TYT ORBİTAL DERS ANLATIM MODÜLLERİ

Orbital ÖNSÖZ Ders Anlatım Modülleri Saygıdeğer Öğretmen Arkadaşlarımız ve Sevgili Öğrencilerimiz, TYT Kimya Bilimi Modülü Öğrenme, kişinin yaşantıları sonucu davranışlarında meydana gelen değişmelerin kendisidir. Kimya dersinin severek çalışılması ve kalıcı öğrenilmesinin sağlanması Editör için gerekli yaşantıyı oluşturan baş elementler; şüphesiz siz değerli öğretmenler- Doç. Dr. Serkan YAVUZ imiz ve öğrencilerimizsiniz. Orbital Yayınları olarak başlıca hedefimiz gereken bu yaşantıyı sizler için sunmak, öğretmen ve öğrenci arasındaki bilgi aktarımını daha ISBN verimli ve pratik hale getirmektir. Bu amaç doğrultusunda hazırlamış olduğumuz 978-605-06549-2-9 Orbital Ders Anlatım Modülleri’ni, öğretmen ve öğrenci arasındaki birleştirici hal- ka olarak, öğrenme zincirinin bir parçası olmasını umut ederek sizlerin beğenisine Kapak Tasarımı sunuyoruz. Orbital Yayınları Grafik Birimi (RE) Orbital Ders Anlatım Modülleri; Dizgi - Mizanpaj Orbital Yayınları Dizgi Birimi (RE) • MEB Talim Terbiye Kurulu’nun yayımladığı güncel Kimya öğretim programın- da yer alan kazanımlar dikkate alınarak hazırlanmıştır. Basım Yeri ???????? • Hücreleme yöntemi ile başlıklara ayrılmış ve her bir bölüm hem yüz yüze hem (0312) ??? ?? ?? de uzaktan eğitimde sınıf içi işleyişe uygun şekilde planlanmıştır. Bu kitap, 5846 sayılı yasanın hükümlerine göre; • Konu anlatımları gereksiz ayrıntılardan arındırılarak konunun özünü kavrata- tamamının/bir kısmının elektronik, mekanik cak bilgilerden oluşturulmuştur. Konu içerisinde ayrıca dikkat edilmesi gere- ken noktalar, sayfaların kenarında pratik notlar halinde verilmiştir. Böylece ya da her hangi bir kayıt sistemi ile çoğaltılmaz, önemli yerlerin dikkat çekmesi ve akılda kalıcılığının artırılması amaçlanmıştır. yayımlanamaz ve depolanamaz. • Sayfa sonlarına, konunun kavranmasına katkı sağlayacak örnek sorular yer- Her hakkı saklıdır ve Orbital Yayınlarına aittir. leştirilmiştir. Konu anlatımları ve ardından gelen bu örnek sorular öğrenmeyi ve akılda tutmayı kolaylaştıran bir sistematik ile hazırlanmıştır. rstmrdm−140921−2B • Bir bütünlük oluşturan konu kümelerinin ardından, hem sınıf içi uygulama- ya hem de ödevlendirmeye uygun kazanım testleri yer almaktadır. Böylece öğrencilerin kazanımlara dair yanlış veya eksik öğrenmelerinin süreç başında ortaya çıkarılıp giderilmesi amaçlanmıştır. • Modüllerin sonunda tüm alt bölümleri içeren yeterli miktarda ünite testi bulunmaktadır. Bu testlerde öğrencilerin konu ile ilgili karşılaşılabileceği her türlü bilgi, işlem ve yorum temelli sorulara yer verilmiştir. Böylece konunun tamamına yönelik tekrar ve ölçme yapılmasına olanak sağlanmıştır. Orbital Ders Anlatım Modülleri ile öğretmenlerimiz için Kimya dersini anlatmanın, öğrencilerimiz için ise dersi takip etmenin ve konuları anlamanın kolaylaşacağını ümit ediyoruz. Orbital Yayınları olarak hazırladığımız bu kaynağın; öğrencilerimizin Kimya dersine olan ilgisini arttıracağına inanıyoruz. Kimya’yı severek çalışmanız ve kolaylıkla öğrenmeniz dileğiyle. Orbital Yayınları

TYT 1. Modül İÇİNDEKİLER

A. SİMYADAN KİMYAYA 4 D. KİMYA UYGULAMALARINDA 26 İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ 1. Simya ve Kimya 4 26 2. Simyanın Kimya Bilimine Katkıları 5 1. Laboratuvarda Uyulması Gereken Kurallar 27 3. Element Kavramının Tarihsel Gelişimi 6 28 4. Simyadan Kimyaya Geçiş Sürecine 2. Laboratuvar Dikkat Edilmesi Gereken Kişisel 30 7 Güvenlik İşaretleri 31 Katkı Sağlayan İnsanlar 3. Kimyasal Madde Etiketlerinde Bulunması Gereken TEST 1 8 Güvenlik İşaretleri TEST 2 9 4. Doğal Kimyasal Maddelerin İnsan Sağlığı ve Çevre İçin Önemi B. KİMYA DİSİPLİNLERİ VE KİMYACILARIN ÇALIŞMA ALANLARI 5. Bazı Kimyasal Maddelerin İnsan Sağlığı ve Çevre İçin Zararları 1. Kimya Disiplinleri 2. Kimyanın Çalışma Alanları 10 TEST 9 32 3. Kimya İle ilgili Meslekler 10 6. Temel Laboratuvar Malzemeleri 34 12 13 TEST 10 36 TEST 3 14 TEST 11 37 TEST 4 15 TEST 12 38 C. KİMYANIN SEMBOLİK DİLİ 16 TEST 13 39 1. Elementler 16 TEST 14 40 TEST 5 18 TEST 15 41 TEST 6 21 TEST 16 42 2. Bileşikler 22 TEST 7 24 TEST 17 43 TEST 8 25 TEST 18 44 TEST 19 45

Kimya Bilimi RR S imya döneminde dokun- duğu her nesneyi altına 1. Simya ve Kimya dönüştürdüğüne inanılan taşa felsefe (filozof) taşı ➽➽ Antik çağlardaki, değersiz maddeleri altına çevirmek, tüm hastalıkları iyileştirmek veya denirdi. içildiğinde ölümsüzlük veren bir iksir yapmak gibi hayali uğraşlara simya denir. RR İ çene sonsuz hayat vereceği düşünülen suya ise ab-ı ÊÊ Simya aynı zamanda alşimi olarakta bilinir. hayat suyu denirdi. ÊÊ Simya ile uğraşanlara simyacı ya da alşimist denir. ➽➽ Maddenin yapısını, maddeler arası dönüşümleri ve kullanım alanlarını inceleyen bilim dalına kimya denir. ➽➽S imya çalışmaları, ÊÊ Teorik temelleri olmadığı için, ÊÊ Sistematik bilgi birikimi kullanılmadığı için, ÊÊ Yalnızca deneme (sınama) - yanılma yöntemine dayalı olduğu için, bir bilim dalı olarak kabul edilmez. ➽➽S imya ile kimya arasındaki farklar: Deneme-yanılmaya yönelik çalışmalar içerir. Bilimsel ve sistematik çalışmalar içerir. Simya, temelde kimyanın bilim Bilim dalı değildir. Bilim dalıdır. olmadan önceki halidir. Ayrıca Teorik temellere dayalı çalışmalar içermez. Teorik temellere dayalı çalışmalar içerir. simya; astronomi, mitoloji, felse- Sistematik bilgi birikimi yoktur. Sistematik bilgi birikimi vardır. fe, din, tıp, ekonomi gibi birçok bilim dalı ile ilişkilidir. ÖRNEK 1 ÖRNEK 2 Simya ile ilgili, I. Felsefe taşını bulmak. I. İlk çalışmaları antik çağlarda başlayan bir bilim dalıdır. II. Tüm hasalıkları iyileştirmek. II. Kimya biliminin temellerini oluşturur. III. Ab-ı hayat suyunu keşfetmek. III. Deney ve gözlemlere dayanır. Yukarıda verilenlerden hangileri simyacıların amaçları ara- yargılarından hangileri doğrudur? sındadır? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) II ve III E) I, II ve III D) I ve II E) I, II ve III ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ 4 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 12 DE

Kimya Bilimi 2. Simyanın Kimya Bilimine Katkıları ➽➽ Simyacılar hedeflerine ulaşmak için bazı temel deneysel yöntemler keşfetmiş ve kullan- mışlardır. Bu yöntemlerin bir kısmı hala günümüzde kullanılmaktadır. ÊÊ Aşağıda simyacıların kullandığı bazı yöntemler verilmiştir. • Öğütme • Karıştırma • Damıtma • Kristallendirme • Mayalama • Ağartma • Çalkalama • Suda çözme • Süzme • Katılaştırma • Yumuşatma • Özütleme ➽➽ Simyacılar kullandıkları yöntemlerle birçok kimyasal maddeyi keşfetmişlerdir. ÊÊ Aşağıda simyacıların keşfetmiş olduğu bazı maddeler ve kullanım alanları verilmiştir. Madde Adı Kullanım alanı İmbik FeSO4.7H2O Kıbrıs taşı Boyama CuSO4.5H2O Göztaşı Boyama Simya döneminde kullanılan basit KAl(SO4)2.12H2O Şap Boyama laboratuvar malzemeleri: Na2SO4.7H2O Tuz pastası Su çekme RR İmbikler HCl + HNO3 Kral (Altın) suyu Çözücü RR Fırınlar Cu - Sn Tunç Alet yapımı RR Kaplar RR Eritme potaları NaCl Tuz Saklama ➽➽ Simya döneminde keşfedilen ve kimya döneminde kullanılmaya devam eden bazı mad- deler aşağıda verilmiştir. • Barut • Mürekkep • Cam • Seramik • Sabun • Esans • Mum • Kozmetik • Zaç yağı • Tuz ruhu (HCl) • Kezzap (HNO3) • Malahit (Bakır) • Boya • İlaç • Alaşımlar • Kağıt ÖRNEK 3 ÖRNEK 4 Simya; değersiz madenleri altına çevirme, hastalıkları tedavi Madde Kullanım alanı etme ve ölümsüzlük iksirine sahip olma amacıyla yapılan ha- yali çalışmaları ifade etmektedir. Aslında simyacıların yaptığı I. Tunç Alet yapımı çalışmalar tümüyle boşa gitmemiştir. Değersiz madenleri al- tına dönüştürmeye çalışırken bazı yeni maddeler de keşfet- II. Esans Alaşımları çözme mişlerdir. III. Göztaşı Boyama Yukarıda verilen madde ve kullanım alanı eşleştirmelerin- den hangileri doğrudur? Buna göre, aşağıdaki maddelerden hangisi simyacılar tara- A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III fından keşfedilmiştir? D) I ve III E) I, II ve III A) Fulleren B) Kevlar C) Bor karbür D) Polietilen E) Sabun ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ 34 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 5 ED

Kimya Bilimi 3. Element Kavramının Tarihsel Gelişimi ➽➽ Element kavramı ile ilgili simya döneminden kimya dönemine kadar birçok varsayım ileri Empedokles'in element kavramı sürülmüştür. Bunlardan bazıları aşağıda verilmiştir: Katı Toprak ÊÊ Thales, dünyadaki her şeyin sudan meydana geldiğini ileri sürmüştür. Sıvı Su ÊÊ Empedokles, maddenin hava, su, toprak ve ateş olmak üzere dört elementten oluştuğunu ileri sürmüştür. Bu tanıma göre katı olan her şey toprak, sıvı olan her şey su, gaz olan her şey hava ve plazma olan her şey ateş elementidir. ÊÊ Aristo, maddelerin dört temel özelliğinin olduğunu ve bu özelliklerin çiftler halinde birleş- mesiyle dört elementi oluştuğunu ileri sürmüştür. Maddenin dört (4) temel özelliği Element Gaz Hava Kuru Hava Islak Su Plazma Ateş Soğuk Toprak Sıcak Ateş ToprakAteş Aristo’ya göre katı olan her şey HavaSıcak Kuru toprak elementi, sıvı olan her şey su elementi ve gaz olan her şey Islak Soğuk hava elementidir. Su ➽➽ Maddenin sıcak ile kuru özelliği ateş elementini, kuru ile soğuk özelliği toprak elementini, soğuk ile ıslak özelliği su elementini ve ıslak ile sıcak özelliği hava elementini oluşturur. ÖRNEK 5 ÖRNEK 6 Aristo’nun element kuramına göre, Aristonun dört elementi ilişkilendirdiği sıcak, soğuk, kuru ve ıslak özelliklerinden, Na(katı) + HCl(suda) NaCl(suda) + ½ H2(gaz) I. Kuru - Soğuk yukarıdaki tepkimede yer alan toprak elementi aşağıdaki- II. Islak - Sıcak lerden hangisinde doğru olarak verilmiştir? III. Sıcak - Soğuk A) Na B) H2 C) HCl D) HCl ve NaCl E) Na ve H2 hangileri birbirinin karşıtıdır? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ D) I ve II E) I, II ve III ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ 6 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 56 AC

Kimyanın bilim olma sürecinde Kimya Bilimi Mezopotamya, Çin, Hint, Mısır, Yunan, Orta Asya ve İslam uy- 4. Simyadan Kimyaya Geçiş Sürecine Katkı Sağlayan İnsanlar garlıklarının önemli katkıları ol- muştur. ➽➽ 8 - 15. yüyıllarda islam uygarlığı bilime öncülük etmiştir. Lavoisier Cabir bin Hayyan: İlk laboratuvarı kurmuş önemli bir laboratuvar malzemesi olan imbiği ve önemli kimyasal maddeler olan; kezzap, tuz ruhu, zaç yağı, kral suyunu keşfetmiştir. MÖ V. yy’da Democritus madde- lerin bölünemeyen çok küçük par- Ebubekir er-Razi: Maddenin atomlar ve boşluktan oluştuğu görüşünü ileri sürmüştür. Bunun çalardan oluştuğunu ileri sürmüş- yanında fırın ve kroze gibi laboratuvar malzemelerini geliştirmiş, gliserin, kostik soda ve ka- tür ve bu parçalara atomos adını rınca asitini keşfetmiştir. vermiştir. İbn-i Sina: Tıp ile ilgilenmiş ve “Kitab el-şifa” adlı eserinde kimyasal dönüşümlerden bahset- miştir. ➽➽ Simya çağı, 17. yy’da Robert Boyle’un element için verdiği tanım ile sona ermiştir. ÊÊ Boyle, “Bilinen hiç bir yöntemle kendinden daha basit maddelere ayrıştırılamayan her saf madde elementtir.” demiştir. Boyle'a göre Au, Fe, HCl, HCOOH gibi maddeler elementtir. ÊÊ Boyle, “Kuşkucu Kimyacı” adlı kitabından dolayı kuşkucu kimyacı olarakta tanınır. ➽➽ Simyadan kimyaya geçiş sürecinde Antoine Lavoisier’ın çok fazla katkısı olmuştur. Bu yüzden modern kimyanın öncüsü olarak da bilinir. ÊÊ Kalay metali ile yapmış olduğu çalışmalar sonucu Kütlenin Korunumu Kanunu’nu bulmuş- tur. ÊÊ Lavoisier, oksijenin havada bulunan ve yanmaya neden olan bir gaz olduğunu ve yanan madde ile birleşerek oksitleri oluşturduğunu keşfetmiştir. ➽➽M odern kimyanın başlıca öncüleri; ÊÊ Robet Boyle ÊÊ Priestley ÊÊ Lavoisier ÊÊ Dalton olarak bilinmektedir. ÖRNEK 7 ÖRNEK 8 Aşağıda verilen tarihi kişiliklerden hangisi simyacı değil- Robert Boyle ile ilgili, dir? I. Modern element tanımını yapmıştır. A) Demokritos B) Lavoisier C) er-Razi II. Modern kimyanın öncülerindendir. III. Kitab el-şifa adlı eseri ile kimyasal dönüşümlerden bahset- D) Aristo E) Empedokles miştir. ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ yargılarından hangileri doğrudur? ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ D) I ve II E) I, II ve III ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 7 ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ 78 BB

1. Antik dönemde kullanılan element kavramına göre, Orbital Yayınları Simyadan Kimyaya I. Altın, ateş elementidir. II. Bronz toprak elementi olarak tanımlanır. 4. Simya döneminde yemek tuzu (NaCl) çeşitli alanlarda kulla- I II. Su bir elementtir. nılmıştır. ifadelerinden hangileri doğrudur? Aşağıda verilenlerden hangisi simya çağında yemek tu- zunun kullanım alanlarından biri değildir? A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II A) Bazı hastalıkların tedavisi B) Yiyeceklerin tatlandırılmasında D) II ve III E) I, II ve III C) Hayvanların beslenmesinde D) Alışverişte takas aracı olarak kullanılması E) Sodyum metali eldesi 2. Ateş Hava Toprak Su 5. I. Bitkilerden boya eldesi II. Çiçeklerden esans eldesi Yukarıda antik dönemde kullanılan elementlerin sembolleri III. Bakır metalinden altın eldesi verilmiştir. Yukarıda verilenlerden hangileri simyacılar tarafından Bu bilgiye göre; gerçekleştirilmiştir? Cu(katı)+HNO3(suda)→Cu(NO3)2(suda)+NO2(g)+H2O(sıvı) Orbital Yayınları 1 2 3 4 5 A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II tepkimesindeki maddelerin Aristo’nun element kuramı- D) I ve III E) I, II ve III na göre sınıflandırılması aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir? Ateş Hava Ateş Toprak Hava Su AteTşopAratkeş HavSauHava ToprakToprak Su Su A) 4 2 5 1 B) 1 2 ve 5 4 3 C) - 2, 3 ve 5 4 1 6. Eski çağlarda simyacıların keşfettikleri maddeler ilkel yön- temlerle elde ediliyordu. Buna rağmen keşfettikleri birçok D) - 1 ve 3 4 2 ve 5 kimyasal madde ve ürün günümüzde de hala kullanılmakta- dır. E) 4 2, 3 ve 5 - 1 Buna göre aşağıda verilen maddelerden hangisi simya- cılar tarafından keşfedilmiş ve günümüze kadar taşın- mıştır? A) B) C) 3. Aşağıda verilenlerden hangisi Cabir bin Hayyan tarafın- Orbital Yayınları dan keşfedilmemiştir? A) İmbik B) Kezzap C) Tuz D) E) D) Karınca asiti E) Kral suyu 8 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 123456 DCDECE

Simyadan Kimyaya 1. Aristo’nun element kuramına göre dört element doğada sü- 4. Simyacılar ile ilgili, rekli bir döngü içerisindedir. I. Buluşlarını deneme yanılma yoluyla yapmışlardır. Toprak II. Yalnız Mısır ve Mezopotomya coğrafyasında bulunan ve ZX Orbital Yayınları simya ile uğraşan insanlardır. III. Seramik, mürekkep, tuz gibi maddeleri keşfetmişlerdir. yargılarından hangileri doğrudur? Y A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II Aristo’ya göre topraktan başlayıp tekrar toprağa dönme D) I ve III E) I, II ve III döngüsünde yer alan X, Y, Z elementleri aşağıdakiler- den hangisinde doğru verilmiştir? X Y Z 5. Aşağıda simya çağında kullanılan bazı maddeler verilmiştir. A) Hava Su Ateş B) Ateş Su Hava Madde Kullanım Alanı C) Su Hava Ateş D) Su Ateş Hava I. Kral suyu Çözücü E) Hava Ateş Su II. Göz taşı Boyama III. Tuz Gıdaları saklama Buna göre hangi maddelerin kullanım alanları doğru olarak verilmiştir? 2. I. Barut Orbital Yayınları A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II II. Cam I II. Tuz Ruhu D) II ve III E) I, II ve III Yukarıda verilen maddelerden hangileri hem simyacılar hem de kimyacılar tarafından kullanılmıştır? A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III 6. Aristo, maddelerin dört temel özelliğinin çiftler halinde bir- leşmesiyle dört elementin oluştuğunu savunur. Sıcak X Kuru Hava Toprak 3. Simyacıların yaptığı çalışmalar, YZ Su I. Kimya II. Tıp Buna göre X, Y ve Z ile gösterilen özellikler aşağıdaki- I II. Metalurji lerden hangisinde doğru verilmiştir? IV. Astroloji V. Eczacılık Orbital Yayınları X Y Z yukarıda verilen bilim dallarından kaç tanesine katkı A) Ateş Islak Soğuk sağlamıştır? B) Soğuk Islak Ateş C) Ateş Soğuk Islak A) 5 B) 4 C) 3 D) 2 E) 1 D) Islak Soğuk Ateş E) Soğuk Ateş Islak 123456 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 9 CE ADE A



rstmrdm−140921−2B Orbital ÖNSÖZ Ders Anlatım Modülleri Saygıdeğer Öğretmen Arkadaşlarımız ve Sevgili Öğrencilerimiz, TYT Atom ve Periyodik Sistem Öğrenme, kişinin yaşantıları sonucu davranışlarında meydana gelen değişmelerin kendisidir. Kimya dersinin severek çalışılması ve kalıcı öğrenilmesinin sağlanması Modülü için gerekli yaşantıyı oluşturan baş elementler; şüphesiz siz değerli öğretmenler- imiz ve öğrencilerimizsiniz. Orbital Yayınları olarak başlıca hedefimiz gereken bu Editör yaşantıyı sizler için sunmak, öğretmen ve öğrenci arasındaki bilgi aktarımını daha Doç. Dr. Serkan YAVUZ verimli ve pratik hale getirmektir. Bu amaç doğrultusunda hazırlamış olduğumuz Orbital Ders Anlatım Modülleri’ni, öğretmen ve öğrenci arasındaki birleştirici hal- ISBN ka olarak, öğrenme zincirinin bir parçası olmasını umut ederek sizlerin beğenisine 978-605-06549-2-9 sunuyoruz. Kapak Tasarımı Orbital Ders Anlatım Modülleri; Orbital Yayınları Grafik Birimi (RE) • MEB Talim Terbiye Kurulu’nun yayımladığı güncel Kimya öğretim programın- Dizgi − Mizanpaj da yer alan kazanımlar dikkate alınarak hazırlanmıştır. Orbital Yayınları Dizgi Birimi (RE) • Hücreleme yöntemi ile başlıklara ayrılmış ve her bir bölüm hem yüz yüze hem Basım Yeri de uzaktan eğitimde sınıf içi işleyişe uygun şekilde planlanmıştır. ???????? (0312) ??? ?? ?? • Konu anlatımları gereksiz ayrıntılardan arındırılarak konunun özünü kavrata- cak bilgilerden oluşturulmuştur. Konu içerisinde ayrıca dikkat edilmesi gere- Bu kitap, 5846 sayılı yasanın hükümlerine göre; ken noktalar, sayfaların kenarında pratik notlar halinde verilmiştir. Böylece tamamının/bir kısmının elektronik, mekanik önemli yerlerin dikkat çekmesi ve akılda kalıcılığının artırılması amaçlanmıştır. ya da her hangi bir kayıt sistemi ile çoğaltılmaz, • Sayfa sonlarına, konunun kavranmasına katkı sağlayacak örnek sorular yer- yayımlanamaz ve depolanamaz. leştirilmiştir. Konu anlatımları ve ardından gelen bu örnek sorular öğrenmeyi ve akılda tutmayı kolaylaştıran bir sistematik ile hazırlanmıştır. Her hakkı saklıdır ve Orbital Yayınlarına aittir. • Bir bütünlük oluşturan konu kümelerinin ardından, hem sınıf içi uygulama- Orbital Yayınları ya hem de ödevlendirmeye uygun kazanım testleri yer almaktadır. Böylece öğrencilerin kazanımlara dair yanlış veya eksik öğrenmelerinin süreç başında ortaya çıkarılıp giderilmesi amaçlanmıştır. • Modüllerin sonunda tüm alt bölümleri içeren yeterli miktarda ünite testi bulunmaktadır. Bu testlerde öğrencilerin konu ile ilgili karşılaşılabileceği her türlü bilgi, işlem ve yorum temelli sorulara yer verilmiştir. Böylece konunun tamamına yönelik tekrar ve ölçme yapılmasına olanak sağlanmıştır. Orbital Ders Anlatım Modülleri ile öğretmenlerimiz için Kimya dersini anlatmanın, öğrencilerimiz için ise dersi takip etmenin ve konuları anlamanın kolaylaşacağını ümit ediyoruz. Orbital Yayınları olarak hazırladığımız bu kaynağın; öğrencilerimizin Kimya dersine olan ilgisini arttıracağına inanıyoruz. Kimya’yı severek çalışmanız ve kolaylıkla öğrenmeniz dileğiyle. Orbital Yayınları

TYT 2. Modül İÇİNDEKİLER

A. ATOM MODELLERİ 4 D. PERİYODİK ÖZELLİKLER 30 1. Dalton Atom Modeli 4 1. Atom Yarıçapı 30 2. Thomson Atom Modeli 5 2. İyonlaşma Enerjisi 32 3. Rutherford Atom Modeli 6 4. Bohr Atom Modeli 8 TEST 6 35 TEST 1 11 3. Elektron İlgisi 36 4. Elektronegatiflik 36 B. ATOMUN YAPISI 12 5. Metalik ve Ametalik Özellikler 37 1. Atomun Temel Tanecikleri 12 TEST 7 38 TEST 8 39 TEST 2 15 TEST 9 40 TEST 10 41 2. Tanecik Türleri 16 TEST 11 42 TEST 12 43 TEST 3 19 TEST 13 44 TEST 14 45 C. PERİYODİK SİSTEM 20 TEST 15 46 TEST 16 47 1. Periyodik Sistem Üzerine Yapılan İlk Çalışmalar 20 2. Modern Periyodik Sistem 21 3. Katman Elektron Dizilimleri 22 4. Periyodik Sistemde Yer Bulma 23 TEST 4 25 5. Elementlerin Özelliklerine Göre Sınıflandırılması 26 TEST 5 28

Atom ve Periyodik Sistem Dalton Atom Modeli 1. Dalton Atom Modeli Dalton atom modelinin hatalı ve eksik yönleri 1803 yılında John Dalton deneysel sonuçlara dayanan ilk bilimsel atom modelini önermiştir. RR A tomlar boşluklu yapıda olup, Bu modeli, kütlenin korunumu kanunu (Lavoisier) ve sabit oranlar kanunundan (Proust) çıkar- dığı sonuçları birleştirerek ortaya koymuştur. içi dolu küreler değildir. RR Çekirdek tepkimelerinde Dalton atom modeline göre; atomların parçalanabildiği ÊÊ Elementlerin en küçük yapı taşları atomlardır. anlaşılmıştır. ÊÊ Atomlar içi dolu kürelerdir. RR Bir elementin tüm atomları ÊÊ Atomlar daha küçük parçalara bölünemezler. aynı kütlede olmak zorunda ÊÊ Bir elementin tüm atomları aynıdır. değildir. Aynı elementin izo- ÊÊ Farklı elementlerin atomları farklı kütlelere sahiptir. toplarının kütleleri farklıdır. ÊÊ Bileşikler, farklı cins atomların belirli oranlarda birleşmesi ile oluşur. ÊÊ Bir kimyasal tepkimede atomlar yok edilemezler veya yoktan var edilemezler. Ancak yeni maddeleri oluşturmak üzere yeniden düzenlenebilirler. Dalton atom teorisine göre kimyanın temel kanunlarının açıklanması ÊÊ Dalton Atom Teorisi’ne göre kimyasal değişmelerde atomların sayıları ve türleri değişmez, atomlar yeniden düzenlenerek farklı maddeleri oluşturur. Buna göre kimyasal değişimler- de kütle korunur. ÊÊ Dalton atom teorisine göre, bir elementin tüm atomları kütlece aynıdır. Bu nedenle bileşiği oluşturan elementlerin yüzde bileşimi tek bir değer olmalıdır. Yani bileşikler oluşurken elementler sabit oranlar kanununa uymalıdır. ÊÊ Dalton, Katlı Oranlar Kanunu’nu kendi atom kuramıyla 1840’ta açıklamıştır. ÖRNEK 1 ÖRNEK 2 Dalton atom modeline göre, I. Atomlar içi dolu kürelerdir. II. Atomda pozitif ve negatif yükler homojen olarak dağılmıştır. III. Bir elementin tüm atomları aynıdır. yargılarından hangileri yanlıştır? Bilye Futbol topu Bilardo topu A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II I. II. III. D) II ve III E) I, II ve III Dalton atom modeline örnek vermek isteyen bir öğretmen yukarıdakilerden hangilerini kullanabilir? ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ D) I ve III E) I, II ve III ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ 4 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 12 BD

Atom ve Periyodik Sistem Thomson Atom Modeli 2. Thomson Atom Modeli Thomson atom modelinin hatalı ve 1897 yılında Thomson'ın elektronların keşfi ile birlikte atomun parçalanamaz bir bütün olma- eksik yönleri dığı anlaşılmıştır. RR P roton ve elektronlar atom Thomson atom modeline göre içerisinde gelişi güzel dağıl- mamıştır. ÊÊ Atomlar yarıçapları yaklaşık 10−10 m olan kürelerdir. RR Nötronlardan bahsetmemiştir. ÊÊ Atomlar nötr oldukları için, negatif yükleri dengeleyecek kadar pozitif yük olmalıdır. ÊÊ Atomun ana yapısı pozitif yüklü taneciklerden meydana gelmiştir. ÊÊ Atomun kütlesini pozitif yükler oluşturur. ÊÊ Negatif yükler, pozitif yüklerin içerisinde homojen olarak dağılmıştır. ÊÊ Thomson atom modeli, üzümlü kek modeli olarak da bilinir. Atomun bölünebilirliği ÊÊ Dalton Atom Teorisi’ne göre kimyasal değişmelerde atomların sayıları ve türleri değişmez, Atomun yapısında daha küçük parçacıkların bulunduğu ilk olarak elektriklenme deneyleri ile keşfedilmiştir. Sürtünme sonucunda maddelerin (–) ya da (+) ile yüklenerek elektros- kopun yapraklarını etkilemesi, atomların yüklü küçük parçacıklardan oluştuğunu göster- mektedir. ÊÊ 1897 yılında J. J. Thomson, Crookes Tüpü adı verilen bir düzenek yardımıyla atom içeri- sinde bulunan negatif yüklü parçacıkların (Katot ışınları) yani elektronların varlığını kanıt- lamıştır. ÖRNEK 3 ÖRNEK 4 Thomson atom modeline göre aşağıdaki ifadelerden han- I. Atomun sürtünme ile elektriklenmesi gisi yanlıştır? II. Katot ışınlarının yani elektronların keşfi A) Protonlar atom çekirdeğini oluşturur. III. Atomun içi dolu küre olması B) Atomun kütlesini pozitif yükler oluşturur. C) Üzümlü kek modeli olarak da bilinir. Yukarıda verilenlerden hangisi atom altı taneciklerin varlı- D) Atom nötrdür. ğını ispatlar? E) Atomlar yarıçapları yaklaşık 10−8 cm olan kürelerdir. A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ D) II ve III E) I, II ve III ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ 34 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 5 CA

Atom ve Periyodik Sistem 3. Rutherford Atom Modeli Rutherford atom modeli, çekirdekli atom modeli olarakta bilinir. Rutherford altın levha ile yap- mış olduğu deneyler sonucunda atomun çekirdeğini keşfetmiştir. ➽➽1 911 yılında Rutherford yaptığı deneylerde, ÊÊ Altın levha üzerine (+) yüklü α taneciklerini göndermiştir. ÊÊ Pozitif yüklü α taneciklerinin çok küçük bir kısmının geri yansıdığını, taneciklerin çoğunun levhanın diğer tarafına geçtiğini gözlemlemiştir. Rutherford Atom Modeli Alfa ışınlarının atomun çekirdeğiyle etkileşimi Rutherford atom modelinin hatalı ve eksik yönleri; Rutherford atom modeline göre; RR Çekirdekli atom modeline ÊÊ Atomdaki (+) yükler çok küçük bir hacimde toplanmıştır. göre, elektronlar çekirdeğin ÊÊ Her atomun çekirdeğindeki (+) yük sayısı farklıdır. çevresinde gelişi güzel dağıl- mıştır. Elektron hareketleri hakkında bilgi vermez. RR N ötronlardan bahsetmemiştir. ÖRNEK 5 ÖRNEK 6 I. Elektronların hareketlerini açıklayamaması Rutherford'un yapmış olduğu altın levha deneyi sonucunda, II. Nötronlardan bahsetmemiş olması I. Çekirdek III. Elektronların çekirdek çevresinde dağılımını açıklayamaması II. Elektron III. Nötron Yukarıda verilenlerden hangileri Rutherford atom modeli- nin eksik yönlerindendir? yukarıdakilerden hangileri keşfedilmiştir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I, II ve III D) I ve II E) I, II ve III ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ 6 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 56 EA

Atom ve Periyodik Sistem ÖRNEK 7 ÖRNEK 8 Bir atom modeline ait bilgiler aşağıda verilmiştir. Rutherford atom modelinde yer alan,  Atom nötrdür.  Atomda proton ve elektronlar bulunur. I. Atomdaki pozitif (+) yükler çok küçük bir hacimde toplan- Buna göre bu atom modeli, mıştır. I. Dalton atom modeli II. Thomson atom modeli II. Farklı tür element atomlarının çekirdeklerindeki (+) yük sa- III. Rutherford atom modeli yısı farklıdır. III. Elektronlar çekirdeğin çevresinde gelişi güzel dağılmıştır. bilgilerden hangileri günümüzde geçerliliğini kaybetmiştir? yukarıdakilerden hangileri olabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I, II ve III D) II ve III E) I, II ve III ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ÖRNEK 9 ÖRNEK 10 I. Atom içi dolu küredir. II. Atom parçalanamaz. III. Bir elementin tüm atomları aynıdır. Dalton atom modelinde yer alan yukarıdaki ifadelerden hangileri günümüzde geçerliliğini kaybetmiştir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II I. II. III. D) II ve III E) I, II ve III Yukarıda görülen atom modellerinin geçmişten günümüze kronolojik sıralaması aşağıdakilerden hangisinde doğru ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ olarak verilmiştir? ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ A) II, III, I B) II, I, III C) I, II, III ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ D) III, II, I E) III, I, II ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ 7 8 9 10 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 7 DCE A

Atom ve Periyodik Sistem Bohr Atom Modeli 4. Bohr Atom Modeli 1913 yılında Niels Bohr, Rutherford atom modelinde özellikle elektron hareketleri ile ilgili açık- layamadığı konuları ele alarak yeni bir atom modeli geliştirmiştir. Bohr atom modelinin ortaya çıkmasında, maddelerin ışıkla etkileşimleri sonucunda oluşan emisyon (yayılma) spektrumlarının keşfedilmesi rol oynamıştır. Bohr uyarılmış bir element atomunun hep aynı dalga boyunda ışınlar yaydığını belirlemiş ve bunun ancak elektronların belirli enerji seviyelerinde bulunması ile mümkün olabileceği sonucuna varmıştır. Bu sayede yörüngeli (katmanlı) atom modeli olarak da bilinen Bohr atom modeli ortaya çıkmıştır. Bohr atom modeline göre ÊÊ Elektronlar çekirdek etrafında yörünge ya da enerji düzeyi denilen katmanlarda bulunur. ÊÊ Katmanlar içten dışa doğru 1, 2, 3, …, n şeklinde numaralanır veya içten dışa doğru K, L, M, N… harfleri ile tanımlanır. ÊÊ Elektronlar enerji düzeyleri arasında bulunamazlar. ÊÊ Enerji düzeylerinin enerjisi, çekirdekten uzaklaştıkça artar. Bohr atom modelinin hatalı ve eksik yönleri ÊÊ Yalnızca 1H, 2He+, 3Li2+ gibi tek elektronlu sistemleri açıklayabilmiştir. ÊÊ Elektronların çizgisel yörüngelerde döndüğü öngörülmüştür ancak elektronlar atom etra- fında “orbital” adı verilen üç boyutlu hacimsel bölgelerde bulunur. ÖRNEK 11 ÖRNEK 12 Bohr atom modeli tek elektronlu atomların davranışlarını açık- Bohr atom modeline göre, I. Yörünge larken, çok elektronlu atomların davranışlarını açıklamada II. Katman III. Enerji düzeyi yetersiz kalmıştır. Bu bilgiye göre aşağıdaki atom ya da iyonlardan hangisinin yapısı Bohr atom modeli ile açıkla- nabilir? A) 2He B) 3Li+ C) 4Be2+ yukarıdakilerden hangileri elektronların hareket ettiği çiz- D) 6C5+ E) 5B3+ gisel yolları tanımlamak için kullanılabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ D) I ve III E) I, II ve III ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ 8 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 11 12 DE

Uyarılmış atomların; Atom ve Periyodik Sistem RR Kimyasal özellikleri aynıdır. RR F iziksel özellikleri farklıdır. Temel Hal ve Uyarılmış Hal RR Kararsızdırlar. RR Periyodik sistemdeki yeri, grubu, ➽➽ Elektronlar çekirdeğe en yakın katmanları tercih ederler. Bu durumda en düşük enerjili ve bloku değişmez. kararlı halde bulunurlar. Her atomun en kararlı haline temel hâl denir. RR U yarılmış halde bulunan atom- ➽➽ Elektronlar enerji alarak üst enerji seviyelerine çıkabilir. Bu hale uyarılmış hal denir. Enerji dan daha az enerjiyle elektron koparılabilir. seviyeleri arasındaki farktan daha az veya daha fazla enerji ile elektronlar uyarılamaz. RR Uyarılmış bir atomun hacim ve Uyarılmış hal, kararsız ve yüksek enerjilidir. Uyarılan elektronlar aldıkları enerjiyi dışarıya aktifliği değişir. vererek temel hale geri döner. Nötronların varlığı 1932 yılında İn- Işın Işın giliz bilim insanı Chadwick tara- fından keşfedilmiştir. Absorpsiyon Emisyon Atomların, ışınları soğurmalarına He2 Atomu He2 Atomu absorpsiyon, ışınları yaymalarına ise emisyon denir. Temel Hal Uyarılmış Hal Bohr Atom modelinin anlaşılması için maddelerin ışık ile etkileşimleri sonucu oluşan absorpsi- yon ve emisyon spektrumlarının bilinmesi gerekir. ÖRNEK 13 ÖRNEK 14 e− II. Temel hâldeki hidrojen atomuna enerji verildiğinde, I. Kararsız hale geçer. I.e− eII−I. II. Fiziksel özelliği değişir. Çekirdek III. Enerjiyi absorblar. yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III Yukarıda ok yönünde hareket eden elektronlardan hangi- leri ışın yayar? ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ D) I ve II E) I, II ve III ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ 13 14 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 9 EB

Atom ve Periyodik Sistem Spektrum Elektromanyetik ışınlar görülebilen ve görülemeyen farklı frekanslardaki dalgalardır. Bir ışı- manın içerdiği, farklı frekanslı (farklı dalga boylu) ışığın bileşenlerine ayrılmasına spektrum (tayf) denir. ÊÊ Tüm ışınları içeren spektruma elektromanyetik spektrum denir. ➽➽ Beyaz ışık farklı dalga boylarına sahip çok sayıda ışından oluşur. ÊÊ Beyaz ışık prizmadan geçirildiğinde dalga boylarına göre kırılarak bileşenlerine ayrılır. Buna görünür bölge spektrumu denir. ÊÊ Renkler arasında kesin bir sınır olmaması nedeniyle bu tür spektrumlara sürekli (kesiksiz) spektrum denir. Beyaz Işık Kırmızı Sürekli Spektrum kaynağı Turuncu Hidrojen Emisyon Spektrumu Sarı Hidrojen Absorpsiyon Spektrumu Prizma Yeşil Mavi İndigo Eflatun ÊÊ Temel düzeydeki bir atomun ışınları absorplayarak yüksek enerjili uyarılmış düzeylere ulaşmasına ait geçişler atomun absorpsiyon (soğurma) spektrumunu oluşturur. ÊÊ Isı veya ışık ile uyarılmış bir atomda üst enerji seviyesinde bulunan elektronların etrafa ışıma yaparak temel hale geri dönmeleri sonucunda oluşan spektrumlara ise emisyon (yayınma) spektrumu denir. ➽➽ Bir atomun yaydığı ışınlar ile soğurduğu ışınların dalga boyları aynı olduğu için, bir ato- mun ışıma ve soğurma spektrum çizgileri aynı yerdedir. Yani bir atomun ışıma spekt- rumundaki aydınlık (renkli) çizgiler ile soğurma spektrumundaki karanlık (siyah) çizgiler aynı yerde gözlenir. ÖRNEK 15 ÖRNEK 16 I. Soğurma spektrumu Beyaz ışık prizmadan geçirildiğinde, II. Işıma spektrumu III. Absorpsiyon spektrumu I. Kırmızıdan mora kadar renkleri içeren sürekli spektrum IV. Emisyon spektrumu oluşturur. Yukarıda verilen spektrumlardan hangileri yüksek enerjili II. Kırılıma uğrayarak dalga boylarına ayrılır. elektronların temel hale geçmesi sonucunda oluşur? I II. Enerjisi artar. olaylarından hangileri gerçekleşir? A) I ve II B) I ve III C) II ve III A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve IV E) I ve IV D) I ve III E) I, II ve III ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ 10 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 15 16 DC

Atom Modelleri 1. Bilim insanı Atom modeli 4. X I. Bohr İçi dolu küre modeli II. Thomson Üzümlü kek modeli Y Çekirdekli atom modeli III. Rutherford Orbital Yayınları Yukarıda verilen X ve Y spektrumları ile ilgili, I. Aynı elemente aittir. Yukarıda bilim insanı ve atom modeli eşleştirmelerin- II. X, soğurma spektrumudur. den hangileri doğrudur? I II. Her ikisi de sürekli spektrumdur. A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II yargılarından hangileri doğrudur? D) II ve III E) I, II ve III A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III 2. Kırmızıdan mora kadar bütün renkleri içeren ve renkler Orbital Yayınları 5. Bohr atom modeline göre, arasında kesin bir sınırın olmadığı spektruma verilen ad I. Elektronlar belirli yörüngelerde bulunur. aşağıdakilerden hangisidir? II. Çekirdekten uzaklaştıkça elektronun enerjisi artar. A) Sürekli spektrum III. Atom kararlı haldeyken ışın yayar. B) Çizgi spektrumu yargılarından hangileri doğrudur? C) Kesikli spektrum D) Soğurma spektrumu E) Yayınma spektrumu A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III 3. I. K'den L'ye Orbital Yayınları 6. Pozitif (+) yüklü alfa taneciklerinin ince altın levhada II. M'den L'ye saçılması deneyi sonucunda açıklanan atom modeli ile III. N'den K'ye ilgili, Yukarıda bir elektronun bir yörüngeden başka bir yörüngeye I. Rutherford tarafından ileri sürülmüştür. hareketi verilmiştir. II. Protonlar atomun çok küçük bir hacminde toplanmıştır. I II. Atomun yapısında büyük boşluklar vardır. Buna göre bu elektron geçişlerinden hangileri absorp- bilgilerinden hangileri doğrudur? siyona örnek verilebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III D) II ve III E) I, II ve III 123456 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 11 DAACCE



rstmrdm−140921−2B Orbital ÖNSÖZ Ders Anlatım Modülleri Saygıdeğer Öğretmen Arkadaşlarımız ve Sevgili Öğrencilerimiz, TYT Kimyasal Türler Arası Öğrenme, kişinin yaşantıları sonucu davranışlarında meydana gelen değişmelerin Etkileşimler Modülü kendisidir. Kimya dersinin severek çalışılması ve kalıcı öğrenilmesinin sağlanması için gerekli yaşantıyı oluşturan baş elementler; şüphesiz siz değerli öğretmenler- Editör imiz ve öğrencilerimizsiniz. Orbital Yayınları olarak başlıca hedefimiz gereken bu Doç. Dr. Serkan YAVUZ yaşantıyı sizler için sunmak, öğretmen ve öğrenci arasındaki bilgi aktarımını daha verimli ve pratik hale getirmektir. Bu amaç doğrultusunda hazırlamış olduğumuz ISBN Orbital Ders Anlatım Modülleri’ni, öğretmen ve öğrenci arasındaki birleştirici hal- 978-605-06549-2-9 ka olarak, öğrenme zincirinin bir parçası olmasını umut ederek sizlerin beğenisine sunuyoruz. Kapak Tasarımı Orbital Yayınları Grafik Birimi (RE) Orbital Ders Anlatım Modülleri; Dizgi − Mizanpaj • MEB Talim Terbiye Kurulu’nun yayımladığı güncel Kimya öğretim programın- Orbital Yayınları Dizgi Birimi (RE) da yer alan kazanımlar dikkate alınarak hazırlanmıştır. Basım Yeri • Hücreleme yöntemi ile başlıklara ayrılmış ve her bir bölüm hem yüz yüze hem ???????? de uzaktan eğitimde sınıf içi işleyişe uygun şekilde planlanmıştır. (0312) ??? ?? ?? • Konu anlatımları gereksiz ayrıntılardan arındırılarak konunun özünü kavrata- Bu kitap, 5846 sayılı yasanın hükümlerine göre; cak bilgilerden oluşturulmuştur. Konu içerisinde ayrıca dikkat edilmesi gere- tamamının/bir kısmının elektronik, mekanik ken noktalar, sayfaların kenarında pratik notlar halinde verilmiştir. Böylece önemli yerlerin dikkat çekmesi ve akılda kalıcılığının artırılması amaçlanmıştır. ya da her hangi bir kayıt sistemi ile çoğaltılmaz, yayımlanamaz ve depolanamaz. • Sayfa sonlarına, konunun kavranmasına katkı sağlayacak örnek sorular yer- leştirilmiştir. Konu anlatımları ve ardından gelen bu örnek sorular öğrenmeyi Her hakkı saklıdır ve Orbital Yayınlarına aittir. ve akılda tutmayı kolaylaştıran bir sistematik ile hazırlanmıştır. Orbital Yayınları • Bir bütünlük oluşturan konu kümelerinin ardından, hem sınıf içi uygulama- ya hem de ödevlendirmeye uygun kazanım testleri yer almaktadır. Böylece öğrencilerin kazanımlara dair yanlış veya eksik öğrenmelerinin süreç başında ortaya çıkarılıp giderilmesi amaçlanmıştır. • Modüllerin sonunda tüm alt bölümleri içeren yeterli miktarda ünite testi bulunmaktadır. Bu testlerde öğrencilerin konu ile ilgili karşılaşılabileceği her türlü bilgi, işlem ve yorum temelli sorulara yer verilmiştir. Böylece konunun tamamına yönelik tekrar ve ölçme yapılmasına olanak sağlanmıştır. Orbital Ders Anlatım Modülleri ile öğretmenlerimiz için Kimya dersini anlatmanın, öğrencilerimiz için ise dersi takip etmenin ve konuları anlamanın kolaylaşacağını ümit ediyoruz. Orbital Yayınları olarak hazırladığımız bu kaynağın; öğrencilerimizin Kimya dersine olan ilgisini arttıracağına inanıyoruz. Kimya’yı severek çalışmanız ve kolaylıkla öğrenmeniz dileğiyle. Orbital Yayınları

TYT 3. Modül İÇİNDEKİLER

A. KİMYASAL TÜR 4 TEST 10 43 1. Kimyasal Türler 4 2. Hidrojen Bağları 44 3. Erime ve Kaynama Noktalarının Karşılaştırılması 46 2. Nötr Atomların ve Tek Atomlu İyonların Lewis Gösterimi 6 TEST 11 48 TEST 1 8 F. FİZİKSEL VE KİMYASAL DEĞİŞİMLER 50 B. KİMYASAL TÜRLER ARASI ETKİLEŞİMLERİN SI- 1. Fiziksel Değişimler 50 2. Kimyasal Değişimler 51 NIFLANDIRILMASI 10 TEST 12 52 TEST 2 13 TEST 13 53 TEST 14 54 C. GÜÇLÜ ETKİLEŞİMLER 14 TEST 15 55 TEST 16 56 1. İyonik Bağ 14 TEST 17 57 TEST 18 58 TEST 3 18 TEST 19 59 TEST 20 60 TEST 4 19 TEST 21 61 TEST 5 25 2. Kovalent Bağ 26 TEST 6 30 TEST 7 31 TEST 8 34 3. Metalik Bağ 36 TEST 9 37 E. ZAYIF ETKİLEŞİMLER 38 1. Van der Waals Etkileşimleri 39

Kimyasal Türler Arası Etkileşimler Soy metal olarak adlandırılan Au ve Pt kararlı yapıda olduklarından 1. Kimyasal Türler doğada atomik halde bulunabi- lirler. Diğer metaller ise genellikle Maddelerin özelliklerini taşıyan en küçük yapı birimlerine kimyasal tür denir. Atom, molekül ve bileşikleri halinde bulunurlar. iyon kimyasal türlere örnek verilebilir. Monoatomik: Tek atomlu Atom: Elementlerin özelliklerini gösteren en küçük yapı taşına atom denir. Diatomik: İki atomlu Poliatomik: Çok atomlu ÊÊ Soygazlar kararlı yapıda olduklarından doğada tek atomlu gaz halde bulunurlar. Çok atomlu iyon gruplarına kök denir. He, Ne, Ar, Kr, Xe, Rn NO3− anyon kökü NH4+ katyon kökü ÊÊ Metaller bileşik oluşturmadıklarında (serbest halde ya da saf halde) monoatomik yapıdadır. Au, Cu, Fe, Mg, Zn, Pb Molekül: Aynı veya farklı türde atomların kimyasal kuvvetlerle bir arada tutulduğu atomlar topluluğuna molekül denir. Moleküller nötr kimyasal türlerdir. ÊÊ Aynı tür ametal atomlarından oluşan moleküllere element molekülü denir. N2, O2, O3, P4, S8 ÊÊ Farklı tür ametal atomlarından oluşan moleküllere bileşik molekülü denir. HCl, CO2, H2O, NH3, PCl5, H3PO4 İyon: Elektron alarak veya vererek yük kazanmış taneciklere iyon denir. ÊÊ Elektron alarak negatif yüklenmiş iyonlara anyon denir. Cl−, O2−, OH−, SO42−, PO43− ÊÊ Elektron vererek pozitif yüklenmiş iyonlara katyon denir. Na+, Mg2+, Al3+, H3O+, NH4+ ÖRNEK 1 ÖRNEK 2 Aşağıdaki taneciklerden hangisinin kimyasal türü karşısın- Hidrojen (H2) ve hidronyum (H3O+) türleri ile ilgili, da yanlış verilmiştir? I. H2 diatomik moleküldür. Tanecik Kimyasal tür II. H3O+ poliatomik iyondur. A) Pb Atom III. Her ikisi de aynı tür atomlardan oluşmuştur. B) P4 Molekül yargılarından hangileri doğrudur? C) CN− Molekül A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I, II ve III D) H2S Molekül ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ E) CO32− İyon ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ 4 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 12 CD

Kimyasal Türler Arası Etkileşimler ÊÊ Atom ve molekül kavramları kimyasal türleri tanımlamak için kullanılan kavramlardır. KİMYASAL TÜR Molekül Atom İyon (He, Au) Hidrojen atomu Hidrojen molekülü Element Bileşik Anyon Katyon Hidrojen katyonu Molekülü Molekülü Hidrojen anyonu (H2, O2) (H2O, H2SO4) Tek Atomlu Anyon Kökü Tek Atomlu Katyon Kökü Anyon (OH−, NO3−) Katyon (NH4+) (CI−, O2−) (Na+, Mg2+) ÊÊ Element ve bileşik kavramları saf maddeleri sınıflandırmak için kullanılır. Elementlerin yapı taşları atomlar ve moleküller, bileşiklerin ise moleküller ve iyonik birim hücreler olabilir. SAF MADDE Element Bileşik Atomik Yapılı Moleküler Yapılı Moleküler Yapılı İyonik Yapılı Elementler Elementler Bileşik Bileşik (He, Au) (H2, O2) (H2O, H2SO4) (NaCI, CaCO3) ÖRNEK 3 ÖRNEK 4 Saf madde olduğu bilinen X, Y ve Z ile ilgili, I. II. III.  X, tek cins atom içeren moleküler bir elementtir.  Y, aynı tür moleküllerden oluşan bir bileşiktir. Yukarıda verilen modellerden hangileri moleküler yapılı bir  Z, monoatomik bir elementtir. bileşiği temsil etmektedir? bilgileri veriliyor. Buna göre X, Y ve Z maddeleri aşağıdaki- lerden hangisi olabilir? X Y Z A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III Na HCl A) F2 HCl Na D) II ve III E) I, II ve III B) F2 HCl F2 C) Na F2 HCl ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ D) Na F2 Na ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ E) HCl ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ 34 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 5 BD

Kimyasal Türler Arası Etkileşimler 2. Nötr Atomların ve Tek Atomlu İyonların Lewis Gösterimi Atom sembollerinin ve molekül formüllerinin değerlik elektronları ile birlikte gösterimine Lewis Lewis simgeleri baş grup element- yapısı veya elektron nokta yapısı denir. leri için yaygın olarak kullanılır, fakat geçiş elementleri için genel- Nötr atomların Lewis gösterimi: Lewis gösteriminde, değerlik elektronları birer nokta ile likle kullanılmaz. gösterilir ve bu noktalar element sembolünün çevresine koyulur. Elementler Lewis sembollerinde ÊÊ Elektronlar ilk olarak sembolün dört ayrı köşesine teker teker yerleştirilir. yer alan tek elektron sayısı kadar bağ yapabilir. Örneğin azot atomu Li Be B C üzerinde görülen üç elektron ile üç Değerlik Elektron Sayısı 1 2 3 4 bağ yapabilir. Neon üzerinde bağ yapabilecek eşleşmemiş elektron ÊÊ Değerlik elektron sayısı beş veya daha fazla ise noktalar sekize (oktete) ulaşıncaya kadar bulunmadığı için bağ yapmaz. ikişerli olacak şekilde eşleştirilir. N O F Ne Değerlik Elektron Sayısı 5 6 7 8 ÊÊ Periyodik sistemdeki elementlerin grup numaraları aynı zamanda onların değerlik elekt- ron sayılarını verir. Periyodik tablodaki bazı elementlerin grup numaraları ve Lewis nokta yapıları aşağıda verilmiştir. IA VIIIA H IIA IIIA IVA VA VIA VIIA He Li Be Na Mg B C N O F Ne AI Si P S CI Ar İyonların Lewis Gösterimi: ➽➽ Anyonların Lewis yapısı yazılırken; element sembolü üzerinde, değerlik elektronları ve dışarıdan aldığı elektronlar birlikte gösterilir. ÊÊ Üzerinde noktalar bulunan element sembolü köşeli paranteze alınır. ÊÊ Anyon yükü (alınan elektron sayısı) köşeli parantezin üzerine yazılır. ÊÊ 8O element atomunun değerlik elektron sayısı 6'dır. 2 elektron aldığında toplam 8 elekt- ron sembol üzerinde gösterilir. Anyon yükü 2− olduğu için parantez üzerine 2− yazılır. Anyon O + 2e [ O ]2− 8O: 2−6 8O2−: 2−8 ➽➽ Katyonların Lewis yapısı yazılırken; katyonlar değerlik elektronlarını verdikleri için element sembolü üzerinde nokta bulunmaz. ÊÊ Katyon yükü (verilen elektron sayısı) sembolün üzerine yazılır. ÊÊ 11Na element atomunun değerlik elektron sayısı 1’dir. Bu tek değerlik elektronunu verdi- ğinde değerlik elektronu kalmaz. Katyon yükü 1+ olduğu için sembol üzerine 1+ yazılır. Katyon Na Na+ + e 11Na: 2−8−1 11Na+: 2−8 6 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri

Kimyasal Türler Arası Etkileşimler UYGULAMA 1 Aşağıda verilen element atomları ile ilgili boşlukları doldurunuz. Element Katman Değerlik Lewis yapısı Oktete uymak için Kararlı iyonunun elektron dizilimi elektron sayısı alacağı ya da vereceği Lewis yapısı elektron sayısı 3Li 7N 8O 12Mg 13Al 19K ÖRNEK 5 ÖRNEK 6 Aşağıdaki atom veya iyonlardan hangisinin Lewis yapısı Fosfor (15P) elementi ile ilgili, yanlış gösterilmiştir? I. Değerlik elektron sayısı 5'dir. II. Lewis yapısı P şeklindedir. Atom veya İyon Lewis Yapısı III. İki kovalent bağ yaptığında kararlı yapıya ulaşır. A) 12Mg Mg yargılarından hangileri doğrudur? B) 13AI3+ [ AI ]3+ A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II C) 9F F D) 17CI− [ CI ]− D) II ve III E) I, II ve III E) 1H+ [H]+ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ 56 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 7 BC

Kimyasal Türler 1. Fe + 2H+ Fe2+ + H2 4. I. [ CI ]− 1 2 3 4 II. [ O ]2− I II. [ N ]3− Yukarıdaki tepkimede numaralandırılmış kimyasal tür− Orbital Yayınları ler aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak sınıflan− Yukarıdaki kimyasal türlerden hangilerinin Lewis göste- dırılmıştır? rimi doğru olarak verilmiştir? (7N, 8O, 17Cl) Atom Molekül İyon A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III A) 1−2 4 3 B) 1 3 D) I ve III E) I, II ve III C) 4 2−4 1 D) 1 2−3 E) 3−2 2−3 4 4 1 2. N2 CO2 H3PO4 5. Lewis yapısı, X Yukarıda verilen maddeler ile ilgili, aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? Orbital Yayınları şeklinde olan 2. periyot elementi ile ilgili, A) N2 elementtir. B) H3PO4 üç farklı tür element içerir. I. Değerlik elektron sayısı 6'dır. C) Her üçü de moleküler yapıdadır. II. 6A grubunda bulunur. D) N2 diatomik bileşiktir. E) CO2 moleküler bileşiktir. III. İki elektron alarak oktetini tamamlar. yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III ÖSYM SORUSU 3. I. Su Orbital Yayınları 6. Aşağıdaki elementlerden hangisinin yapabileceği bağ II. Yemek tuzu sayısı diğerlerinden fazladır? III. Hidrojen gazı IV. Amonyak gazı Yukarıdakilerden hangileri oda şartlarında moleküler yapıda değildir? A) Yalnız II B) Yalnız III C) II ve III A) 4X B) 6Y C) 8Z E) 10Q D) I, III ve IV E) I, II, III ve IV D) 9T 8 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 123456 DDADEB



rstmrdm−140921−2B Orbital ÖNSÖZ Ders Anlatım Modülleri Saygıdeğer Öğretmen Arkadaşlarımız ve Sevgili Öğrencilerimiz, TYT Maddenin Halleri Modülü Öğrenme, kişinin yaşantıları sonucu davranışlarında meydana gelen değişmelerin kendisidir. Kimya dersinin severek çalışılması ve kalıcı öğrenilmesinin sağlanması Editör için gerekli yaşantıyı oluşturan baş elementler; şüphesiz siz değerli öğretmenler- Doç. Dr. Serkan YAVUZ imiz ve öğrencilerimizsiniz. Orbital Yayınları olarak başlıca hedefimiz gereken bu yaşantıyı sizler için sunmak, öğretmen ve öğrenci arasındaki bilgi aktarımını daha ISBN verimli ve pratik hale getirmektir. Bu amaç doğrultusunda hazırlamış olduğumuz 978-605-06549-2-9 Orbital Ders Anlatım Modülleri’ni, öğretmen ve öğrenci arasındaki birleştirici hal- ka olarak, öğrenme zincirinin bir parçası olmasını umut ederek sizlerin beğenisine Kapak Tasarımı sunuyoruz. Orbital Yayınları Grafik Birimi (RE) Orbital Ders Anlatım Modülleri; Dizgi − Mizanpaj Orbital Yayınları Dizgi Birimi (RE) • MEB Talim Terbiye Kurulu’nun yayımladığı güncel Kimya öğretim programın- da yer alan kazanımlar dikkate alınarak hazırlanmıştır. Basım Yeri ???????? • Hücreleme yöntemi ile başlıklara ayrılmış ve her bir bölüm hem yüz yüze hem (0312) ??? ?? ?? de uzaktan eğitimde sınıf içi işleyişe uygun şekilde planlanmıştır. Bu kitap, 5846 sayılı yasanın hükümlerine göre; • Konu anlatımları gereksiz ayrıntılardan arındırılarak konunun özünü kavrata- tamamının/bir kısmının elektronik, mekanik cak bilgilerden oluşturulmuştur. Konu içerisinde ayrıca dikkat edilmesi gere- ken noktalar, sayfaların kenarında pratik notlar halinde verilmiştir. Böylece ya da her hangi bir kayıt sistemi ile çoğaltılmaz, önemli yerlerin dikkat çekmesi ve akılda kalıcılığının artırılması amaçlanmıştır. yayımlanamaz ve depolanamaz. • Sayfa sonlarına, konunun kavranmasına katkı sağlayacak örnek sorular yer- Her hakkı saklıdır ve Orbital Yayınlarına aittir. leştirilmiştir. Konu anlatımları ve ardından gelen bu örnek sorular öğrenmeyi ve akılda tutmayı kolaylaştıran bir sistematik ile hazırlanmıştır. Orbital Yayınları • Bir bütünlük oluşturan konu kümelerinin ardından, hem sınıf içi uygulama- ya hem de ödevlendirmeye uygun kazanım testleri yer almaktadır. Böylece öğrencilerin kazanımlara dair yanlış veya eksik öğrenmelerinin süreç başında ortaya çıkarılıp giderilmesi amaçlanmıştır. • Modüllerin sonunda tüm alt bölümleri içeren yeterli miktarda ünite testi bulunmaktadır. Bu testlerde öğrencilerin konu ile ilgili karşılaşılabileceği her türlü bilgi, işlem ve yorum temelli sorulara yer verilmiştir. Böylece konunun tamamına yönelik tekrar ve ölçme yapılmasına olanak sağlanmıştır. Orbital Ders Anlatım Modülleri ile öğretmenlerimiz için Kimya dersini anlatmanın, öğrencilerimiz için ise dersi takip etmenin ve konuları anlamanın kolaylaşacağını ümit ediyoruz. Orbital Yayınları olarak hazırladığımız bu kaynağın; öğrencilerimizin Kimya dersine olan ilgisini arttıracağına inanıyoruz. Kimya’yı severek çalışmanız ve kolaylıkla öğrenmeniz dileğiyle. Orbital Yayınları

TYT 4. Modül İÇİNDEKİLER

A. MADDENİN FİZİKSEL HALLERİ 4 D. GAZLAR 30 1. Maddenin Üç Temel Hali 4 1. Gazların Genel Özellikleri 30 2. Gazları Niteleyen Özellikler 30 TEST 1 32 7 3. Hal Değişim Grafikleri 2. Suyun Fiziksel Hallerinin Önemi 34 3. Gazların Sıvılaştırılması 8 35 36 TEST 2 9 TEST 7 38 12 TEST 8 39 B. KATILAR 40 E. PLAZMA 41 1. Amorf Katılar 14 42 2. Kristal Katılar 14 TEST 9 43 15 TEST 10 44 TEST 3 45 19 TEST 11 46 C. SIVILAR 47 20 TEST 12 1. Viskozite 20 TEST 13 2. Buhar Basıncı 3. Kaynama ve Kaynama Noktası 22 4. Atmosferdeki Su Buharı (Nem) 24 TEST 14 TEST 4 26 TEST 15 TEST 5 27 TEST 16 TEST 6 28 TEST 17 29 TEST 18

Maddenin Halleri Gaz halde bulunan maddelere yüksek enerji verildiğinde, mole- 1. Maddenin Üç Temel Hali küllerin bir kısmı atomlarına ay- rışır, bazı atomlar elektronlarını Maddeler; başlıca katı, sıvı ve gaz olmak üzere üç fiziksel halde bulunurlar. kaybederek bazıları da elektron alarak iyonlarına dönüşür. Bu şe- ÊÊ Sıcaklık ve basınç etkisi altında maddelerin fiziksel hali değişir. kilde; moleküllerden, atomlardan, ÊÊ Yüksek sıcaklık ve düşük basınçlarda madde gaz hali, düşük sıcaklık ve yüksek basınç- iyonlardan ve serbest elektron- lardan oluşan karışımlara plaz- larda ise katı hali tercih eder. ma denir. Yıldızlar, güneş, şimşek plazma halinde bulunur. ÊÊ Madde çok yüksek sıcaklıklarda katı, sıvı ve gaz haline ek olarak plazma halinde de bu- lunabilmektedir. Katı Sıvı Gaz Plazma Sıcaklık Maddelerin özkütleleri ile fiziksel halleri arasında genellikle; ➽➽K atı → Sıvı → Gaz dönüşümünde; dkatı > dsıvı > dgaz ÊÊ Madde ısı alır (Endotermiktir). ÊÊ Düzensizlik artar. ilişkisi vardır. ÊÊ Genellikle hacim artar. ÊÊ Genellikle özkütle azalır. Ancak su gibi katısı sıvısında yü- ÊÊ Molekül yapısı bozulmaz. zen maddelerin fiziksel halleri ile ÊÊ Toplam kütle değişmez. özkütleleri arasında ÊÊ Tanecikler arası uzaklık genellikle artar. ÊÊ Taneciklerin potansiyel enerjisi artar. dsıvı > dkatı > dgaz ÊÊ Tanecikler arası çekim kuvvetleri azalır. ilişkisi vardır. ÖRNEK 1 ÖRNEK 2 Kapalı bir kapta bulunan bir miktar buz, sıvı hale geçiyor. Sabit basınç ve sıcaklık altında İyot (I2) molekülünün farklı Buna göre buzun sıvı hale dönüşümü sırasında aşağıdaki fiziksel hallerindeki yoğunlukları arasındaki ilişki aşağıda- niceliklerden hangisi değişmez? A) Molekül formülü kilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir? B) Tanecikler arası uzaklık C) Hacim A) I2(g) > I2(s) > I2(k) B) I2(s) > I2(k) > I2(g) D) Özkütle E) Potansiyel enerji C) I2(k) > I2(s) > I2(g) D) I2(s) > I2(g) > I2(k) ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ E) I2(k) > I2(g) > I2(s) ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ 4 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 12 AC

Maddenin Halleri KATI SIVI GAZ Belirli hacim ve şekilleri vardır. Belirli hacim ve şekilleri yoktur. Belirli hacimleri vardır. Sıkıştırılamazlar. Belirli şekilleri yoktur. Sıkıştırılabilirler. Sıkıştırılamazlar. Tanecikler arası boşluk çok azdır. Tanecikler arası boşluk azdır. Tanecikler arası boşluk çok fazladır. Titreşim hareketi yaparlar. Titreşim ve yer değiştirme Titreşim, yer değiştirme (öteleme) (öteleme) hareketi yaparlar. ve dönme hareketi yaparlar. Tanecikler arası çekim kuvveti çok fazladır. Tanecikler arası çekim kuvveti Tanecikler arası çekim kuvveti çok fazladır. azdır. Akıcı değildirler. Akıcıdırlar. Akıcıdırlar. Maddenin en yoğun halidir. (Su ve bir kaç madde hariç) Genellikle yoğunlukları katılardan Katı ve sıvılara göre düşük, gazlardan yüksektir. yoğunlukları düşüktür. ÖRNEK 3 ÖRNEK 4 Maddenin gaz hali ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) Akışkan özellik gösterirler. X, Y ve Z saf bir maddenin farklı fiziksel hallerini temsil etmektedir. B) Belirli hacim ve şekilleri yoktur.  Z, yalnız titreşim hareketi yapıyor. C) Sabit basınç altında ısıtıldıklarında genleşirler.  X’in belirli bir hacmi ve şekli yoktur. D) Gaz tanecikleri her yöne doğrusal hareket ederler. E) Yoğunlukları sıvılardan daha fazladır. Buna göre X, Y ve Z fiziksel halleri aşağıdakilerden hangi- sinde doğru verilmiştir? ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ X Y Z ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ A) Gaz Sıvı Katı ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ B) Sıvı Gaz Katı ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ C) Sıvı Katı Gaz ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ D) Katı Sıvı Gaz ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ E) Katı Gaz Sıvı ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ 34 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 5 EA

Maddenin Halleri Maddenin Hal Değişimleri Gaz Buharlaşma Deiyonizasyon Maddelerin hâl değişimi sırasında Yoğuşma İyonizasyon sadece tanecikler arası uzaklık değişir, maddenin kimyasal yapısı ve formülü değişmez. Kırağılaşma Süblimleşme Plazma Donma Katı Sıcaklık ve basınç etkisi altında Sıvı maddelerin fiziksel hali değişir. Saf maddeler hal değiştirirken sı- Erime caklık sabit kalır. ➽➽B ir maddenin ısı alarak; ➽➽B ir maddenin ısı vererek; ÊÊ Katı halden sıvı hale geçmesine erime, ÊÊ Plazma halden gaz hale geçmesine deiyo- ÊÊ Sıvı halden gaz hale geçmesine buhar- nizasyon, laşma, ÊÊ Gaz halden katı hale geçmesine kırağlaş- ÊÊ Katı halden gaz hale geçmesine süblim- ma (geri süblimleşme), leşme, ÊÊ Gaz halden sıvı hale geçmesine yoğuşma, ÊÊ Gaz halden plazma hale geçmesine iyo- ÊÊ Sıvı halden katı hale geçmesine donma nizasyon denir. denir. ÖRNEK 5 ÖRNEK 6 Aşağıda verilen olaylardan hangisinde maddenin düzen- I. Buharlaşma II. Donma sizliği artar? III. Süblimleşme A) Donma B) Kırağılaşma C) Yoğuşma D) Erime E) Geri süblimleşme Yukarıda verilen olaylardan hangileri ısı alarak gerçekleşir? ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ D) I ve III E) I, II ve III ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ 6 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 56 DD

1. Maddenin Üç Temel Hali X(s) X(k) Orbital Yayınları 3. Aşağıdakilerden hangisi gazlara ait bir özellik değildir? A) Akışkan özellik gösterirler. B) Tanecikler arası boşluk çok fazladır. C) Dönme hareketi yaparlar. D) Belirli hacimleri yoktur. E) Tanecikler arası çekim kuvveti çok fazladır. Yukarıda saf X sıvısının hal değişimine ait bir görsel veril- miştir. Buna göre hal değişimi sırasında, I. X sıvısı dışarı ısı vermiştir. II. Taneciklerin hareketleri artmıştır. I II. Tanecikler daha düzenli hale geçmiştir. yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III 4. Oda koşullarında bulunan saf X maddesi ile ilgili,  Akışkan özellik gösterir. D) I ve III E) I, II ve III  Bulunduğu kabın hacmini alır. Orbital Yayınları bilgileri veriliyor. Buna göre X maddesinin fiziksel hali, I. Katı II. Sıvı III. Gaz yukarıdakilerden hangileri olamaz? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III 2. 6 Katı 1 Sıvı 2 Gaz 3 4 5 Yukarıda saf bir maddenin hal değişimleri verilmiştir. Orbital Yayınları 5. Ağzı açık kapta bulunan bir miktar buz oda sıcaklığındaki bir Buna göre numaralandırılmış hal değişimleriyle ilgili masa üzerine bırakılıyor. aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? Bir süre sonra, A) 1 ve 2 numaralı dönüşümlerde madde ısı alır. I. Hal değişimi gerçekleşir. II. Toplam katı kütlesi azalır. B) 5 numaralı dönüşümde maddenin yoğunluğu artar. III. Sistemin düzensizliği artar. C) 4 numaralı dönüşümde tanecikler arası çekim kuvveti yargılarından hangileri doğrudur? azalır. A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) 3 numaralı dönüşümde maddenin potansiyel enerjisi azalır. D) II ve III E) I, II ve III E) 6 numaralı dönüşüm süblimleşme olarak adlandırılır. 12345 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 7 DCECE

Maddenin Halleri 2. Suyun Fiziksel Hallerinin Önemi Suyun hâl değiştirerek yeryüzü ve atmosfer arasındaki çevrimine su döngüsü denir. SU DÖNGÜSÜ YAĞIŞ YOĞUŞMA YERYÜZÜ BUHARLAŞMA Özkütle (g/mL) ➽➽ Doğadaki su döngüsü sırasında, sıcaklık değişimine bağlı olarak katı, sıvı ve gaz haller 1 arasında geçiş olur. Bu geçişler sayesinde: Su Buz ÊÊ Çeşitli sebeplerden dolayı kirlenmiş olan su tekrar saflaşır. ÊÊ Hem tarımsal üretimin artması hem de bitki örtüsünün çeşitlenmesi ve zenginleşmesi +4 Sıcaklık (ºC) Suyun özkütlesi +4 °C de 1 g/cm3 tür. sağlanır. Bu sıcaklığın altındaki ve üstündeki sıcaklıklarda özkütle 1 g/cm3'ten kü- ÊÊ İklimlerin oluşumuna katkı sağlanır. çüktür. ➽➽ Buzun yapısındaki hidrojen bağları, sudakine göre daha düzenlidir. Buzun yapısında bü- yük boşluklar oluşur ve aynı kütledeki buzun hacmi suyun hacminden daha büyük olur. Bu nedenle su donarken hacmi küçülür ve yoğunluğu artar. ÊÊ Okyanuslar, göller ve nehirler çok soğuk havalarda yüzeyden donmaya başlar. Oluşan buzun yoğunluğu sudan küçük olduğu için batmaz. Böylece buzun altında canlı hayatı devam eder. ÖRNEK 7 ÖRNEK 8 Su döngüsüyle ilgili; Suyun fiziksel hâlleri ve önemine ilişkin olarak, I. Kirlenen suları arıtarak bu suları içilebilir ve kullanılabilir l. Canlı hayatın devamlılığında önemli rol oynar. hâle getirir. ll. Suyun fiziksel halleri arasındaki her dönüşümde ısı açığa II. Atmosferdeki su buharı hava şartlarına göre farklı fiziksel çıkar. hallere dönüşebilir. lll. Hal değişimleri sırasında suyun molekül yapısı değişmez. III. Suyun hal değiştirerek yeryüzü ile atmosfer arasındaki ha- yargılarından hangileri doğrudur? reketine su döngüsü denir. yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II A) Yalnız III B) I ve II C) I ve III D) I ve III E) I, II ve III D) II ve III E) I, II ve III ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ 8 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 78 ED

LPG havadan daha yoğundur, bu Maddenin Halleri nedenle sızıntı ve kaçak durum- larında zemine yakın yerde daha 3. Gazların Sıvılaştırılması çok birikir. Gazların normal şartlar (1 atm basınç ve 0 °C sıcaklık) altında hacimleri çok fazladır. Bu ne- denle depolanmaları ve taşınmaları çok zordur. Gazlar yüksek basınçta ve düşük sıcaklıkta kolaylıkla sıvılaştırılabilir. ÊÊ LPG (sıvılaştırılmış petrol gazı), LNG (sıvılaştırılmış doğal gaz), itici gazlar ve soğutucu gazlar depolama ve taşıma kolaylığı için maddenin hal değiştirme özelliğinden faydalanı- larak sıvılaştırılır. LPG (Sıvılaştırılmış Petrol Gazı) LPG, yaklaşık olarak %30 propan (C3H8) ve %70 bütandan (C4H10) oluşan bir karışımıdır. ÊÊ Yaygın adı tüp gazdır. ÊÊ Yanıcı ve parlayıcı özelliğe sahiptir. ÊÊ Renksiz ve kokusuzdur. ÊÊ Enerji verimi yüksek, ekonomik, temiz ve güvenlidir. LNG (Sıvılaştırılmış Doğal Gaz) LNG, yaklaşık %90 metan (CH4), %10 etan (C2H6), propan (C3H8), bütan (C4H10) gazların- dan oluşan bir gaz karışımıdır. ÊÊ Doğal gazın yüksek basınç ve düşük sıcaklıkta sıvılaştırılması ile elde edilir. ÊÊ Doğal gaz sıvılaştırılırken içerisinde bulunan oksijen gazı, karbondioksit gazı ve diğer gazlar uzaklaştırılır. Bu nedenle LNG, doğal gaza göre daha saftır. ÊÊ Yanıcı ve parlayıcı özelliğe sahiptir. ÊÊ Enerji verimi yüksek, ekonomik ve güvenlidir. ÊÊ Diğer yakıtlarla karşılaştırıldığında, çevreye verdiği zarar ve sera gazı salınımı daha azdır. ÊÊ Renksiz ve kokusuzdur. ÖRNEK 9 ÖRNEK 10 LNG (Sıvılaştırılmış Doğal Gaz) tankerlerinin üzerinde; LPG ile ilgili, I. Taşıma kolaylığı sağlamak için sıvılaştırılmış petrol gazıdır. II. Enerji verimi düşüktür. III. Renksiz ve kokusuzdur. yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II I. II. III. D) I ve III E) I, II ve III güvenlik sembollerinden hangileri bulunmalıdır? A) Yalnız III B) I ve II C) I ve III ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ D) II ve III E) I, II ve III ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ 9 10 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 9 AD

Maddenin Halleri Genleşen Yoğuşturucu buhar radyatör İtici Gazlar Sıvı Günlük hayatta kullandığımız deodorantlar, traş köpükleri, böcek ilaçları gibi sprey kutularında bulunan maddelerin dışarı çıkmasını sağlayan, basınç uygulanarak sıvılaştırılmış gazlara itici Buzluk gaz denir. bölmesi ÊÊ Sprey kutusunun üstündeki düğmeye basıldığında ürün ve itici gaz karışımı dışarı püskür- Devirdaim pompası tülür. Buzdolabları, derin dondurucu ve ÊÊ Deodorantlarda itici gaz olarak kullanılan kloroflorokarbon (CFC) bileşikleri ozon tabaka- klimalarda soğutucu akışkanlar kullanılır. sının delinmesine yol açtıkları için yasaklanmıştır. Bu amaçla kullanılan tetrafloro- ÊÊ Günümüzde itici gaz olarak propan, n-bütan, izobütan, karbon dioksit gibi gazlar kullanıl- eten gibi gazlar kapalı devre bir sistem içerisinde bulunur. maktadır. Sıvı buharlaşırken ortamdan ısı Soğutucu Akışkanlar alarak buzdolabının içerisinde sı- caklığın düşmesini sağlar. Pompa Sıvı halden gaz hale geçerken ortamdan ısı alarak ortamın soğumasını sağlayan akışkanlara yardımıyla sıvılaşırken verdiği ısı soğutucu akışkanlar denir. da oda içine yayılır. ➽➽İ yi bir soğutucu akışkan: ÊÊ Kritik sıcaklığı yüksek, kaynama noktası düşük olmalıdır. ÊÊ Yanıcı ve zehirli olmamalıdır. ÊÊ Çevreye zarar vermemelidir. ÊÊ Kimyasal olarak aktif olmamalı, dolaşım sistemindeki metallerle tepkimeye girmemelidir. ÊÊ Kolay bulunur ve ekonomik olmalıdır. ÊÊ Enerji tüketimi az olmalıdır. ➽➽ Bir gazın soğutucu akışkan olarak kullanılabilmesi için basınç altında sıvılaşabilmesi ge- rekir. ÊÊ Günümüzde soğutucu akışkan olarak genelde puron gazı kullanılır. ÊÊ Çevreye verdiği zararlardan dolayı amonyak, CFC ve freon-12 gibi gazların çoğu ülkede soğutucu akışkan olarak kullanılması yasaklanmıştır. ÖRNEK 11 ÖRNEK 12 Sprey kutularında kullanılan itici gazlarla ilgili; Soğutucu akışkanlarla ilgili; I. Genellikle propan ve bütan gazlarından oluşur. I. Kritik sıcaklıkları yüksektir. II. Yanıcı özelliktedir. III. Sprey kutunun içindeki gaz basıncı atmosfer basıncına eşit- II. Genleşirken ortamdan ısı alırlar. lendiğinde püskürme işlemi durur. III. Kaynama noktaları düşüktür. yargılarından hangileri doğrudur? yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III A) Yalnız II B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III D) II ve III E) I, II ve III ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ 10 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 11 12 EE

Maddenin Halleri Havadan Azot ve Oksijen Eldesi ➽➽ Hava içerisinde bulunan gazların kaynama sıcaklıkları ve hacimce yüzdeleri aşağıda ve- rilmiştir. Hava başlıca azot, oksijen ve ar- Hava İçerisinde Kaynama Havadaki Oranı gondan oluşan bir gaz karışımıdır. Bulunan Gaz Sıcaklığı (Hacimce Yüzde) Azot -196 ºC Gaz haldeki hava soğutulursa önce Oksijen -183 ºC % 78 oksijen sıvılaşır. Argon -186 ºC % 21 % 0,9 -183oC Diğer Gazlar (CO2, Ne vb.) % 0,1 Oksijen -186oC ÊÊ Havadaki oksijen ve azot gaz- Kompresör (Basınç) Azot Argon gazı ları, havanın önce yüksek ba- -196oC sınçta soğutularak sıvılaştırıl- Soğutma Hava girişi Damıtma Sıvı Azot ması, daha sonra da kontrollü Filtre kulesi oksijen Sıvı haldeki hava ısıtılırsa önce azot bir şekilde ayrımsal damıtma Sıvı hava gaz hale geçer. yöntemiyle, her bir maddenin ayrı ayrı gaz hale getirilmesi ile elde edilirler. Havanın damıtılması ÊÊ Gaz haldeki hava soğutul- duğunda önce yoğunlaşma noktası yüksek olan oksijen sıvılaşır. Sıvı haldeki hava ısı- tıldığında ise önce kaynama noktası düşük olan azot gaz hale geçer. ÖRNEK 13 ÖRNEK 14 I. Azot Sıvı haldeki hava, kontrollü olarak ısıtıldığında ilk olarak azot gaz hale geçer. Bu olay azot gazına ait, II. Oksijen I. Kritik sıcaklık değerinin yüksek olması III. Karbon dioksit II. Kaynama sıcaklığının düşük olması III. Havadaki hacimce yüzdesinin fazla olması Yukarıdaki maddelerden hangileri havanın önce sıvılaştırı- lıp sonra damıtılmasıyla elde edilebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III özelliklerden hangileri ile açıklanabilir? D) I ve II E) I, II ve III A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ D) I ve II E) II ve III ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ 13 14 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 11 EB

Su Döngüsü ve Gazların Sıvılaştırılması 1. LPG ve LNG ile ilgili; 4. Aşağıda verilenlerden hangisinde itici gaz kullanılmaz? I. Oda koşullarında sıvı halde bulunurlar. II. Yakıt olarak kullanılırlar. A) Sprey boyalar B) Parfüm C) Deodorant I II. Renksiz ve kokusuzdurlar. D) Böcek ilaçları E) Traş köpüğü özelliklerinden hangileri her ikisi için de ortaktır? Orbital Yayınları A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III 2. Oda koşullarında sabit hacimli kapalı bir kaba bir miktar buz 5. Soğutucu akışkanlar ile ilgili, konuyor. I. Kritik sıcaklığı yüksek olmalıdır. II. Yanıcı olmalıdır. Bir süre sonra, I II. Kaynama noktası yüksek olmalıdır. I. Katı II. Sıvı yargılarından hangileri doğrudur? I II. Gaz A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II kap içerisinde yukarıdaki hallerden hangileri görülebilir? D) I ve III E) I, II ve III A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II Orbital Yayınları D) II ve III E) I, II ve III 3. Sprey kutusunun içerisinde bulunan ürünün dışarı püskür- Orbital Yayınları 6. Buzdolabında soğutma amacıyla soğutucu bir akışkan kul- tülmesini sağlayan maddelere itici gaz denir. lanılmaktadır. İtici gazlarla ilgili aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlış- Buna göre; tır? A) Sprey kutusundan dışarı çıkan karışım bir aerosoldür. I. Sıvı haldeki soğutucu akışkan buharlaşırken ortamdan B) İtici gaz olarak kullanılan gazlar zehirlidir. ısı alarak buzdolabının içerisinde sıcaklığın düşmesini C) İtici gaz olarak renksiz ve kokusuz bir gaz tercih edilir. sağlar. D) Bazıları yanıcı olduğu için aleve püskürtülmemelidir. E) Püskürtme işlemi kutu iç basıncı atmosfer basıncına II. Soğutucu akışkan pompa yardımıyla sıvılaşırken verdiği eşit olana kadar devam eder. ısı oda içine yayılır. 12 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri I II. Sistem çalışırken soğutucu akışkan hem buharlaşmakta hem de yoğuşmaktadır. yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III 123456 DEBBAE



Orbital ÖNSÖZ Ders Anlatım Modülleri Saygıdeğer Öğretmen Arkadaşlarımız ve Sevgili Öğrencilerimiz, TYT Doğa ve Kimya Modülü Öğrenme, kişinin yaşantıları sonucu davranışlarında meydana gelen değişmelerin kendisidir. Kimya dersinin severek çalışılması ve kalıcı öğrenilmesinin sağlanması Editör için gerekli yaşantıyı oluşturan baş elementler; şüphesiz siz değerli öğretmenler- Doç. Dr. Serkan YAVUZ imiz ve öğrencilerimizsiniz. Orbital Yayınları olarak başlıca hedefimiz gereken bu yaşantıyı sizler için sunmak, öğretmen ve öğrenci arasındaki bilgi aktarımını daha ISBN verimli ve pratik hale getirmektir. Bu amaç doğrultusunda hazırlamış olduğumuz 978-605-06549-2-9 Orbital Ders Anlatım Modülleri’ni, öğretmen ve öğrenci arasındaki birleştirici hal- ka olarak, öğrenme zincirinin bir parçası olmasını umut ederek sizlerin beğenisine Kapak Tasarımı sunuyoruz. Orbital Yayınları Grafik Birimi (RE) Orbital Ders Anlatım Modülleri; Dizgi − Mizanpaj Orbital Yayınları Dizgi Birimi (RE) • MEB Talim Terbiye Kurulu’nun yayımladığı güncel Kimya öğretim programın- da yer alan kazanımlar dikkate alınarak hazırlanmıştır. Basım Yeri ???????? • Hücreleme yöntemi ile başlıklara ayrılmış ve her bir bölüm hem yüz yüze hem (0312) ??? ?? ?? de uzaktan eğitimde sınıf içi işleyişe uygun şekilde planlanmıştır. Bu kitap, 5846 sayılı yasanın hükümlerine göre; • Konu anlatımları gereksiz ayrıntılardan arındırılarak konunun özünü kavrata- tamamının/bir kısmının elektronik, mekanik cak bilgilerden oluşturulmuştur. Konu içerisinde ayrıca dikkat edilmesi gere- ken noktalar, sayfaların kenarında pratik notlar halinde verilmiştir. Böylece ya da her hangi bir kayıt sistemi ile çoğaltılmaz, önemli yerlerin dikkat çekmesi ve akılda kalıcılığının artırılması amaçlanmıştır. yayımlanamaz ve depolanamaz. • Sayfa sonlarına, konunun kavranmasına katkı sağlayacak örnek sorular yer- Her hakkı saklıdır ve Orbital Yayınlarına aittir. leştirilmiştir. Konu anlatımları ve ardından gelen bu örnek sorular öğrenmeyi ve akılda tutmayı kolaylaştıran bir sistematik ile hazırlanmıştır. rstmrdm−140921−2B • Bir bütünlük oluşturan konu kümelerinin ardından, hem sınıf içi uygulama- ya hem de ödevlendirmeye uygun kazanım testleri yer almaktadır. Böylece öğrencilerin kazanımlara dair yanlış veya eksik öğrenmelerinin süreç başında ortaya çıkarılıp giderilmesi amaçlanmıştır. • Modüllerin sonunda tüm alt bölümleri içeren yeterli miktarda ünite testi bulunmaktadır. Bu testlerde öğrencilerin konu ile ilgili karşılaşılabileceği her türlü bilgi, işlem ve yorum temelli sorulara yer verilmiştir. Böylece konunun tamamına yönelik tekrar ve ölçme yapılmasına olanak sağlanmıştır. Orbital Ders Anlatım Modülleri ile öğretmenlerimiz için Kimya dersini anlatmanın, öğrencilerimiz için ise dersi takip etmenin ve konuları anlamanın kolaylaşacağını ümit ediyoruz. Orbital Yayınları olarak hazırladığımız bu kaynağın; öğrencilerimizin Kimya dersine olan ilgisini arttıracağına inanıyoruz. Kimya’yı severek çalışmanız ve kolaylıkla öğrenmeniz dileğiyle. Orbital Yayınları

TYT 5. Modül İÇİNDEKİLER

A. SU VE HAYAT 4 TEST 3 21 TEST 4 22 1. Suyun Varlıklar İçin Önemi 4 TEST 5 23 2. Suyun Vücuttaki Önemi ve Görevleri 5 TEST 6 24 3. Su Kaynakları ve Su Kaynaklarının Korunması 6 4. Su Tasarrufu ve Su Kaynaklarının Korunması 8 5. Suyun Sertlik ve Yumuşaklığı 9 TEST 1 11 B. ÇEVRE KİMYASI 12 1. Hava Kirliliği 13 2. Su ve Toprak Kirleticiler 17 3. Çevreye Zararlı Maddelerin Etkilerinin Azaltılması 19 Konusunda Çözüm Önerileri 20 TEST 2

Doğa ve Kimya 1. Suyun Varlıklar İçin Önemi Yaş ilerledikçe vücuttaki su oranı azalır. Dünya üzerindeki tüm canlıların yaşamlarını sürdürebilmeleri suyun varlığına bağlıdır. Su yalnız canlı hayatı için önemli ➽➽ Suyun varlığı insanlık tarihinden daha eskiye dayanmaktadır. değildir. Aynı zamanda endüstri- de enerji kaynağı, çözücü, soğut- ÊÊ Dünya üzerindeki en yaşlı kayalar olduğu belirlenen Greenland’deki Isua Kayaları içeri- ma sıvısı, hidrojen gazı eldesi gibi alanlarda kullanılır. sinde suyun varlığına rastlanmış ve yapılan incelemelerde söz konusu kayaların içindeki suyun 3,8 milyar yıllık olduğu anlaşılmıştır. ➽➽ Yetişkin bir insanın vücudunda % 55−75 oranında, yeni doğan bebeklerin vücudunda ise % 75−80 oranında su bulunur. ÊÊ Bu suyun çoğu vücudun hücrelerinde yer alır ve yaşam fonksiyonlarını sürdürmek için kullanılır. Örneğin, 70 kilo ağırlığındaki sağlıklı bir insanın vücudu yaklaşık 28 litre hücre içi ve 14 litre hücre dışı olmak üzere 42 litre su içerir. ➽➽ İnsanın günlük su ihtiyacı, vücudundaki mevcut su miktarına ve harcadığı enerjiye bağlı olarak değişir. İnsanın vücut ağırlığı ve günlük enerji harcaması arttıkça su ihtiyacı artar. ➽➽ İnsanların temel su kaynağı içme suyudur. Bunun dışında yiyecek ve su dışındaki diğer içecekler insanların su ihtiyacını karşılamaya yardımcı olmaktadır. ÊÊ Bitkiler; fotosentez, terleme, besin maddesi dağılımı gibi çeşitli işlemlerde suyu kullanır. Yeterli su olmazsa bitkiler gelişemez. ÊÊ Hayvanların hücre aktivitesini gerçekleştirmek, yiyecekleri sindirmek ve vücut sıvılarını oluşturmak için düzenli olarak su almaları gerekir. Suda yaşayan birçok canlı, oksijeni sudan alır. ÖRNEK 1 ÖRNEK 2 Su ile ilgili; I. Çözücü II. Soğutma sıvısı I. İnsan yaşlandıkça vücudundaki su oranı azalır. III. Hidrojen gazı eldesi II. Vücuttaki suyun büyük bir kısmı hücre dışındadır. III. Su, yeryüzünde ilk insan toplulukları görülmeye başladıktan Yukarıda verilenlerden hangileri suyun endüstrideki kulla- nım alanları arasında yer alır? sonra ortaya çıkmıştır. yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III D) I ve III E) I, II ve III ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ 4 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 12 AE