บทที่ 8

หน่วยที่ 8 การคานวณสถติ ิเบือ้ งต้นและ การจดั การขอ้ มูลดว้ ยโปรแกรม SPSS

8.1 การคานวณคา่ สถติ ิเบอ้ื งตน้ ดว้ ยโปรแกรม SPSS 8.1.1 การคานวณหาค่าความถ่ี คำสงั่ Frequencies เป็นคำสงั่ ทใ่ี หค้ ำ่ จำนวนและรอ้ ยละของขอ้ มลู หน่ึงกลุ่ม หรอื เป็นคำสงั่ ทใ่ี ชส้ รำ้ งตำรำงแจก แจงควำมถ่ที ำงเดยี วของตวั แปรทส่ี นใจ โดยคำสงั่ น้ีใชไ้ ดท้ งั้ ขอ้ มูลเชงิ ปรมิ ำณและขอ้ มลู เชงิ คุณภำพ ซ่ึงขนั้ ตอนกำรเรยี กใช้ คำสงั่ Frequencies สำมำรถทำไดด้ งั น้ี ขนั้ ท่ี 1. เลอื กเมนูและคำสงั่ ตำมลำดบั ดงั น้ี Analyze Descriptive Statistics Frequencies

จะปรำกฏวนิ โดวสข์ อง Frequencies ดงั น้ี

ขนั้ ที่ 2. เลอื กตวั แปรทต่ี อ้ งกำรศกึ ษำไปไวใ้ นบอ๊ กซข์ อง Variable(s) ในทน่ี ้เี ลอื กตวั แปร SEX

ขนั้ ที่ 3. กำหนดกำรแสดงผลลพั ธ์ โดยคลกิ ปุ่ม Statistics สำหรบั แสดงคำ่ สถติ ิ จะปรำกฏคำ่ สถติ ิ ดงั น้ี - Percentile Values กลุ่มของคำ่ เปอรเ์ ซน็ ตไ์ ทล์ ประกอบดว้ ย คำ่ ควอไทล์ และคำ่ - เปอรเ์ ซน็ ตไ์ ทล์ - Dispersion กำรหำคำ่ กำรกระจำยของขอ้ มลู ประกอบดว้ ย สว่ นเบย่ี งเบน - มำตรฐำน ควำมแปรปรวน คำ่ พสิ ยั คำ่ ตำ่ สดุ คำ่ สงู สดุ คำ่ - ควำมคลำดเคลอ่ื นมำตรฐำน - Central Tendency กำรวดั แนวโน้มสสู่ ว่ นกลำง ประกอบดว้ ย คำ่ มชั ฌมิ เลขคณติ - คำ่ มธั ยฐำน คำ่ ฐำนนยิ ม คำ่ ผลรวม - Distribution กำรแจกแจงของขอ้ มลู - เลอื กคำ่ สถติ ิ ทต่ี อ้ งกำรแลว้ คลกิ Continue

ขนั้ ท่ี 4. คลกิ ทป่ี ุ่ม OK จะปรำกฏผลลพั ธใ์ นวนิ โดวส์ Output ควำมหมำยของผลลพั ธท์ ไ่ี ดจ้ ำกโปรแกรม SPSS ทเ่ี ป็น missing มำรวม ขอ้ มลู ทเ่ี ป็น missing มำรวม - Valid คอื ขอ้ มลู ทน่ี ำมำแจกแจงควำมถ่ี - Missing คอื ขอ้ มลู ทข่ี ำดหำยไปหรอื ไมส่ มบรู ณ์ - Total คอื ขอ้ มลู ทงั้ หมดทน่ี ำมำแจกแจงควำมถ่ี - Frequency คอื คำ่ ทแ่ี สดงจำนวน หรอื ควำมถท่ี น่ี บั ได้ - Percent คอื คำ่ ทแ่ี สดงจำนวน หรอื ควำมถท่ี น่ี บั ได้ ในรปู รอ้ ยละ - Valid Percent คอื คำ่ ทแ่ี สดงจำนวนทน่ี บั ไดใ้ นรปู รอ้ ยละ โดยไมน่ ำจำนวนขอ้ มลู - Cumulative Percent คอื คำ่ ทแ่ี สดงจำนวนสะสมในรปู รอ้ ยละ โดยไมน่ ำจำนวน

8.1.2 การคานวณหาค่าสถิติเบอื้ งต้นโดยใช้คาสงั่ Descriptive คำสงั่ Descriptive เป็นคำสงั่ ท่ใี ช้ในกำรหำค่ำสถติ เิ บ้อื งต้น ซ่งึ จะแสดงออกมำเป็นตำรำงค่ำสถติ ิต่ำงๆ คำสงั่ น้ีใชไ้ ดด้ กี บั ขอ้ มูลเชงิ ปรมิ ำณ เช่น กำรหำค่ำมชั ฌมิ เลขคณิต กำรหำค่ำผลรวม กำรหำส่วนเบย่ี งเบนมำตรฐำน กำรหำค่ำ ต่ำสดุ กำรหำคำ่ สงู สดุ ซง่ึ ขนั้ ตอนกำรเรยี กใชค้ ำสงั่ Crosstabs สำมำรถทำไดด้ งั น้ี ขนั้ ที่ 1. เลอื กเมนู และคำสงั่ ตำมลำดบั ดงั น้ี Analyze Descriptive Statistics Descriptive

จะปรำกฏวนิ โดวสข์ อง Descriptive ดงั น้ี

ขนั้ ท่ี 2. เลอื กตวั แปรทต่ี อ้ งกำรศกึ ษำไปไวใ้ นบอ๊ กซข์ องVariable(s) ในทน่ี ้เี ลอื กตวั แปร INCOME ขนั้ ท่ี 3. คลกิ ทป่ี ุ่ม OK จะปรำกฏผลลพั ธใ์ นวนิ โดวส์ Output

8.1.3 การคานวณหาค่าสถิติเบอื้ งต้นโดยใช้คาสงั่ Multiple Response เป็นกำรหำคำ่ ของขอ้ มลู จำกคำถำมทเ่ี ป็นตวั เลอื ก และตอบไดม้ ำกกวำ่ 1 คำตอบ ขนั้ แรกตอ้ งกำหนด Set ก่อน ดงั น้ี 1.เลอื กเมนูคำสงั่ Analyze >> Multiple Response >> Define Sets… 2.นำชุดของตวั แปรไปท่ี Variable in Set : 3. ท่ี Variable are Coded As เลอื กคำสงั่ ดงั น้ี - Dichotomies สำหรบั คำ่ ของตวั แปรเป็นไปได้ 2 คำ่ และ Counted Value : คอื กำรกำหนดคำ่ ทต่ี อ้ งกำรนบั - Categories สำหรบั ตวั แปรแยกประเภท และท่ี Range ระบคุ ำ่ ต่ำสดุ และคำ่ สงู สดุ 4. Name และ Label เป็นกำรตงั้ ชอ่ื และรำยละเอยี ดของกลุ่มตวั แปรใหม่. 5. คลกิ Add 6. คลกิ Close วิธีการวิเคราะห์ 7. เลอื กเมนูคำสงั่ Analyze >> Multiple Response >> Frequencies… 8. นำตวั แปร Multiple Response Set ไวท้ ่ี Table(s) for: 9. ท่ี Missing Values สำมำรถกำหนดไมต่ อ้ งนำคำ่ สญู หำมำคำนวณได้ -Exclude cases list wise within dichotomies สำหรบั ตวั แปร Multiple Response Set ทเ่ี ป็นชนดิ dichotomy -Exclude case list wise within categories สำหรบั ตวั แปร Multiple Response Set ทเ่ี ป็นชนิด categories 10. คลกิ ปุ่ม OK

ภำพตวั อยำ่ งกำรทำงำน Multiple Response Sets จำกตวั อย่ำง มตี วั แปร 4 รำยกำร คอื ภเู ขำ ทะเล น้ำตก โบรำณสถำน คำ่ Value ทเ่ี กบ็ ขอ้ มลู ของแต่ละ ตวั แปรคอื 1 = เลอื ก และ 0 = ไมเ่ ลอื ก และตอ้ งกำรทรำบวำ่ มจี ำนวนคนทเ่ี ลอื ก ภเู ขำ ทะเล น้ำตก โบรำณสถำน กค่ี น 1

2 ผลลพั ธท์ ไ่ี ด้

อธิบายผลท่ีได้ จำกคำถำมสถำนทท่ี ท่ี ่ำนชอบไป พบวำ่ มผี ตู้ อบคำถำม 10 คน และมคี ำตอบทงั้ สน้ิ 21 คำตอบ ซ่งึ ไดว้ ่ำจำนวน คนทช่ี อบไปภูเขำ 5 คน (รอ้ ยละ 23.80) (คำนวณจำก 5/21) ของจำนวนคำตอบทงั้ หมดหรอื (รอ้ ยละ 50.00) (คำนวณจำก 5/10) ของจำนวนผทู้ ต่ี อบคำถำม จำนวน10 คน นนั่ เอง * กำรทำงำน Multiple Response สำมำรถนำมำประยุกต์ใชท้ ำกำรวเิ ครำะหข์ อ้ มลู ในกลุ่ม เรยี งตำมลำดบั ไดอ้ กี ดว้ ย* เชน่ คำถำม กรณุ ำเรยี งลำดบั กฬี ำทท่ี ำ่ นชอบจำกมำกไปหำน้อย (1 = ชอบน้อยทส่ี ดุ )  วำ่ ยน้ำ  วง่ิ  เทนนิส ฟุตบอล แนวคดิ โดยกำรกำหนดคำ่ ทต่ี อ้ งกำรวเิ ครำะห์ ครงั้ ละคำ่ ขอ้ มลู ครงั้ ท่ี 1 กำหนดทต่ี อ้ งกำรคน้ หำ คอื เลข 1 แลว้ ตงั้ คำ่ ตวั แปรเพอ่ื เกบ็ คำ่ ขอ้ มลู ไว้ ครงั้ ท่ี 2 กำหนดทต่ี อ้ งกำรคน้ หำ คอื เลข 2 แลว้ ตงั้ คำ่ ตวั แปรเพอ่ื เกบ็ คำ่ ขอ้ มลู ไว้ ครงั้ ท่ี 3 กำหนดทต่ี อ้ งกำรคน้ หำ คอื เลข 3 แลว้ ตงั้ คำ่ ตวั แปรเพอ่ื เกบ็ คำ่ ขอ้ มลู ไว้ ครงั้ ท่ี 4 กำหนดทต่ี อ้ งกำรคน้ หำ คอื เลข 4 แลว้ ตงั้ คำ่ ตวั แปรเพอ่ื เกบ็ คำ่ ขอ้ มลู ไว้ แลว้ นำคำ่ ตวั แปรทเ่ี กบ็ ไวม้ ำวเิ ครำะหห์ ำคำ่ Frequencies แลว้ กจ็ ะไดว้ ำ่ แต่ละรำยกำรไดร้ บั กำรเรยี งลำดบั คะแนนอยำ่ งไรบำ้ ง

8.1.4 การเพิ่มและลดจานวนทศนิยม จำกกำรแสดงคำ่ ผลลพั ธท์ ค่ี ำนวณไดจ้ ำกโปรแกรม โปรแกรมจะใสท่ ศนิยมจำนวน 4 ตำแหน่ง หำกผใู้ ช้ ตอ้ งกำรเพมิ่ หรอื ลดจำนวนทศนิยมทำไดด้ งั น้ี 1.เล่อื นตวั ชเ้ี มำสไ์ ปยงั ตำแหน่งของค่ำ Mean จำกนัน้ ใหค้ ลกิ เมำสป์ ุ่มซ้ำยแบบดบั เบิลคลกิ เพ่อื เขำ้ สู่ หน้ำต่ำงสำหรบั ปรบั จำนวนทศนยิ ม 2.ใหค้ ลกิ เมำสแ์ ดรกตวั เลขทงั้ หมดในคอลมั น์ Mean และ Std.Deviation 3.คลิกเมำส์ปุ่มขวำ เพ่ือแสดงเมนูแถบคำสัง่ จำกนั้นทำกำรคลิกเมำส์ปุ่มซ้ำยเลือกเมนู Cell Properties… 4.โปรแกรมสำเรจ็ รปู SPSS จะแสดงหน้ำต่ำงของไดอะลอ็ กบอ็ ก 5. ใหค้ ลกิ เมำสป์ ุ่มซำ้ ย เลอื กแทบ็ Format Value 6. ใหค้ ลกิ เทำสป์ ุ่มซำ้ ย ตำแหน่งของ Decimals ทป่ี ุ่มเล่อื นลงเพ่อื ปรบั จำนวนทศนิยมใหเ้ หลอื เพยี ง 2 ตำแหน่งหรอื จำนวนทศนยิ มตำมทผ่ี ใู้ ชต้ อ้ งกำร 7.ลำดบั ต่อไปคลกิ เมำสท์ ป่ี ุ่ม OK 8. โปรแกรมสำเรจ็ รปู SPSS จะเปลย่ี นจำนวนทศนยิ มใหเ้ หลอื 2 ตำแหน่งตำมทก่ี ำหนด

8.2 การจดั การข้อมลู 8.2.1 การเปลี่ยนแปลงค่าข้อมลู ด้วยคาสงั ่ Recode 1.การเปลี่ยนค่าของข้อมลู เชน่ ตอ้ งกำรแปลงคำ่ ขอ้ มลู อำยุ ทน่ี ำเขำ้ โดยกำรกรอกขอ้ มลู อำยุ ตำมควำมจรงิ วธิ กี ำรคอื ใช้ Transform >> Recode >> Into Same Variables… แลว้ กำหนดคำ่ ดงั น้ี 1.เลอื กตวั แปรทต่ี อ้ งกำรแปลงคำ่ เชน่ อำยุ แลว้ สง่ ไปทำงขวำ (Variables) 2.คลกิ ปุ่ม Old and New Values… และกำหนดกำรเปลย่ี นคำ่ ของขอ้ มลู โดย อำยทุ น่ี ้อยกวำ่ หรอื เทำ่ กบั 15 ใหต้ วั แปรมคี ำ่ เป็น 1 อำยทุ อ่ี ยรู่ ะหวำ่ ง 16 – 20 ใหต้ วั แปรมคี ำ่ เป็น 2 อำยทุ ม่ี ำกกวำ่ หรอื เทำ่ กบั 21 ใหต้ วั แปรมคี ำ่ เป็น 3 3.คลกิ OK

กำรเปลย่ี นคำ่ ทำดงั น้ี 1 3 ส่ิงที่เปล่ียนแปลงไป

2.การเปล่ียนแปลงค่าและเปลี่ยนช่ือตวั แปรใหม่ ในกรณที ต่ี อ้ งกำรเปลย่ี นแปลงคำ่ และเปลย่ี นเป็นช่อื ตวั แปรใหม่ เชน่ ตวั แปร age จะเปลย่ี นคำ่ จำกอำยุทบ่ี นั ทกึ ไวเ้ พอ่ื กำรจดั ชนั้ อำยุ ตอ้ งทำกำรเปลย่ี นคำ่ ใหม่ และตงั้ ชอ่ื ตวั แปรใหม่ โดยเขำ้ สกู่ ำรใชง้ ำน คำสงั่ Transform --> Recode และเลอื กคำสงั่ Into Different Variables.. ดงั รปู

ในทน่ี ้ี กำหนดชอ่ื ตวั แปรใหมเ่ ป็น newage โดยทำกำรบนั ทกึ ชอ่ื ใหม่ ในช่อง Output Variables สว่ นชอ่ ง Label จะใส่ หรอื ไมใ่ สก่ ไ็ ด้ จำกนนั้ กดป่มุ Change และใหก้ ดป่มุ Old and New Values เพอ่ื จะทำกำรกำหนดคำ่

ในสว่ นของหน้ำตำ่ งตอ่ ไปน้ี จะทำกำรกำหนดคำ่ ทต่ี อ้ งกำรเปลย่ี นแปลงใหม่ เชน่ อำยตุ ่ำกวำ่ 30 ปี อำยุ 30 - 39 ปี , อำยุ 40 - 49 ปี , อำยุ 50 - 59 ปี และ อำยุ 60 ปีขน้ึ ไป ทำกำรเปลย่ี นแปลงคำ่ ตำมเงอ่ื นไขทต่ี อ้ งกำร เสรจ็ แลว้ กด ปุ่ม Continue

8.2.2. คาสงั่ Compute 1.ลาดบั ขนั้ การคานวณ โดยจะมลี ำดบั ขนั้ กำรคำนวณเป็นดงั น้ี 1. ฟังกช์ นั่ 2. Exponentiation 3. กำรคณู และหำร 4. กำรบวกและลบ แต่ถำ้ มวี งเลบ็ ( ) โปรแกรมจะทำคำสงั่ ทอ่ี ยใู่ นวงเลบ็ เป็นอนั ดบั แรก 2. การคานวณโดยใช้เครอ่ื งหมายทางคณิตศาสตร์ ใชค้ ำนวณคำ่ ของตวั แปรชนิดตวั เลข โดยเมอ่ื ใชค้ ำสงั่ Transform --> Compute จะไดห้ น้ำจอดงั รปู

- Target Variables ผใู้ ชจ้ ะตอ้ งระบุช่อื ตวั แปรใหม่ ซง่ึ เป็นตวั แปรทร่ี บั คำ่ ทไ่ี ดจ้ ำกกำรคำนวณ โดยใชค้ ำสงั่ Compute จำกรปู ตอ้ งกำรคำนวณตวั แปรใหมค่ อื totalnum เป็นตวั แปรรวมคะแนนของ num1 ,num2,num3,num4,num5 - Numeric Expression เป็นคำสงั่ ทก่ี ำหนดค่ำให้ Target Variable ซง่ึ อำจจะประกอบดว้ ยช่อื ตวั แปร ค่ำคงท่ี เครอ่ื งหมำยคำนวณ และฟังกช์ นั่ ตำ่ งๆ โดยสำมำรถเลอื กพมิ พเ์ อง หรอื เลอื กฟังกช์ นั่ และเครอ่ื งหมำยคำนวณทเ่ี ตรยี มไวก้ ไ็ ด้

3.การคานวณหาค่าผลลพั ธป์ ระเภทใช้ฟังชนั เป็นคำสงั่ ทใ่ี ชก้ บั ตวั แปรชนิดตวั เลข (numeric) เพอ่ื ในกำรสรำ้ งตวั แปรใหม่ โดยกำรคำนวณหรอื นำค่ำตวั แปรเดมิ เพอ่ื คดั ลอกไปทต่ี วั แปรใหม่ เชน่ คำนวณ Y = X+20 หรอื Z = X เป็นกำร คดั ลอกตวั แปร X ไปทต่ี วั แปร Z โดยคำสงั่ ในโปรแกรม SPSS คอื Transform ------> Compute จะปรำกฏหน้ำจอดงั น้ี

สมมตวิ ำ่ ถำ้ ตอ้ งกำรนำคะแนนสถติ ิ (STAT) กบั ภำษำองั กฤษ (ENGL) มำรวมกนั และเกบ็ ไวท้ ต่ี วั แปรใหมช่ ่อื mark มี ขนั้ ตอน ดงั น้ี 1.ทช่ี อ่ ง Target Variable พมิ พช์ อ่ื ตวั แปรใหม่ mark 2. ทช่ี อ่ ง Numeric Expression กำหนดหรอื พมิ พข์ อ้ ควำม STAT + ENGL แลว้ เลอื ก OK บนจอภำพหน้ำต่ำงขอ้ มลู กจ็ ะปรำกฏตวั แปร mark เป็นตวั แปรสดุ ทำ้ ย สว่ นกำรคำนวณ หรอื กำรเปรยี บเทยี บ มี เครอ่ื งหมำยหรอื สญั ลกั ษณ์ทใ่ี ช้ ซง่ึ มคี วำมหมำยดงั น้ี