คลอดฉุกเฉิน

ปัญหาและภาวะแทรกซ้อน 1. ทารกเสียชีวติ 2. การบาดเจ็บจากการคลอด 3. การขาด O2 ซงึ นําไปสู่ความพิการในระยะยาว ถ้าสายสะดือถกู กดนาน > 5 นาที CNS จะถกู ทาํ ลายหรือตายได้ 4. การตดิ เชอื ในมารดา และทารก8/17/2018 51

การช่วยเหลือทัวไป1. จดั มารดานอนในท่าทีช่วยไม่ให้ส่วนนํามากดสายสะดือ คอื 1.1 Trendelenberg ’s position คอื นอนราบศรี ษะตาํก้นสูงประมาณ 45 องศา เท้าห้อย โดยการยกขาเตยี งทางปลายเท้าให้สูงอาจใช้ไม้รองรับขาเตียง หรือใช้เก้าอี ใช้ในการช่วยเหลือเมือเกิดอาการ ชอ็ ค8/17/2018 52

1.2 Knee chest position คอื นอนควาํ เข่าตดิ พนื ก้นตงั ฉากกับเข่าศีรษะและหน้าอกจรดพนื ท่านีปฏบิ ตั จิ ริงยากมากสําหรับผ้คู ลอด8/17/2018 53

1.3 Modified Sim ’s position คือ นอนควาํ หันหน้าไปทางด้านใดด้านหนึงและใช้หมอนรองก้นมารดาให้สูงขึนอีก ขาทงั สองข้างขนานกัน8/17/2018 54

8/17/2018 55

2. สอดมือเข้าไปในช่องคลอด และดนั ส่วนนําไว้ไม่ให้เคลือนลงมากดสายสะดอื ห้ามดนั สายสะดอื เข้าไปในโพรงมดลูก (Reposition)8/17/2018 56

การช่วยเหลือทัวไป 3. Retained foley’s cathเมือวนิ จิ ฉัยภาวะนีได้ แล้วใส่ NSS หรือนํากลนั ทีปราศจากเชือ บรรจุลงไป 350–800 cc เพือช่วยดนั ให้ส่วนนําของเดก็ ให้สูงขนึ ไปจนพ้นช่องเข้าเชิงกรานและช่วยคลายกาํ ลงั ของการหดรัดตวั ของกล้ามเนือมดลูกให้อ่อนแรงลง8/17/2018 57

การช่วยเหลือทัวไป4. ให้ O2 แก่มารดาอาจทําให้เด็กได้รับ O2 มากขนึเลก็ น้อย โดยให้ 5–10 ลติ ร/นาที5. การให้ยากล่มุ Tocolytic drug เช่น Terbutalineเพือ ยบั ยงั การหดรัดตวั ของมดลูก เพมิ การไหลเวยี นของ เลือด และลดแรงกดทารกชัวคราว8/17/2018 58

การช่วยเหลือการคลอด1. กรณที เี ดก็ ยงั มชี ีวติ แพทย์จะตดั สินช่วยเหลือการคลอดจาก ขนาดของปากมดลกู 1.1 ครรภ์แรก ถ้าปากมดลูกเปิ ดหมด เชิงกราน แม่ และทารกปกติ - หัวตาํ = ใช้คมี ช่วยคลอด - หัวสูงหรือเด็กแนวขวาง = ทาํ การผ่าตดั - ท่าก้น = ดึงเดก็ ให้คลอดท่าก้น8/17/2018 59

การช่วยเหลอื การคลอด1. กรณีทเี ดก็ ยงั มชี ีวติ แพทย์จะตดั สินช่วยเหลือการคลอดจากขนาดของปากมดลูก 1.1 ครรภ์แรก ถ้าปากมดลกู เปิ ดไม่หมด ช่วยเหลือโดยวิธีผ่าท้องทําคลอด โดยให้ผ้ชู ่วยสอด มือเข้าไปดนั ส่วนนําไว้ตลอดเวลา หรือ ใส่ NSS หรือ นํากลนั เพือดันส่วนนําก่อนจะทาํ การผ่าตัด8/17/2018 60

การช่วยเหลอื การคลอด 1.2 ครรภ์หลงั @ ถ้าปากมดลูกเปิ ดหมด หรือเปิ ด 8 เซนตเิ มตร - คลาํ ดูรู้สึกนุ่ม ถ่างขยายได้ง่าย และหัวเดก็ ผ่านลงช่องเชิงกรานอาจช่วยเร่งคลอด - ถ้าเด็กหัวสูง แนวขวางหรือท่าก้น หรือปากมดลกู เปิ ดน้อยให้พจิ ารณา ผ่าตดั คลอดต่อไป8/17/2018 61

การช่วยเหลอื การคลอด 1.2 ครรภ์หลงั @ ถ้าเด็กตายหรือ FHS น้อยกว่า 80 ครัง/นาทีไม่ควรทาํ การผ่าตัดคลอด เพราะเด็กขาด O2 เกนิ กว่าจะแก้ไขให้เซลล์สมองกลับคืนสู่ปกตไิ ด้ ควรให้คลอดทางช่องคลอดยกเว้นในเดก็ ทมี ที ่าผดิ ปกติ ควรให้คลอดโดยการผ่าตดั คลอด8/17/2018 62

การพยาบาลมารดาทมี สี ายสะดือพลดั ตาํจุดมงุ หมาย1. เพ่อื คงไวซงึ่ ระบบสรรี วทิ ยาทด่ี ขี องทารก โดยปฏบิ ตั ดิ งั ตอน้ี1.1 สวมถงุ มือทสี่ ะอาดปราศจากเชื้อแลวสอดมอื เขาไปในชอ งคลอด1.2 จดั ใหมารดานอนอยใู นทา ท่ีไมใหส วนนาํ มากดสายสะดือ1.3 ฟง เสยี งหวั ใจทารกทกุ 5 นาที1.4 ใหออกซิเจนแกม ารดา 5–10 ลิตร/นาที จนกวาจะคลอด1.5 ถา สายสะดอื โผลอ อกมานอกชองคลอด หามดนั กลบั ฬฆ็ใชผาปราศจากเชอื้ ชุบนํ้าเกลืออนุ คลุมไวเพ่อื ปองกนั ไมใหส ายสะดอื แหง1.6 เตรยี มชว ยเหลือการคลอดใหเ ร็วทสี่ ุด8/17/2018 63

การเตรียมผ้คู ลอดสาํ หรับการคลอดทันที1. รายงานแพทย์ทนั ทเี กยี วกบั station, cervix dilate,Position, Presentation FHS, ลกั ษณะของสายสะดือ2. เตรียมมารดาสําหรับการคลอดโดยใช้สูตศิ าสตร์หัตถการ เช่น V/E หรือ F/E ในกรณีทปี ากมดลูกเปิ ดหมดถ้าปากมดลูกเปิ ดไม่หมดเตรียมมารดาเพือ C/S3. เพือส่งเสริมด้านจติ ใจแก่บิดามารดา3.1. ให้กําลังใจและปลอบโยน3.2. อธิบายให้บดิ ามารดาทราบว่ากาํ ลงั ทาํ อะไร3.3.8/17/2018 กรณที อี นุญาตให้ญาตอิ ยู่ด้วยได้ 64

การคลอดเร็วเฉียบพลัน (Precipitate labor)ความหมาย หมายถึง การคลอดทเี กดิ ขนึ เร็วผดิ ปกติ ใช้เวลาน้อยกว่า3 ชัวโมง มีการเปิ ดขยายของปากมดลูกในระยะปากมดลูกขยายเร็วถึง 5 cm/ชัวโมงและคลอดเร็ว ในระยะที 2 ของการคลอดอาจใช้เวลาไม่ถึง 10 นาที ซึงเป็ นผลจากแรงต้านทานของเนือเยือทีหนทางคลอดไม่ดี มีความผิดปกติในการหดรัดตัวของมดลูกทแี รงมาก ความถีในการหดรัดตวั ของมดลูกมากกว่า 5 ครังใน 10 นาที8/17/2018 65

สาเหตุและปัจจัยทีส่งเสริมสาเหตุ ยงั ไม่ทราบแน่ชัด มักพบในผ้คู ลอดครรภ์หลงั องค์ประกอบส่งเสริมให้เกดิ การคลอดเร็วมดี งั นี 1. แรงต้านทานของเนือเยือทีช่องทางคลอดไม่ดี 2. การหดรัดตวั ของกล้ามเนือมดลูกและกล้ามเนือ หน้าท้องแรงผดิ ปกติ 3. ผู้คลอดครรภ์หลงั เนือเยือต่าง ๆมีการยืดขยายมาก ทาํ ให้ส่วนต่าง ๆได้แก่ คอมดลกู พืนเชิงกราน ช่อง คลอด และฝี เย็บหย่อนตวั8/17/2018 66

สาเหตุและปัจจยั ทีส่งเสริม4. ผ้คู ลอดทมี เี ชิงกรานกว้าง5. เคยมีประวัตคิ ลอดเร็ว6. ผ้คู ลอดไม่มคี วามรู้สึกเจบ็ ปวดจากการคลอด7. ทารกตวั เลก็8. การใช้ Oxytocin ปริมาณมากเกนิ ไป8/17/2018 67

ผลต่อมารดา 1. ในรายทมี ดลกู หดรัดตัวแรง แต่ปากมดลกู นุ่ม และเปิ ดได้ดีมักจะไม่มีปัญหา แต่ถ้าปากมดลูกแข็งและเปิ ดไม่ดี อาจทาํ ให้มดลูกแตก ปากมดลกู หรือช่องคลอดฉีกขาดได้ 2. มดลกู ปลนิ เนืองจากความดนั ในโพรงมดลกู ลดลงอย่างเร็ว 3. การหดรัดตัวทรี ุนแรงอาจทาํ ให้เกดิ amniotic fluid embolismมดลกู ทหี ดรัดตัวรุนแรงในช่วงแรกมกั จะเปลยี และหดรัดตัวไม่ดใี นเวลาต่อมาอาจทาํ ให้เกดิ atony postpartal hemorrhage ได้ 4. การติดเชือบริเวณแผลทฉี ีกขาดหรือจากการเตรียมช่วยคลอดไม่ทนัทาํ ให้มโี อกาสติดเชือขณะคลอดได้มาก8/17/2018 68

ผลต่อทารก จะทําให้เกดิ perinatal morbidity หรือ mortality เพมิ ขนึ เนืองจาก 1. การหดรัดตัวอย่างรุนแรงจะทาํ ให้ทารกเกดิasphyxia ได้ 2. ศีรษะทารกทตี ้องผ่านเข้าในช่องทางคลอดอย่างรวดเร็วอาจทาํ ให้เกดิ trauma ได้มีรายงานว่าทารก 1 ใน 3ทคี ลอดในลกั ษณะนีจะเกิด Erb-Duchenne palsy8/17/2018 69

ผลต่อทารก 3. ทารกทคี ลอดอย่างรวดเร็วอาจหล่นลงไปบนพืนหรือไม่ ได้รับการดูดเสมหะหรือนําครําในคอทาํ ให้ทารกสําลกั นําครําเกดิ ภาวะแทรกซ้อนได้ 4. อาจเกดิ เลือดออกในสมอง 5. อาจเกดิ การตดิ เชือเนืองจากไม่ได้รับการเตรียมทาํความสะอาดก่อนคลอด 6. สายสะดือขาด8/17/2018 70

การรักษาและการพยาบาล การรักษาทวั ๆไปให้การดแู ลตามอาการ เพือ - ป้องกันศีรษะทารกถูกหนีบโดยกางขาผู้คลอดออก - ป้องกันการฉีกขาดของฝี เยบ็ โดยใช้ผ้าสะอาดทหี าได้พร้อมทังกดศีรษะทารกให้ก้มลง จบั ทารกให้นอนศีรษะตําตะแคงหน้าไปทางใดทางหนึง ใช้นิวช่วยล้วงเอานําครําและเมือกออกจากปาก ภายหลงั คลอดเรียบร้อยแล้ว นําทารกวางบนหน้าท้องผู้คลอดตรงบริเวณมดลูก และไม่จบั ต้องบริเวณายสะดือของทารก8/17/2018 71

รกค้าง (Retained Placenta)@ ความหมาย รกค้าง หมายถงึ รกไม่สามารถคลอดได้ภายใน 30 นาทหี ลังทารกเกดิ8/17/2018 72

รกค้าง (Retained Placenta) ลกั ษณะและสาเหตุของรกค้าง 1. รกลอกตัวไม่สมบูรณ์หรือไม่ลอกตวั 2. รกลอกตวั อย่างสมบูรณ์แต่คลอดไม่ได้เนืองจากมดลูกไม่หดรัดตัว หรือหดรัดตวั ผิดปกติ 3. การฝังตวั ของรกผิดปกติ รกอาจฝังลึก หรือฝังในตาํ แหน่งทกี ารหดรัดตวั ไม่ดี 4. รกผดิ ปกติ อาจมเี นือตายมากหรือรกบางและแผ่ขยาย8/17/2018 73

รกฝังลกึ ผิดปกติ - Placenta accreta รกเกาะแน่นถงึ ชันกล้ามเนือมดลูกเนืองจากมคี วามผดิ ปกตขิ องชัน decidua basalis อาจขาดหายไปบางส่วนหรือทงั หมด ทาํ ให้ chrorionic villi แทงผ่านถงึ ชันกล้ามเนือมดลกู - Placenta increta รกเกาะฝังลกึ เข้าไปอย่ใู นชันกล้ามเนือมดลกู -Placenta percreta รกเกาะลกึ ตลอดความหนาของชัน กล้ามเนือมดลูกจนถงึ ชัน serosa ส่วนใหญ่ภาวะนีมดลกู จะแตก ทะลุ ขณะทอี ายคุ รรภ์ไม่เกินไตรมาสที 28/17/2018 74

รกฝังลกึ ผิดปกติ8/17/2018 75

ปัจจัยส่งเสริมให้การลอกตวั ของรกไม่ดี 1. มีแผลเป็ นของมดลูก 2. มีการอกั เสบของเยือบุมดลูก (endometritis) 3. ตงั ครรภ์หลายครังอาการแสดง 1. มเี ลือดออก เกิดขนึ เมือรกลอกตัวบางส่วน หรือลอกตัวอย่างสมบูรณ์ 2. มดลูกไม่หดรัดตวั 3. การตรวจทางช่องคลอดพบ Constriction ring, มดลกู แตก, การฝังตวั ของรกผดิ ปกติ8/17/2018 76

ภาวะแทรกซ้อนของรกค้าง 77 1. ช็อค 2. ตกเลือดหลังคลอด 3. ตดิ เชือหลงั คลอด 4. มดลกู ไม่เข้าอู่ 5. เนืองอกของรกหรือมะเร็งของรก 6. ภาวะแทรกซ้อนจากวิธีการทาํ ให้รกลอกตัว8/17/2018

การรักษา 1. มดลกู หดรัดตัวไม่ดี 1.1 ให้ยาเพมิ การหดรัดตัวของมดลูกประเภท ergot และทําคลอดรกโดยมี Cord traction ถ้าล้มเหลวทาํ ขันตอนต่อไป 1.2 ทาํ คลอดรกโดยวธิ ี Brandt-Andrews 1.3 ทําคลอดโดยวธิ ี Modified crede’ maneuver 1.4 ล้วงรก 2. Constriction ring ใช้ยาสลบลึก และดมยาก่อนล้วงรก8/17/2018 78

การรักษา3. รกฝังตวั ผดิ ปกติ 3.1 รกฝังตวั ลกึ ตามปกตใิ นตาํ แหน่งทกี ารหดรัดตัวไม่ดี และฝังตวั แบบ partial placenta accreta แก้ไขโดยวิธีล้วงรก ซึงมกัประสบผลสําเร็จ 3.2 รกฝังตวั แบบ complete increta แก้ไขโดยตดั มดลูก ถ้าผ้ปู ่ วยอายุน้อยและจําเป็ นต้องมบี ุตร ให้ตดั สายสะดือให้สันและรอให้รกมกี ารเสือมสภาพ และให้ยาปฏชิ ีวนะ ละให้ methotrexate เพือเร่งการสลายตวั ของรก4. ในรายทมี ดลกู แตกรักษาเหมือนภาวะมดลูกแตกทวั ไป8/17/2018 79

เป้าหมายและการพยาบาล 1. หาวธิ ีจดั การให้รกคลอดออกมาโดยตรวจดกู ารลอกตวัของรก การหดรัดตัวของมดลูก และอาจฉีดยาทาํ ให้มดลกู หดรัดตวั 2. เมือมดลูกหดรัดตวั ดี และตรวจพบมกี ารลอกตัวของรกบางส่วนให้ทําคลอดรกโดยวธิ ี Controlled cord traction8/17/2018 80

เป้าหมายและการพยาบาล 3. ถ้ามเี ลือดออกทางช่องคลอดมาก แพทย์อาจช่วยเหลือโดยการล้วงรก 3.1 จดั เตรียมเครืองมือ ตามวสิ ัญญีแพทย์ ขอเลือดเปิ ดเส้นเลือดเตรียมบริเวณอวยั วะสืบพนั ธ์ุให้สะอาดปราศจากเชือ 3.2 อธิบายให้ผ้คู ลอดทราบเหตุผลและวิธีปฏบิ ตั ติ นเพือให้ความร่วมมือ 4. หลงั รกคลอดแล้วกระตุ้นมดลกู ให้หดรัดตัว และไล่ก้อนเลือดออกให้หมดแพทย์อาจให้ยาเพมิ การหดรัดตวั ของมดลกู8/17/2018 81

การล้วงรก = Manual remove of placenta การล้วงรก คือ การใส่มือเข้าไปในโพรงมดลกู เพือเอารกทลี อกแล้วบางส่วน หรือยงั ไม่มกี ารลอกตวั ออกมาสู่ภายนอก8/17/2018 82

8/17/2018 83

ข้อบ่งชีของการล้วงรก 84 1. ระยะที 3 ของการคลอดล่าช้า สาเหตุมดี งั นี 1.1 มดลกู หดรัดตวั ไม่ดี ซึงเป็ นสาเหตทุ พี บบ่อย 1.2 มดลกู หดรัดตวั เป็ นวงแหวน หรือปากมดลูกแขง็ เกร็ง(Constriction ring or cervical cramp) 1.3 รกเกาะแน่นกบั ผนังมดลกู หรือเกาะลึกกว่าปกติ 2. การตกเลือดทนั ทีภายหลงั ทารกคลอด 3. สายสะดือขาดหรือหดกลบั เข้าไปในช่องคลอด 4. ภายหลังทาํ สูตศิ าสตร์หัตถการทยี าก 5. เพือสํารวจรอยแผลเป็ นของมดลูกจากการผ่าตดั ครังก่อน8/17/2018

ข้อระวังในการล้วงรก 1. ก่อนล้วงรก ควรให้สารนําเข้าทางหลอดเลือดดาํ ถ้ามีภาวะช็อคควรแก้ไขอาการช็อคก่อน 2. ต้องปราศจากเชือ ภายหลงั การล้วงรกควรให้ยาปฏิชีวนะ 3. ควรให้ยาสลบลกึ เพือปากมดลูกจะได้เปิ ดเตม็ ที 4. วธิ ีล้วงรกทถี ูกต้อง ผ้ทู าํ ต้องไม่ดึงมือออกนอกโพรงมดลกูจนกว่าการล้วงรกจะสินสุดลง 5. วธิ ีพสิ ูจน์ว่าล้วงรกออกหมดหรือไม่นนั ไม่ควรใช้การตรวจทลี ้วงออกมา 6. ไม่ควรเยบ็ ซ่อมแซมฝี เยบ็ ก่อนทําการล้วงรก8/17/2018 85

วธิ ีล้วงรก 1. จดั ให้ผ้คู ลอดนอนท่า lithotomy ทําความสะอาดบริเวณฝี เยบ็ และหน้าขาสวนปัสสาวะ 2. ได้รับยาสลบลกึ ดีแล้ว อาจลองทาํ ใหม่อกี ครัง โดยวิธีดงึ สายสะดือ 3. ผ้ทู าํ ใช้มือซ้ายจับสายสะดือจนตึง แล้วสอดมือขวาตามสายสะดือผ่านปากมดลูกขนึ ไป จนถงึ ทีสายสะดือจรดกบั รก จากนันเอามือซ้ายไปทีหน้าท้องผู้ป่ วยจบั ยอดมดลูกกดลงในแนวกลางตวั เพือให้ลงตาํ ทีสุดและอยู่กบั ที ขณะเดยี วกนั กใ็ ช้นิวมือขวาทสี อดไว้ในโพรงมดลูกคลาํ หาขอบล่างสุดของรก 4. ใช้ความรู้สึกปลายนิวมือขวาตลอดแนวของสันมือด้านนิวก้อยเซาะแยกรกออกจากผนังมดลูกตามชัน spongiosa ของ decidua8/17/2018 86

วธิ ีล้วงรก 5. ไม่ควรใช้มือขวาดึงรกทเี ซาะแยกแล้วออก ควรใช้มือซ้ายทจี บั ยอดมดลูกบีบไล่รกออกมา 6. เมือรกคลอดแล้วให้สอดมือขวาเข้าไปในโพรงมดลูกอกี ครัง โดยมีมือซ้ายกดอย่บู นยอดมดลูก ใช้ปลายนิวขวาขูดผนังด้านในของโพรงมดลูกให้ทัวเพือไม่ให้มีเศษรกค้างอยู่ 7. ผู้ป่ วยทไี ด้รับการตัดฝี เยบ็ ควรจะเยบ็ ซ่อมแซมขณะทผี ้ปู ่ วยได้รับยาสลบอยู่ โดยไม่ต้องฉีดยาชาเฉพาะที8/17/2018 87

8/17/2018 88

8/17/2018 89

ภาวะแทรกซ้อนจากการล้วงรก 1. การอกั เสบตดิ เชือ 2. ตกเลือดเกดิ จากการล้วงรกออกไม่หมด 3. มดลูกทะลจุ ากการใช้นิวเซาะลกึ เกนิ ไป 4. มดลูกปลนิ จากการดงึ รกทยี งั เซาะจากมดลกู ไม่หมด 5. การฉีกขาดของ fornix 6. ล้วงไม่ออก หรือล้วงไม่หมด ส่วนใหญ่เกดิ จากรกฝังตัวลกึ และส่วนน้อยเกิดจากการล้วงรกไม่ถูกวธิ ี8/17/2018 90

การคลอดกอนมาถึงโรงพยาบาล(Birth before arrival หรือ Birth before admission) การคลอดกอนมาถึงโรงพยาบาลยงั คงเปนปญหาและพบไดในสตู ิศาสตรป จ จบุ นั กระทรวงสาธารณสขุ รอ ยละ 0.8สถิติสวนใหญพบวา มีการคลอดในรถยนต คลอดที่บานคลอดใน หองนํ้า การคลอดดังกลาวถือวาเปนการคลอดที่ไมสะอาด การตัดสายสะดือดวยอุปกรณไมปราศจากเช้ือ สงผลเสยี ผลใหเกิดการตดิ เชอ้ื ตอมารดาและทารก8/17/2018 91

การจําแนกการคลอดกอนถึงโรงพยาบาล 1. การคลอดทบี่ า น (Home Birth) เปนการคลอดท่ีมารดาวางแผนการคลอดที่บา น 2. การคลอดระหวางทาง เปนการคลอดในชุมชนบนทองถนน บนรถยนต หนาโรงพยาบาล ลาน จอดรถอาจเนื่องจากปญหาการจราจรท่ีแนนและติดขดั โดยรกยังไมค ลอด8/17/2018 92

สาเหตขุ องการคลอดกอนมาถงึ โรงพยาบาลของมารดา 1. อายนุ อ ย 93 2. ครรภห ลัง 3. มปี ระวตั ิคลอดกอ นกาํ หนด 4. สถานะทางเศรษฐกิจและสังคมไมด ี 5. ระดบั การศกึ ษานอย 6. การคลอดใชเ วลาสั้น (Precipitate labour) 7. ขาดการเตรยี มตวั กอนคลอด 8. ไมไดฝากครรภ 9. ไมมคี วามรูเกี่ยวกับอาการเจ็บครรภ8/17/2018

ภาวะแทรกซอนภาวะแทรกซอ นทีพ่ บบอ ยในมารดาทค่ี ลอดกอ นถึงโรงพยาบาลไดแก การตกเลอื ด การติดเชือ้ การฉีดขาดของชอ งคลอดภาวะแทรกซอนท่พี บบอ ยในทารกแรกเกดิ ทค่ี ลอดกอนถงึโรงพยาบาล ไดแ ก1. ภาวะตัวเยน็2. ภาวะตดิ เช้ือ3. ภาวะนา ตาลในเลอื ดตา่ํ4. ภาวะเลือดขน 5. ภาวะขาดออกซเิ จน อาจสงผลใหท ารกเสียชวี ิตได 948/17/2018

แนวทางในการดูแลมารดาและทารกทค่ี ลอดกอ นถึงโรงพยาบาล วตั ถุประสงค 95 1. ปอ งกนั หรือลดการเกิดการบาดเจ็บของมารดาและทารก 2. สามารถประเมินสภาวะของมารดา และทารกไดถกู ตอง 3. ใหก ารดแู ลมารดาและทารกอยา งเหมาะสม 4. ปองกนั ภาวะแทรกซอ นของมารดาและทารก อปุ กรณท ใี่ ช 1. อุปกรณท าํ คลอดฉุกเฉิน 2. น้ํายาฆาเชอื้ 3. Sterile cord clamp8/17/2018 4. ผาหอทารก

แนวทางในการดูแลมารดาและทารกท่ีคลอดกอ นถงึ โรงพยาบาลสําหรับขน้ั ตอนอาจแบงไดเ ปน 4 ขั้นตอนดังน้ี1. ถา หากหัวเดก็ โผลออกมา แสดงวา การคลอดกําลังดําเนนิ ไปเรื่อยๆ แลว ตอ ไปหวั จะโผลออกมาพรอ มกบั ไหล ใหป ระคองศีรษะเดก็ ข้ึนนดิ หนอย หามดึงตัวเดก็ ในขณะน้ี เพราะสวนอนื่ ๆของเดก็ กจ็ ะคอ ยๆ หมุนเคล่ือนออกมา2. เมื่อเดก็ ออกมาจากชอ งคลอดแลว ใหจ ดั ศรีษะของเดก็ ใหต่ํากวา เทานิดหนอ ย และเอยี งหนา เดก็ ใหพลกิ ไปดานขา งเพื่อใหนา้ํ ในปาก และจมกู ไหลออกมา ใหใ ชน้วิ เปด ปาก ถา ยงั มนี ํ้าอยใู นปาก แตถ ามลี ูกยางดดู ใหร บี ดดู ทนั ที3. เมื่อเด็กออกมาและรอ งดงั ดแี ลว ใหสงั เกตการเตนของเสนเลือดในสายสะดอื ถา ไมเ ตนแลวใหท า นเอาเชอื กผูกสายสะดือ ภายใน 20 นาที หลงั เดก็ คลอด รกจะคลอด ตองไมพ ยายามดงึ4. ถารกคลอดแลว ใหช วยคลงึ หนาทอ งจะทําใหมดลูกจะหดตัว เลอื ดจะออกนอยลง ระหวา งนี้ใหร บี ติดตอ โรงพยาบาล8/17/2018 96

ขนั้ ตอนการปฏบิ ัตใิ นการดูแลมารดา กรณที ่ที ารกยงั ไมคลอด1. ซกั ประวตั :ิ2. ตรวจรา งกาย , ตรวจครรภ , V/S, FHS , ทาของทารก3. ถามดลูกหดตัว 60 – 90 วนิ าที ทุก 1-2 นาที สอนการเบง4. จดั ทามารดานอนหงาย5. ใสถุงมอื6. เชด็ ฝเ ย็บดวยนํา้ ยาฆา เชอื้7. ปูผารองคลอด8. ใชผากอ็ สประคองฝเ ย็บและมอื ควบคมุ ขณะศีรษะทารกคลอด8/17/2018 97

ขัน้ ตอนการปฏบิ ตั ใิ นการดูแลมารดา กรณีทท่ี ารกยังไมค ลอด9. ประคองศีรษะทารก ทาํ คลอดตัวทารก และแจง เวลาคลอด10. ใหS yntocinon 10 u M11. เชด็ ดวยน้ํายาฆาเชือ้ หนบี สายสะดอื และตัดโดยใชก รรไกรท่ีปราศจากเช้ือ (ไมมีใหหนีบสายสะดอื ไวก อน นําสงโรงพยาบาล)12. ชว ยทําคลอดรก13. คลึงมดลกู ใหแข็งตัวตลอดเวลา และตรวจสอบปรมิ าณเลือด14. นาํ สงโรงพยาบาล เพือ่ แกไขภาวะแทรกซอ นตอ ไป15. ใหค ําอธิบายมารดาและครอบครวั8/17/2018 98

ขั้นตอนการปฏบิ ัตใิ นการดแู ลมารดา กรณีท่ที ารกคลอดแลว และรกยังไมคลอด1. ซกั ถามเวลาทารกคลอด และประเมนิ อาการทารก2. ประเมินสญั ญาณชีพของมารดา3. ประเมินการหดรัดตวั ของมดลกู4. ประเมนิ ปรมิ าณเลือดทอี่ อกมาจากชองคลอด5. ใหSyntocinon 10 u M6. เช็ดดวยน้ํายาฆาเช้อื ทีส่ ายสะดือ ตดั สายสะดือ หรือหนีบไวกอ นแลว นาํ สงโรงพยาบาล)7. ชว ยทาํ คลอดรก8. คลงึ มดลูกใหแข็งตัวตลอดเวลา และตรวจสอบปรมิ าณเลอื ดท่ีไหลออกทางชองคลอด9. นาํ มารดาและทารกสงโรงพยาบาล เพ่ือแกไ ขภาวะแทรกซอ นตอ ไป10. ใหคาํ อธบิ ายมารดาและครอบครวั 99 8/17/2018

ขน้ั ตอนการปฏบิ ตั สิ าํ หรบั ทารกแรกคลอด1. ประเมนิ APGAR SCORE2. เชด็ ตัวทารกใหแ หง และหอ ผา ใหทารก3. ถามเี สมหะ ใหใชลกู สบู ยางดูดปากและจมูก4. อมุ ทารกดูดนมมารดา (Skin to Skin contact)และชวยเหลอื มารดาขณะใหน มทารก5. นาํ สงหอ งเด็กตอ ไป เพือ่ แกไขภาวะแทรกซอ นตอ ไป6. ใหค าํ อธบิ ายมารดาและครอบครวั8/17/2018 100