ม.ค.63 ภูมิปัญญาท้องถิ่น ต.เขาขลุง อ.บ้านโป่ง จ.ราชบุรี

ทำเนียบภมู ปิ ัญญาท้องถ่ิน ประจำเดือน มกราคม 2563 กศน.ตำบลเขาขลุง ศูนยก์ ารศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศยั อำเภอบา้ นโปง่ สำนกั งานส่งเสรมิ การศกึ ษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศยั จังหวดั ราชบุรี สำนกั งานส่งเสริมการศกึ ษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศัย สำนักงานปลัดกระทรวงศกึ ษาธิการ กระทรวงศกึ ษาธิการ

คำนำ ด้วย กศน.ตำบลเขาขลุง ได้ดำเนินการจดั ทำภูมิปัญญาในทอ้ งถ่นิ ใหก้ ับประชาชนในพน้ื ที่ ตำบลเขาขลงุ เพื่อเพม่ิ พนู ความรแู้ ละทักษะในการดำเนนิ ชีวิตแบบพอเพยี ง สามารถเรียนร้แู ละฝึกฝนได้ท้งั จาก การศกึ ษาดว้ ยตนเองและรับการถา่ ยทอดจากคนอน่ื การนำภมู ปิ ัญญามาเผยแพรเ่ พื่อใหป้ ระชาชนในพื้นที่ได้ นำไปใชแ้ ละเรียนรู้เพ่ือเพ่ิมอาชีพและประสบการณ์ให้กับตนเองและครอบครัว ใหม้ ีการเจริญเตบิ โตอยา่ ง ต่อเน่ืองและเกอ้ื กูลในการผลติ ซ่ึงกันและกนั โดยการใช้ ทรัพยากรท่ีมีอยู่ใหเ้ กิดประโยชน์และไม่มีสารพิษ เชน่ ดนิ น้ำ แสงแดดอย่างเหมาะสมเกดิ ประโยชน์สงู สุด มคี วามสมดุล ของสภาพแวดล้อมอย่างต่อเนื่องและเกดิ ผล ในการเพ่ิมพูนความอุดมสมบูรณข์ องทรัพยากร ธรรมชาติ ดว้ ยกศน.ตำบลเขาขลงุ ได้จัดทำรายงานรูปเลม่ เพ่ือ แสดงผลการจัดกิจกรรมให้ผูส้ นใจไดเ้ หน็ ผลสัมฤทธ์ิอย่างชดั เจน และสามารถนำไปใช้ในชีวิตประจำวันได้ กศน.ตำบลเขาขลุง มกราคม 2563

สารบญั หนา้ คำนำ 1 สารบญั 3 -คลังภมู ปิ ัญญา ดอกไม้ประดษิ ฐ์ : นางสาวละม่อม ศรเี อยี่ ม 6 -คลังภูมิปญั ญา การทำปุ๋ยหมักเกษตรอินทรีย์ : นายเชย ศรีพนมวรรณ์ 9 -คลังภมู ปิ ัญญา จักสานไมไ้ ผ่ : นางช่วย สิทธกิ ุล คณะผจู้ ัดทำ

แบบบันทกึ ชุดข้อมลู คลงั ปญั ญา-ภูมิปญั ญาทอ้ งถนิ่ ตำบลเขาขลุง อำเภอ บา้ นโป่ง จังหวัดราชบุรี ช่อื ภูมิปัญญา ดอกไม้ประดิษฐ์ ข้อมลู พื้นฐาน รายบุคคล เจ้าของภูมปิ ัญญาท้องถนิ่ /บคุ คลคลังปัญญา ช่ือ นางสาวละม่อม ศรีเอ่ยี ม วนั เดอื นปีเกดิ 18 มถิ นุ ายน พ.ศ. 2512 ท่ีอยปู่ จั จุบัน (ทสี่ ามารถติดต่อได้) บ้านเลขที่ 37/2 หมู่ท่ี 14 ตำบลเขาขลงุ อำเภอบา้ นโปง่ จงั หวดั ราชบรุ ี รหัสไปรณีย์ 70110 โทรศัพท์ 0806586339 พิกดั ทางภูมิศาสตร์ ค่า X: 13.840112 ค่าY: 99.6963133 ความเปน็ มาของภมู ิปัญญา ดอกไมร้ ักษ์โลกดว้ ยถุงพลาสติก สาเหตทุ ี่เลือกใชถ้ ุงพลาสตกิ เพราะว่าปจั จบุ นั มีการผลิต ถุงพลาสติกและมีการใชถ้ ุงพลาสติกเปน็ จำนวนมาก เราใชก้ ันแทบทกุ วัน พลาสติก 1 ใบ ตอ้ งใชเ้ วลายอ่ ยสลายถึง 450 ปี แตห่ ากเอาไปเผากจ็ ะทำใหเ้ กดิ สารประกอบไฮโดรคารบ์ อน ทำให้เกิดมลภาวะโลกร้อน เพราะฉะน้ันเรา ปฏเิ สธที่จะใชถ้ งุ พลาสติกกันตลอดไปไม่ได้ ในขณะเดยี วกันถงุ ผา้ หรอื ถุงกระดาษ อาจใชง้ านได้ไม่รอบดา้ น ดงั น้นั การใชง้ านที่เหมาะสม รวมถึงการใช้ซ้ำหรอื นำกลบั มาใช้ใหม่ น่าจะเปน็ คำตอบท่ีดที ่ีสุด เพื่อนำขยะมารีไซเคลิ ลด ปริมาณขยะท่ีมีนำมาใชใ้ ห้เกดิ ประโยชน์ ลดปริมาณการใช้พลาสตกิ สามารถนำมาแปรรปู เป็นดอกไม้ดังที่กลา่ ว มาแลว้ ยังใช้ประดับ ตกแตง่ อาคาร และบอรด์ นทิ รรศการได้อีกดว้ ย ทำใหห้ ้องสวยงามนา่ มองยง่ิ ขึน้ ขั้นตอนการ ดูแลรักษาทำความสะอาดกไ็ ม่ยุ่งยากซับซ้อน ปัดฝนุ่ ทำความสะอาดกเ็ พียงพอแล้ว สีสันกย็ ังสวยงามมคี วาม คงทนอย่ไู ม่น้อยเลย และมวี ิธีการประดิษฐ์อยา่ งงา่ ยๆ ทำได้ไม่ยาก จุดเดน่ ของภูมิปัญญา - เปน็ งานท่ตี อ้ งใช้ความคิดสร้างสรรค์ ความประณีต ความละเอยี ดออ่ น วตั ถดุ ิบที่ใช้ประโยชน์ในผลิตภัณฑ์ท่เี กดิ จากภูมปิ ญั ญา ซึ่งพนื้ ทอ่ี ่นื ไมม่ ี - ถุงพลาสตกิ - อปุ กรณ์ตกแต่ง รายละเอียดของภูมิปัญญาท้องถิน่ - รปู แบบในการถ่ายทอดความรู้ ดา้ นการอบรมใหค้ วามรู้ ฝึกปฏบิ ัติ ในพนื้ ท่ีจริงประโยชน์ที่ได้จากภูมิ ปัญญาคอื สามารถนำไปปฏบิ ตั จิ ริงได้

รูปแบบและลกั ษณะการถา่ ยทอด การประชาสมั พันธ์ เผยแพรภ่ มู ิปัญญาท้องถิ่น √ ยงั ไมเ่ คยมกี ารเผยแพร่/ใชเ้ ฉพาะบคุ คล เคยเผยแพร่เฉพาะในชมุ ชน มกี ารเผยแพรผ่ า่ นสื่อมวลชนและสื่ออน่ื อย่างแพรห่ ลาย มกี ารดูงานจากบคุ คลภายนอก จำนวน .......คร้งั จำนวน............คน มีการนำไปใช้ อน่ื ๆ (ระบ)ุ ลักษณะของภูมปิ ัญญาท้องถ่ิน การพัฒนาตอ่ ยอดภมู ิปญั ญาใหเ้ ปน็ นวตั กรรม คุณคา่ (มูลค่า) และความภาคภมู ิใจ √ ภมู ปิ ัญญาทอ้ งถิน่ /นวัตกรรมท่คี ดิ คน้ ขน้ึ มาใหม่ ภูมปิ ัญญาทอ้ งถิ่นดง้ั เดิมได้รบั การถา่ ยทอดมาจาก ภูมิปญั ญาท้องถ่ินท่ีได้พฒั นาและตอ่ ยอด การพัฒนาตอ่ ยอด การประดิษฐ์ดอกไม้ด้วยฝีมือมนุษย์เปน็ ศลิ ปะทีม่ ีความละเอยี ดอ่อน มุ่งหวังทีจ่ ะดำรงความ งดงามตามธรรมชาติของดอกไม้ให้คงอยู่ ไม่ร่วงโรย เหี่ยวเฉา การทำดอกไม้ประดิษฐ์ จึงเริ่มต้นที่การใช้ความ สงั เกต ศกึ ษา ค้นควา้ รปู ลกั ษณะ สสี ันตามธรรมชาติ ของดอกไม้แต่ละชนดิ แต่ละประเภท แลว้ ถา่ ยทอดการทำ ออกมาเป็นดอกไม้ประดิษฐ์ ดอกไม้ประดิษฐ์ อาจถือได้ว่าเป็นมรดกทางวัฒนธรรมของบางชนชาติ ที่มีการสืบ ทอดการประดิษฐ์ดอกไมม้ ายาวนาน

2 รูปภาพภมู ปิ ัญญา นางสาวละม่อม ศรเี อี่ยม ประดษิ ฐ์ดอกไมจ้ ากหลอด ประดิษฐ์ดอกไม้จากถงุ พลาสติก ประดิษฐ์ดอกไม้จากถุงพลาสติก ประดษิ ฐด์ อกไม้จากถุงพลาสตกิ

3 แบบบนั ทึกชุดข้อมูลคลงั ปญั ญา-ภมู ิปญั ญาท้องถน่ิ ตำบลเขาขลุง อำเภอบา้ นโปง่ จังหวดั ราชบุรี ชื่อภมู ิปัญญา การทำปุ๋ยหมักเกษตรอนิ ทรยี ์ ข้อมลู พน้ื ฐาน รายบคุ คล เจ้าของภูมปิ ัญญาท้องถน่ิ /บุคคลคลังปญั ญา ชื่อ นายเชย ศรพี นมวรรณ์ วนั เดือนปีเกดิ 1 ตุลาคม พ.ศ. 2501 ทอี่ ย่ปู ัจจบุ นั (ทีส่ ามารถติดต่อได้) บา้ นเลขท่ี 82/1 หมู่ท่ี 17 ตำบลเขาขลงุ อำเภอบ้านโปง่ จงั หวัดราชบุรี รหสั ไปรณีย์ 70110 โทรศัพท์ 0982623842 พิกัดทางภมู ศิ าสตร์ ค่า X: 13.797343 ค่าY: 99.690296 ความเปน็ มาของภูมิปญั ญา ในการทำเกษตรกรรม ทั้งทำนาและทำสวนของตำบลเขาขลุง ได้นำปุ๋ยหมักชีวภาพมาใช้ ตั้งแต่ดั้งเดิมนานมาแล้ว โดยแต่เริ่มเดิมทีนั้นการทำปุ๋ยหมักชีวภาพของที่นี่ เป็นเพียงการนำมูลวัวและมูลควาย มาใช้ทำเป็นปุ๋ย แต่ต่อมาเริ่มมีการนำมูลหมู ใบไม้แห้ง หญ้าแห้ง และเศษอาหารมาใช้ อย่างไรก็ดีประสิทธิภาพ ของปุ๋ยหมกั ชีวภาพนั้นกย็ ังคงไมส่ ามารถเปรียบเทียบกบั ปุ๋ยเคมที ่ีนิยมใช้กนั แพรห่ ลายในทุกเรือกสวนไร่นาอยู่ใน ขณะนี้ กลุ่มเกษตรกรคลองใหม่ เห็นประโยชน์ของปุ๋ยหมักชีวภาพมากกว่าปุ๋ยเคมี จึงได้ทดลองนำสารเร่ง ซุปเปอร์ พด.1 เข้ามาปรับใช้กับปุ๋ยหมักชีวภาพเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพให้ดีขึ้น สารเร่งซุ ปเปอร์ พด.1 เป็น จุลินทรีย์ที่มีประสิทธิภาพสูงในการย่อยสลายวัสดุเหลือใช้จากการเกษตรและอุตสาหกรรมแปรรูปผลผลิตทาง การเกษตร สามารถใช้ผลิตปุ๋ยหมักที่มีคุณภาพสูงได้ในเวลารวดเร็ว ปุ๋ยหมักชีวภาพที่ได้ยังประกอบด้วยเชื้อรา และแอคตินัยซีสที่ย่อยสลายเซลลโู ลสและแบคทีเรียที่ยอ่ ยไขมัน ทำให้คุณภาพของปุ๋ยมีประโยชน์ต่อพืชมากขึ้น และจัดให้มีการเผยแพรแ่ ก่ผู้ที่เขา้ มาศกึ ษาดงู าน ซ่ึงเปน็ การทำปยุ๋ หมกั แบบง่ายๆ สามารถหาไดใ้ นทอ้ งถิน่ จุดเด่นของภมู ปิ ัญญา - เป็นงานที่ตอ้ งใช้ความคิดสรา้ งสรรค์ ความประณตี ความละเอียดอ่อน วัตถุดิบทีใ่ ชป้ ระโยชน์ในผลติ ภัณฑ์ท่ีเกิดจากภมู ปิ ัญญา ซงึ่ พืน้ ที่อนื่ ไมม่ ี - สารเร่งซปุ เปอร์ พด.1 - วสั ดเุ หลอื ใช้ รายละเอียดของภูมิปญั ญาทอ้ งถิน่ - รูปแบบในการถ่ายทอดความรู้ ดา้ นการอบรมใหค้ วามรู้ ฝึกปฏิบัติ ในพน้ื ทจี่ ริงประโยชน์ท่ีได้จากภูมิ ปัญญาคอื สามารถนำไปปฏิบตั ิจรงิ ได้

4 รปู แบบและลกั ษณะการถ่ายทอด การประชาสัมพนั ธ์ เผยแพร่ภมู ปิ ัญญาทอ้ งถิ่น √ ยังไมเ่ คยมีการเผยแพร่/ใชเ้ ฉพาะบคุ คล เคยเผยแพรเ่ ฉพาะในชุมชน มีการเผยแพร่ผ่านส่อื มวลชนและสือ่ อ่นื อยา่ งแพรห่ ลาย มีการดูงานจากบคุ คลภายนอก จำนวน .......คร้ัง จำนวน............คน มีการนำไปใช้ อ่ืนๆ (ระบุ) ลักษณะของภูมปิ ญั ญาท้องถ่นิ การพฒั นาตอ่ ยอดภมู ปิ ญั ญาให้เปน็ นวัตกรรม คุณค่า (มูลค่า) และความภาคภมู ิใจ √ ภมู ปิ ัญญาท้องถน่ิ /นวัตกรรมทค่ี ิดคน้ ขึ้นมาใหม่ ภมู ปิ ัญญาท้องถ่นิ ดง้ั เดิมได้รบั การถ่ายทอดมาจาก ภมู ิปญั ญาทอ้ งถน่ิ ทไี่ ด้พัฒนาและตอ่ ยอด การพัฒนาตอ่ ยอด ปุ๋ยอนิ ทรยี ์มีประโยชนต์ อ่ การปรบั ปรงุ บํารงุ ดินหลายๆด้าน ท้ังทางกายภาพ ชีวภาพ และ เคมซี ึ่งจะมผี ลตอ่ การเจรญิ เติบโต และใหผ้ ลผลติ ของพชื ปุ๋ยอนิ ทรียเ์ ป็นแหลง่ ธาตอุ าหารพชื ปุ๋ยอนิ ทรยี เ์ ป็น ผลิตผลจากส่ิงมีชวี ติ จึงมธี าตอุ าหารต่างๆ ทพ่ี ืชหรือสตั ว์ใช้ในการเจริญเติบโตค่อนข้างครบถ้วน เมื่อป๋ยุ อินทรีย์ถกู ยอ่ ยสลาย ธาตอุ าหารตา่ งๆ เหลา่ น้ันจะถกู ปลดปล่อยออกมาอย่างชา้ ๆ เปน็ ประโยชน์ต่อพืช ทาํ ให้ลดการสูญเสยี ธาตอุ าหารอันเกิดจากการชะลา้ ง นอกจากนป้ี ุย๋ อนิ ทรยี ์ยังมีผลตกคา้ งอยู่ได้นาน พืชสามารถดดู ใช้ได้อย่างมี ประสิทธภิ าพ

5 รปู ภาพภมู ปิ ัญญา นายเชย ศรพี นมวรรณ์ ประชุมวางแผนการดำเนินงาน การทำปยุ๋ หมักเกษตรอินทรยี ์ การทำปยุ๋ นำ้ หมัก เกษตรอินทรีย์

6 แบบบันทกึ ชดุ ขอ้ มลู คลังปัญญา-ภูมิปัญญาทอ้ งถิ่น ตำบลเขาขลงุ อำเภอบ้านโป่ง จังหวัดราชบุรี ช่อื ภูมิปัญญา จกั สานจากไมไ้ ผ่ ขอ้ มลู พ้ืนฐาน รายบคุ คล เจ้าของภูมิปัญญาท้องถนิ่ /บคุ คลคลงั ปัญญา ชื่อ นางช่วย สิทธิกุล วันเดอื นปีเกดิ พ.ศ. 2485 ท่ีอย่ปู ัจจบุ นั (ทส่ี ามารถตดิ ต่อได้) บา้ นเลขท่ี 47 หมูท่ ี่ 18 ตำบลเขาขลุง อำเภอบ้านโปง่ จังหวดั ราชบุรี รหสั ไปรณยี ์ 70110 พกิ ัดทางภูมศิ าสตร์ คา่ X: 13.796832 ค่าY: 99.7249443 ความเปน็ มาของภมู ิปัญญา นางชว่ ย สิทธิกุล ได้เริม่ ประกอบอาชีพงานจักสานไม้ไผ่ ตั้งแต่สาวๆๆ ผลติ ภัณฑ์ประกอบด้วย ตะกรา้ และผลิตภณั ฑ์จักสานไม้ไผ่ตามยุคสมยั ที่ไดร้ ับการตอบรบั จากผู้บริโภค ปจั จุบันสนิ ค้าท่ไี ดร้ บั ความนยิ ม คือ ตะกร้าไมไ้ ผ่ ใหแ้ กท่ างพ่อคา้ แม่ค้าทีร่ บั ซื้อจักสานไม้ไผ่ ความภาคภมู ิใจ นางช่วย สทิ ธิกุล มีความภาคภูมิใจ ในการประกอบอาชีพด้านหัตถกรรมจักสานไม้ไผ่ ท่ีได้รับการถา่ ยทอดมาจากบรรพบรุ ุษ และมสี ่วนประดษิ ฐ์ คดิ ค้นลายจกั สานใหมๆ่ เพื่อก้าวให้ทนั ตามยคุ สมยั แต่ยงั คงไวซ้ ึ่งอตั ลักษณ์ด้านงานจกั สานไมไ้ ผ่ จุดเด่นของภมู ิปัญญา - เปน็ งานทีต่ ้องใช้ความประณีต ความละเอยี ดออ่ น วตั ถดุ บิ ทีใ่ ช้ประโยชนใ์ นผลติ ภณั ฑ์ท่เี กดิ จากภมู ิปญั ญา ซ่งึ พื้นท่อี ื่นไม่มี - ไมไ้ ผ่ - เครือ่ งมือ รายละเอยี ดของภูมิปัญญาท้องถิ่น - รูปแบบในการถา่ ยทอดความรู้ ดา้ นการอบรมให้ความรู้ ฝกึ ปฏบิ ตั ิ ในพน้ื ที่จริงประโยชน์ที่ได้จากภูมิ ปัญญาคอื สามารถนำไปปฏบิ ัตจิ ริงได้ รปู แบบและลักษณะการถา่ ยทอด การประชาสมั พนั ธ์ เผยแพร่ภูมิปญั ญาท้องถน่ิ √ ยังไม่เคยมีการเผยแพร่/ใช้เฉพาะบุคคล เคยเผยแพร่เฉพาะในชมุ ชน มกี ารเผยแพร่ผ่านสื่อมวลชนและส่ืออื่นอย่างแพรห่ ลาย มกี ารดูงานจากบคุ คลภายนอก จำนวน .......คร้งั จำนวน............คน มกี ารนำไปใช้ อ่นื ๆ (ระบ)ุ

7 ลกั ษณะของภูมิปญั ญาท้องถิน่ การพัฒนาต่อยอดภมู ปิ ัญญาใหเ้ ป็นนวตั กรรม คณุ คา่ (มูลคา่ ) และความภาคภมู ใิ จ ภมู ปิ ญั ญาทอ้ งถ่ิน/นวัตกรรมท่คี ิดคน้ ขนึ้ มาใหม่ √ ภมู ปิ ญั ญาทอ้ งถนิ่ ดั้งเดมิ ไดร้ บั การถา่ ยทอดมาจาก ภูมปิ ัญญาท้องถ่นิ ที่ได้พฒั นาและตอ่ ยอด การพัฒนาต่อยอด มีความภาคภูมใิ จในการประกอบอาชพี ดา้ นหัตถกรรมจักสานไม้ไผ่ ที่ไดร้ บั การถ่ายทอดมา จากบรรพบรุ ษุ และมสี ่วนประดษิ ฐค์ ดิ คน้ ลายจักสานใหมๆ่ เพ่อื กา้ วให้ทนั ตามยคุ สมัยแต่ยัง คงไวซ้ ่ึงอัตลักษณ์ ดา้ นงานจักสานไมไ้ ผ่

8 รูปภาพภมู ปิ ัญญา นางช่วย สทิ ธิกลุ ขน้ึ รูปตามแบบ สานเขง่ จนถึงเข้าขอบ เข่งทร่ี อตัดเส้นขอบใหส้ วยงาม รูปภาพทเี่ สร็จพร้อมจำหนา่ ย

9 ท่ีปรกึ ษา คณะผูจ้ ัดทำ 1.นางสาวดารตั น์ กาญจนาภา ผอู้ ำนวยการสำนกั งาน กศน.จงั หวดั ราชบรุ ี 2.นายสจั จา จนั ทรวเิ ชยี ร ผ้อู ำนวยการ กศน.อำเภอบ้านโป่ง 3.นายไพโรจน์ ขุนทอง ครชู ำนาญการพเิ ศษ ผู้จัดทำ ครู กศน.ตำบลเขาขลงุ นางสุรารักษ์ ตมิ นาค ครู กศน.ตำบลเขาขลงุ บรรณาธิการ/จดั ทำรปู เลม่ นางสรุ ารกั ษ์ ติมนาค