PK-002หนังสืออมตธรรม

พทุ ธศาสนสภุ าษติ ยสฺส ปาปํ กตํ กมฺมํ กสุ เลน ปิถยี ติ โสมํ โลกํ ปภาเสติ อพภฺ า มตุ โฺ ตว จนทฺ มิ า. Yassa papam katam kammam Kusalena pithiyati Somam lokam pabhaseti Abbha muttova candima. Just as the moon, merging from the clouds, does brilliantly shine, so does a person, by doing good, leave his past evils behind (Ankulimal) M. 13/487. ผู้ใดทำกรรมชั่วแล้ว ละเสียได้ด้วยกรรมดี ผู้ น้ันย่อมยังโลกน้ีให้สว่าง เหมือนพระจันทร์พ้น จากเมฆฉะน้นั . (องฺคลุ มิ าล) ม.ม. ๑๓/๔๘๗. 

อมตธรรม น นิพฺพินทฺ ิยการสิ ฺส สมฺมทตโฺ ถ วปิ จจฺ ต.ิ Na nibbindiyakarissa Sammadattho vipaccati. He who does his duty reluctantly will never be able to achieve any success. J.27.533. ประโยชน์ย่อมไม่สำเร็จแก่ผู้ทำการงานด้วย ความเบอื่ หนา่ ย. ข.ุ ชา.จตตุ าฬีส. ๒๗/๕๓๓. 

พทุ ธศาสนสภุ าษติ อฏุ €ฺ าตา กมมฺ เธยเฺ ยสุ อปปฺ มตโฺ ต วธิ านวา สมํ กปฺเปติ ชวี ติ ํ สมภฺ ตํ อนรุ กฺขติ. Utthata kammadheyyesu Appamatto vidhanava Samam kappeti jivitam Sambhatam anurakkhati. He who is industrious, careful, clever at managing the affairs and moderate in his mode of living, can safeguard his wealth. (Buddha) A. 23/298. ผู้ขยันในหน้าท่ีการงาน ไม่ประมาท เข้าใจ จัดการ เล้ียงชีวิตพอสมควร จึงรักษาทรัพย์ท่ี หามาได้. (พุทธฺ ) องฺ. อฏฺฐก. ๒๓/๒๙๘. 

อมตธรรม โย จ วสฺสสตํ ชเี ว กสุ โี ต หีนวีรโิ ย เอกาหํ ชวี ติ ํ เสยโฺ ย วริ ยิ ํ อารภโต ทฬหฺ .ํ Yo ca vassasatam jive Kusito hinaviriyo Ekaham jivitam seyyo Viriyam aravhato dalham. A hundred years of a person who is lazy and inactive is not worth one day of him who has a strong effort. (Buddha) Dh. 25/30 ผู้เกียจคร้าน มีความเพียรเลว พงึ เปน็ อยูต่ ้ัง ร้อยปี ส่วนผู้ปรารภความเพียรม่ันคง มีชีวิตอยู่ เพยี งวันเดียวก็ประเสริฐกวา่ . (พทุ ธ)ฺ ขุ.ธ.๒๕/๓๐. 

พทุ ธศาสนสภุ าษติ สวํ าเสน สีลํ เวทิตพพฺ ํ. Samvasena silam veditabbam. Morality is known through association. Ud. 25/178. ศีลพึงรู้ได้เพราะอย่รู ่วมกัน. นัย-ขุ.อุ. ๒๕/๑๗๘. 

อมตธรรม อาทิ สลี ํ ปตฏิ €ฺ า จ กลยฺ าณานญจฺ มาตกุ ํ ปมุขํ สพพฺ ธมมฺ านํ ตสมฺ า สลี ํ วโิ สธเย. Adi silam patittha ca Kalyanananca matukam Pamukham sabbadhammanam Tasma silam visodhaye. Morality is the first refuge, the source and the chief of all other virtues. herefore let it be purified. (Silavatbera) Thag. 26/358. ศีลเป็นที่พ่ึงเบ้ืองต้น เป็นมารดาของกัลยาณ ธรรมทั้งหลาย เป็นประมุขของธรรมท้ังปวง เพราะฉะนน้ั ควรชำระศลี ใหบ้ รสิ ทุ ธ ิ์ (สลี วเถร) ข.ุ เถร. ๒๖/๓๕๘. 

พทุ ธศาสนสภุ าษติ อวณฺณญฺจ อกติ ฺตญิ จฺ ทสุ ฺสโี ล ลภเต นโร วณฺณํ กิตตฺ ึ ปสสํ ญฺจ สทา ลภติ สีลวา. Avannanca akittinca Dussilo labhate naro Vannam kittim pasamsanca Sada labhati silava. An immoral person usually heaps blame and disgrace upon himself, while one who acts in accordance with the Law of Morality will always receive admiration and respect. (Silavatbera) Thag. 26/358. คนผู้ทุศีลย่อมได้รับความติเตียนและความ เสียช่ือเสียง ส่วนผู้มีศีลย่อมได้รับช่ือเสียงและ ความยกยอ่ งสรรเสริญทุกเมอื่ . (สีลวเถร) ขุ.เถร. ๒๖/๓๕๗. 

อมตธรรม สลี ํ พลํ อปฺปฏมิ ํ สลี ํ อาวธุ มุตตฺ มํ สีลํ อาภรณํ เสฏฺ€ํ สีลํ กวจมพภฺ ตุ .ํ Silam balam appatimam Silam avudhamuttamam Silam abharanam settham Silam kavacamabbhutam. Precept or moraiity is the incomparable force, the greatest weapon, the most splendid ornament and the wonderful armour. (Silavatbera) Thag. 26/358. ศลี เป็นกำลงั ไม่มีทเ่ี ปรียบ ศลี เป็นอาวธุ สงู สดุ ศีลเป็นเคร่ืองประดับอย่างประเสริฐสุด ศีลเป็น เกราะอยา่ งอัศจรรย์. (สีลวเถร) ข.ุ เถร. ๒๖/๓๕๘. 

พทุ ธศาสนสภุ าษติ อพยฺ าปชฌฺ ํ สขุ ํ โลเก. Abyapajjham sukham loke. Non-violence brings peace. Vin. 4/6; Ud. 25/86. ความไม่เบียดเบยี นเปน็ สุขในโลก. วิ.มหา. ๔/๖.ข.ุ อุ.๒๕/๘๖. นตถฺ ิ สนตฺ ิ ปรํ สขุ .ํ Natthi santi param sukham. Peace is the highest bliss. Dh. 25/42. ความสุข (อ่ืน) ยิง่ กว่าความสงบไมม่ .ี ข.ุ ธ. ๒๕/๔๒. 



พทุ ธศาสนสภุ าษติ นิพฺพานํ ปรมํ สขุ ํ. Nibbanam paramam sukham. Nibbana is the highest bliss. M. 13/281; Dh. 25/42. นิพพานเป็นสขุ อย่างยิ่ง. ม.ม. ๑๓/๒๘๑. ข.ุ ธ. ๒๕/๔๒. 

อมตธรรม สขุ ํ สปุ ติ พทุ โฺ ธ จ เยน เมตตฺ า สภุ าวติ า. Sukham supati buddho ca Yena metta subhavita. Loving-kindness, well-practised, brings happiness at all times, no matter whether you are awake or asleep. V.V ผูเ้ จรญิ เมตตาดีแลว้ ย่อมหลบั และตน่ื เปน็ สุข. ว.ว. 

พทุ ธศาสนสภุ าษติ วสิ สฺ าสา ภยมนฺเวต.ิ vissasa bhayamanveti. Danger comes from putting too much reliance upon others. j. 27/30. เพราะความไวใ้ จ ภยั จึงตามมา. ขุ.ชา.เอก. ๒๗/๓๐. 

อมตธรรม อติจริ ํ นิวาเสน ปิโย ภวติ อปฺปโิ ย. Aticiram nivasena Piyo bhavati appiyo. Too much association causes the loss of love between each other. j. 27/347. เพราะอยู่ด้วยกันนานเกินไป คนที่รักก็มัก หนา่ ย. ข.ุ ชา.เตรส. ๒๗/๓๔๗. 

พทุ ธศาสนสภุ าษติ ทกุ โฺ ข พาเลหิ สวํ าโส อมติ เฺ ตเนว สพพฺ ทา. Dukkho balehi samvaso Amitteneva sabbada. To associate with the vicious, like to associate with the enemy, always brings troubles. Dh. 25/42. อยู่ร่วมกับคนพาลนำทุกข์มาให้เสมอ เหมอื น อยูร่ ว่ มกบั ศตั ร.ู ขุ.ธ. ๒๕/๔๒. 



ธรรมบท ธรรมบท 



ธรรมบท เยสญฺจ สุสมารทฺธา นจิ ฺจํ กายคตา สติ อกจิ จฺ ํ เต น เสวนตฺ ิ กจิ เฺ จ สาตจฺจการโิ น สตานํ สมปฺ ชานานํ อฏ€ฺ ํ คจฉฺ นตฺ ิ อาสวา ฯ ๒๙๓ ฯ Those who develop well mindfulness of the body, who never do what ought not to be done, and ever do what ought to be done of those mindful and reflective ones Defilements come to extinction. ส่วนชนเหล่าใดเจริญสติในกายเป็นนิตย์ ไม่ ทำส่ิงที่ไม่ควรทำ ทำเฉพาะส่ิงท่ีควรทำเสมอ สำหรับชนผู้มีสติสัมปชัญญะพร้อมมูลเหล่าน้ัน อาสวะมีแตจ่ ะหมดไป 

อมตธรรม พาหติ ปาโป หิ พรฺ าหฺมโณ สมจรยิ า สมโณติ วุจจฺ ติ ปพพฺ าชยมตฺตโน มลํ ตสมฺ า ปพพฺ ชโิ ตติ วจุ จฺ ติ ฯ ๓๘๘ ฯ Without evil he is called a brahmana. He who lives in peace is called a samana. With all impurities gone, a pabbajita is he called. ผทู้ ี่ชอ่ื ว่าพราหมณ์ เพราะละบาปได้ ช่ือวา่ สมณะ เพราะมีจรรยาสงบ ชอ่ื ว่าบรรพชิต เพราะละมลทนิ ได้ 

ธรรมบท มคคฺ านฏฺ€งคฺ โิ ก เสฏฺโ€ สจฺจานํ จตุโร ปทา วริ าโค เสฏโฺ € ธมมฺ านํ ทปิ ทานญฺจ จกฺขุมา ฯ ๒๗๓ ฯ Best of paths is the Eightfold Path. Best of truths is the Four Noble Truths. Best of conditions is Passionlessness. Best of men is the Attained One. ยอดแหง่ มรรคาคืออัษฎางคิกมรรค ยอดแหง่ สัจจะคืออริยสัจสป่ี ระการ ยอดแหง่ ธรรมคือความปราศจากราคะ ยอดแห่งมนษุ ย์คือพระผเู้ ห็นแจง้ 

อมตธรรม สพฺเพ สงขฺ ารา อนิจฺจาติ ยทา ปญฺาย ปสฺสติ อถ นิพฺพินทฺ ติ ทุกเฺ ข เอส มคโฺ ค วิสุทธฺ ยิ า ฯ ๒๗๗ ฯ 'Impermanency are all conditioned things', when thus one sees with wisdom, Then is one disgusted with illness. This is the path to purity. \"สังขารท้ังปวงไม่เที่ยงแท้\" เมื่อใด บุคคล เห็นแจ้งด้วยปัญญาดังนี้ เม่ือนั้น เขาย่อม หนา่ ยในทกุ ข์ นเ้ี ปน็ ทางแหง่ ความบรสิ ุทธ์ิ 

ธรรมบท สพฺเพ สงฺขารา ทุกฺขาติ ยทา ปญฺาย ปสฺสติ อถ นิพฺพินฺทติ ทกุ ฺเข เอส มคฺโค วิสุทฺธยิ า ฯ ๒๗๘ ฯ 'Full of Illness are conditioned things', when thus one sees with wisdom, Then is one disgusted with Illness. This is the path to purity. \"สังขารท้ังปวงเป็นทุกข์\" เมื่อใด บุคคล เห็นแจ้งด้วยปัญญาดังน้ี เมื่อน้ัน เขาย่อม หน่ายในทกุ ข์ น้เี ป็นทางแหง่ ความบริสุทธ์ิ 

อมตธรรม สพฺเพ ธมฺมา อนตฺตาติ ยทา ปญฺาย ปสสฺ ติ อถ นพิ พฺ ินฺทติ ทุกฺเข เอส มคฺโค วิสทุ ธฺ ิยา ฯ ๒๗๙ ฯ 'Lack of permanent entity are all events', when thus one sees with wisdom, then is one disgusted with sufferings. This is the path to purity. \"ธรรมทั้งปวงเป็นอนัตตา\" เม่ือใด บุคคล เห็นแจ้งด้วยปัญญาดังนี้ เม่ือน้ัน เขาย่อม หนา่ ยในทกุ ข์ น้เี ป็นทางแหง่ ความบรสิ ทุ ธิ์ 

ธรรมบท โยคา เว ชายเต ภูริ อโยคา ภรู ิสงฺขโย เอตํ เทวฺ ธาปถํ ตวฺ า ภวาย วิภวาย จ ตถตตฺ านํ นิเวเสยฺย ยถา ภูริ ปวฑฺฒต ิ ฯ ๒๘๒ ฯ Indeed from concentration springs wisdom, without concentration wisdom wanes. Knowing this twofold way of loss and gain, let him so conduct himself. That wisdom may grow well. ปัญญาเกิดมีได้เพราะตั้งใจพินิจ เส่ือมไป เพราะไม่ได้ต้ังใจพินิจ เมื่อรู้ทางเจริญและทาง เสือ่ มของปญั ญาแล้ว ควรจะทำตนโดยวถิ ีทางท่ี ปญั ญาจะเจริญ 

อมตธรรม อปปฺ มาโท อมตปํ ทํ ปมาโท มจฺจุโน ปทํ อปฺปมตตฺ า น มยี นฺติ เย ปมตตฺ า ยถา มตา ฯ ๒๑ ฯ Heedfulness is the way to the Deathless; heedlessness is the way to Death. The heedful do not die; the heedless are like unto the dead. ความไมป่ ระมาทเปน็ ทางอมตะ ความประมาท เป็นทางแห่งความตาย ผู้ไม่ประมาทไม่มีวันตาย ผู้ประมาทถึงมีชีวิตอยู่ กเ็ หมอื นคนตายแล้ว 



อมตธรรม อฎุ ฺ€านวโต สตมิ โต สจุ กิ มฺมสสฺ นสิ สฺ มฺมการิโน สญฺตสฺส จ ธมมฺ ชีวิโน อปฺปมตตฺ สฺส ยโสภวิ ฑฺฒติ ฯ ๒๔ ฯ Of him who is energetic, mindful, pure in deed, considerate, self restrained, who lives the Dhamma and who is heedful, reputation steadily increases. ยศย่อมเจริญแก่ผู้ขยัน มีสติ มีการงาน สะอาด ทำงานด้วยความรอบคอบ ระมัดระวัง เป็นอยโู่ ดยชอบธรรม ไม่ประมาท 

ธรรมบท จรญฺเจ นาคจฺเฉยยฺ เสยยฺ ํ สทิสมตฺตโน เอกจรยิ ํ ทฬหฺ ํ กยริ า นตฺถิ พาเล สหายตา ฯ ๖๑ ฯ If, as he fares, he finds no companion who is better or equal, let him firmly pursue his solitary course; here is no fellowship among the fool. หากแสวงหาไม่พบเพื่อนท่ีดีกว่าตน หรือ เพ่ือนที่เสมอกับตน ก็พึงเท่ียวไปคนเดียว เพราะมิตรภาพไมม่ ใี นหมู่คนพาล 

อมตธรรม โย พาโล มญฺ ติ พาลยฺยํ ปณฺฑโิ ต วาปิ เตน โส พาโล จ ปณฑฺ ิตามานี ส เว พาโลติ วุจจฺ ติ ฯ ๖๓ ฯ A fool, aware of his stupidity, is in so far wise, but the fool thinking himself wise is called a fool indeed. คนโง่รู้ตัวว่าโง่ ยังมีทางเป็นบัณฑิตได้บ้าง แต่โง่แล้วอวดฉลาด น่ันแหละเรียกว่าคนโงแ่ ท้ 

ธรรมบท มุหุตฺตมปฺ ิ เจ วิญฺญู ปณฺฑติ ํ ปยิรุปาสติ ขปิ ฺปํ ธมฺมํ วชิ านาติ ชวิ หฺ า สูปรสํ ยถา ฯ ๖๕ ฯ Though, for a moment only, an intelligent man associates with the sage, quickly he understands the Dhamma, as the tongue tastes the flavor of soup. ปัญญาชนคบบัณฑิต แม้เพียงครู่เดียว ก็ พลนั รแู้ จง้ พระธรรม เหมอื นลนิ้ ร้รู สแกง 

อมตธรรม โย สาสนํ อรหตํ อรยิ านํ ธมฺมชีวินํ ปฏิกโฺ กสติ ทุมฺเมโธ ทิฏฺ€ึ นิสฺสาย ปาปกิ ํ ผลานิ กณฏฺ กสเฺ สว อตฺตฆญฺาย ผลลฺ ติ ฯ ๑๖๔ ฯ Whoso, on account of false views, scorns the teaching of the Noble Ones, the Worthy and the Righteous Ones, he, the foolish man, destroys himself like the bamboo, seeding, finds its end. คนทรามปญั ญา มคี วามเหน็ ผดิ ตเิ ตยี นคำสอน ของเหลา่ พระอรยิ ะผอู้ รหนั ต์ ผมู้ ชี วี ติ อยโู่ ดยธรรม เขาย่อมเกิดมาเพ่ือฆ่าตัวเขาเอง เหมือนขุยไผ่ ฆา่ ตน้ ไผ่ฉะน้นั 

ธรรมบท อตฺตทตฺถํ ปรตเฺ ถน พหนุ าปิ น หาปเย อตตฺ ทตถฺ มภิญฺ าย สทตถฺ ปสโุ ต สิยา ฯ ๑๖๖ ฯ Fall not away from one's own purpose for the sake of another, however great, when once one has seen one's own goal, one should hold to it fast and firm. ถึงจะทำประโยชน์แก่คนอื่นมากมาย ก็ไม่ ควรละท้ิงจุดหมายปลายทางของตน เมื่อรู้ว่า อะไรคือจุดหมายปลายทางของตนแล้ว ก็ควร ใฝ่ใจขวนขวาย 

อมตธรรม อภติ ถฺ เรถ กลฺยาเณ ปาปา จติ ฺตํ นิวารเย ทนฺธํ หิ กรโต ปุญฺํ ปาปสฺมึ รมตี มโน ฯ ๑๑๖ ฯ Make haste in doing good deed, and keep your mind from evil, whoso is slow in making merit- his mind delights in evil. พึงรีบเร่งกระทำความดี และป้องกันจิตจาก ความช่ัว เพราะเม่ือกระทำความดีช้าไป ใจจะ กลบั ยินดใี นความช่ัว 

ธรรมบท ปาปญเฺ จ ปุริโส กยิรา น นํ กยริ า ปุนปปฺ ุนํ น ตมฺหิ ฉนฺทํ กยริ าถ ทกุ ฺโข ปาปสฺส อุจฺจโย ฯ ๑๑๗ ฯ Should a man commit evil, let him not do it again and again, nor turn his heart to delight therein; painful is the heaping-up of evil. ถ้าหากจำต้องทำชั่วไซร้ ก็ไม่ควรทำบ่อยนัก และไม่ควรพอใจในการทำชั่วน้ัน เพราะการ สะสมบาปนำทุกข์มาให้ 

อมตธรรม ปญุ ฺญเฺ จ ปรุ โิ ส กยริ า กยริ าเถนํ ปนุ ปปฺ ุนํ ตมหฺ ิ ฉนทฺ ํ กยิราถ สโุ ข ปุญฺสสฺ อุจฺจโย ฯ ๑๑๘ ฯ Should a man perform merit, let him do it again and again, and turn his mind to delight therein; blissful is the piling-up of merit. ถ้าหากจะทำความดี ก็ควรทำดีบ่อยๆ ควร พอใจในการทำความดีน้ัน เพราะการสะสม ความดีนำสขุ มาให้ 



อมตธรรม ปาโปปิ ปสฺสตี ภทรฺ ํ ยาว ปาปํ น ปจจฺ ติ ยทา จ ปจฺจตี ปาปํ อถ ปาโป ปาปานิ ปสฺสติ ฯ ๑๑๙ ฯ For the evil-doer all is well, while the evil ripens not; but when his evil yields its fruit, he realizes the evil results. เมอ่ื บาปยงั ไมส่ ่งผล คนชั่วก็เห็นวา่ เปน็ ของดี ต่อเมื่อมันผลิตผลเมื่อใด เม่ือน้ันแหละ เขาจึงรู้ พษิ สงของบาป 

ธรรมบท มาวมญเฺ ถ ปาปสสฺ น มตฺตํ อาคมิสฺสติ อุทพนิ ทฺ ุนิปาเตน อุทกุมฺโภปิ ปรู ติ อาปรู ติ พาโล ปาปสสฺ โถกํ โถกมฺปิ อาจินํ ฯ ๑๒๑ ฯ Despise not evil, saying, 'It will not come to me'; drop by drop is the water pot filled, likewise the fool, gathering little by little, fills himself with evil. อย่าดูถูกความช่ัวเล็กน้อยว่าจักไม่สนองผล น้ำตกจากเวหาทีละหยาดๆ ยังเต็มตุ่มได้ คน พาลทำความชั่วทีละเล็กละน้อย ย่อมเต็มด้วย ความชัว่ ไดเ้ ชน่ กนั 

อมตธรรม มาวมญฺเถ ปุญฺ สสฺ น มตฺตํ อาคมสิ ฺสติ อทุ พนิ ทฺ ุนิปาเตน อุทกุมฺโภปิ ปรู ติ อาปูรติ ธโี ร ปุญฺ สฺส โถกํ โถกมปฺ ิ อาจินํ ฯ ๑๒๒ ฯ Despise not merit, saying, 'It will not come to me'; drop by drop is the water pot filled, likewise the man, gathering little by little fills himself with merit. อย่าดูถูกบุญเล็กน้อยว่าจักไม่สนองผล น้ำตกจากเวหาทีละหยาดๆ ยังเต็มตุ่มได้ นักปราชญ์สะสมบุญทีละเล็กละน้อย ย่อมเต็ม ดว้ ยบุญได้เชน่ กัน 

ธรรมบท ปาณิมหฺ ิ เจ วโณ นาสสฺ หเรยยฺ ปาณนิ า วสิ ํ นาพพฺ ณํ วสิ มเนวฺ ติ นตฺถิ ปาปํ อกพุ ฺพโต ฯ ๑๒๔ ฯ If no wound there be in the hand, one may handle poison; poison does not affect one who has no wound; there is no ill for him who does no wrong. เม่ือมือไม่มีแผล บุคคลย่อมจับต้องยาพิษได้ ยาพิษนั้นไม่สามารถทำอันตรายได้ บาปก็ไม่มี แกผ่ ไู้ มท่ ำบาป 

อมตธรรม น อนฺตลิกเฺ ข น สมทุ ฺทมชเฺ ฌ น ปพพฺ ตานํ วิวรํ ปวิสฺส น วิชชฺ ตี โส ชคติปปฺ เทโส ยตรฺ ฏ€ฺ โิ ต มจุ เฺ จยยฺ ปาปกมมฺ า ฯ ๑๒๗ ฯ Neither in the sky nor in mid-ocean, nor in the clefts of the rocks, nowhere in the world is a place to be found where abiding one may escape from (the consequences of) an evil deed. ไมว่ ่าบนทอ้ งฟา้ ไมว่ ่าท่ามกลางสมทุ ร ไม่ว่า ในหุบเขา ไม่มีแม้แต่แห่งเดียวท่ีผู้ทำกรรมช่ัว อาศยั อยู่ จะหนีพ้นกรรมไปได้ 

ธรรมบท น อนตฺ ลกิ ฺเข น สมุทฺทมชเฺ ฌ น ปพพฺ ตานํ ววิ รํ ปวสิ ฺส น วชิ ฺชตี โส ชคตปิ ปฺ เทโส ยตรฺ ฏฺ€ิตํ นปฺปสเหยฺย มจจฺ ุ ฯ ๑๒๘ ฯ Neither in the sky, nor in mid-ocean, nor in the clefts of the rocks, nowhere in the world is found that place where abiding one will not be overcome by death. ไมว่ ่าบนทอ้ งฟา้ ไม่วา่ ท่ามกลางสมทุ ร ไมว่ ่า ในหุบเขา ไม่มีแม้สักแห่งเดียวที่คนเราอาศัยอยู่ แลว้ จะหนีพ้นความตายได้ 

อมตธรรม โย จ ปุพฺเพ ปมชฺชติ ฺวา ปจฺฉา โส นปปฺ มชฺชติ โสมํ โลกํ ปภาเสติ อพภฺ า มตุ ฺโตว จนฺทิมา ฯ ๑๗๒ ฯ Whoso was previously negligent but af- terwards practices vigilance he illumines the world here and now like the moon emerging from the cloud. ผู้ที่เคยประมาทในกาลก่อน แต่ภายหลังไม่ ประมาท เขาย่อมส่องโลกน้ีให้สว่าง เหมือน พระจนั ทร์ท่ีพ้นจากเมฆ 

ธรรมบท ยสฺส ปาปํ กตํ กมมฺ ํ กุสเลน ปหยี ต ิ โสมํ โลกํ ปภาเสต ิ อพภฺ า มตุ โฺ ต จนฺทมิ า ฯ ๑๗๓ ฯ Whoso by his wholesome deeds removes the evil done he illumines the world here and now like the moon emerging from the cloud. ผู้ใดทำบาปไว้แล้ว ละได้ด้วยการทำดี ผู้นั้น ย่อมส่องโลกน้ีให้สว่าง เหมือนพระจันทร์ที่พ้น จากเมฆ 

อมตธรรม สพพฺ ปาปสฺส อกรณํ กสุ ลสสฺ ปู สมฺปทา สจติ ตฺ ปริโยทปนํ เอตํ พุทธฺ านสาสนํ ฯ ๑๘๓ ฯ Abstention from all evil, cultivation of the wholesomeness, purification of the heart; this is the Message of the Buddhas. ไมท่ ำความช่ัวทุกชนิด ทำแตค่ วามดี ทำใจให้ผ่องใส นี้คือคำสอนของพระพุทธเจ้าทง้ั หลาย 



อมตธรรม ขนฺตี ปรมํ ตโป ตตี ิกขฺ า นิพพฺ านํ ปรมํ วทนตฺ ิ พุทฺธา น หิ ปพฺพชโิ ต ปรูปฆาตี สมโณ โหติ ปรํ วเิ ห€ยนโฺ ต Forbearance is the highest ascetic practice, 'Nibbana is supreme'; say the Buddhas. He is not a 'gone forth' who harms another. He is not a ‘recluse’ who molests another. ขันตคิ ือความอดทน เป็นตบะอย่างยอด นิพพาน ท่านผู้ร้กู ลา่ ววา่ เปน็ ยอด ผ้ทู ย่ี งั ทำรา้ ยผ้อู ืน่ อยู่ ไมช่ ่ือว่าเปน็ บรรพชติ ผทู้ ย่ี งั เบยี ดเบยี นคนอน่ื อยู่ ไมช่ อื่ วา่ เปน็ สมณะ 

ธรรมบท อนปู วาโท อนปู ฆาโต ปาฏิโมกฺเข จ สํวโร มตฺตญญฺ ุตา จ ภตตฺ สฺมึ ปนตฺ ญฺจ สยนาสนํ อธจิ ติ เฺ ต จ อาโยโค เอตํ พทุ ฺธานสาสนํ ฯ ๑๘๕ ฯ To speak no ill, to do no harm, to observe the Rules, to be moderate in eating, to live in a secluded abode, to devote oneself to meditation: this is the Message of the Buddhas. 

อมตธรรม ไม่วา่ ร้ายใคร ไม่กระทบกระท่งั ใคร ระมัดระวังในปาตโิ มกข์ บรโิ ภคพอประมาณ อย่ใู นสถานสงัด ฝกึ หดั จิตให้สงบ นค้ี อื คำสอนของพระพทุ ธเจา้ ทั้งหลาย 