Δ. 1. Η ζωγραφική των σπηλαίων της παλαιολιθικής περιόδου

Πρότυπο Γυμνάσιο Ευαγγελικής Σχολής Σμύρνης Μαθήματα Ιστορίας της Τέχνης. Μια περιδιάβαση στην τέχνη από την Προϊστορία μέχρι τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο Τόνια Καφετζάκη (επιμέλεια κειμένων) - Χριστίνα Παπαδάκη (εικαστική επιμέλεια) 1. Η ζωγραφική των σπηλαίων της Παλαιολιθικής περιόδου 30.000 – 10.000 π.Χ.

 Δημιουργός της είναι ο Homo Sapiens Sapiens (Σοφότατος)  Εμφανίζεται στην τελευταία φάση της Παλαιολιθικής περιόδου 30.000 – 10.000 π.Χ.  Διάσπαρτα δείγματα της παρουσίας του υπάρχουν σε ολόκληρη την Ευρώπη (από την Πορτογαλία έως τη Ρωσία)

Ειδώλια 30.000-25.000 π.Χ. Πρώτα εμφανίζονται ειδώλια γυναικείων κυρίως μορφών- συμβόλων γονιμότητας «Αφροδίτη» του Βίλεντορφ (30.000-25.000 π.Χ.) Ασβεστόλιθος, ύψος περ. 11,5 εκ. Βιέννη, Μουσείο Φυσικής Ιστορίας

Αφροδίτη του Λοσέλ (15.000-10.000 π.Χ.) χαμηλό ανάγλυφο σκαλισμένο σε πέτρα Μουσείο Bordeaux (Γαλλία)

Ζωγραφικές Παραστάσεις 25.000-20.000 π.Χ. Ακολουθούν «ζωγραφικές παραστάσεις» Περιγράμματα ζώων σε τοιχώματα σπηλαίων (γύρω στο 25.000-20.000 π.Χ.) Νότια Γαλλία

Βραχογραφία 18.000 π.Χ. Σπήλαιο Chauvet (Γαλλία) Λεπτομέρεια: Περίγραμμα χεριού με χοντροκόκκινο

Η «ακμή»: 15.000-2000 π.Χ.  Εντοπίζεται στις βόρειες ακτές της Ισπανίας και της νοτιοδυτικής Γαλλίας, περιοχές που συγκέντρωσαν πληθυσμούς αμέσως μετά την Εποχή των Παγετώνων, όταν οι κλιματολογικές συνθήκες επέτρεψαν την κατοίκηση περιοχών της νότιας Ευρώπης.

Οι σημαντικότερες είναι οι σπηλαιογραφίες στο Lascaux της νοτιοδυτικής Γαλλίας (ανακαλύφθηκαν το 1940)

και στην Αltamira της βόρειας Ισπανίας (ανακαλύφθηκαν το 1879)

Βραχογραφία Σπήλαιο Lascaux (15.000-12.000 π.Χ.) Λεπτομέρεια: άλογα και ταύρος

Βραχογραφία Σπήλαιο Altamira Λεπτομέρεια: Βίσονας

Βραχογραφία Σπήλαιο Altamira (Ισπανία) (περίπου 15.000-12.000 π.Χ.) Λεπτομέρεια: παράσταση ταύρου

Ο Παλαιολιθικός Για να τον καταλάβουμε και αυτόν καλλιτέχνης και ο και την τέχνη του, πρέπει να έχουμε κόσμος του υπόψη μας τη ζωή των ανθρώπων τότε. Οι άνθρωποι της Παλαιολιθικής περιόδου λοιπόν  είναι κυνηγοί και συλλέκτες καρπών  μετακινούνται ακολουθώντας τα θηράματά τους  διαθέτουν απλά όπλα και εργαλεία από πυριτόλιθο, ξύλο, κόκαλο, κέρατο, ελεφαντόδοντο.  ζουν μέσα στο δέος για τον κόσμο που τους περιτριγυρίζει, ενώ η επιτυχία στο κυνήγι αποτελεί την προϋπόθεση της επιβίωσής τους.

Πώς εργάζεται α) Η ζωγραφική επιφάνεια β) Τα θέματά του  Ζωγραφίζει πάνω στα  Μορφές ζώων τοιχώματα και τις οροφές  Είναι τα ζώα που υπάρχουν των σπηλαίων γύρω του  Αξιοποιεί την υφή της  Είναι τα ζώα που κυνηγά για την επιφάνειας, τις φυσικές τροφή του κοιλότητες ή προεξοχές των επιφανειών αυτών  αλλά πολύ περισσότερο άλογα, μαμούθ, λιοντάρια, στα οποία  Δεν υπάρχει λοιπόν αποδίδει συμβολικές ζωγραφικός χώρος (όπως διαστάσεις (σύμβολα της για παράδειγμα σήμερα ο δύναμης της φύσης και της καμβάς) ούτε φόντο γονιμότητας)  Λίγες ανθρώπινες μορφές, μόνο αντρικές.

Βραχογραφία, Σπήλαιο Lascaux (Γαλλία) Λεπτομέρεια: άλογο

Βραχογραφία με παράσταση μαμούθ Σπήλαιο Rouffignac (Γαλλία)

Πώς εργάζεται γ) Τα υλικά του δ) Πορεία εργασίας  Χρησιμοποιεί χρωστικές  Πρώτα ζωγραφίζει τα ουσίες από φυσικά περιγράμματα μεταλλεύματα και ορυκτά.  στη συνέχεια, με τα πινέλα  Το κόκκινο, το κίτρινο και το του από τρίχες και φτερά καστανό από ώχρα και ζωών ή με το δάχτυλο, αιματίτη. γεμίζει τα περιγράμματα  Το μαύρο, το σκούρο καφέ και με χρώμα. το βιολετί από είδη μαγγανίου.  Χρησιμοποιεί για το χρώμα  Μετατρέπουν τα ορυκτά σε «σωληνάρια» από κόκαλο. σκόνη και  τα απλώνουν απευθείας πάνω στα υγρά ασβεστολιθικά τοιχώματα και οροφές.

Βραχογραφία Σπήλαιο Chauvet (Γαλλία) (περίπου 30.000 π.Χ.) Λεπτομέρεια: Ταύροι, Άλογα

ε) Η τεχνοτροπία του  Στην αρχή τα ζώα που Κανόνας: απεικονίζονται αποδίδονται γραμμικά  Τα ζώα παριστάνονται και μοιάζουν να αιωρούνται πάντα σε πλάγια όψη  Σταδιακά (μετά το 11.000 π.Χ.) η και στρέφουν το κεφάλι στάση, το περίγραμμα, το βάρος προς τα πίσω ή προς γίνονται πιο φυσικά, αποδίδουν τον θεατή. δτηηλμαοδρήφμήεκαζωι ντητάννκιίανηκσαηι πτεωινστζιώκόωτνη.τΜα ε άλλα λόγια αποδίδονται Οι ανθρώπινες μορφές, αντίθετα από τη φυσιοκρατικά (νατουραλιστικά). φυσικότητα των ζώων, είναι απλά «κουτάκια»  Τα έργα διακρίνονται από με γραμμές για τα χέρια •έντονη ζωντάνια και τα πόδια •οικονομία των εκφραστικών μέσων (με απλό δηλαδή και στοιχειώδη τρόπο εκφράζει αυτό που θέλει).

Βραχογραφία Σπήλαιο Chauvet (Γαλλία) (περίπου 30.000 π.Χ.) Λεπτομέρεια: Λιοντάρια

Το νόημα της τέχνης του  Έχουν διατυπωθεί πολλές απόψεις για το τι ήταν οι εικόνες αυτές, όπως ότι είχαν διακοσμητικό χαρακτήρα. Μάλλον απίθανο όμως, γιατί εκεί που βρέθηκαν, στα βάθη των σπηλαίων, δεν κατοικούσαν άνθρωποι.  Πιο πιθανή θεωρείται η άποψη ότι αποτελούσαν μέρος λατρευτικών τελετών και μαγικών πρακτικών. Στους χώρους όπου βρέθηκαν (στοές, υπόγειες αίθουσες) μάλλον γίνονταν τέτοιες τελετές.  Έχουν δηλαδή τελετουργικό ρόλο και συνδέονται με τελετές για πετυχημένο κυνήγι, είναι μέρος τελετών «συμπαθητικής» μαγείας (:αναπαράσταση μίας πράξης (εδώ κυνήγι) για να εξασφαλιστεί η επιτυχία της).  Ο βασικός ρόλος του καλλιτέχνη σε τέτοιες πρακτικές μας κάνουν να υποθέτουμε ότι ήταν σεβαστός στην κοινότητα για τις δεξιότητές του.

Βραχογραφία Σπήλαιο Lascaux Λεπτομέρεια: σκηνή κυνηγιού