Πρότυπο Γυμνάσιο Ευαγγελικής Σχολής Σμύρνης Μαθήματα Ιστορίας της Τέχνης. Μια περιδιάβαση στην τέχνη από την Προϊστορία μέχρι τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο Τόνια Καφετζάκη (επιμέλεια κειμένων) - Χριστίνα Παπαδάκη (εικαστική επιμέλεια) 11.3. Νατουραλισμός Ρεαλισμός
Οι όροι • Μέχρι τώρα έχουμε συναντήσει αυτούς τους όρους για να δηλώσουμε την απόδοση της πραγματικότητας της φύσης στην τέχνη διαφόρων εποχών. Π.χ. έχουμε μιλήσει για ρεαλιστική απόδοση σε έργα αρχαίας τέχνης, της Αναγέννησης κλπ. • Τώρα θα γνωρίσουμε συγκεκριμένα ρεύματα της τέχνης του 19ου αι. που έχουν αυτές τις ονομασίες
Χρονικά όρια • Ο Ρεαλισμός εμφανίζεται λίγο πριν τα μέσα του 19ου αι. • Ο Νατουραλισμός έχει ήδη προηγηθεί με έργα από το 1830
Η διαφορά Νατουραλισμού-Ρεαλισμού Νατουραλισμός Ρεαλισμός • Εμφανίζεται πρώτος • Εμφανίζεται λίγο αργότερα (γύρω στα 1830) (μέσα του 19ου αι.) • Εστιάζει στη φύση και • Εστιάζει στον άνθρωπο και τη ζωή του το τοπίο
Ιστορικό πλαίσιο Από τη μία: Εποχή επιστημονικών παρατηρήσεων, πειραμάτων, εφευρέσεων (ατμομηχανή, τηλέγραφος κλπ.) Αντικειμενική επιστημονική παρατήρηση Εμφάνιση της φωτογραφίας Από την άλλη: Έντονες κοινωνικές και ιδεολογικές αντιπαραθέσεις Νέες ιδεολογίες Διαμαρτυρίες για την κοινωνική κατάσταση και τη ζωή των κατώτερων στρωμάτων της κοινωνίας
Γενικά Χαρακτηριστικά • Άρνηση Νεοκλασικισμού • Αμφισβήτηση Ρομαντισμού • Απόρριψη ιδεαλιστικών τύπων • Ρεαλισμός = στενή σύνδεση τέχνης με τη ζωή • Μεταφορά της οπτικής πραγματικότητας στη ζωγραφική επιφάνεια • Προσήλωση στην αντικειμενική πραγματικότητα • Όχι στην εξιδανίκευση • Όχι στη συναισθηματική εμπλοκή στην απόδοση του πραγματικού • Ναι στην αντικειμενική απόδοση των πραγμάτων, στην αλήθεια «Η καρδιά του Ρεαλισμού βρίσκεται στην άρνηση του Ιδεώδους» (Γκουστάβ Κουρμπέ)
Γενικά χαρακτηριστικά Θεματικά Μορφικά Από το μακρινό στον χρόνο (Νεοκλασικισμός) Αντικειμενική περιγραφή και στον χώρο (Ρομαντισμός), στροφή στο Ακρίβεια απόδοσης κοντινό, γνωστό, συγκεκριμένο Απόδοση της ύλης, της υφής των ▼ πραγμάτων Τοπιογραφία [επίδραση από την εφεύρεση της Ηθογραφία φωτογραφικής μηχανής και τη Σκηνές καθημερινής ζωής νέα τέχνη, της φωτογραφίας] Φυσικότητα χρωμάτων Ανάδειξη του κοινού ασήμαντου επεισοδίου Σχολιασμός νέων κοινωνικών φαινομένων Δυναμική θέση απέναντι στις κοινωνικές συνθήκες της εργατικής τάξης Ενδιαφέρει το αληθινό όχι το ωραίο το γνωστό όχι το άγνωστο και ξένο το πραγματικό όχι το φανταστικό
Νατουραλισμός Οι Γάλλοι νατουραλιστές ζωγράφοι είναι γνωστοί και ως Σχολή της Μπαρμπιζόν (χωριό της Γαλλίας) Ενδιαφέρον για την τοπιογραφία Πιστή απεικόνιση της φύσης Απόδοση φωτός, ατμόσφαιρας, όπως ακριβώς είναι, χωρίς άλλα στοιχεία (θεαματικά, ανεκδοτολογικά, συμβολικά) Προσεχτική παρατήρηση. Νομίζει κανείς ότι τα έργα είναι ζωγραφισμένα στο ύπαιθρο την ώρα ακριβώς που αποδίδουν. Κι όμως είναι ζωγραφισμένα στο εργαστήριο, αλλά αποτελούν προϊόν σχολαστικής παρατήρησης
Jean-François Millet [Ζαν Φρανσουά Mιλέ] (1814-1875) ζωγράφος και χαράκτης από τους κυριότερους εκπροσώπους του γαλλικού ρεαλισμού ιδρυτής της Σχολής του Μπαρμπιζόν υπήρξε κυρίως ο ζωγράφος των ανθρώπων της υπαίθρου (χωρικών)
Millet, Ο Λιχνιστής (1848), Λάδι σε καμβά, 38x29 εκ. Παρίσι, Μουσείο του Λούβρου και Συγκομιδή πατάτας (1855), Λάδι σε καμβά, 54x65,2 εκ. Βαλτιμόρη, Walters Art Museum
Millet, Οι σταχομαζώχτρες (1857) Ελαιογραφία, 84x112 εκ. Παρίσι, Μουσείο Orsay
Παρατηρήστε: Millet, Οι σταχομαζώχτρες πώς ένα κοινό θέμα (τρεις γυναίκες που κάνουν την δουλειά τους) της αγροτικής ζωής, μία απλή σκηνή, έγινε θέμα ζωγραφικό την απουσία κάθε ωραιοποίησης. Οι γυναίκες αυτές δεν είναι όμορφες, δεν έχουν τίποτα το ιδιαίτερο τη σταθερότητα, τη στερεότητα των μορφών και της στάσης τους την αξιοπρέπεια που αναδεικνύεται
Millet, Βοσκοπούλα (1863) Λάδι σε καμβά, 81x01 εκ. Παρίσι, Μουσείο Orsay
Millet, Ο Εσπερινός (1857) Λάδι σε καμβά, 53,3x66 εκ. Παρίσι, Μουσείο Orsay
Millet, Μαντρί στο φεγγαρόφωτο (1856-1860) Λάδι σε πάνελ, 45,3x102,9 εκ. Βαλτιμόρη, Walters Art Museum
Millet, Ο σπορέας (1859) Λάδι σε καμβά, 82,6x101,6 εκ. Βοστώνη Μουσείο Καλών Τεχνών και Ο άνθρωπος με την αξίνα (1860-1862) Λάδι σε καμβά, 81,9x100,3 εκ. Λος Άντζελες, Getty Center
Camille Koro [Καμίλ Κορό] (1796-1875) κατεξοχήν τοπιογράφος Αυτοπροσωπογραφία (1835)
θέμα απλό, κοινό, γνωστό αρμονία κλασικότητα πειστικότητα φρεσκάδα Coro, Ville d’ Avray (1867-70) Λάδι σε καμβά, 40x60 εκ. Νέα Υόρκη Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης
Coro, Ανάμνηση από το Coubron (1872) Λάδι σε καμβά, 46×55,3 εκ. Βουδαπέστη, Μουσείο Καλών Τεχνών
Coro, Η λιμνούλα της Ville d'Avray Λάδι σε καμβά, 40x61,5 εκ. Μπουένος Άιρες, Museo Nacional de Bellas Artes
Coro, Η γέφυρα της Mantes (1868-1870) Λάδι σε καμβά, 38x55 εκ. Παρίσι, Μουσείο Λούβρου
Coro, Bornova Izmir (Μπουρνόβας, Σμύρνη) (1873) Λάδι σε καμβά, 15x21εκ. Ιδιωτική συλλογή
Theodore Roussau [Τεοντόρ Ρουσό] (1812-1867) μέλος της Σχολής της Μπαρμπιζόν
απόδοση μιας συγκεκριμένης ώρας φυσικά χρώματα αντίθεση θερμών- ψυχρών χρωμάτων Τ. Roussau, Τοπίο στη Μπαρμπιζόν (1850) Λάδι σε καμβά, 24x32 εκ. Μόσχα, Μουσείο Πούσκιν
Τ. Roussau, Λίμνη στο ηλιοβασίλεμα (1850) Λάδι σε πάνελ, 6,7x27εκ. Νέα Υόρκη, Γκαλερί Schiller & Bodo
Τ. Roussau, Οι βελανιδιές στο Αμπρεμόντ (1855) Λάδι σε καμβά, 64Χ100 εκ. Παρίσι, Μουσείο του Λούβρου
Τ. Roussau, Ο εφημέριος (1842-1843) Λάδι σε πάνελ, Τολέδο, Μουσείο Τέχνης
Gustave Courbet [Γκουστάβ Κουρμπέ] (1819-1877) πρωτεργάτης του Ρεαλισμού αυτός πρώτος χρησιμοποίησε τον όρο ως τίτλο έκθεσής του («Ρεαλισμός») στροφή στο συνηθισμένο, απλό, ασήμαντο ένταξη πραγματικής ζωής στη ζωγραφική
G. Courbet, Το στούντιο του καλλιτέχνη (1855) Λάδι σε καμβά, 361x598 εκ. Παρίσι, Μουσείο Orsay
G. Courbet, Ταφή στο Ορνάν (1849) Λάδι σε καμβά, 315x668 εκ. Παρίσι, Μουσείο Orsay
Γ. Courbet, Αγρότες που επιστρέφουν από την Αγορά (1850) Λάδι σε καμβά, 208,5x275,5 εκ. Μπεζανσόν, Μουσείο Καλών Τεχνών
G. Courbet, Συνάντηση-καλημέρα κύριε Κουρμπέ (1854) Λάδι σε μουσαμά, 129x149 εκ. Μονπελλιέ, Μουσείο Fabre
Παρατηρήστε: πώς ένα απλό, G. Courbet, Συνάντηση-Καλημέρα κύριε ασήμαντο, κοινό Κουρμπέ (1854) επεισόδιο/στιγμιότυπο αναδείχθηκε σε θέμα σημαντικό ώστε να ζωγραφιστεί την απλότητα της σύνθεσης (τρεις μεμονωμένες μορφές) την απομόνωση της καθεμίας μορφής την έντονη, ζωντανή, σωματική παρουσία των τριών ανδρών την έλλειψη κάθε ωραιοποίησης και ιδεαλισμού
Honoré Daumier [Ονορέ Ντομιέ] (1808-1879) στροφή στη σύγχρονη κοινωνική πραγματικότητα ευαισθησία για τη ζωή των φτωχών εργατών σάτιρα καυστική για την αστική τάξη έργα-καταγγελίες της κοινωνικής αδικίας
H. Daumier, Βαγόνι τρίτης τάξης (1865-1870) Λάδι σε καμβά, 65x90 εκ. Νέα Υόρκη, Mητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης
Παρατηρήστε: την κούραση, τη θλίψη, την παραίτηση των προσώπων πώς τελικά το έργο γίνεται κοινωνικό σχόλιο, σχόλιο για την κοινωνική πραγματικότητα H. Daumier, Βαγόνι τρίτης τάξης (1865-1870)
H. Daumier, Η εξέγερση, (1848) Λάδι σε καμβά, 34,5x44,50 εκ. Ουάσινγκτον, The Phillips Collection
H. Daumier Η πλύστρα (1863) Λάδι σε ξύλο, 49x33 εκ. Παρίσι, Μουσείο Orsay
Konstantin Meunier [Κονταντίν Μενιέ] (1831-1905) Βέλγος ζωγράφος και γλύπτης
Κ. Meunier, Επιστροφή από το Ορυχείο Λάδι σε μουσαμά, 159x115 εκ. Moυσείο Leuven και Το λιμάνι (1886), Λάδι σε καμβά, Βρυξέλλες, Musée Meunier
Κ. Meunier, Η χύτευση στην Ougree
Γλυπτική
Jean-Baptiste Carpeaux [Ζαν Μπατίστ Καρπό] (1827-1875)
Jean-Baptiste Carpeaux Ο Χορός (1869) Όπερα Garnier Παρίσι
Jules Dalou [Ζυλ Νταλού] (1838-1902)
Ζ. Dalou Γυναίκα που διαβάζει (1880) Μπρούτζος, 56 εκ.
Constantin Meunier Εργάτης σε μεταλλείο (1884-88) Μπρούτζος Βρυξέλλες Βασιλικά Μουσεία Καλών Τεχνών του Βελγίου
Κ. Meunier Άνθρωπος ενάντια στα στοιχεία της φύσης (1890-99) Χονολουλού Museum of Art
Κ. Meunier, Έκρηξη σε ορυχείο: Γυναίκα βρίσκει τον γιο της ανάμεσα στους νεκρούς (1890) Χαλκός, Βρυξέλλες, Βασιλικό Μουσείο Καλών Τεχνών του Βελγίου
Κ. Meunier, Μνημείο στην εργασία, Βρυξέλλες, Laken
Search
