, ... ÖRNEK 15 ÖRNEK 16 Aşağıda verilen maddelerden hangisinin sulu çözeltisi kır- I. CaO (Sönmemiş kireç) mızı turnusolu maviye çevirir? II. CO2 (Karbon dioksit) A) NO2 B) SO2 C) N2O5 III. SO3 (Kükürt trioksit) D) SO3 E) Na2O Yukarıdaki maddelerin oda koşullarında eşit derişimli sulu çözeltilerinin pH'ları arasındaki ilişki aşağıdakilerden han- ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ gisinde doğru olarak verilmiştir? ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ A) I > II > III B) III > II > I B) I > III > II ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ D) II > III > I E) III > I > II ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ 14 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 15 16 EA



rstmrdm−140921−2B Orbital ÖNSÖZ Ders Anlatım Modülleri Saygıdeğer Öğretmen Arkadaşlarımız ve Sevgili Öğrencilerimiz, TYT Kimya Her Yerde Modülü Öğrenme, kişinin yaşantıları sonucu davranışlarında meydana gelen değişmelerin kendisidir. Kimya dersinin severek çalışılması ve kalıcı öğrenilmesinin sağlanması Editör için gerekli yaşantıyı oluşturan baş elementler; şüphesiz siz değerli öğretmenler- Doç. Dr. Serkan YAVUZ imiz ve öğrencilerimizsiniz. Orbital Yayınları olarak başlıca hedefimiz gereken bu yaşantıyı sizler için sunmak, öğretmen ve öğrenci arasındaki bilgi aktarımını daha ISBN verimli ve pratik hale getirmektir. Bu amaç doğrultusunda hazırlamış olduğumuz 978-605-06549-2-9 Orbital Ders Anlatım Modülleri’ni, öğretmen ve öğrenci arasındaki birleştirici hal- ka olarak, öğrenme zincirinin bir parçası olmasını umut ederek sizlerin beğenisine Kapak Tasarımı sunuyoruz. Orbital Yayınları Grafik Birimi (RE) Orbital Ders Anlatım Modülleri; Dizgi − Mizanpaj Orbital Yayınları Dizgi Birimi (RE) • MEB Talim Terbiye Kurulu’nun yayımladığı güncel Kimya öğretim programın- da yer alan kazanımlar dikkate alınarak hazırlanmıştır. Basım Yeri ???????? • Hücreleme yöntemi ile başlıklara ayrılmış ve her bir bölüm hem yüz yüze hem (0312) ??? ?? ?? de uzaktan eğitimde sınıf içi işleyişe uygun şekilde planlanmıştır. Bu kitap, 5846 sayılı yasanın hükümlerine göre; • Konu anlatımları gereksiz ayrıntılardan arındırılarak konunun özünü kavrata- tamamının/bir kısmının elektronik, mekanik cak bilgilerden oluşturulmuştur. Konu içerisinde ayrıca dikkat edilmesi gere- ken noktalar, sayfaların kenarında pratik notlar halinde verilmiştir. Böylece ya da her hangi bir kayıt sistemi ile çoğaltılmaz, önemli yerlerin dikkat çekmesi ve akılda kalıcılığının artırılması amaçlanmıştır. yayımlanamaz ve depolanamaz. • Sayfa sonlarına, konunun kavranmasına katkı sağlayacak örnek sorular yer- Her hakkı saklıdır ve Orbital Yayınlarına aittir. leştirilmiştir. Konu anlatımları ve ardından gelen bu örnek sorular öğrenmeyi ve akılda tutmayı kolaylaştıran bir sistematik ile hazırlanmıştır. Orbital Yayınları • Bir bütünlük oluşturan konu kümelerinin ardından, hem sınıf içi uygulama- ya hem de ödevlendirmeye uygun kazanım testleri yer almaktadır. Böylece öğrencilerin kazanımlara dair yanlış veya eksik öğrenmelerinin süreç başında ortaya çıkarılıp giderilmesi amaçlanmıştır. • Modüllerin sonunda tüm alt bölümleri içeren yeterli miktarda ünite testi bulunmaktadır. Bu testlerde öğrencilerin konu ile ilgili karşılaşılabileceği her türlü bilgi, işlem ve yorum temelli sorulara yer verilmiştir. Böylece konunun tamamına yönelik tekrar ve ölçme yapılmasına olanak sağlanmıştır. Orbital Ders Anlatım Modülleri ile öğretmenlerimiz için Kimya dersini anlatmanın, öğrencilerimiz için ise dersi takip etmenin ve konuları anlamanın kolaylaşacağını ümit ediyoruz. Orbital Yayınları olarak hazırladığımız bu kaynağın; öğrencilerimizin Kimya dersine olan ilgisini arttıracağına inanıyoruz. Kimya’yı severek çalışmanız ve kolaylıkla öğrenmeniz dileğiyle. Orbital Yayınları

TYT 11. Modül İÇİNDEKİLER

A. TEMİZLİK MADDELERİNİN ÖZELLİKLERİ 4 D. GIDALAR 16 1. Sabun 4 1. Gıda Katkı Maddeleri 16 2. Deterjan 6 2. Pastörizasyon ve UHT 17 3. Şampuan ve Diş Macunu 7 3. Katkı Maddelerinin Sağlık Üzerindeki Etkileri 17 4. Hijyen Amacıyla Kullanılan Temizlik Maddeleri 8 E. YENİLEBİLİR YAĞ TÜRLERİ 18 TEST 1 9 TEST 3 19 TEST 4 20 B. POLİMERLER 10 TEST 5 21 TEST 6 22 1. Yaygın Polimerler ve Özellikleri 10 TEST 7 23 TEST 8 24 2. Polimerlerin Avantajları ve Dezavantajları 12 3. Polimer Malzeme İçeren Oyuncak ve Tekstil Ürünlerinin Zararları 12 4. Geri Dönüşümün Ülke Ekonomisine Katkısı 13 C. KOZMETİK MALZEMELER VE İLAÇLAR 14 1. Kozmetik Malzemeler 14 2. İlaçlar 14 TEST 2 15

Kimya Her Yerde Temizlik Maddeleri Genel Temizlik Kişisel Temizilk Hijyen Amaçlı Suyun yüzey gerilimini azaltan Maddeleri Maddeleri Maddeler maddelere yüzey aktif madde de- nir. Sabun ve deterjan yüzey aktif Sabun Şampuan Çamaşır Suyu maddelerdir. Deterjan Diş Macunu Kireç Kaymağı RR Yüzey aktif maddeler, suyun 1. Sabun yüzey gerilimini düşürerek köpük oluşmasını sağlar. Sabuna ait ilk yazılı belge Sümer Yazıtları’dır (M.Ö. 2500). Yazıtlarda, odun küllerinin kaynatıl- dığı suya yağ eklenerek yavaşça çözündüğünde sabun olarak kullanılan maddenin meydana mSaobluenkülü geldiği anlatılır. ➽➽ Yağ asitlerinin sodyum (Na) veya potasyum (K) tuzlarına sabun denir. Baş ve kuyruk kıs- mı şeklinde tanımlanan iki birimden oluşur. ÊÊ Baş kısmı, polar (suyu seven-hidrofil), kuyruk kısmı ise apolardır (suyu sevmeyen-hidro- fob). Baş kısmı (hidrofil) Kuyruk kısmı (hidrofob) Kir Misel Su molekülü Kirin Temizlenmesi ➽➽ Yağ asitlerinin Na tuzlarına beyaz sabun (C17H35COONa: Sodyum stearat), K tuzlarına Yüzey aktif maddelerin hidrofob kısmı kirleri sararken, hidrofilik arap sabunu (C17H35COOK: Potasyum stearat) denir. kısmı suya yönelir. Bu şekilde kol- loidal boyutlarda miseller oluştu- ÊÊ Beyaz sabun katı (sert), arap sabunu genellikle jel (yumuşak) şeklinde olur. rarak kirlerin uzaklaşmasını sağ- larlar. ÖRNEK 1 ÖRNEK 2 Beyaz (katı) sabunla ilgili; Palmitik asit (CH3(CH2)14COOH) palmiye yağında bulunmak- I. Yağ asitlerinin potasyum tuzlarıdır. tadır. Palmiye yağı sudkostik (NaOH) ile kaynatılırsa; II. Hidrofil ve hidrofob kısımlardan oluşur. III. Hem iyonik hem de kovalent bağlar içerir. I. Katı sabun elde edilir. II. Oluşan sabun palmitik asitin sodyum tuzudur. yargılarından hangileri doğrudur? III. Polar ve apolar iki uç içerir. A) Yalnız II B) I ve II C) I ve III yargılarından hangileri doğrudur? D) II ve III E) I, II ve III A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ 4 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 12 DE

Kimya Her Yerde Sabunun Genel Özellikleri ÊÊ Eldesinde bitkisel ya da hayvansal yağlar kullanılır. ÊÊ Doğada kendiliğinden parçalanır yani biyobozunurdur. ÊÊ Toprak ve su kirliliğine neden olmaz. ÊÊ İnsan vücuduna zararı yok denecek kadar azdır. ÊÊ Sert sulardaki Ca2+ ve Mg2+ iyonları ile suda çözünmeyen ve sabun taşı adı verilen bir çökelti (çökelek) oluşturur. Bu nedenle sert sularda iyi köpürmez. ÊÊ Tekstil ürünlerini yıpratmaz. Katı sabun Faydaları Katı Sabun Ciltteki kiri temizler. Zararları Eldesi kolay ve ekonomiktir. Doğada kolay bozunur. Aşırı kullanımında cildi kurutur, alerjik yan etkileri olabilir. Farklı kişilerin aynı sabunu kullanması mikropların yayılmasına neden olabilir. Islak kalan yüzeyinde bakteri ve mantar barındıra- bilir. Sıvı Sabun Faydaları Zararları Ciltteki kiri temizler. Plastik kaplarda saklandıkları için sabuna göre daha pahalıdır. Katı sabunlara göre daha hijyeniktir ve Plastik sabun kapları çevreye atıldığında çevre kullanımı daha kolaydır. kirliliğine neden olur. Sıvı sabun pH’ı cilt pH'ına daha yakın olduğu için Durulanma süresinin katı sabuna göre daha katı sabuna göre cildi daha az kurutur. uzun olması su tüketimini artırır. ÖRNEK 3 ÖRNEK 4 Aşağıdakilerden hangisi sabunların genel özelliklerinden Katı sabun ve sıvı sabunla ilgili aşağıdakilerden hangisi değildir? yanlıştır? (Özel üretilmiş katı sabunlar dikkate alınmayacaktır) A) Doğal maddelerden üretilirler. A) Sıvı sabun ambalajları çevre kirliliğine neden olmaktadır. B) Sert sularda köpürürler. B) Sıvı sabun katı sabuna göre daha hijyeniktir. C) İnsan cildine zararları yok denecek kadar azdır. C) Katı sabunun pH’ı cilt pH’ına çok yakındır. D) Doğada kolay parçalanırlar. D) Her ikisi de ciltteki kirleri temizler. E) Çevre kirliliğine neden olmazlar. E) Sıvı sabunu durulamak için daha çok su tüketilir. ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ 34 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 5 BC

Kimya Her Yerde Deterjanın bileşenleri RR Yüzey aktif maddeler 2. Deterjan RR Köpük düzenleyici RR Sertlik giderici Deterjanlar etken madde olarak, 10 ile 14 arasında karbon sayısına sahip alkil sülfat ve sülfo- RR Ağartıcılar natların sodyum tuzlarını içeren temizlik malzemeleridir. RR Dolgu maddeleri RR Parfüm ÊÊ Sabun gibi polar (suyu seven-hidrofil) ve apolar (suyu sevmeyen-hidrofob) kısımdan olu- RR Kirin çökmesini önleyiciler şur. Sodyum lauril sülfat Sodyum lauril benzen sülfonat Deterjanın Genel Özellikleri ÊÊ Deterjanların etken maddeleri yüzey aktif maddelerdir. Sodyum lauril sülfat, sodyum lauril benzen sülfonat ve sodyum dodesil benzen sülfonat deterjanların etken maddeleridir. ÊÊ Sentetik, petrol kaynaklı kimyasal maddelerden üretilirler. ÊÊ Doğada çok zor parçalanırlar, biyobozunur değillerdir. Çevre kirliliğine yol açarlar. ÊÊ Cildi tahriş eder ve alerjiye yol açarlar. ÊÊ Sert sularda köpürürler. ÊÊ Temizleme etkileri çok iyidir ve kıyafetleri sabuna göre daha çok yıpratırlar. ÖRNEK 5 ÖRNEK 6 I. Yüzey aktif maddeler I. Beyaz sabun II. Sertlik gidericiler II. Sıvı çamaşır deterjanı III. Ağartıcılar III. Sıvı sabun IV. Dolgu maddeleri IV. Bulaşık deterjanı Yukarıda verilen maddelerden hangileri deterjan katkı mad- Yukarıdaki temizlik maddelerinden hangileri elleri temizle- delerindendir? mek için uygundur? A) I ve II B) I ve III C) I, II ve III A) Yalnız I B) I ve III C) I, II ve III D) I, II ve IV E) I, II, III ve IV D) II, III ve IV E) I, II, III ve IV ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ 6 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 56 EB

Kimya Her Yerde 3. Şampuan ve Diş Macunu Şampuanlar, etken maddesi sod- Şampuan yum lauril sülfat olan pH değeri cildin pH değerine yakın olacak Faydaları Zararları şekilde ayarlanmış, hoş kokulu, saç ve cilt temizleme karışımla- Saçları kir, toz ve yağlardan arındırır. Saç dökülmesine neden olabilir. rıdır. Yapay kimyasal maddeler içerdiği için çevreye ve insan sağ- Farklı saç tiplerine uygulanabilir, saç- Yapısında bulunan kimyasal maddeler alerji, lığına yan etkileri vardır. ların daha kolay taranmasını sağlar egzama gibi cilt rahatsızlıklarına yol açabilir. Kullanılan katkı maddelerine göre saçı Deterjan türevi olduğu için petrolden elde onarabilir, hızlı uzamasını sağlayabilir. edilir. Doğada zor parçalanırlar. Diş Macunu Faydaları Zararları Gıdalar ağızda asidik bir ortam oluş- Aşırı miktarda kullanılımı diş minesini aşındırır. masına neden olur, bazik özellik göste- ren diş macunu ağız içini nötralleştirir. Dişleri beyazlatır, lekeleri temizler,ağız Belirli miktarda florür diş çürüklerini engeller- kokusunu azaltır. ken, fazlası kalıcı diş rengi bozukluğu, mide rahatsızlıklarına neden olabilir. Dişlerin güçlenmesini sağlar. Doğal bir ürün olmadığı için su kirliliğine neden olabilir. ÖRNEK 7 ÖRNEK 8 Oda sıcaklığında aşağıdaki maddelerden hangisinin sulu çözeltisinin pH’ı 7’dir? Diş macunlarıyla ilgili, A) Beyaz sabun B) Diş macunu I. Diş macunu ağızda bulunan bakterilerden oluşan bakteri C) Deterjan plağını temizler. D) Yemek tuzu E) Sıvı sabun II. Aşırı miktarda kullanımı diş minesine zarar verebilir. III. Diş macunu ağızda oluşan asitleri nötralleştirir. ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ yukarıda verilen bilgilerden hangileri doğrudur? ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ D) II ve III E) I, II ve III ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ 78 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 7 DE

Kimya Her Yerde Aşağıda dezenfektanlara örnekler verilmiştir. 4. Hijyen Amacıyla Kullanılan Temizlik Maddeleri Çamaşır suyu NaClO Sağlığa zarar verecek ortamlardan korunmak için yapılacak uygulamalar ve alınan temizlik önlemlerinin tümü hijyen olarak tanımlanır. Hijyen, temizlik yapılırken ortamda bulunan zararlı Kireç kaymağı Ca(ClO)2+CaCl2 bakteri, virüs ve mikropları engellemek veya ortadan kaldırmak demektir. Gümüş sitrat (C6H7O7)-Ag+ Klor amin Çamaşır Suyu Hidrojen peroksit H2N-Cl çözeltisi ÊÊ Çamaşır suyunun etken maddesi sodyum hipoklorit’tir (NaClO). %3 H2O2 ÊÊ Çamaşır suyu, sodyum hipoklorit (NaClO) bileşiğinin sulu çözeltisidir. ÊÊ Çamaşır suyu kuvvetli yükseltgen özelliğe sahip olduğu için mikroorganizmaların enzim Sirke çözeltisi CH3COOH aktivitesini bozarak antimikrobiyal etki gösterir, aynı zamanda çamaşırları ağartır. ÊÊ Suyu dezenfekte etmek için kullanılabilir. ÊÊ Etken madde olarak sodyum perborat (NaBO3.3H2O) ve sodyum perkarbonat (2Na2CO3.3H2O2) içeren temizlik malzemeleri oksijenli çamaşır suyu olarak adlandırılır. Bu tür çamaşır suları kumaşları daha az yıpratır ve her renk çamaşırda kullanılabilir. Kireç Kaymağı ÊÊ Kireç kaymağının (kalsiyum hipoklorit) kimyasal formülü Ca(ClO)2’dir. ÊÊ Kireçli su süspansiyonundan klor gazı geçirilerek elde edilir. ÊÊ Mikroorganizmaları parçaladığı için gıda ve temizlik sektöründe kullanılır. ÊÊ Reçel yapımında yumuşak meyvelerin dağılmaması için kullanılabilir. ÖRNEK 9 ÖRNEK 10 Çamaşır sularıyla ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi I. Çamaşır suyu yanlıştır? II. Kireç kaymağı A) Etken maddesinin formülü NaClO’dir. III. Sirke B) Ağartma özelliği vardır. C) Dezenfektan özelliği gösterir. Yukarıdaki maddelerden hangileri dezenfeksiyon amacıyla D) Renkli çamaşırlarda kullanılabilir. kullanılabilir? E) Antimikrobiyal etki gösterir. A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ D) II ve III E) I, II ve III ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ 8 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 9 10 DE

1. I. Hem kovalent hem de iyonik bağ içerirler. Temizlik Maddelerinin Özellikleri II. Yüzey aktif maddedir. I II. Kaynağı bitkisel ve hayvansal yağlardır. 4. Kimyasal bir bileşiğin modellemesi aşağıdaki gibidir. IV. Hidrofil ve hidrofob kısımlar içerir. Yukarıda verilen özelliklerden hangileri hem sabun hem Orbital Yayınları XY de deterjan için ortaktır? Buna göre; A) I ve II B) I ve IV C) I, II ve III I. X hidrofob, Y hidrofil kısımdır. II. X polar, Y apolardır. D) I, II ve IV E) I, II, III ve IV III. Modeli verilen bileşik deterjan olabilir. yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III ÖSYM SORUSU 2. Aşağıdakilerden hangisi, çamaşır suyunun etken mad- ÖSYM SORUSU desi olan sodyum hipokloritin formülüdür? 5. Sabun ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? A) NaCIO4 B) NaCIO2 C) NaCIO Orbital Yayınları A) Sabun molekülünün hidrokarbon zinciri apolardır. B) Sabun molekülünün suda çözünen kısmı uzun hidro- D) NaCI E) NaCIO3 karbon zinciridir. C) Sabun, yağ asitlerinin Na veya K tuzudur. D) Sabun molekülünün hidrokarbon kısmı (kuyruk) hidro- fobdur. E) Sabun molekülünün polar kısmı hidrofildir. 3. 6. Yağ + NaOH X + Gliserin Deterjanlarla ilgili; Yukarıda verilen tepkimedeki X maddesi ile ilgili; I. Hidrofilik ve hidrofobik kısımlar içerir. II. Petrol kaynaklı kimyasal maddelerden elde edilirler. I. Yüzey aktif madde özelliği gösterir. I II. Sert sularda da temizleme özelliği gösterirler. II. Katı sabundur. yargılarından hangileri doğrudur? Orbital Yayınları III. Organik maddedir. yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) I ve III E) I, II ve III D) II ve III E) I, II ve III 123456 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 9 DCECBE