Πρότυπο Γυμνάσιο Ευαγγελικής Σχολής Σμύρνης Μαθήματα Ιστορίας της Τέχνης, Μια περιδιάβαση στην τέχνη από την Προϊστορία μέχρι τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο Τόνια Καφετζάκη (επιμέλεια κειμένων) - Χριστίνα Παπαδάκη (εικαστική επιμέλεια) 7. Η τέχνη του Μεσαίωνα στη Δύση
Μεσαίωνας 5ος -15ος αι. μ.Χ. Η περίοδος από το τέλος της ύστερης αρχαιότητας (5ος αι. μ.Χ.) μέχρι την Αναγέννηση (15ος αι.) Διακρίνεται σε 3 περιόδους •Πρώιμος (5ος-10ος αι.) •Μέσος (10ος-13ος αι.) •Ύστερος (13ος -15ος αι.)
Πρώιμος Μεσαίωνας (μέχρι το 1000 μ.Χ.) Συνεχείς μετακινήσεις νέων λαών (μέχρι τον 8ο αι.) Αναστάτωση - ανασφάλεια Μείωση πληθυσμού Κάμψη εμπορίου Απαρχή του φεουδαρχικού συστήματος Τέχνη με στοιχεία ανάμεικτα της ρωμαϊκής και της βαρβαρικής παράδοσης αλλά και βυζαντινές επιδράσεις
«Καρολίγγεια αναγέννηση» (8ος-9ος αι.) Το 800 ο βασιλιάς των Φράγκων Κάρολος Α΄, ο οποίος είχε δημιουργήσει μία μεγάλη αυτοκρατορία, στέφθηκε αυτοκράτορας των Ρωμαίων (ο πρώτος αυτοκράτορας στη Δύση μετά την κατάρρευση της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας). Την εποχή της βασιλείας του Καρόλου Α΄ του Μεγάλου ή Καρλομάγνου και του γιου του Λουδοβίκου του Ευσεβούς (τέλη 8ου-αρχές 9ου αι.) υπήρξε άνθιση των γραμμάτων και της τέχνης, που ονομάστηκε «καρολίγγεια αναγέννηση».
«Καρολίγγεια αναγέννηση»: Ιστορημένα χειρόγραφα Στη διάρκεια της «καρολίγγειας αναγέννησης, θεμελιώνονται οι βασικές αρχές της τέχνης των καλλιγραφημένων χειρογράφων: νατουραλιστικός διάκοσμος και παραστατική τέχνη έμφαση στο πρωτόγραμμα και σε μερικές μικρογραφίες συγκερασμός στοιχείων από παλαιοχριστιανική, βυζαντινή, αγγλοσαξονική και γερμανική παράδοση Τα πρώτα καρολίγγεια χειρόγραφα εξιστορούσαν την Αγία Γραφή και ήταν διακοσμημένα με τις μορφές του Χριστού και των Ευαγγελιστών. Στη συνέχεια έχουμε και καλλιγραφημένα κοσμικά κείμενα Υπάρχει ποικιλία τεχνικών (άλλοτε τέμπερα και χρυσή διακόσμηση και άλλοτε μελάνι και πένα) Τα υλικά εμπλουτίζονται σε προεπεξεργασμένο χειρόγραφο με χρυσό και ασημένιο διάκοσμο.
«Καρολίγγεια αναγέννηση» Λατρευτικά αντικείμενα Άγαλμα - Λειψανοθήκη της Αγίας Πίστεως Ναός της Αγίας Πίστεως, Κονκ Κεφαλή (5ος αι.), υπόλοιπο άγαλμα (9ος αι., με πρόσθετα στοιχεία κατά τον 10ο αι.) ξύλινος σκελετός, επενδυμένος με πλάκες χρυσού και επιχρυσωμένου αργύρου και πολύτιμους λίθους ύψος 85 εκ.
«Καρολίγγεια αναγέννηση» Αρχιτεκτονική Καθεδρικός ναός Κόρβεϊ Γερμανίας (μεταξύ 873 και 886) Αντιπροσωπευτικό δείγμα Καρολίγγειας αρχιτεκτονικής Χαρακτηριστική η επιβλητική πρόσοψη
Μέσος Μεσαίωνας (1000 – 1300) Ακμή της φεουδαρχίας ως οικονομικού και πολιτικού συστήματος Δημιουργία πόλεων Ανάπτυξη του εμπορίου Συσπειρώσεις επαγγελματιών Δημιουργία πρώτων πανεπιστημίων Άμβλυνση της κυριαρχίας του κλασικού και ρωμαϊκού παρελθόντος Νέα πολιτισμικά χαρακτηριστικά Δημιουργία νέας τέχνης: της ρομανικής
Η Τέχνη του Μεσαίωνα Η Ρομανική Τέχνη (11ος- 13ος αι.)
Η ρομανική τέχνη (11ος-13ος αι.) Ταυτότητα και γενικά χαρακτηριστικά Είναι η τέχνη της δυτικής Ευρώπης μεταξύ του 11ου και 13ου αι. Οφείλει το όνομά της στην έμπνευση από τη ρωμαϊκή τέχνη Στη γλυπτική και τη ζωγραφική διακρίνονται επιρροές της βυζαντινής αλλά και της αραβικής τέχνης, γνωστές από ποικίλες επαφές, που υπάρχουν ήδη από τον 5ο αιώνα και αυξάνονται τον 11ο και το 12ο αιώνα, ενώ τον τελευταίο αιώνα, με τις Σταυροφορίες, επεκτείνεται η γνωριμία και η μεταφορά στη Δύση στοιχείων της τέχνης των Βυζαντινών
Καλλιτεχνικές εκφράσεις της ρομανικής τέχνης Κύρια έκφρασή της η αρχιτεκτονική Περιορισμένη η ζωγραφική, με κύρια παραδείγματα τα εικονογραφημένα εκκλησιαστικά και άλλα χειρόγραφα Αναβίωση της γλυπτικής, η οποία εμφανίζεται κυρίως στα κιονόκρανα, και στην ανάγλυφη διακόσμηση μελών (τυμπάνων και περιθυρωμάτων) των κτιρίων
Η ρομανική αρχιτεκτονική Γενικό πλαίσιο Εκτεταμένη ανέγερση εκκλησιών, καθώς: οι αναπτυσσόμενες πόλεις χρειάζονταν κεντρικούς καθεδρικούς ναούς τα προσκυνήματα και οι σταυροφορίες δημιούργησαν καινούρια θρησκευτική συνείδηση που χρειαζόταν νέα σύμβολα ο κόσμος ένιωθε αγαλλίαση και ευγνωμοσύνη επειδή η χιλιετία (1000 μ.Χ.) δεν έφερε το τέλος του κόσμου, όπως πιστευόταν πλήθος εκκλησιών είχαν καταστραφεί κατά την διάρκεια των βαρβαρικών επιδρομών Οι νέες εκκλησίες έπρεπε να είναι: ευρύχωρες για να χωρούν τους πολυάριθμους πιστούς στέρεες κατασκευές, με καλό φωτισμό και καλή ακουστική όχι εύφλεκτες, άρα δεν θα έπρεπε να έχουν ξύλινη οροφή Υλικό οικοδόμησης η λαξεμένη πέτρα (ανταποκρινόταν στις παραπάνω ανάγκες, αλλά δημιουργούσε προβλήματα στήριξης) ΕΝΤΕΛΕΙ Ρομανικό = νέο είδος κτηρίου, με αψίδες και συμπαγείς βαρείς τοίχους (βασικά χαρακτηριστικά των εκκλησιών εκείνης της περιόδου)
Η ρομανική αρχιτεκτονική Κύρια δείγματά της: ναοί και μοναστήρια Τεράστια, ογκώδη οικοδομήματα Νέα μορφή της χριστιανικής βασιλικής, με χαρακτηριστικά στοιχεία: ► τη συνεχή τοιχοποιία ► τις καμάρες ► νέα διάταξη των εσωτερικών χώρων Φαρδύ και μακρύ κεντρικό κλίτος Ανάπτυξη του «εγκάρσιου» κλίτους (ανάμεσα στον κυρίως ναό και στην αψίδα του ιερού) και τομή του με το κεντρικό Δύο εξωτερικοί πύργοι, δεξιά και αριστερά του κεντρικού τμήματος, ενώ ένας ακόμα πύργος υψώνεται στην τομή του κεντρικού και του εγκάρσιου κλίτους ► όψη φρουρίου Νέος τρόπος στέγασης, με ημικυκλικούς θόλους και καμάρες Ημικυκλική αψίδα στις εισόδους και ημικυκλικό περιθύρωμα με το τύμπανο πάνω από την πόρτα. Αββαείο Βενεδικτίνων Μούρμπαχ Στολισμός των στοιχείων αυτών με ανάγλυφες παραστάσεις. Αλσατία (περ. 1160)
Εκκλησία των Βενεδικτίνων Μούρμπαχ, Αλσατία (περ.1160)
Saint Germain Τουλούζη (Γαλλία) (1070-1120)
St Germain de Pres Παρίσι (1000) Κωδωνοστάσιο και εσωτερικό
Η ρομανική αρχιτεκτονική στην Ιταλία Ο καθεδρικός ναός της Πίζα (12ος αι.) και ο περίφημος κεκλιμένος Πύργος
Ρομανική τέχνη: Γλυπτική Τα έργα της γλυπτικής αποκτούν μέγεθος φέρουν επιδράσεις από τη ρωμαϊκή τέχνη ενσωματώνονται στην αρχιτεκτονική (ανάγλυφα διακοσμούν μέρη των κτηρίων) καθιερώνεται η τοποθέτησή τους στην πύλη της εκκλησίας για λόγους θρησκευτικούς, συμβολικούς, επιδεικτικούς Η ρομανική πύλη της εκκλησίας αντιπροσωπεύει την ενοποίηση γλυπτικής αρχιτεκτονικής Ναός του Άγιου Τροφίμου στην Αρλ, Γαλλία (1180) Πρόσοψη Το πρώτο παράδειγμα ρομανικής εκκλησίας με γλυπτές διακοσμήσεις στην πύλη
Η ανάληψη του Χριστού και το έργο των αποστόλων Από την Πύλη της εκκλησίας της Μαγδαληνής, Βεζελέ, Γαλλία (1120)
Ρομανική τέχνη: Μεταλλοτεχνία Ράιαν βαν Χόι Κολυμπήθρα (1107-1118) ορείχαλκος, ύψος 87 εκ. Εκκλησία του Αγίου Βαρθολομαίου Λιέγη
Το μανουάλι του Γκλώστερ (1104-1113) ορείχαλκος επιχρυσωμένος ύψος 58,4 εκ. Λονδίνο, Μουσείο Βικτορίας και Αλβέρτου
Ρομανική λειψανοθήκη (13ος αι.) Από την περιοχή του ποταμού Μέυση στη Γαλλία Παρίσι, Μουσείο του Λούβρου
Το εξώφυλλο του Codex Aureus του Αγίου Έμμεραμ διακόσμηση με χρυσό και ένθετα πετράδια Μόναχο, Βαυαρική Κρατική Βιβλιοθήκη
Δισκοπότηρο (1140) Σαρδόνυχας και άλλοι πολύτιμοι λίθοι ύψος 19 εκ. Ουάσινγκτον Εθνική Πινακοθήκη
Σταυρός με σμάλτο (12ος αι.) Επίχρυσος χαλκός, πολύτιμοι λίθοι, σμάλτο Βρυξέλες Βασιλικά Μουσεία Τέχνης και Ιστορίας Χαρακτηριστικά της τέχνης της περιοχής κατά τον 12ο αι. τα επιπεδόγλυφα σμάλτα
Η ρομανική ζωγραφική: Τα εικονογραφημένα χειρόγραφα Περιορισμένη παραγωγή Κύριο δείγμα τα εικονογραφημένα εκκλησιαστικά και άλλα χειρόγραφα Χαρακτηριστικά: ► μαύρο περίγραμμα ► εντυπωσιακός χρωματισμός ► δύσκαμπτες κινήσεις και στάσεις ανθρώπινων μορφών Δίπλα: Σελίδα χειρογράφου (Vaticinium XVIIII Dominus Petrus deinde Alexander quintus) 13ος αι.
Ρομανική ζωγραφική Χειρόγραφα 12ος και 13ος αι. αντίστοιχα
Η ρομανική ζωγραφική: Οι τοιχοτάπητες Τοιχοτάπητας: μακρύ Ο θάνατος των αδελφών Χάρολντ κομμάτι υφάσματος με παραστάσεις και Από τον τοιχοτάπητα Μπαγιέ σχόλια. (1066-1077), Bayeux, Centre Guillaume Πλαίσια πάνω και κάτω με σχόλια για le Conquérant Πάνω ζώνη: φανταστικά ζώα τα εικονιζόμενα Κάτω ζώνη: νεκροί πολεμιστές γεγονότα Κύριο μέρος: Αφηγηματική σκηνή μάχης Λιτότητα και οικονομία στην απόδοση των σκηνών
Ύστερος Μεσαίωνας (1300 – 1500) Κρίση και παρακμή της φεουδαρχίας Εγκαθίδρυση μοναρχιών στην Αγγλία και τη Γαλλία Θρίαμβος του παπισμού. Ο πάπας είναι ο ανώτατος άρχοντας της Ευρώπης όχι μόνο πνευματικά, αλλά και πολιτικά Λατρεία και εξύμνηση της εκκλησίας Λατρεία της Παρθένου Μαρίας Διαμόρφωση νέων αξιών: σεβασμού στη γυναίκα, του αυλικού έρωτα, ευγένειας, κομψότητας Εμφάνιση πανεπιστημίων στα αστικά κέντρα (εκκοσμίκευση της εκπαίδευσης: νέα αντικείμενα) Διάδοση αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας και του Αριστοτέλη μέσω των αραβικών μεταφράσεων Δημιουργία νέας τέχνης: της γοτθικής
Η Τέχνη του Μεσαίωνα Η Γοτθική Τέχνη (13ος-15ος αι.)
Η γοτθική τέχνη Ταυτότητα και γενικά χαρακτηριστικά Είναι η τέχνη της δυτικής Ευρώπης μεταξύ του 13ου και 15ου αι. Είναι το στυλ που χαρακτηρίζει τη μεσαιωνική Ευρώπη Εμφανίζεται στη Γαλλία από τον 12ο αι. και εξαπλώνεται σταδιακά σε ολόκληρη σχεδόν τη δυτική Ευρώπη Οφείλει το όνομά της στην αξιολογική κρίση ότι παρεκκλίνει από τα κλασικά πρότυπα και κλίνει προς τα βαρβαρικά Κύρια έκφρασή της η αρχιτεκτονική
Γοτθική αρχιτεκτονική Γενικά Χαρακτηριστικά Ψηλοί τοίχοι Ο καθεδρικός ναός της Σαρτρ (1194) Τεράστιοι πύργοι- κωδωνοστάσια Μικρότεροι πυργίσκοι ολόγυρα του κτηρίου Οξυκόρυφες αψίδες Διακοσμημένες ημιτοξοειδείς αντηρίδες Δαντελωτές πέτρινες διακοσμήσεις γύρω από τα παράθυρα και αλλού
Γοτθική αρχιτεκτονική Γενικά χαρακτηριστικά Κύριο δείγμα οι μεγαλοπρεπείς καθεδρικοί Notre Dame ναοί Παρίσι Ιδιότυπες αναλογίες: τεράστιο ύψος, μικρό (1190-μέσα 13ου αι.) φάρδος Πλούσια εσωτερική και εξωτερική διακόσμηση Λεπτότητα και χάρη Κατακόρυφο σχήμα ► ανάταση («τραβούν» προς τα πάνω, τον ουρανό) Ο γοτθικός ναός γίνεται σύμβολο της ενοποίησης και εξισορρόπησης διαφορετικών κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων. Οι πύργοι του που υψώνονται στον ουρανό είναι το σύμβολο της δύναμης της εκκλησίας-σύνδεσης ουράνιου και επίγειου κόσμου.
Ο καθεδρικός ναός της Παναγίας των Παρισίων (1163-1250)
Παναγία των Παρισίων (1163-1250)
Καθεδρικός ναός Λίνκολν (1300), Αγγλία (Το ψηλότερο κτήριο του κόσμου από το 1300 έως το 1549)
Δείγμα του πολυποίκιλτου ρυθμού Καθεδρικός του Έξετερ (1350-1400) Δυτική πρόσοψη
Μητρόπολη του Ουλμ Γαλλία (15ος και 19ος αι.) Δυτικός πύργος
Ο καθεδρικός ναός της Σάρτρ, Γαλλία (12ος-13ος αι.)
Καθεδρικός της Σαρτρ Παρατηρήστε: τις κόγχες που μοιάζουν με φυλάκια σκοπών και περιέχουν σκαλισμένες εκκλησιαστικές μορφές πάνω από τις αψιδωτές αντηρίδες τις λεπτοδουλεμένες, ανάλαφρες, δαντελωτές ακτίνες που συνδέουν τις αντηρίδες με το κτίριο
Καθεδρικός της Σαρτρ Δυτικός ρόδακας (1215)
Καθεδρικός της Σαρτρ Το προστώο του βόρειου κλίτους
Γοτθική αρχιτεκτονική εσωτερικά ναών Κίονες στήριξης των θόλων Μεγάλα παράθυρα διακοσμημένα με υαλουργήματα, που επιτρέπουν την είσοδο και τα παιχνιδίσματα του φωτός ▼ Εξαΰλωση του κτηρίου, κατεύθυνση του βλέμματος προς τον ουρανό Saint Chappell, Παρίσι (1248)
Καθεδρικός ναός του Ντραμ, Νορμανδία (1093-1128) Κεντρικό κλίτος και δυτική πρόσοψη
Ρομπέρτ ντε Λιζάρς Καθεδρικός ναός της Αμιένης (1218-1248) Το κεντρικό κλίτος
Καθεδρικός της Μπουρζ, Γαλλία (τέλη 12ου - αρχές 13ου αι.) Περίστωο με παρεκκλήσια
Καθεδρικός ναός του Καντέρμπουρι, Λονδίνο (τέλη του 12ου αι.) Περίστωο του παρεκκλησίου της Αγίας Τριάδος Ανατολική άποψη
Καθεδρικός ναός της Λεόν (Ισπανία) (γ΄ τέταρτο 13ου αιώνα) Ανατολική άποψη του εσωτερικού
Το παράθυρο του ρόδου στον καθεδρικό της Σάρτρ (1220) και υαλωτά στο Σαιντ Σαπέλ Παρίσι (13ος αι.)
Καθεδρικός της Σαρτρ (εσωτερικό) Οξυκόρυφα σταυροθόλια
Search
