3_SINIF_TURKCE_2_KITAP_2022_2023

MİNİ TEST - 3 1. Meyveleri çok severim çileği. 6. İçeri girin veya . Noktalı yere hangisi gelmelidir? Yukarıdaki cümlenin hangisiyle devam etmesi doğru olur? A. rağmen B. açıkcası A. içerde oturun B. dışarı çıkın C. özellikle C. dışarı girin 2. Evcil hayvanlara kedi, kö- pek, kuş gibi hayvanları verebiliriz. 7. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “fakat” kelimesi yanlış kullanıl- Noktalı yere hangisi gelmelidir? mıştır? A. H afta sonu parka gideceğim A. örnek olarak B. gibi fakat evde oturacağım. C. ya da 3. Annem sofrayı hazırlar, babam B. K aplumbağa çok yavaştı fakat salatayı yapar, ben ekmeği alırım, yine de tavşanı geçti. ablam da sofrayı kaldırır. C. Çok hikaye kitabım var fakat evimizde iş bölümü vardır. okuyacak zamanım yok. Noktalı yere hangisi gelmelidir? 8. Elma, armut, şeftali A. böylece B. son olarak meyveler vitamin açısından C. kısacası zengin besinlerdir. 4. ödevlerimizi zamanında Noktalı yere hangisi gelmelidir? yapmalıyız. A. ancak B. gibi C. özellikle Noktalı yere hangisi gelmelidir? 9. Sınavım çok iyi geçti en yük- sek notu alacağımı düşünüyorum. A. özetle B. gibi Noktalı yere hangisi gelmelidir? C. sonucunda A. f akat B. veya C. açıkcası 5. Geziye gidecektik yağ- 10. Besinleri satın alırken son mur yağıyor. kullanma tarihlerine bakmalıyız. Noktalı yere hangisi gelemez? Noktalı yere hangisi gelmelidir? A. f akat B. ama C. veya A. ö rneğin B. özellikle C. yani 50

İSIM - EYLEM A. Aşağıdaki açıklamayı ve kelimeleri okuyalım. Kelimelerin ifade ettiği duruma göre noktalı yerlere “isim”, “eylem” yazalım. İş, oluş, hareket bildiren kelimelere “eylem” denir. çanta koş defter çiçek .................... .................... .................... .................... yıka temizle tara zürafa .................... .................... .................... .................... orman konuş yakala havlu .................... .................... .................... .................... sıra oyuncak bağla söndür .................... .................... .................... .................... çalış zıpla tabak oku .................... .................... .................... .................... 51

B. Aşağıdaki cümleleri okuyalım. Cümlelerdeki eylemlerin (iş, oluş, ha- reket bildiren) altını çizelim, yazalım. a Emre salonda televizyon izliyor. .i.z..l.e.m...e..k........ b Cemil otelin havuzunda yüzüyor. ................... c Oyun oynamak için çıktı dışarı. ................... d Bahçıvan suluyor bahçedeki çiçekleri. ................... e Öğretmenim panoya astı resimleri. ................... f Yarın arkadaşlarımla tiyatroya gideceğiz. ................... g Yemeğini paylaştı arkadaşlarıyla. ................... h Kedi, çatı katında fareyi kovalıyor. ................... ı Sınavdan yüksek not alacağımı düşünüyorum. ................... i Okul çantamı hazırladım akşamdan. ................... j Sokak hayvanları için kaldırıma su koydu. ................... k Leylek yuva yaptı evin çatısına. ................... 52

EYLEM (İŞ, OLUŞ, HAREKET) A. Aşağıdaki metni okuyalım. Metindeki eylemlerin (iş, oluş, hareket bildiren) altını çizelim ve tabloya yazalım. AY AVCISI ÇOCUKLAR Bir akşam çocuklar yine sokakta oyun oynuyormuş. Gökyü- zünde ışıl ışıl parlayan Ay’ı görmüşler. Ay, tepenin üstündeymiş gibi görünüyormuş. İçlerinden birisi: - Heey! Arkadaşlar, demiş. - Çıkalım o tepeye. Yakalayalım Ay’ı, onu yuvarlaya yuvarlaya köye götürelim. Evlerin birinin çatısına koyalım. Aydınlatalım bütün köyü. Çocukların bu fikre aklı yatmış. Hepsi birden çıkmışlar yola. Tır- manmışlar tepeye. Ancak onlar yaklaştıkça Ay uzaklaşmış onlardan. Üzülmüş çocuklar. EYLEMLER (İŞ, OLUŞ, HAREKET) ....o..y..n..a..m...a..k............ ............................. ............................. ............................. ............................. ............................. ............................. ............................. ............................. ............................. ............................. ............................. ............................. ............................. ............................. 53

MİNİ TEST - 4 1. İş, oluş, hareket (eylem) bildiren 5. Ders çalıştık arkadaşımla birlikte. kelime hangisidir? Cümlesinde eylem bildiren sözcük A. Çocuk B. Salıncak C. Başla hangisidir? A. d ers B. ç alıştık 2. Balık bir sıçrayışta denize atlamış. C. b irlikte 12 3 45 6. Bu bahar havası, bu bahçe; Yukarıdaki cümlede altı çizili keli- Zıpzıplarım pırıl pırıldır. melerden hangileri eylemdir? Ne güzel dönüyor çemberim, A. 1 - 4 B. 2 - 5 C. 3 - 5 Hiç bitmese horoz şekerim! Cahit Sıtkı TARANCI Şiirin kaçıncı satırında eylem bildi- 3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ren kelime yoktur? eylem bildiren kelime cümlenin A. 1 B. 3 C. 4 sonundadır? A. Küçükken düştüğümde kanardı 7. Ş iirin üçüncü satırında eylem bil- diren kelime hangisidir? dizlerim. B. Hoca karganın peşinden bir A. g üzel B. d önüyor müddet koşmuş. C. Hoca ile hanımı gitmişler çama- C. ç emberim şır yıkamaya dereye. 8. Anne, bugün bayram, Haydi, giydir yeni elbiselerimi! 4. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde Saçımı tara, mendilimi ver. altı çizli kelime eylemdir? Bugün çok güzel olmalıyım. A. Y erde yatıyordu Cemil. Şükrü Enis REGÜ B. Y ine başladı yağmurlar. Şiirin kaçıncı satırında iki tane ey- lem bildiren kelime vardır? C. Üzülme bu kış çabuk geçer. A. 1 B. 3 C. 4 54

OKUMA - ANLAMA - ANI BAYRAĞA SAYGI Atatürk, Kurtuluş Savaşı'nı kazanmış ve düşman işgalinden kurtarılan İzmir'e girmeye hazırlanıyordu. Ona, İzmir Karşıyaka'da bir ev hazırlanmıştı. Bu evde işgal esnasında Yunan Kralı Konstantin de kalmıştı. Evin sahibinin oğlu ve bazı yakınları Yunanistan'da esir bulunuyordu. İşgal yıllarında bütün Türkler gibi onlar da çok ıstırap çekmişlerdi. Bu duyguların etkisi altında evin dış merdive- nine Atatürk'ün basıp geçmesi için bir Yunan bayrağı sermişlerdi. Atatürk, yere serili bayrağın önünde durdu. Etrafında bulunan kadın, erkek kendisini içeri girmeye davet ediyordu. \"Yunan kralı bu evden içe- ri, bizim bayrağımıza basarak girmişti. Buyurunuz, geçiniz. Bu karşılıkla öcümüzü yerine getiririz.\" diye yalvarıyorlardı. Hiçbir durumda benliğini ve sağduyusunu kaybetmeyen Atatürk, on- lara en tatlı bakış ve sesi ile: - O, geçmişte hata etmiş. Bir milletin bağımsızlığının sembolü olan bay- rak çiğnenmez. Ben onun hatasını tekrar edemem, cevabını vermişti. Ancak, bayrağı yerden kaldırttıktan sonra beyaz mermerlere basarak içeri girmişti. Hasan Rıza SOYAK (Düzenlenmiştir.) 55

A. Aşağıdaki soruları metne göre cevaplandıralım. 1 Atatürk'ün kalacağı evde daha önce kim kalmış? 2 İzmir ve ev halkının tepkilerinin sebebi nedir? 3 Bayrak neyin sembolüdür? 4 Atatürk bu olay karşısında nasıl davranmıştır? 5 Metnin ana fikri nedir? B. Aşağıdaki kelimelerin anlamlarını sözlükten bularak yazalım. a İŞGAL : b ESİR : c BAYRAK : d ISTIRAP : C. Aşağıdaki ifadeler metne göre doğruysa \"D\", yanlışsa \"Y\" kutusunu boyayalım. a İzmir, Yunanlar tarafından işgal edilmişti. DY b Atatürk'ün kalması için Karşıyaka'da bir ev hazırlandı. DY c Yunanlar, işgal sırasında Türklere iyi davrandı. DY d Ev halkı evin merdivenine Yunan bayrağı serdi. DY e Yunan kralının oğlu ve yakınları savaşta esir alındı. DY f Atatürk, olaylar karşısında sağduyusunu kaybetmezdi. DY g Bayrak,ülkelerin bağımsızlığının göstergesidir. DY h Atatürk, bayrak kaldırıldıktan sonra eve girdi. DY 56

KESME İŞARETI KONUŞMA ÇIZGISI A. Aşağıdaki kesme işaretinin açıklamalarını okuyalım. Yazımı yanlış olan cümlelerin doğrusunu yazalım. 1 Özel isimlere getirilen ekleri ayırmak için, 2 Kısaltmalara getirilen ekleri ayırmak için, kesme işareti 3 Sayılara getirilen ekleri ayırmak için kesme işareti kullanılır. a YANLIŞ : Yiğit, Neslihana teşekkür etti. DOĞRUSU : b YANLIŞ : Samsunda TRTnin binasını gezdik. DOĞRUSU : c YANLIŞ : Ankaraya gidince TBMMyi gezeceğim. DOĞRUSU : d YANLIŞ : Oğuzhanın kardeşi yarışmada 9uncu oldu. DOĞRUSU : e YANLIŞ : Erozyonla mücadelede TEMAya destek olmalıyız. DOĞRUSU : f YANLIŞ : Ertuğrul 8inci yaşını dün kutladı. DOĞRUSU : g YANLIŞ : İstanbuldaki AVMde alışveriş yaptık. DOĞRUSU : h YANLIŞ : FBnin, GSnin, BJKnin, TSnin formaları tanıtıldı. DOĞRUSU : 57

B. Aşağıdaki konuşma çizgisinin açıklamasını okuyalım. Yazımı yanlış verilmiş olan konuşma çizgilerini ve noktalama işaretlerini düzel- terek aşağıya yazalım. KONUŞMA Metinlerdeki konuşmalarda, konuşmanın ve ko- ÇİZGİSİ nuşmacının değiştiğini belirtmek için cümlenin başında kullanılır. DELİ OLMAYACAKSIN - Çocuk, annesine: - Anneciğim? Matematikten çok iyi not alsaydım ne yapardın. - Annesi: - Sevinçten deli olurdum? - Çocuk: - Öyleyse üzülme anneciğim, deli olmayacaksın? Çünkü matematik- ten iyi not alamadım! 58

DEĞERLENDIRME - 4 1. Yoğun sisten .............. yolda kaldık. 5. - ağır - ağıt Yukarıdaki cümlede noktalı yere - ağız - ağıl hangisi gelmelidir? A. bu sebeple Yukarıdaki kelimeler alfabetik B. nedeniyle olarak sıralandığında sıralama C. dolayı nasıl olur? 2. Kedi, önüne konan balıkları yedi. A. , , , “Yedi” sözcüğü aşağıdaki cümle- B. , , , lerin hangisinde yukarıdaki cüm- ledeki anlamıyla kullanılmıştır? C. , , , A. Şaban, annesinin başının eti- 6. - kış - kuş - kay ni yedi. Kelimelerden hangisi eylem bil- B. Öğretmenimiz futbol takımı- diren kelimedir? na yedi kişi seçti. A. B. C. C. Akşam yemeğini yedi ve oda- 7. Anneciğim, bana dondurma sına geçti. ..................... çikolata al. 3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde Noktalı yere hangisi gelirse ço- “geç” kelimesi farklı anlamıyla cuğun her iki şeyi de istediği kullanılmıştır? anlaşılır? A. T rafik polisinin geç işaretini A. olmazsa B. ile C. veya farketmedim. B. A kşam geç yatınca sabah 8. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde okula gidemedi. abartılı bir anlatım vardır? C. T oplantıya geç gelince kapı- A . Babam o kadar güçlüdür ki da kaldı. taşı sıksa suyunu çıkarır. B. Ablam, yüz sorunun doksan 4. yarışma dokuzunu doğru yapmış. C . Üç gündür yağmur yağıyor. Yukarıdaki kelime hangisini çağ- rıştırmaz? A. rakip B. puan C. salıncak 59

9. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde 14. Çok yorulduğum için erkenden yanlış bir anlatım vardır? A. Balığa gidiyorsak, oltamızı .......................... yanımıza almalıyız. B. Anahtarlarını yanına almadı- Yukarıdaki cümle hangisiyle ta- ğı için kapıda kaldı. mamlanırsa “henüz yatmadığı” C. V itrinde gördüğü elbiseyi çok anlamı çıkar? beğendiği için almadı. A. yattım B. yatacağım Suda gölgesini görmüş, C. yatmışım Bakar kara kaşlı geyik. 15. - koydu - masaya Sevdiğinden ayrı düşmüş, Ağlar gözü yaşlı geyik. - erikleri - güzelce Ali YÜCE - sonra - yıkadıktan (Topun içindeki) Yukarıdaki kelimelerle anlamlı ve kurallı bir cümle oluşturdu- ğumuzda sıralama nasıl olur? A. 10. Aşağıdaki sorulardan hangisinin B. cevabı yukarıdaki dörtlükte yoktur? A. Geyiğin ağlamasının sebebi C. neymiş? B. Geyik suda ne görmüş? 16. A man hocam(1) Hindi dü- C. Geyiğin boynuzlarına ne olmuş? şünür mü(2) Yukarıdaki cümlede (1) ve (2) nu- maralı yerlere hangileri gelmelidir? (1) (2) 11. Geyiğin gözyaşlarının sebebi hangisidir? A. s oru işareti (?) nokta (.) B. ünlem (!) soru işareti (?) A. hastalık B . ayrılık C. nefret C. virgül (,) ünlem (!) 17. Varını yoğunu hasta çocuğu için 12. Ş iir kaç dizeden oluşmuştur? harcadı. A. 3 B. 5 C. 4 Altı çizili sözcüklerin cümleye kattığı 13. Geyik suda ne görmüş? anlam aşağıdakilerden hangisidir? A. gözlerini B. boynuzunu A. parasını B. malını C. gölgesini C. her şeyini 60

OKUMA - ANLAMA - HIKAYE CEVİZ Güneşli tarlaları, boş yamaçları bulunca gövdesi büsbütün irileşen, dalları budakları uzadıkça uzayan ceviz ağacı, bahçelerin beyi gibi kurularak yüz- yıllarca yaşar. Kökündeki oyuklar tilkilerin, sansarların sığınağı; dallarındaki kavuklar böceklerin, kuşların barınağıdır. Ulu bir ceviz ağacının altı, temmuz sıcağında buzdolabı gibidir. İnekler, ko- yunlar burada güneşin hızı kesilinceye kadar dinlenirler. Çobanlar, çocuklar gök kabuğu rengindeki cevizleri düşürmek için yarışırlar. Kemiriciler, kargalar ağaçtan günlük, hatta kışlık yiyeceklerini sağlamaya çalışırlar. Uçarcasına daldan dala sıçrayan sincapların yurdu ceviz ağaçlarıdır. Taze bir cevizin üst kabuğu yeşil ve karamsardır. Bu kabuk acıdır. Aynı za- manda bu kabuk ve ceviz yaprağı yün ve pamuk iplikleri boyamakta kullanılır. Ceviz, yeşil kabuğundan ayrıldıktan sonra satışa sunulur. Bazen de kırılarak “ceviz içi” olarak satılır. Ceviz içi besleyici, şifalı bir besindir. Yalnız yendiği gibi tatlılara da konur. Cevizin bol olduğu yerlerde yağı da çıkarılır. Bu yağ, eczacılıkta saçtaki kepeklerin giderilmesi için yapılan ilaçların içine konur. Kabuklu ceviz, çocuklar için hem yiyecek hem de oyuncaktır. Cevizi bol olan yerlerdeki çocuklar ceviz kabuğundan çeşitli oyuncaklar yaparak eğlenir- ler. Ceviz taneleriyle oynamak da çocukların pek hoşuna gider. Kerim YUND Düzenlenmiştir. 61

A. Aşağıdaki soruları metne göre cevaplandıralım. 1 Cevizler hangi hayvanların sığınağı ve barınağıdır? 2 “Buzdolabı gibidir.” sözüyle ne anlatılmak istenmiştir? 3 Kemiriciler, kargalar ne yapıyorlar? 4 Cevizin üst kabuğu ve yaprağından ne yapılıyor? B. Aşağıdaki kelimelerin anlamlarını sözlükten bularak yazalım. a SIĞINAK : b BARINAK : c ŞİFA : d KEPEK : C. Aşağıdaki ifadeleri harfleri kullanarak eşleştirelim. a Ceviz ağacının yaprakları canlıların dinlenme yeridir. b Cevizler çocukların yün ve pamuk iplikleri boyamada kullanılır. c Ceviz ağaçları şifalı bir yiyecektir. d Ceviz içi besleyici, eğlence aracıdır. e Ceviz ağacının gölgesi sincapların yurdudur. 62

ZAMAN KAVRAMI A. Kelimeleri geçmiş, şimdi ve gelecek zamana göre uyarlayarak yazalım. EYLEM Geçmiş Zaman Şimdiki Zaman Gelecek Zaman sil sildi siliyor silecek gel yıka çalış yaz oku dön kalk düşün B. Aşağıdaki cümleleri okuyalım. Cümledeki olayın, hareketin zamanını yazalım. Babam salonun kapısını boyuyor. .....ş.i.m...d..i.k..i..z..a..m....a..n...... Annem okuldaki toplantıya gitmedi. ................................. Yaz tatilinde teyzesinin yanına gidecek. ................................. Çocuklar lunaparkta gönüllerince eğleniyorlar. ................................. Sınıfımızda Kızılaya yardım toplanacak. ................................. Ders çalışmak için kütüphaneye gitti. ................................. Dışarıda lapa lapa kar yağıyor. ................................. Fidanları evimizin arka bahçesine diktik. ................................. Doğum günüme arkadaşım Oya da katılacak. ................................. 63

MİNİ TEST - 5 1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde 5. yatacak ( ............ zaman ) geçmişte yapılmış bir olay anla- yatıyor ( ............ zaman ) tılmaktadır? yattı ( ............ zaman ) A. Hafta sonu dedesinin yanına gidecek. Noktalı yerlere sırasıyla hangileri B. Marketten alışveriş yaptı. gelmelidir? C. Ebrular Samsun’a taşınacak. A. şimdiki, gelecek, geçmiş B. gelecek, şimdiki, geçmiş 2. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde C. geçmiş, şimdiki, gelecek şu anda yapılmakta olan bir olay anlatılmaktadır? 6. Erkan okulun bahçesinde top ....... A. Basket maçını bizim sınıf kazandı. Noktalı yere hangisi gelirse Er- B. Y eşil ışık yanınca karşıya geçecek. kan’ın henüz top oynamadığı an- lamı çıkar? C. Kendi odasında müzik dinliyor. A. o ynadı 3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde B. o ynuyor gelecekte yapılacak olan bir olay anlatılmaktadır? C. o ynayacak A. Cem ile Oğuz uçurtma uçuruyor. B. H aftaya okullar tatil olacak. 7. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde C. S ınavdaki soruların tamamını yapılan olayın zamanı farklıdır? doğru çözdüm. A. S abahleyin erkenden kalktım. B. A nnesi yavrularını arıyor. C. Mutfaktaki bardakları yıkadı. 4. Annem yemek ..................... 8 . Annem bana ayakkabı alacak. Noktalı yere hangisi yazılırsa henüz Aşağıdaki cümlelerden hangisinin zamanı yukarıdaki cümlenin za- yemek yapmadığı anlamı oluşur? manıyla aynıdır? A.y apıyor A. Tost almak için kantine inecek. B. yaptı B. Bahçedeki kurumuş ağaçları kesiyorlar. C. yapacak C. Üç arkadaş yola çıkmış. 64

DESTEKLEYICI VE AÇIKLAYICI İFADELER A. Aşağıdaki noktalı yerlere uygun kelimeleri yazalım. Emre .................. iyi koşucu görmedim. açıkcası özellikle Çok şaşırttın beni ............. senden bunu beklemiyordum. gibi Çetin yeni aldığı kitabı okumamış .................. kapağını yani bile açmamış. hatta .................. senin gibi güzel resimler yapmak isterdim. Bugünkü yarışmada .................. senin birinci olmanı düşünmüyordum. Meyveyi çok severim .................. de şeftaliyi. Çok üzülmüş .................. ağlamış bile. B. Aşağıdaki cümleleri okuyalım. Cümlenin devam edeceği ifadenin önün- deki çiçeği boyayalım. a. Aşırı korkaktır hatta ............... c. Başkasına güvenemem özellikle .......................... ....................................... gölgesinden bile korkar. sana güvenmiyorum. senin şansın yok. fareden bile korkmaz. senin katılmanı istiyorum. kimseden korkusu yoktur. b. Bu kadar ucuz olduğunu düşün- d. Derslerine çalışmazsan arka- müyordum .............................. daşın gibi ............................... pek anlayamadım. başarılı olursun. çok şaşırdım. pek şaşırmadım. düşük not alırsın. çok sevinirsin. 65

MİNİ TEST - 6 1. Tavşan kaplumbağanın kendisi- 5 . cAerlkeardiyaleşlaraılmayızınetmfaermkleı lidühşaütnta- ne yetişemeyeceğini düşündüğü ......... yattı uyudu. ......................... Noktalı yere hangisi gelmelidir? Cümlesi hangi ifadeyle devam ettirilmelidir? A.ö zellikle B. için A. o nları dışlamalıyız. C. açıkçası B. d üşüncelerine saygılı olmalıyız. C. o nlarla konuşmamalıyız. 2. “Ömer Turgut’u kandırmış .......... 6. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yalan söylemişti.” noktalı yere “özellikle” kelimesi yazılamaz? Noktalı yere hangisi gelmelidir? A. B aşarılı olmak istiyorsak .......... A. fakat planlı ders çalışmalıyız. B. açıkçası B. S ana yetişebilmek için .......... C. başka bir deyişle hızlı yürüdük. C. T eneffüste saklambaç .......... 3. A şağıdaki cümlelerin hangisinde körebe oynayalım. destekleyici ve açıklayıcı bir ifade vardır? 7. Sınava çok çalışmama ............. A. S abah erken kalkamadığım için başarılı olamadım. okula geç kaldım. B. Adana’nın karpuzu gibi porta- Noktalı yere hangisi gelmelidir? kalı da güzeldir. A. rağmen B. ancak C. halde C. Çok üzgündüm bu nedenle özrünü kabul etmedim. 8. Senin ...................... başarılısını hiç görmedim. 4. Erdal’ı çağırmadığı .................. Noktalı yere hangisi gelemez? Mehmet’i de çağırmadı. A. kadar Noktalı yere hangisi gelmelidir? A. gibi B . açıkçası C. hatta B. gibi C. açıkçası 66

FARKLI DÜŞÜNDÜREN İFADELER A. Aşağıdaki noktalı yerlere uygun kelimeleri yazalım. Çok uykum vardı ................... uyuyamadım. rağmen O kadar yalvarmama ................... beni yanına almadı. fakat İyi oynadık ................... kazanamadık. yoksa Derslerine çalış ................... sınıfta kalırsın. veya Sinemaya ................... tiyatroya gitmek istiyorum. ama Çok dikkatli olmasına ................... yine de kaza yaptı. ancak Gitmene izin veririm ............. gidince beni arayacaksın. Bizim eve gelecektin ................... unuttun mu? B. Aşağıdaki cümleleri okuyalım. Cümlenin devam edeceği ifadenin önün- deki çiçeği boyayalım. a. Karanlık çökmesine rağmen c. Alışverişe çıkacaktık ama ........... .............................................. ........................ dışarı çıkmadı. yağmur yağınca çıkamadık. yine de gitti. annemle birlikte çıktık. evde oturdu. çıkmaya karar verdik. b. Burak gelmemezlik yapmazdı d. Matematik sınavına çok çalıştım yoksa .................................... ancak ..................................... gelmedi mi? yüksek not aldım. başarılı olamadım. gelir mi? sınavım iyi geçti. unuttu mu? 67

MİNİ TEST - 7 1. Gelmek istiyorum .............. 6. Bu filmi izlemek istiyorum çün- babam izin vermiyor. kü .......................................... Noktalı yere hangisi gelmelidir? Cümlesi hangisiyle devam ettiri- A. çünkü B. yoksa C. fakat lemez? A. ç ok sıkıcı bir film. 2. Ödevimi yapamadım ............... B. e ğlenceli sahneleri var. misafirlerimiz vardı. C. ç ok güzel bir film. Noktalı yere hangisi gelmelidir? A. fakat B. rağmen C. çünkü 3. Maçta çok bağırmadım ama 7. Işıklara dikkat et .................... araba çarpar. ..................... İlaç içmeme .......................... Cümlesi hangisiyle devam etmelidir? başımın ağrısı geçmedi. A. y ine de sesim kısıldı. B. s esim hiç kısılmadı. .......................... tatile sen C. s esim zaten kısıktı. mi geleceksin? 4. “Denize girmek istiyor fakat Noktalı yerlere sırasıyla hangileri ...................” gelmelidir? A. yoksa, ancak, fakat Cümlesi hangisiyle devam etmelidir? B. yoksa, rağmen, yoksa A. çok iyi yüzüyor. C. çünkü, ancak, yoksa B. annesi izin vermiyor. C. denizi pek sevmiyor. 5. Eskiden çok hızlı koşardı 8. Erkenden yattım ..................... ama ...................................... uyuyamadım. Cümlesi hangisiyle devam etmelidir? Noktalı yere hangisi gelemez? A. a rtık eskisi kadar hızlı koşamıyor. A. ancak B. ş imdi daha hızlı koşuyor. B. fakat C. e skisinden daha hızlı koşuyor. C. çünkü 68

OKUMA - ANLAMA - HIKAYE ANADOLU EFSANESİ Anadolu efsaneleri, Anadolu'nun adıyla başlar. Neden Anadolu der- ler? Her karış toprağı bir efsaneyi dile getiren bu ülkenin de diyeceği vardır elbet. Çok uzaklara gitme- ye gerek yok... Şöyle Anadolu'nun ortasına, Ankara'ya yakın Kızılcaha- mam'a kadar uzanalım. Biraz ilerde Taşlıca Köyü ve köyün girişinde de bir taş oluk var. Anadolu dile gelir, ağızlar açılır, başlar anlatmaya. Selçuklu sultanı Alaaddin Keykubad asker toplar ve sefere çıkar. Dağ, taş, dere, tepe aşarlar. Ağustos güneşi, dudakları çatlatır, asker su diye kıvranmaya başlar. İşte bu sırada, tâ karşıki tepelerden elinde ayran bak- racı, ak saçlı bir nine görünür. Yanık dudakların tek umudu bir ihtiyar anada. Kadın buradaki taş oluğun başına gelir, ayranını döker. Askerler oluğun başına doluşurlar. Manga manga, bölük bölük ellerindeki mata- raları doldururlar. Ak saçlı ihtiyar kadın: - Doldurun evlatlarım! - Dolu ana... - Doldurun yiğitlerim! - Ana dolu... İhtiyar kadın \"doldur\" dedikçe \"ana dolu” diyerek buz gibi ayranla bağırlarını serinletirler. Öyle ki bir bakraç ayran, koca bir ordunun su- suzluğunu giderir. O günden sonra bu toprakların adı da \"Anadolu” olur. İnternetten (Düzenlenmiştir.) 69

A. Aşağıdaki soruları metne göre cevaplandıralım. 1 Anadolu efsanesi tam olarak nerede gerçekleşmiştir? 2 Askerlerin çok susamasının nedeni nedir? 3 Yaşlı kadın elindeki bir bakraç ayranı ne yaptı? 4 Anadolu efsanesinde olağanüstü olan olay nedir? 5 Anadolu ismi hangi soruya verilen cevap sonucunda doğmuştur? B. Aşağıdaki kelimelerin anlamlarını sözlükten bularak yazalım. a ANADOLU : b EFSANE : c BAKRAÇ : d MATARA : C. Metinle ilgili 2 soru hazırlayalım ve cevaplarını yazalım. 1. SORUM : CEVAP : 2. SORUM : CEVAP : D. Aşağıda verilen hikaye unsurlarını rakamları kullanarak eşleştirelim. a YER : b ZAMAN : c OLAY : d KARAKTERLER : 70

OLUŞ SIRASI A. Aşağıda karışık olarak verilmiş olan olayları oluş sırasına göre düzen- leyerek yazalım. a İşitince bu sözü Annesi dün Zeynep'e Kız merak etti, sordu: Melek yavrum, diyordu. Hani benim kanadım. Melek yavrum ne demek? Doğrusu anlamadım. Melek kanatlı olur, b Bir vakitler, Çocukluk yıllarında, Sizler gibi Sevgili çocuklar! Gülüyor, konuşuyor Bir çocuktu. Atatürk de, Hayaller kuruyordu. Sizler gibi 71

MİNİ TEST - 8 1. a. Son anda servise yetişip okula 4.a. Canı sıkılmış gitti. b. İmdaaaat, yetişin! b. Saate baktığında aklı başından c. Küçük çoban kırlarda koyunları gitti. otlatıyormuş. c. Çarpım tablosunu ezberlerken d. Bağırmaları duyan köylüler ko- zamanın nasıl geçtiğini anlaya- şarak gelmişler. mamıştı. e. Köylülere şaka yapmaya karar d. Çabucak giyindi. vermiş. e. Beslenmesini aceleyle çantası- na koydu. Y ukarıdaki olaylar oluş sırasına göre sıralandığında hangileri ilk Cümleler oluş sırasına göre sıra- ve son sırada yer alır? landığında sıralama nasıl olur? A. c - b - d - e - a A. b - d B. c - d C. e - d B. b - c - e - a - d 5. a. O zamanlar bu dere C. d - e - b - a - c b. Çok eski zamanlarda 2. a- Yanaşmadı bile yanına c. Akarmış köpüre köpüre b- Küçük kardeşim binsin diye d. Bir varmış bir yokmuş c- Salıncak kurdum bahçeye e. Köyümüzün altında bir dere d- Zorlayınca başladı ağlamaya varmış. e- Fakat o çok korktu Yukarıdaki ifadeler oluş sırasına İfadeler oluş sırasına göre sıra- göre sıralandığında hangisi dör- landığında sıralama nasıl olur? düncü sırada yer alır? A. b - d - a - e - c B. e - a - c - b - d A. a B. e. C. c C. c - b - e - a - d 6. a. bir de tavşan avlamışlar. 3. a- B ir içti, bir doğruldu b. aslan, kurt ve tilki arkadaş b- Karşıma bir serçe kuşu geldi olmuşlar. c- Havuzun taşına kondu c. günün sonunda bir öküz, bir d- B u sabah bahçede keçi birlikte avlanmaya çıkmışlar e- Nasılda korkuyordu Hangileri yer değişirse olay sırası İfadeler oluş sırasına göre sıra- landığında sıralama nasıl olur? doğru olmuş olur? A. b - d - c - a B. c - a - b - d A. a - b B. b - d C. a - d C. d - c - a - b 72

DEĞERLENDIRME - 5 VARSIN O YIKANSIN 4. Hoca, hanımının seslenmesi üze- N asrettin Hoca’nın o gün işi yok- rine ne yapmış? muş. Hanımı ile birlikte köyün deresine A. B ir müddet karganın peşinden çamaşır yıkamaya gitmişler. Hanımı koşmuş. çamaşırları yıkarken, Hoca da hanımı- B. B oş ver hanım, demiş. na yardım ediyormuş. Bir ara ikisinin C. E ve gidip başka bir sabun almış. de dalgınlığından yararlanan bir kara karga “Gaak!” diye uçarak gelmiş, sa- 5. Hoca, niçin sabunla varsın o yı- bunu kaptığı gibi uçup gitmiş. kansın demiş? Hoca’nın hanımı telaşlı bir şekilde: A. K arganın haline üzüldüğü için. - Koş Hocam koş! Sabunu karga B. Yetişemeyeceğini anladığı için. kaptı, diye seslenmiş. C. Karganın daha çok ihtiyacı ol- Hoca karganın peşinden bir müd- duğunu düşündüğü için. det koşmuş. Yakalayamayacağını anlayınca: 6. “Suç ve ceza” sözcükleri arasın- - Hanım baksana karganın haline, daki anlam ilişkisi hangi seçenek- üstü başı kir içinde. Kapkara bir hali var. teki sözcükler arasında vardır? Onun bizden çok ihtiyacı var temizlen- A. Hırsız ve para meye. Varsın o yıkansın sabunla, demiş. B. Vatan ve millet C. Başarı ve ödül Aşağıdaki ilk 5 soruyu metne göre cevaplandırınız. 7. “Büyük bir özlemle, istekle, sabır- sızlıkla beklemek” anlamına gelen 1. H oca ile hanımı dere kenarına deyim aşağıdakilerden hangisidir? niçin gitmişler? A. dört gözle bakmak. B. dört elle sarılmak. A. D erede yüzmek için. C. dört gözle beklemek. B. P iknik yapmak için. C. Ç amaşır yıkamak için. 8. “Serkan’ın gördükleri karşısında ağzı bir karış açık kaldı.” Cümle- 2. Kara karga ne yapmış? sinde anlatılmak istenen aşağıda- kilerden hangisidir? A. Çamaşırlardan birini kapıp kaçmış. A. şaşkınlık B. korku C. sevinç B. Sabunu alıp, uçup gitmiş. C. Hoca’yla hanımının yanına konmuş. 3. Kara karga sabunu alınca hanı- mı ne yapmış? A. sevinmiş B. telaşlanmış C. sinirlenmiş 73

9. Aşağıdakilerden hangisi deyim 13. Aşağıdaki cümlelerin hangi- değildir? sinde yanlış noktalama işareti A. Aç ayı oynamaz. kullanılmıştır? B. Gözlerine inanamadı. A. Kapıları, pencereleri kapattın mı? C. Burnunun ucunu görememek. B. Ben böyle bir ev daha önce görmedim! 10. “B abasının çözemediği soruyu C. Ali mi aradı seni. Ayşe çözdü.” 14. Aşağıdaki cümlelerden hangisi- Cümlesine uygun atasözü aşa- nin sonuna farklı bir noktalama ğıdakilerden hangisidir? işareti konulmalıdır? A. Dikensiz gül olmaz. A. Bu oyunu bana da anlatır mısın B. Akıl akıldan üstündür. B. Aaa, ne acayip bir ayakkabı C. Irmak kenarına çeşme yapılmaz. C. Öf, yeter artık bıktım senden 11. “Hırsızlık bir yumurtadan başlar.” 15. “ Emre ile Okan bize .................” Atasözü ile anlatılmak istenen Cümlesi aşağıdaki hangisi ile aşağıdakilerden hangisidir? tamamlanamaz? A. Bir kimse hırsızlık huyundan A. gelin B. gelecek C. geliriz vazgeçmiş görünse de bazen 16. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bu huy kendini yine gösterir. sebep sonuç ilişkisi yoktur? B. Hırsızlık alışkanlığı küçük yaşta A. Yorgunluktan ders çalışamadım. değersiz şeyleri çalmakla baş- B. Yarına kadar bu iş bitmeli. lar. Bu nedenle, çocukların C. A nnemi düşünmekten gözü- başkalarına ait bir şeye el sür- me uyku girmedi. melerine izin verilmemelidir. C. Her insanın kendine özgü bir 17. “ Genellikle sınavlardan iyi not çalışma ve iş yapma yöntemi alıyorum.” vardır. Cümlesi ile anlatılmak istenen 12. A şağıdakilerden hangisi atasözü aşağıdakilerden hangisidir? değildir? A. Sınavlardan hep iyi not alırım. A. Davul dengi dengine diye çalar. B. Sınavlardan bazen kötü not B. Ağaç yaş iken eğilir. aldığım da olur. C. Elini çabuk tutmak. C. Sınavlardan çoğunlukla kötü not alırım. 74

EŞ VE ZIT ANLAM A. Aşağıdaki kelimelerin zıt anlamlılarını yazalım. Zıt anlamlılarını cümle için- de kullanalım. a GENİŞ zıt ............ : b TAVAN zıt ............ : c ERKEN zıt ............ : d TAZE zıt ............ : e SAHTE zıt ............ : f ÖNCE zıt ............ : g EVET zıt ............ : h AYNI zıt ............ : B. Aşağıdaki kelimelerin eş anlamlıları ikinci tabloda verilmiştir. Harfleri kul- lanarak eşleştirelim, şifreyi bulalım. 1. GRUP 2. GRUP A Tecrübe A Hakikat Mana Buluş Ş Zor Y Öykü Hekim Sevinç I Neşe U Doktor Çetin Hikaye Y Kıta N Ozan Mağlup Fikir K Anlam M Düşünce Gerçek Kayıp I Mucit L Yenik Gereksinim Dörtlük A Yitik K İcat Deneyim Buluşçu R İhtiyaç Şair 75

MİNİ TEST - 9 1. yakın ıslak 6. A şağıdaki cümlelerin hangisinde uzak ? virgül kaldırılırsa anlam değişikli- ği meydana gelir? Anlam yönünden aynı olan söz- cükler verilmiştir. Soru işareti A. C üneyt, oldukça başarılı bir olan yere hangisi gelmelidir? çocuktur. A. yaş B. kuru C. ıslanmış B. Oya, yüzme bilmediğini söyledi. C. Semra, teyzesinin yanına gitti. 2. “Mesele - sorun” sözcükleri ara- sındaki anlam ilişkisi hangi seçe- 7. “ bayrak - kırmızı” sözcükleri ara- nekte verilmiştir? sındaki anlam ilişkisi hangi seçe- nekte yoktur? A. p alavra - gerçek B. b orç - alacak A. süt - beyaz B. kömür-maden C. m esafe - uzaklık C. limon - sarı 3. fert hatıra 8. Aşağıdaki cümlelerin hangisin- birey ? de sebep - sonuç ilişkisi vardır? Anlam ilişkisi yönünden aynı olan A. Pazar günü pikniğe gideceğiz. tablolarda “?” işareti yerine han- gisi gelmelidir? B. Soğuk nedeniyle maç iptal oldu. A. gezi B. anı C. geçmiş C. Büyüyünce eczacı olmak istiyordu. 4. Ebru pırlanta yüzüğünü kaybetti. 9. Bugün genç, ihtiyar, kadın, kız, kızan, Uzanıp yatsak da çardak altında Cümlesinin mutlu sonla bitme- B oruyu çalınca yarın borazanı, si için altı çizili sözcüğün yerine Hemen toplanırız bayrak altında. hangisi gelmelidir? Faruk Nafiz ÇAMLIBEL A. buldu B. aldı C. verdi 5. A şağıdaki sözcüklerin hangisinde Yukarıdaki dörtlükte hangi satır- zıt anlamlı sözcükler bir arada verilmiştir? da zıt anlamlı sözcükler bir ara- A. D ağ dağa kavuşmaz, insan in- da kullanılmıştır? sana kavuşur. B. Bedava sirke baldan tatlıdır. A. 1 B. 2 C. 3 C. Dost başa, düşman ayağa bakar. 76

ŞIIR A. Noktalı yerlere uygun kelimeleri yazarak şiiri tamamlayalım. Şiiri oku- yarak doğruluğunu kontrol edelim. DÜNYA ÇOCUK BAYRAMI kolay Kiminin saçı siyah, Kiminin saçı ..................... yurdumuza Ankara’da buluştu kalpler Dünyanın çocukları. herkese Her Yirmi Üç Nisanda kocaman tekrarlanır ..................... bu olay hiçbirinin Buluşma nedenini Açıklamak çok ..................... Bu ..................... dünyada sarı Ülke sayısı çoktur. Oysaki ..................... ..................... bayramı yoktur. Dünyanın çocukları çocuk ..................... koşuyor. Her Yirmi Üç Nisanda ..................... coşuyor. Türkiye konuklarla, cıvıldaşıp ..................... sevgiyle dolsun. Dünya çocuk Bayramı ..................... kutlu olsun. Altan ÖZYÜREK Çocuk Şiirleri 77

B. Aşağıdaki noktalı yerlere uygun ifadeleri yazalım. dolayısıyla için bu nedenle çünkü a Senden daha çok yoruldum .................. daha çok koştum. b Ağustos böceği yaz boyunca çalışmadığı .................. kışın aç kaldı. c Havalar soğumaya başladı ..................... leylekler göç hazırlığına başladı. d Sınava geç kaldım ........................... içeri almadılar. e Oya, Ayşe’den özür diledi .................. kalemini izinsiz almıştı. f Ayşe kalemini izinsiz aldığı .................. Oya’ya küsmüştü. g Servisi kaçırdım ........................... yürümek zorunda kaldım. h Dükkanda kimse olmadığı .................. içeri girmedim. ı Listede ismi olmadığı .................. çok üzülmüştü. i Babam gelmeme izin verdi ........................ ben de sizinle geliyorum. j Gelmeyen veli çok olduğu .................. toplandı ertelendi. k Beni çok iyi tanıyor ........................... kızacağımı biliyor. l Param yeterli olmadı .................. bisikleti alamadım. 78

HIKAYE TAMAMLAMA A. Aşağıdaki hikayeyi okuyalım. Hikayeyi kaldığı yerden devam ettirerek ta- mamlayalım. Büyük harfe ve noktalama işaretlerine dikkat edelim. SÖZ DİNLEMEZ ALİ’NİN BAŞINA GELENLER Ali’nin annesi öğleden sonra gele- cek misafirler için hazırlık yapıyormuş. Ocağı yakmak için Ali’yi karşı bahçeye biraz çalı çırpı toplamaya göndermiş. Ali karşı bahçeye geçmiş ve biraz çalı çırpı toplamaya başlamış. Ama hava o kadar sıcakmış ki, çalıları eve götürme- den bahçenin yanındaki dereye gidip bi- raz serinlemenin iyi olacağını düşünmüş. Soyunup dökünüp kendini derenin serin sularına bırakmış. Su gerçekten çok güzelmiş. Ali de bir o tarafa bir bu tarafa yüzerken zamanın nasıl geçtiğinin farkına varmamış. Annesi, Ali gelmediği için ocağı bir türlü ya- kamıyormuş. Sonunda meraklanıp Ali’yi aramaya başlamış. Bütün bahçeyi aramış ama haylaz oğlunu bulamamış. Sonunda dere kıyısına inmiş ve orada elbiselerini görünce Ali’nin suya girdiğini anlamış. Çok kızmış elbette! - Ben sana ne dedim, diye bağırmış derede yüzen Ali’ye. 79

B. Aşağıdaki hikaye unsurlarını kullanarak bir hikaye yazalım. Hikaye- nizde yeni unsurlara da yer verebilirsiniz. Başlık yazmayı unutma- yalım. Yazım ve noktalama kurallarına dikkat edelim. LUNAPARK Anne Baba Ramazan Bayramı'nda Kardeş bayramlaşmanın ardından Görevli lunaparka gidilmesi ve luna- parkta yaşananlar. Ramazan Bayramı ................................................................................................................... ................................................................................................................... ................................................................................................................... ................................................................................................................... ................................................................................................................... ................................................................................................................... ................................................................................................................... ................................................................................................................... ................................................................................................................... ................................................................................................................... ................................................................................................................... ................................................................................................................... ................................................................................................................... ................................................................................................................... 80

DEYIMLER A. Aşağıdaki cümleleri okuyalım. Deyimlerin cümlelere kattığı anlamı işaretleyelim. Ali’nin karnı zil çalıyor. Sınıfı geçtiği için ağzı kulakları- çok acıkmış karnı ağrıyor na varıyordu. midesi bulanıyor sinirlenmek üzülmek sevinmek Yaz tatilini dört gözle bekli- Babasını ikna edebilmek için çok yordu. dil döktü. merakla sabırsızlıkla konuşmak yalvarmak heyecanla heyecanla Bahçedeki kardeşine göz kulak Kimsenin söylediklerine kulak ol. asmıyor. gezdirmek korumak dinlemek duymamak gözlemek ciddiye almamak B. Harfleri kullanarak deyimleri ve açıklamalarını eşleştirelim. L Aralarından kara kedi geçmek Çok değer verip, saygı göstermek T Baş tacı etmek Şaşırmak V Canından bezdirmek İki arkadaşın birbirine küsmesi Y Dizlerini dövmek Çok üzücü haber N Küplere binmek Usandırmak E Gözlerine inanamamak Ürkek, korkak İ Tavşan yürekli Hızla kaçmak O Kulağına küpe olmak Bağırıp, çağırmak Z Tabanları yağlamak Bir olaydan ders almak E Kara haber Sinirlenmek , öfkelenmek 81

C. Deyim kullanılmış olan cümlele- 1. Kulak misafiri olmak. rin önündeki çiçeği boyayalım. Yukarıdaki deyimin açıklaması Emre öyle bir çocuktur ki kabına sığmaz. hangisidir? Salıncakta sallanan çocuğun içi A. Y akınında konuşulanları dinlemek. dışına çıkmıştı. B. H erhangi bir şeyi korumak. İstanbul, Ankara’dan daha kala- C . Üzerine aldığı göre başarmak. balık bir şehirdir. Babam yemek yapma işini yüzü- 2. Çok güçlü , çok kuvvetli. ne gözüne bulaştırdı. Yukarıda açıklaması verilmiş olan Kendinden güçlü birine bulaşın- ca boyunun ölçüsünü aldı. deyim aşağıdakilerden hangisidir? Çok uğraştı ama soruyu çözemedi. A. O n parmağında on marifet Sınavı kazanan kardeşimi babam B. Taşı sıksa suyunu çıkarmak el üstünde tutuyor. C. Ayaklarına kara sular inmek Akşam eve geç gelince babam küplere bindi. 3. Her işe burnunu sokmak. Yukarıdaki deyimin açıklaması aşağıdakilerden hangisidir? A. E n küçük ayrıntısına kadar in- celemek. B. H erhangi bir şeyi, kimseyi ko- rumak. C. B iliyormuş gibi her şeye karışmak. Derme çatma bir ev yapıp içine 4. Küçük olayları büyütmek yerleştik. Yukarıda açıklaması verilmiş olan Yusuf’un yaptığı resim herkes tarafından çok beğenildi. deyim aşağıdakilerden hangisidir? Sınıfımıza yeni gelen çocukla ta- A. C anını dişine takmak nışmak için çok sabırsızlanıyorum. B. P ireyi deve yapmak Sevincinden ağzı bir karış açık C. Gözünü dört açmak kaldı. Korkudan gözleri fal taşı gibi açıldı. 5. Aşağıdakilerden hangisi deyim değildir? A. C anı çok sıkılmak B. D amarına basmak C. İğne ile kuyu kazmak 82

ATASÖZLERIMIZ A. Aşağıda kelimeleri karışık olarak verilmiş olan atasözlerimizi yazalım. eğilir ağaç yaş iken denize düşen sarılır yılana biçer eken rüzgâr fırtına bakar dost düşman başa ayağa ekersen biçersin onu ne çabuk parlayan söner çabuk bulur iyilik iyilik eden tutmaz tahta çivi çürük gelir sakla zamanı samanı gül olmaz dikensiz ye üzümü sorma bağını büyük olur balık kaçan evdeki çarşıya hesap uymaz ile leyleğin laklak geçer ömrü göl damlaya olur damlaya çakmadan gürlemez gök şimşek 83

B. Aşağıdaki ifadeler atasözüyse \"ata- 1. Aşağıdakilerden hangisi atasözüdür? sözü”, deyimse \"deyim” yazalım. A. Babası Eren’e düdük almış. Mum dibine ışık vermez. B. Yüzüne gülen arkadaşlarına Aç susuz kalmak. dikkat et. Üzüm üzüme baka baka kararır. C. Yalancının mumu yatsıya ka- Gülme komşuna, gelir başına. dar yanar. 2. Aşağıdaki atasözlerinden hangisi tu- tumluluğun önemini anlatmaktadır? A. Meyve veren ağaç taşlanır. B. Damlaya damlaya göl olur. C. Sütten ağzı yanan yoğurdu üfleyerek yer. Komşu komşunun külüne muhtaçtır. 3. Tavşan ........... küsmüş, dağın Ağzı kulaklarına varmak. haberi olmamış. Kurunun yanında yaş da yanar. Sabır acıdır, meyvesi tatlıdır. Yukarıdaki atasözünde noktalı yere hangisi gelmelidir? A. taşa B. bağa C. dağa 4. “Öfkeyle hareket eden zararlı çıkar.” Anlamına gelen atasözü hangisidir? A. Keskin sirke küpüne zarar. B. Dost kara günde belli olur. C. İki düşün bir söyle. Can kulağı ile dinlemek. 5. “Birliği, beraberliği, dayanışmayı” Kulağına küpe olmak. ifade eden atasözü hangisidir? 84 A. Ak akçe kara gün içindir. B. Dibi görünmeyen sudan geçme. C. Bir elin nesi var, iki elin sesi var.

OKUMA - ANLAMA - ŞIIR AĞAÇ SEVGİSİ Geldi yine ilkbahar, Etraf yemyeşil, hava güneşli. Daldan dala uçuşan arılar, Kelebekler sevinçli, neşeli. Ormandayım, ağaçlarla dolu burası. Çam ağacı, meşe, kavak ve dahası... Az ötede ilerleyen çocuklar, Ellerinde kucak dolusu mantar. Bir ses geldi kulağıma ansızın, Tak! Tak! Tak! koştum durmaksızın. Bir de ne göreyim yaşlı biri köyden, Elinde baltası, yonga saçıyor meşeden. Dizlerim çözüldü, döndüm beynimden vurulmuşa. Durur muyum hiç, vardım yanına koşa koşa. -Hey amca! Sakın kesme! Kulak ver dinle bak, -Yakışır mı hiç yaş ağaca balta vurmak? Boş ver deme! Eğer bunlar olmasa, Ne bela gider başından ne tasa. Oksijen verdi, hekim görmedim sayesinde, Çalışıp yoruldun, dinlendirdi gölgesinde. Dilini yutmuştu ihtiyar, belli ki duygulandı. Ağacı kestiğine şimdi bin pişmandı. Çok arlanmıştı çöktü hemen oracığa Belki de hiç anlatmamışlardı, AĞAÇ SEVGİSİ'ni adamcağıza. Cevdet GÜVEN (Kısaltışmıştır.) 85

A. Aşağıdaki soruları şiire göre cevaplandıralım. 1 Şair, ilkbaharın gelişini nasıl tarif etmiş? 2 Şair, ne olunca koşmaya başlamış? 3 Yaşlı adam ormanda ne yapıyormuş? 4 Şair, ağacın kesilmesinin üzerinde yarattığı etkiyi nasıl ifade etmiş? 5 Yaşlı adam, şairin anlattıklarına nasıl tepki vermiş? B. Aşağıdaki kelimelerin anlamlarını sözlükten bularak yazalım. a YONGA : b MEŞE : c TASA : d PİŞMANLIK : C. Aşağıdaki cümleleri okuyalım pişmanlık ifade eden cümlelerin bulutunu boyayalım. a Gazete, dergi gibi yayınları takip etmelisin. b Seni dinleseydim, başıma bunlar gelmezdi. c Bugün hava soğuk, iyi giymelisin. d Evi erkenden boyamaya başlamadığıma üzülüyorum. e Annemi dinleyip şemsiyemi yanıma alsaydım, ıslanmayacaktım. f Saçlarımı kızıla boyatmasam daha iyi olacaktı. g Çok sıkıldığımda sahilde yürüşe çıkarım. 86

DEĞERLENDIRME - 6 1. Aşağıdaki seçeneklerin hangisin- 6. “ Türkiye Dünya’nın en güçlü ül- deki sözcüklerle anlamlı bir cüm- kelerinden biridir.” le kurulabilir? Cümlesinde hangi sözcükten sonra virgül konulmalıdır? A. tatile - gelince - yaz B. çocuklar - az - çatıda - önce A. Türkiye B. Dünya’nın C. güçlü C. her - fırçalar - gün - dişlerini 7. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde 2. “Kitap almak istiyordu fakat .......” özel isimlerin yazımıyla ilgili bir Cümlesi aşağıdakilerden hangisi yanlışlık yapılmıştır? ile devam ettirilmelidir? A. Az önce Sinan’ı gördüm. A. yeterli parası vardı. B. Ç etin’in köpeği karabaş kaybolmuş. B. yeterince parası yoktu. C. almaya karar verdi. C. Tatilde beraber Ankara’ya gi- deceğiz. 3. Başarı; düzenli ve disiplinli ça- lışmaktan geçer. Ayrıca severek, 8. I- babama rastlayınca isteyerek çalışmak gerekir. II- elim ayağıma dolaştı III- çarşıda dolaşırken Aşağıdakilerden hangisi metne göre Yukarıdaki ifadeler oluş sırasına başarının şartlarından değildir? A. Başarılı olmak için severek ça- göre sıralandığında sıralama na- lışmalıyız. sıl olur? B. D üzenli ve tertipli çalışarak A. II -I -III B. III -I -II C. I -III -II başarılı oluruz. 9. “ Hayır, çünkü cezalıydı.” C. Öğretmenimizi dikkatli dinler- Yukarıdaki cevap aşağıdaki soru- sek başarılı oluruz. lardan hangisine verilmiş olabilir? 4. “İstasyona geleli ............... oldu?” A. Ömer niçin tenefüse çıkmadı? Noktalı yere aşağıdakilerden B. Ömer tenefüse çıktı mı? hangisi gelmelidir? C. Ömer ne zaman tenefüse çı- kacak? A. ne kadar B. yarım saat C. çok 5. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde 10. “Ödevini yapmaya yeni başladı.” soru anlamı vardır? Cümlesinde altı çizili sözcüğün zıt anlamlısı aşağıdakilerden hangisidir? A. T üh! Kalemimi bulamıyorum. B. D ikkat! Boyalıdır, oturmayınız. A. bitirdi B. bıraktı C. K itabımı sen mi aldın. C. yapmadı. 87

11. “Birazdan zil çalacak.” 16. “kaz” sözcüğü aşağıdaki cümle- Yukarıdaki cümlede aşağıdaki- lerin hangisinde farklı anlamda kullanılmıştır? lerden hangisinin cevabı yoktur? A. Kaz, arkadaşlarına yetişmek için var gücüyle kanat çırpıyordu. A. ne? B. ne zaman? B. Toprağı en az iki metre kaz dedi. C. niçin? C. Avcılar sessizce kaz sürüsü- ne yaklaştı. 12. 1- dergi 2- derin 3- dernek Yukarıdaki sözcükler sözlükteki 17. A şağıdaki cümlelerin hangisinde belirtilen hareketin henüz yapıl- sıralarına göre sıralandığında madığı belirtilmektedir? sıralama nasıl olur? A. Burcu, temizliğe yardım etti. A. 1 - 2 - 3 B. 2 - 1 - 3 B. Emre’nin durumuna dakika- larca güldüler. C. 1 - 3 - 2 C. A rkadaşından özür dileyeceksin. 13. Aşağıdakilerden hangisi soru 18. Yaralı kuş on gün içinde uçabi- cümlesi değildir? lecek hale gelmişti. A. Neslihan’ın ne zaman gele- ceğini bilmiyorum Altı çizili kelimenin yerine han- B. Annesinden izin aldı mı gisi getirilirse cümlenin anlamı C. Ali de mi gelecek değişmez? 14. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde A. duruma B. vakte C. iyileşti kesme işareti yanlış kullanılmıştır? 19. İhtiyar adam merdivenleri ağır A. Minnoş’un tüyleri pamuk gibi. B. Hüseyi’nin babası doktormuş. ağır çıkıyordu. C. Yunus’un kedisi kaybolmuş. “Ağır” sözcüğünün cümledeki anla- mına göre zıt anlamlısı hangisidir? 15. K üçük karınca çabalamasına rağ- A. hızlı B. hafif C. zayıf 20.İ steklerimiz ihtiyaçlarımızın önü- men ......................................... . Noktalı yere hangisi gelemez? ne geçmemeli. ................... önce ihtiyaçlarımızı sonra isteklerimizi A. sudan çıkmayı başarmış. gerçekleştirmeliyiz. B. boğulmaktan kurtulamamış. Noktalı yere hangisi gelmelidir? C. karaya bir türlü çıkamamış. A. başka bir deyişle B. rağmen C. fakat 88

OKUMA - ANLAMA TEMİZLİK Tırnaklarınıza şimdi bir bakın. Kısa ve te- miz mi, yoksa uzun ve kirli mi? Ellerinizi en son ne zaman yıkadınız? Oyun oynarken, çalışırken, alışveriş ya- parken, ya da evin tozunu alırken ellerimiz bir şekilde kirlenir. Ellerimizdeki kirler ye- diklerimize bulaşarak kolaylıkla vücudumuza girebilir. Tırnak yemek ve parmak emmek de mikropların vücudumuza girmesini sağlayan en kestirme yollardır. Yalnızca elleriniz kirlenmez. Vücudumuzun diğer bölgelerindeki deri de zamanla kirlenir. Ayrıca hava ısındığında terlersiniz. Derinizdeki göze- nek adı verilen küçük deliklerden dışarı atılan terin büyük bir bölümü su- dur. Ne var ki ter, kuruduğunda kötü kokmaya başlar. Bu nedenledir ki terledikten sonra ve belirli aralıklarla banyo yapmak oldukça önemlidir. Hapşırıp öksürerek de mikropların çevreye yayılmasına yol açabilirsiniz. Hapşırdığınızda ağzınızdan, burnunuzdan dışarı çıkan mikropları durdur- manın yolu, her zaman ağzınızı kolunuzla ya da daha güzel bir kağıt mendille kapatmaktır. Vücudumuza hayvanlardan da mikrop geçebilir. Kedi ve köpeklerden insanlara hastalık bulaşabilir. Örneğin köpek besliyorsanız aşılarını mutlaka zama- nında yaptırmalısınız. Hayvanlarla oynadıktan sonra ellerinizi yıkamalısınız. Dişlerinizi temiz tutmanız da çok önemlidir. Özellik- le yemeklerden sonra dişlerimizi düzenli olarak fırçalamalıyız. Ağzını temiz tutmayan insanların dişleri çürür ve nefesleri kötü kokar. Unutmayalım ki sağlıklı hayatın temel taşlarından biri temizliktir. Orhan Cem ÇETİN (Düzenlenmiştir.) 89

A. Aşağıdaki soruları metne göre cevaplandıralım. 1 Metne göre ellerimiz ne zaman kirlenir? 2 Mikroplar vücudumuza hangi şekilde girmektedir? 3 Ne zaman banyo yapmalıyız? 4 Hapşırırken hangi davranışı uygulamalıyız? 5 Metnin ana fikri nedir? B. Aşağıdaki kelimelerin anlamlarını sözlükten bularak yazalım. a DERİ : b GÖZENEK : c MİKROP : d AŞI : C. Aşağıdaki cümleleri uygun kelimelerle tamamlayalım. DİŞLERİMİZİ FARKLI GÖZENEKLERDEN TEMEL HAPŞIRMA ELLERİMİZİ a Mikroplar vücudumuza .............................. yollardan girerler. b Ter vücudumuzdaki küçük .............................. dışarı atılır. c .............................. esnasında mikroplar çevreye yayılır. d Hayvanlarla oynadıktan sonra .............................. yıkamalıyız. e Özellikle yemeklerden sonra .............................. fırçalamalıyız. f Sağlıklı hayatın .............................. taşlarından biri de temizliktir. 90

BAYRAM İSIMLERI A. Aşağıdaki açıklamayı okuyalım. Milli ve dini bayramlarımızı oluşturan kelimeler karışık olarak verilmiştir. Bayram isimlerini açıklamaya uygun şekilde yazalım. Milli ve dini bayram isimleri özel isimdir. Bayram isimlerindeki her bir kelimenin ilk harfi büyük yazılır. 23 nisan cumhuriyet 19 mayıs ramazan bayramı ulusal bayramı çocuk kurban bayramı egemenlik anma bayramı zafer ve gençlik atatürkü spor ve bayramı bayramı a Zafer Bayramı b c d e f 91

B. Aşağıdaki açıklamayı okuyalım. Cümlelerdeki hataları açıklamaya uy- gun bir şekilde düzelterek alt satıra yazalım. Milli ve dini bayram isimleri özel isimdir. Özel isimlerin yanına gelen ekler kesme işareti ile ayrılır. a Zafer bayramını tüm yurtta sevinçle kutladık. b Ramazan bayramında akrabalarımla bayramlaştım. c 23 nisan ulusal egemenlik ve çocuk bayramında sınıfımızı bayraklarla süsledik. d Kurban bayramına sayılı günler kaldı. e Ceyhun, cumhuriyet bayramında şiir okudu. f 19 mayıs atatürkü anma, gençlik ve spor bayramına okullar- dan öğrenciler seçildi. g Öğretmenimiz cumhuriyet bayramının anlam ve önemini anlattı. 92

ZAMAN KAVRAMI A. Aşağıdaki cümleleri okuyalım. Geçmişte yapılmış olan olayı, işi anla- tanları boyayalım. a Tatilde, köye dedesinin yanına gidecek. b Hırkasını askıya asmayıp, yere attı. c Düğünde yenilmeyerek artan yemekler çöpe dökülmüş. d Sen de aynı duruma düştüğünde ben de sana güleceğim. B. Aşağıdaki cümleleri okuyalım. Şu anda yapılmakta olan bir işi, bir olayı anlatanları boyayalım. a Uyarılara aldırmayınca, sonunda elini kesti. b Öğrenciler spor salonunda tiyatro çalışması yapıyorlar. c Kara bulutlar birden gökyüzünü kapladı. d Arkadaşları ile birlikte evde ders çalışıyor. C. Aşağıdaki cümleleri okuyalım. Gelecekte yapılacak olan bir işi, bir olayı anlatanları boyayalım. a Ödevlerinin geri kalan kısmını pazar günü yapacak. b Yağmurda ıslanmış, sırılsıklam olmuşlardı. c Birkaç gün sonra havalar iyice soğuyacak d Çocuklar belediye parkında gönüllerince eğleniyorlar. D. Aşağıdaki cümlelerin zamanların noktalı yerlere yazalım. a Mehmet, pazar günü basketbol maçına gidecek. ( .................... ) b Okulun bahçe duvarlarına resim yapılıyor. ( .................... ) c Selim, kütüphanede ders çalışıyormuş. ( .................... ) d Bir zamanlar halkın çok sevdiği bir padişah varmış. ( .................... ) d Okulumuzda düzenlenecek törene vali bey de katılacak.( .................... ) 93

MİNİ TEST - 10 1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde 6. “Köyün çeşmesinde elini, yüzünü anlatılan olay geçmişte yapılmıştır? ..............” A. K onuşmaya başladığında ışıklar söndü. Cümlesinde noktalı yere hangisi B. Ş ehirden uzakta bir kıyı kasa- getirilirse “yıkama işinin yapılmış basına yerleşecek. olduğu” anlamı çıkar? C. Ç ocuklar bahçede kardan adam yapıyorlar. A. y ıkamış B. yıkıyor C. yıkayacak 2. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde 7. 1- Arkadaşlarla ip atladık. şu anda yapılmakta olan bir ha- 2- S abah erkenden kalkmış. reketten bahsediliyor? 3- T elefonda annesiyle konuşuyor. A. H ep beraber sinemaya gittiler. Yukarıdaki cümlelerin hangisinde B. Y usuf, evde televizyon izliyor. C. Ö devini akşam yapacak. veya hangilerinde geçmişte yapılmış bitmiş bir durum anlatılmaktadır? 3. Aşağıdaki cümlelerin hangisin- A. 1 B. 1 - 2 C. 1 - 3 de gelecekte yapılacak bir işten bahsediliyor? 8. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde A. A blam çiçekleri suluyor. anlatılan olayın zamanı farklıdır? B. S inem, teyzesinin yanına gitti. A. B ülent okula gitti. C. H avalar ısınınca spor yapmaya B. E bru resim yapacak. başlayacak. C. M ert televizyon izleyecek. 4. “Babası bahçede fidan .............” 9. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde Cümlesinde noktalı yere aşağıda- anlatılan olayın zamanı farklıdır? A. Ç atıda uçurtma uçuruyorlar. kilerden hangisi getirilirse “fidan- B. A nnesiyle çarşıda geziyor. ları şu anda diktiği” anlamı çıkar? C. B alkonda çay içeceğiz. A. dikecek B. dikiyor C. dikti 10.A şağıdaki cümlelerin hangisinde 5. “Camları çarşamba günü ..........” gelecekte olacak bir işten bah- Cümlesinde noktalı yere hangisi sediliyor? A. O kul çıkışı arkadaşı Cem ile getirilirse “camları henüz silme- birlikte eve geldi. diği” anlamı çıkar? B. Y ağmur yağdı mı her taraf A. sildi B. silmiş C. silecek toprak kokacak. C. Polislere gördüklerini anlatıyor. 94

OLUŞ SIRASI A. Aşağıdaki cümleleri numaraları kullanarak oluş sırasına göre sıralayalım. 1 Her sabah, bahçeden teyzesine çiçek toplardı. 2 Yine bir gün çiçekleri topladıktan sonra neşeyle eve geldi. 3 Gülcan ile teyzesi tek katlı bir evde oturuyordu. 4 Çiçek toplarken kelebeklerle oynamadan edemezdi. 5 Eve girince en sevdiği kurabiyelerin kokusunu aldı. 6 Gülcan iyi kalpli ve canlıları seven bir çocuktu. OLUŞ SIRASI 1 Bu leylek ile küçük penguen dost oldular. 2 Çünkü soğuk, kar ve buz ona göre değildi. 3 Küçük penguen soğuk bir ülkede yaşıyordu. 4 Bir gün bu ülkeye yolunu şaşıran bir leylek geldi. 5 Ancak, leylek bu ülkede yaşayamazdı. 6 Bu ülkede her taraf karla kaplıydı. OLUŞ SIRASI 95

B. Aşağıda karışık olarak verilmiş olan cümleleri oluş sırasına göre aşağıya yazalım. Noktalama işaretlerini unutmayalım. a Eflatun ise tembel ve bencilmiş. b Az gitmişler uz gitmişler, dere tepe düz gitmişler. c Sonunda bir yol ayrımına gelmişler. d Kadife ile eflatun adında iki eşek varmış. e Bir gün bu iki arkadaş yolculuğa çıkmışlar. f Kadife güzel huylu bir eşekmiş. OLUŞ SIRASI 1 2 3 4 5 6 a Yurt dışından gelen mallar oldukça pahalıydı. b Cumhuriyetin ilanından önce fabrikalarımız azdı. c Paramızın yurt dışına gitmemesi için d Paramız yabancı ülkelere gidiyordu. e Yeni fabrikalar ve küçük atölyeler kuruldu. f Kullandığımız malların bir çoğu yurt dışından geliyordu. OLUŞ SIRASI 1 2 3 4 5 6 96

OKUMA - ANLAMA - MASAL YOLCULAR İLE ÇINAR AĞACI Bir zamanlar bir çınar ağacı varmış. Bir yol üstünde durur, gelip geçen yolculara gölge yaparmış. İşin doğrusu çok severmiş çınar ağacı, insanların gelip de gölgesi- nin altında oturmalarını. “Böylece yalnız kalmaktan kurtuluyorum, hem de insanlara faydalı oluyorum.” diye düşünürmüş. Yaz mevsiminin sıcak günleri gelmiş. Çınar ağacı günlerdir kimseyi görmüyor- muş. Bu yüzden canı çok sıkılmış. Ara sıra yanına gelen kuşlar da olmasa, hepten kendini kötü hissedecekmiş. Gel zaman, git zaman iki yolcu görünmüş uzak- tan. Çınar ağacı çok sevinmiş onları görünce. Yorgun ve sıcaktan bunalmış yolcular da çınar ağacını görünce, sevinçle gölgesine koş- muşlar. Çınar ağacının gölgesi de çok serinmiş gerçekten. Yolcular bir güzel dinlenmişler. Yorgunluklarını unutunca başlarını kaldırıp çınar ağacına şöyle bir bakmışlar. Birbirlerine: - Bu da ilginç bir ağaç. Üzerinde meyvesi bile yok! Meyvesiz ağaç insanın ne işine yarar ki? demişler. Çınar, yolcuların bu söyledikleri karşısında çok üzülmüş. Çok da kızmış ayrıca. Birden dile gelip, yolculara hak ettikleri cevabı vermiş: - Siz ne kadar nankör insanlarsınız böyle, diye bağırmış. - Hem benim gölgemde oturmuş serinliyorsunuz, yorgunluğunuzu gideriyorsunuz; hem de iyiliğimi unutup, birde beni beğenmiyorsunuz! Yolcular neye uğradıklarını şaşırmışlar. Çınar ağacı haklıymış, saatler- dir onun gölgesinde dinlendiklerinin ve yorgunluklarını attıklarının farkına varmışlar. Mahcup bir şekilde çınar ağacından af dilemişler. 97

A. Aşağıdaki soruları metne göre cevaplandıralım. 1 Yol üstündeki gölge ağacı ne yaparmış? 2 Çınar ağacının canı niye sıkılıyormuş? 3 Yolcular gölgesinde dinlendikleri ağaç için ne demişler? 4 Çınar ağacı, kendisini eleştiren yolculara ne demiş? 5 Yolcular, olayın sonunda ne yapmışlar? B. Aşağıdaki kelimelerin anlamlarını sözlükten bularak yazalım. a ÇINAR : b NANKÖR : c MAHCUP : C. Aşağıdaki noktalı yerlere ifadeler gerçekse \"GERÇEK”, hayal ürü- nüyse \"HAYAL” yazalım. a Yolcular, çınar ağacının gölgesinde dinlenirlermiş. ( .............. ) b Bir gün çınar ağacı dile gelerek konuşmaya başlamış. ( .............. ) c Çınar ağacını gören yolcular sevinçle gölgesine koşmuşlar. ( .............. ) d Yolcular, \"Bu ağacın meyvesi bile yok.” demişler. ( .............. ) e Çınar ağacı, yolcuların hakkında söylediklerine çok kızmış. ( .............. ) f Çınar ağacının gölgesi çok serinmiş. ( .............. ) g Etrafta çınar ağacından başka ağaç yokmuş. ( .............. ) h Yolcular, mahcup bir şekilde çınar ağacından af dilemişler. ( .............. ) 98

VARLIK - ÖZELLIK A. Aşağıdaki özelliklere uygun örnekler yazalım. yaşlı yaşlı adam mavi tuzlu ayran küçük acı biber akıllı yaramaz çocuk sıcak kirli taze çalışkan geniş yorgun yeni tuzlu kırmızı güçlü yuvarlak yeşil kırık çürük eski pahalı bayat sıvı acı güzel parlak soğuk mavi zeki ekşi zor uzun derin bozuk büyük tatlı yaramaz zengin hızlı sinirli şekerli iki pembe 99