ОЮУНЛАГ ЗАЛУУС-2015 эмхэтгэл- abstract book

“ОЮУНЛАГ ЗАЛУУС - 2015” Оюутны эрдэм шинжилгээний хурал “ОЮУНЛАГ ЗАЛУУС - 2015 “ ОЮУТНЫ ЭРДЭМ ШИНЖИЛГЭЭНИЙ ХУРАЛ Сувилахуйн клуб, Эх, хүүхдийн сувилахуйн тэнхим, Сувилахуйн сургууль, АШУҮИС, 2015 оны 4 дүгээр сар 8 Эмхэтгэсэн: Эх, хүүхдийн сувилахуйн тэнхмийн эрхлэгч Б. Азжаргал (MSN) Улаанбаатар хот 2015 он 1 Сувилахуйн клуб, Эх, хүүхдийн сувилахуйн тэнхим, Сувилахуйн сургууль, АШУҮИС

“ОЮУНЛАГ ЗАЛУУС - 2015” Оюутны эрдэм шинжилгээний хурал Эмэгтэйчүүдийн дундах жирэмслэлтээс хамгаалах эмийн тухай мэдлэгийг судлах Э.Удвал1,Х.Сумъяа1,Ч.Шүрэнцэцэг1,Г.Энхтунгалаг1,П.Номин1,Б.Азжаргал2 1-2 Сувилахуй 4-2, СС-АШУҮИС Үндэслэл Эмэгтэйчүүдийн дунд ам дамжсан яриагаар жирэмслэлтээс сэргийлэх хамгийн түгээмэл бөгөөд боломжийн хялбар арга нь жирэмслэлтээс хамгаалах эм (ЖХЭ) юм. Саудын Арабын орны эмэгтэйчүүдийн дунд хийгдсэн судалгаагаар ЖХЭ-ийн хэрэглээ тус оронд 39.7% байдаг байна. Гэвч эм ууж байгаа эмэгтэйчүүд хоногоо алдах, ууснаас 2 цагийн дараа бөөлжвөл ямар арга хэмжээ авах талын мэдлэг дутмаг байдаг нь хүсээгүй жирэмслэлтэнд хүргэдэг. 2012 оны байдлаар манай улсад жилд 80 000 гаруй жирэмслэлт бүртгэгдэж байгаагаас 12 000 нь хүсээгүй жирэмслэлт байдаг бөгөөд үр хөндөлт зургаан жирэмслэлт тутмын нэгд тохиож байна. Мөн дээрх судалгаанд ЖХЭ хэрэглэдэг нийт эмэгтэйчүүдийн 10-с доош хувь нь хоногоо алдсан тохиолдолд, 20.4% нь эм ууснаас 2 цагийн дотор бөөлжсөн тохиолдолд авах арга хэмжээг мэдэж байсан. Иймд жирэмслэлтээс хамгаалах эмийг хэрэглэх мэдлэг дутмаг байдаг нь гэр бүл төлөвлөсөн эмэгтэйчүүдийн дунд хүсээгүй жирэмслэлтэнд хүргэх шалтгаан болж байгаа гэсэн таамгийг бид дэвшүүлж байна. Зорилго Энэхүү судалгааны зорилго нь эмэгтэйчүүдийн дундах жирэмслэлтээс хамгаалах эмийн тухай мэдлэгийг судлахад оршино. Зорилт 1. ЖХЭ-ийг хэрэглэсний дараа 2 цагийн дотор бөөлжсөн тохиолдолд авах арга хэмжээг мэддэг эсэх 2. ЖХЭ-ийг хэрэглэх үед хоногоо алдсан тохиолдолд авах арга хэмжээг мэддэг эсэх Арга зүй Энэхүү судалгааг 2015 оны 3 сард Улаанбаатар хотын “МУБИС, СУИС, ТТДС”- д суралцаж буй 50 эмэгтэй оюутнуудыг сонгон авч судалгааг таниулсан ёс зүйн зөвшөөрөл авсаны үндсэн дээр аналитик судалгааны нэг агшингийн загварыг ашиглан асуумжийн аргаар хийсэн. Судалгааны асуумж нь 2 хэсгээс бүрдсэн 10 асуулт буюу эмэгтэйчүүдийн хувийн мэдээллийг агуулсан 5 асуулт, ЖХЭ-ийг хэрэглэх талаар мэдлэгийн 5 асуултыг багтаасан. Мэдээллийг SPSS 16 программ ашиглан дундаж утгыг бодсон. Стастикийн ач холбогдлыг Пирсоны хи квадрат олох аргаар бодсон. Олсон утгуудыг Microsoft office Excel, Word программ руу хөрвүүлж боловсруулсан. Үр дүн Зураг 1. 2 Сувилахуйн клуб, Эх, хүүхдийн сувилахуйн тэнхим, Сувилахуйн сургууль, АШУҮИС

“ОЮУНЛАГ ЗАЛУУС - 2015” Оюутны эрдэм шинжилгээний хурал Насны байдал 32% 68% 16-21 22-26 Зураг 1 дээрээс харахад судалгаанд оролцогчдын 68% нь 16-21 насны, 32% нь 22-26 насны эмэгтэйчүүд байна. Зураг 2. Хүүхэдтэй эсэх 16% 84% тийм үгүй Зураг 2 дээрээс харахад судалгаанд хамрагсдын 84% нь хүүхэдгүй, 16% нь хүүхэдтэй эмэгтэйчүүд байсан. Зураг 3. 3 Сувилахуйн клуб, Эх, хүүхдийн сувилахуйн тэнхим, Сувилахуйн сургууль, АШУҮИС

“ОЮУНЛАГ ЗАЛУУС - 2015” Оюутны эрдэм шинжилгээний хурал ЖХЭ хэрэглэдэг байдал 30% 70% Тийм Үгүй Зураг 3 дээрээс харахад эмэгтэйчүүдийн 30% нь ЖХЭ хэрэглэдэг, үлдсэн 70% нь хэрэглэдэггүй нь харагдаж байна. Хүснэгт 1. ЖХЭ хэрэглэж буй байдал (насаар нь) ЖХЭ 16-21 Нас Р утга (5) 10% 22-26 Р<0.0001 Тийм (35) 70% Үгүй (10) 20% (15) 30% Хүснэгт 1 дээрээс харахад 16-21 насны эмэгтэйчүүд 22-26 насны эмэгтэйчүүдийг бодвол ЖХЭ-ийн хэрэглээ харьцангуй бага буюу 60% -тай байгаа нь 6 дахин их үзүүлэлт юм. Хүснэгт 2. ЖХЭ-ийн тухай мэдлэгийн байдал (насаар нь) Нас Маш Сайн Мэдлэг Муу Огт үгүй Р утга сайн Дунд 16-21 (5) 10% (14) 28% (10) 20% Р<0.0001 22-26 (0) 0% (11) 22% (6) 12% (14) 28% (10) 20% (11) 22% (4) 8% 4 Сувилахуйн клуб, Эх, хүүхдийн сувилахуйн тэнхим, Сувилахуйн сургууль, АШУҮИС

“ОЮУНЛАГ ЗАЛУУС - 2015” Оюутны эрдэм шинжилгээний хурал Хүснэгт 2 дээрээс харахад судалгаанд хамрагдсан 22-26 насны эмэгтэйчүүдийн ЖХЭ-ийн талаар мэдлэг дөнгөж 20%-тай байгаа нь гэр бүл зохиох насны эмэгтэйчүүдийн хувьд бага үзүүлэлт юм. Хүснэгт 3. Хоногоо алдсан тохиолдолд авах арга хэмжээг мэддэг байдал (ЖХЭ хэрэглэдэгээр нь) ЖХЭ Тийм Хоног Хангалтгүй Р утга Үгүй Тийм (12) 24% (0) 0% (3) 6% P<0.0001 Үгүй (12) 24% (34) 68% (4) 8% Хүснэгт 3 дээрээс харахад ЖХЭ хэрэглэдэг эмэгтэйчүүдийн 24% нь эм ууж байхдаа хоногоо алдсан тохиолдолд авах арга хэмжээгээ мэддэг байна. Энэ үзүүлэлт нь хэдийгээр бага тоо боловч ямар арга хэмжээ авахаа огт мэдэхгүй хүн байхгүй байгаа нь сайн хэрэг юм. Хүснэгт 4 Эм ууснаас 2 цагийн дотор бөөлжсөн тохиолдолд авах арга хэмжээг мэддэг байдал (ЖХЭ хэрэглэдэгээр нь) ЖХЭ Тийм Бөөлжих Хангалтгүй Р утга Үгүй Тийм (4) 8% (5) 10% (6) 12% P<0.0001 Үгүй (4) 8% (40) 80% (6) 12% Хүснэгт 4 дээрээс харахад судалгаанд оролцсон нийт эмэгтэйчүүдийн 8% нь энэ талаар хангалттай мэддэг бол 80% нь огт мэддэггүй, үлдсэн 12%-ийх нь мэдлэг хангалтгүй түвшинд байна. Хүснэгт 5. ЖХЭ-ийг хялбар арга гэж боддог байдал (ЖХЭ хэрэглэдэгээр нь) ЖХЭ Хялбар Р утга P<0.0001 Тийм Тийм Үгүй Үгүй (15) 30% (0) 0% (27) 54% (22) 44% Хүснэгт 5 дээрээс харахад судалгаанд оролцсон нийт эмэгтэйчүүдийн 54% нь ЖХЭ- ийг жирэмслэлтээс сэргийлэх хялбар арга гэдэгтээ санал нийлдэг. Харин үлдсэн 44% нь энэ аргатай санал нийлдэггүй байна. Хэлцэмж 5 Сувилахуйн клуб, Эх, хүүхдийн сувилахуйн тэнхим, Сувилахуйн сургууль, АШУҮИС

“ОЮУНЛАГ ЗАЛУУС - 2015” Оюутны эрдэм шинжилгээний хурал Саудын Арабын “Кинг Абдулазиз” их сургуулийн эмнэлгээс 2012 онд үүнтэй ижил төстэй судалгаа хийж байсан байна. Тэрхүү судалгааны үр дүнд тусгагдсанаар Арабын орны эмэгтэйчүүдийн 39,7% нь ЖХЭ-ийг тогтмол хэрэглэдэг бол манай орны эмэгтэйчүүдийн 30% нь ЖХЭ хэрэглэдэг нь зөрүүтэй үзүүлэлт биш боловч Арабын орны эмэгтэйчүүдийн мэдлэг манай орны эмэгтэйчүүдийнхээс 22%-иар илүү буюу 50%-тай байна. Мөн энэхүү судалгаанд дурдсанаар ЖХЭ-ийг эмчийн заавраар хэрэглэдэг эмэгтэйчүүд Арабад 76% байдаг бол манай оронд 18% байгаа нь маш бага тоо юм. Дүгнэлт Судалгааны үр дүнгээс үзэхэд эмэгтэйчүүдийн дундах ЖХЭ-ийн тухай мэдлэг дутмаг байгаа нь харагдаж байна. 1. ЖХЭ-ийг уусны дараа 2 цагийн дотор бөөлжсөн тохиолдолд авах арга хэмжээний тухай мэдлэг маш бага хувьтай байсан. 2. ЖХЭ-ийг хэрэглэх үед хоногоо алдсан тохиолдолд авах арга хэмжээний талаар мэдлэг дутмаг байна. Ном зүй 1. Б.Баярсайхан “Эрдэм шинжилгээний судалгааны арга зүй” УБ хот, 2007 он 2. О.Чимэдсүрэн “Эпидемиологи” УБ хот, 2008 он 3. Knowledge about missed contraceptive pills among married women at King Abdulaziz University Hospital, 2012 [PubMed] 4. www.pubmed.com 5. www.amarjikh1.ub.gov.mn Эмэгтэйчүүдэд үүсэх чихрийн шижингийн эрсдлийг судалсан байдал Ц. Мөнхцэцэг1,Б. Цэгмид1,Л. Оюунсүрэн1, Ч. Цэрэннадмид1,Б. Батхишиг1, Б. Азжаргал2 Сувилахуйн 4-21, Эх, хүүхдийн сувилахуйн тэнхим,СС-АШУҮИС2 Судалгааны үндэслэл Олон улсын чихрийн шижингийн холбооноос 2003 онд дэлхий дахинд чихрийн шижинтэй хүмүүсийн тоо 382 сая байсан бол 2035 онд энэ тоо 592 саяд хүрнэ гэж үзсэн (1). Чихрийн шижин үүсэх эрсдэлд амьдарлын хэв маяг, ажлын ачааллыг харгалзан авч үзэх нь чухал ач холбогдолтой.Унтах нь мэдрэлийн даавраар зохицуулагдаж байдаг бөгөөд энэ нь био үзэгдэл юм (2). Сүүлийн жилүүдэд, орчин үеийн нийгэмд 24 цагийн амьдралын хэв маягт богино хугацаагаар унтах, илүү их хугацаагаар унтах зэрэг эмгэг зан үйл, хүчин зүйлийн өсөлт нь эрүүл мэндэд нөлөөлж байна (3-7). Хэд хэдэн судалгаанд хүний унтах хугацаа болон чихрийн шижин хэв шинж2 хоёрын хооронд U хэлбэрийн хамаарал байгааг харуулсан байна (8,9). Гэвч зарим судалгаагаар хамаарлыг олж тогтоогоогүй(10,11). Мета анализ судалгаагаар урт болон богино хугацаагаар унтах нь аль аль нь 2-р төрлийн чихрийн шижинг үүсгэх эрсдэлтэй гэдгийг харуулсан (12). Гэсэн хэдий ч урт хугацаагаар унтах, богино хугацаагаар унтах нь хоорондоо ялгаатай, үүнийг тайлбарлах нь их ярвигтай. Үүнээс гадна яг хэдэн цаг унтах нь чихрийн шижингээр өвчлөх эрсдэл багатай нь тодорхойгүй хэвээр байна. Сүүлийн хэдэн жилд хангалттай олон тоо судалгаа 2 дахин нэмэгдсэн (13-22). Тиймээс бид унтах хугацаа болон 2-р төрлийн чихрийн шижингийн эрсдэл хоорондын хамаарлыг тодорхойлохын тулд ирээдүйд мета анализ судалгаа хийсэн. Судалгааны зорилго 6 Сувилахуйн клуб, Эх, хүүхдийн сувилахуйн тэнхим, Сувилахуйн сургууль, АШУҮИС

“ОЮУНЛАГ ЗАЛУУС - 2015” Оюутны эрдэм шинжилгээний хурал Эмэгтэйчүүдэд үүсэх чихрийн шижингийн эрсдлийг судлах Судалгааны зорилт 1. Эмэгтэйчүүдийн чихрийн шижингээр өвчлөх эрсдлийг тодорхойлох 2. Чихрийн шижингийн эрсдлийг эмнэлгүүдээр нь харьцуулах Судалгааны ач холбогдол Нойр амралт нь хүний амьдарлын зайлшгүй чухал хөдөлгөгч хүч юм. Бид энэхүү судалгааг хийсний үр дүнд бидний амьдарлын хэв маягт сөрөг өөрчлөлт ороход эрүүл мэндэд ямар нөлөөтэйг мэдэж авах, бататгах болно. Судалгааны арга зүй Бид судалгааг анкетийн болон бодит үзлэгийн аргыг ашиглан санамсаргүй түүврийн аргаар нийслэлийн СХДНЭ-ээс 33 сувилагч, ЧДЭМН-ээс 33 сувилагч, БГД 6-р хороо ШНУГТЭ-ээс 34 сувилагч, нийт 100 эмэгтэйг хамруулан авна. Судалгааны үр дүн дүгнэлтийг тооцохдоо Microsoft officeword, Microsoft excel, SPSS17 программуудыг ашиглан эрсдэлт хүчин зүйлүүдийн хамаарлыг бодож гаргасан. Судалгааны үр дүн 80 19.0 20.0 21.0 Хувь 70 19 20 21 Тоо 60 40.0 31-35 36-40 41-45 50 40 30 20 40 10 0 26-30 Зураг 1. Судалгаанд хамрагсдын нас ( тоо ) Зураг 1-ээс харахад судалгаанд 26-30 насны 40 сувилагч, 31-35 насны 19 сувилагч, 36-40 насны 20 сувилагч, 41-45 насны 21 сувилагч хамрагдсан байна. Хүснэгт 1. Ажилласан жил болон цусан дахь сахарын байдал Ажилласан 5.5 Сахарын хэмжээ 6.3 P утга жил 6.8 6.5 6.4 7 Сувилахуйн клуб, Эх, хүүхдийн сувилахуйн тэнхим, Сувилахуйн сургууль, АШУҮИС

“ОЮУНЛАГ ЗАЛУУС - 2015” Оюутны эрдэм шинжилгээний хурал 6-10 (20) 25% (0) 0% (0) 0% (0) 0% (0) 0% 16-20 (0) 0% (0) 0% (20) 25% (0) 0% (0) 0% P<0.0001 21-25 (0) 0% (20) 25% (0) 0% (20) 25% (0) 0% 5 (0) 0% (0) 0% (0) 0% (0) 0% (20) 25% Хүснэгт 1-ээс харахад 6-10 жил ажилласан сувилагчдын цусан дахь сахарын хэмжээ 5.5 ммоль 25%, 16-20 жил ажилласан сувилагчдын цусан дахь сахарын хэмжээ 6.8 ммоль 25%, 21-25 жил ажилласан сувилагчдын цусан дахь сахарын хэмжээ 6.3 ммоль 25%, 5 жил ажилласан сувилагчдын цусан дахь сахарын хэмжээ 6.4 ммоль 25% тус тус эзэлж байна. Хүснэгт 2. Биеийн жин болон цусан дахь сахарын байдал БЖ Сахарын хэмжээ P утга 5.5 6.8 6.5 5.8 6.4 73 (20)25% (0) (0) 0% (0) 0% (0) 0% 0% 65 (0) 0% (20) 25% (0) 0% (0) 0% (0) 0% 74 (0) 0% (0) 0% (20) 25% (0) 0% (0) 0% P<0.0001 67 (0) 0% (0) 0% (0) 0% (20) 25% (0) 0% 82 (0) 0% (0) 0% (0) 0% (0) 0% (20) 25% Хүснэгт 2-оос харахад судалгаанд хамрагдсан 73 кг жинтэй сувилагчдын цусан дахь сахарын хэмжээ 5.5 м.моль 25%, 65 кг жинтэй сувилагчдын сахарын хэмжээ 6.8 м.моль 25%, 74 кг жинтэй жинтэй сувилагчдын цдсх-6.5 м.моль 25%, 67 кг жинтэй сувилагчдын цдсх-5,8 м.моль 25%, 82 кг жинтэй сувилагчдын цдсх-6.4 м.моль 25% тус тус эзэлж байна. Хүснэгт 3. Цусан дахь сахарын хэмжээ болон унтах цаг ЦДСХ Амрах хугацаа (унтдаг цаг) P утга 6-8 8-10 4-5 5.5 (0) 0% (20) 25% (0) 0% 6.8 (20) 25% (0) 0% (0) 0% 6.5 (0) 0% (0) 0% (20) 25% P<0.0001 5.8 (0) 0% (0) 0% (20) 25% 6.4 (20) 25% (0) 0% (0) 0% Хүснэгт 3-аас харахад хүний цусан дахь сахарын хэмжээ ихсэх нь унтах хугацаанаас хамаардаг байна. Хүснэгт 4. Идэвхитэй дасгал хөдөлгөөн болон артерийн даралтын байдал Дасгал хөдөлгөөн 120/80 140/90 Даралт 150/100 P утга Тийм 30 мин (0) 0% (0) 0% 110/70 (0) 0% P<0.0001 (20) 25% 8 Сувилахуйн клуб, Эх, хүүхдийн сувилахуйн тэнхим, Сувилахуйн сургууль, АШУҮИС

“ОЮУНЛАГ ЗАЛУУС - 2015” Оюутны эрдэм шинжилгээний хурал тийм 20 мин (20) 25% (0) 0% (0) 0% (0) 0% Үгүй (20) 25% (20) 25% (0) 0% (20) 25% Хүснэгт 4-өөс харахад судалгаанд хамрагдсан сувилагчдаас өдөрт 30 мин идэвхитэй хөдөлгөөн хийдэг сувилагчдын артерийн даралт 110/70, өдөрт 20 мин идэвхитэй хөдөлгөөн дасгал хийдэг сувилагчдын артерийн даралт 120/80, өдөрт идэвхитэй дасгал хөдөлгөөн огт хийдэггүй сувилагчдын даралт 120/80, 150/100, 140/90 тус тус байна. Хүснэгт 5. Унтах цаг болон биеийн жингийн байдал Унтдаг Биеийн жин P утга цаг 82 73 65 74 67 6-8 (0) 0% (20) 25% (0) 0% (0) 0% (0) 0% 8-10 (20) 25% (0) 0% (0) 0% (0) 0% (0) 0% P<0.0001 4-5 (0) 0% (0) 0% (20) 25% (20) 25% (20) 25% Зураг 5-аас харахад судалгаанд хамрагдсан сувилагчдын унтах цаг нь багасахад биеийн жин нэмэгдэж байна. Хүснэгт 6. Чихрийн шижингийн эрсдлийг эмнэлгээр нь харьцуулсан байдал Эмнэлгүүд ЦДСХ Унтдаг цаг Р BMI утга ЧЭМН 20% 20% (25-29.9) 20% (8-10) СХДНЭ 40% 40% (25-29.9, 30-34.9) 40%(6-8) P<0.001 ШНУГТЭ 40%(6.8, 6.4) 40% (18.5-24.9) 40% (4-5) Зураг 6-аас харахад судалгаанд хамрагдсан эмнэлгийн ажилчдын цусан дахь сахарын хэмжээ хамгийн их гарсан эмнэлэг нь ШНУГТЭ 40%, биеийн жингийн үзүүлэлтээр хамгийн их гарсан эмнэлэг нь СХДНЭ 40%, биеийн жингийн индексээр СХДНЭ 40%, унтдаг цагаар хамгийн бага гарсан нь ШНУГТЭ 40%, идэвхитэй дасгал хөдөлгөөнийг хийдэг байдлаар нь авч үзвэл огт идэвхитэй дасгал хөдөлгөөн хийдэггүй ЧЭМН 25%, ажилчдын артерийн даралт хамгийн өндөр эмнэлэг нь ЧЭМН 25% тус тус эзэлж байна. (P<0.0001) Хүснэгт 7. Бусад эрсдэлт хүчин зүйлсийг харьцуулсан байдал ИДХ Артерийн даралт Тийм Үгүй 120/80 140/90 110/70 150/100 ЧЭМН (0) 0% (20) 25% (0) 0% (0) 0% (0) 0% (20) 25% P<0.001 (0) 0% (20) 25% 40 (0) 0% СХДНЭ (0) 0% (0) 0% ШНУГТ (20) 25% (20) 25% (0) 0% (20) 25% (20) 25% (0) 0% Э Судалгааны хэлцэмж Кавказ эмэгтэйчүүдийн дунд хийгдсэн кохорт судалгаанд нойргүйдэл нь чихрийн шижингээр өвчлөх эрсдэл гэж үзсэн бол бидний судалгаагаар мөн ижил үр дүн 9 Сувилахуйн клуб, Эх, хүүхдийн сувилахуйн тэнхим, Сувилахуйн сургууль, АШУҮИС

“ОЮУНЛАГ ЗАЛУУС - 2015” Оюутны эрдэм шинжилгээний хурал гарсан. Хүний унтах цаг багасахад чихрийн шижингээр өвчлөх эрсдэл нэмэгддэг гэж үзэж байна. Судалгааны дүгнэлт 1. Нойргүйдэл, хөдөлгөөний хомсдол, биеийн жингийн илүүдэл нь чихрийн шижингээр өвчлөх эрсдэл гэж үзэж байна. 2. Чихрийн шижингээр өвчлөх хамгийн өндөр эрсдэлтэй байгаа нь СХДНЭ-т ажиллаж буй ажилчид гэж үзэж байна. Front plank side plank- дасгал тамирчидын тэсвэрлэх чадварт нөлөөлхийг судлах Effect of front plank side plank endurance of sportsman Л.Оюунбат1Б.Лхагвасүрэн1Д.Содонбилэг1Д.Батлхам2 2 АШУҮИС, СС бие бялдар судлалын тэнхим 1СС, Хөдөлгөөн засалч-4 Удиртгал Судалгаанаас харахад front plank side plank дасгал их биеийн тогтвортой байдалд нэн чухал үүрэг гүйцэтгэдэг1.Энэ дасгалыг хийснээр спортоор хичээллэдэг хүмүүс бэртэх магадлал бага байна гэж үздэг мөн бүсэлхий нурууны гэмтэлээс урьдчилан сэргийлэнэ.Их биеийн тогтвортой байдалд булчин чухал үүрэг гүйцэтгэдэг1.Энэ дасгал нь rectus abdominis, external obliques, multifidus, erector spine, serratus anteriorбулчингийн хүчийг сайжруулдаг1. Манай оронд тогтворжуулах дасгалтай холбоотой судалгаа одоогоор хийгдээгүй байна.Энэ судалгааг монгол оронд хийснээр тамирчдын амжилтыг ахиулж чадна. Судалгаанызорилго Front plank side plank дасгалыг хийснээртэнцвэр, булчингийн хүч мөн тэнцвэрт нөлөөлөхийг судлах. Судалгааны зорилт 1. Front plankside plank дасгалаар тамирчдын тэсвэрийг тодорхойлох. 2. Front plank side plank дасгал тамирчдын тэсвэрлэх чанарт нөлөөлөхийг судлах. Судалгааны хэрэглэгдэхүүн, арга зүй Бид судалгаандаа спортоор хичээллэдэг 10 эрэгтэй оюутан хамруулсан. Судалгаанд орох хүмүүсийн нас, биеийн жин, өндөрийн дунджыг гаргасан.10 эрэгтэй оюутаныг анх дасгалыг гүйцэтгэх явцад хугацааг харж тэмдэглэж авна.21 хоногийн хугацаанд өдөрт 3 удаа оролцогчдыг front plank side plankдасгал хийсний дараа дахиж дасгалыг гүйцэтгэх явцад хугацааг харж үр дүнг тодорхойлсон. Судалгаанд хэрэглэгдэх зүйл • Секундометр • Тэгш гадаргуу Front plank side plank хийх үеийн проткол 1. Оролцогчид дасгалын талаар тайлбарлаж өгөх 2. Front plank дасгалыг хийлгэж хугацааг харна 3. Оролцогч 3 минут амраад 4. Side plank дасгалыг хийлгэж хугацааг харна Үр дүн Front plankside plank дасгалын өмнөх болон дараах хэмжилтийн үр дүн 10 Сувилахуйн клуб, Эх, хүүхдийн сувилахуйн тэнхим, Сувилахуйн сургууль, АШУҮИС

“ОЮУНЛАГ ЗАЛУУС - 2015” Оюутны эрдэм шинжилгээний хурал Хүснэгт 1 Үзүүлэлтүүд өмнө Дараа p-утга Front plank 1,3±0,7 3,1±1,1 Side plank зүүн 1±0,3 2,2±0,6 p< 0,0001 Side plank баруун 0,9±0,3 2,2±0,6 Судалгааны хэлцэмж Front plank side plank дасгал их биеийн тогтвортой байдал булчингийн хүч тэсвэрт чанарт нэн чухал үүрэг гүйцэтгэдэг гэсэн олон судалгааны ажлууд байдаг.Судлаач Atsushi imAiet all нь дасгалыг тэгш гадаргуу дээр болон тогтворгүй гадаргуу дээр (balance ball) ашиглаж хийлгэж аль нь илүү үр дүнтэй байсныгelctromyograpic ашиглаж харсан бол бид зөвхөн тэгш гадаргуу дээр дасгалыг хийлгэж хугацааг харж үр дүнг тооцсон. Atsushi imAi et allийн судалгаандэнэ дасгал нь тэнцвэрт сайнаар нөлөөлдөг үр дүнтэй болох нь батлагдсан бол манай судалгаа харьцуулахад адилхан ач холбогдолтой гэсэн үр дүн гарсан. Front plank side plank нь булчингийн хүч тэнцвэр сайжруулахад чухал ач холбогдолтой. Ном зүй 1. journal of orthopaedic & sports physical therapy Trunk Muscle Activity During Lumbar Stabilization Exercises on Both a Stable and Unstable Surface Atsushi imAi, MS1 Koji KaneoKa, MD, PhD2 Yu oKubo, PT, MS1 itsuo shiina, MD1 MasaKi tatsuMura, MD1 • shigeKi izuMi, PhD3 • hitoshi shiraKi4 2. Department of Physical Therapy,Loma Linda University,Loma Linda,California Core Muscle Activity During Exercise on a Mini Stability Ball Compared With Abdominal Crunches on the Floor and on a Swiss Ball Jerrold S.Petrofsky,PhD* Jerrold S.Petrofsky,PhD* Jennifer Batt,BS† Nicceta Davis,PhD* Everett Lohman,DPT Sc,DSc* Michael Laymon,DPT Sc,DSc† Gerson E.De Leon,BS* Heidi Roark,BS* Tony M.Tran* Enzo Gabrial Ayson,BS* Krista M Vigeland,BS* Claire E.Payken* Улаанбаатар хот дахь өсвөр насны охидын жирэмслэлтийн судалгаа Ө.Пунсалдулам1,Г.Сайханбаяр1,В.Цогжаргал1, Р.Өлзийжаргал1,Д.Пүрэвсүрэн1, Б. Азжаргал2 Сувилахуй 4-21, СС-АШУҮИС2 Судалгааны үндэслэл Дэлхийн хэмжээнд жилдээ нийт төрөлтийн 10 орчим хувь нь 15-19 насны охидын төрөлт байдаг бол манай улсад энэ үзүүлэлт долоо орчим хувийг эзэлдэг бөгөөд жилд дунджаар 2500-3000 орчим өсвөр насны охид ээж болдог байна. Тэдгээр өсвөр насны охидын 74 хувь нь ганцаараа бие даан хүүхдээ өсгөдөг байна1. Манай улсын хүн амын 51.4 хувийг эмэгтэйчүүд эзэлдэг билээ. Тэдний 17.4 хувийг өсвөр насны охид эзэлдэг аж. Харин нийт өсвөр насны охидын 48.9 хувь нь 10-19 насны охид эзэлж байна. Нөхөн үржихүйн насны эмэгтэйчүүдийн 69853 мянга орчим эмэгтэйчүүд төрсөн байна. Тэдний 3.8-4 хувь нь буюу 2699 нь 15-19 насны өсвөр насны охид байгаа юм. Өсвөр насны охид жирэмсэлж, улмаар хүүхэд төрүүлснээр гарах сөрөг үр дагавар их байгаа юм. Тухайлбал, өсвөр насандаа төрсөн охидын дийлэнх нь сургууль завсардаж, боловсролгүй хоцорч байна2. Боловсролгүй байна гэдэг ажилд ороход хүндрэл тулгардаг. . Хүүхэд төрүүлсэн өсвөр 11 Сувилахуйн клуб, Эх, хүүхдийн сувилахуйн тэнхим, Сувилахуйн сургууль, АШУҮИС

“ОЮУНЛАГ ЗАЛУУС - 2015” Оюутны эрдэм шинжилгээний хурал насны охидын 95 хувь нь ажилгүй гэсэн судалгааны дүн байна. Нөгөө талаар, ажилд орлоо ч зөөгч, бармэн, худалдагч зэрэг үнэлэмж багатай албан бус хөдөлмөр эрхэлж байгаа юм. Үүнээс гадна өсвөр насны охид нөхөн үржихүйн эрүүл мэндийн талаар мэдлэггүйгээсээ болоод хүсээгүй жирэмслэлтэд өртөж, үр хөндүүлэх байдал нэмэгдсэн байна. Жилд 5000 орчим өсвөр насны охид жирэмсэлсний тал нь буюу 2000 орчим нь үр хөндүүлж, үлдсэн нь хүүхдээ төрүүлдэг гэсэн хамгийн сүүлийн үеийн судалгааны дүн гарчээ2. Зорилго: Өсвөр насны охидын жирэмслэлтийн өнөөгийн байдлыг судлахад оршино. Зорилт: 1. Жирэмслэхэд нөлөөлөх нөлөөлөл, мэдлэгийг үнэлэх 2. Өсвөр насны жирэмслэлтээс гарах үр нөлөөг судлах Судалгааны арга зүй СХДНЭ, Өрхийн Эрүүл Мэндийн Төвөөр үйлчлүүлж байгаа эмэгтэйчүүдийн “Өсвөр насны охидын жирэмслэлт”-ийн талаар асуулга анкетийн аргаар судална. Судалгаанд урьдчилан боловсруулсан асуултын дагуу сонгох тестийг дагуу явагдана. Нийтдээ 40 эмэгтэй санамсаргүй түүврийн аргаар сонгон авч судалгаанд хамруулна. Судалгааны боловсруулалтыг SPSS-16 программ ашиглан статистик боловсруулалт хийх, график тоо хувь бодож үр дүнд үнэлгээ хийнэ. Судалгаа 2015 оны 03 сарын 28 эхэлж 2015 оны 3 сарын 03-ны өдөр дуусна. Судалгааны үр дүн Нас 1.2 Зураг1. 1 Судалгаанд оролцогчдын 0.8 насны байдал. 0.6 17 0.4 насныхан 0.2 судалгаанд 0 62.5% хамрагдсан нь дийлэнх хувь болж байна. Хүснэгт.1 Чөлөөт цагийг хэрхэн өнгөрөөдөг байдал (Насаар нь) 12 Сувилахуйн клуб, Эх, хүүхдийн сувилахуйн тэнхим, Сувилахуйн сургууль, АШУҮИС

“ОЮУНЛАГ ЗАЛУУС - 2015” Оюутны эрдэм шинжилгээний хурал Чөлөөт цаг Нас Сургуульд Гэртээ Найз P утга нөхөдтэйгөө 16 нас 8(20%) 0(0%) 0(0%) Р<0.0001 17 нас 0(0%) 0(0%) 24(60%) 18 нас 8(20%) 0(0%) 32(80%) Хүснэгт 1-ээс харахад насыг чөлөөт цагаа хэрхэн өнгөрүүлдэг байдалтай харьцуулахад 17 насанд найз нөхдийн нөлөөлөл (60%) өндөр хувьтай байгааг харуулж байв. 16 насанд сургууль дээрээ өнгөрөөдөг(20%), 18 насны найз нөхөдтэйгөө (20%) өнгөрөөдөг гэсэн байна. Хүснэгт.2 Бэлгийн боловсролын мэдлэгийн байдал (Насаар нь) Нас Бэлгийн боловсролын талаар мэдлэг Р утга P<0.0001 16нас Хангалттай Бага зэрэг Хангалтгүй 17нас 0(0%) 0(0%) 7(17.5%) 18 нас 0(0%) 16(40%) 9(22.5%) 0(0%) 24(60%) 16(40%) Хүснэгт 2-оос үзэхэд 16 нас хангалтгүй мэдлэгтэй 17.5%, 17 насны бага зэрэг мэдлэгтэй 40%, хангалтгүй мэдлэгтэй 22.5%, 18 насны охидын бэлгийн боловсролын мэдлэгийн талаар бага зэрэг ярилцдаг 20% тус тус эзэлж байв. Хүснэгт. 3 Найз нөхөд нөлөөлж буй байдал (Насаар нь) Найз нөхдийн нөлөөлөл Нас Р утга Тийм Үгүй 14-16нас 0(0%) 8(20%) P<0.0001 16-18нас 24(60%) 16(40%) Хүснэгт 3-аас харахад анх бэлгийн хавьталд орсон насыг найз нөхдийн нөлөөлөл байгаа эсэхтэй харьцуулахад 14-16 насны нөлөөлдөггүй 8 (20%), 16-18 насны нөлөөлдөг 24 (60%), нөлөөлдөггүй 16 (40%) эзэлж байв. Хүснэгт.4 ЖХХ-ийг хэрэглэх мэдлэгийн байдал (ЖХХ аргаар нь) ЖХХ-ийн хамгаалах зорилго Р утга 13 Сувилахуйн клуб, Эх, хүүхдийн сувилахуйн тэнхим, Сувилахуйн сургууль, АШУҮИС

“ОЮУНЛАГ ЗАЛУУС - 2015” Оюутны эрдэм шинжилгээний хурал Жирэмслэлтээс БЗХӨ-өөс ДОХ-оос Жирэмслэлтээс хамгаалах сэргийлэх сэргийлэх сэргийлэх хэрэгсэл Бэлгэвч хэрэглэх 0(0%) 8(20%) 24(60%) Р<0.0001 Ерөндөг 0(0%) 0(0%) 0(0%) Хуанли хөтлөх 0(0%) 8(0%) 32(80%) Хүснэгт 4-өөс үзэхэд Бэлгэвчийг ДОХ-оос сэргийлж хэрэглэдэг 20%, жирэмслэлтээс сэргийлж 60%, Хуанли хөтлөх жирэмслэлтээс сэргийлж 20%, ЖХЭ, Ерөндөг огт хэрэглэдэггүй байв. 1.2 1 0.8 0.6 0.4 0.2 0 Зураг.2 Жирэмслэснээс гарах үр нөлөө үнэлэхэд үүнээс болж сургууль завсардсан 80%, үлдсэн хувь нь 20% үгүй байв. 0 Зураг.3 Жирэмслэлтээс болж сургууль завсардсан байдал. 14 Сувилахуйн клуб, Эх, хүүхдийн сувилахуйн тэнхим, Сувилахуйн сургууль, АШУҮИС

“ОЮУНЛАГ ЗАЛУУС - 2015” Оюутны эрдэм шинжилгээний хурал Зургаас харахад судалгаанд оролцогчдын 80% нь тийм, 20% нь үгүй гэж хариулсан байна. Судалгааны хэлцэмж: Улаанбаатар хотын өсвөр насны охидын жирэмслэлтийг судлахад бэлгийн болоовсрол хангалтгүй 40%, бага зэрэг 60%, хангалттай мэдлэгтэй огт байхгүй байв. Жирэмслэлтээс сэргийлэх зорилгоор бэлгэвч хэрэглэдэг 80% хуанли хөтлөдөг 20%, найз нөхдийн нөлөөлөл байгаа 60%, нөлөөлөл байхгүй 40% байна. Нигер улсад хийгдсэн Өсвөр насны охидын жирэмслэлтийн шалтгаан үр нөлөө (THE CAUSE AND EFFECT OF TEENAGE PREGNANCY) судалгааны үр дүн судалгаанд оролцогчдын 62.5% нь бэлгийн боловсрол дутмаг нь өсвөр насны жирэмсэн үүсгэдэг гэдгийг өндөр хувьтай хүлээн зөвшөөрч байгааг харуулж байна, Мөн судалгаанд оролцогчдын 25% нь хүлээн зөвшөөрсөн. Судалгаанд оролцогчдын 7.5% дэмжиж эерэг хариулсан бол 5% нь хүчтэй санал нийлээгүй байна. Энэхүү 2 судалгаанаас үзэхэд бэлгийн боловсрол дутмаг байдлаас болж өсвөр насны охидууд жирэмслэдэг нь харагдаж байна. Судалгаанд оролцогчдын 47.5% өсвөр насны жирэмслэлтэнд нийгэм-эдийн засгийн нөхцөл байдалаас шалтгаалсан гэдгийг харуулж байна. Бэлгийн харьцааны үед жирэмслэлтээс хамгаалах зүйлийг хэрэглэдэг эсэхийг үнэлэхэд Судалгаанд оролцогчдын 35% нь энийг хүлээн зөвшөөрсөн, 17.5% нь дэмжээгүй бол 15% нь дээрх мэдэгдэлийг хүчтэй эсэргүүцсэн байна.Энэхүү хоёр судалгаанаас харахад бэлгийн боловсрол дутмаг байдлаас болж жирэмслэдэг байна. Манай судалгаанд найз нөхдийн нөлөөлөл их нөлөөлсөн бол нигер улсын судалгаанд нийгэм эдийн засгийн байдал их нөлөөлдгийг харуулсан. Монгол улсын өсвөр насны охидын жирэмслэлтээс сэргийлэх бэлгэвч (60%) хэрэглэдэг боловч бүрэн бүтэн, хэрэглэх зааврыг сайн мэдэхгүй, хэлж зөвлөх хүн байхгүйгээс болж өсвөр насны жирэмслэлт их байна гэж үзэж байна. Судалгааны дүгнэлт 1. Өсвөр насны охидын мэдлэгийг үнэлэхэд эцэг эх, багш нараас бэлгийн боловсролын талаар хангалттай ярилцаж, мэдлэг олгох хэрэгтэй нь харагдаж байна. Ерөнхий Боловсролын Сургуулийн эрүүл мэндийн хичээлийг чанаржуулж, нарийн мэргэжлийн эмнэлгийн мэргэжилтэн хичээл, сургалт явуулах шаардлагатай байна. Эцэг эхчүүдэд өсвөр насны охидуудтайгаа илэн далангүй ярилцаж ур чадварт сургах нь зүйтэй. 2. Жирэмслэлтээс болж судалгаанд хамрагдсан охидын ихэнх хувь нь сургууль завсардаж ажилгүй, мэргэжилгүй болох байдал харагдаж байна. Эрт эцэг эх болж үүрэг хариуцлагаа нэмэгдүүлж байна. Ашиглсан материал 1. www.emegteichuud.mn/content/57490.shtml 2. www.news.mn 15 Сувилахуйн клуб, Эх, хүүхдийн сувилахуйн тэнхим, Сувилахуйн сургууль, АШУҮИС

“ОЮУНЛАГ ЗАЛУУС - 2015” Оюутны эрдэм шинжилгээний хурал 3. www.emch.mn 4. www.wikimon.mn 5. Pubmed 6. Mongolmed Улаанбаатархотын ЧД, СХД, ХУД, БГД-ийн эрүүл мэндийн Vбүлэгт харъяалагдах настанд үзүүлж буй сувилахуйн тусламжийн өнөөгийн байдлыг судалсан дүн Б.Алтанцэцэг 1.Н.Баасанжаргал1 .Б.Уранцэцэг1 Л.Одгэрэл2 АШУҮИС-Сувилахуйн сургууль Судалгааны үндэслэл: Дэлхийн хүн ам хөгжиж байгаагийн дотор настан хүн амын эзлэх хувь эрчимтэй өсөх болсонтой харьцуулан хүн амын дундах энэхүү бүлгийн настнуудын эрүүл мэндийг хамгаалан бэхжүүлэх арга хэмжээ улс бүр анхаарал татах асуудал болж ба XX зуунд гарсан нэг том ололт нь хүний нас уртсаж ,настан хүмүүсийн тоо олширсон явдал юм1. Манай орны хувьд ч настан хүн амын тоо жил ирэх тутам нэмэгдсээр байна. Ахмад настанд эрүүл мэндийн тусламж үйлчилгээг үзүүлэхэд өрхийн эмнэлэгийн үүрэг гол байрыг эзэлдэг2. Өрхийн эмнэлэгийн бүтэц нийтлэг үйл ажиллагааны стандартын “Өрхийн эмнэлэгээс настны эрүүл мэндэд тавих хяналт”-бүлэгт ахмад настанг жилд нэг удаа урьдчилан сэргийлэх үзлэгт хамруулах ,Эрүүл мэндийн V бүлэгт хамаарах ахмад настны идэвхитэй эргэлтийг 14 хоног тутамд хийхээр заасан байдаг3. Өвчний хүнд хөнгөн хэлбэрийн үед гэрийн нөхцөлд эмчлэн сувилж илаарших боломжтой төдийгүй, эмнэлэгт хэвтэн эмчлүүлсэн өвчтөн эдгэрэн илааршихад эмнэлгийн мэргэжилтний хяналтанд гэрийн нөхцөлд сувилгааг үргэлжлүүлэн хийхэд сувилагчийн оролцоо нэн шаардлагатай байгаа4 тул бид энэхүү судалгааг хийх боллоо. Судалгааны ажлын зорилго: Эрүүл мэндийн V бүлэгт харъяалагдах ахмад настнуудад үзүүлж буй өрхийн сувилагчийн сувилахуйн тусламж үйлчилгээний өнөөгийн байдлыг үнэлэх. Судалгааны ажлын зорилт: 1. Анхан шатны эрүүл мэндийн төвийн сувилагчдын ахмад настанд үзүүлж буй сувилахуйн тусламж үйлчилгээг үнэлэх. 2. Настны бие даах чадварыг үнэлэх, зонхиолон тохиолдох эмгэгийг судлах. 3. Эрүүл мэндийн V бүлгийн ахмад настанд үзүүлж буй сувилахуйн тусламжийн чанарт нөлөөлж буй хүчин зүйлсийг судлах Судалгааны ажлын арга зүй: Бид 2014-2015 оны хичээлийн жилд АШУҮИС-ийн Сувилахуйн сургуулийн Сувилахуйн дипломын ангид ордог “Настны сувилахуй” хичээлийн явцад УБ хотын 16 Сувилахуйн клуб, Эх, хүүхдийн сувилахуйн тэнхим, Сувилахуйн сургууль, АШУҮИС

“ОЮУНЛАГ ЗАЛУУС - 2015” Оюутны эрдэм шинжилгээний хурал ЧД –ийн 1,2,4,8,12,13,15 –р хороо СХД –ийн 1,3,9,13,18,19 –р хороо,ХУД 1,3,5,6-р хороо, БГД 1,2,4,8,16,14,15,18-р хорооны нийт 25 өрхийн эмнэлгийн үйлчлэх хүрээний хүн амын дундах эрүүл мэндийн V бүлэгт хамаарах нийт 162 ахмад настан , өрхийн сувилагч 89 хүнийг асуумж судалгааны аргаар судалгааг явуулсан. Судалгааны статистик боловсруулалтыг SPSS 17 программаар үр дүнг нэгтгэв. Үр дүн : Судалгаанд хамрагдсан нийт 162 ахмад настны 40.1% (65) Эр , 59.9%(97) эм байна.Эрүүл мэндийн V-р бүлэгт хамаарч буй настнуудад тархины харвалт(23%), зүрх судасны өвчин 17% , хавдар 15% эзэлж байна. Дээрх өвчнүүдээс шалтгаалан хэвтрийн настнуудад холбоо барих 19%, гэр дотуур явах 15% , өөрийгөө хооллох 14% зэрэг бэрхшээлүүд тохиолдож байна. Өрхийн сувилагчийн гэрийн эргэлтийн талаарх асуумжид 97% ирдэг гэж хариулсан. Өрхийн сувилагч нар настанд 1-2 төрлийн сувилахуйн тусламж 28% үзүүлж байна. Дүгнэлт: 1. Эрүүл мэндийн V бүлгийн ахмад настны гэрийн идэвхитэй эргэлтийн тоо хангалттай , давтамж цөөн , үзүүлж буй сувилахуйн тусламжийн нэр төрөл, үйлчилгээний тоо цөөн байна. 2. V бүлгийн настнуудын Өдөр тутмын бүтээлч үйл ажиллагааны чадварыг үнэлэхэд холбоо барих 19%, гэр дотуур явах 15% , өөрийгөө хооллох 14% чадварууд алдагдсан байна. Настнуудад тархины харвалт , Зүрх судасны өвчин, хавдар зэрэг өвчлөлзонхиолон тохиолдож байна. 3. Эрүүл мэндийн Vбүлгийн настанд үзүүлж буй сувилахуйн тусламж үйлчилгээнд дараах хүчин зүйлс нөлөөлж байна. Хүний нөөц дутмаг, 1 сувилагчид ногдох үйлчлүүлэгчийн тоо хэт олон, цалин хөлс бага , сувилагч нарын дундаж нас өндөр, мэдлэг чадвар дутмаг зэрэг шалтгаан нөлөөлж байна. Ашигласан ном зүй: 1. ДЭМБ. Насжилтын асуудлаарх дэлхийн 2 чуулганы илтгэл. Мадрид. 2002. 2. Насжилтын асуудлаархи үндэсний стратеги УБ 2009. 3. ДЭМБ. Өрхийн эмнэлгийн бүтэц нийтлэг үйл ажиллагааны үйл ажиллагааны стандарт. МNS5292:2003 УБ 2003.Х.20. 4. Д.Солонго нарын “Гэрийн нөхцөлд үзүүлж буй сувилахуйн тусламжийг боловсронгуй болгох асуудалд” Докторын ажлын нэг сэдэвт бүтээл.2012 . 5. Ц.Цэрэгмаа, Ж.Мөнхцэцэг Геронтологи гериатрийн үндэс УБ 2006. 6. Charlotte Eliopoulos. Gerontological nursing. 1997.P.28. 7. Charlotte eliopaulos“Geriatric nursing” 1997.P.14. 8. Р.Оюунханд, Б.Эрдэнэчимэг, Н.Занди, Д.Солонго нарын Гериатр сувилагчийн удирдамж , 2011.х.25-43 9. Зонхилон тохиолдох өвчний оношлогоо эмчилгээний удирдамж, 2005, х.863- 866. Сувилагч гардан үйлдэл хийхэд хумсны хэлбэр хэрхэн нөлөөлж буйг судалсан нь: 17 Сувилахуйн клуб, Эх, хүүхдийн сувилахуйн тэнхим, Сувилахуйн сургууль, АШУҮИС

“ОЮУНЛАГ ЗАЛУУС - 2015” Оюутны эрдэм шинжилгээний хурал Б.Алтанцэцэг1, Н.Баасанжаргал1, Б.Уранцэцэг1, Г.Оргилбаяр2 1Сувилахуй-309,2АШУҮИС-Сувилахуйн сургууль Түлхүүр үг: Хумсны хэлбэр, гардан үйлдэл Судалгааны үндэслэл: Эрүүл мэндийн тусламж үйлчилгээ үзүүлэхэд эмч, сувилагчидын гар чухал бөгөөд түүний эрүүл ахуй, хумсны зөв хэлбэр, арчилгаа нь гардан үйлдэл хийхэд том үүрэг хүлээдэг. Эрүүл мэндийн сайдын 2013 оны 12 сарын 6 ны өдөр 458 тоот тушаалаар эмнэлгийн хувцаслалтын кодонд: - Цэвэр цэмцгэр, даруу хувцаслах - Үсний засалт цэвэрхэн - Үнэт эдлэл хамгийн даруухан - Бүх ажилчид адилхан нэрийн тэмдэг зүүнэ - Гутал цэвэрхэн, дунд зэргийн - Оо энгэсэг даруухан - Хумс цэвэрхэн, тайранхай байна гэж тогтоожээ. Үүнээс хумсны талаар илүү нарийвчлан судалснаар гардан үйлдэл хийхэд сэтгэл санааны болон хоёрдогч хүндрэл үүсэхээс урьдчилан сэргийлэхийн тулд энэхүү судалгааг хийхээр болсон. Судалгааны зорилго: • Эрүүл мэндийн байгууллагад ажилладаг сувилагч нарын хумсны хэлбэрийг тодорхойлох. Судалгааны зорилт: 1. Эмнэлгийн хувцаслалтын кодны талаар мэдлэгтэй эсэхийг тодорхойлох 2. Гардан үйлдэл хийхэд тохиромжтой хумсны хэлбэрийг тодорхойлох 3. Гардан үйлдэл хийхэд тохиромжгүй хумсны хэлбэрийг тодорхойлох Судалгааны шинэлэг тал: Сувилагчийн хумсны хэлбэр хэмжээ,гардан үйлдэл хийхэд ямар ач холбогдолтой талаар анх удаа судалгаа хийж байгаа нь шинэлэг тал юм. Судалгааны хэрэглэгдэхүүн, арга зүй: Судалгааг П.Н.Шастины нэрэмжит улсын гурав дугаар төв эмнэлэг, ЧД ӨЭМТ, СХД гуравдугаар амбулатори, ЧД эрүүл мэндийн нэгдэлийн нэгдүгээр амбулаторийн нийт 30 сувилагчидаас нээлттэй асуумжын аргаар судалгаа авсан. Үр дүн: Эмнэлгийн ажилтнаас авах хумсны судалгаанд нийтдээ 30 сувилагч хамрагдсанаас өрхийн эрүүл мэндийн төв – 11, амбулатори - 9, 3-р эмнэлэг - 10 сувилагч судалгаанд хамрагдсан. График 1 Эмнэлгийн хувцаслалтын кодын талаарх мэдээлэл 13 98 Тийм Бага зэрэг Мэдээлэлгүй 18 Сувилахуйн клуб, Эх, хүүхдийн сувилахуйн тэнхим, Сувилахуйн сургууль, АШУҮИС

“ОЮУНЛАГ ЗАЛУУС - 2015” Оюутны эрдэм шинжилгээний хурал Эмнэлгийн хувцаслалтын талаар 30% буюу 9 сувилагч мэдээлэлтэй, 43% буюу 13 сувилагч бага зэргийн мэдээлэлтэй, 27% буюу 8 сувилагч мэдээлэлгүй байна. Эрүүл ахуйн сургалт (хумсны талаар түлхүү орсон) - нд 7% буюу 2 хүн сууж байсан, 93% буюу 28 сувилагч сууж байгаагүй. Диаграм 1 Хумсны хэлбэр Гурвалжин Бөөрөнхий Дөрвөлжин Сэвүүр 20% 0% 17% 63% Судалгаанд хамрагдсан сувилагчдийн 63% буюу 19 сувилагч бөөрөнхий, 20% буюу 6 сувилагч сэвүүр , 17% буюу 5 сувилагч дөрвөлжин хэлбэрийн хумстай байсан ба гурвалжин хэлбэрийн хумстай сувилагч байгаагүй байна. Гардан үйлдэл хийхийн өмнө хумсныхаа бүрэн бүтэн байдлыг 93% буюу 28 сувилагч шалгадаг, 7% буюу 2 сувилагч шалгадаггүй ба гардан үйлдэл хийхэд хумсны талаас 93% буюу 28 сувилагч бэрхшээл гардаггүй, 7% буюу 2 сувилагч бэрхшээл гардаг. Гардан ажилбар хийхэд дунд 23% буюу 7 сувилагч, 77% буюу 23 сувилагч богино хумстай байвал тохиромжтой гэсэн бөгөөд хумс сэтэрч хугарахад 40% буюу 12 сувилагч хумсны хутгаар авдаг, 60% буюу 18 сувилагч хумсны хуурайгаар засаж янзалдаг гэж судалгаанд оролцсон байна. Дүгнэлт: 1. Эмнэлгийн хувцаслалтын талаар судалгаанд оролцогчдын 30% ìýäýýëýëòýé, 70%-нь áàãà çýðãèéí буюу ìýäýýëýëã¿é áàéгаа учраас эмнэлгийн хувцаслалтын кодын талаар сувилагч нар дутмаг мэдээлэлтэй байсан. 2. Сувилгааны гардан үйлдэл хийхэд бөөрөнхий хэлбэр тохиромжтой байна. 3. Сувилгааны гардан үйлдэл хийхэд сэвүүр,дөрвөлжин, гурвалжин хэлбэртэй, хумсны бүтэц алдагдсан (сэтэрсэн) байдал тохиромжгүй юм. Ǻâëºìæ: - Õóìñíû ýð¿¿ë àõóéí òàëààð òàíèóëãà ãàðãàõ. - Õóìñíû ýð¿¿ë ìýíäèéí ñòàíäàðò òîãòîîõ. - Сувилагч гардан үйлдэл хийхэд бөөрөнхий засалттай ирмэгийг хуурайдсан хумс саад болохгүй гэдгийг ойлгуулах, бусад засалтын хумс тохиромжгүй гэдгийг сануулах 19 Сувилахуйн клуб, Эх, хүүхдийн сувилахуйн тэнхим, Сувилахуйн сургууль, АШУҮИС

“ОЮУНЛАГ ЗАЛУУС - 2015” Оюутны эрдэм шинжилгээний хурал Ном зүй: 1. Эрүүл мэндийн сайдын 2013 оны 12 сарын 6 ны өдөр 458 тоот тушаал 2. А.Аюурзана. Хүний бие. Улаанбаатар 2012 он, 156 хуудас 3. Отгонбат. Хүний физиологи. Улаанбаатар 2006 он, 67 хуудас 4. Л.Уранчимэг PhD, профессор. “Хумсны мөөгөнцөр өвчний оношлогоо, эмнэлзүйн асуудал” судалгааны ажил. АШУҮИС 5. Guidance on uniforms and work wear “Royal collage of nursing” 2014 6. http://www.grandnews.mn/content/read/46573.htm 7. https://gumiho8yuki.wordpress.com/2012/11/19/199/ 8. emch.mn/blog/2014/01/14/хумсаар-нь-эрvvл...Cached Сувилахуйн сургуулийн оюутнуудын сурах хэв шинжийг тодорхойлох нь А.Ариунжаргал1Ц.Дашдулам2 Б.Туул2 1Эх барихуйн бакалавр 2-2 , СС-АШУҮИС2 Үндэслэл: Хүний хөгжлийн хүчин зүйлсийг зохистой ашиглах, хувь хүний хөгжил болон хүний хөгжих, боловсрох эрхийг бүх талаар хангах асуудал чухлаар тавигдаж байгаа өнөө үед бие хүний онцлог, хэв шинж,сурах хэв шинжийг судлан таних зайлшгүй шаардлага тулгарч байгаа билээ. Энэ бол хүний хүчин зүйлийг зөв ашиглах, нийгмийнхээ гишүүдийг хөгжүүлэхтэй холбоотой урган гарч байгаа нийгмийн эрэлт хэрэгцээ юм. Оюутан залуучуудын хөгжлийг зөвхөн сурлагын амжилт, танин мэдэхүйн талаас нь судлан тодорхойлох хандлага зонхилсоор байгаа бөгөөд сурах хэв шинж, хүний онцлог чанар, мэдрэмж, сэтгэлийн хөдөлгөөн, ёс суртахуун зэрэг ноён нуруу мөс чанартай холбоотой олон асуудлыг судлаачид төдий л хөндөж амжаагүй байгаа билээ. Хүний хөгжлийн онол - арга зүйн зангилаа асуудлын нэг болсон хувийн онцлог чанарыг судлахад өрнө, дорнын эрдэмтэн судлаачид ихээхэн анхаарал хандуулсаар ирсэн байна.Эдгээр баялаг уламжлалд тулгуурлан монголын оюутан залуучуудын сурах хэв шинж, сэтгэлзүйн онцлог, ялангуяа бие хүний онцлог чанарыг судлах нь бидний өмнө тулгарч байгаа нэн чухал асуудлын нэг юм. Зорилго: Сувилахуйн сургуулийн оюутнуудын сурах хэв шинжийг тодорхойлоход оршино. Зорилт: 1. Сувилахуйн сургуулийн оюутнуудаас санамсаргүй байдлаар түүвэрлэн асуумж авах. 2. Сурах хэв шинжийг тодорхойлох оюутнуудаас авсан асуумжаа нэгтгэн дүгнэж дүгнэлт хийх. Түлхүүр үг: сурах хэв шинж, идэвхитэн, онолчид, тунгаан бодогчид, бодит байдалд нийцүүлэгчид Судалгааны арга зүй: • Энэхүү судалгаанд 17-32 насны нийт 159 оюутан хамрагдсан. /нүүр амны тенхикчийн ангийн 74 оюутан, лабораторийн техникчийн 30 оюутан, дүрс оношилгооны техникчийн 25 оюутан, эх баригчын ангийн 30 оюутан/ Судалгааг 80 асуулт бүхий асуумжийн хуудас ашиглан дескриптив аргаар тодорхойлсон. . 20 Сувилахуйн клуб, Эх, хүүхдийн сувилахуйн тэнхим, Сувилахуйн сургууль, АШУҮИС

“ОЮУНЛАГ ЗАЛУУС - 2015” Оюутны эрдэм шинжилгээний хурал Судалгааны үр дүн: Судалгаанд хамрагсадын байдал нь хүйсээр ангилахад эр -72% ба эм-28% байна Судалгаанд хамрагсадын тэнхимийн оюутнуудын харьцаа нь нүүр амны техникч анги -46%, эх баригч анги-19%, дүрс оношилгооны техникч анги-16%, лабораторын техникч анги-19% байна. Нүүр амын техникчийн ангийн сурах хэв шинжийн үзүүлэлт /зураг 1/ Нүүр амын техникчийн ангийн сурах хэв шинжийн үзүүлэлт 40.00% 28.30% 32.40% 20.00% 17.50% 21.60% 0.00% идэвхитэн тунгаан бодит онолчид бодогчид байдалд нийцүүлэгчид Эх баригчийн ангийн сурах хэв шинжийг үзүүлсэн байдал /Зураг-2/ Эх баригчийн ангийн сурах хэв шинжийг үзүүлсэн байдал 40.0% 33.3% 40% 30.0% 20.0% 13.3% 13.3% тунгаан 10.0% бодогчид 0.0% онолчид бодит байдалд идэвхтэн нийцүүлэгчид Лабораторийн ангийн сурах хэв шинжийг үзүүлсэн байдал /Зураг-3/ 21 Сувилахуйн клуб, Эх, хүүхдийн сувилахуйн тэнхим, Сувилахуйн сургууль, АШУҮИС

“ОЮУНЛАГ ЗАЛУУС - 2015” Оюутны эрдэм шинжилгээний хурал Лабораторийн ангийн сурах хэв шинжийг үзүүлсэн байдал 40.0% 16.6% 40% 30.0% онолчид 20% 23.4% 20.0% 10.0% 0.0% идэвхтэн тунгаан бодогчид бодит байдалд нийцүүлэгчид Дүрс оношилгооны ангийн сурах хэв шинжийг үзүүлсэн байдал /Зураг-4/ Дүрс оношилгооны ангийн сурах хэв шинжийг үзүүлсэн байдал 40% 20% 20% 28% 32% 20% 0% идэвхтэн тунгаан бодогчид бодит байдалд онолчид нийцүүлэгчид Нүүр амын техникчийн 1, 2, 3 дугаар дамжааны оюутнуудын сурах хэв шинжийг үзүүлсэн байдал /Зураг-5/ 22 Сувилахуйн клуб, Эх, хүүхдийн сувилахуйн тэнхим, Сувилахуйн сургууль, АШУҮИС

“ОЮУНЛАГ ЗАЛУУС - 2015” Оюутны эрдэм шинжилгээний хурал 100% 21.4% 25% 25% 28.6% 50% 9% 27.3% 27.3% 36.4% 3-р курс 20.8% 12.5% 29.2% 37.5% 2-р курс 0% 1-р курс Судалгаанд хамрагсадын нийт оюутнуудын сурах хэв шинжийг үзүүлсэн байдал /Зураг-6/ Судалгаанд хамрагсадын нийт оюутнуудын сурах хэв шинжийг үзүүлсэн байдал 28.4% 21.4% идэвхтэн 27.6% 22.6% онолчид тунгаан бодогчид бодит байдалд нийцүүлэгчид Хэлцэмж: Энэхүү судалгааны гол ач холбогдол давуу тал нь оюутан өөрийн сурах хэв шинжийг мэдснээр цаашид өөрийгөө хөгжүүлэх, танин мэдэхэд тус дэм болно. Аливаа зүйлд суралцахдаа өөрийн онцлог хэв шинжид тохируулан суралцвал илүү үр дүнтэй байх бөгөөд түүнийг эзэмших нь цаг хугацааны хувьд ч илүү хэмнэлттэй байх юм. Харин энэ сэдвээр илүү урт хугацааны туршид үргэлжлүүлэн судлаж сурах хэв шинжээ нэгэнт мэдсэн оюутан түүнийхээ давуу талыг ашиглан суралцснаар сурлагын амжилтанд хэрхэн нөлөөлж байгааг цаашид дэлгэрүүлэн судлах нь зүйтэй юм. Дүгнэлт: • 1.Нүүр амны техникчийн ангийн оюутнуудын сурах хэв шинжийг тодорхойлоход идэвхитэн- 17.5%, тунгаан бодогчид- 21.6%, онолчид- 32.4%, бодит байдалд нийцүүлэгчид- 28.3% байна. • 2. Эх баригчийн ангийн оюутнуудын сурах хэв шинжийг тодорхойлоход идэвхитэн- 33.3%, тунгаан бодогчид- 40%, онолчид- 13.3%, бодит байдалд нийцүүлэгчид- 13.3% байна. • 3. Лабораторийн техникчийн ангийн оюутнуудын сурах хэв шинжийг тодорхойлоход идэвхитэн- 20%, тунгаан бодогчид- 23.4%, онолчид- 16.6%, бодит байдалд нийцүүлэгчид- 40% байна. • 4. Дүрс оношилгооны техникчийн ангийн оюутнуудын сурах хэв шинжийг тодорхойлоход идэвхитэн- 20%, тунгаан бодогчид- 28%, онолчид- 20%, бодит байдалд нийцүүлэгчид- 32% байна. 23 Сувилахуйн клуб, Эх, хүүхдийн сувилахуйн тэнхим, Сувилахуйн сургууль, АШУҮИС

“ОЮУНЛАГ ЗАЛУУС - 2015” Оюутны эрдэм шинжилгээний хурал • Судалгааг нэгтгэн дүгнэхэд: хамрагдсан нийт оюутны сурах хэв шинжийг тодорхойлоход идэвхтэн-21,4%, онолчид-22,6%, тунгаан бодогчид-27,6%, бодит байдалд нийцүүлэгчид -28,4% байна • Ном зүй: 1. Ц.Лхагвасүрэн “Анагаах ухааны боловсрол” УБ-2007 он IV сар х.71-73 2. М.Гонгор “Боловсрол судлал” сэтгүүл УБ 2011 он 3. www.google.com 4. www.wikipedia.com Доод мөчний булчингийн сунгалт нь байрнаас уртад харайхад нөлөөлөх нь Effect of lower limb muscles stretching to long jump Б.Ариунномин1, А.Оюунгэрэл1, Б.Болортуяа 1, Б. Оюунтуяа1 , Д.Батлхам2 1 СС, Хөдөлгөөн засалч-4 2 АШУҮИС, СС Товч агуулга: Тус судалгаанд 4 толгойт булчин болон доод мөчдийн булчингийн сунгалтын дасгал нь байрнаас уртад харайхад хэрхэн нөлөөлөхийг судлах гэсэн зорилго тавьсан. Судалгаанд 30 эмэгтэй оюутанг хамруулсан. Судалгаанд оролцогчидыг 2 групп болгон хувааж А групп-д 4толгойт булчингийн сунгалт Б групп-д гуяны арын булчингийн сунгалт хийлгэж байрнаас уртад харайлгаж зайг сунгалтын дасгалын өмнө болон дараа хэмжсэн. Судалгаанд орох шалгуур нь булчингийн чангаралтай, БЖИ-р хэвийн. Байрнаас уртад харайлтанд hamstring ,quadriceps булчингуудын сунгалт нь нөлөөлж байна. Түлхүүр үг: Гуяны арын булчин /hamstring/ , 4толгойт булчин /quadriceps/, булчингийн сунгалтын дасгал Удиртгал Сүүлийн үед хөнгөн атлетик дэлхий нийтэд болон Монголд эрчимтэй хөгжиж байгаа спорт бөгөөд хөнгөн атлетик дотроо уртын харайлт , ойрын зайн гүйлт , холын зайн гүйлт нь илүү түлхүү хөгжиж байна. Уртын харайлтын суурь нь байрнаас уртад харайх юм. Иймээс байрнаас уртад харайхыг сайжруулах нь уртын харайлтын тамирчдын цаашдын амжилтанд сайнаар нөлөөлнө. /4/ Сунгалт болон хүчний дасгалыг удаан олон давтамжтай хийх нь булчингийн тэсвэрт чанар, хүчийг сайжруулдаг. /2/ Идэвхитэй, идэвхигүй сунгалтын дасгал нь үсрэлт болон богино зайн гүйлтэнд нөлөөлнө. /3,4/ Судалгааны зорилго 4 толгойт булчин болон доод мөчдийн булчингийн сунгалтын дасгал нь байрнаас уртад харайхад хэрхэн нөлөөлөхийг судлах. Судалгааны зорилт 1. Доод мөчдийн сунгалтын дасгал нь байрнаас уртад харайлтанд нөлөөлөхийг судлах. 2. 4 толгойт болон гуяны арын булчингийн сунгалтын дасгалын дараах өөрчлөлтийг харьцуулан судлах Судалгааны хэрэглэгдэхүүн, арга зүй: Судалгааг Сувилахуйн сургуулийн 1-4 курсын оюутнуудаас санамсаргүй түүврийн аргаар 30 оюутанг хамруулсан. Судалгааны эхний үед оролцогчдын доод мөчдийн булчингийн чангаралыг тодорхойлон, байрнаас уртад харайлган зайг хэмжсэн. / 3удаа / 24 Сувилахуйн клуб, Эх, хүүхдийн сувилахуйн тэнхим, Сувилахуйн сургууль, АШУҮИС

“ОЮУНЛАГ ЗАЛУУС - 2015” Оюутны эрдэм шинжилгээний хурал Үүний дараа идэвхитэй , идэвхигүй сунгалтын дасгалыг хийлгэсэн. Дараа нь дахин байрнаас уртад харайлтыг хийлгэж зайг нь хэмжсэн. Сунгалтын дасгалыг 1 удаа хийхдээ - 30 сек барьж 3 удаагийн давтамжтай хийсэн. Судалгаанд хэрэглэгдэх зүйл:  Туузан метр  Гонометр  Тэгш гадаргуу  Секундометр 4 толгойт булчингийн сунгалтын үеийн протокол 1. 4 толгойт бучингийн чангаралыг үзэх. / heel buttock / 2. Байрнаас уртад харайх 3 удаа үсэрч дундажаар авна. 3. 4 толгойтын сунгалтын дасгалыг хийх. / active 30сек 3 удаа / 4. Байрнаас уртад харайх 3 удаа үсэрч дундажаар авна. 5. Дахин 4 толгойт булчингийн чангаралыг үзэх. Гуяны арын булчин /Hamstring/, эрээн булчин /gastrocnemius/ булчингийн сунгалтын үеийн протокол 1. Гуяны арын булчин /Hamstring/, эрээн булчин /gastrocnemius/ булчингийн чангаралыг үзэх. 2. Байрнаас уртад харайх 3 удаа үсэрч дундажаар авна. 3. Гуяны арын булчин /Hamstring/, эрээн булчин /gastrocnemius/ сунгалтын дасгалыг хийх. / active 30сек 3 удаа / 4. Байрнаас уртад харайх 3 удаа үсэрч дундажаар авна. 5. Дахин Гуяны арын булчин /Hamstring/, эрээн булчин /gastrocnemius/ булчингийн чангаралыг үзэх. Судалгааны үр дүн Судалгаанд оролцогчидын ерөнхий үзүүлэлтийн дундаж Хүснэгт 1 Group Age Mass /kg / Height /cm / Групп А /15 / 22±4 55±13 162±12 Групп Б /15/ 22±4 55±15 162±20 *Групп А - 4 толгойт булчингийн сунгалт *Групп Б - Гуяны арын булчин /Hamstring/, эрээн булчин /gastrocnemius/ булчингийн сунгалт. 4 толгойт булчингийн сунгалтын өмнөх болон дараах байрнаас уртад харайлтын хэмжилтийн үр дүн Хүснэгт 2 Дундаж P утга БУХ-н сунгалтын дасгалын 119.8 ± 19.6 0.002 өмнө 124.7 ± 17.7 БУХ-н сунгалтын дасгалын дараа *БУХ- байрнаас уртад харайлт 25 Сувилахуйн клуб, Эх, хүүхдийн сувилахуйн тэнхим, Сувилахуйн сургууль, АШУҮИС

“ОЮУНЛАГ ЗАЛУУС - 2015” Оюутны эрдэм шинжилгээний хурал Гуяны арын булчин /Hamstring/, шилбэний эрээн булчин /gastrocnemius/ булчингийн сунгалтын өмнөх болон дараах байрнаас уртад харайлтын хэмжилтийн үр дүн Хүснэгт 3 Дундаж P утга БУХ-н сунгалтын дасгалын 127.7 ± 14.5 0.001 өмнө 133.07 ± 14.5 БУХ-н сунгалтын дасгалын дараа *БУХ- байрнаас уртад харайлт БУХ-н гуяны арын болон 4толгойт булчингийн сунгалтын дараах хэмжилтийн харьцуулсан үр дүн Хүснэгт 4 Дундаж P утга 4 толгойт булчингийн сунгалтын дасгал 124.7±17.7 0.141 дараах хэмжилтийн үр дүн 133±14.5 Гуяны арын булчингийн /Hamstring/ сунгалтын дараах хэмжилтийн үр дүн Судалгааны хэлцэмж Kokkonen J et all нарын судалгаанд hamstring, quadriceps, adductors, abductors, external internal rotators, planter flexors, dorsiflexors булчингуудын сунгалтын дасгал болон хүчний дасгалыг хийлгэсэн. Энэхүү судалгаанд сунгалт дасгал болон хүчний дасгалыг удаан, олон давтамжтай хийх нь булчингийн тэсвэрт чанар, булчингийн хүчийг сайжруулдаг гэсэн үр дүн гарсан1. Carvalho FL болон Nelson AG et all нарын судалгаанд идэвхитэй, идэвхигүй сунгалтын дасгалыг удаан хугацаанд хийх нь хөнгөн атлетикийн холын зайн үсрэлт болон богино зайн гүйлтэнд нөлөөлнө2.3. Бидний хийсэн судалгаа нь байрнаас уртад харайлтын өмнө hamstring, quadriceps булчинд сунгалтын дасгалыг идэвхитэй болон идэвхигүй аргаар хийлгэсэн. Сунгалтын дасгалын дараа байрнаас уртад харайлтын дундаж хэмжээ нэмэгдэн удаан хугацааны сунгалтын дасгал нь байрнаас уртад харайхад нөлөөлдөг гэсэн үр дүн гарсан. Дээрх 3 судалгаануудтай харьцуулахад манай судалгаа нь сунгалтын дасгалыг цөөн булчинд хийж, булчингийн хүчний дасгалыг хийлгээгүй нь манай судалгааны дутагдалтай тал болсон. Дүгнэлт 1. Доод мөчдийн сунгалтын дасгал нь байрнаас уртад харайлтанд нөлөөлж байсан. 2. Гуяны арын болон 4 толгойт булчингийн сунгалтын дасгалын дараах 2 хэмжилтийн үр дүнг харьцуулан үзэхэд статистик ач холбогдол нь ижил нөлөөлж байсан. Ашигласан хэвлэл: 1. Chronic Static Stretching Improves Exercise Performance Kokkonen J, Nelson AG, Eldredge C, Winchester JB 26 Сувилахуйн клуб, Эх, хүүхдийн сувилахуйн тэнхим, Сувилахуйн сургууль, АШУҮИС

“ОЮУНЛАГ ЗАЛУУС - 2015” Оюутны эрдэм шинжилгээний хурал 2. Acute effects of a warm-up including active, passive, and dynamic stretching on vertical jump performance. Carvalho FL, Carvalho MC 3. Acute effects of passive muscle stretching on sprint performance. болон Nelson AG, Driscoll NM .. Sports Sci. 23:449-454, 2005. 4. Хөнгөн атлетик Ходоодны өмөнтэй хүмүүсийн цусны ийлдсэнд СА72-4 маркерийг тодорхойлсон дүн Б.Балжинням1, Г.Гантуяа1,Э.Золзаяа1, Х.Мөнхтуяа2,Б. Байгалмаа3, Нарангэрэл4 1-Лабораторийн техникч -301, 2-ХСҮТ-ийн Лаборатори, 3. АШУҮИС-Цөм лаборатори 4- Бичил амь, дархлаа судлалын тэнхэм, ЭЗБС,АШУҮИС Судалгааны ажлын үндэслэл Ходоодны өмөн /ХӨ/ гэдэг нь ходоодны эд ба эсийн гаралтай эсийн зохицуулалтгүй хэт ургалтыг ходоодны өмөн гэдэг. Дэлхий дахинд ходоодны хавдрын өвчлөл гуравдугаар байранд орж жил тутам нэг сая хүн шинээр өвдөж байна. Хавдар судлалын үндэсний төвийн 2006-2010 оны статистик мэдээгээр манай улсын хүн амын дунд 100000 хүн амд нийт хорт хавдрын өвчлөлийн 14,7 %-г ходоодны өмөн эзэлж байсан бол 2013 онд 18,6% болж өссөн байна.Нийт хорт хавдрын өвчлөлийн 2-р байрыг эзэлж байна. Ходоодны хавдар анх оношлогдсон бүх тохиолдлын 50 хувьд нь алсын үсэрхийлэл өгсөн, харин алсын үсэрхийлэлгүй өвчтөнүүдийн 50 хувьд нь төгс мэс засал хийх боломжгүй үедээ оношлогддог байна. Ходоодны хавдрыг эрт үед нь илрүүлэх, эмчилгээний үр дүнг хянах, өвчтөний тавиланг тогтооход СА72-4 хавдрын маркерыг тодорхойлох шаардлагатай байна. Судалгааны ажлын шинэлэг тал Ходоодны өмөнтэй хүмүүст СА72-4 маркерыг тодорхойлсон. Судалгааны ажлын зорилго Ходоодны өмөнгтэй хүмүүсийн СА72-4 маркерийг тодорхойлох. Судалгааны ажлын зорилт ❖ Ходоодны өмөнтэй хүмүүсийн СА 72-4 маркерын түвшинг хэвийн үзүүлэлттэй нь харьцуулах ❖ Ходоодны өмөнтэй хүмүүсийн хүйсний хамаарлыг тогтоох ❖ Ходоодны өмөнтэй хүмүүсийн насны хамаарлыг тогтоох Судалгааны ажлын арга зүй Бид судалгааны ажлаа 2014оны 1 сараас 2014оны 12 сарыг дуустал 28-82 насны ходоодны өмөнтэй 360 хүнийг дискрептив нэг агшингийн аргаар сонгон авч цусны ийлдсэнд СА-72-4 маркерыг Герман улсын Roche компаны e-411 иммунологийн бүрэн автомат анализаторт иммунохемолюмнесценцийн аргаар стандарт үйл ажиллагааны зааврын дагуу ХСҮТ-ийн нэгдсэн лабораторийн материаллаг бааз дээр түшиглэн хийж гүйцэтгэв. Шинжилгээний дүнд гарсан тоон үзүүлэлтийг Microsoft office 2013, SPSS17 программыг ашиглан боловсруулалт хийв. Судалгааны ажлын үр дүн Хүснэгт 1. Ходоодны өмөнтэй хүмүүсийн СА72-4 маркерын түвшинг хэвийн үзүүлэлттэй нь харьцуулсан нь 27 Сувилахуйн клуб, Эх, хүүхдийн сувилахуйн тэнхим, Сувилахуйн сургууль, АШУҮИС

“ОЮУНЛСААГ7З2А-4ЛУУС - 2015” Ою>Л6ау.вт9нлUыа/mмэжl(рхдхэээвммийжшнэ)иэнжил6г.э9э<ни(ийххэуссрэанл) Нийт тоо 274 86 Эзлэх хувь 76% 24% Хүснэгт 1-с харахад СА72-4 маркерын түвшин >6.9U/ml76%-д нь хэвийн, 6.9<24%- нь ихэссэн байна. Хүснэгт 2 Ходоодны өмөнтэй хүмүүсийн нас, хүйсийн хамаарал Насны ангилал Эрэгтэйчүүдийн тоо Эмэгтэйчүүдийн тоо 28-45 Ид нас 50 48 45-55 Идэр нас 64 46 55-65 Ахимаг нас 54 33 65-75 Ахмад нас 38 27 Хүснэгт 2-с харахад 28-45 насанд ходоодны өмөнтэй хүмүүсийн эзлэх хувь 27.2% үүнээс эрэгтэйчүүд 13.8,эмэгтэйчүүд 13.4%,.45-55насанд ходоодны өмөнтэй хүмүүс 30.5% -с эрэгтэйчүүд 17.7%, эмэгтэйчүүд12.8%, 55-65 насанд 24.1%-с эрэгтэйчүүд 16.4%-г, эмэгтэйчүүд 7.7%, 65-75 насанд18.2%, эрэгтэйчүүд 15.2%,эмэгтэйчүүд 3%-г эзэлж байна. 0-100% 35 30.5 24.1 18.2 30 27.2 16.4 15.2 17.7 25 12.8 7.7 3 20 13.8 13.4 15 10 5 0 45-55 Идэр нас 55-65 Ахимаг нас 65-75 Ахмад нас 28-45 Ид нас Эр Эм Нийт Зураг 1 Зураг-1ээс харахад 28-45 насны эрэгтэйчүүд, эмэгтэйчүүдэд наснаас хамааралгүй болох нь харагдаж байна (p>0.05). 45-55 насны эрэгтэйчүүд,эмэгтэйчүүдэд насны хамааралгүй болох нь харагдаж байна (P>0.05). 55-65,65-75 насны эрэгтэйчүүд эмэгтэйчүүдээс статистик үнэн магадлал бүхий ялгаатай байна (p<0.05). 45-55 насныханд ходоодны өмөнгөөр харьцангуй их өвчилж байна (p<0.05). Хүснэгт 3 Ходоодны өмөнтэй хүмүүсийн хүйсийн хамаарал Хүйс Эрэгтэй Эмэгтэй Эзлэх тоо 203 157 Хүснэгт 3- Эзлэх хувь 56% 44% с харахад 28 Сувилахуйн клуб, Эх, хүүхдийн сувилахуйн тэнхим, Сувилахуйн сургууль, АШУҮИС

“ОЮУНЛАГ ЗАЛУУС - 2015” Оюутны эрдэм шинжилгээний хурал эрэгтэйчүүд 56%-г, эмэгтэйчүүд 44%-г эзлэж байгаа нь эрэгтэйчүүд эмэгтэйчүүдээс илүү өвчлөх магадлалтай байна. Судалгааны ажлын хэлцэмж Хятадын судлаач Long Liu,Bing Yan нарынхаар СА72-4маркерын түвшин 23%-д ихэссэн,77%-д хэвийн , харин Францын судлаач M.Ychou ,J.Duffour нарынхаар СА72- 4 маркерийн түвшин- 56%-д ихэссэн, харин 54%-д хэвийн,бидний судалгаар СА72-4 маркерийн түвшин 24%-д ихссэн ,76%-д хэвийн байгаа нь хятадын судлаач Long Liu,Bing Yan нарын судалгааны үр дүнтэй ойролцоо байна.Харин насны хувьд 50-с дээш насны хүмүүс өвчилж байна гэсэн мэдээлэл нь бидний судалгааны дүнтэй дүйцэж байна. Дүгнэлт 1. СА72-4 маркерын түвшин >6.9 U/ml 76%-д нь хэвийн, 6.9< 24%- нь ихэссэн байна. 2. 45-55насанд ходоодны өмөнтэй хүмүүс 30.5% буюу илүү их өвчилж байна. 3. Ходоодны өмөнгөөр эрэгтэйчүүд 56%-г, эмэгтэйчүүд 44%-г эзлэж байгаа нь эрэгтэйчүүд эмэгтэйчүүдээс илүү өвчлөх магадлалтай байна. Ном зүй 1. S. Gourgoub and J. Grenierc,34298 Montpellier, France gastric cancer /pubmed/ 2013/ 2. M. Ychou et al. / CA 72-4 and gastric cancer /pubmed /2013/ 3. www.news.gogo.mn/r/59735,2009 4. www.dnews.mn/id/33797 5. www.mongolmed.mn/article/172 6. МУ-н статистикийн мэдээлэл 2006-2010 он, 2013 он 7. Р.Сандуйжав “Хавдар судлал” 2012oн Сувилагчийн ёс зүй, харилцаа хандлага Б.Болорчимэг 1, Д.Нарантуяа1,А.Хулан1, О.Одмаа1 Б.Долгорсүрэн2 АШУҮИС-ийн Сувилахуйн сургууль, Сувилагчийн бакалавр 1-1 оюутан1 АШУҮИС-ийн Сувилахуйн сургууль, Гадаад хэлний төвийн багш2 E- mail: [email protected] Түлхүүр үг: Сувилагч, ёс зүй, харилцаа хандлага, үнэлэмж, түвшин Судалгааны ажлын үндэслэл: Сувилагч нарын тусламж үйлчилгээ, үйлчлүүлэгчдэд хүргэхэд илрэн гардаг зүйлүүд нь тэдний ажлын мөн чанар, ёс зүй нь юм. Сувилагч хүн өдөр тутмын ажилдаа хүнлэг энэрэнгүй, шударга зарчимч, бусдын эрх ашгийг өөрийн эрх ашгаас өндөрт тавьж байх нь үйлчлүүлэгчдийн итгэх итгэлийн гол үндэс болж өгдөг. Судалгааны ажлын шинэлэг тал: Өнөөгийн нийгэмд аль ч салбарт ажиллаж ялалт байгуулж амжилт олох нь хувь хүний ёс зүй, харилцаа хандлагаас шууд хамааралтай болохыг таньж мэдүүлэх. Судалгааны ажлын зорилго: Сувилагчдын ёс зүй, харилцаа хандлага үйлчлүүлэгчдийнхээ шаардлагад нийцэхгүй сул байгааг гаргах Судалгааны ажлын зорилт: Сувилагчдын ёс зүй, харилцаа хандлага өнөөгийн нийгэмд шаардлага хангаж чадаж байгаа эсэхийг судлах. Үйлчлүүлэгчид болон сувилахуйн мэргэжил эзэмшиж буй оюутнуудаас сувилагч нарын харилцаа хандлага, тусламж үйлчилгээнд өгөх сэтгэл ханамжийн асуулга авах 29 Сувилахуйн клуб, Эх, хүүхдийн сувилахуйн тэнхим, Сувилахуйн сургууль, АШУҮИС

“ОЮУНЛАГ ЗАЛУУС - 2015” Оюутны эрдэм шинжилгээний хурал Судалгааны ажлын арга аргачлал: Судалгааны түшиц газраар Шастины нэрэмжит эмнэлэг, Ачтан клиникийн үйлчлүүлэгч, АШУҮИС-н Сувилахуйн сургуулийн сувилахуйн ангийн оюутнуудыг уг судалгаанд хамруулав. Судалгааг эмнэлэгийн үйлчлүүлэгчид, сувилахуйн мэргэжлээр суралцаж буй оюутнуудаас асуумжийн аргаар авч үр дүнг графикт тусган үзүүлж харьцуулан жишиж анализ хийв. Уг судалгаанд 41 оюутан, 41 үйлчлүүлэгчийг хамруулав Үр дүн: Уг судалгаагаар өнөөгийн нийгэмд сувилагчдын байр суурь ямар түвшинд буй хийгээд тэдний ёс зүй, харилцаа хандлага ямар түвшинд байгааг эмнэлэгээр үйлчлүүлж буй үйлчлүүлэгчдээс сэтгэл ханамжийн судалгаа авч улмаар сувилахуйн ангид суралцаж буй оюутнуудын үзэл бодол ямар байр суурь дээр байгааг хэд хэдэн асуумжаар авч графикт тусган үзүүлэхэд 80 Оюутан 60 Үйлчлүүлэгч 40 20 Сайн Дунд зэрэг Муу 0 Маш сайн Зураг 1 Үйлчлүүлэгч танд үйлчлүүлж буй тус эмнэлэгийн сувилагч нарын үйлчлүүлэгчээ хүндэтгэх ёс зүй ямар түвшинд байна вэ? Зураг2 Өнөөгийн сувилагч нарын харилцаа хандлага ямар түвшинд байна вэ? 100 Оюутан үйлчлүүлэгч 50 Сайн Дунд зэрэг Муу 0 Маш сайн Сувилагчдын үйлчлүүлэгчээ хүндэтгэх ёс зүй, харилцаа хандлага дээр үйлчлүүлэгчдийн сэтгэл ханамж, эмнэлэг дээр дадлага хийдэг сувилахуйн оюутнуудын сэтгэл ханамжийн судалгаагаар дунд зэрэг хэмээн дүгнэсэн байна. 100 маш муу маш сайн муу сайн 50 дунд дунд сайн муу 0 маш муу маш сайн Улсын Хувийн эмнэлэг эмнэлэг Зураг 3 Улсын эмнэлэг ба хувийн эмнэлгийн сувилагчдын харилцаа хандлага 30 Сувилахуйн клуб, Эх, хүүхдийн сувилахуйн тэнхим, Сувилахуйн сургууль, АШУҮИС

“ОЮУНЛАГ ЗАЛУУС - 2015” Оюутны эрдэм шинжилгээний хурал Улсын эмнэлэгт ажиллаж буй сувилагч, хувийн эмнэлэгт ажиллаж буй сувилагчдыг харьцуулахад хувийн эмнэлэгийн үйлчлүүлэгчдээ хүндэтгэх ёс зүй, харилцаа хандлага улсын эмнэлэгтэй харьцуулахад илт давуу байгаа нь зурагт тусгагдсан байна. 100 50 0 Сайн Оюутан Үйлчлүүлэгч Маш сайн Дунд Муу Маш зэрэг муу Зураг4 Сувилагч нь үйлчлүүлэгч болон тэдний гэр бүлд хэрэгцээтэй мэдээллийг онолын үндэслэлтэй тайлбарлаж чаддаг уу? Сувилагч нар нь үйлчлүүлэгчээ хүндэтгэн ар гэрийнхэнтэй нь харилцах харилцаа хандлагыг уг графикаар үзүүлэхэд мөн л хангалттай хэмжээнд биш байгаа нь тусгагдсан байна. 60 40 Оюутан үйлчлүүлэгч 20 Сайн Дунд Муу Маш муу 0 зэрэг Маш сайн Зураг 5 Сувилагч нь үйлчилүүлэгчийнхээ бие махбод, сэтгэл зүйг нь хамт эмчилдэг үү? Сувилагчид нь өвчтөнд асаргаа сувилгаа үзүүлэх явцдаа өвчтөнтэй зөв боловсон, эелдэг найрсаг харилцаа үүсгэн улмаар өвчтөний сэтгэл санааны байдлыг таньж мэдэн эмчлэхийн зэрэгцээ сэтгэл санааг хуваацалж тайтгаруулах алхам хийж байгаа эсэхийг графикаар үзүүлэхэд мөн л сэтгэл ханамж хангалттай түвшинд бус байлаа. Хэлцэмж: Сувилагчдын ерөнхий харилцаа хандлага, ёс зүй нь судалгаагаар хангалттай бус хэмээн дүгнэдсэн ч улсын эмнэлэгт ажиллаж буй сувилагч нарын ёс зүй, харилцаа хандлагаас хувийн эмнэлэгт ажиллаж буй сувилагч нарын харилцаа хандлага илүү сайн үнэлгээ авсан байгаа нь нэг талаасаа манай улсад үйл ажиллагаагаа явуулж байгаа зарим нэгэн хувийн эмнэлэгүүд үйлчлүүлэгчдээ татах ёс зүй, харилцаа хандлагаар илүү байгаа нь сайшаалтай. Сувилахуйн мэргэжилтнүүдийн үзсэнээр “Сувилагч хүн өдөр тутмын ажилдаа хүнлэг энэрэнгүй, шударга зарчимч, бусдын эрх ашгийг өөрийн эрх ашгаас өндөрт тавьж байгаа нь үйлчлүүлэгчдийн итгэх итгэлийг олж авах чухал” гэсэн үзлийн хэрэгжилт хангалттай түвшинд биш байна. Дүгнэлт: Өнөөгийн сувилагч нарын ёс зүй, харилцаа хандлага шаардлага хангахуйц түвшинд бус байгаа нь улсын эмнэлэг болон хувийн эмнэлэгт ажиллаж буй сувилагч нарын ёс зүй, харилцаа хандлагын зөрүүтэй байдлаас илт харагдаж байна. Орчин үед 31 Сувилахуйн клуб, Эх, хүүхдийн сувилахуйн тэнхим, Сувилахуйн сургууль, АШУҮИС

“ОЮУНЛАГ ЗАЛУУС - 2015” Оюутны эрдэм шинжилгээний хурал эмчилгээ үйлчилгээг сэтгэл зүйтэй нь хамт эмчлэх нь зүй ёсны асуудал гэж үзэж буй боловч сувилагч нь өвчтөнд хийх ёстой эмчилгээ үйлчилгээг л явуулдаг сэтгэл зүй дээр анхаарал тавьж төдийлөн ажилладаггүй зэрэг ёс зүй харилцаа хандлага дутмаг байдлаас манай улсад сувилагч мэргэжилтний үйлчлүүлэгчдэдээ үнэлэгдэх үнэлэмж, байр суурь хангалттай бус байгаа үзүүлэлт болж байна. Ном зүй : 1. Д.Цэрэндагва бусад Сувилахуйн үндэс УБ. 2011он (1) 2. Т.Жамбалдорж, Ц.Энхээ Оюутнууд эрдэм шинжилгээний ажил хийх арга зүйн зөвлөмж УБ.1998 он 3. Доктор, профессор Н.Хажидсүрэн Орхон их сургуулийн 20 жилд зориулсан “Эрдэм шинжилгээний илтгэл” №11, №12, УБ.2011 он 4. Д. Нямсүрэн “Эмнэлгийн мэрэгжилтний ёс зүй, харилцааны соёлын өнөөгийн түвшин” ( Судалгааны өгүүлэл )(4) Abstract: The ethics and relation of nurse Bolorchimeg.B1, Narantuya.D1, Khulan.A1, Odmaa.O1 Dolgorsuren.B2 Nursing school, MNUMS1 Foreign Language Centre, MNUMS2 E- mail: [email protected] Key words: Nurse, ethics, relation, assess, level Introduction: The ethics and relation of nurse come out for providing healthcare to patients. Nurse have to be caring and truthful and to put interests of patient above the own interests. Objectives: to demonstrate the level for ethics and relation of nurse nowadays Methods: to analyze and comparative, to ask questions about ethics and relation of nurse are used for this research Results: The patients and students attitude estimated the ethics and relation of nurse that showed for graphic. The ethics and relation of nurse was estimated faintly by patient and students who practice in the hospital under lead of nurse. The feeling of patient and student was unfair by the research. But state hospital and own hospital was estimated differently because their service and relation were in the distinct level. Patient would like to go at own hospital which is good service and good relation. Discussion: The nurses have to treat patient with positive relation and ethics as well as talk free about suffering or feeling every day. The own hospital performs our events and obligation that come out as their attitude and relation. Conclusion: Nowadays the ethics and relation haven’t been in enough level because state hospital and own hospital’s service different but the most of the nurse isn’t introduce right relation, ethics for patients or other people. Mother time the nurses have to treat patients with their feeling. The nurse left the feeling of their patient only conducts treatment which is weak point. Эмнэлгийн стандарт орны хангалт, хүрэлцээний өнөөгийн байдлыг судлах нь Д.Энхдэлгэр1, Б.Отгонсүрэн2, Я.Энхжаргал3, Д.Баттогтох4 1. сувилагчийн 41-ийн 401, 402 2.СС-АШУҮИС Үндэслэл 32 Сувилахуйн клуб, Эх, хүүхдийн сувилахуйн тэнхим, Сувилахуйн сургууль, АШУҮИС

“ОЮУНЛАГ ЗАЛУУС - 2015” Оюутны эрдэм шинжилгээний хурал Асаргаа, сувилгааны үндсэн зарчмын дагуу эмчлүүлэгчдийг шаардлагатай орчин, хоол, хувцасаар хангаж, өөрийгөө асрах чадварыг дүгнэн шинж тэмдгийн сувилгаа, сэтгэл зүйн дэмжлэг туслалцаа үзүүлэх нөхцлийг бүрдүүлэх нь сувилахуйн тусламжийг чанартай үзүүлэх нэг чухал үндэс болдог. Эмнэлэгт хэвтэн эмчлүүлэгчид эрүүл ахуй, стандартын шаардлагад нийцсэн орчноор хангагдах ёстой. Улаанбаатар хотын зарим эмнэлгүүдийн Стандартчиллын үндэсний зөвлөлийн 2013 оны 12 дугаар сарын 19-ний өдрийн 63 дугаар тогтоолоор баталсан “Нэгдсэн эмнэлгийн бүтэц, үйл ажиллагаа MNS 5095:2013” стандартын дагуу эмчлүүлэгчийн 1 оронд ноогдох талбайн хэмжээ, (Халдвартын ба сүрьеэгийн насанд хүрэгчийн тасаг7,5м2, Хүүхдийн тасаг 6,5 м2, Эрчимт эмчилгээний (заалны зохион байгуулалттай 13м2, Бусад тасгийн 7 м2) эмнэлгийн стандарт орны шаардлагыг тодорхойлсон боловч эмнэлгүүдийн үйл ажиллагааны хэт ачаалал, өрөөнүүдийн байршил, төсөв санхүүгийн хүрэлцээгүйгээс шалтгаалан хэрэгжүүлэх боломж хязгаарлагдмал байгаа бөгөөд энэ талаар судалгаа, нотолгоонд суурилсан асуудлыг оновчтой дэвшүүлэн гаргаж чадаагүй байна. Иймд Нийслэлийн зарим төрийн өмчийн эмнэлгүүдийн стандарт орны хангалт, хүрэлцээний өнөөгийн түвшинг судлахад бидний судалгааны ажил чиглэгдсэн юм. Судалгааны зорилго Эмнэлгийн стандарт орны хангалт, хүрэлцээний өнөөгийн байдлыг судлахад оршино. Судалгааны зорилт 1. Хэвтүүлэн эмчлэх тасаг дахь эмнэлгийн стандарт орны хүрэлцээ, хангалт, нэг үйлчлүүлэгчдэд ноогдож буй талбайн өнөөгийн байдлыг судлах; 2. Сувилахуйн тусламж үйлчилгээг үзүүлэхэд үйлчлүүлэгчийн орны байршил хэрхэн нөлөөлж буйг үнэлэх; 3. Үйлчлүүлэгчийн орыг эрүүл ахуйн шаардлагын дагуу арчилж, цэвэрлэж буй байдлыг тодорхойлох. Судалгааны арга зүй Судалгаа нь загварын хувьд нэг агшингийн судалгаа юм. Судалгаанд ЭХЭМҮТ-ийн ЭХ барих эмэгтэйчүүдийн эмнэлэг, Хүүхдийн эмнэлгийн Бөөр судлалын тасаг, ГССҮТ- ийн Тархи нуруу нугасны тасаг, БХХСАХНЭ- ийн Дотрын I тасагт, ЧДЭМН- Мэдрэл судлалын тасаг, БЗД-ийн Нэгдсэн эмнэлгийн хүүхдийн тасгийн үйлчлүүлэгчийн орны хангалтыг санамсаргүй түүвэрлэлтийн аргаар сонгон авсан. Асуумжын аргаар тасаг тус бүрээс 3 буюу нийт 18 сувилагчаас судалгаа авч, үр дүнг SPSS16 программыг ашиглан тооцсон болно. Асуулгын аргаар судалгаанд оролцсон сувилагчдаас эмнэлгийн стандарт орны хэрэгцээ, сувилахуйн тусламж үйлчилгээ үзүүлэхэд нөлөөлдөг эсэх, орны талаар эмчлүүүлэгчээс гомдол санал гарсан эсэх, орны цэвэрлэгээ, үйлчилгээг хэн хийдэг, цэвэрлэгээг ариутгалын уусмалаар болон өдөр бүр хийдэг зэрэг 13 асуултанд тийм, үгүй гэсэн хариулт авсан. Үгүй гэж хариулвал 1 оноо, тийм гэж хариулбал 0 оноо өгнө. Үнэлгээ нь 0-5 онооны хороонд хэлбэлзэх бөгөөд 4 оноо хүртэл байвал хангалттай, 3 онооноос бага бол хангалтгүй гэж тооцсон болно. Үр дүн Судалгаанд ЭМЯ-ны харъяа 2, Нийслэлийн ЭМГ-ын харьяа 3, БХЯ-ны харьяа 1 байгууллагын нийт 6 тасгийн тус бүр 40 орны хангалтыг нэг агшингийн түүврийн аргаар үнэлэн, тасаг бүрээс 3, нийт 18 сувилагчаас асуумжийн аргаар судалгаа тус тус авлаа. 33 Сувилахуйн клуб, Эх, хүүхдийн сувилахуйн тэнхим, Сувилахуйн сургууль, АШУҮИС

“ОЮУНЛАГ ЗАЛУУС - 2015” Оюутны эрдэм шинжилгээний хурал Нэг. Хэвтэн эмчлүүлж буй тасаг дахь эмнэлгийн стандарт орны хүрэлцээ, хангалт, нэг үйлчлүүлэгчдэд ноогдох талбайн өнөөгийн байдлыг судлах 1.1 Судалгаанд хамрагдсан сувилагчдын мэргэжил, боловсролын байдал Зөвшөөрлийн хуудастай танилцсан байдал: Сувилагч 18/ 100% Хүйс: Эрэгтэй сувилагч 3/16.7% Эмэгтэй сувилагч 15 /83.3% 8/44.4% Диплом 10/55.6% Боловсрол: Бакалавр 16/88.9% Бага эмч 2/11.1% Мэргэжил: Сувилагч Дүрслэл 1. Series1 Series2 100 80 60 40 20 0 1.2 Хэвтэн эмчлүүлэх тасгийн орны хангалт Хүснэгт 1. Д/д Асуулт ЭХЭМҮТ-ЭБЭЭ ГССҮТ БХХСАХНЭ ЧДЭМН БЗДЭМН ЭХЭМҮТ-ХЭ Нийт үзүүлэлт 1 Эмнэлгийн хагас зориулалтын ор 30 24 0 21 11 40 Тоо Хувь 2 Төмөр пүрштэй ор 3 Мебель загварын ор 0 12 31 13 24 0 126 53% 4 Эмнэлгийн бүрэн зориулалтын ор 5 Орны хангалт 4 09 65 0 80 33% 6 40 00 0 24 10% 10 4% 40 40 40 40 40 40 240 100% 1.2. Үйлчлүүлэгчийн хэвтэн эмчлүүлж буй тасаг дахь орны хангалтыг өнөөгийн байдал Хүснэгт 2. Д/д Асуулт ЭХЭМҮТ-ЭБЭЭ ЧДЭМН ГССҮТ ЭХЭМҮТ-ХЭ БЗДЭМН БХХСАХНЭ Тоо Хувь Тоо Хувь Тоо Хувь Хана дагуулж байрлуулснаас Тоо Хувь Тоо Хувь Тоо Хувь 1 эмчлүүлэгчид нэг талаас тусламж 37 92.50% 38 95% 34 85% 37 92.50% 36 90% 38 95% үзүүлэх боломжтой ор Хананаас зайтай тус, тусд нь 3 8% 2 5% 6 15% 3 7.50% 4 10% 2 5.00% 2 байрлуулснаар эмчлүүлэгчид дөрвөн 40 100.00% 40 100% 40 100% 40 100% 40 100.00% 40 100% талаас тусламж үзүүлэх боломжтой ор 3 Нийт үзүүлэлт 34 Сувилахуйн клуб, Эх, хүүхдийн сувилахуйн тэнхим, Сувилахуйн сургууль, АШУҮИС

“ОЮУНЛАГ ЗАЛУУС - 2015” Оюутны эрдэм шинжилгээний хурал Д/д Асуулт ЭХЭМҮТ-ЭБЭЭ ЧДЭМН ГССҮТ ЭХЭМҮТ-ХЭ БЗДЭМН БХХСАХНЭ Тоо Хувь 1 Стандартын горим хангасан зайд Тоо Хувь Тоо Хувь Тоо Хувь Тоо Хувь Тоо Хувь 00 байрлуулсан ор 2 5.00% 0 0% 0 0 3 7.50% 2 5% 2 Сандартын горим хангаагүй зайд 38 95.00% 40 100% 40 100% 37 93% 38 95% 40 100% байрлуулсан ор 40 100% 40 100% 40 100% 40 100% 40 100% 40 100% 3 Нийт үзүүлэлт Д/д Асуулт ЭХЭМҮТ-ЭБЭЭ ЧДЭМН ГССҮТ ЭХЭМҮТ-ХЭ БХХСАХНЭ БЗДЭМН Эмчлүүлэгчийн 1 оронд ноогдох талбайн Тоо Хувь Тоо Хувь Тоо Хувь Тоо Хувь Тоо Хувь Тоо Хувь 1 хэмжээ 5.8м2 82.80% 4.6м2 66% 4.2м2 60% 4.2м2 60% 3.9м2 55.70% 3.6м2 51% 2 Нийт үзүүлэлт 7м2 100% 7м2 100% 7м2 100% 7м2 100% 7м2 100% 7м2 100% Хоёр. Сувилахуйн тусламж үйлчилгээг үзүүлэхэд үйлчлүүлэгчийн орны байршил хэрхэн нөлөөлж буйг үнэлэх 2.1. Үйлчлүүлэгчийн орны байрлал сувилахуйн тусламж үйлчилгээнд нөлөөлдөг эсэх Их нөлөөлдөг 6/33.3% Дунд зэрэг нөлөөлдөг 6/33.3% Бага нөлөөлнө 4/22.2% Нөлөөлдөггүй 2/11.2% Дүрслэл 2. 35 30 25 20 15 10 Series1 5 0 Series2 2.2. Орны хэрэгцээ, чанар Зориулалтын ор нэмэлтээр ирдэг эсэх Тийм 10/55.6% Үгүй 8/44.4% Стандарт орны хэрэгцээ Тийм 13/72.8% Үгүй 5/27.2% Эмчлүүлэгчийн орны чанартай холбоотой санал гомдол ирсэн эсэх Тийм 11/61.1% Үгүй 7/38.9% Зориулалтын ор сувилахуйн тусламж үйлчилгээний чанарт нөлөөлдөг эсэх Тийм 16/88.9% Үгүй 2/11.1% Дүрслэл 3. 35 Сувилахуйн клуб, Эх, хүүхдийн сувилахуйн тэнхим, Сувилахуйн сургууль, АШУҮИС

“ОЮУНЛАГ ЗАЛУУС - 2015” Оюутны эрдэм шинжилгээний хурал 100 Зориулалтын ор 80 нэмэлтээр ирдэг үү? 60 40 Стандартын орны 20 хэрэгцээ 0 Тийм Ортой холбоотой гомдол санал байна уу? Та зориулалтын ор СТҮ- ний чанарт нөлөөлөх үү? Үгүй Гурав. Үйлчлүүлэгчийн орыг эрүүл ахуйн шаардлагын дагуу цэвэрлэгээ үйлчилгээ үзүүлж буй өнөөгийн байдлыг тодорхойлох 3.1. Орыг хэн цэвэрлэдэг вэ? Сувилагч 13/72.2%; Асрагч 3/16.7%; Үйлчлүүлэгч өөрөө 2/11.1%; Дүрслэл 4. Сувилагч 3.2. Эрүүл ахуйн шаардлагын Туслах сувилагч дагуу үзүүлж буй цэвэрлгээ Асрагч Орыг ариутгалын уусмалаар цэвэрлэдэгх Тийм 15/83.3%; Үйлчлүүлэгч өөрөө Үгүй3/16.7% Орыг өдөр болгон цэвэрлэдэг эсэх Тийм 15/83.3%; Үгүй 3/16.7% Үйлчлүүлэгчийг эмнэлгээс гармагц орыг цэвэрлэгдэг үү? Тийм 18/100% Дүрслэл 5. 100 50 Орыг ариутгалын 0 уусмалаар тийм цэвэрлэдэг үү? Үгүй Хэлцэмж Судалгааны дүнгээс харахад тусламж үйлчилгээний чанар, аюулгүй байдлыг хангахад үйлчлүүлэгчийн зориулалтын ороор хангах талаар санаачилга дутмаг байна. Сувилагчийн өдөр дутмын ажлын гүйцэтгэлийг сайжруулах, тусламж үйлчилгээний чанарыг дээшлүүлэхэд үйлчлүүлэгчийн орны байршил нь тодорхой нөлөөлөх хүчин зүйлүүдийн нэг 36 Сувилахуйн клуб, Эх, хүүхдийн сувилахуйн тэнхим, Сувилахуйн сургууль, АШУҮИС

“ОЮУНЛАГ ЗАЛУУС - 2015” Оюутны эрдэм шинжилгээний хурал болох талаар нотолгоонд суурилсан асуудлыг байгууллагын удирдлагад уламжилж, асуудлыг шийдвэрүүлэх шаардлагатай байна. Эмнэлгийн орны чанар, цэвэрлэгээний талаар үйлчлүүлэгч нар өөр хоорондоо ярилцдаг боловч албан ёсоор санал, гомдолоо илэрхийлэх нь харьцангүй бага байна. Цаашид олон улсын сувилахуйн судлаачдын болон сувилахуйн философийн суурь онолын талаарх сувилагчдын мэдлэгийг дээшлүүлэх шаардлагатай байна. Дүгнэлт 1. Судалгаанд хамрагдсан 6 эмнэлгийн 240 орны хангалт, чанар, хэрэгцээнд үнэлгээ өгөхөд мебель загварын ор 10.0%, төмөр пүрштэй ор 33.0%, эмнэлгийн хагас зориулалтын ор 53%, эмнэлгийн бүрэн зориулатын ор 4% ийг тус тус эзэлж байгаа бөгөөд төмөр пүрштэй ор стандартын шаардлагыг бүрэн хангаж чадахгүй байна. Үйлчлүүлэгчийн нэг оронд ноогдох талбайн хэмжээ дунджаар 4.4 м2 байгаа нь стандартын хэмжээнд хүрэхгүй байна. 2. Судалгаанд хамрагдсан нийт сувилагчдын: - 66.6% нь үйлчлүүлэгчийн орны байрлал сувилахуйн тусламж үйлчилгээнд дунд зэрэг юмуу ихээр нөлөөлдөг; - 88.9% нь тусламж үйлчилгээний чанарт нөлөөлдөг; - 72.8% нь стандарт орны тоог нэмэгдүүлэх шаардлагатай; - 61.1% нь үйлчлүүлэгчдээс орны чанар, хүртээмжийн талаар гомдол санал ирсэн хэмээн тус тус хариулсан нь үйлчлүүлэгчийн орны байршил, хангалт нь Сувилахуйн тусламж үйлчилгээг үзүүлэхэд нөлөөлж буйг харуулж байна. 3. Судалгаанд хамрагдагсдын 61.1% нь үйлчлүүлэгчийн орны цэвэрлэгээ үйлчилгээг сувилагч нар хийдэг, 72.2% нь орыг ариутгалын уусмалаар өдөр бүр цэвэрлэгдэг, 83.3 % нь үйлчлүүлэгчийг гармагц орыг 100% цэвэрлэдэг хэмээн хариулсан нь орны ариутгал, цэвэрлэгээ эрүүл ахуйн шаардлагыг хангаж байгааг харуулж байна. Долоо. Ном зүй 1. Эрүүл мэндийн сайдын 2012 оны 272 дугаар тушаалаар батлагдсан “Сувилахуйн тусламж, үйлчилгээг хөгжүүлэх стратеги” 2. С.Наранчимэг “Сувилгааны үйл ажиллагаа” 2010 он УБ 3. Зонхилон тохиодох өвчний оношлогоо эмчилгээний стандарт 2011 он УБ 4. В.Даваахүү,О.Сарантуяа “Сувилахуйд суралцагсдад” 2014 он УБ 5. С.Оюунцэцэг, О.Сарантуяа “Төрөлжсөн сувилахуй” 2014 он УБ 6. Д.Дашдаваа “Сувилахуйн онолын үндэс” 2014 он УБ 7. В.Даваахүү,Т.Сүрэнхай “Сувилахуйн судлаачдын онол” 2014 он УБ 8. Nightingale, F. (1860/1957/1969). Notes on nursing: What it is and what it is not. In McEwen, M. and Wills, E. (Ed.). Theoretical basis for nursing. USA: Lippincott Williams & Wilkins. Hamstring булчингийн чангарал нурууны өвдөлтөнд нөлөөлөх нь Effect of hamstring tightness low back pain М.Дэлгэрмаа1Ц.Мядагмаа1 Г.Намжилмаа1 Б.Соёлмаа1 Д. Батлхам2 1,2Сувилхуйн сургууль, АШУҮИС И-мэйл: [email protected] M. Delgermaa1, TS. Mydagmaa1. G. Namjilmaa1, B. Soylmaa1. D. Batlkham2 Үндэслэл: 37 Сувилахуйн клуб, Эх, хүүхдийн сувилахуйн тэнхим, Сувилахуйн сургууль, АШУҮИС

“ОЮУНЛАГ ЗАЛУУС - 2015” Оюутны эрдэм шинжилгээний хурал Дэлхий дахинд нурууны өвдөлт нь хүн амын дунд ихээр тархаж байна. Дэлхийн нийт нурууны өвдөлттэй хүмүүсийн хэмжээ нийт хүн амын 1,0%-58,1% дундаж тоо 18,1% дундаж утга нь 15,0% ба жилд тархалт нь 0,8%-82,5% байдаг.(1) Манай оронд хийсэн судалгаанаас харахад нурууны өвдөлт нь хүн амын дунд өргөн тархсан бөгөөд 10 хүний 9 нь амьдарлынхаа туршид их болон бага хэмжээгээр нурууны өвдөлтөнд өртдөг байна. Нийт нурууны өвдөлтийн 85 орчим хувийг булчингийн чангарал хатуурал хэт ачааллын улмаас үүссэн өвдөлт эзэлдэг. Үлдсэн 15%-г дискийн эмгэг нугасны хөндийн нарийсал хугарал болон хавдар зэрэг эзэлдэг. Булчингийн чангарлын улмаас болж нурууны өвдөлт үүсдэг.(2) Үүнээс үндэслэн гуяны арын булчингийн (hamstring ) чангарал нь нурууны өвдөлтөнд нөлөөлж байгааг судлах. Зорилго Гуяны арын булчингийн (hamstring) чангарал нь нурууны өвдөлтөнд нөлөөлж байгааг судлах. Зорилт: 1.Нурууны өвдөлттэй хүмүүсийн гуяны арын булчингийн (hamstring) чангарлыг тодорхойлох 2.Гуяны арын булчингийн (Hamstring) чангарал нурууны өвдөлтөнд хэрхэн нөлөөлж байгааг олж илрүүлэх. Судалгааны арга аргачлал: Бид судалгаандаа нурууны өвдөлттэй эмэгтэй -20 дундаж насны тоо 18-25 насны хүмүүсийг хамруулна. Нурууны өвдөлт нь 3сараас дээш хугацаагаар өвдсөн, булчингийн чангаралаас үүдэлтэй өвдөлтийн шинж тэмдэг нь хэсэг газарт (бүсэлхий ) чилж өвддөг, хүмүүсийг судалгаандаа хамруулна. Судалгаанд оролцогчдыг SLR test-ээр гуяны арын булчингийн (hamstring) чангарлыг хэмжсэн. Хэмжилтийг хийхдээ энгийн гонометр ашиглан үйлчлүүлэгчийг дээш харуулан хэвтүүлж түнх 90º өвдөг 90º нугалж өвдөгний үеэр тэнийлгэн гуяны арын булчингийн (hamstring) чангарлыг хэмжинэ. Мөн оролцогчдыг VAS-аар үнэлсэн. Хэрэглэх зүйлс: . Үр дүн 1. Нурууны өвдөлтөнд гуяны арын (Hamstring)булчингийн чангарал болон өвдөлтийн дундаж үр дүн . Хүснэгт 1. Өвдөлт 5,2±1,5 P<0,002 38 Сувилахуйн клуб, Эх, хүүхдийн сувилахуйн тэнхим, Сувилахуйн сургууль, АШУҮИС

“ОЮУНЛАГ ЗАЛУУС - 2015” Оюутны эрдэм шинжилгээний хурал Гуяны арын(Hamstring) бучингийн 32,7±9,1 чангарал 2. Гуяны булчингийн чангарал болон өвдөлтийн хамаарлын үр дүн 70 60 50 40 30 20 10 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Өвдөлт чангаргал Хэлцэмж: Гуяны арын бучингийн (Hamstring) чангарал нурууны өвдөлтөнд нөлөөлж байгааг баталсан олон судалгааны ажилууд байдаг. Судлаач Radwan A, et all нарын нурууны өвөрмөц бус өвдөлттэй өвчтөнд хийсэн судалгаанд Гуяны арын булчингийн (hamstring) чангарал нөлөөлж байгааг харуулсан. Асуумжийн аргаар 3сараар дээш өвдөлтэй бүсэлхий хэсгээр хөшиж өвдөг 70 хүний гуяны арын булчингийн (hamstring) чангарлыг электрогониометр, энгийн гониометр ашиглан хэмжижгуяны арын булчингийн (hamstring) чангарал, нурууны өвдөлт 2 нь хоорондоо хамааралтай гэдгийг судалсан байна.(3) Дээрх судалгаатай бидний хийсэн судалгааны үр дүн ижил гарч байгаа нь гуяны арын булчингийн (hamstring) чангарал нурууны өвдөлтөнд нөлөөлж байгааг харуулж байна. Дээрх судалгаа нь бидний судалгааг бодвол 70 хүнийг хамруулж электрогониометр ашигласан нь давуу талтай байна. Бидний судалгааны дутагдалтай тал нь хамруулсан хүний тоо цөөхөн энгийн гониометр ашигласан. Гэвч судалгааны ажлын үр дүн нь ижил гарч байна. Ийм учраас бид цаашид гуяны арын бучингийн (hamstring) чангаралд сунгалтын дасгал хийж нурууны өвдөлт буурч байгааг эсхийг судлахыг зорьж байна. Дүгнэлт 1. Нурууны өвдөлттэй хүний Гуяны арын булчингийн (hamstring) чангарал нь дундаж нь 32,7±9,10байна. 2.Гуяны арын булчингийн (hamstring) чангарал ихсэх тусам өвдөлтийн зэрэг өндөр гарч байна. Ном зүй: 1. Б.Мөнх-эрдэнэ, Д. Батлхам нурууны дискийн цүлхийлтийн үед McKENZIE дасгалын үр нөлөө. 2. Radwan A, et all нарын 2014.06 нурууны өвөрмөц бус өвдөлттэй өвчтөнд хийсэн судалгаа . 39 Сувилахуйн клуб, Эх, хүүхдийн сувилахуйн тэнхим, Сувилахуйн сургууль, АШУҮИС

“ОЮУНЛАГ ЗАЛУУС - 2015” Оюутны эрдэм шинжилгээний хурал 3. Background Paper 6.24 Low back pain Эмчлүүлэгчийн амин үзүүлэлтийг хянах хуудсыг хөтлөж буй байдлыг үнэлэх нь Д.Энхдэлгэр1, Б.Отгонсүрэн2 ,Л.Одгэрэл3 1. Сувилагчийн 41-ийн 401 , 402 2.-3СС-АШУҮИС Үндэслэл Сувилагч мэргэжлийн мөн чанарын энгийн илэрхийлэл бол амин үзүүлэлтийг сувилагч бүр үзэж, тэмдэглэж чаддагт оршино. Амьд буйн баталгааг хангаж байдаг гол хэдэн шинж тэмдгүүдийг амин үзүүлэлт гэнэ Эмнэлэгт хэвтэн эмчлүүлж буй эмчлүүлэгчийн амин үзүүлэлтийг тогтмол өглөө, оройд үзэх зүй ёсны шаардлага байдаг. ЭМС-ын 2013 оны 11-р сарын 450 тоот тушаалын дагуу Эрүүл мэндийн баталгаат бүртгэлийн маягт СТ-1А/Б дагуу эмчлүүлэгчийн амин үзүүлэлтийг хянах хуудас шинээр батлагдан гарсан билээ. “Эмчлүүлэгчийн амин үзүүлэлтийг хянах хуудсыг хөтлөж буй байдал, aмин үзүүлэлтийн тэмдэглэлийг эмнэлэг бүр харилцан адилгүй тэмдэглэж байгааг үндэслэн “Амин үзүүлэлтийн тэмдэглэлийн харьцуулан судласан нь” судалгааг хийхэд чиглэгдсэн болно. Судалгааны зорилго Эмчлүүлэгчийн амин үзүүлэлтийг тэмдэглэлийг харьцуулан судлахад оршино. Судалгааны зорилт 4. Эмчлүүлэгчийн амин үзүүлэлтийг тогтмол үзэж байгаа өнөөгийн байдлыг үнэлэх 5. Амин үзүүлэлтийн тэмдэглэлийн хэрхэн тэмдэглэж буйг харьцуулан судлах 6. Амин үзүүлэлтийг зөрүүтэй тэмдэглэлтэнд нөлөөлж буй хүчин зүйлийг тодорхойлох Судалгааны арга зүй Судалгаа нь загварын хувьд нэг агшингийн судалгаа юм. Судалгаанд УХТЭ, ЭХЭМҮТ, БХХСАХНЭ-ийн зургаан тасагт хэвтэн эмчлүүлж буй эмчлүүлэгчдийн өвчний түүхээс санамсаргүй түүвэрлэлтийн аргаар сонгон авсан. Үр дүн Судалгаанд ЭМЯ-ны харъяа 2, ЭМЯ-ны харъяа бус байгууллагын 1 байгууллагын 6 тасгийн тус бүр 30 эмчлүүлэгчийн түүхэнд нэг агшингийн түүврийн аргаар, УХТЭ-ийн Дотор, Мэдрэлийн тасаг, ЭХЭМҮТ-ийн Эх барих эмэгтэйчүүдйин эмнэлгийн Эрчимт эмчилгээний тасаг, Жирэмсэн эмэгтэйчүүдийн тасаг, БХХСАХНЭ- ийн Дотрын 1,2 тасгийн 12 сувилагчаас хяналтын асуумж судалгааг тус тус авч гүйцэтгэлээ. 40 Сувилахуйн клуб, Эх, хүүхдийн сувилахуйн тэнхим, Сувилахуйн сургууль, АШУҮИС

“ОЮУНЛАГ ЗАЛУУС - 2015” Оюутны эрдэм шинжилгээний хурал 1.Эмчлүүлэгчийн амин үзүүлэлтийг тогтмол үзэж байгаа өнөөгийн байдлыг үнэлэх Д/д Амин УНТЭ ЭХЭМҮТ БХХСАХНЭ үзүүлэлт 1 Өглөө t0С 30 100 30 100 30 100 2 Орой t0С 30 100 25 100 25 100 3 Амьсгал R 0 0 0 4 Судасны 5 20 8 32 4 16 цохилт P ССD 7 Үнэлгээ 1. Амин үзүүлэлтийн тэмдэглэл хийсэн байдлыг харьцуулан судласан нь Асуулт УХТЭ ЭХЭМҮТ БХХСАХНЭ Нийт эмчлүүлэгчийн өвчний түүх 30 30 30 Гурван өнгийн балаар тэмдэглэл хийдэг эсэх 30 100% 30 100% 30 100% Анхны тэмдэглэлийг хамгийн доод 30 100% үзүүлэлтийн тооноос шугам татаж, баганы дунд тэмдэглэсэн Анхны тэмдэглэлийг хамгийн доод 30 100% үзүүлэлтийн тооноос шугам татаж, босоо багана дээр тэмдэглэсэн 41 Сувилахуйн клуб, Эх, хүүхдийн сувилахуйн тэнхим, Сувилахуйн сургууль, АШУҮИС

“ОЮУНЛАГ ЗАЛУУС - 2015” Оюутны эрдэм шинжилгээний хурал Анхны тэмдэглэлийг үзсэн үзүүлэлтийн тооноос татаж босоо багана дээр 30 100.0% тэмдэглэсэн Анхны тэмдэглэлийг үзсэн үзүүлэлтийн тооноос шугам татаж баганы дунд тэмдэглэсэн (Олон улсын түвшинд) Судалгаанд хамрагдсан 3 эмнэлгийн 90 өвчний түүхийн “Амин үзүүлэлийн тэмдэглэл”-ийн хуудсанд гурван өнгөөр 100% тэмдэглэл хийсэн байна. Тэмдэглэл хийсэн байдал нь гурван эмнэлэгт өөр өөр байна. Үүнд: ЭХЭМҮТ-ийн Эх барих эмэгтэйчүүдийн эмнэлгийн хоёр тасагт анхны тэмдэглэлийг хамгийн доод үзүүлэлтийн тооноос шугам татаж, босоо баганы дунд тэмдэглэсэн байна. УХТЭ –ийн дотор, мэдрэлийн тасагт анхны тэмдэглэлийг үзсэн үзүүлэлтийн тооноос татаж босоо багана дээр, БХХСАХНЭ-ийн Дотрын 1.2 тасгуудад анхны тэмдэглэлийг хамгийн доод үзүүлэлтийн тооноос шугам татаж, босоо багана дээр тэмдэглэсэн байна. Олон улсын түвшинд амин үзүүлэлтийн тэмдэглэлийг анхны үзсэн үзүүлэлтийн тооноос шугам татаж баганы дунд тэмдэглэдэгийг манайд хэвшээгүй байна. 2. Сувилагч болон оюутан нараас амин үзүүлэлтийг тэмдэглэл зөрүүтэй байгаад нөлөөх зүйлийг үнэлэх нь Асуумж УХТЭ Нийт дүн ЭХЭМҮТ БХХСАХНЭ Оюутан тоо % Сувилагчийн тоо 4 1 8 12 6 30 Сургагч багшийн мэдлэг чадвар 3 44 9 30.0 Төгсөлтийн дараах сургалтаар 28 13 43.4 харилцан адилгүй мэдлэг өгөх Мэргэжил олгох сургуулийн 2 2 6.6 сургалтын чанар Бие даан эмнэлгийн 02 4 6 20.0 сувилагчдын тэмдэглэлээс сурах 42 Сувилахуйн клуб, Эх, хүүхдийн сувилахуйн тэнхим, Сувилахуйн сургууль, АШУҮИС

“ОЮУНЛАГ ЗАЛУУС - 2015” Оюутны эрдэм шинжилгээний хурал 30 Сургагч Төгсөлтийн Мэргэжил Бие даан УХТЭ 25 багшийн дараах ЭХЭМҮТ 20 мэдлэг олгох эмнэлгийн БХХСАХНЭ 15 чадвар сургалтаар Оюутан 10 харилцан Нийт дүн адилгүй 5 мэдлэг өгөх 0 Сувилагчийн тоо сургуулийн сувилагчдын сургалтын тэмдэглэлээс чанар сурах Хэлцэмж Сувилагчийн өдөр дутмын ажлын гүйцэтгэлийн салшгүй хэсэг болох амин үзүүлэлтийн тэмдэглэлт хангалтгүй байгаа нь эмчлүүлэгч бүрт сувилахуйн тусламж үйлчилгээний хүртээмж дутмаг байх магадлалтай. Одоогоор амин үзүүлэлтийг үзэж тэмдэглэсэн байдлаар судлагдсан судалгаа хангалтгүй байгаа нь цаашид үргэлжүүлэн гүнзгийрүүлж судлах зүй ёсны шаардлага байна. Дүгнэлт 1. Судалгаанаас үзэхэд амин үзүүлэлтийн үзэж тэмдэглэл хийх нь 2 эмнэлгийн тасагт С үнэлгээ, 2 эмнэлгийн тасагт D үнэлгээ гарсан нь практикт сувилагчдын амин үзүүлэлтийг эмчлүүлэгч бүр дээр тогтмол үзэх явдал төдийлэн хангалттай бус байгааг илэрхийлж байна. Ялангуяа амьсгал, судасны цохилт, цусны даралтыг маягт дээр тэмдэглэх явдал аль ч эмнэлэгт дээр учир дутагдалтай байна. 2. Амин үзүүлэлтийн тэмдэглэл харилцан адилгүй зөрүүтэй байна. ЭХЭМҮТ-ийн Эх барих эмэгтэйчүүдийн эмнэлгийн хоёр тасагт анхны тэмдэглэлийг хамгийн доод үзүүлэлтийн тооноос шугам татаж, босоо баганы дунд тэмдэглэсэн байхад УХТЭ –ийн дотор, мэдрэлийн тасагт анхны тэмдэглэлийг үзсэн үзүүлэлтийн тооноос татаж босоо багана дээр, БХХСАХНЭ-ийн Дотрын 1.2 тасгуудад анхны тэмдэглэлийг хамгийн доод үзүүлэлтийн тооноос шугам татаж, босоо багана дээр тэмдэглэсэн байна. Олон улсын түвшинд амин үзүүлэлтийн тэмдэглэлийг анхны үзсэн үзүүлэлтийн тооноос шугам татаж баганы дунд тэмдэглэдэгийг манайд хэвшээгүй байна. 3. Асуумж судалгаанд хамрагдсан сувилагч оюутан нарын хариулсан байдлаас харахад сургагч багшийн мэдлэг хангалтгүй 30.0%, Төгсөлтийн дараах сургалтаар харилцан адилгүй мэдлэг өгдөг 43.4%, Мэргэжил олгох сургуулийн сургалтын чанар нөлөөлдөг 6.6%, Бие даан эмнэлгийн сувилагчдын тэмдэглэлээс сурсан гэж 20.0% хариулжээ Ном зүй 43 Сувилахуйн клуб, Эх, хүүхдийн сувилахуйн тэнхим, Сувилахуйн сургууль, АШУҮИС

“ОЮУНЛАГ ЗАЛУУС - 2015” Оюутны эрдэм шинжилгээний хурал 1. С.Наранчимэг “Сувилгааны үйл ажиллагаа” 2010 он УБ 2. ЭМС-ын 34 тоот тушаал 2010 он УБ 3. Зонхилон тохиодох өвчний оношлогоо эмчилгээний стандарт 2011 он УБ 4. В.Даваахүү,О.Сарантуяа ““Сувилахуйд суралцагсдад” 2012 он УБ 5. ЭМС-ын 450 тоот тушаал 2013 он УБ 6. Д.Дашдаваа “Сувилахуйн онолын үндэс” 2014 он УБ Ургийн гажгийг эрт илрүүлэх ба урьдчилан сэргийлэх, хүмүүст танин мэдүүлэх Г. Алтанзул1 , Б. Оюун-эрдэнэ 2 E-mail хаяг: [email protected] Удиртгал Сүүлийн жилүүдэд төрөлт нэмэгдэж байгаатай холбогдон ургийн гаж хөгжил эрс нэмэгдэж байна. 1988 онд Монгол Улс хоёр сая дахь иргэнээ бүртгэж, тэр жил 75832 хүүхэд төрсөн байдаг. Түүнээс хойш зах зээлийн жилүүдэд төрөлтийн тоо эрс багасч, 1990-ээд оны эхний жилүүдэд 40 мянга хүртлээ буурсан. Харин алтан гахай жилээс хойш төрөлт жил ирэх тусам нэмэгдсээр 2012 онд 74.7 мянган шинэ иргэн мэндэлж, 1980-аад оны түвшинд дөхөж байсан бол 2014 онд 80 мянга хүртлээ өсчээ. Дэлхийн эрүүл мэндийн байгууллагын тогтоосноор шинээр төрж буй нярайн 5%-н ургийн гаж хөгжилтэй төрдөг нь тогтоогдсон байна. Жилд дунджаар 130 сая нярай төрдгөөс 7,6 сая нь төрөлхийн гаж хөгжилтэй төрж байна, үүнээс 3,2-н нас барж 3,6- н хөгжлийн бэрхшээлтэй болж үлддэг. Манай улсад өнөөдрийн байдлаар 1000 гаруй ургийн гажигтай хүүхэд аж төрж, жилд дунджаар 2880-н ургийн гажигтай хүүхэд төрж байна. 3-н жилийн дотор монгол улсын хэмжээнд 407 ургийн гажигтай хүүхэд мэндэлж байсан бол 2013 онд ургийн гаж төрөлт 480 тохиолдол бүртгэгдсэн байна. Хамгийн аюултай нь жил ирэх тусам энэ аюул өссөөр байна. Ургийн гажиг нь агаар, хөрсний бохирдол, зүй бус хооллолт, гэр бүлийн буруу төлөвлөлт, архи, тамхи, стресс, хүрээлэн буй орчин, ген, эмийн нөлөө болон ихэнхи тохиолдол нь тодорхой бус шалтгаанаар үүсдэг байна. Жирэмсэн болсноо мэдээгүйгээс болоод архи ,тамхи, эм тариа хэрэглэж стрессдэх нь урагт гажиг үүсэх бас нэгэн шалтгаан болдог байна мөн ямар нэг өвчнийг намдаах зорилгоор хэрэглэсэн эм урагт сөргөөр нөлөөлж бүр биеэ даасан синдром үүсгэдэг. Ургийн гажиг үүсгэдэг эмийн жагсаалт байдаг бөгөөд үүний нэг жишээ бөөлжилтийн эсрэг унтуулах үйлчилгээтэй Талидомид гэдэг эм юм. Жирэмсэн үед уг эмийг ууснаар хүүхдийн үе мөч богино дутуу хөгжиж, улаан хоолой, арван хоёр нугалаа гэдэсний битүүрэл, чих, бөөр, зүрхний гажиг гэх зэрэг өөрчлөлттэй төрдөг. Үүнийг Талидомидын синдром гэж нэрлэдэг. Мөн даралт бууруулах зорилгоор хэрэглэдэг каптоприл, эналоприл, таталтын эсрэг эи-валпроат, карбомазелин, дилантин ба тетрациклин, стрептомицин гэх мэт антибиотикууд хөгжлийн төрөлхийн гажиг үүсгэдэг. Мөн ургийн архины хам шинж гэдэг биеэ даасан хам шинж байлаг ба энэ үед нүүрний өвөрмөц гаж хөгжил, төрөхийн өмнөх ба дараах өсөлт, зүрх тархи, бөөр ясны тогтолцооны гажиг өөрчлөлтүүд илэрдэг байна. Манай оронд ихэвчлэн уруул нь сэтэрхий, зүрхний гажигтай, илүү хуруутай, тархигүй, хоол боловсруулах эрхтэний гаж хөгжил (улаан хоолой төрөлхийн битүү, дээд гэдэс, бүдүүн нарийн гэдэс, хошногоны битүүрэл, хэвлийн өмнөт ханын цоорол, өрцний ивэрхий)-тэй хүүхдүүд ихээр төрж байна. Гэвч тэднийг асарч, нийгэмшүүлэх, эмчлэх байгууллага тун цөөн билээ. Иймээс гэр бүл төлөвлөлт, жирэмсний өмнөх бэлтгэл ургийн гажгийг жирэмсний эрт үед заавал оншилж илрүүлэх, илэрсэн тохиолдолд эцэг эх уг гажигийн мөн чанар болон түүнтэй холбоотой гарч болох хүндрэл, 44 Сувилахуйн клуб, Эх, хүүхдийн сувилахуйн тэнхим, Сувилахуйн сургууль, АШУҮИС

“ОЮУНЛАГ ЗАЛУУС - 2015” Оюутны эрдэм шинжилгээний хурал эрсдэлийн талаар зөвлөж бүрэн мэдээлэлтэй болох, хэрэв ургийн гажиг нь биеийн хөгжил болон оюун ухааны хувьд ноцтой нөлөөтөй болох нь батлагдвал эцэг эх нь жирэмслэлтийг таслан зогсоох арга хэмжээг сонгох хэрэгтэй. Ингэхдээ жирэмсний 22 долоо хоногоос өмнө жирэмслэлтийг таслан зогсоох арга хэмжээ авах ёстой учир ургийн гажгийн эрт үеийн оношлогоо нэн ач холбогдолтой юм мөн ургийн гажгийг эмчлэх, мөн ард иргэдийн дунд энэ тухай сурталчилж таниулж сургалт явуулан энэ талаар улс төрийн хэмжээнд хуулийн хэмжээнд зохицуулалт хийхэд судалгааны гол зорилго оршино. Ингэснээр ургийн гажигтай хүүхдийн тоо эрс буурч нийгэм, эдийн засгийн хувьд өөрчлөлт харагдах болно. Судалгааны хэрэглэгдэхүүн арга зүй ЭХЭМҮТ-н хийсэн судалгааг бусад судалгаануудтай харьцуулан, статистик тоо баримт ашиглан судалгаагаа хийсэн. Мөн 100 хүнийг сонгон авч асуумжийн аргаар судалгаа авсан. Үр дүн Зураг1: Судалгаанд хамрагдсан 100 хүнээс ургийн гажиг илэрсэн хүүхдийг эмчлэх боломжгүй бол хуулинд оруулж зохистой шийдвэрлэх хэмээн 69%, тэдгээр хүмүүс адилхан хүн учираас тэднийг дэмжих нийгэмшүүлэх хөгжүүлэх 16%, мэдэхгүй 15% хүмүүс байлаа. Зураг2: Судалгаанд хамрагдсан 100 хүнээс ургийн гажгийн талаар мэдээлэл сайн мэднэ 12%, бага зэрэг зурагт радиогоор сонсоод бага зэрэг мэднэ 52%, огт мэдэхгүй 36% байна. Зураг3: Гаж хөгжилтэй нярайн тоо эрс нэмэгдэж байгаа нь тодорхой харагдаж байна. 45 Сувилахуйн клуб, Эх, хүүхдийн сувилахуйн тэнхим, Сувилахуйн сургууль, АШУҮИС

“ОЮУНЛАГ ЗАЛУУС - 2015” Оюутны эрдэм шинжилгээний хурал 3.78 4 2.15 199… 2 1.48 0 Хэлцэмж Монгол улс нь гадаадын улстай харьцуулахад ургийн гаж төрөлт харьцангуй бага орон боловч энэ байдлаараа жилээс жилд нэмэгдсээр байвал бүр гамшгийн хэмжээнд дөхөж очихоор байна. Тодруулбал Шинэзеландад нийт төрж байгаа эхийн 2,6 хувь гажигтай хүүхэд төрүүлдэг бол АНУ-д гаж төрөлт нийт мэндэлж байгаа эхчүүдийн 5 хувийг эзэлж байна. Гэвч монгол улсад ургийн гаж төрөлт аль хэдийнээ аюулын хэмжээнд дөхөж байна. Судалгаанд хамрагдсан хүмүүсийн дийлэнхи хувь нь ургийн гажгийг эмчилэх, мөн эмчлэх боломжгүй тохиолдолд жирэмсний эрт үед ургийг таслах нь зөв хэмээн үзэж байгаа нь судалгааны давуу тал юм. Дүгнэлт Нийгэмд хүмүүст ургийн гажгийн талаарх мэдээ мэдээлэл ухуулга, сурталчилгаа, урьдчилан сэргийлэх, үүсэх шалтаг шалтгаан гэх зэрэг танилцуулга хийх хэрэгтэй, судалгааны явцад ихээр ажиглагдаж байсан нэг зүйл бол эрэгтэй хүмүүс ургийн гаж хөгжил хэмээх зүйл зөвхөн эмэгтэй хүнээс л хамааралтай хэмээн ярьж байсан иймээс үүнд эрэгтэй хүн ч бас хамааралтай нөлөөлөлтэй гэдгийг ойлгуулж эрэгтэй эмэгтэй аль ч насныханд ерөнхий ойлголтыг өгөх хэрэгтэй. Дийлэнхи хувь нь ургийн гажиг яагаад үүсдэг тухай мэдэхгүй, жирэмсний хяналтанд орж оношлуулаагүйн улмаас үүнд ихээр өртөж байна. ургийн гажгийг эрт илрүүлж эмчилдэг газраа олон болгох шаардлагатай. Энэ талаар хуулиндаа тусгаж шийдвэрлэх нь зөв шаардлагатай хэмээн улаанбаатар хотын 100 хүн амийн 69 дэмжиж байсан. Ингэснээр ургийн гажигтай хүүхдийн тоо эрс буурч манай улсын эдийн засаг хөгжил дэвшилд эрс өөрчлөлт орно. Ашигласан хэвлэл ✓ www.Mongolmed.mn ✓ http://www.olloo.mn/n/11020.html ✓ Bayangolhospital.mn ✓ http://mongolnews.mn ✓ http://tsag.mn/print:page,1,1536-oyuuny-homsdol-olshirsoor-baygaa-mongol.html ✓ Http://Shuud.mn/mobileview/?p=311722 ✓ Eruuludam.mn ✓ Ligalinfo.mn ✓ http://www.wikimon.mn/content/35542.shtml ✓ http://www.hunnu.mn/content/41709.htm ✓ http://expo.zindaa.mn/9n ✓ http://www.emneleg.mn/company/news.jsp/view/218 Abstract: Population is the most important thing of the country's development. However, in last few years in relation to an image problem birth complications and birth defects has increased along with the number of children. Simultaneously, protect care for children with 46 Сувилахуйн клуб, Эх, хүүхдийн сувилахуйн тэнхим, Сувилахуйн сургууль, АШУҮИС

“ОЮУНЛАГ ЗАЛУУС - 2015” Оюутны эрдэм шинжилгээний хурал disabilities or birth defects, treatment and rehabilitation on mute. Birth anomalism caused by items such as air pollution, drug abuse, food (chemical fertilizer grown fruits and vegetables, storage of expired food products and genetically modified products ), alcohol, smoking, indiscriminate use of cocaine and anger. It has grown over the years, the most dangerous. In recent years, malformations, cleft lip, lack of abdomen or a hole in the stomach, heart defects, more toe, buttock porous, not brain and digestive tract system abnormalities more children are born. However, in our country have two hospitals (shastniihospital and ehemut )treats and the detection of a birth defects. Therefore to detect fetal abnormalities early and treated, and to understand the nature of the community, and advocacy to prevent and resolve of the government is needed. Material and Methods: Ehemut of comparative statistical analysis of the survey has been conducted by the number of research studies. The survey was asked about 100 people. Conclusions: Cause birth defects, and prevention and levels of government need to be addressed. The survey confirmed among those who were unaware of birth defects , it has exposed and defects in the womb and early diagnosis of birth defects life when cutting a further decline in the number of the children with disabilities include changes in socio- economic development of the country. Гарын атгалтын хүч нас насны ангилалд судлах Э.Ганзориг1Б.Даваасүрэн1 U.Номин-Эрдэнэ1 С.Солонго1 Д. Батлхам2 1,2Сувилахуйн сургууль, АШУҮИС И-мэйл: [email protected] E.Ganzorig1, B.Davaasvren1. U.Nomin-Erdene1, S.Solongo1. D. Batlkham2 Үндэслэл : Хүн амын дунд нас, хүйс, БЖИ, оюуны болон биеийн хүчний ажил эрхэлдэггүйгээс хамааран гарны атгалтын хүч өөр өөр байдаг. Манай судалгаа нь Япон улсын Tokyo Metropolitan University сургуулийн оюутнуудын хийсэн судалгаан дээр үндэслэсэн. Уг судалгаа нь 10-70 хүртлэх насны эрэгтэй, эмэгтэй хүмүүсийг хамруулсан бөгөөд гарны атгалтын хүчийг денамометр багажийг ашиглан үзэж үр дүнд нь хүний гарны атгалтын хүч нас ахих тусам буурдаг болохыг харуулсан. Үүнээс үндэслэн нас ахих тусам гарын атгалтын хүч буурч байгааг эсэхийг Монгол хүмүүст судлан үзсэн. Зорилго: Гарны атгалтын хүчийг насны ангилалд нь судлах. Зорилт: 1. 20-50насны эрэгтэй,эмэгтэй хүний гарын атгалтын хүчийг динамометр ашиглан тодорхойлох 2. Япон улсын Tokyo Metropolitan University сургуулийн оюутнуудын хийсэн судалгаан дээр харьцуулах Судалгааны арга аргачлал: Бид судалгаандаа 20-25, 26-30, 31-35, 36-40, 41-45, 46-50 хүртлэх насны Эрэгтэй, Эмэгтэй тус бүр 60, нийт 120 оролцогчидыг оролцуулсан. 1. Судалгаанд оролцогчид зогсоо байрлалд гарыг биеийн дундаж шугамын дагуу байрлуулж денамометр багажийг өөрийн чадах дээд хүчээр 4 удаа атгуулсан. 2. 4 удаа атгасан хүчний хэмжилтийн дундаж үзүүлэлтээр гарын атгалтын хүчийг авсан. 47 Сувилахуйн клуб, Эх, хүүхдийн сувилахуйн тэнхим, Сувилахуйн сургууль, АШУҮИС

“ОЮУНЛАГ ЗАЛУУС - 2015” Оюутны эрдэм шинжилгээний хурал Хэрэглэх зүйлс: • деномометр • туузан метр жин Үр дүн: Монгол, Япон орны гарын атгалтын хүчний хэмжилтийг харьцуулсан үр дүн Хүснэгт 1 20-25 эрэгтэй Монгол Япон P утга 20-25 эмэгтэй 46.08±15.9 59,88 0.024* 26-30 эрэгтэй 30.8±4.1 34,58 0.154 51.8±5.02 50,2 0.341 26-30 эмэгтэй 33.9±8.7 29,92 0.210 31-35 Эрэгтэй 55.9±6.6 50 0.020* 31-35 Эмэгтэй 31.01±6.03 30,46 0.791 36-40 Эрэгтэй 51.2±8.1 48,82 0.368 36-40 Эмэгтэй 30.8±4.7 30,52 0.841 41-45 Эрэгтэй 44.8±4.1 47,4 0.082 41-45 Эмэгтэй 32.7±2.5 29,9 0.006* 46-50 Эрэгтэй 40.5±5.1 45,76 0.280 46-50 Эмэгтэй 40.5±3.8 29 0.265 Тайлбар:стастикийн ач холбогдол бүхий зөрүү p<0.05 түвшин Хэлцэмж: АНУ-д радиоизотопын аргаар хийсэн урт хугцааны ажиглалтын дүнд булчингийн эдийн хэмжээ 10 жил тутам 3 кг-аар буурч байсан ба харин эмэгтэйчүүдэд энэ нь харьцангуй бага байдгийг тогтоосон.1(Frankoff 1983). Булчингийн эдийн хэмжээ 20-30 насанд хамгийн их, хүчтэй байдаг бол , 50 наснаас хойш мэдэгдэхүйц буурдаг байна. Бидний судалгаанд Эрэгтэй 36-40,эмэгтэй 31-35 наснаас гарны атгалтын хүч буурсан үзүүлэлтэй гарсан.Японы Average values of new physical strength for the Japanese 2000’ судалгааг ашиглан хийсэн. Энэ судалгаа 10-70 насны эрэгтэй эмэгтэй БЖИ хэвийн ,гаранд бэртэл гэмтэл авч байгаагүй хүмүүсийг хамруулан судалахад гарын атгалтын хүч нь нас ахих тусам буурдаг болохыг харуулсан. Манай судалгаа нь ижил шалгууртай 20-50 насны хүмүүсийн гарны атгалтын хүчийг судалахад нас ахих тусам дээрхи судалгаатай ижил үр дүнтэй байсан. Манай судалгааны сул тал нь харьцангуй бага насны ангилалын хүмүүсийг хамруулсан.Харин Денамометр багажийг ашигласан нь бидний судалгааны давуу тал болсон. Дүгнэлт: 1. 20-50 настай эрэгтэй,эмэгтэй хүмүүсийн гарны атгалтын хүчийг судалахад Эрэгтэй 36-40,эмэгтэй 31-35 наснаас гарны атгалтын хүч буурсан. 2. Монгол хүмүүсийн гарны атгалтын хүчийг япон улсын судалгаатай харьцуулахд 20-25 насны эрэгтэй,31-35 насны эрэгтэй. 41-45 насны эмэгтэй зөрүүтэй гарсан. Ном зүй: “Average values of new physical strength for the Japanese 2000’’ 4. Physical strength average value study society, Tokyo metropolitan university 48 Сувилахуйн клуб, Эх, хүүхдийн сувилахуйн тэнхим, Сувилахуйн сургууль, АШУҮИС

“ОЮУНЛАГ ЗАЛУУС - 2015” Оюутны эрдэм шинжилгээний хурал 5. Редактор Ангаахын шу-ы доктор,профессор Ц.Лхагвасүрэн “Геронтологи,гератрийн үндэс” 2005он Ñêîëèîìåòð áàãàæèéã àøèãëàí Íóðóóíû ìóðóéëòûã òîäîðõîéëñîí íü Í.Æàìáàëäîðæ1,А. Мядагмаа1, Б. Бямбаа1, Г. Оргилбаяр2 УАУБЭ1, СС-АШУҮИС2 ¯íäýñëýë: Èõýíõ õ¿ì¿¿ñ áóðóó ñóóëò, äàñãàë õºäºë㺺í äóòóó õèéõ, õºäºë㺺íèé õîìñäîë, õ¿íä õ¿÷èð àæèë áàãà íàñíààñàà õèéõ çýðãýýñ áîëæ íóðóóíä íü ÿìàð íýãýí ººð÷ëºëò ãàð÷ áàéíà. Çîðèëãî: Ñêîëèîìåòðýýð íóðóóíû ìóðóéëòûã òîäîðõîéëîõ Çîðèëò: - Íóðóóíû ìóðóéëòòàé õ¿íèéã ýðò îíîøëîõ -Íóðóóíû ìóðóéëòààñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ Ñóäàëãààíû õýðýãëýãäýõ¿¿í, àðãà ç¿é : Ñóäàëãààã ñêîëèîìåòð áàãàæ àøèãëàí ñàíàìñàðã¿é ò¿¿âðèéí àðãààð õ¿ì¿¿ñò õýìæèëò õèéæ, excel ïðîãðàìì äýýð áîëîâñðóóëàëò õèéñýí.. Хэрэглýõ òóõàé çààëò : 1. Õ¿íýý áосоо áàéðëàëä зогсооæ áàéãààä àðààñ íü õàðæ үзнэ 2. Õ¿íýý 2 ãàðûã íü урагш ºðã¿¿ëæ , àëãûã íü íèéë¿¿ëæ óñàíä øóìáàõ ãýæ áàéãàà þì øèã çîãñîîíî. 3. 2 ãàðûã íü äîîø óíæóóëàí òîëãîé ìºðèéã íýã ò¿âøèíä áàéõààð äîîø òîíãîéëãîíî. 4. Íугаснû хэвèéí гажилт хамгийн ºíäºð түвшинд áàéõ áà хүний байр суурийг нугалах өндөр тохируулга хэмжихэд Ñêîëèîìåòð ашиглаíà. Энэ байрлал нь хүний муруйлтын байршлаас хамааран өөр өөр байíà. 5. Ñêîëèîìåòð áàãàæ íü èõ áèåèéí õýëáýð ä¿ðñýý àëäàõ, íºãºº òàëààñ íóðóóíû õýâèéí ¿éë ÿâö íü 0 áóþó ººð÷ëºëòã¿é áàéõûã òîäîðõîéëäîã. Th4,5 íóãàìëûí äýýð òàâüæ ñýýð íóðóóíû ìóðóéëòûã øàëãàíà. 6. Òýìäýãëýë: Äýýä áîëîí äîîä íóðóóíû òýãø õýìã¿é áàéðëàë íü Ñêîëèîìåòðèéí çºâ óíøëàãààñ õàìààðíà. Th12-ð íóãàëàì äýýð òàâüæ áýëõ¿¿ñèéí ìóðóéëòûã øàëãàíà. Òàõèð íóðóó íü- áóðóó ñóóëò, ýñðýã õºäºë㺺íòýé õîëáîîòîé. Öýýæíèé õýñýã áóþó ñýýð íóðóóíû ìóðóéëò íü èõýâ÷ëýí áàðóóí òàëðóó Á¿ñýëõèéíèé õýñãèéí ìóðóéëò íü ç¿¿í òàëðóó áàéíà. 7. Ýð¿¿ë ìýíäèéí ¿çëýãò íóðóóíû ìóðóéëò íü ñàéí òîäîðõîéëîãäîõã¿é ÷ Ñêîëèîìåòðèéí õýìæèëòýýð ¿íýí õýìæèãääýã. 8. Ñóäàëãààíû ¿ð ä¿íä íèéãìèéí ýð¿¿ë ìýíäèéí ¿çëýãèéí õºòºëáºðò ñýýð íóðóóíû ìóðóéëòûã çºâ òîäîðõîéëîõ. 9. Êëèíèêò ýì÷èéí ¿çëýã áîëîí Ñêîëèîìåòðýýð íóðóóíû ìóðóéëòûã õýìæèõ íü èë¿¿ ¿íýí çºâ áàòòàé ãàðíà. ¯ð ä¿í: 49 Сувилахуйн клуб, Эх, хүүхдийн сувилахуйн тэнхим, Сувилахуйн сургууль, АШУҮИС

“ОЮУНЛАГ ЗАЛУУС - 2015” Оюутны эрдэм шинжилгээний хурал Ñýýð íóðóóíû õýìæèëò Òîî 15 2345 6 Òîî ãðàäóñ /ºíöºã/ 10 5 0 1 Ãðàôèê 1 Íèéò 46 õ¿íä õýìæèëò õèéñíýýñ 1 ãðàäóñààð ç¿¿í òàëäàà 11%, áàðóóí òàëäàà 3%, 2 ãðàäóñààð áàðóóí òàëäàà 11%, ç¿¿í òàëäàà 4%, 3 ãðàäóñààð ç¿¿í òàëäàà 4 %, áàðóóí òàëäàà 2%, 4 ãðàäóñààð ç¿¿í òàëäàà 1%, ãðàäóñààð áàðóóí,ç¿¿í òàëäàà 1%. Á¿ñýëõèé íóðóóíû õýìæèëò 10 2345 6 8 6 Ãðàäóñ ºíöºã 4 2 0 1 Ãðàôèê 2 . Íèéò 46 õ¿íä á¿ñýëõèéí õýìæèëò õèéñíýýñ: 1 ãðàäóñààð áàðóóí òàëäàà 10% ç¿¿í òàëäàà 8%, 2 ãðàäóñààð áàðóóí òàëäàà 4% ç¿¿í òàëäàà 5%, 3 ãðàäóñààð áàðóóí òàëäàà 3%, ç¿¿í òàëäàà 8%,4 ãðàäóñààð áàðóóí òàëäàà 3%,5 ãðàäóñààð áàðóóí òàëäàà 1%, 6 ãðàäóñ ç¿¿í òàëäàà íü 1% . Ñýýð íóðóóíû áàðóóí òàëûí õýìæèëò 12345 6 12% 0% 0%6% 17% 65% Äèàãðàì 1. 50 Сувилахуйн клуб, Эх, хүүхдийн сувилахуйн тэнхим, Сувилахуйн сургууль, АШУҮИС