วารสารวิชาการ ป.ป.ช. ปีที่ 10 ฉบับที่ 2

94 วารสารวิชาการ ป.ป.ช. (2) ความมเี สถยี รภาพทางการเมอื งและปราศจากการกอ่ การรา้ ย (Political Stability and Absence of Violence/Terrorism) เป็นการวัดความสามารถของภาครัฐในการควบคุมไม่ให้เกิดความไร้ซึ่งเสถียรภาพของ รัฐบาลอันเน่ืองมาจากวิถีทางแห่งความรุนแรง อีกทั้งยังเป็นการพิจารณาเรื่องของโอกาสความเป็น ไปได้ท่ีรัฐบาลจะไร้เสถียรภาพหรือถูกโค่นล้มโดยวิธีการที่ไม่เป็นไปตามบทบัญญัติของรัฐธรรมนูญ ซึ่งในกรณีของประเทศไทยมีการให้ค่าคะแนนด้านความมีเสถียรภาพทางการเมืองและปราศจากการ กอ่ การร้ายดงั แผนภมู ทิ ี่ 2 แผนภมู ิท่ี 2: ดัชนีด้านความมเี สถียรภาพทางการเมอื งและปราศจากการกอ่ การรา้ ย ตง้ั แต่ปี พ.ศ. 2548 - 2557 ท่มี า: Worldwide Governance Indicators, Country Data Report for Thailand, 1996 – 2014 (3) ความมปี ระสทิ ธผิ ลของภาครัฐ (Government Effectiveness) เปน็ การวดั ความสามารถของภาครฐั ในการใหบ้ รกิ ารสาธารณะและความสามารถของขา้ ราชการ หรือเจ้าหน้าท่ีของรัฐท่ีมีคุณภาพ โดยมีการด�ำเนินงานที่อิสระปราศจากการแทรกแซงและปราศจาก แรงกดดนั ทางการเมอื ง รวมทงั้ คณุ ภาพการกำ� หนดนโยบายและการนำ� นโยบายไปปฏบิ ตั ใิ หป้ ระสบความ ส�ำเร็จตามท่ไี ดว้ างนโยบายไว้ ซึ่งในกรณขี องประเทศไทยมีการใหค้ า่ คะแนนดา้ นความมีประสทิ ธภิ าพ ของภาครฐั ดงั แผนภมู ิที่ 3 แผนภมู ทิ ี่ 3: ดัชนีดา้ นความมปี ระสิทธิภาพของภาครฐั ตงั้ แตป่ ี พ.ศ. 2548 - 2557 ทีม่ า: Worldwide Governance Indicators, Country Data Report for Thailand, 1996 - 2014

ท่ีปรกะากรอคบอรธร์รุ ัปกิจชปันรกะบั เผภลทกเครระ่ือทงบใตชอ่ไ้ ฟคฟวา้ามทเเี่ชขอ่ืา้ มม่ันาลขงอทงนุบใรนรปษรทั ะขเทา้ มศชไทาตยิ 95 (4) คุณภาพของกฎระเบยี บ (Regulatory Quality) เปน็ การวดั ความสามารถของภาครฐั ในการกำ� หนดนโยบายและสรา้ งระเบยี บขอ้ บงั คบั ทเี่ หมาะสม ตอ่ การยกระดบั การพฒั นาของภาคเอกชน รวมถงึ การบงั คบั ใชน้ โยบายและมาตรการดงั กลา่ วใหเ้ ปน็ ไป อย่างเหมาะสมและเอ้ือต่อการส่งเสริมให้ภาคเอกชนสามารถพัฒนาได้ ซึ่งในกรณีของประเทศไทย มกี ารใหค้ ่าคะแนนด้านคณุ ภาพในการควบคุมดงั แผนภูมิที่ 4 แผนภมู ิท่ี 4: ดชั นดี า้ นคณุ ภาพในการควบคมุ ของกฎระเบยี บ ตั้งแตป่ ี พ.ศ. 2548 – 2557 ท่มี า: Worldwide Governance Indicators, Country Data Report for Thailand, 1996 - 2014 (5) หลักนติ ิธรรม (Rule of Law) เป็นการวัดความสามารถของภาครฐั ในการท�ำใหภ้ าคส่วนตา่ ง ๆ มคี วามเชอื่ มั่น มีความเคารพ และยอมรับปฏิบัติตามกติกาในการอยู่ร่วมกันในสังคม รวมถึงมีการสร้างคุณภาพในการบังคับใช้ กฎหมาย คณุ ภาพของกฎหมายเกย่ี วกบั สทิ ธใิ นทรพั ยส์ นิ คณุ ภาพของกระบวนการยตุ ธิ รรม และคณุ ภาพ ในการควบคุมอาชญากรรมและความรุนแรง โดยเฉพาะคุณภาพของการบังคับให้ปฏิบัติตามเงื่อนไข สญั ญา ต�ำรวจ และการอำ� นวยความยุติธรรม รวมถึงโอกาสความเปน็ ไปได้ที่จะเกิดอาชญากรรมและ ความรุนแรง ซง่ึ ในกรณีของประเทศไทยมีการใหค้ ่าคะแนนด้านหลักนิติธรรมดงั แผนภูมทิ ี่ 5 แผนภูมทิ ี่ 5: ดชั นดี า้ นหลักนติ ธิ รรม ตัง้ แตป่ ี พ.ศ. 2548 – 2557 ท่มี า: Worldwide Governance Indicators, Country Data Report for Thailand, 1996 – 2014

96 วารสารวชิ าการ ป.ป.ช. (6) การควบคมุ การคอรร์ ปั ชนั (Control of Corruption) เป็นการวัดความสามารถของภาครัฐในการควบคุมไม่ให้ใช้อ�ำนาจของภาครัฐเพ่ือสร้าง ผลประโยชน์ให้แก่ภาคเอกชนท้ังทางตรงและทางอ้อม ทั้งในรูปแบบของการทุจริตประพฤติมิชอบ เพียงเล็กน้อยหรือขนานใหญ่ รวมถึงการเข้าครอบครองรัฐโดยชนช้ันน�ำทางการเมืองและนักธุรกิจ เอกชนทม่ี งุ่ แสวงหาผลประโยชน์ ซง่ึ ในกรณขี องประเทศไทยมคี า่ คะแนนดา้ นการควบคมุ การคอรร์ ปั ชนั ดังแผนภูมทิ ี่ 6 แผนภมู ทิ ี่ 6: ดชั นีด้านการควบคมุ การคอร์รปั ชนั ตงั้ แต่ปี พ.ศ. 2548 - 2557 ทม่ี า: Worldwide Governance Indicators, Country Data Report for Thailand, 1996 – 2014 2.3 ดัชนีความสามารถในการแขง่ ขัน (Global Competitiveness Index – GCI) 2.3.1 ความเป็นมา World Economic Forum ได้จัดอันดับความสามารถในการแข่งขันของประเทศต่าง ๆ ในโลก โดย Professor Klaus Schwab ไดเ้ รม่ิ ดำ� เนนิ โครงการโดย ในปี ค.ศ. 1979 (พ.ศ. 2522) ภายใต้ ชอื่ โครงการ “The Competitiveness of European Industry” จากนน้ั ได้เปล่ียนชือ่ โครงการเป็น “The Global Competitiveness Report” โดยการรายงานครงั้ แรกไดท้ ำ� การวเิ คราะหค์ วามสามารถ ในการแขง่ ขนั ประเทศในยโุ รป 16 ประเทศ ซึง่ ท�ำการศึกษาบนพน้ื ฐานแนวคดิ เก่ยี วกบั การแขง่ ขันของ Professor Klaus Schwab กลา่ วคือ การรายงานชว่ งแรกกำ� หนดให้ “การแขง่ ขนั ” เปน็ ความสามารถ ของผู้ประกอบการในการด�ำเนินการท่ีดีหรือมีผลการประกอบการดีกว่าบริษัทหรือกลุ่มบริษัทอื่น ๆ โดยคำ� นึงถึงกรอบเงอ่ื นไขภายในประเทศ การส�ำรวจได้จัดท�ำเป็น 3 ภาษา ได้แก่ อังกฤษ ฝรั่งเศส และเยอรมัน โดยได้ส่งไปยังผู้ตอบ แบบสอบถามทมี่ ีศักยภาพทวั่ ยโุ รป ไดแ้ ก่ ประธานบรหิ ารของบริษทั ต่าง ๆ ในยุโรป กรรมการผู้จดั การ บริษัทของสหรัฐอเมริกาท่ีด�ำเนินกิจการสาขาย่อยในยุโรปท้ัง 16 ประเทศ ตัวแทนชั้นน�ำของสมาคม อุตสาหกรรมและสมาคมนายจา้ ง สหภาพแรงงาน สถาบันทางเศรษฐกิจและสังคม คณะเศรษฐศาสตร์ และคณะบริหารธรุ กจิ ของมหาวิทยาลยั ตา่ ง ๆ และสือ่ ด้านเศรษฐกิจ ซ่งึ การส�ำรวจดงั กลา่ วได้เสร็จสิน้ และจัดท�ำรายงานในเดอื นพฤศจกิ ายน ค.ศ. 1979 (พ.ศ. 2522) โดยการรายงานดงั กลา่ ว นับได้วา่ เป็น

ทปี่ รกะากรอคบอรธร์รุ ัปกิจชปนั รกะบั เผภลทกเครระ่อืทงบใตช่อไ้ ฟคฟวา้ามทเี่เชข่อื้ามมั่นาลขงอทงนุบใรนรปษรทั ะขเทา้ มศชไทาตยิ 97 ความพยายามครั้งแรกเพื่อสนับสนุนให้ผู้ก�ำหนดนโยบายและผู้น�ำทางธุรกิจให้สามารถพัฒนานโยบาย เศรษฐกิจและองค์กรให้ดขี นึ้ รวมทงั้ ในระยะเวลา 35 ปตี อ่ มา (พ.ศ. 2557) การรายงานการจดั อนั ดบั ความสามารถในการแขง่ ขนั ไดค้ รอบคลมุ มากถงึ 140 ประเทศทว่ั โลก โดยไดแ้ สดงใหเ้ หน็ ถงึ ปจั จยั สำ� คญั ที่มีความเกี่ยวข้องกับการเติบโตทางเศรษฐกิจ การจัดอันดับความสามารถในการแข่งขันของประเทศ ตา่ ง ๆ และแนวโนม้ ของการเตบิ โตในอนาคต โดยมีจดุ ม่งุ หมายเพอื่ ใหเ้ กิดความเข้าใจรว่ มกันเกีย่ วกับ จดุ แขง็ และจุดออ่ นทางเศรษฐกจิ (World Economic Forum: ออนไลน)์ 2.3.2 การจดั อันดับความสามารถในการแข่งขนั ของประเทศไทย ในรายงานการจัดอันดบั ความสามารถในการแขง่ ขันโดย World Economic Forum ประจำ� ปี 2015 - 2016 (พ.ศ. 2558 - 2559) ประเทศไทยถกู จดั อยูใ่ นอนั ดบั ท่ี 32 จากทั้งหมด 140 ประเทศ และเม่ือพิจารณาปัจจัยหลักที่น�ำมาใช้ในการจัดอันดับความสามารถในการแข่งขัน ซ่ึงประกอบด้วย ดัชนีพื้นฐานดัชนีการเพิ่มประสิทธิภาพ และดัชนีนวัตกรรมและปัจจัยที่มีความซับซ้อน พบว่า ปัจจัย หลกั ทง้ั 3 ดา้ นไดร้ ับการจัดอันดบั เปน็ 42, 42 และ 48 ตามลำ� ดับ ซง่ึ ผลการจัดอันดบั ความสามารถ ในการแข่งขันของไทยตัง้ แตใ่ นปี พ.ศ. 2549 - 2558 จะเห็นวา่ อนั ดับความสามารถในการแขง่ ขนั ของ ไทยจะอยใู่ นระดบั กลาง (ตารางท่ี 2) ตารางที่ 2: อันดบั ความสามารถในการแข่งขนั ของไทย ปี 2549 - 2558 ดัชนี 2549 - 2550 - 2551 - 2552 - ปี 2554 - 2555 - 2556 - 2557 - 2558 - 2550 2551 2552 2553 2553 - 2555 2556 2557 2558 2559 ดัชนีพ้ืนฐาน 38 40 43 43 2554 46 45 49 40 42 ดชั นกี ารเพ่มิ 43 29 36 40 ประสทิ ธภิ าพ 48 43 47 40 39 42 ดชั นีนวตั กรรม 36 39 46 47 39 และปจั จยั ท่ีมี 51 55 52 54 48 ความซับซอ้ น 35 28 34 36 49 อนั ดบั ของ 125 131 134 133 39 38 37 31 32 ประเทศไทย 38 142 144 148 144 140 จำ�นวนประเทศ 139 ทง้ั หมด ท่มี า: World Economic Forum, The Global Competitiveness Report 2006 - 2016 ในการประเมินของ WEF ได้ก�ำหนดเสาหลักในการประเมินความสามารถในการแข่งขัน เป็น 12 เสาหลัก ประกอบด้วย (1) สถาบนั (Institution) (2) โครงสรา้ งพน้ื ฐาน (Infrastructures) (3) ความมนั่ คงทางเศรษฐกจิ มหภาค (Macroeconomic Stability) (4) สขุ ภาพและการศกึ ษาขน้ั พน้ื ฐาน (Health and primary education) (5) การศึกษาและการอบรมขั้นสูง (Higher education and

98 วารสารวชิ าการ ป.ป.ช. training) (6) ประสทิ ธภิ าพของตลาดสนิ ค้า (Goods market efficiency) (7) ประสทิ ธภิ าพของตลาด แรงงาน (Labor market efficiency) (8) การพฒั นาตลาดการเงนิ (Financial market development) (9) ความพร้อมด้านเทคโนโลยี (Technology readiness) (10) ขนาดของตลาด (Market size) (11) ความซับซอ้ นทางธรุ กจิ (Business Sophistication) และ (12) นวตั กรรม (Innovation) โดย ประเทศไทยมีคะแนนค่อนข้างดีในด้านสภาพแวดล้อมทางเศรษฐกิจมหภาคและทางการเงิน อย่างไรก็ตาม เม่ือพิจารณาในรายละเอียดของทั้ง 12 เสาหลักจะพบว่าไม่มีเสาหลักใดที่วัดเฉพาะ ในประเด็นการคอร์รัปชัน หากแต่ WEF ได้มีการวิเคราะห์ปัจจัยที่เป็นปัญหาส�ำคัญที่สุดส�ำหรับ การด�ำเนนิ ธรุ กิจ (The most problematic factors for doing business) ซึ่งมที งั้ หมด 16 ปจั จยั พบว่า ปัจจัยท่ีเป็นปัญหาส�ำคัญที่สุดส�ำหรับการด�ำเนินธุรกิจในปี พ.ศ. 2558 คือ ปัจจัยด้านความ ไม่ม่ันคงของรัฐบาล (Government instability/coups) เป็นปัจจัยท่ีมีผลต่อการด�ำเนินธุรกิจมาก ที่สุด (รอ้ ยละ 18.1) รองลงมา คอื ปัจจัยดา้ นการคอร์รัปชนั (ร้อยละ 12.5) และเมือ่ พจิ ารณาแนวโนม้ ปัจจัยดา้ นการคอร์รัปชันระหวา่ งปี พ.ศ. 2551 – 2558 จะเหน็ ไดว้ ่าการคอร์รัปชนั มีผลตอ่ การด�ำเนนิ ธุรกิจในประเทศมากขึ้นจากร้อยละ 10.3 ในปี พ.ศ. 2551 เพิ่มเป็นร้อยละ 21.4 ในปี พ.ศ. 2557 แตเ่ ปน็ ทนี่ า่ สงั เกตว่าในปี พ.ศ. 2558 มีคะแนนด้านการคอรร์ ัปชนั ลดลงเป็นรอ้ ยละ 12.5 ซง่ึ ลดลงจาก ปี พ.ศ. 2557 อันสืบเน่ืองมาจากมีการรัฐประหาร ท่ีอาจส่งผลกระทบต่อการด�ำเนินธุรกิจในทัศนะ ของนกั ลงทนุ ตา่ งชาติ ซงึ่ แสดงใหเ้ หน็ วา่ เมอื่ ประเทศเกดิ ความไมม่ น่ั คงทางการเมอื งหรอื การเมอื งอยใู่ น สภาวะท่ีไม่ปกติ จะท�ำให้นักลงทนุ ต่างชาติหันมาให้ความส�ำคัญกบั ปจั จัยด้านความมน่ั คงของประเทศ มากกวา่ การคอร์รปั ชนั ซึ่งสามารถแสดงได้ดังแผนภมู ติ ่อไปน้ี แผนภมู ทิ ี่ 7: ปจั จัยทเี่ ป็นปญั หาส�ำคญั ทีส่ ดุ ส�ำหรับการด�ำเนนิ ธรุ กจิ ในประเทศไทยประจ�ำปี 2558 ทม่ี า: World Economic Forum, The Global Competitiveness Report 2015 - 2016

ทปี่ รกะากรอคบอรธร์รุ ปักจิชปันรกะบั เผภลทกเครระือ่ทงบใตช่อไ้ ฟคฟวาา้ มทเ่เีชขอื่า้ มมั่นาลขงอทงนุบใรนรปษรทั ะขเทา้ มศชไทาตยิ 99 ในกรณขี องปจั จยั ดา้ นการคอรร์ ปั ชนั ทเี่ ปน็ ปญั หาสำ� หรบั การดำ� เนนิ ธรุ กจิ ในประเทศไทย สามารถ แสดงไดด้ ังตารางต่อไปน้ี ตารางท่ี 3: ปัจจัยด้านการคอร์รัปชันท่ีเป็นอุปสรรคต่อการด�ำเนินธุรกิจในประเทศไทย ในปี พ.ศ. 2551 – 2558 ปี (พ.ศ.) คะแนน (เตม็ 100) อันดับ 2551 10.3 4 2552 11 4 2553 11.4 4 2554 14.5 2 2555 16.7 2 2556 20.2 1 2557 21.4 1 2558 12.5 2 ทม่ี า: World Economic Forum, The Global Competitiveness Report 2008 - 2015 จากตารางที่ 3 แสดงใหเ้ หน็ ว่า “การคอรร์ ปั ชนั ” เป็นปจั จัยท่ีผูป้ ระกอบการในธุรกจิ ส่วนใหญ่ ต่างเห็นพ้องต้องกันว่าเป็นอุปสรรคต่อการด�ำเนินธุรกิจและเป็นอุปสรรคท่ีกีดขวางการพัฒนา ขดี ความสามารถในการแขง่ ขนั ของไทยในเวทนี านาชาติในอนั ดับต้น ๆ และมีแนวโน้มทจ่ี ะเพม่ิ มากขนึ้ ตามล�ำดบั ซึง่ ในปี พ.ศ. 2557 การคอรร์ ปั ชนั เปน็ ปัจจัยท่เี ป็นอุปสรรคต่อการทำ� ธรุ กิจเปน็ อันดบั หนึง่ และแมว้ า่ ในปี พ.ศ. 2558 การคอรร์ ปั ชนั จะลดอนั ดบั มาเปน็ อนั ดบั สอง หากแตก่ ย็ งั คงเปน็ ปญั หาสำ� คญั ทน่ี กั ธรุ กจิ ตอ้ งเผชญิ และสะทอ้ นใหเ้ หน็ วา่ การแกไ้ ขปญั หาการคอรร์ ปั ชนั ของประเทศไทยในภาคธรุ กจิ ยงั คงไมม่ ปี ระสทิ ธภิ าพและประสทิ ธผิ ลมากนัก 3. ความสัมพันธ์ของดชั นีตา่ ง ๆ กบั การคอรร์ ปั ชันและการลงทนุ โดยตรงจากตา่ งประเทศ1 ในประเทศไทย ประเทศไทย นับได้ว่าเป็นประเทศหนึ่งท่ีเป็นแหล่งรองรับการลงทุนของบรรษัทข้ามชาติ ท่ีประกอบธุรกิจประเภทต่าง ๆ จากนานาประเทศเข้ามาลงทุนจ�ำนวนมาก เน่ืองจากการมีศักยภาพ 1การลงทุนโดยตรงจากตา่ งประเทศ (Foreign Direct Investment: FDI) คอื การท่บี ริษัทท่ตี ้งั อยู่ในต่างประเทศหรอื ประเทศที่จะมา ลงทนุ (source countries) ได้มาลงทุนทำ�ธรุ กจิ ในประเทศไทย

100 วารสารวชิ าการ ป.ป.ช. ในด้านต่าง ๆ ท่ีมีความพร้อมและรัฐบาลมีนโยบายที่เอ้ือต่อการลงทุน เช่น มาตรการจูงใจด้านภาษี การยกเวน้ หรอื ลดอากรขาเข้า เป็นต้น ซ่ึงจากผลการส�ำรวจบรรษัทข้ามชาติในการจดั ล�ำดับประเทศที่ เปน็ แหลง่ รองรบั การลงทนุ (host economics) 10 อนั ดบั แรกในปี พ.ศ. 2557 พบวา่ จนี เปน็ ประเทศแรก ที่บรรษัทข้ามชาติส่วนใหญ่ให้ความสนใจลงทุน รองลงมาได้แก่ สหรัฐอเมริกา อินโดนีเซีย อินเดีย บราซิล และเยอรมนี ตามล�ำดับ โดยประเทศไทยอยู่ในล�ำดับท่ี 8 (ส�ำนักงานคณะกรรมการส่งเสริม การลงทนุ , 2557: 4) ในส่วนของการลงทุนของบรรษัทข้ามชาติท่ีประกอบธุรกิจประเภทเคร่ืองใช้ไฟฟ้าที่ เข้ามาลงทุนในประเทศไทยเพ่ือเป็นฐานการผลิตสินค้าในการส่งออกและขยายตลาดในประเทศ ซ่ึงมูลค่าการลงทุนโดยตรงจากต่างประเทศประเภทการผลิตเคร่ืองใช้ไฟฟ้า สามารถแสดงได้ดัง แผนภูมิท่ี 8 แผนภูมิท่ี 8: เงินลงทุนโดยตรงสุทธิจากต่างประเทศ ประเภทการผลิตอุปกรณ์ไฟฟ้า ในปี พ.ศ. 2548 – 2557 หมายเหตุ : 1. เปน็ ขอ้ มลู การลงทนุ ฯ ในรปู ของเงนิ ลงทนุ สทุ ธขิ องการลงทนุ โดยตรงสทุ ธจิ ากตา่ งประเทศ ประเภทการ ผลิตอปุ กรณไ์ ฟฟา้ โดยตวั เลขบวก หมายถึง มีการลงทุนเพิ่ม (ไม่วา่ จะในรูปของการลงทนุ ในทุนเรอื นหุ้น ก�ำไรสะสม ทน่ี ำ� กลบั มาลงทนุ หรอื การกยู้ มื จากบรษิ ทั ในเครอื ในตา่ งประเทศ) สงู กวา่ การลดการลงทนุ (ไมว่ า่ จะในรปู ของการลด สดั สว่ นการถอื หนุ้ การถอนเงนิ ลงทนุ หรอื การคนื เงนิ กใู้ หบ้ รษิ ทั ในเครอื ในตา่ งประเทศ) ขณะทตี่ วั เลขตดิ ลบ หมายถงึ ในช่วงเวลานั้น ๆ มกี ารเพม่ิ การลงทนุ ตำ่� กว่าการลดการลงทนุ 2. ตง้ั แตป่ ี พ.ศ. 2552 ไดร้ วมการลงทนุ ในตราสารหนรี้ ะหวา่ งบรษิ ทั ในเครอื และตง้ั แตป่ ี พ.ศ. 2554 ไดร้ วม สินเช่ือการคา้ ระหว่างบรษิ ัทในเครอื เขา้ ไวด้ ้วย ที่มา: ธนาคารแหง่ ประเทศไทย, 29 กมุ ภาพันธ์ 2559 3.1 ดชั นี CPI กบั การลงทุนสุทธิจากตา่ งประเทศ เม่ือพิจารณาเงินลงทุนโดยตรงสุทธิจากต่างประเทศของการลงทุนสาขาการผลิตเครื่องใช้ไฟฟ้า ทเ่ี ขา้ มาลงทุนในประเทศไทย พบวา่ ในปี พ.ศ. 2548 - 2551 การเงนิ ลงทุนจากตา่ งประเทศมแี นวโน้ม

ทปี่ รกะากรอคบอรธร์รุ ัปกจิชปนั รกะับเผภลทกเครระ่อืทงบใตช่อ้ไฟคฟวา้ามทเเ่ีชขื่อา้ มมนั่าลขงอทงุนบใรนรปษรทั ะขเทา้ มศชไทาตยิ 101 เพิ่มข้ึน กลา่ วคือ จากที่มกี ารลงทุน 708.98 ลา้ นดอลลาร์ สรอ. ในปี พ.ศ. 2548 เพ่มิ เป็น 2,011.33 ล้านดอลลาร์ สรอ. ในปี พ.ศ. 2551 ซึ่งมีอัตราการลงทุนเพิ่มข้ึนเป็นร้อยละ 41.56 ต่อปี และในปี พ.ศ. 2552 เกดิ วกิ ฤตเศรษฐกจิ โลก สง่ ผลใหก้ ารลงทนุ เศรษฐกจิ ของไทยหดตวั มาก ซงึ่ มกี ารลงทนุ ลดลง ถึง 6,795.25 ลา้ นดอลลาร์ สอร. ต่อมาในช่วงครงึ่ หลงั ของปี พ.ศ. 2552 เศรษฐกิจไทยเร่มิ ฟน้ื ตวั จาก เศรษฐกจิ โลก ประกอบกบั นโยบายการเงนิ การคลงั ทม่ี สี ว่ นชว่ ยในการกระตนุ้ เศรษฐกจิ และสนบั สนนุ ให้ ความเช่อื มน่ั ของผผู้ ลติ และผบู้ ริโภคดีข้ึนเป็นล�ำดบั สง่ ผลใหบ้ รรษัทข้ามชาติทีป่ ระกอบธุรกจิ ประเภท เครอ่ื งใชไ้ ฟฟา้ เขา้ มาลงทนุ ในประเทศไทยเพมิ่ ขน้ึ และเมอื่ นำ� แผนภมู ขิ า้ งตน้ มาเปรยี บเทยี บกบั ประเดน็ การคอร์รัปชันของดัชนีช้ีวัดต่าง ๆ เพื่อวิเคราะห์ถึงแนวโน้มและความสอดคล้องของการลงทุนของ บรรษทั ขา้ มชาตกิ บั การคอร์รปั ชนั ซ่ึงสามารถแสดงได้ดังแผนภมู ิท่ี 9 แผนภมู ทิ ่ี 9: เงนิ ลงทนุ โดยตรงสุทธิจากตา่ งประเทศ ประเภทการผลิตอปุ กรณไ์ ฟฟ้า1 กับดัชนชี ี้วัด ภาพลกั ษณค์ อรร์ ปั ชัน2 ในปี พ.ศ. 2548 – 2557 หมายเหต:ุ ค่าสัมประสิทธิส์ หสัมพันธ์ (r) = 0.2661 ทีม่ า: 1 ธนาคารแหง่ ประเทศไทย, 29 กมุ ภาพนั ธ์ 2559 2 Transparency International, http://www.transparency.org จากแผนภมู ทิ ่ี 9 เมอ่ื วเิ คราะหค์ า่ ความสมั พนั ธข์ องเงนิ ลงทนุ สทุ ธโิ ดยตรงจากตา่ งประเทศของ ธุรกิจการผลติ อปุ กรณไ์ ฟฟ้ากับค่าคะแนนดัชนีช้วี ดั ภาพลักษณค์ อรร์ ัปชนั (CPI) พบว่า คา่ สมั ประสทิ ธิ์ สหสมั พนั ธ2์ (Correlation Coefficient) หรอื r มีคา่ เท่ากบั 0.2661 ซึ่งมคี วามสัมพันธก์ นั ในระดบั ตำ�่ มาก โดยจะเหน็ ไดว้ า่ การทค่ี า่ คะแนน CPI ลดลง (มกี ารคอรร์ ปั ชนั สงู ขน้ึ ) ไมไ่ ดท้ ำ� ใหเ้ งนิ ลงทนุ ลดลง เสมอไป ดังเช่น ในปี พ.ศ. 2549 ประเทศไทยมีคา่ CPI ลดลง แต่มีเงนิ ลงทุนเพม่ิ ขึ้นจากปี พ.ศ. 2548 2ค่าสัมประสิทธิส์ หสัมพันธม์ คี ่าเขา้ ใกล้ -1 หรือ 1 แสดงถึงการมีความสัมพันธก์ นั ในระดบั สูง แตห่ ากมีคา่ เข้าใกล้ 0 แสดงถงึ การมคี วาม สมั พันธก์ ันในระดับนอ้ ยหรือไมม่ ีเลย

102 วารสารวชิ าการ ป.ป.ช. ที่มคี า่ CPI สูงกว่า เปน็ ต้น หรือ ในทางกลบั กัน การทค่ี ่าคะแนน CPI สูงข้ึน (มีการคอร์รัปชันลดลง) ไม่ได้ท�ำให้มเี งินลงทนุ เพ่มิ ข้นึ เสมอไป ดงั เช่น ในปี พ.ศ. 2557 แมว้ า่ ประเทศไทยมีคา่ CPI สงู ขนึ้ แตม่ ี เงนิ ลงทุนลดลงจากปี พ.ศ. 2556 ทีม่ ีค่า CPI ต�่ำกว่า หรอื ในอีกกรณีหนง่ึ การที่ค่า CPI ลดลง (มกี าร คอร์รัปชันสูงข้ึน) เงินลงทุนก็ลดลงตามไปด้วย ดังเช่น ในปี พ.ศ. 2552 ที่มีค่า CPI และเงินลงทุน ลดลงจากปี พ.ศ. 2551 เป็นต้น 3.2 ดัชนี WGI กบั การลงทุนสุทธิจากตา่ งประเทศ เม่ือวิเคราะห์ค่าความสัมพันธ์ของเงินลงทุนสุทธิโดยตรงจากต่างประเทศของธุรกิจการผลิต อปุ กรณไ์ ฟฟา้ กบั ดชั นธี รรมาภบิ าลโลกในมติ ดิ า้ นการควบคมุ การคอรร์ ปั ชนั (WGI) พบวา่ คา่ สมั ประสทิ ธิ์ สหสมั พันธ์ (Correlation Coefficient) หรือ r มีคา่ เทา่ กับ 0.4439 ซึง่ มคี วามสัมพนั ธก์ นั ในระดับต�ำ่ ซง่ึ จะเหน็ ไดว้ า่ การทคี่ า่ คะแนนดชั นธี รรมาภบิ าลโลก (WGI) ในมติ ดิ า้ นการควบคมุ การคอรร์ ปั ชนั ลดลง (มีการคอร์รัปชันสูงขึ้น) ไม่ได้ท�ำให้เงินลงทุนลดลงเสมอไป ดังเช่น ในปี พ.ศ. 2551 ประเทศไทยมี ค่าคะแนน WGI ในมิติด้านการควบคุมการคอร์รัปชันลดลง แต่มีเงินลงทุนเพ่ิมข้ึนจากปี พ.ศ. 2550 ทมี่ ีคา่ คะแนนสงู กว่า เปน็ ต้น หรอื ในทางกลบั กนั การที่ค่าคะแนน CPI สูงขน้ึ (มกี ารคอรร์ ปั ชันลดลง) ไมไ่ ดท้ ำ� ใหม้ เี งนิ ลงทนุ เพมิ่ ขนึ้ เสมอไป ดงั เชน่ ในปี พ.ศ. 2557 แมว้ า่ ประเทศไทยมคี า่ คะแนน WGI ในมติ ิ ดา้ นการควบคมุ การคอรร์ ปั ชนั สงู ขนึ้ แตม่ เี งนิ ลงทนุ ลดลงจากปี พ.ศ. 2556 ทม่ี คี า่ คะแนนตำ�่ กวา่ เปน็ ตน้ หรอื อกี กรณหี นง่ึ การทคี่ า่ คะแนนดชั นธี รรมาภบิ าลโลก (WGI) ในมติ ดิ า้ นการควบคมุ การคอรร์ ปั ชนั ลดลง (มีการคอร์รัปชันสูงข้ึน) เงินลงทุนก็ลดลงตามไปด้วย ดังเช่น ในปี พ.ศ. 2552 ที่มีค่าคะแนนดัชนี ธรรมาภิบาลโลก (WGI) ในมิติด้านการควบคุมการคอร์รปั ชนั และเงินลงทนุ ลดลงจากปี พ.ศ. 2551 เป็นต้น แผนภมู ทิ ี่ 10: เงินลงทนุ สุทธโิ ดยตรงจากต่างประเทศประเภทการผลิตอปุ กรณ์ไฟฟา้ 1 กบั ดชั นีธรรมาภิบาลโลกในมติ ิด้านการควบคมุ การคอร์รัปชนั 2 ในปี พ.ศ. 2548 – 2557 หมายเหต:ุ คา่ สัมประสทิ ธิ์สหสมั พนั ธ์ (r) = 0.4439 ทม่ี า: 1 ธนาคารแห่งประเทศไทย, 29 กุมภาพันธ์ 2559 2 Worldwide Governance Indicators, Country Data Report for Thailand, 1996 – 2014

ที่ปรกะากรอคบอรธร์ุรัปกจิชปันรกะบั เผภลทกเครระ่ือทงบใตชอ่้ไฟคฟวาา้ มทเ่ีเชขื่อา้ มมน่ัาลขงอทงุนบใรนรปษรัทะขเทา้ มศชไทาตยิ 103 3.3 ปัจจยั ก�ำหนดการลงทนุ โดยตรงสุทธิจากตา่ งประเทศ กรณีการผลติ อุปกรณ์ไฟฟา้ จากการศกึ ษาปจั จยั ทเี่ ปน็ ปญั หาอปุ สรรคตอ่ การลงทนุ โดยตรงสทุ ธจิ ากตา่ งประเทศของธรุ กจิ การผลติ อปุ กรณ์เคร่อื งใชไ้ ฟฟา้ ของ WEF สามารถแสดงได้ดังแผนภูมิที่ 11 ซ่ึงเมือ่ วิเคราะห์ความสมั พนั ธ์ของ เงินลงทุนสุทธิโดยตรงจากต่างประเทศของธุรกิจการผลิตอุปกรณ์ไฟฟ้ากับปัจจัยท่ีเป็นปัญหาอุปสรรค ต่อการลงทุนของ WEF พบว่า ค่าสัมประสิทธ์ิสหสัมพันธ์ (Correlation Coefficient) หรือ r มีค่า เท่ากับ -0.2731 ซึ่งมีความสัมพันธ์กันในระดับต�่ำมาก โดยจะเห็นได้ว่าเงินลงทุนสุทธิที่เพ่ิมข้ึนหรือ ลดลงไม่เปน็ ไปในทิศทางเดยี วกนั (ไม่แปรผันตาม) กบั ปญั หาการคอร์รปั ชัน เนอ่ื งจากยังมปี จั จัยอ่นื ๆ ที่บรรษัทข้ามชาติท่ีประกอบธุรกิจประเภทเครื่องใช้ไฟฟ้าค�ำนึงถึงและเป็นปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อการ ตัดสนิ ใจในการลงทุน แผนภมู ทิ ่ี 11: เงินลงทนุ โดยตรงจากต่างประเทศประเภทการผลติ อปุ กรณไ์ ฟฟ้า1กบั ปจั จยั ทเี่ ปน็ ปัญหาอปุ สรรคต่อการประกอบธรุ กจิ 2 ในปี พ.ศ. 2551 – 2557 ท่มี า: 1 ธนาคารแห่งประเทศไทย, 29 กมุ ภาพนั ธ์ 2559 2 World Economic Forum, The Global Competitiveness Report 2008 – 2015 4. การลงทุนของบรรษัทข้ามชาติที่ประกอบธุรกิจเคร่ืองใช้ไฟฟ้าในประเทศไทยกับ ประเด็นการคอรร์ ปั ชนั จากการพจิ ารณาประเดน็ ความสัมพันธข์ องค่าคะแนนดัชนี CPI และ WGI กับมลู คา่ การลงทนุ โดยตรงสทุ ธขิ องบรรษทั ขา้ มชาติ (แผนภมู ทิ ี่ 9 และ 10) และความสมั พนั ธข์ องปจั จยั การตดั สนิ ใจลงทนุ ของบรรษทั ข้ามชาตทิ ปี่ ระกอบธรุ กจิ เครือ่ งใช้ไฟฟ้าในประเทศไทย (แผนภมู ทิ ่ี 11) พบวา่ ปัจจัยการ ทุจรติ ไมไ่ ดม้ ที ิศทางเดียวกัน (ไมแ่ ปรผันตาม) กบั การตัดสินใจลงทนุ ของบรรษทั ข้ามชาติ ในกรณีดังกล่าว จึงได้ศึกษาเพ่ิมเติมเกี่ยวกับปัจจัยท่ีส่งผลต่อการตัดสินใจในการลงทุนของ บรรษทั ขา้ มชาติ และภาพลกั ษณก์ ารคอรร์ ปั ชนั (CPI) มตี อ่ การตดั สนิ ใจในการลงทนุ ของบรรษทั ขา้ มชาติ

104 วารสารวิชาการ ป.ป.ช. ที่ประกอบธรุ กจิ เครอื่ งใช้ไฟฟ้าในประเทศไทยหรอื ไม่ (เปรียบเทียบกบั การใหค้ วามส�ำคญั ตอ่ ดัชนี CPI, GCI และ WGI) โดยไดท้ �ำการสัมภาษณ์บรรษัทข้ามชาติทปี่ ระกอบธุรกจิ เคร่อื งใชไ้ ฟฟา้ ทเ่ี ขา้ มาลงทนุ ในประเทศไทย ได้แก่ (1) บริษัท ฟิลิปส์ อิเล็กทรอนิกส์ (ประเทศไทย) ของประเทศเนเธอร์แลนด์ (2) บรษิ ทั อเี ลคโทรลกั ซ์ ประเทศไทย จำ� กดั ของประเทศสหรฐั อเมรกิ า (3) บรษิ ทั โตชบิ า ไทยแลนด์ จำ� กดั ของประเทศญี่ปุ่น และ (4) บริษทั แอลจี อเี ลก็ ทรอนกิ ส์ (ประเทศไทย) ของประเทศเกาหลใี ต้ รวมถงึ ผู้เช่ียวชาญ นักวิชาการ และนักปฏิบัติด้านการต่อต้านการคอร์รัปชัน และผู้แทนจากสมาคมธุรกิจ ซง่ึ พบวา่ การลงทนุ ของบรรษทั ขา้ มชาตใิ นตา่ งประเทศตอ้ งใชเ้ งนิ ลงทนุ และทรพั ยากรจำ� นวนมาก จงึ ทำ� ให้ การตัดสินใจการลงทุนต้องเป็นไปอย่างรอบคอบและมีข้อมูลประกอบการตัดสินใจที่เพียงพอและ น่าเชื่อถือ ซ่ึงบรรษัทข้ามชาติได้พิจารณาถึงปัจจัยท่ีส่งผลต่อการลงทุนอย่างรอบด้าน โดยปัจจัยท่ีบริษัท ให้ความส�ำคัญเบ้ืองต้นท่ีจะด�ำเนินธุรกิจในต่างประเทศ คือ โอกาสในการเติบโตของธุรกิจ โอกาส ในการขายและความสามารถในการขยายตลาดทงั้ ภายในและภายนอกประเทศ ลำ� ดบั ตอ่ ไปจะพจิ ารณา ในเรื่องโครงสร้างพ้ืนฐานที่เอื้อต่อการด�ำเนินธุรกิจ และบรรยากาศในการลงทุน เช่น ความสามารถ ในการใช้ภาษาอังกฤษ ความมีประสิทธิภาพของระบบราชการ เป็นต้น ซ่ึงการตัดสินใจในการลงทุน และการวางแผนการลงทนุ ของบรรษทั ขา้ มชาตจิ ะมกี ารสำ� รวจวจิ ยั เปน็ รายประเทศโดยทมี งานวจิ ยั จาก บรษิ ัทแม่ และศกึ ษาข้อมลู จากเจา้ หน้าทผี่ ู้เชยี่ วชาญและผบู้ ริหารฝ่ายต่าง ๆ ทอี่ ย่ใู นประเทศท่ีบริษัท ไดเ้ ขา้ มาลงทนุ ตามความรคู้ วามชำ� นาญ เชน่ อตั ราคา่ แรงตามนโยบายของรฐั บาลและการคำ� นวณคา่ แรง ทพี่ จิ ารณาจากเงนิ เฟอ้ ความเพยี งพอของแรงงาน เปน็ ตน้ โดยมเี ปา้ หมายเพอื่ ใหไ้ ดผ้ ลตอบแทนจากการ ลงทนุ ที่คุ้มคา่ และสร้างโอกาสในการเตบิ โตของธุรกิจ นอกจากนี้ นโยบายของรฐั บาลเปน็ ปจั จยั ประการสำ� คญั ทสี่ ง่ ผลตอ่ การตดั สนิ ใจในการลงทนุ ของ บรรษัทขา้ มชาติ โดยเฉพาะอยา่ งยงิ่ มาตรการส่งเสริมการลงทนุ เรอ่ื งภาษีของสำ� นักงานคณะกรรมการ ส่งเสรมิ การลงทนุ (The Board of Investment of Thailand – BOI) เนอื่ งจากส่งผลให้มตี ้นทนุ การผลิตต�ำ่ ลง เช่น บริษัท อเี ลคโทรลักซ์ ประเทศไทย จำ� กดั ได้ตัดสนิ ใจยบุ โรงงานการผลิตท่ีประเทศ ออสเตรเลีย และย้ายฐานการผลิตมาที่ประเทศไทยเพื่อเป็นฐานผลิตส่งออกไปยุโรปในแถบเอเชีย แปซิฟิกและสามารถแข่งขันในตลาดได้ เนื่องจากประเทศไทยมีนโยบายด้านภาษีท่ีดึงดูดการลงทุน มากกว่า เป็นต้น รวมถึงยังมีการส่งเสริมการลงทุนและให้สิทธิประโยชน์ต่าง ๆ แก่นักลงทุนต่างชาติ ให้มาลงทนุ ในประเทศไทย ทง้ั เรอ่ื งภาษี เครอื่ งจักร เครอ่ื งมือการผลติ ต่าง ๆ รวมถึงการนำ� เข้าแรงงาน ฝีมือ เช่น ผ้ชู �ำนาญการด้านต่าง ๆ เพอ่ื ถ่ายทอดเทคโนโลยแี ละนวตั กรรมใหม่ ๆ ให้กบั ประเทศไทย อกี ทงั้ ประเทศไทยยงั สามารถเปน็ ตลาดทข่ี ายสนิ คา้ ภายในประเทศและเปน็ ฐานการผลติ เพอื่ การสง่ ออก ไดอ้ ีกด้วย ในกรณขี องปจั จยั ดา้ นแรงงาน นบั ไดว้ า่ เปน็ ปจั จยั สำ� คญั อยา่ งยง่ิ สำ� หรบั การลงทนุ ในประเทศไทย ซงึ่ ประเทศไทยยงั คงมแี รงงานฝมี อื (skilled labor) ทม่ี คี วามพรอ้ มในการรองรบั การลงทนุ จากตา่ งชาติ หากแตน่ โยบายของรฐั บาล เช่น นโยบายค่าแรงขน้ั ต�ำ่ 300 บาท ได้สง่ ผลกระทบตอ่ การลงทุนทท่ี ำ� ให้

ท่ปี รกะากรอคบอรธ์รุรปักจิชปันรกะับเผภลทกเครระื่อทงบใตช่อ้ไฟคฟวาา้ มทเ่ีเชขอื่า้ มม่นัาลขงอทงุนบใรนรปษรทั ะขเท้ามศชไทาตยิ 105 ตน้ ทนุ การผลติ สูงขน้ึ แต่ไม่สามารถขน้ึ ราคาสินคา้ ได้ เพราะต้องมกี ารแข่งขันกับผู้ประกอบการรายอนื่ จงึ แกไ้ ขปญั หาโดยการผลติ จำ� นวนมากขนึ้ เพอ่ื ใหต้ น้ ทนุ ตำ�่ ลง รวมถงึ ปจั จบุ นั นปี้ ระเทศไทยมแี นวโนม้ ท่ี จะขาดแรงงานไรฝ้ มี อื ในกลมุ่ ของผทู้ จี่ บ ปวช. และ ปวส. เนอ่ื งจากคนไทยมคี า่ นยิ มทจ่ี ะศกึ ษาในระดบั ปรญิ ญาตรมี ากยง่ิ ขน้ึ จงึ มกี ารจา้ งแรงงานตา่ งดา้ ว เชน่ กมั พชู า ลาว เมยี นมาร์ เปน็ ตน้ แตแ่ รงงานเหลา่ นี้ มีแนวโน้มท่ีจะกลับประเทศของตน เนื่องจากมีการเปิดเสรีในการลงทุนจากต่างประเทศ มากย่ิงขึ้น แต่เมื่อพิจารณาถึงโครงสร้างพ้ืนฐาน ระบบการขนส่ง เทคโนโลยี และนวัตกรรม ตา่ ง ๆ ของประเทศไทย นับไดว้ า่ มีศกั ยภาพสงู เมอ่ื เปรยี บเทียบกบั ประเทศอืน่ ๆ ในอาเซยี น หากแต่ ควรมกี ารพัฒนาบุคลากรทง้ั ในด้านทักษะการทำ� งานและทกั ษะด้านภาษาองั กฤษเพม่ิ เติม นอกจากการพิจารณาเก่ียวกับปัจจัยด้านแรงงานแล้ว บรรษัทข้ามชาติจะเลือกประเทศที่จะ ลงทนุ ในประเทศทม่ี คี วามเหมาะสมกบั รปู แบบของธรุ กจิ กลา่ วคอื ธรุ กจิ ทเี่ นน้ ขนาดตลาดและแรงงาน จะไปลงทนุ ทป่ี ระเทศกมั พชู าและเมยี นมาร์ ธรุ กจิ ทเ่ี นน้ เรอ่ื งแรงงานฝมี อื (skilled labor) บรรษทั ขา้ มชาติ จะไปลงทนุ ที่ประเทศฟิลปิ ปนิ ส์และมาเลเซีย เป็นตน้ จากท่ีกล่าวมา จะเห็นได้ว่าการลงทุนของบรรษัทข้ามชาติได้ค�ำนึงถึงองค์ประกอบต่าง ๆ ท้ังในเร่ืองของโอกาสในการเติบโตในการด�ำเนินธุรกิจ ซ่ึงเป็นปัจจัยท่ีบรรษัทข้ามชาติให้ความส�ำคัญ มากทส่ี ดุ รวมทงั้ ยงั มใี นเรอ่ื งของนโยบายรฐั บาล ปจั จยั ดา้ นแรงงาน ทรพั ยากร เปน็ ตน้ โดยบรรษทั ขา้ มชาติ จะเลือกประเทศที่มีความเหมาะสมกับประเภทธุรกิจเพ่ือให้เกิดความเป็นไปได้ในการด�ำเนินการและ ความคมุ้ คา่ ในการลงทนุ แตห่ ากประเทศทบี่ รษิ ทั ทำ� การพจิ ารณาวา่ จะไปลงทนุ มศี กั ยภาพใกลเ้ คยี งกนั ทางบรษิ ทั จงึ จะพิจารณาปัจจัยอนื่ ๆ ประกอบ เช่น เสถยี รภาพทางการเมอื ง การคอร์รปั ชัน เปน็ ตน้ กล่าวโดยสรุป การพิจารณาการลงทุนในประเทศตา่ ง ๆ จะพจิ ารณาปจั จัยการลงทนุ หลายมติ ิ ซงึ่ เมอ่ื พจิ ารณาประเดน็ การใหค้ วามส�ำคญั ต่อดัชนี CPI, GCI และ WGI ท่มี ีต่อการตัดสินใจลงทนุ แลว้ การส�ำรวจของ GCI มีความรอบด้านมากกว่า เนื่องจากได้ส�ำรวจถึงปัจจัยต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องกับ การตดั สนิ การลงทนุ อย่างรอบดา้ น ได้แก่ สถาบนั (Institution) โครงสรา้ งพนื้ ฐาน (Infrastructures) ความมั่นคงทางเศรษฐกิจมหภาค (Macroeconomic Stability) สุขภาพและการศึกษาขั้นพ้ืนฐาน (Health and primary education) การศกึ ษาและการอบรมขน้ั สงู (Higher education and training) ประสทิ ธภิ าพของตลาดสนิ ค้า (Goods market efficiency) ประสิทธภิ าพของตลาดแรงงาน (Labor market efficiency) การพฒั นาตลาดการเงนิ (Financial market development) ความพร้อมด้าน เทคโนโลยี (Technology readiness) ขนาดของตลาด (Market size) ความซบั ซอ้ นทางธรุ กจิ (Business Sophistication) และนวัตกรรม (Innovation) รวมถึงการท�ำงานของบุคลากรและผู้เช่ียวชาญท่ีมี ความจ�ำเป็นต้องมีการโยกย้ายที่อยู่อาศัยมาพร้อมกับครอบครัวในต่างประเทศ ความต้องการชีวิตที่ ปลอดภยั และมกี ารศึกษาทีด่ ีส�ำหรบั บุตรหลานของพนกั งานทกุ คนของบริษัท ซึ่งดัชนี GCI สามารถใช้ เปน็ ขอ้ มูลเพอ่ื พิจารณาถงึ จุดแขง็ และจดุ อ่อนของประเทศต่าง ๆ ทีส่ นับสนนุ และเป็นอุปสรรคส�ำหรับ การดำ� เนนิ ธรุ กจิ และจะเลอื กประเทศทม่ี ศี กั ยภาพทเี่ ออื้ ตอ่ ความสามารถในการแขง่ ขนั ของบรษิ ทั ในตลาดโลก

106 วารสารวชิ าการ ป.ป.ช. ดัชนีต่อมาท่ีบรรษัทข้ามชาติท่ีประกอบธุรกิจเคร่ืองใช้ไฟฟ้าให้ความส�ำคัญต่อการตัดสินใจ ในการลงทุน คือ ดัชนีสภาวะธรรมาภิบาลโลก (Worldwide Governance Indicators – WGI) ซ่ึงจัดท�ำโดยธนาคารโลก (World Bank) เน่ืองจากดัชนีดังกล่าวมีการส�ำรวจถึงปัจจัยต่าง ๆ ท่ีมีผล ต่อการลงทุน ท้ังน้ี ปัจจัยที่บรรษัทข้ามชาติให้ความส�ำคัญมากท่ีสุด คือ ความมีเสถียรภาพทาง การเมอื งและปราศจากการกอ่ การรา้ ย (Political Stability and Absence of Violence/Terrorism) เนอื่ งจากสถานการณท์ างการเมอื งจะสง่ ผลกระทบตอ่ รปู แบบการคา้ และการลงทนุ ของบรรษทั ขา้ มชาติ และในกรณีที่ประเทศนั้น ๆ มีความไร้เสถียรภาพทางการเมืองมากเพียงใด หากแต่การด�ำเนินธุรกิจ ยังคงต้องด�ำเนินต่อไป บรรษัทข้ามชาติจะมีการปรับรูปแบบการค้าและการลงทุนให้มีความเหมาะสมกับ สถานการณท์ างการเมอื ง เชน่ บรษิ ทั ฟลิ ปิ ส์ ยงั คงมกี ารคา้ ขายในประเทศปากสี ถานแมว้ า่ จะมกี ารกอ่ การรา้ ย โดยจะประกอบธรุ กจิ ในลกั ษณะของการขายสนิ คา้ แตไ่ มใ่ ชล่ งทนุ ในลกั ษณะของการตงั้ ฐานการผลติ เปน็ ตน้ รวมถึงการที่ประเทศท่ีมีความไร้เสถียรภาพทางการเมือง ได้ส่งผลให้นโยบายเปล่ียนแปลงตาม รฐั บาลท่เี ปล่ียนไป จึงทำ� ใหเ้ กิดความไม่แน่นอนในการด�ำเนนิ การ ซึ่งนักลงทุนข้ามชาติมคี วามต้องการ ความชดั เจนของนโยบายระยะยาว เพราะแมว้ า่ ตน้ ทุนในการประกอบธรุ กจิ จะสงู ข้นึ แตม่ คี วามชัดเจน ในการประกอบธุรกิจในระยะยาว ก็ยังเป็นส่ิงที่พอยอมรับได้มากกว่าการท่ีต้องเผชิญกับต้นทุนสูงขึ้น และความเส่ียงต่อความไม่ชัดเจนและความไม่แน่นอนในระยะยาว ซึ่งอาจก่อให้เกิดความเสียหาย ต่อการดำ� เนนิ ธรุ กิจในอนาคตได้ ในสว่ นของมติ ดิ า้ นการควบคมุ การคอรร์ ปั ชนั (Control of Corruption) ซง่ึ เปน็ ปญั หาธรรมาภบิ าล ในมิติหน่ึงท่ีประเทศไทยก�ำลังเผชิญ และยังส่งผลกระทบต่อธรรมาภิบาลในภาพรวมด้วย โดย บรรษัทข้ามชาติจะมีการน�ำมาประกอบการพิจารณาบ้าง แต่หากเมื่อบริษัทมีการค�ำนวณแล้วและ พบวา่ ตน้ ทนุ ทเ่ี กดิ ขนึ้ จากการคอรร์ ปั ชนั อาจไมใ่ ชอ่ ปุ สรรคสำ� คญั มากนกั เมอ่ื เทยี บกบั โอกาสในการเตบิ โต ทางธุรกิจในการลงทุนในประเด็นการคอร์รัปชันซึ่งเป็นความเสี่ยงในการลงทุนเห็นว่ามีอยู่ทุกหนแห่ง ในลกั ษณะทแี่ ตกตา่ งกนั เมอ่ื บรรษทั ขา้ มชาตไิ ดร้ บั รถู้ งึ ปญั หาการคอรร์ ปั ชนั ทเ่ี กดิ ขน้ึ จะทำ� การพจิ ารณา ถึงความเหมาะสมและรปู แบบของการลงทนุ โดยหาวิธกี ารลดผลกระทบต่าง ๆ ทเ่ี กิดขน้ึ เพ่อื ให้สูญเสีย เงินลงทุนไปกบั การคอรร์ ปั ชันนอ้ ยทส่ี ุด ดชั นสี ดุ ทา้ ยทบี่ รรษทั ขา้ มชาตใิ หค้ วามสำ� คญั นอ้ ยทส่ี ดุ เพอ่ื ใชป้ ระกอบการตดั สนิ ใจในการลงทนุ คือ ดชั นชี ้วี ัดภาพลกั ษณ์คอร์รปั ชนั (Corruption Perception Index – CPI) เนื่องจากมีข้อมูลท่ใี ช้ ประกอบการตัดสนิ ใจในการลงทนุ เพยี งเร่ืองเดียว คอื การคอรร์ ัปชนั โดยบรรษัทขา้ มชาติมีมมุ มองวา่ การลงทุนในประเทศที่มีการคอร์รัปชันสูงจะเสี่ยงต่อการมีต้นทุนสูงขึ้น เนื่องจากถ้ามีการลงทุนใน ลักษณะของการตั้งโรงงานหรือตั้งฐานการผลิตจะต้องมีการสูญเสียเงินจ�ำนวนมากกับการคอร์รัปชัน ในกระบวนการตา่ ง ๆ ทงั้ ในเรื่องการก่อตั้งโรงงาน การขอมาตรฐานอุตสาหกรรม เป็นตน้ รวมถงึ การ คอร์รัปชันเป็นเหตุที่ท�ำให้เกิดต้นทุนไม่คงที่และเป็นต้นทุนท่ีไม่สามารถคาดการณ์ได้แน่นอน หากแต่ เปน็ ปจั จัยท่บี รรษทั ข้ามชาติสามารถหาทางลดความเส่ียงและลดผลกระทบได้

ทปี่ รกะากรอคบอรธร์ุรปักจิชปันรกะบั เผภลทกเครระ่อืทงบใตช่อ้ไฟคฟวา้ามทเ่ีเชขือ่า้ มมั่นาลขงอทงุนบใรนรปษรัทะขเทา้ มศชไทาตยิ 107 ดงั นน้ั จงึ กลา่ วไดว้ า่ ดชั นหี ลกั ทบ่ี รรษทั ขา้ มชาตใิ ชใ้ นการจดั ลำ� ดบั และการใหค้ วามสำ� คญั ในการ ลงทนุ ในจ�ำนวนดชั นี 3 ดัชนีดงั กลา่ ว บรรษทั ข้ามชาติให้ความสำ� คัญกับ GCI มากทีส่ ดุ เน่ืองจากเปน็ ดัชนีท่ีประกอบด้วยปัจจัยที่ส่งผลต่อการลงทุนอย่างรอบด้าน ซึ่งข้อค้นพบดังกล่าวสะท้อนให้เห็นว่า การตดั สนิ ใจลงทนุ ของบรรษทั ขา้ มชาตจิ ะมกี ารพจิ ารณาถงึ หลายปจั จยั และการคอรร์ ปั ชนั กม็ ใิ ชป่ จั จยั ทบ่ี รรษทั ขา้ มชาตใิ หค้ วามสำ� คญั มากทสี่ ดุ เนอื่ งจากเหน็ วา่ ภาพลกั ษณก์ ารคอรร์ ปั ชนั และการคอรร์ ปั ชนั ทเี่ กดิ ขน้ึ นน้ั หากมกี ารคำ� นวณแลว้ วา่ ตน้ ทนุ ทเ่ี กดิ ขนึ้ จากการคอรร์ ปั ชนั อาจไมใ่ ชอ่ ปุ สรรคสำ� คญั มากนกั เมื่อเทียบกับโอกาสในการเติบโตทางธุรกิจและผลก�ำไรที่ได้รับ กล่าวคือ บรรษัทข้ามชาติจะพิจารณา ในประเดน็ ดงั นี้ (1) ประโยชน์ท่ีได้รับจากการลงทุนกับการคอร์รัปชันในรูปแบบของการให้สินบนเจ้าหน้าที่รัฐ ซึ่งหากพบว่า มีความคุ้มค่าและมองว่าการติดสินบนเป็นเรื่องปกติส�ำหรับประเทศไทย ซ่ึงบริษัทแม่ ในต่างประเทศทราบดีว่ายงั คงตอ้ งมีการจ่ายค่าสนิ บนหรอื ค่าอ�ำนวยความสะดวกเมอื่ มกี ารดำ� เนนิ การ ต่าง ๆ ทเ่ี กย่ี วขอ้ งกับหนว่ ยงานราชการ เช่น การขออนุญาตก่อตงั้ โรงงาน การขออนญุ าตขยายโรงงาน เปน็ ตน้ เพอื่ ใหก้ ารดำ� เนนิ งานมคี วามรวดเรว็ มากยงิ่ ขนึ้ แมว้ า่ การดำ� เนนิ การนน้ั จะถกู ตอ้ งตามกฎหมาย ซึง่ ในมุมมองของนกั ลงทนุ การจา่ ยเงนิ สนิ บนไดก้ ลายเปน็ ธรรมเนยี มปฏบิ ตั ไิ ปแล้ว และเมือ่ มีการจา่ ย ค่าสินบนหรือค่าอ�ำนวยความสะดวกให้กับหน่วยงานราชการ หรือมีการมอบของขวัญเนื่องในโอกาส พเิ ศษ จะต้องมกี ารรายงานไปยงั บริษทั แม่ด้วย เป็นต้น (2) การลงทุนและด�ำเนินธุรกิจของบรรษัทข้ามชาติ แม้ว่าจะมีความตระหนักและประสบกับ ปญั หาการคอรร์ ปั ชนั จากการดำ� เนนิ ธรุ กจิ ในประเทศไทย และรบั รถู้ งึ ภาพลกั ษณก์ ารคอรร์ ปั ชนั ผา่ นดชั นี ตา่ ง ๆ แตก่ ไ็ มไ่ ดใ้ หค้ วามสำ� คญั ทจ่ี ะใชเ้ ปน็ ปจั จยั หลกั ในการตดั สนิ ใจเขา้ มาลงทนุ ในประเทศไทย และใน ทา้ ยทสี่ ดุ กย็ งั มาลงทนุ ในไทยแมว้ า่ จะมคี อรร์ ปั ชนั เนอื่ งจากปจั จยั ทบี่ รรษทั ขา้ มชาตใิ หค้ วามสำ� คญั คอื โอกาสทเี่ ออ้ื ใหธ้ รุ กจิ มคี วามเจรญิ เตบิ โต ความคลอ่ งตวั ในการดำ� เนนิ ธรุ กจิ และโครงสรา้ งพนื้ ฐานทเี่ ออื้ ตอ่ การดำ� เนนิ ธรุ กจิ โดยใหค้ วามสำ� คญั กบั ขอ้ มลู ทไี่ ดจ้ ากการวจิ ยั ของบรษิ ทั เพอื่ ใชป้ ระกอบการตดั สนิ ใจ การลงทนุ มากกว่าข้อมูลจากดัชนีทจ่ี ัดท�ำโดยองคก์ รระหว่างประเทศ อกี ทั้งยงั ได้มีการค�ำนวณแลว้ ว่า แมว้ า่ บรษิ ทั จะตอ้ งเผชญิ กบั การคอรร์ ปั ชนั แตก่ ย็ งั มคี วามคมุ้ คา่ ในการลงทนุ บรษิ ทั จงึ ยงั คงทำ� การลงทนุ และด�ำเนินธุรกิจตอ่ ไป 5. สรปุ จากการศึกษาถึงผลกระทบของประเด็นที่เก่ียวข้องกับการคอร์รัปชันของท้ัง 3 ดัชนีชี้วัด ได้แก่ การจัดอันดับความสามารถในการแข่งขัน (Global Competitiveness Index – GCI) ดัชนี ธรรมาภิบาลโลก (Worldwide Governance Indicators - WGI) และดชั นชี ว้ี ดั ภาพลกั ษณ์คอรร์ ปั ชัน (Corruption Perception Index - CPI) ท่ีมีต่อการตัดสินใจในการลงทุนของบรรษัทข้ามชาติที่

108 วารสารวิชาการ ป.ป.ช. ประกอบอตุ สาหกรรมประเภทเครื่องใช้ไฟฟ้าทีล่ งทุนในประเทศไทย พบวา่ บรรษทั ข้ามชาติมกี ารรับรู้ ภาพลกั ษณก์ ารคอรร์ ปั ชนั ผา่ นทางดชั นที มี่ กี ารสำ� รวจและเผยแพรโ่ ดยองคก์ รระหวา่ งประเทศ และรบั รผู้ า่ น ประสบการณต์ รงเมอื่ มกี ารไปตดิ ตอ่ กบั หนว่ ยงานรฐั ในการดำ� เนนิ การตา่ ง ๆ เชน่ การขออนญุ าตกอ่ ตงั้ โรงงาน การย่นื ขอมาตรฐานอตุ สาหกรรม (มอก.) การควบคมุ มลพิษและการก�ำจัดของเสียของโรงงาน เปน็ ตน้ ซงึ่ การดำ� เนนิ การเหลา่ นต้ี อ้ งมกี ารใหส้ นิ บนแกเ่ จา้ หนา้ ทร่ี ฐั เพอ่ื ใหก้ ารดำ� เนนิ การมคี วามสะดวก และเปน็ ไปอยา่ งรวดเรว็ ยงิ่ ข้ึน อยา่ งไรกต็ าม แมว้ า่ บรรษทั ขา้ มชาตจิ ะรบั รถู้ งึ ปญั หาการคอรร์ ปั ชนั ในประเทศไทย หากแตย่ งั คง เข้ามาลงทุนในประเทศไทยอยา่ งต่อเนือ่ ง และเม่ือพิจารณาถงึ ดชั นที ั้ง 3 ดชั นขี ้างตน้ จะพบว่าบรรษัท ขา้ มชาตริ บั รแู้ ละใหค้ วามเชอื่ ถอื ดชั นดี งั กลา่ ว แตม่ ไิ ดศ้ กึ ษาขอ้ มลู ทเี่ กย่ี วขอ้ งกบั ดชั นเี หลา่ นน้ั อยา่ งลกึ ซงึ้ โดยดชั นชี วี้ ดั ทงั้ 3 ดชั นี มผี ลตอ่ การตดั สนิ ใจในการลงทนุ ของบรรษทั ขา้ มชาตนิ อ้ ยมากเมอื่ เปรยี บเทยี บ กับปัจจัยอ่ืน ๆ ที่เกี่ยวข้อง กล่าวคือ บรรษัทข้ามชาติจะให้ความส�ำคัญกับก�ำไรที่ได้รับจากการ ประกอบธุรกิจและโอกาสเติบโตทางธุรกิจมากที่สุด รวมถึงยังให้ความส�ำคัญในเรื่องของศักยภาพของ ประเทศไทยที่เอ้ือต่อการด�ำเนินธุรกิจทั้งในด้านของการเป็นตลาดขายสินค้าในประเทศ การเป็นฐาน การผลิตเพ่ือการส่งออก การมีโครงสร้างพ้ืนฐานที่พร้อมส�ำหรับการลงทุนและการมีระบบขนส่งที่ดี อกี ท้ังบรรษทั ข้ามชาติยงั ไดม้ ีทีมงานจากบริษทั แม่ท่มี าสำ� รวจและศกึ ษาขอ้ มลู ของประเทศตา่ ง ๆ ทีจ่ ะ เขา้ มาทำ� การลงทุนเพื่อใช้เปน็ ขอ้ มลู ในการตัดสนิ ใจและกำ� หนดทิศทาง การลงทุน ซึ่งบรรษทั ขา้ มชาติ จะใหค้ วามสำ� คญั กบั ขอ้ มลู ทไี่ ดร้ บั จากการสำ� รวจโดยทมี งานทมี่ าทำ� การสำ� รวจเพอ่ื ประกอบการตดั สนิ ใจ การลงทุนมากกวา่ ขอ้ มูลทร่ี บั รูผ้ ่านดัชนีชี้วัดท่ีจัดทำ� โดยองค์กรระหว่างประเทศ เมือ่ พจิ ารณาเปรียบเทียบความสำ� คัญของดัชนชี ีว้ ดั ทัง้ 3 ดชั นีดังกล่าว พบว่า บรรษัทข้ามชาติ จะใหค้ วามสำ� คญั กบั การจดั อนั ดบั ความสามารถในการแขง่ ขนั (Global Competitiveness Index - GCI) ท่ีจดั ทำ� โดย World Economic Forum มากที่สดุ เนื่องจากมีการส�ำรวจปจั จยั ต่าง ๆ ทม่ี ีผลต่อการ ลงทนุ อยา่ งรอบด้าน มใิ ชเ่ พยี งแค่การส�ำรวจถงึ การคอรร์ ปั ชนั ทเ่ี ป็นปัจจัยที่เป็นอปุ สรรคส�ำคญั ตอ่ การ ลงทุนเท่าน้ัน ซึ่งสะท้อนให้เห็นว่าการตัดสินใจลงทุนของบรรษัทข้ามชาติได้ให้ความส�ำคัญกับปัจจัยท่ี สง่ ผลต่อโอกาสในการเตบิ โตในการดำ� เนนิ ธุรกิจมากกว่าปัจจยั ดา้ นการคอร์รปั ชัน นอกจาก GCI แลว้ ดัชนที ่ีบรรษัทขา้ มชาตสิ ว่ นใหญ่รวมถึงนกั วิชาการใหค้ วามสำ� คัญเปน็ ล�ำดับ ถดั ไป คอื ดชั นธี รรมาภบิ าลโลก (Worldwide Governance Indicators - WGI) ทจ่ี ดั ทำ� โดยธนาคารโลก (World Bank) เนอ่ื งจากมกี ารสำ� รวจบรบิ ทแวดลอ้ มทสี่ ง่ ผลตอ่ การลงทนุ ซงึ่ บรบิ ทแวดลอ้ มของประเทศ ตา่ ง ๆ ในมติ เิ หลา่ นจี้ ะมสี ว่ นชว่ ยในการวางแผนการลงทนุ ใหเ้ หมาะสมกบั บรบิ ทของประเทศ หากแตม่ ี การใหค้ วามสำ� คญั น้อยกว่า GCI เนื่องจากมีการส�ำรวจปัจจัยที่มผี ลต่อการลงทุนน้อยกวา่ ดัชนีสุดท้ายท่ีบรรษัทข้ามชาติจะให้ความส�ำคัญในการประกอบเพ่ือพิจารณาในการลงทุน คือ ดชั นชี ว้ี ดั ภาพลกั ษณค์ อรร์ ปั ชนั (Corruption Perception Index - CPI) เนอื่ งจากมกี ารสำ� รวจปจั จยั ท่ี

ท่ีปรกะากรอคบอรธ์รรุ ปักจิชปนั รกะบั เผภลทกเครระ่อืทงบใตช่อไ้ ฟคฟวา้ามทเ่เีชขือ่า้ มม่ันาลขงอทงนุบใรนรปษรัทะขเท้ามศชไทาตยิ 109 มผี ลกระทบตอ่ การลงทนุ เพยี งดา้ นเดยี ว คอื การคอรร์ ปั ชนั ซง่ึ ในความเปน็ จรงิ แลว้ แมว้ า่ การคอรร์ ปั ชนั จะส่งผลกระทบต่อการลงทุนโดยเป็นการเพิ่มต้นทุน ท�ำให้การด�ำเนินการต่าง ๆ เป็นไปอย่างล่าช้า และไม่เปน็ ไปตามกระบวนการที่ควรจะเป็น อกี ทัง้ ยังส่งผลให้เกิดการแข่งขันท่ไี ม่เปน็ ธรรม แต่บรรษทั ข้ามชาตไิ ด้ใหค้ วามส�ำคญั กบั ปจั จยั อ่ืน ๆ ทสี่ ง่ ผลตอ่ การลงทนุ มากกวา่ ปญั หาการคอรร์ ปั ชัน เนือ่ งจาก เปา้ หมายทส่ี ำ� คญั ทสี่ ดุ ในการลงทนุ ของบรรษทั ขา้ มชาติ คอื โอกาสในการเตบิ โตของการประกอบธรุ กจิ แม้ว่าจะต้องมีการเผชิญกับการคอร์รัปชันโดยการให้สินบนเจ้าหน้าท่ีรัฐ แต่เมื่อเทียบกับผลประโยชน์ และกำ� ไรทไ่ี ด้รบั จากการลงทนุ ที่มีความคุ้มคา่ บรรษทั ข้ามชาตกิ ็ยงั คงดำ� เนนิ กิจการตอ่ ไป จากที่กล่าวมาจะเห็นได้ว่า ประเด็นการคอร์รัปชันท่ีสะท้อนผ่านทางดัชนีต่าง ๆ มีผลกระทบ ต่อความเชื่อม่ันของนักลงทุนและบรรษัทข้ามชาติ ท่ีประกอบธุรกิจเครื่องใช้ไฟฟ้าที่เข้ามาลงทุนใน ประเทศไทยไมม่ าก เมอ่ื เทยี บกบั ผลกำ� ไรและโอกาสในการเตบิ โตของการลงทนุ ทบ่ี รรษทั ขา้ มชาตไิ ดร้ บั ซงึ่ การทบ่ี รรษทั ขา้ มชาตใิ หค้ วามสำ� คญั กบั GCI มากทสี่ ดุ สะทอ้ นใหเ้ หน็ วา่ การลงทนุ ของบรรษทั ขา้ มชาติ จะพจิ ารณาถงึ ปจั จยั ตา่ ง ๆ ประกอบการตดั สินใจในการลงทุนจำ� นวนมาก ซึง่ ปัจจัยท่บี รรษัทขา้ มชาติ ใหค้ วามสำ� คญั มากทสี่ ดุ ในการลงทนุ คอื โอกาสในการเตบิ โตของการประกอบธรุ กจิ และนโยบายรฐั บาล ทเี่ ออ้ื ตอ่ การลงทนุ โดยเฉพาะอยา่ งยงิ่ นโยบายดา้ นภาษี และในสว่ นของปญั หาการคอรร์ ปั ชนั ทบี่ รรษทั ขา้ มชาตติ อ้ งเผชญิ จากการลงทนุ เมอื่ เปรยี บเทยี บกบั ปจั จยั อนื่ ๆ พบวา่ การคอรร์ ปั ชนั เปน็ เพยี งปจั จยั รอง ท่ีบรรษัทข้ามชาติจะให้ความส�ำคัญ และหากบรรษัทข้ามชาติยังคงได้รับผลประโยชน์ที่คุ้มค่าและ มโี อกาสเติบโตทางธรุ กจิ ก็ยงั คงด�ำเนินธุรกจิ ตอ่ ไปแม้วา่ จะตอ้ งเผชญิ กับปญั หาการคอรร์ ปั ชนั กต็ าม 6. ขอ้ เสนอแนะ จากผลการศึกษาแสดงให้เห็นว่าแม้ว่าบรรษัทข้ามชาติจะให้ความส�ำคัญกับปัจจัยด้านโอกาส ในการเตบิ โตของการประกอบธรุ กจิ มากกวา่ การคอรร์ ปั ชนั หากแตบ่ รรษทั ขา้ มชาตยิ งั คงไดร้ บั ผลกระทบ จากปัญหาการคอร์รัปชัน เน่ืองจากเป็นเหตุให้มีต้นทุนสูงขึ้นเพื่อให้การด�ำเนินการในกระบวนการ ต่าง ๆ เปน็ ไปอย่างรวดเรว็ และเป็นไปตามท่คี วรจะเปน็ เชน่ การขออนุญาตขอก่อตั้งโรงงาน การขอ มาตรฐานอตุ สาหกรรม เป็นตน้ รวมทง้ั ยังท�ำให้เกิดการแขง่ ขนั ทไ่ี ม่เป็นธรรม ดังนนั้ การแกไ้ ขปญั หา การคอร์รปั ชันทเ่ี กิดขนึ้ จงึ มคี วามสำ� คญั และมคี วามจำ� เป็นอยา่ งย่งิ ซง่ึ ภาคสว่ นต่าง ๆ ควรดำ� เนินการ ดงั นี้ (1) ตอ้ งมมี าตรการเพอื่ การปอ้ งกนั และปราบปรามการคอรร์ ปั ชนั ในการดำ� เนนิ ธรุ กจิ ของบรรษทั ขา้ มชาติ ซงึ่ การนำ� มาตรการสากลตามอนสุ ญั ญาสหประชาชาตวิ า่ ดว้ ยการตอ่ ตา้ นการทจุ รติ ค.ศ. 2003 (UNCAC) มาใช้ ไดแ้ ก่ การกำ� หนดใหบ้ รษิ ทั ตอ้ งดำ� เนนิ การตรวจสอบการใหส้ นิ บน และใหค้ วามรว่ มมอื กบั หนว่ ยงานรฐั ทเี่ กยี่ วขอ้ งกบั การตอ่ ตา้ นการคอรร์ ปั ชนั โดยมมี าตรการทางกฎหมายทบ่ี งั คบั ใหบ้ รษิ ทั ต้องรายงานเร่ืองการติดสินบนของพนักงานบริษัทต่อหน่วยงานรัฐท่ีเกี่ยวข้อง หากพบในภายหลังว่า บริษัทไม่รายงานตามกฎหมาย จะต้องรับผิดโดยมีบทลงโทษที่สูงและจะไม่ได้ร่วมงานกับหน่วยงาน

110 วารสารวชิ าการ ป.ป.ช. ภาครัฐอีก เพ่ือเป็นการสร้างแรงจูงใจให้บริษัทให้ความร่วมมือกับภาครัฐในการรายงานเร่ืองการ ติดสินบนของพนักงานบริษัทแก่เจ้าหน้าที่รัฐ และให้บริษัทตระหนักถึงการสูญเสียผลประโยชน์ ในการปกปิดการติดสินบนเจ้าหน้าท่ีรัฐของพนักงานบริษัทและให้ความร่วมมือกับภาครัฐ จะช่วยให้ บรรษัทข้ามชาตไิ ดม้ กี ารดำ� เนินการควบคุมภายในของบรษิ ทั (2) บรษิ ทั ตอ้ งมแี ผนงานหรอื มาตรการทมี่ ปี ระสทิ ธภิ าพในการควบคมุ การบรหิ ารจดั การภายใน มีการควบคุมจริยธรรมของพนักงานบริษัท และประเมินสถานการณ์ความเส่ียงที่ต้องเผชิญกับการ คอร์รัปชันท่ีมีพลวัต เพื่อให้มีแผนงานและมาตรการในการควบคุมและการป้องกันการคอร์รัปชันที่ เกดิ ขึ้นไดอ้ ยา่ งเท่าทนั ซึ่งปจั จยั ประการสำ� คัญในเบอ้ื งตน้ คอื ผ้บู ริหารระดับสงู ของบริษทั ต้องมีความ มงุ่ มน่ั ในการตอ่ ตา้ นการคอรร์ ปั ชนั และการใหส้ นิ บนอยา่ งจรงิ จงั ผา่ นการกำ� หนดนโยบายและมาตรการ ของบรรษทั ทห่ี ้ามไม่ใหม้ ีการใหส้ ินบน การเสนอสินบน และการสัญญาวา่ จะให้สนิ บนแกบ่ คุ คลท่ีสาม เช่น เจ้าหน้าท่ีรัฐ ท่ปี รกึ ษา คนกลาง ผแู้ ทนผู้จดั จ�ำหน่าย เป็นตน้ โดยตอ้ งเป็นนโยบายท่ชี ดั เจนและ ส่ือสารไปยังพนักงานบริษัทอย่างท่ัวถึง ซ่ึงนโยบายดังกล่าวต้องมีมาตรการบังคับใช้เป็นกฎของบริษัท ให้พนักงานทุกคนต้องปฏิบัติตาม หากฝ่าฝืนจะต้องมีการลงโทษอย่างเด็ดขาดโดยไม่มีการละเว้นหรือ ผอ่ นผันการลงโทษ (3) การให้ความรู้และรณรงค์เก่ียวกับแนวคิด “ความรับผิดชอบต่อสังคมของบรรษัท” (Corporate Social Responsibility – CSR) ซง่ึ แกน่ แทข้ อง CSR ทอี่ งคก์ รสหประชาชาตกิ ำ� หนด (UN Global Compact) มีหลกั การทั้งหมด 10 ประการ เกี่ยวเนือ่ งกบั สทิ ธิมนษุ ยชน มาตรฐานแรงงาน ส่ิงแวดล้อม และการไม่ยอมรับการคอร์รัปชัน ดังน้ันจะต้องมีการด�ำเนินธุรกิจอย่างโปร่งใสและ ไมเ่ กย่ี วข้องกับการคอร์รัปชัน เพือ่ ให้เกิดการรับผิดชอบตอ่ สังคมของบรษิ ทั อยา่ งแท้จรงิ เอกสารอา้ งอิง ธนาคารแห่งประเทศไทย. (29 กุมภาพันธ์ 2559). เงินลงทุนโดยตรงจากต่างประเทศ จ�ำแนกตาม ประเภทธรุ กจิ ในประเทศไทย (ดอลลาร์ สรอ.). สบื คน้ จาก http://www2.bot.or.th/ statistics/ ReportPage.aspx?reportID=656&language=th วชิ ยั รปู ขำ� ดี และคณะ. (2557). การจัดท�ำ Benchmark ดา้ นคอร์รัปชันส�ำหรบั ประเทศไทย. รายงาน วิจัยโดยไดร้ บั ทุนสนบั สนุนจากส�ำนักงาน ป.ป.ช. พ.ศ. 2552. ศภุ เจตน์ จนั ทรส์ าสน์ . (2555). ธรรมาภบิ าลของภาครฐั : นยั จาก Worldwide Governance Indicators. วารสารรม่ พฤกษ์ มหาวทิ ยาลยั เกริก, 30 (1), 49 - 64. โสภณ พรโชคชัย. (2557). CSR ที่แท้ (พิมพ์ครั้งที่ 6). กรุงเทพฯ: มูลนิธิประเมินค่าทรัพย์สินแห่ง ประเทศไทย.

ที่ปรกะากรอคบอรธร์ุรปักิจชปันรกะบั เผภลทกเครระ่ือทงบใตช่อ้ไฟคฟวาา้ มทเี่เชขอื่า้ มมัน่าลขงอทงนุบใรนรปษรัทะขเทา้ มศชไทาตยิ 111 ส�ำนักงานคณะกรรมการส่งเสริมการลงทุน. (2557). สรุปภาวการณ์ลงทุนโดยตรงจากต่างประเทศ ในประเทศไทย. World Bank. Country Data Report for Thailand, 1996 - 2014. สบื คน้ จาก http://info.world bank.org/governance/wgi/index.aspx#countryReports World Economic Forum. A Brief History of the Executive Opinion Survey and The Global Competitiveness Report. สืบค้นจาก http://reports.weforum.org/global- competitiveness-report- 2014 - 2015/box-1-a-brief-history-of-the-executive- opinion-survey-and-the-global-competitiveness- report/ World Economic Forum. The Global Competitiveness Report 2015 - 2016. สืบค้นจาก http://www3.weforum.org/docs/gcr/2015-2016/THA.pdf สมั ภาษณ์ เกยี รติพงษ์ นอ้ ยใจบุญ. อดตี รองประธานสภาอุตสาหกรรม. สมั ภาษณ,์ 18 พฤษภาคม 2558. เกรยี งศกั ดิ์ สวสั ดพ์ิ าณชิ ย.์ กรรมการกฎหมายสภาหอการคา้ แหง่ ประเทศไทย และกรรมการอำ� นวยการ ส�ำนักอ�ำนวยการด้านกฎหมาย คณะกรรมการร่วมภาคเอกชน 3 สถาบัน. สัมภาษณ์, 9 พฤศจิกายน 2558. ณรงค์ศักดิ์ กิตติชัยวัฒนกุล. Financial Controller บริษัท อีเลคโทรลักซ์ ประเทศไทย จ�ำกัด. สัมภาษณ,์ 11 มถิ นุ ายน 2558. ตีรณ พงษ์มฆพัฒน์. อาจารย์ประจ�ำคณะเศรษฐศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย. สัมภาษณ์, 21 พฤษภาคม 2558. นิพนธ์ วงษ์แสงอรุณศรี. ผู้อ�ำนวยการฝ่ายการตลาด บริษัท แอลจี อีเล็กทรอนิกส์ (ประเทศไทย). สมั ภาษณ,์ 10 มิถนุ ายน 2558. พรกนก วิภูษณวรรณ. ผู้อ�ำนวยการศูนย์เพ่ือการพัฒนาความสามารถในการแข่งขัน สมาคมการ จัดการธุรกจิ แหง่ ประเทศไทย (TMA). สมั ภาษณ,์ 2 มถิ นุ ายน 2559. มานะ นมิ ติ มงคล. เลขาธกิ ารองคก์ รตอ่ ตา้ นคอรร์ ปั ชนั (ประเทศไทย). สมั ภาษณ,์ 19 พฤษภาคม 2558. เมธี ครองแก้ว. อดตี คณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริตแห่งชาติ. สัมภาษณ,์ 8 ตลุ าคม 2558. วรรณา ดุลยาสิทธิพร. ผู้จัดการอาวุโสฝ่ายทรัพยากรมนุษย์และรัฐกิจสัมพันธ์ บริษัท โตชิบา ไทยแลนด์ จำ� กดั . สมั ภาษณ,์ 5 มถิ ุนายน 2558.

112 วารสารวชิ าการ ป.ป.ช. วิโรจน์ วิทยาเวโรจน์. ประธานและกรรมการผู้จัดการ บริษัท ฟิลิปส์ อิเล็กทรอนิกส์ (ประเทศไทย). สัมภาษณ,์ 20 พฤษภาคม 2558. สริ มิ าศ วฒั นะโชต.ิ อดตี รองเลขาธกิ ารสมาคมธนาคารไทย. สมั ภาษณ,์ 6 พฤศจิกายน 2558.

ตอนท่ี 2 ReseบaทrcคhวาAมrวtiจิclัยe

114 วารสารวชิ าการ ป.ป.ช. แนวทางและมาตรการป้องกนั และปราบปรามการทจุ รติ เชิงนโยบาย ของรฐั บาลไทยในยคุ ปัจจุบัน Policy Corruption in Current Thai Governments: Preventive and Suppressive Measures นายพลเดช ปน่ิ ประทีปI นางศรีสวุ รรณ พะยอมยงคI์ I นายภชุ งค์ กนิษฐชาตIII นายสมชยั พิชิตฉัตรธนาIV นายเฉลิมเดช เฉลิมลาภอัศดรV บทคัดยอ่ ปจั จบุ นั ไดเ้ กดิ ปรากฏการณท์ จุ รติ แบบใหมท่ เ่ี รยี กวา่ “การทจุ รติ เชงิ นโยบาย” (Policy Corruption) อันเป็นรูปแบบการทุจริตใหม่ล่าสุดที่มีขนาดความรุนแรงและสร้างความเสียหายและผลกระทบ ตอ่ ประเทศอย่างใหญห่ ลวงมาก มีความสลับซบั ซ้อนในกระบวนการกระท�ำทุจริต ยากแก่การร้เู ท่าทนั ของสาธารณชนและมักไม่สามารถสาวไปหาบุคคลท่ีเป็นตัวการต้นคิดมาลงโทษได้ น่ันคือ ตัวการ ทแ่ี ทจ้ ริงยังลอยนวลในสังคม โครงการ “การศกึ ษาวิจยั แนวทางและมาตรการป้องกนั และปราบปราม การทจุ รติ เชงิ นโยบายของรฐั บาลไทยในยคุ ปจั จบุ นั ” มวี ตั ถปุ ระสงคเ์ พอื่ จดั ทำ� ขอ้ เสนอคำ� นยิ ามการทจุ รติ เชงิ นโยบาย สำ� หรบั ใชใ้ นกรณปี ระเทศไทย วิเคราะห์ปัจจัยสาเหตุการทุจริตเชิงนโยบายในรัฐบาลไทย ยุคปจั จุบัน ประมวลสภาพปญั หาและบรบิ ทการทจุ ริตเชิงนโยบายในประเทศไทย แสดงใหเ้ หน็ กระบวนการ และข้ันตอนการทุจริตเชิงนโยบาย และเสนอแนะแนวทางและมาตรการการแก้ปัญหาการทุจริต เชงิ นโยบาย จงึ ได้ทำ� การศึกษา วิเคราะห์และค้นหามาตรการป้องกันการทจุ ริตเชิงนโยบายอยา่ งเป็นระบบ เพอื่ นำ� ไปกำ� หนดเปน็ แนวทาง มาตรการและกลไก เครอ่ื งมอื ทจ่ี ะนำ� ไปใชส้ ำ� หรบั การปอ้ งกนั และตอ่ ตา้ น การทุจรติ เชิงนโยบายให้เกดิ ประสทิ ธผิ ลและประสทิ ธภิ าพสูงสดุ งานวจิ ยั ชน้ิ นเี้ ปน็ การวิจยั เชงิ คณุ ภาพ ซงึ่ ประกอบดว้ ยวธิ กี ารวจิ ยั 3 แบบ ไดแ้ ก่ (1) การวจิ ยั เอกสาร (2) การสมั ภาษณเ์ ชงิ ลกึ จากผทู้ รงคณุ วฒุ ิ และ (3) การศึกษากรณีทุจริตเฉพาะกรณีทั้งในประเทศและต่างประเทศ ผลลัพธ์จากการศึกษา คณะผู้วิจัยสามารถสังเคราะห์ความรู้ที่ส�ำคัญ ได้แก่ ค�ำนิยามของการทุจริตเชิงนโยบาย เคร่ืองมือ Iเลขาธกิ ารสถาบันชุมชนท้องถิน่ พฒั นา มลู นิธชิ มุ ชนทอ้ งถนิ่ พฒั นา IIนกั วิจยั ประจำ�สถาบนั ชุมชนท้องถิ่นพฒั นา มูลนธิ ชิ มุ ชนท้องถ่ินพฒั นา IIIนกั วิจยั ประจำ�สถาบนั ชุมชนทอ้ งถ่ินพัฒนา มูลนธิ ชิ มุ ชนท้องถ่ินพัฒนา IVนักวิจัยประจำ�สถาบนั ชุมชนท้องถน่ิ พฒั นา มลู นิธิชุมชนท้องถิน่ พฒั นา Vนักวจิ ยั ประจำ�สถาบันชุมชนทอ้ งถน่ิ พัฒนา มูลนธิ ชิ ุมชนทอ้ งถิน่ พัฒนา

แนวทางและมาตรการปอ้ งกนั และปราบปรามการทุจริตเชงิ นโยบายของรัฐบาลไทยในยุคปัจจุบนั 115 ส�ำหรับใชต้ ดิ ตามและต่อต้านการทุจริตเชิงนโยบาย กระบวนการและขน้ั ตอนทีเ่ ปดิ โอกาสหรอื มีความ เส่ียงในการทุจริตเชิงนโยบาย แนวทางป้องกันและต่อต้านการทุจริตเชิงนโยบาย และมีข้อเสนอแนะ เชิงนโยบายในการพฒั นาการดำ� เนินงานตอ่ สำ� นักงานคณะกรรมการปอ้ งกันและปราบปรามการทุจรติ แห่งชาติ 7 ประการ ค�ำสำ� คัญ: การทจุ ริตเชงิ นโยบาย Abstract At present, a new corruption phenomenon has emerged in the latest form called the ‘Policy Corruption’. Not only is it harmful for the overall nation, but such policy corruption scheme is so complicated that the public fails to knowingly recognize its intricate system. Also, failure in identifying the mastermind behind the scheme would leave those people unpunished and still remain at large in the society. Objective of the Project on ‘Policy Corruption in Current Thai Governments: Preventive and Suppressive Measures’ is to provide recommendations on the definition, of policy corruption under the Thai context, to analyze relevant factors causing policy corruption in current Thai Governments, to systematize conditions and context of policy corruption in the country, to exhibit the policy corruption process, and to propose measures dealing with such situations. The methodology of this project is based on the systematic study on policy corruption prevention in order to determine the most effective preventive measures, mechanism and tools. The study is proceeded as qualitative research with three steps, those of which are: (1) Literature review and Document Research including academic reports, articles and so on from both domestic and international sources (2) In-depth Interview with wits or scholars and (3) Case Study of specific corruption cases occurred in both Thailand and foreign countries, those of which are the projects of “Baan- Eu-Ar-Thorn”, “Central Lab”, “Kla-Yang”, “Online Lottery”, and those of South Korea, Taiwan and Austria. The outputs of such research comprise proposed definition, forms and aspects of policy corruption together with process and procedures in policy design and implementation. Potential risks and opportunities to policy corruption are also identified. Especially aspects and components, related legislations, challenges and threats of corruption policy are also included. The highlighted summary of the above output can be shown as follows: (1) Proposed Definition (2) Simple Tool Kit for

116 วารสารวชิ าการ ป.ป.ช. observance, monitoring and mitigation of policy corruption (3) Public policy process and phases (4) Preventive and Suppressive Measures against Policy Corruption and (5) 7 Recommendations on NACC Policy. Keywords: policy corruption 1. บทน�ำ ประเทศไทยประสบกบั วิกฤติปัญหาการทจุ รติ อย่างรุนแรง เนอ่ื งจากมพี ัฒนาการของรปู แบบ ทจุ ริต จากเดิมท่เี ป็นเพียงการจา่ ยสินบนใต้โตะ๊ แค่ขอคา่ นำ้� ร้อนน�้ำชาเล็ก ๆ นอ้ ย ๆ กินตามน้�ำ หนุ้ ลม ค่าหัวคิว ซ่ึงเป็นรูปแบบ “ทุจริตเชิงเด่ียว” ท่ีประชาชนสามารถเข้าใจและจับผิดได้งา่ ย กลายมาเป็น รปู แบบ “ทจุ ริตรวมหมู่” ทมี่ คี วามสลับซบั ซ้อน แยบยล ยากท่ีจะจบั ได้ไลท่ นั กล่าวคอื เป็นพฤตกิ ารณ์ ความรว่ มมอื กระทำ� การทจุ รติ แบบบรู ณาการระหวา่ งหลายฝา่ ย ซงึ่ มตี วั แสดงหลกั ๆ ไดแ้ ก่ นกั การเมอื ง นกั ธรุ กจิ หรอื พอ่ คา้ และขา้ ราชการ และอาจรวมไปถงึ องคก์ รอสิ ระ สอื่ สถาบนั วชิ าการและอนื่ ๆ อกี ดว้ ย ในยุคปัจจุบัน อันหมายถึงช่วงปี พ.ศ. 2545 – 2554 ซึ่งครอบคลุมตั้งแต่ยุครัฐบาล คุณทักษิณ ชินวัตร 1 - 2, รัฐบาลพลเอก สุรยุทธ์ จุลานนท์, รัฐบาลคุณอภิสิทธ์ิ เวชชาชีวะ และ รัฐบาลคุณย่ิงลักษณ์ ชินวัตร ได้เกิดปรากฏการณ์แนวโน้มการทุจริตแบบใหม่ล่าสุดท่ีเรียกว่า “การทุจริตเชิงนโยบาย” (Policy Corruption) อันเป็นรูปแบบการทุจริตท่ีมีขนาดความรุนแรง สูงและส่งผลกระทบความเสียหายต่อประเทศอย่างใหญ่หลวงมาก เน่ืองจากแต่ละโครงการ มีมูลค่านับหม่ืนนับแสนล้าน เช่น กรณีโครงการบ้านเอื้ออาทรมูลค่า 279,209 ล้านบาท1 กรณีโครงการสนามบนิ หนองงูเหา่ 18 คดี มูลคา่ ประมาณ 100,000 ล้านบาท2 กรณีโครงการบอ่ บ�ำบดั น้�ำเสียคลองด่าน มูลค่า 30,000 ล้านบาท3 ฯลฯ ซ่ึงทุกกรณีล้วนมีความสลับซับซ้อนในกระบวนการ กระทำ� ทจุ รติ ยากแกก่ ารรเู้ ทา่ ทนั ของสาธารณชนและมกั ไมส่ ามารถสาวไปหาบคุ คลทเ่ี ปน็ ตวั การตน้ คดิ มาลงโทษได้ นน่ั คือ ตวั การท่แี ทจ้ รงิ ยงั คงสามารถลอยนวลอยู่ไดใ้ นสังคม ในช่วง 10 ปที ี่ผ่านมา (พ.ศ. 2545 – 2554) สังคมไทยอยู่ในสภาวะการต้องเผชญิ กบั ปัญหา ทุจริตเชิงนโยบายที่เพ่ิมมากข้ึน แต่ประชาชนส่วนใหญ่ไม่รู้เท่าทัน กอปรกับมาตรการและกฎหมาย 1ยอ้ นรอยค่าโงค่ ลองด่าน บทเรียน 3 หม่นื ลา้ น ราคาทค่ี นไทยตอ้ งจา่ ย, THAIPUBLICA, http://thaipublica.org/2015/11/Klong- dan-21-11-2558 2พลิกปม 18 คดที จุ รติ ฉาวสนามบินสวุ รรณภูมิ มลู ค่าแสนล้าน-ปปช.ไต่สวนแบบหมกเมด็ หรือโปร่งใส, Sanook, news.sanook. com/338651 3เปดิ รายงานอนุฯ สอบสวนการทุจริต “บ้านเอื้ออาทร”, www.manager.co.th/Politics/viewNews.aspx?NewsID=9

แนวทางและมาตรการปอ้ งกันและปราบปรามการทจุ รติ เชงิ นโยบายของรฐั บาลไทยในยคุ ปจั จุบนั 117 ต่าง ๆ ทีอ่ อกมา รวมทง้ั มาตรการตรวจสอบในระบบโดยองคก์ รตา่ ง ๆ ยงั ไม่สามารถเขา้ ไปเปดิ โปงและ ปราบปราม แกไ้ ขการทจุ รติ เหลา่ นไี้ ดอ้ ยา่ งมปี ระสทิ ธภิ าพ การตอ่ ตา้ นการทจุ รติ ยงั คงมงุ่ ไปทป่ี ลายเหตุ มีลักษณะแบบแยกส่วนและแก้ปัญหาเฉพาะหน้า ไม่อาจป้องกันและปราบปรามท่ีจุดต้นก�ำเนิดของ องคก์ รและเครอื ขา่ ยทจุ รติ กระบวนการและขนั้ ตอนการรบั ผลประโยชน์ รวมทงั้ ตวั ผกู้ ระทำ� ผดิ ทส่ี ำ� คญั ในระดับตา่ ง ๆ หลายกรณเี จา้ หน้าที่รัฐจึงมักกลายเป็นแพะรบั บาปและถูกลงโทษแตเ่ พยี งฝา่ ยเดยี ว ดว้ ยเหตนุ ้ี คณะผวู้ จิ ยั จงึ ไดร้ บั มอบหมายจากสำ� นกั งานคณะกรรมการปอ้ งกนั และปราบปรามการ ทจุ รติ แหง่ ชาติ (ป.ป.ช.) ใหด้ ำ� เนนิ โครงการ “การศกึ ษาวจิ ยั แนวทางและมาตรการปอ้ งกนั และปราบปราม การทุจริตเชิงนโยบายของรัฐบาลไทยในยุคปัจจุบัน” เพ่อื ศกึ ษา วเิ คราะห์และคน้ หามาตรการปอ้ งกัน การทุจริตเชิงนโยบายอย่างเป็นระบบ เพื่อน�ำไปก�ำหนดเป็นแนวทาง มาตรการและกลไก เครื่องมือ ที่จะน�ำไปใช้ส�ำหรับการป้องกันและต่อต้านการทุจริตเชิงนโยบายให้เกิดประสิทธิผลและประสิทธิภาพ สูงสุด 2. วตั ถปุ ระสงคก์ ารวิจยั 1) จดั ทำ� ข้อเสนอค�ำนยิ ามการทจุ รติ เชงิ นโยบาย ส�ำหรบั ใชใ้ นกรณีประเทศไทย 2) วิเคราะหป์ ัจจยั สาเหตกุ ารทุจริตเชงิ นโยบายในรัฐบาลไทยยุคปจั จบุ นั 3) ประมวลสภาพปญั หาและบรบิ ทการทุจริตเชิงนโยบายในประเทศไทย 4) แสดงใหเ้ ห็นกระบวนการและขนั้ ตอนการทุจริตเชิงนโยบาย 5) เสนอแนะแนวทางและมาตรการการแกป้ ญั หาการทจุ รติ เชงิ นโยบาย 3. วิธกี ารศกึ ษา ผลงานวิจัยช้ินน้ีเป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ ซ่ึงประกอบด้วยวิธีการวิจัย 3 แบบ ได้แก่ (1) วรรณกรรมปรทิ ศั นแ์ ละวจิ ยั เอกสาร จากผลงานวชิ าการของนกั วชิ าการในประเทศและตา่ งประเทศ (2) การสัมภาษณ์เชงิ ลกึ จากผทู้ รงคณุ วฒุ ิ จำ� นวน 15 คน และ (3) การศกึ ษากรณที จุ รติ ในประเทศ 4 กรณี และกรณตี า่ งประเทศ 3 ประเทศ ทง้ั นี้ กรณีในประเทศ วัตถุประสงค์เพอื่ ใหไ้ ด้มาซ่ึงค�ำจำ� กัดความ ความหมาย รูปแบบลักษณะ ของการทจุ รติ โดยเฉพาะอยา่ งย่งิ การทจุ ริตเชิงนโยบาย กระบวนการและข้นั ตอนการก�ำหนดนโยบาย สาธารณะที่มีช่องโหว่ในการกระท�ำการทุจริตเชิงนโยบาย ลักษณะและองค์ประกอบของการทุจริต เชงิ นโยบาย กฎหมายและองคก์ รทเี่ กยี่ วขอ้ งกบั การทจุ รติ เชงิ นโยบาย มาตรการปอ้ งกนั และปราบปราม การทุจริตเชิงนโยบายและปัญหาอุปสรรค ส่วนในกรณีต่างประเทศ เพื่อให้ได้ข้อมูลและแนวคิดมาใช้ ประกอบการออกแบบแนวทางและรปู แบบใหม่ ๆ ในการแกไ้ ขและป้องกันปัญหา

118 วารสารวชิ าการ ป.ป.ช. ส�ำหรับกรอบแนวคิดข้อเสนอแนะในการต่อต้านการทุจริตเชิงนโยบายนั้น เป็นการวิเคราะห์ และสังเคราะห์องค์ความรู้ทั้งหมดท่ีได้มาจากการศึกษาค้นคว้าวิจัยตั้งแต่ต้น ได้แก่ องค์ความรู้พ้ืนฐาน เกย่ี วกบั การทจุ รติ เชงิ นโยบาย ขอ้ เทจ็ จรงิ เกยี่ วกบั การทจุ รติ เชงิ นโยบายทเ่ี กดิ ขน้ึ จรงิ ในสงั คมไทยภายใต้ การบริหารงานของรัฐบาลไทยในยุคปัจจุบัน อันครอบคลุมถึงรัฐบาลไทยชุดต่าง ๆ ในรอบ 10 ปี (ระหวา่ ง พ.ศ. 2545 - 2554) รวมทงั้ รปู แบบและประสบการณต์ อ่ ตา้ น ปอ้ งกนั และปราบปรามการทจุ รติ จากประเทศท่ีประสบผลความส�ำเร็จ ท่ีครอบคลุมกลไก สถาบันและกฎหมาย กระบวนการนโยบาย สาธารณะ การบรหิ ารจดั การและการตรวจสอบความรับผดิ ชอบ และความรว่ มมอื ระหว่างองคก์ รและ สถาบันภาครัฐและเอกชน ตลอดจนการระบุประเภทหรือกลุ่มนโยบาย ที่มีความเสี่ยงต่อการทุจริต เชิงนโยบาย เพ่ือให้ส�ำนักงาน ป.ป.ช. สามารถน�ำไปใช้ปฏิบัติ โดยมีกรอบแนวทางการสังเคราะห์ มาตรการข้อเสนอแนะ ทัง้ มาตรการในระดับก่อนเกิดเหตุ ระหว่างเกดิ เหตุ และหลงั การเกิดเหตุ 4. ผลการวจิ ยั เอกสาร ผลการวิจยั เอกสาร ในทางแนวคิดทฤษฎี มีมมุ มองเก่ยี วกับการทุจรติ คอรร์ ปั ชนั ของสำ� นักคิด ตา่ งประเทศและภายในประเทศทใี่ หค้ วามสนใจในองคป์ ระกอบดา้ นบรบิ ทและปจั จยั สำ� คญั ๆ ทแี่ ตกตา่ ง กนั ไป ไดแ้ ก่ ปจั จัยดา้ นผูก้ ระทำ� ด้านผไู้ ดร้ ับผลประโยชน์ ดา้ นวิธกี าร ด้านรปู แบบผลประโยชน์และ ดา้ นการช้ีวัด กลุ่มนักคิดที่สนใจการทุจริตในบริบททางการเมือง อาทิ อริสโตเติล, มองเตสกิเออร์4 5 กลมุ่ นกั คดิ ซง่ึ ยดึ เอาระบบราชการสมยั ใหมเ่ ปน็ ศนู ยก์ ลาง (Public- Office-Centered Definitions)678 ได้แก่ เดวดิ เอช็ เบยล์ ีย์ (David H. Bayley) เจ เอส นสี ์ (J.S. Nye) จี ไมร์ดาล (G. Myrdal) กลุ่มนักคิดที่เน้นไปท่ีการตลาดเป็นศูนย์กลาง (Market-Centered Definition)9 ได้แก่ ฟาน คลาเวริ น์ (Van Klavern) เนธานเนยี ล เลฟฟ (Nethanial leff) 4John Joseph Wallis, The Concept of Systematic Corruption in American History, page 28 – 30 http//www.nber. org/chapters/c9977 5www.thefreedictionary.com ใหค้ วามหมายของการปกครองแบบอตั ตาธปิ ไตยและคณาธปิ ไตยวา่ เปน็ การปกครองทคี่ นคนเดยี วและ ครอบครวั หรอื หมคู่ ณะเดยี วทม่ี อี ำ� นาจกำ� หนดสงิ่ ตา่ งๆ เหนอื สาธารณะอยา่ งไรข้ ดี จำ� กดั สว่ นทนี่ กั ปราชญโ์ บราณมองวา่ เปน็ “ทจุ รติ ” นนั้ คือเฉพาะสว่ นทเี่ บ่ียงเบนไป ไม่ใช่ท้ังหมด ในขณะทอี่ ภชิ นาธปิ ไตยเป็นการปกครองโดยคนกลุ่มนอ้ ยท่มี เี อกสิทธิ์ (ชนช้ันสูง) 6Arnold J. Heidenheimer, M Johnston and Victor T. LeVine: “Basic Methodological Aspects of Corruption Measurement: Lessons Learned from the Literature and Pilot Study (1999 December), The Hungarian Gallup Institute, pages 2 – 3 7ระบบราชการสมยั ใหมเ่ ปน็ ระบบทวี่ างอยบู่ นพนื้ ฐานของนติ ริ ฐั ไดแ้ ก่ การแบง่ แยกผลประโยชนส์ ว่ นตวั กบั ผลประโยชนส์ าธารณะออกอยา่ ง ชดั เจน การไดร้ บั การปฏบิ ตั ติ ามกฎหมายอยา่ งเทา่ เทยี มกนั และการบรหิ ารราชการตอ้ งเปน็ ไปอยา่ งโปรง่ ใส [ทฤษฎที จุ รติ , สงั ศติ pp 24 ] 8Arnold J. Heidenheimer and Michael Johnston, Political Corruption: Concept & Contexts, Transaction Publisher New Brunswick (U.S.A) and London (U.K.), page 6 – 8 9Mark Philip, Defining Political Corruption, Political Studies (1997), XLV, 436-461, หนา้ 444, http://projects.iq.harvard. edu/files/gov2126/files/philpcorruption.pdf

แนวทางและมาตรการปอ้ งกันและปราบปรามการทุจรติ เชงิ นโยบายของรัฐบาลไทยในยุคปัจจบุ ัน 119 กลุ่มนักคิดท่ีมองผลประโยชน์สาธารณะเป็นศูนย์กลาง (Public-Interest-Centered Definitions)10 ได้แก่ เอ็ดเวิร์ด ฟาน รอย (Edward Van Roy) คาร์ล ฟริดริค (Carl Friedrich) มูด้ี (Moodie) แบบอ่นื ๆ เชน่ โออีจี จอห์นสนั ผาสกุ พงษไ์ พจติ ร และนวลนอ้ ย ตรีรัตน1์ 1 12 13 14 สว่ นในดา้ นรปู แบบการทจุ รติ คอรร์ ปั ชนั เนอ่ื งจากการทจุ รติ มกี ารเปลยี่ นแปลงรปู แบบไปตาม ยคุ สมยั และสภาพสถานการณป์ ัญหา ทั้งทางเศรษฐกจิ สงั คมและการเมอื งการปกครอง จงึ มีผจู้ ดั กลมุ่ รปู แบบการทจุ รติ ในประเทศไทยในเชงิ เปรยี บเทยี บกนั ไวอ้ ยา่ งหลากหลาย เชน่ โกวทิ ย์ กงั สนนั ท์ แบง่ เปน็ 8 ประเภท15 สงั ศิต พิริยะรังสรรค์ แบ่งเปน็ 13 ประเภท และองค์กรความโปรง่ ใสนานาชาตแิ บ่งเป็น 7 ประเภท16 5. ผลการสมั ภาษณ์เชิงลึก แนวคิดของผู้ทรงคุณวฒุ ิท่ีให้การสมั ภาษณเ์ ชงิ ลึก ทัง้ 15 คน มปี ระเดน็ สำ� คัญท่ีไปในทศิ ทาง เดียวกนั แต่แตกต่างกนั บา้ งในรายละเอยี ด ได้แก่ ประเด็นเกี่ยวกบั ความหมาย และขอบเขตการทจุ รติ เชิงนโยบาย ประเด็นเก่ียวกับผู้ที่มีบทบาทส�ำคัญในการทุจริตเชิงนโยบาย ประเด็นเก่ียวกับประเภท นโยบายหรือหน่วยงานท่ีมีความเส่ียงต่อการทุจริตเชิงนโยบาย ประเด็นเกี่ยวกับมาตรการและวิธีการ ควบคมุ ปอ้ งกนั การทจุ รติ เชงิ นโยบาย ประเดน็ ทเี่ กย่ี วกบั จดั การปญั หา และแนวทางการฟน้ื ฟหู นว่ ยงาน ภายหลงั เกดิ ปัญหาการทุจริตเชิงนโยบาย ส�ำหรับความคิดเห็นท่ีว่าด้วยนิยามและความหมายของการทุจริตเชิงนโยบาย มีมุมมองที่ นา่ สนใจ อาทิ “คอรร์ ปั ชนั เชงิ นโยบายเปน็ การสมรรู้ ว่ มคดิ กนั ตงั้ แตต่ อนเรม่ิ ทำ� โครงการโดยใชร้ ปู แบบ กฎเกณฑ์ กติกา ทน่ี อกเหนอื จากรูปแบบกฎเกณฑป์ กติ โดยเริม่ ต้นกระบวนการจากด้านบนแลว้ ส่ังลงมา แล้วให้ ข้างล่างปฏิบัติ โดยข้างล่างไม่สามารถที่จะล่วงรู้ได้ว่าในสิ่งท่ีเขาท�ำข้างบนได้ตกลงกันไว้เรียบร้อยแล้ว 10Angela Gorta เปน็ นกั วจิ ยั ประจำ� หนว่ ยงาน Police Integrity Commission, NSW, Australia สว่ น Suzie Forell เปน็ นกั วจิ ยั อาวโุ ส อยทู่ ี่ Law and Justice Foundation, NSW, Sydney, Australia เช่นกัน 11ธุรกิจ รัฐ และทุจริต Business, Government and Corruption, ผาสุก พงษไ์ พจติ ร และคณะ [pp 2 - 1] 12ทุจรติ นักการเมือง ข้าราชการ และนกั ธุรกจิ โดย สังศิต พิริยะรงั สรรค,์ นวลน้อย ตรรี ตั น,์ นพนนั ท์ วรรณเทพสกลุ หน้า 1 13วิทยากร เชียงกูล, รูปแบบของการทุจริตคอร์รัปชัน รวมทั้งผลประโยชน์ทับซ้อนในปัจจุบัน, http://witayakornclub.wordpress. com/2008/04/22/corrupt/ 14ส�ำนักงานคณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริตแห่งชาติ, ยุทธศาสตร์ชาติว่าด้วยการป้องกันและปราบปรามการทุจริต, มถิ ุนายน 2551 15Arnold J. Heidenheimer, M Johnston and Victor T. LeVine: “Basic Methodological Aspects of Corruption Mesurement: Lessons Learned from the Literature and Pilot Study” (1999 December), The Hungarian Gallup Institute 16Arnold J. Heidenheimer and Michael Johnston, Political Corruption: Concept & Contexts, Transaction Publisher New Brunswick (U.S.A) and London (U.K.)

120 วารสารวิชาการ ป.ป.ช. ในรปู แบบวธิ กี าร เพราะวา่ ตวั เจา้ หนา้ ทผี่ ปู้ ฏบิ ตั ิ จะไมส่ ามารถรบั รอู้ ะไรไดเ้ ลย เนอ่ื งจากเมอ่ื ลงมาภาค ปฏบิ ตั ิจะปฏิบัติเปน็ ปกติ อยา่ งนจ้ี งึ เรยี กการคอรร์ ปั ชนั เชงิ นโยบาย” “คอร์รัปชันเชิงนโยบาย หนึ่ง เร่ิมต้นจากการก่อตัวจากนโยบาย ทุกเร่ืองเก่ียวกับนโยบาย หมด และถ้าจะเป็นการคอร์รัปชันเชิงนโยบายก็คือต้องมีนโยบายที่เก่ียวข้อง สอง นโยบายนั้น มองอย่างไรก็ไม่เห็นว่าจะดีได้ จะ Implement ให้ดีไม่ได้ เพราะนโยบายถูก Design มาเพื่อธุรกิจ ในลักษณะฐานแคบ” “ในภาษาชาวบ้านจะมีวาทกรรมท่ีบอกว่า คอร์รัปชันเชิงนโยบายคือการคอร์รัปชันที่ ถูกต้องตามกฎหมาย ตามหลักภาษาศาสตร์ น่าจะเป็นการทุจริตท่ีไม่ผิดกฎหมาย ต้องใช้อ�ำนาจรัฐ ไปทำ� ใหเ้ รอ่ื งนน้ั เกดิ ขน้ึ แลว้ ทำ� ใหบ้ คุ คลหรอื กลมุ่ บคุ คลใดบคุ คลหนง่ึ ไดผ้ ลประโยชน์ โดยทร่ี ฐั เปน็ ฝา่ ย เสยี หายหรือคนสว่ นใหญ่เป็นฝ่ายเสยี หาย” “คอร์รัปชันในเชิงนโยบายก็คือ การที่นโยบายของรัฐก่อให้เกิดแสวงหามูลค่าทางเศรษฐกิจ จากบคุ คลหรอื จากองคก์ รใดองคก์ รหนึง่ เพ่ือไดร้ บั ประโยชน์จากนโยบายของรัฐท่อี อกไป สาระสำ� คัญ คือ ผลประโยชน์ท่ีเกิดขึ้นหรือคอร์รัปชันท่ีเกิดขึ้นก็ต้องเกิดจากนโยบายของรัฐเท่านั้นท่ีท�ำให้เกิดข้ึน ประการท่ีสอง ก็คอื คนท่กี ำ� หนดนโยบายต้องมกี ารใช้อำ� นาจรัฐ คนท่ีใชอ้ ำ� นาจรฐั จะเป็นนกั การเมือง หรือข้าราชการช้ันผู้ใหญ่ที่ก่อให้เกิดนโยบายน้ัน ท่ีไปเอื้ออ�ำนวยแก่บุคคลหรือกลุ่มบุคคลที่ได้รับ ผลประโยชน์” “คอรร์ ปั ชนั เชงิ นโยบาย เปน็ การกระทำ� ของผดู้ ำ� รงตำ� แหนง่ ทางการเมอื ง การทจุ รติ เชงิ นโยบาย ต้องเป็นการใช้อ�ำนาจในระดับบน คือเป็นการใช้อ�ำนาจการกระท�ำของรัฐบาล การกระท�ำนี้จะ ออกมาในรูปของการมีมติคณะรัฐมนตรี อาศัยอ�ำนาจในทางนโยบายหรืออาศัยอ�ำนาจของรัฐบาล ดงั กลา่ ว นำ� ไปสกู่ ารแสวงหาประโยชนก์ ด็ ี นำ� ไปสกู่ ารเออื้ ประโยชนก์ ด็ ี หรอื เปน็ เรอ่ื งของการขดั กนั ระหวา่ ง ผลประโยชน์ส่วนตนกับส่วนรวมก็ดี หนึ่งก็คือว่าเป็นการกระท�ำของผู้ด�ำรงต�ำแหน่งทางการเมือง ในท่ีนคี้ ือรฐั มนตรี นายกรัฐมนตรี คณะรฐั มนตรี สอง คอื มีการกระทำ� ทม่ี กี ารใช้อำ� นาจในระดบั รฐั บาล ในการบรหิ ารประเทศ การกำ� หนดนโยบาย ไมใ่ ชก่ ารใชอ้ ำ� นาจตาม พ.ร.บ. ปกติ สามคอื การใชอ้ ำ� นาจ ดังกล่าวไปเพื่อการแสวงหาประโยชน์การเอื้อประโยชน์หรือการขัดกันของผลประโยชน์ ท�ำให้บุคคล เหล่านนั้ ไดป้ ระโยชน์ทำ� ใหเ้ สียประโยชน์ท�ำให้รัฐเสยี หาย” 6. ผลการวิจยั : กรณศี ึกษาในประเทศ เพื่อน�ำข้อมูล ข้อเท็จจริงมาใช้ประกอบในการสร้างค�ำนิยาม และออกแบบแนวทางใน การปอ้ งกนั และแกไ้ ขปญั หาทจุ รติ เชงิ นโยบาย คณะผวู้ จิ ยั ไดเ้ ลอื กกรณศี กึ ษาในประเทศ 4 กรณี ซง่ึ ทกุ กรณี มีหลักฐานข้อมูลอ้างอิงมาจากรายงานผลการพิจารณาของหน่วยงานและองค์กรท่ีมีอ�ำนาจหน้าท่ี โดยตรงทั้งสิ้น ได้แก่ คณะกรรมการการกระท�ำท่ีก่อให้เกิดความเสียหายแก่รัฐ (คตส.) ส�ำนักงาน

แนวทางและมาตรการปอ้ งกนั และปราบปรามการทุจริตเชงิ นโยบายของรัฐบาลไทยในยุคปจั จบุ ัน 121 คณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริตแห่งชาติ (ป.ป.ช.) และศาลฎีกาแผนกคดีอาญาของ ผู้ดำ� รงตำ� แหนง่ ทางการเมือง 6.1 บทเรยี นรู้จากโครงการบา้ นเออ้ื อาทร หน่วยงานรบั ผิดชอบ - การเคหะแห่งชาติ (กคช.) กระทรวงการพฒั นาสังคมและความมัน่ คง ของมนษุ ย์ (พม.) ในยคุ รฐั บาล พ.ต.ท.ทกั ษิณ ชนิ วัตร (1) เปน็ ต้นแบบของการทุจริตเชิงนโยบาย การทุจริตโครงการบ้านเอ้ืออาทร นับเป็นรูปแบบการทุจริตเชิงนโยบายท่ีมีความ ชดั เจนทส่ี ดุ กรณหี นงึ่ กลา่ วคอื เปน็ โครงการทมี่ ขี นาดใหญม่ าก มนี กั การเมอื งเปน็ ผรู้ เิ รม่ิ นโยบาย พฒั นา นโยบาย ตดั สนิ ใจนโยบาย และกำ� กบั ดแู ลการปฏบิ ตั นิ โยบายอยา่ งครบวงจร ยงิ่ ไปกวา่ นนั้ เปน็ ทชี่ ดั เจน วา่ มีเจตนาในการทจุ ริตมาตง้ั แตต่ น้ การทจุ รติ เชน่ นไ้ี มส่ ามารถกระทำ� ไดห้ ากผกู้ ระทำ� ไมม่ อี ำ� นาจบรหิ ารประเทศอยใู่ นมอื คอื เป็นรัฐบาล เป็นนายกรฐั มนตรหี รือเปน็ รัฐมนตรี เพราะจะตอ้ งอาศยั มติ ครม. และอำ� นาจรฐั มนตรี ในการแก้ไขกฎระเบียบให้เออ้ื ตอ่ การกระท�ำทุจรติ ตลอดกระบวนการ การทุจริตโครงการบ้านเอ้ืออาทรเป็นตัวอย่างที่สามารถศึกษาได้อย่างชัดเจนว่า การทจุ รติ เชงิ นโยบายของผู้ด�ำรงตำ� แหน่งในคณะรัฐมนตรเี ปน็ เสมอื นประตูบานใหญ่ ท่ีเปดิ เขา้ สรู่ ะบบ การทุจริตรูปแบบย่อย ๆ ท่ีเกี่ยวข้องอีกมากมายและหลากหลาย ตามที่นักวิชาการและส�ำนักคิดได้ แบง่ เป็นประเภทตา่ ง ๆ เอาไวใ้ นบทวิจยั เอกสาร ทัง้ รปู แบบการทุจริตเชงิ การบรหิ าร (Administrative Corruption) การทจุ รติ รายยอ่ ย (Petty Corruption) การใชอ้ ทิ ธิพล (Influencing) การอปุ ถัมภ์และ เลน่ พรรคเลน่ พวก (Patronage) การใหแ้ ละการรบั สินบน (Bribe) ฯลฯ (2) มอี งค์ประกอบของพันธมิตรทจุ ริตทคี่ รบสตู ร17 ภาพความร่วมมือกันกระท�ำทุจริตระหว่างนักการเมือง ข้าราชการและภาคธุรกิจ ในกรณโี ครงการบา้ นเออ้ื อาทรมคี วามชดั เจนอยา่ งยง่ิ การแกก้ ฎกตกิ าในเรอ่ื งระบบเทริ น์ คยี น์ บั เปน็ ประตู ท่ีน�ำไปสู่การเปิดกว้างให้ภาคธุรกิจเข้ามารับเหมาได้อย่างง่ายดายและแบบเสือมือเปล่า เพียงแค่จ่าย ค่าหัวควิ 10,000 - 15,000 บาท ต่อยนู ิต ใหก้ ับนกั การเมืองเทา่ น้นั กส็ ามารถได้ช้ินงานขนาดใหญแ่ ละ ไดเ้ งนิ ลว่ งหนา้ อีกร้อยละ 15 ไปลงทุนอกี ด้วย ส่วนข้าราชการนนั้ กม็ ีหนา้ ทบี่ รกิ ารความสะดวกตามท่ี นักการเมืองสง่ สัญญาณและไดร้ ับผลประโยชนต์ อบแทนตามสว่ นแบง่ ท่นี ักธุรกจิ จา่ ยให้ 17แก้วสรร อตโิ พธ,ิ รายงานคณะอนกุ รรมการสอบสวนการทจุ ริตโครงการบ้านเอ้อื อาทร, ผู้จัดการออนไลน์, http://www.manager. co.th/Politics/ViewNews.aspx?NewsID=9500000031952

122 วารสารวิชาการ ป.ป.ช. (3) นักการเมอื งใชน้ โยบายประชานิยมเปน็ ธงน�ำ นโยบายประชานิยมโดยส่วนใหญ่มักมีผลประโยชน์เฉพาะหน้าของนักการเมืองและ พรรคการเมืองเป็นแรงขบั ดนั กรณโี ครงการบ้านเอ้อื อาทรนับเปน็ ตวั อยา่ งที่น่าศกึ ษา เน่ืองจากพรรค รัฐบาลมุ่งหวังท่ีจะได้คะแนนนิยมจากประชาชนรากหญ้าและคนยากคนจนนับล้านครอบครัวจาก นโยบายน้ี โดยทุ่มเทงบประมาณแผน่ ดินซึ่งเกบ็ มาจากภาษคี นทัง้ ประเทศไปอุดหนุน (4) การเฝา้ ระวงั และระบบตรวจสอบยังไม่เข้มแขง็ กรณีบ้านเอื้ออาทร ได้มีการร้องเรียนวิพากษ์วิจารณ์ผ่านสื่อมวลชนมาต้ังแต่ต้น ดา้ นหนง่ึ เกิดจากกลุ่มผรู้ บั เหมาทไ่ี มไ่ ด้รับส่วนแบง่ ชนิ้ งาน หรอื จากกลมุ่ ผ้รู บั เหมาบางคนท่ถี กู รดี ไถเรยี กรบั ผลประโยชนจ์ นทนไมไ่ หว จงึ พากนั โวย อกี ดา้ นหนง่ึ เกดิ จากสอ่ื มวลชนทมี่ จี ติ สำ� นกึ ตา้ นคอรร์ ปั ชนั หรอื ไปพบเหน็ เหตกุ ารณเ์ ขา้ โดยตรงจงึ ไดร้ ายงานเปน็ ขา่ วออกมา แตเ่ ปน็ ทน่ี า่ สงั เกตวา่ เพราะเหตใุ ดในชว่ ง เวลานน้ั จงึ ไมม่ บี ทบาทการสง่ สญั ญาณเตอื นภยั หรอื กำ� ราบปอ้ งปรามจากองคก์ รอสิ ระ อยา่ งเชน่ ป.ป.ช. หรือ คตง. เลย เพราะว่าถ้ามีการส่งสัญญาณเตือนหรือป้องปรามก็อาจช่วยให้เกิดการหยุดชะงักของ กระบวนการทจุ ริตโครงการบ้านเอื้ออาทรลงไดบ้ า้ ง ไมม่ ากก็นอ้ ย สว่ นบทบาทเครอื ขา่ ยและพลงั ทาง สงั คมอ่นื ๆ ทีจ่ ะมาชว่ ยกนั เฝ้าระวงั ดูแลน้นั กพ็ บวา่ ยังไม่แข็งแรงมากพอ 6.2 บทเรียนรจู้ ากกรณีโครงการเซน็ ทรลั แล็บ18 19 หน่วยงานรับผดิ ชอบ - หน่วยงานภาคการผลิตของกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ภายใต้ รมช. เนวนิ ชดิ ชอบ ไดแ้ ก่ กรมวชิ าการเกษตร กรมประมง กรมปศสุ ตั ว์ และสำ� นกั งานมาตรฐานสนิ คา้ เกษตร และอาหารแห่งชาต ิ (1) เป็นเพียงการทุจริตเชงิ บริหารจัดการ อาจกล่าวได้ว่ากรณีการทุจริตโครงการเซ็นทรัลแล็บนี้ไม่เข้าข่ายเป็นการทุจริต เชิงนโยบาย แตเ่ ปน็ เพยี งรปู แบบการทจุ รติ เชงิ บรหิ ารจดั การเทา่ นนั้ เพราะในเรอื่ งของการจดั ตงั้ บรษิ ทั ฯ และการจัดซ้ือจัดหาเคร่ืองมืออุปกรณ์วิทยาศาสตร์ ล้วนเป็นเร่ืองรายละเอียดปลีกย่อยในทางเทคนิค วธิ กี ารบรหิ ารจดั การของขา้ ราชการ แม้ว่าจะมีการน�ำวาระเข้าท่ีประชุมคณะรัฐมนตรี (ครม.) เพื่อออกมติ แต่น่ันก็เป็น เพียงข้ันตอนการอนุมัติในเชิงงานบริหารตามระเบียบปฏิบัติที่มีอยู่แล้วท้ังสิ้น เพราะมิได้มีการแก้ไข หรือออกระเบยี บใหมเ่ พือ่ การนีแ้ ต่อย่างใด 18เสาวนีย์ อศั วโรจน์, รายงานคณะกรรมการตรวจสอบการกระทำ�ทีก่ อ่ ใหเ้ กดิ ความเสยี หายแก่รัฐ (คตส.) คดกี ารจัดซอ้ื เคร่ืองมือและ อุปกรณ์วทิ ยาศาสตร์ของบริษัท หอ้ งปฏิบตั ิการกลางตรวจสอบผลิตภณั ฑส์ ินคา้ เกษตรและอาหาร จำ�กดั หรอื เซ็นทรัลแลบ็ , http:// www.parliament.go.th/news/news_detail.php?prid=119053 19ASTV ผู้จดั การออนไลน,์ “เนวินแอนดเ์ ดอะแก๊งค์” รอดคดีทุจริตกลา้ ยางตามคำ�พิพากษาของศาลฎีกาฯ,http://www.manager. co.th/Home/ViewNews.aspx?NewsID=9520000110875

แนวทางและมาตรการป้องกนั และปราบปรามการทุจรติ เชงิ นโยบายของรฐั บาลไทยในยคุ ปจั จบุ ัน 123 ในอกี แงห่ นง่ึ นโยบายความปลอดภยั ทางอาหารของรฐั บาลกเ็ ปน็ เรอื่ งของการปรบั ปรงุ พฒั นาเพอ่ื ใหก้ ารดำ� เนนิ งานตามภารกจิ ของกระทรวงเกษตรและสหกรณม์ ปี ระสทิ ธภิ าพและประสทิ ธผิ ล มากข้นึ มใิ ชน่ โยบายประชานิยมที่มุ่งหาคะแนนเสยี งเฉพาะหนา้ ของนักการเมือง จงึ ถือวา่ เปน็ นโยบาย ของรฐั ท่ีมไิ ด้มเี จตนาในการทจุ รติ ตง้ั แตต่ ้น (2) การเฝ้าระวงั ปอ้ งกันโดยทั่วไปยังอ่อนแอ การเฝา้ ระวงั ปอ้ งกนั การกระทำ� ผดิ ยงั ขาดระบบการแจง้ เตอื นเปน็ ระยะ ในกรณเี ชน่ น้ี เปน็ เรอื่ งทางเทคนคิ ทหี่ นว่ ยงานตรวจสอบภายในหรอื หนว่ ยงานตรวจสอบระดบั ชาติ เชน่ สตง. ป.ป.ช. นา่ จะมบี ทบาทสง่ สญั ญาณเตอื นตง้ั แตเ่ นน่ิ ๆ แทนทจี่ ะปลอ่ ยใหเ้ กดิ ความเสยี หายแลว้ ตอ้ งมาดำ� เนนิ คดี กันในภายหลัง นอกจากนั้นยังสะท้อนว่าบทบาทของสื่อมวลชนและเครือข่ายภาคประชาชนในการ เฝา้ ระวงั และป้องกนั ทุจรติ ยังออ่ นแอ 6.3 บทเรียนรจู้ ากกรณโี ครงการกลา้ ยาง20 หน่วยงานรับผิดชอบ - กรมวิชาการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ โดยรัฐมนตรีช่วย วา่ การกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ในยุครฐั บาล พ.ต.ท.ทกั ษณิ ชินวัตร (1) ไม่ใช่การทุจริตเชิงนโยบาย คดีทุจริตโครงการกล้ายาง หากจะเป็นการทุจริตจริงก็ไม่สามารถจัดเป็นการทุจริต เชิงนโยบายได้ เพราะเป็นเรื่องท่ีฝ่ายข้าราชการเป็นผู้ริเร่ิมน�ำเสนอทางนโยบาย โดยมีพ้ืนฐานจาก แนวความคดิ ในเชงิ วชิ าการ ซงึ่ นำ� เสนอวา่ มงุ่ จะยกระดบั ผลผลติ ทางการเกษตรและศกั ยภาพทางเศรษฐกจิ ของประเทศในคราวที่นายกรัฐมนตรีไปตรวจเยี่ยมหน่วยงานและนายกรัฐมนตรีให้ความสนใจและ เห็นชอบให้มกี ารจดั ทำ� โครงการข้ึน นอกจากนั้นเม่ือพิจารณาในรายละเอียดของประเด็นข้อกังขาว่าจะเป็นการทุจริต ทงั้ หลาย กล็ ้วนเปน็ การทจุ รติ ในขน้ั ตอนของการบรหิ ารและการปฏบิ ตั ิการท้ังสน้ิ (2) ศาลวนิ ิจฉยั แล้วว่าไม่ได้เข้าข่ายทจุ รติ จากคำ� พพิ ากษาของศาลฎกี าแผนกคดอี าญาของผดู้ ำ� รงตำ� แหนง่ ทางการเมอื งทวี่ นิ จิ ฉยั ประเดน็ ขอ้ สงสยั และขอ้ กลา่ วหาเปน็ เปลาะ ๆ สรปุ ไดว้ า่ จำ� เลยทง้ั 44 คน มไิ ดก้ ระทำ� การทจุ รติ ตอ่ หนา้ ท่ี และมไิ ดท้ �ำให้ทางราชการเกิดความเสยี หาย จึงไมต่ ้องชดใช้เงนิ แตอ่ ยา่ งใด 20KAPOOK, ศาลฎกี าแผนกคดีอาญาของผู้ดำ�รงตำ�แหน่งทางการเมืองลงมติวินจิ ฉัยช้ีขาดในคดที ุจริตโครงการจดั ซอื้ ต้นกล้ายาง และ การดำ�เนินการโครงการปลกู ยาง 90 ล้านต้น มลู คา่ 1,440 ล้านบาท ของกรมวิชาการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ,์ https:// hilight.kapook.com/view/40410

124 วารสารวิชาการ ป.ป.ช. อยา่ งไรกต็ าม ในแงข่ องขอ้ กงั ขาตา่ ง ๆ ทฝ่ี า่ ยโจทกไ์ ดย้ กขนึ้ มากลา่ วหา ลว้ นเปน็ บทเรยี น ทีม่ ีประโยชนส์ �ำหรบั การปรบั ปรงุ แกไ้ ขวิธีการทำ� งานของหนว่ ยงานและเจา้ หน้าทท่ี เี่ กยี่ วขอ้ งตอ่ ไป (3) การประกวดราคาท่เี ปดิ กวา้ งโปรง่ ใสเปน็ สิง่ ส�ำคัญอย่างย่งิ กระบวนการประกวดราคา กำ� หนดคณุ สมบตั ิ การตรวจสอบคณุ สมบตั ิ การเปดิ ซอง การพิจารณาผลประมูล การตรวจรับของ ฯลฯ ล้วนเป็นกระบวนการท่ีต้องการความโปร่งใสและ เปดิ กวา้ งใหส้ าธารณะไดร้ บั รรู้ บั ทราบใหม้ ากทสี่ ดุ เพราะยง่ิ โปรง่ ใส ยงิ่ เปดิ กวา้ งเทา่ ไร กย็ งิ่ เปน็ ภมู คิ มุ้ กนั หรอื เกราะก�ำบังใหก้ บั การปฏิบตั หิ นา้ ทขี่ องขา้ ราชการผู้สจุ รติ ได้เปน็ อย่างดี 6.4 บทเรียนรจู้ ากโครงการหวยบนดนิ 21 หนว่ ยงานรบั ผดิ ชอบ - สำ� นกั งานสลากกนิ แบง่ รฐั บาล สำ� นกั นายกรฐั มนตรี และ ครม. ทงั้ ชดุ ในยุครัฐบาล พ.ต.ท.ทักษิณ ชนิ วัตร (1) เปน็ การทจุ ริตเชงิ นโยบาย คดที จุ รติ โครงการหวยบนดนิ นบั เปน็ กรณรี ปู ธรรมทชี่ ดั เจนของการทจุ รติ เชงิ นโยบาย ซง่ึ เรมิ่ ตน้ จากนกั การเมอื งผบู้ รหิ ารประเทศ (รฐั บาล) โดยนายกรฐั มนตรตี อ้ งการใชช้ อ่ งทางสลากกนิ แบง่ รฐั บาลในการหาเงนิ ทนุ พเิ ศษทอี่ ยนู่ อกระบบงบประมาณแผน่ ดนิ เพอื่ นำ� ไปใชส้ นองตอบนโยบายประชานยิ ม ไดอ้ ย่างคล่องตวั โดยไมต่ ้องผา่ นการตรวจสอบของรัฐสภา รฐั บาลในยคุ นน้ั ไมน่ ำ� พาตอ่ กฎหมายเฉพาะฉบบั ตา่ ง ๆ ทเี่ กยี่ วขอ้ ง อาศยั อำ� นาจบรหิ าร สงั่ การใหห้ นว่ ยงานผปู้ ฏบิ ตั ดิ ำ� เนนิ การเพอื่ สนองนโยบายอยา่ งรบี เรง่ ไมส่ นใจเสยี งทกั ทว้ งจากสอ่ื มวลชน และนักวิชาการ ใช้มติ ครม. เป็นฐานในการกระท�ำทจุ รติ จึงสง่ ผลให้รัฐมนตรีทั้งคณะตอ้ งเขา้ มามีสว่ น พัวพนั ต่อคดี ส่วนบอร์ดกองสลากและผู้บริหารส�ำนักงานกองสลากฯ ผู้สนองนโยบายโดยไม่มี ขอ้ โตแ้ ย้งหรือทักทว้ ง ก็พลอยมคี วามผิดไปด้วย 21SANOOK, หวยบนดินพ่นพิษจำ�คุก 2 ปี, ศาลฎกี านกั การเมือง พิพากษาจำ�คุกวราเทพ - สมใจนกึ - ชยั วฒั น์ คนละ 2 ปี ปรับคนละ 1 - 2 หมื่นบาท หลังมตเิ สยี งข้างมาก ช้กี ารออกหวยบนดนิ ยคุ รัฐบาลทกั ษิณ ผดิ ก.ม.อาญา ม.157 ประกอบ ม.86 และ พ.ร.บ.ว่าดว้ ย ความผดิ พนกั งานของรัฐ, http://news.sanook.com/831145/

แนวทางและมาตรการปอ้ งกนั และปราบปรามการทุจริตเชงิ นโยบายของรัฐบาลไทยในยุคปจั จบุ นั 125 (2) อัยการสงู สดุ ไม่ส่งั ฟอ้ ง คดีน้ีเป็นอีกคดีหน่ึงท่ีสะท้อนการท�ำงานที่เป็นอิสระและถ่วงดุลกัน ระหว่าง คตส. และ ป.ป.ช. กบั สำ� นกั งานอัยการสงู สุด (อสส.) กล่าวคอื เมอื่ คตส. มีมตสิ ่งอัยการสงู สดุ เพ่ือส่ังฟอ้ ง แต่ อยั การสงู สุดเห็นว่ายงั มีความไมส่ มบูรณใ์ นสำ� นวนหลายสว่ น จงึ ยงั ไมส่ ่ังฟ้อง ท�ำให้ต้องต้งั คณะท�ำงาน ร่วมระหว่าง คตส. กับ อสส. แต่ก็ยังตกลงกันไม่ได้อีก ในท่ีสุด คตส. จึงน�ำเรื่องข้ึนฟ้องด้วยตนเอง ตามอ�ำนาจหน้าท่ีและข้ันตอนท่ีก�ำหนดไว้ในกฎหมาย จนนำ� มาซงึ่ การตดั สนิ คดขี องศาลฎกี าแผนกคดี อาญาของผดู้ ำ� รงตำ� แหนง่ ทางการเมอื งในครงั้ นี้ (3) นักการเมืองไม่ได้ตวั เงนิ แต่ไดโ้ อกาสสร้างฐานประชานิยม โดยภาพรวมคดที จุ รติ หวยบนดนิ อาจมองไมเ่ หน็ วา่ นกั การเมอื งและขา้ ราชการจะได้ ประโยชน์อะไรท่ีเป็นตัวเงิน แต่การท่ีพรรครัฐบาลมีเงินนอกงบประมาณไปใช้จ่ายอย่างมากมายและ คล่องตัวแบบสุด ๆ เช่นนี้ ย่อมหมายถึงโอกาสในการสร้างและสะสมคะแนนนิยมได้อย่างง่ายดาย โดยเฉพาะอยา่ งย่งิ เม่อื นำ� ไปใชใ้ นลกั ษณะงานสงั คมสงเคราะห์ อย่างไรก็ตาม การใช้เงินดังกล่าวย่อมน�ำมาซึ่งความอ่อนแอทางสังคมในระยะยาว ขณะเดียวกันในฐานะของพรรคการเมืองท่ีเป็นฝ่ายบริหารประเทศ ก็ถือเป็นการเอาเปรียบพรรคการเมือง อืน่ ๆ อย่างชัดเจน รวมท้ังเป็นการทำ� ลายวินัยทางการเงนิ การคลังของประเทศอีกดว้ ย (4) แนวทางการป้องกัน การเฝา้ ระวงั และสง่ สญั ญาณเตอื นตอ่ รฐั บาลเปน็ เรอ่ื งทสี่ งั คมและสอื่ มวลชนสามารถ ทำ� ได้ แตใ่ นสถานการณท์ ร่ี ฐั บาลมคี วามเขม้ แขง็ และมเี สยี งขา้ งมากในสภาเชน่ ทเี่ กดิ ขน้ึ ในยคุ นนั้ ทำ� ให้ การตรวจสอบในระบบไม่สามารถทำ� ได้ น่าสังเกตว่าในกรณีนี้ ได้มีการท�ำความเห็นท้วงติงอย่างเป็นทางการจากประธาน กรรมาธกิ ารยตุ ธิ รรมและสทิ ธมิ นษุ ยชนของวฒุ สิ ภา แตร่ ฐั บาลกย็ งั ฝา่ ฝนื ตอ่ ไปจนยากทใ่ี ครจะหยดุ ยง้ั ได้ ในที่สุดจึงเหลือแต่กลไกตรวจสอบอิสระตามรัฐธรรมนูญและฝ่ายตุลาการเท่านั้นที่ต้องแสดงบทบาท อยา่ งเขม้ แขง็ เพอื่ เปน็ การถ่วงดุลอำ� นาจ 7. ผลการวจิ ัย: กรณศี กึ ษาตา่ งประเทศ เพื่อน�ำข้อมูลมาใช้ประกอบในการออกแบบแนวทางการป้องกันและแก้ไขปัญหาการทุจริต เชิงนโยบายในประเทศไทย คณะผวู้ จิ ยั ไดเ้ ลอื กกรณศี กึ ษาจาก 3 ประเทศ ซ่งึ มีบทเรยี นรทู้ ี่น่าสนใจใน การจัดการปญั หาทุจริตคอรร์ ปั ชนั และการพัฒนาประเทศในบรบิ ทของตน ไดแ้ ก่

126 วารสารวชิ าการ ป.ป.ช. 7.1 บทเรยี นร้จู ากประเทศเกาหลใี ต2้ 2 23 24 25 26 27 28 29 30 จากการศึกษากรณีการทุจริตรูปธรรม 5 กรณี ได้แก่ “กองทนุ ลบั ” หรือ Slush Fund ในยุค ประธานาธบิ ดี Chun Doo-wan และ RohTae-woo กรณีทจุ รติ FURGATE ในชว่ งประธานาธบิ ดี Kim Dae-jung กรณที จุ รติ โครงการความมน่ั คงของกองทพั PAEKDU กรณกี ารทจุ รติ ALSTHOM และ ท่ีใหญ่หลวงมากจนเป็นเหตุน�ำมาสู่วิกฤติเศรษฐกิจคร้ังใหญ่ของประเทศคือกรณีการทุจริต HANBO หรอื HANBOGATE ในชว่ งประธานาธบิ ดี Kim Yong-sam รวมทง้ั กระแสการเคลอื่ นไหวตอ่ ตา้ นทจุ รติ ในประเทศเกาหลใี ต้ สามารถสงั เคราะห์เปน็ บทเรยี นร้สู �ำคญั ดังน้ี (1) การผา่ นสปู่ ระเทศอตุ สาหกรรมใหมแ่ ละการกระจายรายได้ ทำ� ใหเ้ กดิ ชนชน้ั กลาง จำ� นวนมาก แผนพัฒนาเศรษฐกิจของประเทศเกาหลีใต้ ต้ังแต่แผนฉบับที่ 1 ถึงแผนฉบับที่ 7 รวมทั้งความมุ่งมั่นของผู้น�ำตั้งแต่ยุคประธานาธิบดี Syngman Rhee เรื่อยมาจนถึง RohTae-woo และ ParkJung-hee ล้วนเน้นการเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจให้ก้าวหน้าแบบก้าวกระโดดท้ังสิ้น ซึ่งก็ สามารถทำ� ไดส้ ำ� เร็จ การเป็นประเทศอุตสาหกรรมใหม่ของเกาหลีใต้ย่อมหมายถึง การมีฐานเศรษฐกิจ และรายได้จากภาคอุตสาหกรรมเป็นหลักและในปริมาณท่ีมากเพียงพอท่ีจะน�ำมาใช้จ่ายในการพัฒนา คุณภาพชีวิตประชาชนในด้านต่าง ๆ ด้วย รวมทง้ั มีการขยายตัวของชนช้ันกลางทเี่ กดิ ขน้ึ อยา่ งรวดเรว็ ทำ� ใหค้ วามยากจนและจำ� นวนคนจนโดยรวมของประเทศคอ่ ย ๆ หายไป สดั สว่ นคนทย่ี ากจนลดนอ้ ยลง ทุกที เปดิ โอกาสในการพัฒนาประชาธิปไตย และความเปน็ ประชาสงั คมและธรรมาภบิ าลเพมิ่ มากข้ึน 22http://www.kif.re.kr/ps/gpchoi/link-study/b3.pdf, Lessons from the Hanbo Incident (23) 23David C. Kang, Bad Loans to Good Friends: Money Politics and the Developmental State in South Korea 24Ha-Joon Chang, Hong-Jue Park & Chul-Gyue Yoo, Interpreting the Korea Crisis: Financial Liberalization, Industrial Policy for Corporate Governance, Cambridge Journal of Economics, 1998, 22, 731-746 25IDE Spot Survey: Financial Reorganization in South Korea after IMF, Chapter 6, pp. 59-63, Satoru OKUDA 26Jin-Guk Kim (Konyang University), Tae-Yun Kim (Hanyang University) and Junsok Yang (KIEP), Regulatory Transparency: What We learned in Korea 27Min-Ho Kuk, Consolidation of the Developmental State and Chaebol in Korea: After the 1997 Economic Crisis, Chonnam National University 28Moon Chung-In (1999) “Social Trust, Institution, and Economic Crisis: Credit Allocation System and Non-Performing Loans in South Korea,” paper for the International Conference on Social and Economic Structures and the Origins of the Asian Crisis,” Lund University, November 29Rim Mi-Ok (Coordinator Transparency Campaign PSPD), Establishment of the Transparent Society Campaign Center in 1996 30Park Won Soon, ปาฐกถา จับทจุ รติ 2 ประธานาธบิ ดเี กาหลใี ต้ตดิ คกุ : ประสบการณ์จรงิ ขององค์กรตรวจสอบภาคประชาชน, สำ�นกั งานกองทนุ สนับสนุนการสรา้ งเสรมิ สุขภาพ (สสส.) รว่ มกับ มหาวทิ ยาลยั รังสิต และ คณะรัฐศาสตร์ จุฬาลงกรณม์ หาวทิ ยาลยั , 11 กรกฎาคม 2552, หอ้ ง 2201 มหาวทิ ยาลัยรังสิต ศนู ยศ์ กึ ษาวภิ าวดี อาคารทีเอสทที าวเวอร์

แนวทางและมาตรการปอ้ งกนั และปราบปรามการทุจริตเชิงนโยบายของรฐั บาลไทยในยคุ ปจั จุบัน 127 (2) แชโบลและธุรกจิ การเมอื งเป็นตน้ ทุนที่ประเทศต้องแบกรบั ปัจจัยท่ีเป็นเหตุน�ำไปสู่ปัญหาการทุจริตคอร์รัปชันในประเทศเกาหลีใต้ โดยเฉพาะ กรณีการทุจริตคอร์รัปชัน Hanbo มีด้วยกันอย่างน้อย 2 บริบท คือ บริบทแรก วิถีการสร้างความ เจริญเติบโตทางเศรษฐกิจ ประเทศเกาหลีใต้ใช้วิถีการท�ำให้เป็นประเทศอุตสาหกรรมเพื่อการส่งออก (Export-oriented Industry) โดยใชย้ ทุ ธวธิ กี ารควบคมุ ทางกฎหมาย และ/หรอื การแทรกแซงเศรษฐกจิ และตลาด นับต้ังแต่มีการสถาปนาระบอบประชาธิปไตยในประเทศ ภายหลังได้รับการปลดปล่อย จากการเป็นอาณานิคมของประเทศญี่ปุ่น (แม้ว่าจะยังคงอยู่ในรูปของรัฐบาลเผด็จการทหารก็ตาม) ส่ิงนี้ได้น�ำไปสู่การก่อสร้างสัมพันธภาพระหว่าง “รัฐบาล” กับ “แชโบล” ซ่ึงเป็นกลุ่มทุนขนาดใหญ่ ของประเทศ จนกลายเป็น “ความมีสถาบนั ” และการฮั้วกนั (Collusion) รวมท้ังกลายเปน็ การทุจรติ คอร์รปั ชนั ในทสี่ ุด บริบทที่สอง วถิ ที างดา้ นการเมอื ง การเป็นระบบธนกิจการเมอื ง (Money Politics) ของเกาหลใี ต้ เปน็ สาเหตนุ ำ� ไปสกู่ ารแสวงหาเงนิ ทนุ ของนกั การเมอื ง เพอื่ นำ� ไปใชใ้ นการหาเสยี งเลอื กตงั้ และพยายามรักษาไว้ซ่ึงอ�ำนาจทางการเมืองของตน แหล่งทุนท่ีว่านี้ก็คือ นักธุรกิจขนาดใหญ่ หรือ แชโบล ตัวแปรน้ีจึงเป็นแรงผลักให้นักการเมอื งฮั้วกับนกั ธรุ กิจ โดยไดร้ ับสินบนจากนักธุรกิจในรปู ของ เงินบรจิ าคเข้ากองทุนการเมอื งของพรรคการเมอื งท่ตี นสังกัดอยู่ (3) เกาหลใี ต้ยังไม่มรี ูปแบบคอรร์ ปั ชันเชงิ นโยบายแบบประเทศไทย จากกรณีศึกษากรณีทุจริตของเกาหลีใต้ ทั้ง 5 คดีที่ยกมาเป็นตัวอย่าง ยังไม่พบว่า มีกรณีใดเลยท่ีเข้าข่ายเป็นการทุจริตเชิงนโยบายแบบที่เกิดในประเทศไทย รูปแบบทุจริตในเกาหลีใต้ ทง้ั หมดท่ศี ึกษาล้วนแลว้ แตเ่ ปน็ การทุจริตแบบกนิ ตามน�้ำและทุจริตเชงิ การบรหิ ารจดั การท้งั สนิ้ (4) ดชั นีภาพลักษณ์คอร์รัปชนั ของเกาหลีใต้ปรับตวั ดีข้ึนชา้ ๆ พิจารณาค่าดัชนีภาพลักษณ์คอร์รัปชัน (CPI) ของประเทศเกาหลีใต้ในระยะ 10 ปี ทผ่ี า่ นมา จะเหน็ ไดอ้ ยา่ งชดั เจนวา่ มแี นวโนม้ ทดี่ ขี นึ้ เรอ่ื ย ๆ อยา่ งชา้ ๆ แตค่ อ่ นขา้ งมนั่ คง จากเดมิ ปี 2003 อยูใ่ นระดับ 4.3 ซึ่งถอื วา่ สอบไมผ่ ่าน แต่นับตัง้ แต่ปี 2005 เปน็ ต้นมา เกาหลีใตส้ ามารถผา่ นเกณฑ์ 5.0 มาไดโ้ ดยตลอด (5) บทบาทภาคประชาสังคมและองค์กรตรวจสอบมคี วามเขม้ แขง็ สำ� หรบั ปจั จยั หนงึ่ ทม่ี บี ทบาทตอ่ การจดั การปญั หาทจุ รติ คอรร์ ปั ชนั ในประเทศเกาหลใี ต้ ก็คือการสร้างกลไกตรวจสอบและถ่วงดุลระหว่างองค์กรในระบบได้มีประสิทธิภาพและมีการปฏิบัติ ไดผ้ ลจรงิ ไดแ้ ก่ การทำ� หนา้ ทพ่ี รรคฝา่ ยคา้ น องคก์ รอสิ ระ เชน่ สำ� นกั งานอยั การ สำ� นกั งานปอ้ งกนั และ ปราบปรามการทจุ ริต องค์กรตรวจสอบและไต่สวน (Board of Audit and Inspection Authorities) และทส่ี ำ� คญั ทส่ี ดุ คอื กระแสการมสี ว่ นรว่ มอยา่ งเขม้ ขน้ และมลี กั ษณะเชงิ รกุ ขององคก์ รพฒั นาเอกชนและ ส่ือมวลชน โดยเฉพาะอยา่ งยงิ่ องคก์ ร People Solidarity for Participatory Democracy (PSPD)

128 วารสารวชิ าการ ป.ป.ช. และ The Citizens’ Coalition for Economic Justice (CEJ) ซึ่งท�ำหนา้ ทเี่ ฝ้าระวงั และตรวจสอบ อย่างไม่รเู้ หน็ดเหนื่อยและไมย่ อมจ�ำนนต่ออุปสรรคใด ๆ น่าสังเกตว่าในด้านการจัดการขององค์กรภาคประชาชนเกาหลีใต้ มีระบบเงินทุน สนบั สนนุ การขบั เคลอื่ น (Financial System) ทสี่ ามารถพงึ่ ตนเองได้ ดว้ ยเงนิ บรจิ าคแบบทเ่ี ปน็ ประจำ� ของบรรดาสมาชิกอาสาสมัครท่ีมีจ�ำนวนมากและสม่�ำเสมอเพียงพอ น่ีก็นับเป็นอีกปัจจัยหน่ึงที่ส�ำคัญ ที่สามารถท�ำให้องค์กรและเครือข่ายมีการเคล่ือนไหวและสามารถด�ำเนินการได้อย่างเป็นอิสระอย่าง เต็มท่ี 7.2 บทเรยี นรู้จากประเทศไต้หวัน31 32 33 34 35 เม่ือวันท่ี 11 กันยายน 2009 (2552) ปรากฏเป็นข่าวใหญ่ไปทั่วไต้หวัน เมื่อศาลไทเป (The Taipei District Court) ไดพ้ พิ ากษาจำ� คกุ ตลอดชีวติ อดตี ประธานาธิบดเี ฉินสยุ่ เป่ยี นครอบครวั เครอื ญาตแิ ละพวกพอ้ งดว้ ยขอ้ หากระทำ� การ “ทจุ รติ รบั สนิ บนและการฟอกเงนิ ” อยา่ งไรกด็ นี เี่ ปน็ เพยี ง คำ� พพิ ากษาของศาลชน้ั ตน้ ทใี่ ชร้ ะยะเวลาพจิ ารณาคดปี ระมาณ ๖ เดอื นเทา่ นนั้ ซง่ึ ปจั จบุ นั นายเฉนิ สยุ่ เปย่ี น อยู่ระหว่างการอุทธรณ์ ซึ่งแต่ละคนได้กระท�ำทุจริตและถูกต้ังข้อหาจากอัยการ และศาลได้พิพากษา ลงโทษ นอกจากนน้ั กรณกี ารปราบปรามในตลาดหุ้นไต้หวนั ช่วงระหว่างปี 2006 – 2007 (2549 – 2550) มคี ดีส�ำคัญ ๆ ท่ีเกิดขึน้ ในประวัตศิ าสตร์การปราบผู้ทจุ รติ ในตลาดหนุ้ ไต้หวันหลายคดี นบั เปน็ กรณศี กึ ษาทเ่ี ปน็ ตวั อยา่ งทดี่ ี เมอ่ื ประกอบเขา้ กบั การศกึ ษาประวตั ศิ าสตรแ์ ละพฒั นาการทางการเมอื ง การปกครองของประเทศไต้หวนั สามารถสงั เคราะหเ์ ป็นบทเรียนรูส้ �ำคญั โดยสรุป ดงั นี้ (1) มีโครงสรา้ งและระบบการป้องกนั และต่อตา้ นการทุจริตทเ่ี ข้มแขง็ ประเทศไต้หวันมีกฎหมายด้านการป้องกันและปราบปรามการทุจริตท่ีเข้มงวดและ รุนแรง ได้แก่ บทบัญญัติว่าด้วยการลงโทษการทุจริตคอร์รัปชัน และประมวลกฎหมายอาญา ซึ่งได้ ก�ำหนดบทลงโทษส�ำหรับผู้กระท�ำความผิดฐานการทุจริตคอร์รัปชันไว้ มีการลงโทษสูงสุดด้วยการ จำ� คกุ ตลอดชวี ติ และปรบั เปน็ เงนิ 3.3 ลา้ นเหรยี ญสหรฐั และจะดำ� เนนิ คดอี าญากบั ผรู้ บั ผใู้ หส้ นิ บนทเ่ี ปน็ ชาวต่างชาติและความพยายามติดสนิ บนด้วย 31Chen Shui-bian corruption charges, Wikipedia, the free encyclopedia 32Ministry of Justice, Republic of China (Taiwan), Why Is It Necessary to Establish an Anti-Corruption Agency? Building a New Era of Clean Government and a Society Founded on Integrity 33Peter Ferdinand, Party Funding and Political Corruption in East Asis: The Cases of Japan, South Korea and Taiwan, p.55 34สฤณี อาชวานันทกุล, มหกรรมจับปลาใหญใ่ นตลาดหนุ้ ไตห้ วัน, กรุงเทพธุรกจิ ,วนั ที่ 14 ธันวาคม 2552, www.nation.com. 35เดิมแท้ ชาวเหินฟ้า, คุณลกั ษณะและกระบวนการปลกู ฝงั คุณธรรมจรยิ ธรรมของประเทศไตห้ วัน, ศูนย์ส่งเสริมและพัฒนาพลงั แผ่นดิน เชิงคณุ ธรรม (ศูนยค์ ณุ ธรรม), มกราคม 2551

แนวทางและมาตรการป้องกนั และปราบปรามการทจุ รติ เชิงนโยบายของรฐั บาลไทยในยุคปัจจบุ ัน 129 ไตห้ วนั มหี นว่ ยงานและองคก์ รในการบงั คบั ใชก้ ฎหมายทเี่ ขม้ แขง็ และปฏบิ ตั กิ ารรวดเรว็ และมปี ระสิทธิภาพ ได้แก่ หน่วยงานสอบสวนบุคคลทีก่ ระทำ� ความผิดคดีทางอาญา ส�ำนกั งานอัยการ สงู สุด (Investigation Task Force for Criminal Profiteering Crime, Taiwan High Prosecutors Office) หรอื ITFCPC เปน็ หนว่ ยงานทที่ ำ� หนา้ ทว่ี เิ คราะหค์ วามจรงิ และสอบสวนคดคี วามผดิ ทางอาญา และการทจุ รติ โดยตรง สำ� นกั งานอยั การขา้ หลวง สำ� นกั งานจรยิ ธรรม สำ� นกั สอบสวน กระทรวงยตุ ธิ รรม กรมป้องกันและปราบปรามการทจุ ริต และศูนยป์ อ้ งกันการฟอกเงิน เจ้าหน้าทก่ี ระทรวงยุตธิ รรมของ ไต้หวันมีอ�ำนาจท่ีจะจับกุมบุคคลผู้ต้องสงสัยท่ีมีเหตุอันควรเชื่อได้ว่าบุคคลน้ันกระท�ำผิดเก่ียวกับ การทจุ ริตเพื่อมาสอบสวนได้ คณะกรรมการก�ำกับการเงิน ทำ� หนา้ ทกี่ �ำกับและตรวจสอบดา้ นการเงินของสถาบนั ทางการเงินทุกแห่งท่ีกระท�ำผิดภายใต้พระราชบัญญัติการควบคุมการฟอกเงิน มีอ�ำนาจที่จะก�ำหนด บทลงโทษตอ่ การบริหารงานของสถาบนั การเงนิ ได้ ส�ำนักงานป้องกันและปราบปรามการทจุ รติ แห่งชาติ เป็นหน่วยงานน้องใหม่ล่าสุด ทเ่ี พง่ิ เปดิ ตวั สำ� นกั งานอยา่ งเปน็ ทางการ อยภู่ ายใตก้ ารกำ� กบั ดแู ลของกรมจรยิ ธรรม กระทรวงยตุ ธิ รรม เพื่อให้มาตรการป้องกันปราบปรามการทุจริตภายใต้ พ.ร.บ. การป้องกันและปราบปรามการทุจริต เกดิ ประสิทธภิ าพและประสิทธผิ ลเพม่ิ มากข้นึ ส�ำนักงานการตรวจเงินแผ่นดิน ผู้ตรวจการแผ่นดิน อยู่ภายใต้การก�ำกับของรัฐสภา ท�ำหนา้ ทต่ี ิดตาม ตรวจสอบและสอบสวนเจา้ หนา้ ทขี่ องรัฐ (2) มียุทธศาสตร์การป้องกันและปราบการทุจริตคอร์รัปชันท่ีสอดคล้องกับ สถานการณ์ รฐั บาลภายใต้การน�ำของประธานาธบิ ดี Ma Ying-jeou ทไ่ี ด้ประกาศเรียกคนื ความ ศรัทธาจากประชาชนด้วยการล้างบางการทุจริตคอร์รัปชันของประเทศไต้หวัน ได้ก�ำหนดยุทธศาสตร์ สร้างความโปร่งใสและมีการบริหารจัดการที่ดี รวมทั้งจัดท�ำแผนสร้างคุณธรรมของชาติ ในปี 2009 (2552) ประกอบด้วยยุทธศาสตร์ 44 ยทุ ธศาสตร์และแผนปฏิบัติการ 44 แผน โดยกำ� หนดใหภ้ าครัฐ ภาคเอกชนและภาคสงั คมสรา้ งความร่วมมือและร่วมท�ำงานระหวา่ งภาครฐั ภาคเอกชนและสังคม นอกจากนี้ รฐั บาลยงั นำ� เทคโนโลยคี อมพวิ เตอรแ์ ละเครอื ขา่ ยสอ่ื สารเพอื่ เพมิ่ ประสทิ ธภิ าพ การบริหารจัดการของรัฐ (e-governance) เพื่อให้บริการแก่ประชาชนมีประสิทธิภาพและเพื่อสร้าง ธรรมาภบิ าลและความโปร่งใส ซึง่ ระบบนช้ี ว่ ยท�ำใหป้ ระชาชนสามารถเขา้ ถึงข้อมูลขา่ วสารของภาครฐั ได้มากขนึ้ และเรว็ ขึน้ โดยเฉพาะเกย่ี วกับข้อมลู ขา่ วสารการจดั ซอ้ื จดั หาการพัสดขุ องหนว่ ยงานภาครัฐ รวมทงั้ ยงั ไดต้ ราพระราชบญั ญตั วิ า่ ดว้ ยการจดั ซอ้ื จดั หาพสั ดขุ องหนว่ ยงานภาครฐั ในปี 2011 เพอ่ื กำ� หนดให้ หนว่ ยงานภาครฐั จดั ซอ้ื จดั หาพสั ดตุ อ้ งมคี วามโปรง่ ใสและเปน็ ธรรม และยงั มกี ฎหมายใหค้ วามคมุ้ ครอง พยาน ในคดกี ารฟอกเงนิ การทจุ รติ การเลอื กตงั้ และการรับสินบนของเจา้ หนา้ ท่ีของรฐั ด้วย

130 วารสารวชิ าการ ป.ป.ช. (3) มีบทบาทในการต่อตา้ นการทจุ ริตในองค์กร APEC ประเทศไตห้ วนั เปน็ 1 ใน 21 ประเทศสมาชิกกลุ่มประเทศเอเชียตะวนั ออกเฉียงใต้ และแปซฟิ ิก (APEC) แม้ไตห้ วนั ไมไ่ ดเ้ ป็นในสถานะ “รัฐ” กต็ าม เปน็ เวทีปรกึ ษาหารือเพ่อื ลดอปุ สรรค ด้านการค้าและการลงทุน การตัดสินใจยึดหลักฉันทามติและความสมัครใจของสมาชิก รวมทั้งยึด ผลประโยชนร์ ว่ มกัน (4) มีทนุ ทางสังคมและวัฒนธรรมทีเ่ อื้อต่อการป้องกนั และปราบปรามการทุจรติ ผลจากการศึกษาค้นคว้าพบว่าสภาพการณ์ต่าง ๆ ท่ีเป็นปัจจัยเกื้อหนุนให้เกิด การทุจริตในประเทศไต้หวันมีระดับหนึ่ง แต่ประเทศไต้หวันสามารถก้าวผ่านพ้นวิกฤตการณ์น้ันมาได้ เพราะชาวไตห้ วันร่นุ กอ่ น ๆ ได้วางยทุ ธศาสตรก์ ารพฒั นา “คน” ใหม้ ีทั้งความสามารถควบคกู่ ับการมี คณุ ธรรมได้อย่างมีสมดลุ มากกว่า 50 ปี ปัจจยั ทีก่ อ่ ใหเ้ กดิ ความส�ำเร็จสงู สดุ ท่ที ำ� ให้ประเทศไต้หวนั มคี วามโปรง่ ใสไมค่ อ่ ยมีปญั หา เร่ืองทุจริต ท่ีโดดเด่นมากคือ การปฏิรูประบบการศึกษาให้แก่ประชาชนอย่างจริงจังจนได้มาตรฐาน ขั้นสูง ส่งผลให้ประชาชนมีสมรรถนะ (competency) ในการประกอบอาชีพ มีรายได้โดยสุจริต มีคณุ ภาพในการมสี ่วนร่วมทางการเมอื ง มีระบบการเมืองที่เข้มแข็ง ตรวจสอบได้ 7.3 บทเรียนรูจ้ ากประเทศออสเตรีย36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 จากกรณตี วั อยา่ งการทจุ รติ ในประเทศสาธารณรฐั ออสเตรยี ทปี่ รากฏเปน็ การทจุ รติ รบั -ใหส้ นิ บน อาทิ การทจุ รติ จัดซื้อเคร่อื งบนิ Eurofighter F-2000 หรือ Typhoon และกรณกี ารฟอกเงิน ทจุ รติ Telekom ประกอบกบั การศกึ ษาแนวนโยบายในการพฒั นาประเทศและประวตั ศิ าสตร์ วฒั นธรรมและ วถิ ชี ีวติ มีบทเรยี นร้สู ำ� คัญ ดงั น้ี 36Michael Shields And Angelika Gruber, Austria Checks Eurofighter Deals Amid Bribery Probe, 37Joerg Schmitt And Gerald Traufetter, Vexed In Vienna: New Allegations Haunt Eads Fighter Jet Deal, 38Wirtschafts Universitat, Austria’santi-Corruption Laws And The International Standards In The Fight Against Corruption, University Of Economics And Business, Vienna 39Walter Mayr In Vienna, Corruption Scandals In Austria: A Web Of Sleaze In Elegant Vienna, 40European Partners Against Corruption Anti-Corruption Working Group, Common Standards And Best Practice For Anti-Corruption Agencies, Report 41John Gerring And Strom C. Thacker, Political Institutions And Corruption: The Role Of Unitarism And Parliamentarism, B.j.pol.s. 34, 295–330 Copyright 2004 Cambridge University Press 42Http://Uk.reuters.com/Article/2012/11/29/Austria-Eurofighter-Probe-Idukl5e8mtaee20121129 43Http://Www.viennareview.net/News/Austria/Eurofighter-Saga 44ประเทศออสเตรีย Http://Th.wikipedia.org/Wiki./ 45ประวัตศิ าสตร์ออสเตรยี Http://Th.wikipedia.org/Wiki./

แนวทางและมาตรการป้องกันและปราบปรามการทจุ ริตเชงิ นโยบายของรัฐบาลไทยในยุคปจั จบุ นั 131 (1) เป็นตวั อยา่ งประเทศเศรษฐกจิ พอเพียงสมัยใหม่ ออสเตรยี เปน็ ประเทศทน่ี า่ จะถอื เปน็ แบบฉบบั ของการมเี ศรษฐกจิ ทพี่ อเพยี ง เขม้ แขง็ สงั คมมคี วามสงบสขุ มคี วามปลอดภยั สงู สง่ิ แวดลอ้ มดี มศี ลิ ปวฒั นธรรมทอี่ ดุ มสมบรู ณ์ ทนั สมยั สะดวก สบาย ผู้คนจิตใจดงี ามและมีศลี ธรรม ซง่ึ เป็นเคร่อื งยืนยันว่าสิง่ ดี ๆ ในเชิงอดุ มคตเิ หล่านีเ้ ปน็ ส่ิงที่สงั คม มนุษยส์ ามารถสรรค์สร้างขึน้ มาได้ (2) ประเทศมีความเปน็ ประชาสังคม ประชาธปิ ไตยและธรรมาภิบาล การที่ประเทศออสเตรียมีปัญหาทุจริตคอร์รัปชันน้อยมากจนได้รับการยอมรับจาก นานาชาติน่าจะเป็นเครื่องสะท้อนรวบยอดของระบบสังคม ระบบการเมืองการปกครองและระบบ การบริหารกิจการบ้านเมืองที่ดี ดัชนีภาพลักษณ์คอร์รัปชันที่มีคะแนนสูงมากเป็นสิ่งยืนยันความรู้สึก เชอ่ื มน่ั ไวว้ างใจของประชาคมโลก ในขณะเดยี วกนั ระบบยตุ ธิ รรมภายในประเทศทมี่ ปี ระสทิ ธภิ าพกเ็ ปน็ หลักประกนั แต่อยา่ งไรกต็ าม เมื่อพจิ ารณาเปรยี บเทียบค่าดัชนภี าพลกั ษณค์ อรร์ ปั ชนั (CPI) ของ ออสเตรียกับประเทศอื่น ๆ ในกลุ่มที่มีปัญหาคอร์รัปชันต่�ำด้วยกัน จะเห็นได้ว่าออสเตรียมีค่า CPI คอ่ ย ๆ ลดตำ�่ ลงมานบั ตั้งแต่ปี 2007 เป็นต้นมา จนลา่ สุดเหลือเพยี ง 6.9 ในปี 2012 ซ่งึ กรณที ุจรติ การ ซอ้ื ขายเครอื่ งบนิ รบ Eurofighter Typhoon และกรณที จุ รติ การฟอกเงนิ ของบรษิ ทั โทรคมนาคมสอ่ื สาร Mtel น่าจะเปน็ หลกั ฐานเชิงประจักษ์ส่วนหนง่ึ (3) ไมท่ งิ้ ความร่วมมือกับประชาคมนานาชาติ แม้ออสเตรียเป็นประเทศท่ีได้รับการยอมรับว่ามีทุจริตน้อย แต่ออสเตรียก็ยังคง รว่ มมอื กบั องคก์ ารสหประชาชาติ สหภาพยโุ รปและองคก์ รนานาชาตติ า่ ง ๆ ในการรณรงคต์ อ่ ตา้ นทจุ รติ คอรร์ ปั ชันอย่างเคยี งบ่าเคียงไหล่ 8. สังเคราะหผ์ ลการศึกษา 8.1 คำ� นยิ ามของการทุจรติ เชงิ นโยบาย จากแนวคิดทางทฤษฎีในระดับสากลเกี่ยวกับปัญหาทุจริตคอร์รัปชัน และมุมมองของ นักวิชาการ ผู้ทรงคุณวุฒิไทยเก่ียวกับประเด็นการทุจริตเชิงนโยบาย รวมท้ังกรณีศึกษาในประเทศ คณะผวู้ จิ ยั ไดก้ ำ� หนดนยิ ามการทจุ รติ เชงิ นโยบาย จากปจั จยั องคป์ ระกอบ 3 ประการ ไดแ้ ก่ ดา้ นผกู้ ระทำ� การทจุ รติ ดา้ นลักษณะการกระท�ำทุจริต และดา้ นฐานการทุจรติ ดงั นี้ ในขณะทกี่ ารทจุ รติ โดยทวั่ ไป คอื การแสวงหาผลประโยชนห์ รอื การเออื้ ประโยชนห์ รอื การขดั แยง้ ระหว่างประโยชน์ส่วนตัวกับประโยชน์ส่วนรวม แต่การทุจริตเชิงนโยบายมีความจ�ำเพาะเจาะจง ไปกวา่ นน้ั เพราะเปน็ การทจุ รติ ตอ่ ทางราชการโดยผา่ นการใชอ้ ำ� นาจรฐั และยงั ตอ้ งมคี วามเกย่ี วพนั กบั ขั้นตอนและกระบวนการทางนโยบายอกี ด้วย

132 วารสารวชิ าการ ป.ป.ช. ผู้กระทำ� การทจุ ริต ลกั ษณะส�ำคัญของการทุจริตเชิงนโยบายต้องเปน็ การทุจริตท่ีกระทำ� โดย ใช้อำ� นาจของรัฐบาลหรือของรฐั มนตรเี ทา่ นัน้ เพราะรฐั บาลและรัฐมนตรีคอื ฝา่ ยบรหิ ารประเทศตามที่ ก�ำหนดไว้ในรัฐธรรมนูญ จึงเป็นกลุ่มบุคคลเดียวที่มีอ�ำนาจบริหารประเทศ และการทุจริตประเภทนี้ ก็เฉพาะเจาะจงในส่วนท่ีเกิดขึ้นจากการกระท�ำทางนโยบายของพวกเขาเท่าน้ัน ไม่หมายรวมการ ทุจริตรูปแบบอื่น ๆ ที่เกิดจากการบริหารงานหรือการใช้อ�ำนาจปกครองในการบริหารราชการตาม พระราชบญั ญตั ติ า่ งๆ หมายความวา่ คณะรฐั มนตรหี รอื รฐั บาลและนายกรฐั มนตรหี รอื รฐั มนตรีโดยปจั เจกนนั้ มีสองฐานะท่ีซ้อนกันอยู่ คือ หนึ่งเป็นฝ่ายบริหารซ่ึงใช้อ�ำนาจบริหารตามรัฐธรรมนูญ และสองเป็น หัวหน้าฝ่ายปกครองซ่ึงมีหน้าท่ีบริหารราชการแผ่นดินตามกฎหมายต่าง ๆ ซึ่งการทุจริตเชิงนโยบาย ที่วา่ นี้จะเกีย่ วขอ้ งเฉพาะบทบาทในฐานะแรกเทา่ นนั้ สว่ นอยา่ งหลังไม่ใช่การทจุ ริตเชงิ นโยบาย ลักษณะการกระท�ำทุจริต ลกั ษณะของการกระท�ำการทุจริตเชงิ นโยบาย มที งั้ แบบที่เปน็ การ แสวงหาประโยชน์ การเออื้ ประโยชน์และการขดั กันของผลประโยชน์สว่ นตวั และส่วนรวม โดยผลจาก การกระทำ� นนั้ ทำ� ใหฝ้ า่ ยบรหิ ารเองหรอื ญาตพิ น่ี อ้ งหรอื พรรคพวกของตนไดป้ ระโยชน์ ไมว่ า่ ทางตรงหรอื ทางออ้ ม หรอื แมเ้ พียงแคก่ ารกระท�ำนัน้ ไปก่อให้เกดิ ความเสียหายตอ่ รฐั เท่านน้ั กถ็ ือว่าเขา้ ขา่ ยแลว้ ฐานการกระท�ำทุจริต รูปแบบการกระท�ำทางนโยบายของฝ่ายบริหารที่น�ำมาสู่การทุจริต เชงิ นโยบาย ไดแ้ ก่ การเสนอนโยบาย โครงการหรอื การดำ� เนนิ การตามนโยบาย โครงการหรอื กจิ การตา่ ง ๆ ท่ีอยู่ภายใต้การใช้อ�ำนาจบริหารของตนอันส่อไปในทางที่ทุจริตประพฤติมิชอบ การทุจริตเชิงนโยบาย มักมีฐานพิเศษในการกระท�ำทุจริต ไม่เหมือนการทุจริตอ่ืน ๆ โดยท่ัวไป กล่าวคือ การต้องอาศัยมติ คณะรัฐมนตรี การตรากฎหมายและขอ้ ตกลงระหว่างประเทศเปน็ ฐานในการกระทำ� ทุจรติ ดงั นน้ั เมอื่ ประมวลจากขอ้ มลู และองคค์ วามรทู้ ไ่ี ดจ้ ากกระบวนการและระเบยี บวธิ ขี า้ งตน้ แลว้ คณะผู้วจิ ยั สามารถสรปุ เป็นค�ำนยิ ามไดว้ ่า “การทุจริตเชิงนโยบายเป็นการแสวงหาผลประโยชน์หรือการเอื้อประโยชน์หรือการขัดแย้ง ระหว่างประโยชน์ส่วนตัวกับประโยชน์ส่วนรวม อันเกิดจากการใช้อ�ำนาจทางการบริหารของรัฐบาล หรอื ของรฐั มนตรีในการกำ� หนดนโยบาย เสนอโครงการหรือด�ำเนินโครงการหรอื กิจการตา่ ง ๆ อนั เป็น ผลใหต้ นเองหรอื บคุ คลอน่ื ไดป้ ระโยชนจ์ ากการดำ� เนนิ การตามโครงการหรอื กจิ การนนั้ ๆ หรอื ทำ� ใหเ้ กดิ ความเสยี หายแกร่ ฐั ” 8.2 เคร่ืองมือส�ำหรับใชต้ ิดตามตรวจสอบการทจุ ริตเชิงนโยบาย เพื่อให้ประชาชนท่ัวไปสามารถเข้าใจและชี้บอกได้ว่า การทุจริตโครงการใดท่ีเข้าข่ายเป็น การทจุ รติ เชิงนโยบายหรอื ไม่ คณะผวู้ ิจัยจึงได้ออกแบบเครอ่ื งมือ (Tool Kit) เพอ่ื สังคมจะได้น�ำไปใช้ ในการเฝ้าดู ติดตามอย่างรู้เท่าทันและต่อต้านการทุจริตเชิงนโยบาย ประกอบด้วย 3 องค์ประกอบ ดงั ปรากฏในภาพท่ี 1

แนวทางและมาตรการป้องกันและปราบปรามการทจุ ริตเชงิ นโยบายของรัฐบาลไทยในยุคปัจจบุ นั 133 ภาพที่ 1: เครื่องมือส�ำหรบั ใชต้ ดิ ตามตรวจสอบการทุจรติ เชิงนโยบาย ขน้ั ที่ 1 สังเกตทีผ่ ลเสียหายจากการทจุ รติ โดยเร่ิมดทู ีผ่ ลของการกระทำ� ทุจรติ ปกตแิ ลว้ การทจุ รติ เชงิ นโยบายเปน็ เรอื่ งที่ต้องใช้ ความย่งุ ยากซบั ซ้อนในการดำ� เนินการ คนที่เจตนาคอรร์ ัปชนั จงึ ต้องมแี รงจูงใจทีส่ งู มาก ความเสยี หาย แกส่ ่วนรวมหรือแก่รัฐจึงมีขนาดใหญ่ จึงควรต้องจบั ตาเปน็ พิเศษใน 4 กลุ่มนโยบายท่มี ีความเสยี่ ง และ ดผู ลของการกระทำ� นน้ั วา่ ไปเออ้ื ประโยชนส์ ำ� หรบั ตนเองหรอื พวกพอ้ งหรอื ไม่ อยา่ งไร และใครบา้ งเปน็ ผูท้ ่ไี ด้รบั ผลประโยชนเ์ หล่านนั้ ขั้นที่ 2 วิเคราะห์ลกั ษณะการใชอ้ �ำนาจ ให้ดูลักษณะของการใช้อ�ำนาจหน้าท่ีของผู้เก่ียวข้องหรือตัวแสดงส�ำคัญ (Actor) ว่า เขาได้ใชอ้ �ำนาจในฐานะอะไร ในฐานะฝ่ายบริหารประเทศอนั เป็นอำ� นาจตามรฐั ธรรมนูญ หรอื ในฐานะ ฝา่ ยปกครองซง่ึ เป็นการดำ� เนินการตามทกี่ ฎหมายหรือ พ.ร.บ. ทีก่ �ำหนดไว้ รวมท้ังใหด้ ูรปู ธรรมการใช้

134 วารสารวิชาการ ป.ป.ช. อำ� นาจว่าเป็นแบบใดแบบหนงึ่ ดงั ตอ่ ไปนีห้ รอื ไม่ คือ การออกมติ ครม. การออกกฎหมายและระเบยี บ ขอ้ บงั คบั ตา่ ง ๆ และการกระทำ� ขอ้ ตกลงระหวา่ งประเทศ โดยสรปุ คอื ความเสยี หายทเี่ กดิ จากการกระทำ� โดย ใช้อ�ำนาจหน้าที่ในฐานะผู้บริหารประเทศเท่าน้ันที่จะนับว่าเข้าข่ายเป็นการทุจริตเชิงนโยบายตาม คำ� นิยามนี้ ข้ันที่ 3 พจิ ารณาตัวแสดงหลัก ดวู า่ ใครเปน็ ตวั แสดงหลกั ในการกระทำ� ความผดิ ซงึ่ ในขน้ั นจี้ ะเหลอื แตเ่ พยี งนกั การเมอื ง ผู้ด�ำรงต�ำแหน่งบริหารในคณะรัฐบาลเท่านั้นที่จะเข้าข่ายสามารถกระท�ำการทุจริตเชิงนโยบายได้ การพิจารณาว่าใครคือตัวแสดงหลัก เป็นการหาข้อยุติว่าใครคือผู้ทุจริตเชิงนโยบายท่ีควรต้องเป็น ผรู้ บั ผดิ ชอบไมว่ า่ จะเปน็ ความรบั ผดิ ชอบทางการเมอื ง ทางจรยิ ธรรม ทางสงั คม ทางแพง่ และทางอาญา ซึง่ จะต้องน�ำเขา้ ส่กู ระบวนการพิจารณาโทษตอ่ ไป 8.3 กระบวนการและขนั้ ตอนทเี่ ปิดโอกาสหรอื มคี วามเสีย่ งในการทุจริตเชิงนโยบาย กระบวนการทุจริตเชิงนโยบายจะขับเคล่ือนไปตามข้ันตอนและวงจรการท�ำงานของ กระบวนการนโยบายสาธารณะโดยท่วั ไป ซึง่ สามารถจำ� แนกได้ออกเป็น 6 ข้ันตอน ได้แก่ (1) ข้ันตอนการริเริ่มทางนโยบาย เป็นขั้นตอนท่ีต้องจับตาการก่อตัวการทุจริต เชงิ นโยบาย โดยเฉพาะอยา่ งย่ิงใน 4 กล่มุ นโยบาย ไดแ้ ก่ กลมุ่ นโยบายประชานยิ มทมี่ งุ่ ใชเ้ งินสาธารณะ ไปสรา้ งคะแนนนยิ มกบั กลมุ่ มวลชนรากหญา้ ซง่ึ เปน็ ฐานคะแนนเสยี งทง้ั หลาย กลมุ่ นโยบายหรอื โครงการ ท่ีจะใช้เงินนอกงบประมาณเพราะต้องการหลีกเล่ียงระบบตรวจสอบในรัฐสภา กลุ่มโครงการเมกกะ โปรเจค็ ที่ต้องมกี ารกอ่ สร้างหรอื จัดซ้อื จดั หาอุปกรณ์เคร่อื งมอื ท่มี ีวงเงนิ สงู มาก และกลมุ่ นโยบายทเี่ ปน็ ข้อตกลงกับต่างประเทศแล้วมีผลผูกพันกับสัมปทานการใช้ประโยชน์จากฐานทรัพยากรของชาติใน ระยะยาวต่าง ๆ (2) ขั้นตอนการพัฒนานโยบาย ก่อนท่ีจะน�ำไปสู่การตัดสินใจหรือออกเป็นมติ คณะรฐั มนตรี ซงึ่ จะตอ้ งเฝา้ ระวงั ในสว่ นของการวา่ จา้ งทป่ี รกึ ษา การแตง่ ตง้ั บคุ คลเขา้ มาเปน็ กรรมการ ท่ีปรึกษาหรือการจ้างสถาบันการศึกษาบางแห่งให้ท�ำการศึกษาความเป็นไปได้ การออกแบบท�ำ รายละเอยี ด การกำ� หนดคณุ ลกั ษณะเฉพาะ (Specification) กระบวนการประเมนิ ผลกระทบทางสง่ิ แวดลอ้ ม (EIA) และการประเมินผลกระทบทางสังคม-สุขภาพ (HIA) และการโยกย้ายวางตัวบุคคลผู้ใกล้ชิด ผมู้ อี ำ� นาจใหเ้ ข้ามาน่งั ในตำ� แหนง่ บรหิ ารระดบั สงู เพอื่ เป็นกลไกท�ำทจุ รติ (3) ขั้นตอนการตัดสนิ ใจนโยบาย เปน็ ขน้ั ตอนการพิจารณาของคณะรัฐมนตรี เพ่ือ ออกเปน็ มตคิ ณะรฐั มนตรอี นั เปน็ การใชอ้ ำ� นาจทางบรหิ ารของนายกรฐั มนตรแี ละคณะรฐั มนตรโี ดยตรง สงิ่ ต้องจับตาดเู ป็นพเิ ศษ คือ การบรรจุระเบยี บวาระการประชมุ คณะรฐั มนตรี วาระที่มคี วามเรง่ ดว่ น วาระทเ่ี ปน็ ประเดน็ ความเสย่ี งทจุ รติ และวาระทมี่ ภี าคธรุ กจิ ทใ่ี กลช้ ดิ ฝา่ ยการเมอื งมาเกยี่ วขอ้ งดว้ ย ฯลฯ

แนวทางและมาตรการปอ้ งกนั และปราบปรามการทจุ รติ เชงิ นโยบายของรฐั บาลไทยในยุคปัจจบุ ัน 135 (4) ขั้นตอนการดำ� เนินการตามนโยบาย ข้นั ตอนน้ดี �ำเนินการโดยเจา้ หน้าท่ีของรัฐ ระดบั ผปู้ ฏบิ ตั ิ โดยเฉพาะในกระบวนการจดั ซอื้ จดั จา้ งดว้ ยวธิ สี อบราคา การประกวดราคา หรอื วธิ กี รณี พเิ ศษ การประมลู อเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ และวธิ กี ารจดั ซอ้ื จดั จา้ งทพี่ เิ ศษมาก ๆ จงึ เปน็ สง่ิ ทต่ี อ้ งจบั ตาเปน็ พเิ ศษ อย่างกรณี Turn key ในโครงการบ้านเอือ้ อาทร (5) ขั้นตอนการประเมินผลนโยบาย รัฐและรัฐบาลมักจะไม่ให้ความส�ำคัญต่อการ ตดิ ตามประเมนิ ผลนโยบายทอ่ี อกไป หรอื ทำ� แบบไมจ่ รงิ จงั ทำ� เพยี งเพอื่ ใหค้ รบกระบวนการและขนั้ ตอน การบรหิ ารจดั การเทา่ น้นั การเฝา้ ระวังจึงควรมีการติดตาม เรยี กรอ้ งเพอ่ื ใหม้ ีการประเมินผลนโยบาย ทางการเมืองทกุ นโยบายอยา่ งจริงจังและประกาศผลให้ประชาชนได้รบั ร้รู ับทราบท่ัวกัน (6) ข้ันตอนการทบทวนและปรบั ปรงุ นโยบาย เปน็ ขั้นตอนตอ่ เนื่องจาก (5) เพอ่ื นำ� ไปขยายผลออกแบบหรอื ปรบั ปรุงนโยบายเพ่ือด�ำเนินการใหด้ ียิ่งข้ึนหรอื ไมก่ ย็ ุติโครงการไป ซึ่งในขน้ั น้ี นา่ จะเปน็ บทบาทขององคก์ รตรวจสอบอสิ ระในการทวงถามฝา่ ยบรหิ าร ถงึ ผลการประเมนิ และทบทวน นโยบายสำ� คัญ ๆ ท่ีนกั การเมอื งใชห้ าเสียง 8.4 แนวทางป้องกนั และตอ่ ต้านการทุจริตเชิงนโยบาย คณะผู้วิจัยได้ออกแบบและน�ำเสนอแนวทางในการป้องกันและต่อต้านการทุจริต เชงิ นโยบาย โดยแบง่ ออกไดเ้ ปน็ 4 ระยะตามกรอบความคดิ เหน็ ของผทู้ รงคณุ วฒุ ทิ ใ่ี หส้ มั ภาษณเ์ ชงิ ลกึ กลา่ วคือ (1) ระยะกอ่ นเกิดปัญหา ให้เน้นการเฝ้าระวังกล่มุ นโยบายทม่ี คี วามเสยี่ ง การพฒั นา ชอ่ งทางการเขา้ ถงึ ข้อมลู และการให้ความรคู้ วามเข้าใจแก่สงั คม (2) ระยะเมอ่ื เกดิ ปญั หาแลว้ ควรเนน้ ท่กี ารหยดุ ยง้ั ผ้กู ระทำ� ผิด ควบคุมความเสยี หาย และลดผลกระทบจากการทจุ ริต (3) ระยะการปราบปราม ควรเน้นการจับกุมผู้กระท�ำผิด การสาวถึงผู้เป็นต้นตอ น�ำมาดำ� เนินคดตี ามกฎหมายและการใช้มาตรการลงโทษโดยสังคมเข้ามาเสรมิ (4) ระยะการฟน้ื ฟอู งคก์ ร ควรเนน้ การมมี าตรการเพอ่ื ฟน้ื ฟหู นว่ ยงานและองคก์ รทไี่ ด้ รบั ผลกระทบ สรุปบทเรียนร้แู ละปรบั ปรุงวถิ ีการดำ� เนนิ งานเพอ่ื ไม่ให้เกิดเรื่องซ้ำ� รอย อยา่ งไรกต็ าม แนวทางในการตอ่ ตา้ นการทจุ รติ เชงิ นโยบายในระบบราชการและหนว่ ยงานรฐั เพียงล�ำพังยังไม่อาจป้องกันและถอนรากถอนโคนของการทุจริตเชิงนโยบายได้ ดังน้ัน การส่งเสริม ให้มีการก่อตัวและผนึกก�ำลังของภาคประชาสังคมให้กลายเป็น “พลังพลเมือง” หรือ “พลังอ�ำนาจท่ี สาม” ที่เข้ามาช่วยเฝ้าระวังและร่วมตรวจสอบการทุจริต แบบกรณีศึกษาของประเทศเกาหลีใต้และ ไต้หวนั จะเปน็ พลงั ทมี่ ปี ระสิทธิภาพในการท�ำหนา้ ทปี่ ลูกฝงั สงั คมไทย ใหท้ ำ� หนา้ ท่ีปอ้ งกนั และเปิดโปง การทุจริตเชิงนโยบาย ตลอดจนควรมีการเรียกร้อง กดดันและปฏิบัติการลงโทษโดยสังคม (social sanction) ตอ่ ผกู้ ระทำ� การทจุ รติ ให้เป็นเย่ียงอย่างแก่สงั คมอกี ทางหนึง่ ดว้ ย

136 วารสารวิชาการ ป.ป.ช. 9. ขอ้ เสนอแนะเชงิ นโยบายตอ่ ป.ป.ช. เพอ่ื เสริมสรา้ งยทุ ธศาสตร์และกลยุทธใ์ นการตอ่ สู้และจัดการการทุจริตเชงิ นโยบายและทจุ ริต รปู แบบอนื่ ๆ คณะผวู้ จิ ยั มขี อ้ เสนอแนะเชงิ นโยบายสำ� หรบั ป.ป.ช. ในฐานะทเี่ ปน็ องคก์ รหลกั ของประเทศ ในดา้ นการป้องกนั และปราบปรามการทจุ ริต เปน็ การเฉพาะ รวม 7 ประการ ได้แก่ (1) สรา้ งเสรมิ เครอื ขา่ ยภาคประชาสงั คมและพลงั พลเมอื งในการปอ้ งกนั และตอ่ ตา้ นการทจุ รติ ทกุ รปู แบบ โดยเฉพาะเครอื ข่ายเฝา้ ระวงั การทจุ รติ เชิงนโยบาย (2) สรา้ งมาตรฐานความโปรง่ ใสและการมสี ่วนรว่ มในโครงการจัดซื้อจัดจ้างของภาครัฐ เสนอ ใหห้ น่วยงานรัฐเปดิ เผยขอ้ มูลการจัดซือ้ จดั จ้าง เพอื่ สงั คมสามารถเขา้ ถงึ และตรวจสอบได้โดยง่าย (3) พฒั นาและนำ� มาตรการทางภาษอี ากรมาใช้ และรเิ รม่ิ รปู แบบการปราบปรามใหม่ ๆ เพอื่ กำ� ราบ คนโกง (4) ใหค้ วามรคู้ วามเขา้ ใจแกส่ งั คม เพอ่ื ใหร้ เู้ ทา่ ทนั การทจุ รติ เชงิ นโยบายและการทจุ รติ รปู แบบ ตา่ ง ๆ (5) ศึกษาความเหมาะสมและสนบั สนนุ ให้มศี าลคดที จุ รติ (6) จัดให้มีกองทุนส่งเสริมพลังพลเมืองเพ่ือสนับสนุนเครือข่ายภาคประชาสังคมในการ ผนกึ กำ� ลงั ขับเคล่อื นการปอ้ งกันและต่อสู้การทุจรติ อย่างบรู ณาการและครบวงจร (7) เพิม่ ประสทิ ธิภาพการทำ� งานของสำ� นกั งาน ป.ป.ช. โดยเน้นการเสรมิ สรา้ งสมรรถนะและ ขดี ความสามารถในการบรหิ ารจดั การขององคก์ รทง้ั ระบบ รวมทงั้ การนำ� เทคโนโลยสี ารสนเทศสมยั ใหม่ มาใช้เปน็ เครื่องมอื เอกสารอ้างอิง เดิมแท้ ชาวเหินฟ้า. (2551). คุณลักษณะและกระบวนการปลูกฝังคุณธรรมจริยธรรมของประเทศ ไต้หวัน. กรุงเทพฯ: ศูนยส์ ง่ เสรมิ และพัฒนาพลงั แผน่ ดนิ เชงิ คณุ ธรรม. ปาร์ค วอน ซูน. (2552). จับทุจริต 2 ประธานาธิบดีเกาหลีใต้ติดคุก: ประสบการณ์จริงขององค์กร ตรวจสอบภาคประชาชน. กรงุ เทพฯ: แผนงานวจิ ยั และพฒั นาฐานขอ้ มลู เพอ่ื การตรวจสอบทาง สงั คม คณะรัฐศาสตร์ จฬุ าลงกรณม์ หาวทิ ยาลัย. ผาสุก พงษไ์ พจิตร, สงั ศติ พิริยะรังสรรค์, นวลน้อย ตรีรัตน์, นพนันท์ วรรณเทพสกุล, อาภาศรี จฑุ าเทพ, วษิ ณุ วงศส์ นิ ศริ กิ ลุ และ จนั ทรา ธนะวฒั นาวงศ.์ (2545). ธรุ กจิ รฐั และคอรร์ ปั ชนั . กรุงเทพฯ: ส�ำนักงานป้องกนั และปราบปรามการทจุ ริตและประพฤตมิ ิชอบในวงราชการ. สฤณี อาชวานนั ทกลุ . (2552). มหกรรมจับปลาใหญใ่ นตลาดหุน้ ไต้หวนั . กรุงเทพธรุ กจิ . สังศติ พิรยิ ะรงั สรรค.์ (2549). ทฤษฎีทุจริต. กรงุ เทพฯ: ร่วมดว้ ยช่วยกนั .

แนวทางและมาตรการปอ้ งกันและปราบปรามการทจุ ริตเชิงนโยบายของรัฐบาลไทยในยุคปัจจบุ ัน 137 สังศิต พิริยะรังสรรค์, นวลน้อย ตรีรัตน์ และ นพนันท์ วรรณเทพสกุล. (2547). คอร์รัปชัน: นักการเมอื ง ข้าราชการ และนักธรุ กิจ. กรุงเทพฯ: พีเพรส. ส�ำนกั งาน ป.ป.ช.. (2551). ยุทธศาสตรช์ าติวา่ ดว้ ยการปอ้ งกนั และปราบปรามการทุจรติ . กรุงเทพฯ: ส�ำนักงานคณะกรรมการปอ้ งกนั และปราบปรามการทจุ ริตแห่งชาต.ิ Arnold J. Heidenheimer and Michael Johnston. Political Corruption: Concept & Contexts. Transaction Publisher New Brunswick (U.S.A) and London (U.K.), page 6 - 8. Arnold J. Heidenheimer, M Johnston and Victor T. LeVine. (1999), “Basic Methodological Aspects of Corruption Measurement: Lessons Learned from the Literature and Pilot Study”. The Hungarian Gallup Institute. Chang, H.J., Park, H.J. & Yoo, C.G. (1988). Interpreting the Korea Crisis: Financial Liberalization. Industrial Policy for Corporate Governance, Cambridge Journal of Economics. 1998. pages 731 - 746. Chen Shui-bian. (n.d.). corruption charges. from Wikipedia the free encyclopedia Ferdinand, P.. (n.d.). Party Funding and Political Corruption in East Asis: The Cases of Japan. Gerring, J. & THACKER, C. S. (2004). Political Institutions and Corruption: The Role of Unitarism and Parliamentarism. B.J.Pol.S. 34. 295 - 330 Copyright 2004. Cambridge University Press. Kang, D. C.. (n.d.). Bad Loans to Good Friends: Money Politics and the Developmental State in South Korea. Kim, J.G. & Kim, T.Y. (n.d.). Regulatory Transparency: What We learned in Korea. Kuk, M.H. (n.d.). Consolidation of the Developmental State and Chaebol in Korea: After the 1997 Economic Crisis. Chonnam National University. Ministry of Justice. Republic of China (Taiwan). (n.d.). Why Is It Necessary to Establish an Anti-Corruption Agency? Building a New Era of Clean Government and a Society Founded. Moon Chung-In (1999) “Social Trust, Institution, and Economic Crisis: Credit Allocation System and Non-Performing Loans in South Korea,” paper for the International Conference on Social and Economic Structures and the Origins of the Asian Crisis. Lund University.

138 วารสารวิชาการ ป.ป.ช. Satoru OKUDA. (n.d.). IDE Spot Survey: Financial Reorganization in South Korea after IMF. Chapter 6. pp. 59 - 63. Schmitt, J. & Traufetter, G, (n.d.). Vexed in Vienna: New Allegations Haunt EADS Fighter Jet Deal. Shields, M. & Gruber, A. (n.d.). Austria checks Eurofighter deals amid bribery probe. South Korea and Taiwan. page 55. Wirtschafts Universitat. (n.d.). Austria’s Anti-corruption Laws and the International Standards in the Fight Against Corruption. Vienna: University of Economics and Business. เอกสารอา้ งอิงอเิ ลก็ ทรอนิกส์ แก้วสรร อติโพธิ. (n.d.). รายงานคณะอนุกรรมการสอบสวนการทุจริตโครงการบ้านเอื้ออาทร. ผจู้ ัดการ ออนไลน์. สืบค้นจาก http://www.manager.co.th/Politics/ViewNews.aspx? NewsID=95000000319 วิทยากร เชียงกูล. (2551). รูปแบบของการทุจริตคอร์รัปชัน รวมทั้งผลประโยชน์ทับซ้อนในปัจจุบัน. (เวบ็ บลอ็ ก). สบื คน้ จาก http://witayakornclub.wordpress.com/2008/04/22/corrupt/ เสาวนีย์ อัศวโรจน์. (n.d.). รายงานคณะกรรมการตรวจสอบการกระท�ำที่ก่อให้เกิดความเสียหายแก่ รัฐ (คตส.) คดีการจัดซื้อเคร่ืองมือและอุปกรณ์วิทยาศาสตร์ของบริษัท ห้องปฏิบัติการกลาง ตรวจสอบผลิตภัณฑส์ นิ ค้าเกษตรและอาหาร จ�ำกัด หรือ เซ็นทรัลแลบ็ . สืบค้นจาก http:// www.parliament.go.th/news/news_detail.php?prid=119053 (2558). ย้อนรอยค่าโงค่ ลองดา่ น บทเรยี น 3 หมนื่ ลา้ น ราคาท่ีคนไทยตอ้ งจ่าย. สืบค้นจาก http://thaipublica.org/2015/11/Klongdan-21-11-2558/ (n.d.). พลกิ ปม 18 คดที ุจริตฉาวสนามบนิ สุวรรณภูมิ มลู ค่าแสนล้าน-ป.ป.ช. ไตส่ วนแบบ หมกเมด็ หรอื โปรง่ ใส. สบื ค้นจาก http://news.sanook.com/338651/ (n.d.). เปดิ รายงานอนฯุ สอบสวนการทจุ ริต “บา้ นเอื้ออาทร” สบื ค้นจาก www.manager. co.th/Politics/viewNews.aspx?NewsID=9 (n.d.). “เนวินแอนด์เดอะแก๊งค์” รอดคดีทุจริตกล้ายางตามค�ำพิพากษาของศาลฎีกาฯ. สืบค้นจาก http://www.manager.co.th/Home/ViewNews.aspx?News ID=9520000110875

แนวทางและมาตรการปอ้ งกันและปราบปรามการทจุ ริตเชงิ นโยบายของรฐั บาลไทยในยคุ ปัจจุบัน 139 (n.d.) ศาลฎีกาแผนกคดีอาญาของผู้ด�ำรงต�ำแหน่งทางการเมืองลงมติวินิจฉัยช้ีขาดในคดี ทุจริตโครงการจัดซ้ือต้นกล้ายาง และการด�ำเนินการโครงการปลูกยาง 90 ล้านต้นมูลค่า 1,440 ล้านบาท ของกรมวิชาการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ์. สืบคน้ จาก https:// hilight.kapook.com/view/40410 (n.d.). หวยบนดนิ พน่ พษิ จำ� คกุ 2 ปี ศาลฎกี านกั การเมอื ง พพิ ากษาจำ� คกุ วราเทพ - สมใจนกึ - ชัยวัฒน ์ คนละ 2 ปี ปรับคนละ 1 - 2 หมน่ื บาท หลงั มตเิ สียงขา้ งมาก ชกี้ ารออกหวยบนดิน ยคุ รฐั บาลทกั ษณิ ผดิ กฎหมาย อาญา ม.157 ประกอบ ม.86 และ พ.ร.บ.วา่ ดว้ ยความผดิ พนกั งาน ของรฐั . สบื ค้นจาก http://news.sanook.com/831145/ John Joseph Wallis. (n.d.). The Concept of Systematic Corruption in American History. page 28 – 30 สบื คน้ จาก http//www.nber.org/chapters/c9977 Mark Philip. (1997). Defining Political Corruption. Political Studies XLV. สบื คน้ จาก http:// projects.iq.harvard.edu/files/gov2126/files/philpcorruption.pdf

140 วารสารวชิ าการ ป.ป.ช. หลักเกณฑก์ ารส่งบทความลงพิมพ์ “วารสารวิชาการ ป.ป.ช.” 1. เปน็ บทความวจิ ัยหรอื บทความวชิ าการทัว่ ไปดา้ นการป้องกนั และปราบปรามการทจุ รติ 2. เปน็ บทความทไ่ี มเ่ คยตพี มิ พท์ ใ่ี ดมากอ่ น หรอื ไมอ่ ยรู่ ะหวา่ งการเสนอขอลงพมิ พใ์ นวารสาร/สงิ่ พมิ พอ์ นื่ 3. เนอ้ื หาตน้ ฉบบั ภาษาไทย มจี ำ� นวนหนา้ สงู สดุ ไมเ่ กนิ 25 หนา้ พมิ พ์ (กระดาษ A4) ตน้ ฉบบั ภาษาไทย พมิ พด์ ้วยขนาดตัวอกั ษร 16 แบบอกั ษร TH SarabunPSK ต้นฉบับภาษาอังกฤษพิมพ์ดว้ ยขนาด ตัวอักษร 16 แบบอกั ษร TH SarabunPSK 4. สว่ นประกอบสำ� คัญของบทความ 4.1 ชอื่ เรือ่ ง หรือ ชือ่ หวั ขอ้ ภาษาไทย และภาษาอังกฤษ 4.2 ชอื่ ผเู้ ขยี น ภาษาไทยและภาษาองั กฤษ (ระบสุ ถานทตี่ ดิ ตอ่ และ E-mail address, โทรศพั ท/์ โทรสาร ไว้ทา้ ยบทความ) 4.3 บทคดั ยอ่ ภาษาไทยและภาษาองั กฤษ ประมาณ 10 - 15 บรรทดั (ภาษาไทย) หรอื ประมาณ 100 - 150 คำ� (ภาษาองั กฤษ) 4.4 เนอ้ื หา (ค�ำบรรยาย) ประมาณ 10 - 20 หนา้ 4.5 รูปและตารางประกอบ เท่าที่จ�ำเป็น พร้อมค�ำบรรยาย (อธิบายประกอบภาพ) รวมแล้ว ไมเ่ กิน 4 หน้า 4.6 สรุปและขอ้ เสนอแนะจากผลการวิจยั ประมาณ 10 - 15 บรรทดั หรอื รวมข้อเสนอแนะแลว้ ไมเ่ กนิ 20 บรรทดั 4.7 เชิงอรรถเรยี งล�ำดับหมายเลขในเน้ือหา และพมิ พร์ วมไว้สว่ นท้ายของบทความ 4.8 หนงั สอื อา้ งองิ หรอื บรรณานกุ รม ใชร้ ปู แบบ APA (American Psychological Association) 4.9 การอ้างอิงเว็บไซต์ หรือสอ่ื อเิ ลก็ ทรอนิกสต์ า่ ง ๆ ใหเ้ ปน็ หมวดต่อทา้ ยหนังสอื ส่งิ พมิ พต์ า่ ง ๆ ตามข้อ 4.8 5. การพจิ ารณาการรบั บทความ 5.1 บทความที่ไดร้ บั การพจิ ารณาให้ลงพิมพใ์ นวารสารวิชาการ ป.ป.ช. ตอ้ งผา่ นความเห็นชอบ และ/หรือ ผู้เขียนได้ปรับปรุงแก้ไขตามข้อเสนอแนะของกองบรรณาธิการหรือผู้ทรงคุณวุฒิ (peer reviews) ทีไ่ ด้รับมอบหมายให้เป็นผพู้ ิจารณาบทความ จำ� นวน 2 ท่าน 5.2 ผู้เขียนบทความท่ีได้รับการคัดเลือกให้ลงพิมพ์ในวารสารวิชาการ ป.ป.ช. จะได้รับ คา่ ตอบแทนผลงานละ 3,000 บาท และวารสารวชิ าการ ป.ป.ช. เมื่อพิมพ์เผยแพรแ่ ลว้ จำ� นวน 2 เลม่ 5.3 แจง้ ผลการพจิ ารณาใหผ้ เู้ ขยี นบทความทราบหลงั จากกองบรรณาธกิ ารไดพ้ จิ ารณาบทความ ให้ลงพิมพไ์ ด้

แนวทางและมาตรการปอ้ งกันและปราบปรามการทุจรติ เชงิ นโยบายของรฐั บาลไทยในยคุ ปัจจุบนั 141 5.4 การพจิ ารณาบทความโดยกองบรรณาธิการถอื เป็นเดด็ ขาด 5.5 กรณผี เู้ ขยี นบทความตอ้ งการนำ� บทความไปตพี มิ พเ์ ผยแพรซ่ ำ�้ จะตอ้ งแจง้ ใหก้ องบรรณาธกิ าร ทราบเปน็ ลายลกั ษณอ์ กั ษรก่อน สถานที่ติดต่อ ศนู ย์วิจยั เพ่ือตอ่ ต้านการทจุ รติ ปว๋ ย องึ๊ ภากรณ์ สำ� นกั งานคณะกรรมการปอ้ งกนั และปราบปรามการทจุ รติ แหง่ ชาติ เลขที่ 361 ถนนนนทบุรี ตำ� บลท่าทราย อำ� เภอเมืองนนทบุรี จงั หวดั นนทบรุ ี 11000 โทร. 0 2528 4800 ตอ่ 5814 โทรสาร 0 2528 4703

142 วารสารวิชาการ ป.ป.ช. แบบบอกรับเปน็ สมาชิก “วารสารวชิ าการ ป.ป.ช.” สถานะสมาชกิ ส่วนบคุ คล หน่วยงาน ช่ือ – สกุล............................................................................................................................................ ตำ� แหน่งงาน........................................................................................................................................... หนว่ ยงานทสี่ งั กดั ..................................................................................................................................... ทอี่ ยทู่ ส่ี ะดวกในการตดิ ตอ่ ....................................................................................................................... ............................................................................................................................................................... โทรศพั ท.์ ..................................โทรศพั ทเ์ คลอ่ื นท.่ี ............................................โทรสาร............................. E–mail…………………………………………………………………………………………………………………………………… ข้อเสนอแนะ ทา่ นเหน็ วา่ เนอ้ื หาสาระเกย่ี วกบั การตอ่ ตา้ นการทจุ รติ ในวารสารวชิ าการ ป.ป.ช. ควรจะใหค้ วาม สำ� คัญในเรื่องใด ประเดน็ ใดบ้าง โปรดระบุตามลำ� ดับความสำ� คญั ............................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................... NACC Journal Subscription Form Name - Last Name............................................................................................................................. Position................................................................................................................................................ Affiliated with..................................................................................................................................... Postal Address.......................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................... Telephone ……….........................Mobile Phone........................................ Fax................................... E – mail ……………………………………………………………........................................................................... Suggestions In your opinion, what anti-corruption issues should be emphasized in the NACC Journal? Please list them in order of importance. ............................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................... สถานท่ตี ดิ ตอ่ : กองบรรณาธกิ ารวารสารวชิ าการ ป.ป.ช. Address: Editor Board, NACC Journal ศนู ยว์ ิจัยเพ่ือต่อตา้ นการทจุ รติ ป๋วย อึ๊งภากรณ์ Puey Ungphakorn Anti-Corruption Research Center, ส�ำนกั งาน ป.ป.ช. Office of the National Anti-Corruption Commission, เลขที่ 361 ถนนนนทบรุ ี ต�ำบลทา่ ทราย 361 Nonthaburi Road, Thasaai District, อ�ำเภอเมอื งนนทบุรี จงั หวัดนนทบุรี 11000 Amphur Muangnonthaburi, Nonthaburi 11000 โทรศพั ท์: โทร. 0 2528 4800 ตอ่ 5814 Telephone: Tel. 66 2528 4800 Ext.5814