เอกสารประกอบการสอน

มงคลชีวติ คือ อะไร มงคลชีวติ ๓๘ ประการ เป็นหมวดธรรมะ ท่ีง่ายต่อการทาความเขา้ ใจ และการนาไปปฎิบตั ิ เพราะเป็นหมวดธรรมะ ท่ีเป็นข้นั เป็นตอนเกี่ยวเนื่องกนั และสามารถนาไปใชก้ บั ชีวติ ประจาวนั ไดอ้ ยา่ งเหมาะสม ซ่ึงจะทาใหผ้ ปู้ ฏิบตั ิ มีความสมบูรณ์พร้อม คือฝึกใหเ้ ป็นคนดี, สร้างความพร้อมในการฝึกตนเอง, ฝึกตนใหเ้ ป็นคนมีประโยชน์, บาเพญ็ ประโยชน์ ต่อครอบครัวและสงั คม, ธรรมะเบ้ืองสูงใส่ตวั ใหเ้ ตม็ ท่ี, การฝึกภาคปฏิบตั ิ เพ่ือกาจดั กิเลสใหส้ ิ้นไป, ผลจากการปฏิบตั ิจนหมดกิเลส และยงั ประโยชนส์ ูงสุด ของการปฏิบตั ิใหเ้ กิดข้ึน คือ ผปู้ ฏิบตั ิจะมีจิตใจที่สะอาด บริสุทธ์ิ บริบูรณ์ หมดกิเลส สามารถทาพระ นิพพานใหแ้ จง้ สร้างบารมีใหถ้ ึงท่ีสุดแห่งธรรมไดใ้ นที่สุด

มงคล ท่ี ๖ ต้งั ตนชอบ

ต้งั ตนชอบหมายถงึ อย่างไร ? ต้งั ตนชอบ หมายถึง การต้งั เป้าหมายชีวติ ท้งั ทางโลกและทางธรรมไวถ้ ูกตอ้ ง แลว้ ประคบั ประคองตนใหด้ าเนินชีวติ ไปตามเป้าหมายน้นั ดว้ ยความระมดั ระวงั การต้งั ตนชอบเป็นส่ิงสาคญั มาก เป็นข้นั ตอนแรกในการสร้างความสุข ความ เจริญกา้ วหนา้ แก่ชีวติ เพราะถา้ ใครต้งั เป้าหมายชีวติ ไวผ้ ดิ เช่น ต้งั เป้าไวว้ า่ จะเป็นโจรท่ีปลน้ เก่ง ท่ีสุด หรือจะเป็นนกั ผลิตเฮโรอีนท่ีเก่งท่ีสุด แลว้ พยายามดาเนินชีวติ ไปตามน้นั คนๆ น้นั กไ็ ม่มี ทางท่ีจะมีความสุขความเจริญกา้ วหนา้ ได้ ถึงจะไปเสาะแสวงหาความรู้ความสามารถไดม้ าก เพียงไร กไ็ ม่เกิดประโยชน์ อนั ใด เพราะความรู้ความสามารถน้นั ๆ ลว้ นเป็นไปเพอ่ื ยงั ความ พนิ าศใหเ้ กิดข้ึนแก่ตนเองและผอู้ ื่นท้งั สิ้น ผทู้ ่ีรักความกา้ วหนา้ ท้งั หลาย จึงจาเป็นตอ้ งต้งั เป้าหมายชีวติ ใหถ้ ูกตอ้ งก่อน จากน้นั จึงไป เสาะแสวงหาความรู้ความสามารถ พากเพยี รพยายามเพ่อื บรรลุเป้าหมายชีวติ ที่ถูกตอ้ งน้นั ใหไ้ ด้

อะไร คือ เป้าหมายชีวติ ? เป้าหมายชีวติ ของคนทุกคนแบ่งไดเ้ ป็น ๓ ระดบั ไดแ้ ก่ ๑. เป้าหมายชีวติ ข้นั ตน้ คือการต้งั เป้าหมายชีวติ เพื่อประโยชน์ในชาติน้ี เป็นการต้งั เป้าหมายไวว้ า่ จะตอ้ งต้งั ตวั ต้งั ฐานะใหไ้ ด้ ดว้ ยการประกอบอาชีพท่ีสุจริต ไม่ผดิ กฎหมาย ไม่ผดิ ศีลธรรม จะเป็นอาชีพอะไรกต็ ามแต่ความถนดั ของแต่ละบุคคล จะเป็นนกั ธุรกิจ แพทย์ วศิ วกร ชาวนา ชาวไร่ หรืออ่ืนๆ ไดท้ ้งั น้นั ขอแต่เพยี งใหเ้ ป็น อาชีพสุจริตกแ็ ลว้ กนั และเม่ือต้งั เป้าหมายชีวติ ไวแ้ ลว้ กม็ ุ่งมนั่ ฝึกฝนตนเองสร้างตวั ใหบ้ รรลุเป้าหมายชีวติ น้นั ใหไ้ ด้ “หนูตวั เลก็ ๆ ยงั สู้อุตส่าห์ขุดรูอยู่ นกกระจิบกระจอกยงั สู้อุตส่าห์สร้างรัง เราเกดิ มาเป็ นคนท้งั ทกี ต็ ้องสร้างฐานะให้ดใี ห้ได้”

๒. เป้าหมายชีวติ ข้นั กลาง คือการต้งั เป้าหมายชีวติ เพอ่ื ประโยชน์ในชาติหนา้ เป็นการต้งั เป้าหมาย ชีวติ ไวว้ า่ นอกจากจะพยายามต้งั ฐานะของตนใหไ้ ดแ้ ลว้ กจ็ ะต้งั ใจสร้างบุญกศุ ลอยา่ งเตม็ ที่ในทุกๆ โอกาสที่อานวยให้ เพอ่ื สะสมเป็นทนุ เป็นเสบียงในภพชาติต่อไป เพราะวา่ สตั วท์ ้งั หลายตายแลว้ ไม่สูญ ตราบใดที่ยงั ไม่หมดกิเลส กย็ งั ตอ้ งเกิดใหม่อีกอยรู่ ่าไป คนบางคนคิดแต่จะหาประโยชนเ์ ฉพาะในชาติน้ี โดยไม่คานึงถึงประโยชนช์ าติหนา้ เลย คิดแต่จะ หาทรัพยจ์ ะต้งั ฐานะใหไ้ ด้ โดยไม่ประกอบการบุญการกศุ ล เราลองคิดดูวา่ ชีวติ ของคนประเภทน้ีจะมี คุณค่าสกั เพยี งไร ต้งั แต่เกิดกอ็ าศยั พอ่ แม่เล้ียง พอโตข้ึนหน่อยกเ็ รียนหนงั สือหาความรู้ คร้ันโตข้ึนอีกก็ ทางาน มีครอบครัวเล้ียงลูกเล้ียงหลาน ดิ้นรนหาส่ิงต่างๆ มาบารุงบาเรอตน แลว้ กแ็ ก่เฒ่าตายไป ดูพวก นกกา ต้งั แต่เลก็ มนั กอ็ าศยั พอ่ แม่เล้ียง สอนบิน สอนใหร้ ู้จกั หาอาหาร โตข้ึนกแ็ ยกรังไปมีครอบครัว หา อาหารมาเล้ียงลูกเล้ียงตวั หาความสุขตามประสานกกา แลว้ กแ็ ก่เฒ่าตายไปเหมือนกนั ถา้ คนเราเกิด มาแลว้ มีชีวติ อยเู่ พยี งเท่าน้ี กม็ ีคุณค่าไม่ต่างอะไรกบั นกกา แต่น่ีเราเป็นคน มีโครงร่างเหมาะแก่การใชท้ าความดีมากท่ีสุด ดงั น้นั นอกจากความพยายามต้งั ฐานะในชาติน้ีใหไ้ ดแ้ ลว้ เราทุกคนจึงควรท่ีจะรู้จกั สร้างคุณค่าใหแ้ ก่ชีวติ ดว้ ยการต้งั ใจทาความ ดี ประกอบการบุญการกศุ ลอยา่ งเตม็ ที่ เพ่ือไวเ้ ป็นเสบียงในการเดินทางขา้ มภพขา้ มชาติ และเป็นปัจจยั ในการบรรลุถึงเป้าหมายชีวติ ข้นั สูงสุด

๓. เป้าหมายชีวติ ข้นั สูงสุด คือการต้งั เป้าหมายชีวติ เพอื่ เป็นประโยชนอ์ ยา่ งยงิ่ ไดแ้ ก่ การต้งั ใจปฏิบตั ิธรรมทุกรูปแบบเพอื่ ปราบกิเลสใหห้ มดสิ้นแลว้ เขา้ นิพพาน ตามพระสมั มาสมั พทุ ธเจา้ และเหล่าพระอรหนั ตท์ ้งั หลาย จะไดม้ ีแต่ความสุขอนั เป็นอมตะ ไม่ตอ้ งเวยี นวา่ ยตายเกิดอีกต่อไป โดยธรรมชาติ ทุกชีวติ เม่ือยงั ไม่หมดกิเลส กต็ อ้ งทนรับทุกขก์ นั ไป มากบา้ งนอ้ ยบา้ ง ตามแต่กรรมท่ีตนทาไว้ เราเวยี นเกิดเวยี นตายกนั มานบั ภพนบั ชาติไม่ถว้ นแลว้ ถา้ มีใคร สามารถเอากระดูกของเราทุกชาติมากองรวมกนั เขา้ กจ็ ะสูงท่วมภูเขา ถา้ เอาน้าตาของเราท่ี หลงั่ ไหลออกมาเพราะความทุกขท์ ุกๆ ชาติมารวมกนั กจ็ ะมากกวา่ น้าในมหาสมุทรเสียอีก ใครสามารถเขา้ นิพพานไดก้ ่อนกห็ มดทุกขก์ ่อนท่ียงั อยกู่ ต็ อ้ งเวยี นเกิดเวยี นตายในทะเลทุกขแ์ ห่ง วฏั ฏสงสารต่อไป

ข้อเตือนใจ คนบางคนเร่ิมแรกกต็ ้งั เป้าหมายชีวติ ดีอยู่ เช่น ต้งั ใจจะทามาหากินโดยสุจริต แต่กาลงั ใจยงั ไม่เขม้ แขง็ พอ คร้ันทาไปนานเขา้ เริ่มรู้สึกวา่ รวยชา้ ไป ไม่ทนั ใจ เป้าหมายชีวติ ชกั เขว ลงทา้ ยเลยไป คดโกงคนอื่นเขา ตอ้ งติดคุกติด ตะรางไป หรือบางคนต้งั ใจจะใหท้ าน รักษาศีล เจริญสมาธิภาวนา แต่พอถูก คนอ่ืนเยา้ แหยบ่ า้ ง ลอ้ เลียนบา้ ง เจอสิ่งยว่ั ยอุ ยเู่ ร่ือยๆ เลยเลิกปฏิบตั ิธรรม ปล่อยชีวติ ให้ เป็ นไปตามอานาจของกิเลส ทาอยา่ งไร เราจึงจะป้องกนั ตวั เราไม่ใหเ้ ป็นอยา่ งน้นั บา้ ง?ทาอยา่ งไร จึงจะรักษาเป้าหมาย ชีวติ ของเราไวใ้ หม้ น่ั คง

วธิ ีรักษาเป้าหมายชีวติ ให้มั่นคง ๑. ฝึกใหเ้ ป็นคนมีศรัทธา ไดแ้ ก่ มีเหตุผล เชื่อในส่ิงที่ควรเชื่อ การเชื่อมี ๒ แบบ คือ ๑.๑ เช่ืออยา่ งมีเหตุผล ประกอบดว้ ยปัญญา เรียกวา่ ศรัทธา ๑.๒ เชื่ออยา่ งไร้เหตุผล ปราศจากปัญญา เรียกวา่ งมงาย ๒. ฝึกใหเ้ ป็นคนมีศีล อยา่ งนอ้ ยศีล ๕ (รายละเอียดของศีล โปรดดูในมงคลที่ ๙) ๓. ฝึกใหเ้ ป็นคนมีความรู้ เป็นพหูสูต คือหมน่ั ศึกษาหาความรู้ท้งั ทางโลกและทางธรรม ๔. ฝึกใหเ้ ป็นคนมีจาคะ คือรู้จกั เสียสละ เช่น ๔.๑ สละทรัพยส์ ่ิงของเป็นทาน เป็นการกาจดั ความตะหนีออกจากใจ จึงเป็นที่รัก ของคนท้งั หลาย ๔.๒ สละอารมณ์บูดเป็นทาน คือละอารมณ์โกรธพยาบาท ใหเ้ ป็นอภยั ทาน ทาให้ใจ เป็นสุขไม่ข่มุ มวั

๕. ฝึกสมาธิเพ่ือใหใ้ จผอ่ งใส เกิดปัญญา ซ่ึงเป็นขอ้ ท่ีสาคญั ที่สุดเพราะจะเห็นไดว้ า่ สาเหตุท่ีทาใหเ้ ป้าหมายชีวติ ของเราคลอนแคลนน้นั เป็น เพราะใจของเราขาดความมนั่ คง ทนต่อ ความยว่ั ยไุ ม่ได้ แต่การฝึกสมาธิภาวนาเป็นการฝึกใจโดยตรง ทาใหใ้ จของเรามีพลงั มีความหนกั แน่น เขม้ แขง็ ในการรักษาเป้าหมายชีวติ ไวไ้ ดโ้ ดยสมบูรณ์และมีปัญญารู้จกั วางเป้าหมายชีวติ ไวถ้ ูกตอ้ ง รวมท้งั สามารถปฎิบตั ิตามเป้าหมายที่ไดว้ างไวด้ ีแลว้ น้นั การฝึกท้งั ๕ ประการน้ี นิยมเรียกวา่ สารธรรม แปลวา่ ธรรมที่เป็นแก่น ถา้ ผใู้ ดมีคุณธรรมท้งั ๕ ขอ้ น้ี ช่ือวา่ เป็นคนที่มีแก่นคนอยา่ งแทจ้ ริง สามารถต้งั ตนชอบได้

อานิสงส์การต้งั ตนชอบ ๑. เป็นผสู้ ามารถพ่งึ ตนเองได้ ๒. เป็นผไู้ ม่ประมาท ๓. เป็นผเู้ ตรียมพร้อมไวด้ ีแลว้ ก่อนตาย ๔. เป็นผมู้ ีความสวสั ดีในทุกท่ีทุกสถาน ๕. เป็นผบู้ ูชาพระรัตนตรัยอยา่ งสูงสุด ๖. เป็นพลเมืองดีของประเทศชาติ ๗. เป็นตวั อยา่ งท่ีดีแก่อนุชนรุ่นหลงั ๘. เป็นผปู้ ้องกนั ภยั ในอบายภูมิ ๙. เป็นผมู้ ีแก่นคน สามารถตกั ตวงประโยชน์จากชีวติ ไดเ้ ตม็ ที่ ๑๐. เป็นผไู้ ดร้ ับสมบตั ิท้งั ๓ โดยง่าย คือมนุษยส์ มบตั ิ ทิพยส์ มบตั ิ และ นิพพานสมบตั ิ ฯลฯ