4.4 The Sign of Four

4.4 THE SIGN OF FOUR Sir Arthur Ignatius Conan Doyle (22nd May, 1859 – 7th July, 1930) was a British writer who created the character Sherlock Holmes. Originally a physician, in 1887, he published A Study in Scarlet, the first of four novels and more than 50 short stories about Holmes and Dr. Watson. The Sherlock Holmes stories are generally considered milestones in the field of crime fiction. Doyle was a prolific writer; other than Holmes stories his works include fantasy and science fiction stories about Professor Challenger and humorous stories about Napoleonic soldier Brigadier Gerard, as well as, plays, romances, poetry, non-fiction and historical novels. One of Doyle’s early short stories, ‘J. Habakuk Jephson’s Statement’ helped to popularise the mystery of the Mary Celeste. The Sign of Four is the second novel of Arthur Conan Doyle in which Sherlock Holmes and Dr. Watson solve the mystery of the hidden Treasure and murder. (सर आर्रथ इग्नटे ियस कॉनन डॉयल (२२ म,े १८५९ - ७ जलु ै १९३०) हे शरे लॉक होम्स या पात्राची टनटमतथ ी करणारे एक टिटिश लेखक होते. मळु ात डॉक्िर होते. १८८७ साली तयांानी ‘A Study in Scarlet’ ही प्रकाटशत के ली ती तयांाच्या चार कादबंा ऱयाांपकै ी पटहली कादबंा री आटण होम्स आटण डॉ. वॉिसन याांच्याबद्दलच्या ५० हून अटिक लघकु र्ा टलहील्या आहते . शरे लॉक होम्सच्या कर्ा सहसा क्राइम टिक्शनच्या क्षते ्रात मैलाचा दगड मानल्या जातात. डॉयल एक नामवांत लेखक होते; होम्सच्या कर्ांवा ्यटतररक्त तयांाच्या कलाकृ तींमध्ये प्रोिे सर चॅलंेजर याांच्या काल्पटनक आटण टवज्ञानकर्ा कर्ा आटण नपे ोटलयनचे सटै नक टिगेटडयर जरे ाडथ यांाच्याबद्दलच्या टवनोदी कर्ा तसचे नािके , रोमान्स, कटवता, नॉन-टिक्शन आटण ऐटतहाटसक कादबंा ऱया यांाचा समावेश आह.े डॉयलच्या सरु ुवातीच्या लघकु र्ाापं कै ी एक म्हणजे ‘J. Habakuk Jephson’s Statement’ टजने मरे ी सले ेस्िेचे रहस्य लोकटप्रय होण्यास मदत झाली. The Sign of Four ही आर्थर कॉनन डॉयलची दसु री कादबंा री आहे ज्यात शरे लॉक होम्स आटण डॉ. वॉिसन छु प्या खटजन्याचे आटण खनु ाचे रहस्य सोडवतात.) Major Characters Characters Pronunciation Explanation Sherlock Holmes /ˌʃɜː(r)lɒk Sherlock Holmes is a fictional private detective created by British author Sir Arthur Conan Doyle. Referring to himself as a \"consulting ˈhəʊmz/ शरे लॉक होम्स detective\" in the stories, Holmes is known for his proficiency with observation, deduction, forensic science, and logical reasoning that borders on the fantastic, which he employs when investigating cases for a wide variety of clients, including Scotland Yard. (शरे लॉक होम्स हा टिटिश लेखक सर आर्रथ कॉनन डॉयल यांानी तयार के लेला एक काल्पटनक खाजगी गपु ्तहरे आह.े कर्ाांमध्ये स्वत:चा 'कन्सटल्िंाग टडिेटक्िव्ह' असा उल्लेख करून, स्कॉिलांड याडथसह टवटवि ग्राहकाांच्या प्रकरणांाची चौकशी करताना होम्स टनरीक्षण, वजावि, िॉरेटन्सक सायन्स आटण तकथ श्ु ध तकाथसाीी ळळखला जातो.) John Watson /dʒɒn vɒts^n/ John H. Watson, known as Dr. Watson, is a fictional character in the जॉन वॉिसन Sherlock Holmes stories by Sir Arthur Conan Doyle. Along with Sherlock Holmes, Dr. Watson first appeared in the novel A Study in Scarlet. (डॉ. वॉिसन म्हणनू ळळखले जाणारे जॉन एच. वॉिसन हे सर आर्रथ कॉनन डॉयल याांच्या शरे लॉक होम्स कर्ामंा िील एक काल्पटनक पात्र आह.े शरे लॉक होम्सबरोबरच डॉ. वॉिसन पटहल्यांादा 'अ स्िडी इन स्कालेि' या कादबां रीत झळकले.

Mary Morstan मेरी मॉस्तानथ Mary Watson, née (originally called) Morstan, is the wife of Dr. Watson. She is first introduced in The Sign of the Four, where she and Major Sholto मेजर शॉल्िो Watson tentatively become attracted to each other, but only when the case is resolved is he able to propose to her. She is described as blonde Thaddeus Sholto र्ाटडयस शॉल्िो with pale skin. At the time she hires Holmes she had been making a र्टॅ डअस शाल्िो living as a governess. Although at the end of the story the main treasure ˈ æ iː is lost, she has received six pearls from a chaplet of the Agra Treasure. ˈ (मरे ी वॉिसन, टजचे मळु नाव मरे ी मॉस्ताथन आह,े ही डॉ. वॉिसनची पतनी आह.े 'द साइन ऑि द िोर' मध्ये टतची पटहली ळळख करून दणे ्यात आली आहे, टजर्े ती आटण वॉिसन तातपरु ते एकमेकाकां डे आकटषथत होतात, पण जवे ्हा खिला टनकाली टनघतो तवे ्हाच तो टतला प्रपोज करू शकतो. टतचे वणथन टिकि तवचेने सोनेरी स्त्री असे के ले जाते. तयावेळी होम्स आपली के स सादर करते, तवे ्हा ती शासक म्हणनू उदरटनवाथह करत होती. कर्ेच्या शेविी मखु ्य खटजना हरवला असला तरी टतला आग्रा खटजन्याच्या एका हारामिून सहा मोती टमळाले आहते .) Major Sholto is the father of Bartholomew and Thaddeus Sholto and was a friend to Captain Morstan, with whom he served in India. Jonathan Small relates how he brought Sholto into the Agra treasure scheme, hoping to secure his release from the Andaman Islands penal colony where Sholto was an authority figure. Sholto, suffering from gambling debts, double-crossed Small and Captain Morstan and took the treasure for himself. On his deathbed, he had a slight change of heart and instructed his sons to share the treasure with Miss Morstan—but he died before revealing the treasure’s location after seeing the face of Jonathan Small at the window. (मेजर शॉल्िो हे बार्लथ ोमवे आटण र्ाटडयस शॉल्िो यााचं े वडील आहते आटण ते कॅ प्िन मोस्ताथनचे टमत्र होते. तयाांच्याबरोबर ते भारतात सवे ा करत होत.े जोनार्न स्मॉल साांगतो की, तयाने शॉल्िोला आग्रा खटजना योजनते कसे आणले. शॉल्िो प्राटिकरणाचा अटिकारी असलेल्या अदां मान आयलांड्स पने ल कॉलनीतनू तयाची सिु का होईल या आशने े तयाने शॉल्िोला आग्रा खटजना योजनेत आणले. जगु ाराच्या कजाथने त्रस्त असलेल्या शॉल्िोने स्मॉल आटण कॅ प्िन मोस्ताथनला िसवनू स्वत:च खटजना बळकावला. तयाच्या मतृ यशु य्येवर तयाच्या हृदयात र्ोडासा बदल झाला आटण तयाने आपल्या मलु ांाना टमस मॉस्तानथ ला खटजना शअे र करण्याची सचू ना के ली— पण टखडकीत जोनार्न स्मॉलचा चहे रा पाहून खटजन्याचे टीकाण उघड करण्याआिी तो मरण पावला.( Thaddeus Sholto is one of Major Sholto’s sons, brother to Bartholomew Sholto. He is an eccentric character with an anxious manner. Thaddeus is the one who decides to contact Miss Morstan, feeling that she has been treated unfairly and deserves her share of the Agra treasure (a view also expressed by Major Sholto on his deathbed). Thaddeus has been sending pearls each year to Miss Morstan and it is him who contacts her to try and reunite her with her share of the riches. According to Thaddeus, his brother would have preferred to cut out Miss Morstan altogether. (र्ाटडयस शॉल्िो हा मजे र शॉल्िोचा मलु गा, बार्थलोमेव शॉल्िोचा भाऊ आह.े तो टचांताग्रस्त प्ध तीने चाररत्र्यवान आह.े र्ाटडयसनचे टमस मॉस्ताथनशी संपा कथ सािण्याचा टनणयथ घते ला. टतला असे वािते की टतला अन्यायकारक वागणकू टमळाली आहे आटण आग्रा खटजन्यात टतचा वािा आहे (तयाच्या मतृ यशु य्यवे र मेजर शॉल्िो याांनी व्यक्त के लेले मत). र्ाटडयस दरवषी टमस मॉस्ताथनला मोती पाीवत आहे आटण टतच्या सपंा त्तीच्या साहाय्याने टतला पनु ्हा एकत्र आणण्यासाीी तो चक्क टतच्याशी सापं कथ साितो. र्ाटडयसच्या मते, तयाच्या भावाने टमस मॉस्िथनला पणू पथ णे कापनू िाकल असतां.)

Tonga िोंगा Tonga is a native of the Andaman Islands who was aided by Jonathan Small when suffering from ill health. This made him feel a sense of loyalty towards Small, which explains why he accompanies him in attempting to recover the Agra treasure. Tonga’s portrayal in the book is extremely problematic: he is described as a savage “black cannibal,” painted more as an animal than a human being. He thus represents the deep racial prejudices of the Victorian era. Tonga uses poisonous blow darts as a weapon, killing Bartholomew Sholto with one and almost hitting Sherlock Holmes and Dr. Watson too. Tonga dies when Holmes and Watson shoot him during the boat chase. Notably, Tonga is given no dialogue at all throughout the entire novella, again reflecting the racial prejudice that his character embodies. (िोंगा हा मळू चा अदां मान बिे ांाचा रटहवासी असनू प्रकृ ती अस्वास््यामळु े जोनार्न स्मॉलने तयाांना मदत के ली होती. यामळु े तयाला स्मॉलबद्दल टनष्ठेची जाणीव झाली आटण आग्रा खटजना परत टमळवण्याच्या प्रयतनात तो तयाच्यासोबत का आला हे स्पष्ट होते. पसु ्तकात िोंगाचे टचत्रण अतयंता त्रासदायक आह:े तयाचे वणनथ मानवापके ्षा प्राणी म्हणनू रंागवलेला रानिी \"काळा नरभक्षक\" असे करण्यात आले आह.े अशा प्रकारे तो टव्हक्िोररयन यगु ातील गहन वांटा शक पवू थग्रहांाचे प्रटतटनटितव करतो. िोंगा टवषारी ब्लो डाि्थसचा शस्त्र म्हणनू वापर करतो, बार्ोलोमवे शॉल्िोला एकाने ीार मारतो आटण शेरलॉक होम्स आटण डॉ. वॉिसन यांानाही मारण्याचा प्रयतन करतो. बोिीचा पाीलाग करताना होम्स आटण वॉिसन हे िोंगाला गोळ्या घालनू ीार करतात. टवशेष म्हणज,े सपंा णू थ कादबां रीत िोंगाला कोणताही सावं ाद टदला जात नाही आटण तयाच्या चाररत्र्याचे प्रतीक असलेल्या वाांटशक भदे भावाचे प्रटतटबंबा पनु ्हा एकदा उमिते.) Toby िोबी Toby is a dog used by Sherlock Holmes on occasion to follow scent trails. He is described by John Watson as a \"ugly long haired, lop-eared creature, half spaniel and half lurcher, brown and white in colour, with a very clumsy waddling gait.\" (िोबी हा शरे लॉक होम्सने प्रसगां ी वासाच्या ट्रेल्सचा पाीपरु ावा करण्यासाीी वापरला जाणारा कु त्रा आह.े जॉन वॉिसनने तयाचे वणनथ \"कु रूप लाांब के स, उर्ळ कानाचा प्राणी, अिाथ स्पॅटनयल आटण अिाथ लरचर, तपटकरी आटण पाांढरा रांग असलेला हळू चालणारा गबाळा \" असे के ले आह.े ) Outline of the Novel The novel begins with Holmes and Dr. Watson engaged in a discussion when Mary Morstan, a young woman, who desires Holmes’s advice, soon visits the two at their place. During the meeting, Mary tells that after her father disappeared under mysterious circumstances some ten years ago; she began receiving a large pearl in the mail on the same day of every year. She tells that she has received a letter instructing her to go, with accompaniment of two friends, to Lyceum Theatre. The letter gives a hint that some injustice has been done to her. Holmes and Watson agree to accompany Mary. Soon Watson and Mary are attracted to one another. (कादबां रीच्या सरु ुवात होम्स आटण डॉ. वॉिसन याांच्या चचने े होते तवे ्हाच होम्सचा सल्ला घऊे इटच्छणारी मरे ी मॉस्ताथन ही तरुणी लवकरच तयाांच्या घरी दोघाांना भिे ायला यते .े चचेदरम्यान मरे ी सागंा ते की, समु ारे दहा वषाांपवू ी टतचे वडील रहस्यमय पररटस्र्तीत गायब झाल्यानतंा र; टतला दरवषी तयाच टदवशी मले मध्ये एक मोीा मोती टमळू लागला. ती सागां ते की, टतला लायटसयम टर्एिरमध्ये दोन मटै त्रणींबरोबर जाण्याची सचू ना दणे ारां पत्र टमळालंा आह.े या पत्रात टतच्यावर काही अन्याय झाल्याचे संका े त दणे ्यात आले आहते . होम्स आटण वॉिसन मरे ीबरोबर जायला तयार आहते . लवकरच वॉिसन आटण मरे ी एकमके ांाकडे आकटषथत होतात.)

When the three are heading to the Lyceum Theatre, Holmes, Watson, and Mary, they are whisked away take away quickly and suddenly in a darkened carriage to a strange house. Within, they find an eccentric gentleman named Thaddeus Sholto. He reveals that not only has Mary’s father died, but also she is partial heir to a great hidden treasure. Thaddeus goes on to explain that his father always lived in fear of men with wooden legs, and on occasion struck out at perfect strangers who were so handicapped. On his deathbed, the elder Sholto revealed to his sons the existence of the treasure, but just before he could tell them where it was, the face of a bearded man appeared in the window, and the old man suffered a fatal heart attack. (जवे ्हा टतघहे ी होम्स, वॉिसन आटण मरे ी, लायटसयम टर्एिरकडे जात असतात तवे ्हा तयाांना एका काळ्या डब्यातनू एका टवटचत्र घरात िे कू न टदलां जातंा. आत तयाांना र्ाटडयस शॉल्िो नावाचा एक टवटक्षप्त गहृ स्र् सापडतो. तो साांगतो की, मरीचे वडील वारले आटण ती एका मोी्या छु प्या खटजन्याची अिवथ ि वारसही आह.े र्ाटडयस पढु े म्हणतो की तयाचे वडील नहे मीच लाकडी पाय असलेल्या माणसाांच्या भीतीने जगत असत आटण प्रसगंा ी असे अपगां असलेल्या पररपणू थ अनोळखी व्यक्तींवर हल्ला करत असत. तयाच्या मतृ यशु य्येवर वडील शॉल्िो यानां ी आपल्या मलु ाांना खटजन्याचे अटस्ततव साांटगतले, पण ते कोीे आहे हे सांागण्याआिीच टखडकीत एका दाढीवाल्या माणसाचा चेहरा टदसला आटण तया व्ृ ध ाला हृदयटवकाराचा प्राणघातक झिका आला.) The next morning, a note was found affixed to the body: it read “Sign of Four”. Thaddeus proceeds to explain that after searching for years for the treasure, his brother Bartholomew discovered it in a hidden attack in the family house. On his deathbed, the brothers’ father made them swear they would share the treasure with Mary Morstan, who has some unknown claim in the fortune. Thaddeus concludes by entreating the three to accompany him to the family estate where they will divide up the fortune. (दसु -या टदवशी सकाळी शरीराला एक टचठ्ठी सापडली: तयात \"चारचे टचन्ह\" असे टलटहले होते. र्ाटडयस पढु े साांगतो की, वषाथनवु षे खटजन्याचा शोि घते ल्यानतंा र तयाचा भाऊ बार्थलोमेव याने कु िुंाबाच्या घरात छु प्या हल्ल्यात तो शोिनू काढला. तयाच्या मतृ यशु य्यवे र बांािवांाच्या वटडलाानं ी तयाांना शपर् टदली की, ते हा खटजना मरे ी मॉस्ताथनला वािून घते ील, टजचा ह्या संापत्तीत काही अज्ञात दावा आह.े तया टतघांाना तयाच्याबरोबर िॅ टमली इस्िेिमध्ये जाऊन खटजन्याची टवभागणी करण्याची टवनतंा ी करतो.) When they arrived at the family estate, the three find a shaken housekeeper who claims that Bartholomew has not emerged from his locked room all day. Holmes and Watson peer through the keyhole of the room and find an unnatural grinning face leering at them. Breaking down the door, they find the body of Bartholomew, a poisoned thorn lodged in his neck. After investigating for some time, Holmes concludes that two persons, one of whom had a wooden leg, committed the crime. According to Holmes, the second person was an especially interesting individual. It also becomes apparent that the murderers have stolen the Agra treasure. (ते िॅ टमली इस्िेिमध्ये पोहोचले तेव्हा टतघांाना एक हादरलेला घरकाम करणारा टदसतो, जो असा दावा करतो की बार्थलोमवे टदवसभर तयाच्या बदां खोलीतनू बाहरे आलले ा नाही. होम्स आटण वॉिसन खोलीच्या की होलमिनू डोकावनू पाहता आटण तयांाच्याकडे एक अनैसटगथक हसणारा चहे रा सापडतो. दरवाजा तोडून तयानंा ा तयाच्या गळ्यात टवषारी कािा असलले ा बार्थलोमेवचा मतृ दहे सापडतो. काही काळ तपास के ल्यानातं र होम्स असा टनष्कषथ काढतो की, दोघाांपैकी लाकडी पाय असलेल्या व्यक्तींने हा गनु्हा के ला. होम्सच्या मते, दसु री व्यक्ती खासकरून मनोरांजक/मजशे ीर व्यक्ती होती. मारेकऱयाांनी आग्र्याचा खटजना चोरल्याचेही स्पष्ट झाले आह.े ) One of Holmes’ deductions reveals that the wooden-legged man stepped in creosote during his escape. Following up on this lead, Holmes and Watson borrow a dog to follow the scent. Their search leads them to the edge of the Thames, where it is clear the two criminals hired a boat. Over the next few days, Holmes recruits his “Baker Street Irregulars,” a gang of street urchins a young child who is poorly or raggedly ,dressed to search the river for the boat. When these efforts fail, Holmes, in disguise, makes a search himself, and discovers that the boat–the Aurora–has been camouflaged. (होम्सच्या एका अनमु ानावरून असे टदसनू यते े की, लाकडी पायांाचा माणसू पळून जाताांना काळ्या ऑईलमध्ये पाऊल ीेवत गले ा होता. हया सगु ाव्याचा पाीपरु ावा करून होम्स आटण वॉिसन, एका कु त्रा भाड्याने आणनू सगु ांिाचा मागोवा घते ात. तयांाचा शोि तयाांना िेम्स

नदीच्या टकना-यावर घऊे न जातो, टजर्े दोन्ही गनु ्हगे ाराांनी एक बोि भाड्याने घते ल्याचे स्पष्ट होते. पढु च्या काही टदवसांात, होम्स आपल्या \" Baker Street Irregulars\" या रस्तयावर टिरणा-या िोळीला बोिीचा शोि घणे ्यासाीी नमे तो. जवे ्हा हे प्रयतन अयशस्वी होतात, तेव्हा होम्स स्वत:च वेषातंा र करुन शोि घते ो आटण ‘the Aurora’ या बोिीला बदलल्याचे तयाच्या लक्षात यते े.) That night, Holmes, Watson, and several officers pursue the Aurora in a police barge. They gradually overtake the boat, which contains a wooden-legged captain and a small pygmy native from the Andaman Islands. The native attempts to shoot Holmes with a blowpipe, and is consequently shot down by both Holmes and Watson. The Aurora runs a ground and the wooden-legged man becomes entrapped in the mud; subsequently, he is captured. (तया रात्री होम्स, वॉिसन आटण अनेक अटिकारी पोटलसाांच्या नावमे ध्ये ‘the Aurora’चा पाीलाग करतात. ते हळूहळू बोिीला ळलाांडतात, ज्यात एक लाकडी पायाचां ा कॅ प्िन आटण अदंा मान बिे ांावरील एक छोिासा टपग्मी असतो. मळू रटहवासी होम्सला ब्लोपाइपने टनशाना करण्याचा प्रयतन करतो आटण शेविी होम्स आटण वॉिसन हे दोघहे ी तयाला गोळ्या घालनू ीार करतात. ‘the Aurora’ ही बोि जमीनीवर चालवते आटण लाकडी पायाचां ा माणसू टचखलात अडकतो; तयानतां र तयाला पकडले जाते.) The wooden-legged man, whose name is Jonathan Small, is brought back to Baker Street, along with an iron box, which was found on the boat. Captain Small proceeds to relay the story of the Agra treasure, which began when he was stationed as a fortress gatekeeper in India. Small explains that he was approached by three Arab guards and offered a share in a great fortune if he would help them murder the man who carried it. Small agreed. When the man, an emissary from a wealthy Sheik, arrived, the three Arabs murdered the man as Small blocked his escape. The four conspirators hid the treasure, but soon after, were arrested for the murder of the emissary. (जोनार्न स्मॉल असे या लाकडी पाय असलेल्या माणसाचे नाव आह.े तयाला बोिीवर सापडलेल्या लोखंाडी पिे ीसह बेकर स्ट्रीिवर परत आणले जाते. कॅ प्िन स्मॉल भारतात टकल्ल्याचा द्वारपाल म्हणनू तैनात असताना सरु ू झालेल्या आग्रा खटजन्याची कहाणी साागं ण्यास सरु ुवात करतो. स्मॉल सांागतो की, तीन अरब सरु क्षारक्षकाांनी तयाच्याशी संापकथ सािला आटण तो खटजना वाहून नेणाऱया माणसाच्या हतयसे ाीी मदत के ली तर तयाला मोी्या खटजन्याच्या सांपत्तीत टहस्सा दऊे के ला. स्मॉल ह्याला समतां ी दशथटवतो. एका श्रीमतंा शखे चा दतू असलले ा तो माणसू येतो तेव्हा स्मॉलने तयाला पळून जाण्यापासनू रोखल्याने टतन्ही अरबाांनी तया माणसाची हतया के ली. चार कि रचणाऱयाांनी खटजना लपवला, पण तयानतंा र लगचे च दतू ाच्या हतयेप्रकरणी तयाांना अिक करण्यात आली.) Small was sent to a penal colony on the Andaman Islands, where he managed to befriend a native, Tonga, who became his loyal companion. Small bribed two of the guards on the island, Sholto and Morstan (Mary’s father), into helping him escape in exchange for a share in the fortune. The two agreed, and Sholto left to bring back the treasure. After some time, it became apparent to Small that Sholto had betrayed him, and he escaped from the island with Tonga. After many years, Small had tracked down Sholto, and arrived just in time to see him die. After the death, Small affixed the note that was found on the body, as a reference to himself and his three Arab companions. When he returned to the Sholto estate, Tonga murdered Bartholomew and the two stole the treasure. (स्मॉलला अदां मान बेिांावर काळ्या पाण्याच्या टशक्षसे ाीी पाीवण्यात यते .े तेर्े तो िोंगा या मळू रटहवाशाशी मतै ्री करतो. तो तयाचा एकटनष्ठ सार्ीदार बनतो. स्मॉल हा शॉल्िो आटण मोस्ताथन (मरे ीचे वडील) या बेिावरील दोन सरु क्षारक्षकाांना लाच दते ो. तयांानी जर स्मॉलची मदत के ली तर तयांाना खटजन्यात टहस्सा टमळेल असे साांगतो.दोघांानी होकार दते ात आटण शॉल्िो खटजना परत आणण्यासाीी टनघनू जातो. काही काळानातं र, हे स्पष्ट झाले की शॉल्िोने तयाचा टवश्वासघात के ला होता आटण तो िोंगाबरोबर बिे ावरून पळून गले ा. बऱयाच वषांानतंा र स्मॉलने शॉल्िोचा माग काढला होता आटण तयाला मरतांाना पाहण्यासाीी तो वेळेवर पोहोचला होता. मतृ यनू तंा र, स्मॉलने स्वत:चा आटण तयाच्या तीन अरब सार्ीदारााचं ा सादं भथ म्हणनू शरीरावर सापडलेली टचठ्ठी जोडली. तो शॉल्िो इस्िेिमध्ये परतला तेव्हा िोंगाने बार्थलोमेवचा खनू के ला आटण दोघाांनी खटजना चोरला.) Small concludes his narrative by revealing that in the course of the chase on the Thames, he threw the treasure overboard. Small is taken to prison, and Watson, who has come to love Mary Morstan, proposes to her.





companion after he attempts to kill Holmes with a poisoned dart shot from a blow-pipe. Small tries to escape but is captured. However, the iron treasure box is empty; Small claims to have dumped the treasure over the side during the chase. (बार्लथ ोमवे टवषारी डािथमळु े तयाच्या घरात मतृ ावस्र्ते आढळला आहे आटण खटजना गायब आह.े पोलीस र्ाड्यसू ला चकु ीच्या प्ध तीने संशा टयत म्हणनू ताब्यात घते ात, पण होम्स म्हणतो की, या हतयते दोन व्यक्ती आहते : जोनार्न स्मॉल नावाचा एक पाय असलेला माणसू आटण आणखी एक \"छोिा\" सार्ीदार. होम्स तयाांना एका बोिीच्या लँटडगंा मध्ये शोिनू काढतो टजर्े स्मॉलने अरोरा नावाची वािे ची बोि भाड्याने घते ले आह.े टमस्िर शमनथ , बेकर स्ट्रीि Irregulars आटण स्वत: वेशाांतर करुन, िॉबी या कु त्र्याच्या मदतीने होम्स वािे च्या बोिीचा मागोवा घते ो. पोटलसाांच्या वािे च्या बोिीत होम्स आटण वॉिसन अरोराचा पाीलाग करून तो ताब्यात घते ात, पण या प्रटक्रयते तयाने होम्सला ब्लो-पाइपमिनू टवषारी डािथने ीार मारण्याचा प्रयतन के ल्यानतां र तो \"छोि्या\" सार्ीदाराला ीार मारतो. छोिा सावकाश पळून जाण्याचा प्रयतन करतो पण पकडला जातो. तर्ाटप, लोखंाडी खटजन्याची पिे ी ररकामी आह;े पाीलागा दरम्यान हा खटजना पाण्यात िाकल्याचा छोियाचा दावा आह.े ) Small confesses that years before he was a soldier of the Third Buffs in India and lost his right leg in a swimming accident to a crocodile. After some time, when he was an overseer on a tea plantation, the Indian Rebellion of 1857 occurred and he was forced to flee for his life to the Agra fortress. While standing guard one night he was overpowered by two Sikh troopers, who gave him a choice of being killed or being an accomplice to waylaying a disguised servant of a Rajah who sent the servant with a valuable fortune in pearls and jewels to the British for safekeeping. The robbery and murder took place and the crime was discovered, although the jewels were not. Small got penal servitude on the Andaman Islands and, after 20 years, he overheard that John Sholto had lost much money gambling and cannot even sell his commission; therefore, he will have to resign. Small saw his chance and made a deal with Sholto and Arthur Morstan: Sholto would recover the treasure and in return send a boat to pick up Small and the Sikhs. Sholto double-crossed both Morstan and Small and stole the treasure for himself-after inheriting a fortune from his uncle. Small vowed vengeance and four years later escaped the Andaman Islands with an islander named Tonga after they both killed a prison guard. It was the news of his escape that shocked Sholto into his fatal illness. Small arrived too late to hear of the treasure’s location, but left the note which referred to the name of the pact between himself and his three Sikh accomplices. When Bartholomew found the treasure, Small planned to only steal it, but claims a miscommunication led Tonga to kill Bartholomew as well. Small claims the Agra treasure brought nothing but bad luck to anyone who came in touch with it—the servant who was murdered; Sholto living with fear and guilt; and now he himself is trapped in slavery for life—half his life building a breakwater in the Andaman Islands and the rest of his life digging drains in Dartmoor Prison. (स्मॉल कबलू करतो की, काही वषाांपवू ी तो भारतातील टतसऱया बफ्सचा सटै नक होता आटण पोहतांाना मगरीसोबतच्या अपघातात तयाला उजवा पाय गमवावा लागला. काही काळानतंा र, चहाच्या लागवडीवर पयथवके ्षक असताना १८५७ चे भारतीय बंडा झाले आटण तयांाना आग्र्याच्या टकल्ल्यात/गढीत जीव वाचटवण्यासाीी पळून जावे लागले. एका रात्री पहारा दते असताना दोन शीख सैटनकाांनी तयाच्यावर मात के ली आटण तयाच्या समोर पयाथय ीेवला एकतर मरायला तयार होण्याचा, टकंा वा तयांाचा चोरीमध्ये सार्ीदार होऊन राजाचा एक वेषांातरीत दास होऊन टिटिशाांकडे टतजोरीतील मोती, दाटगन्यांामध्ये आटण मौल्यवान संपा त्ती नेण्यासाीी तयार होण्याचा. दाटगने नसले तरी दरोडा आटण खनू झाला आटण गनु ्हा उघडकीस आला. स्मॉलला २० वषांाची काळ्या पाण्याची टशक्षा होत.े तयाला समजते की, जॉन शॉल्िोने जगु ारामध्ये खपू पैसा गमावला, तयाला अटिका-याांचे पसै ेसधु ्दा परत करता न आल्यामळु े तयाला राजीनामा द्ावा लागला. स्मॉलने सिंा ी पाटहली आटण शॉल्िो आटण आर्थर मोस्ताथन यांाच्याशी करार के ला: शॉल्िो खटजना परत टमळवले आटण तया बदल्यात स्मॉल आटण टशखाांना आणण्यासाीी एक बोि पाीवायची. शॉल्िोन,े मोस्ताथन आटण स्मॉल ह्या दोघाांनाही िसटवले आटण आपल्या काकाांकडून सापं त्तीचा वारसा टमळाल्यानतां र स्वत:च खटजना चोरला. स्मॉलने सडू घणे ्याची शपर् घते ली आटण चार वषाांनंातर, अदंा मान बेिाांवरचा रटहवाशी िोंगासह एका तुरुंा गरक्षकाला ीार मारल्यानतां र अदंा मान बिे ाांवरून पळून गले े. तो पळून गले ्याच्या बातमीने शॉल्िोला प्राणघातक आजाराने िक्का बसला. खटजन्याचे टीकाण समजायला स्मॉलला उशीर झाला, पण तयाने स्वत:मध्ये आटण तयाच्या तीन शीख सार्ीदाराांमिील कराराच्या नावाचा उल्लेख असलेली टचठ्ठी

सोडली. बार्लथ ोमेवला हा खटजना सापडला तेव्हा स्मॉलने िक्त एकि्यानचे तो चोरण्याचा बते आखला होता, पण चकु ीच्या सवंा ादामळु े िोंगाने बार्लथ ोमवे लाही ीार मारले असा दावा के ला. आग्रा खटजन्याने तयाच्या सपां काथत आलेल्या कोणालाही ददु वै ाटशवाय दसु रे काहीही के ले नाही, असा स्मॉलचा दावा आह-े खनु झालेला नोकर, शॉल्िोचे भीतीने आटण अपरािीपणाने जगण;े आटण आता तो स्वतुः आयषु ्यभर गलु ामटगरीत अडकला आहे - तयाचे अिे आयषु ्य अदंा मान बिे ाांवर तरांग रोिक टभंात बांािण्यात आटण उवथररत आयषु ्य डािथमरू तुरुां गात गिारे खोदण्यात गले े.) Mary Morstan is left without the bulk of the Agra treasure, although she will apparently receive the rest of the chaplet. John Watson falls in love with Mary and it is revealed at the end that he proposed to her and she has accepted. (मरे ी मोस्ताथनला आग्र्याचा बराचसा खटजना गमवावा लागला आह,े पण टतला बाकीचा मोतीहार टमळणार आह.े जॉन वॉिसन मरे ीच्या प्रमे ात पडतो आटण शेविी हे उघड होते की तयाने टतला प्रपोज के ले आटण टतने ते स्वीकारले आह.े ) Synopsis of the Extract Dr. Watson and Sherlock Holmes were discussing on general issues when they were interrupted by the arrival of Ms. Mary Morstan, who has a case for Sherlock to solve. Mary tells about her father’s sudden disappearance on a trip many years ago. A few years later, an advertisement was published in a newspaper asking for her address, which she gave, and ever since then, on the same day of each year, she received a rare and expensive pearl. This continued for some more years but today, she received a letter asking to meet her. The letter warned Mary not to bring the police with her. Mary requests Holmes and Watson to accompany her to place so that they can figure out the secret behind it. Both agree to accompany her. Sherlock recommends Dr. Watson to read Winwood Reade’s book ‘Martyrdom of Man’ and leaves the room in search of some references and facts that are essential for the case. After returning from his investigation, Sherlock shares his findings with Watson. He believes that the death of Major Sholto, Mary’s father’s only friend in London, has something to do with the mysterious pearls she has been receiving every year. Sherlock believed that the Sholto’s heir knows that Mary has been wronged in some way, and may be seeking to rectify the problem. Later Mary arrives at Baker Street as planned. Both Sherlock and Watson accompany her to the appointment with the mysterious letter writer. Mary has brought a paper of her father’s with her which she wasn’t been able to decipher; she felt that the paper might be pertinent to the case in some way. It might help Holmes to decode the mystery and find the disappearance of her father. Sherlock examines the letter and puts it away for safe-keeping. He, Watson, and Mary go to the meeting; there, a person asks them any of them are police officers, which they deny. The person, who is apparently a servant of the person they are meeting, then drives them in carriage. The trio arrives in a ‘less fashionable’ part of London, aka a more rundown, working class neighbourhood. They are escorted inside a house by a servant. (डॉ. वॉिसन आटण शरे लॉक होम्स सवसथ ािारण मदु द् ्ाांवर चचाथ करत होते तवे ्हा टमसेस मेरी मॉस्िथन च्या आगमनामळु े तयांाना व्यतयय आला. टतने शरे लॉकला सोडवण्यासाीी एक के स आणली आह.े मरे ी अनेक वषांापवू ी दौ-यावर जाताना टतचे वडील अचानक बपे त्ता झाल्याची माटहती दते े. काही वषाांनतां र, एका वतथमानपत्रात टतचा पत्ता मागणारी एक जाटहरात प्रटस्ध करण्यात आली आटण तेव्हापासनू प्रतयके वषाथच्या तयाच टदवशी टतला एक दटु मळथ आटण महागडा मोती टमळाला. हे आणखी काही वषे चालू राटहले, पण आज टतला टतला भेिण्याची टवनंाती करणारे पत्र टमळाल.े या पत्रात मरे ीला पोटलसांाना सोबत आणू नका असा इशारा दणे ्यात आला होता. मेरी होम्स आटण वॉिसनला टतच्या सोबर तया टीकाणी चालण्याची टवनतंा ी करते जणे के रुन तयामागचे रहस्य तयांाना समजू शके ल. दोघहे ी टतच्याबरोबर जायला तयार होतात. शरे लॉक, डॉ. वॉिसनला टवनवडू रीडचे ‘Martyrdom of Man’ हे पसु ्तक वाचण्याचा सल्ला दते ो आटण या प्रकरणासाीी आवश्यक असलेले काही संादभथ आटण त्ये शोिण्यासाीी खोलीतून बाहरे पडतो. चौकशीकरुन परतल्यानंातर शरे लॉक ने वॉिसनला आपले टनष्कषथ सााटं गतले. तयाचा असा टवश्वास आहे की, लांडनमध्ये मरे ीच्या वटडलांाचा एकमवे टमत्र मेजर शॉल्िो ह्याच्या मतृ यचू ा टतला दरवषी टमळणाऱया रहस्यमय मोतयाांशी काहीतरी साबं िां आह.े शरे लॉकचा असा टवश्वास होता की, शॉल्िोच्या वारसदाराला माहीत आहे की मेरीवर एक प्रकारे अन्याय झाला आहे आटण ती चकु सिु ारण्याचा प्रयतन करत असेल. नतंा र मरे ी ीरल्याप्रमाणे बके र स्ट्रीिवर पोहोचते, शेरलॉक आटण वॉिसन दोघहे ी टतच्याबरोबर











Chapter III In Quest of a Solution It was half-past five before Holmes returned. He was bright, eager, and in excellent spirits,—a mood which in his case alternated with fits of the blackest depression. (होम्स परत येण्याआिी साडेपाच वाजले होते. ते आनदंा ी, उतसकु आटण उतसाहात होते. हा तयाांचा मडू अिनू मिनू उदासीनतते बदलत अस.े ) “There is no great mystery in this matter,” he said, taking the cup of tea which I had poured out for him. “The facts appear to admit of only one explanation.” (\"या प्रकरणात कोणतंाही मोीां रहस्य नाही,\" मी तयाच्यासाीी ळतलेला चहाचा कप घते ते म्हणाले. \"वस्तटु स्र्तीतून िक्त एकच स्पष्टीकरण समोर यते आह.े \") “What! You have solved it already?” (\"काय! तुम्ही हे प्रकरण आिीच सोडवल?ंा \") “Well, that would be too much to say. I have discovered a suggestive fact that is all. It is, however, very suggestive. The details are still to be added. I have just found, on consulting the back files of the Times, that Major Shelton, of Upper Nor word, late of the 34th Bombay Infantry, died upon the 28th of April, 1882.” (\"बरंा, हे साांगता यणे ार नाही. मला एक सचू क गोष्ट सापडली आह,े एवढचंा . तर्ाटप, ती अटतशय सचू क आह.े तयात तपशील जोडणे अजनू बाकी आह.े िाइम्सच्या मागच्या िायलींचा तपास करतानां ा ३४ व्या बॉम्बे इन्िां ट्रीच्या उत्तरािातथ , अप्पर नॉरवडथचे मेजर शॉल्िो यांचा े २८ एटप्रल १८८२ रोजी टनिन झाले. ही गोष्ट मला समजली आह.े \") “I may be very obtuse, Holmes, but I fail to see what this suggests.” (\"होम्स, मी कदाटचत खपू मदां असने , पण यातून काय सटू चत होते, ते मला कळत नाही.\") “No? You surprise me. Look at it in this way, then. Captain Morstan disappears. The only person in London whom he could have visited is Major Sholto. Major Sholto denies having heard that he was in London. Four years later Sholto dies. Within a week of his death Captain Morstan’s daughter receives a valuable present, which is repeated from year to year, and now culminates in a letter which describes her as a wronged woman. What wrong can it refer to except this deprivation of her father? And why should the presents begin immediately after Sholto’s death, unless it is that Sholto’s heir knows something of the mystery and desires to make compensation? Have you any alternative theory which will meet the facts?” (\"नाही? तमू ्ही मला आश्चयथचटकत करता. मग असा टवचार करुन बघा. कॅ प्िन मोस्ताथन गायब होतात. लांडनमध्ये ज्या एकमवे व्यक्तीला ते भेिू शकले ते म्हणजे मजे र शॉल्िो. ते लंाडनमध्ये असल्याचे ीाऊक नव्हते, असे मेजर शॉल्िो म्हणतात. चार वषाांनतंा र शॉल्िो मरतो. तयाच्या मतृ यनू ंातर एका आीवड्याच्या आत कॅ प्िन मोस्ताथनच्या मलु ीला एक मौल्यवान भेिवस्तू टमळते, तयानतां र ती दरवषी टमळत राहते; आटण आता तयावर कळस म्हणजे टतच्यावर अन्याय झाल्याचे वणनथ करणारे हे पत्र. वटडलांना ा गमावण्याव्यटतररक्त दसु -या कु ील्या चकु ीचा सदंा भथ तयात असावा? याचा अर्थ शॉल्िोच्या वारसाला काहीतरी रहस्य माहीती आहे आटण तो झालेल्या चकु ीची (नकु सान) भरपाई दणे ्याची इच्छा असेल तर शॉल्िोच्या मतृ यनू तंा र भिे वस्तू लगचे का सरु ू कराव्यात? तुमच्याकडे या वस्तटु स्र्तीशी जळु णारे दसु रे कु ीले पयाथयी स्पष्टीकरण आहे का?\") “But what a strange compensation! And how strangely made! Why, too, should he write a letter now, rather than six years ago? Again, the letter speaks of giving her justice. What justice can she have? It is too much to suppose that her father is still alive. There is no other injustice in her case that you know of.” (\"पण टकती टवटचत्र नकु सान भरपाई! आटण टकती टवटचत्र पदध् ्तीने के लले ी! तयानेही सहा वषापंा वू ी ऐवजी आता पत्र का टलहाव?े पनु ्हा, पत्रात टतला न्याय दणे ्याटवषयी साांटगतले आह.े टतला कोणता न्याय टमळणार आह?े टतचे वडील अजनू ही टजवतां आहते असंा गहृ ीत िरणे अटतशयोक्तीचे ीरेल. आपल्याला माहीत असेल असा दसु रा कु ीला अन्याय टतच्या बाबतीत झालले ा नाही.\") “There are difficulties; there are certainly difficulties,” said Sherlock Holmes, pensively. “But our expedition of to-night will solve them all. Ah, here is a four-wheeler, and Miss Morstan is inside. Are you all ready? Then we had better go down, for it is a little past the hour.” (\"काही अडचणी आहते ; नक्कीच अडचणी आहते ,\" शरे लॉक होम्स टवचारमग्न

होत म्हणाल.े \"पण आपल्या रात्रीच्या मोटहमेत या सवाांचा उलगडा होईल. ती पहा, एक चारचाकी गाडी आली आहे आटण टमस मॉस्ताथन आत बसली आह.े तुम्ही तयार आहात का? चला मग आपण खाली उतरायला हव,ां कारण र्ोडा उशीर झाला आह.े \") I picked up my hat and my heaviest stick, but I observed that Holmes took his revolver from his drawer and slipped it into his pocket. It was clear that he thought that our night’s work might be a serious one. (मी माझी िोपी आटण सवाथत जाड छडी उचलली, पण होम्सने ड्रॉवरमिनू तयाचंा े ररव्हॉल्व्हर काढून टखशात िाकलेले मी पाटहल.े कदाटचत आज रात्रीचे काम गाभं ीर असू शकतां हे तयाांच्या लक्षात आले असावे हे स्पष्ट होते.) Miss Morstan was muffled in a dark cloak, and her sensitive face was composed, but pale. She must have been more than woman if she did not feel some uneasiness at the strange enterprise upon which we were embarking, yet her self-control was perfect, and she readily answered the few additional questions which Sherlock Holmes put to her. (टमस मॉस्ताथनने एक गडद रंागाचा बरु खा पांाघरलेला होता, टतचा सवंा ेदनशील चेहरा शांात पण टनस्तेज वाित होता. आम्ही जे िाडसी कृ तय करण्यासाीी टनघालो होतो तयामळु े टतला अस्वस्र् वाित असेल तर एका स्त्रीसाीी ते स्वाभाटवक होते, तरीही टतचा टनग्रह ीाम होता, तयामळु े शरे लॉक होम्सने टतला टवचारलेल्या आणखी काही प्रश्नांाची उत्तरे टतने लगचे टदली.) “Major Sholto was a very particular friend of papa’s,” she said. “His letters were full of allusions to the major. He and papa were in command of the troops at the Andaman Islands, so they were thrown a great deal together. By the way, a curious paper was found in papa’s desk which no one could understand. I don’t suppose that it is of the slightest importance, but I thought you might care to see it, so I brought it with me. It is here.” (ती म्हणाली \"मेजर शॉल्िो हे बाबाांचे खपू खास टमत्र होते, तयांाच्या पत्रांात मजे रचा कायम उल्लेख असे. अदां मान बेिाांवर ते आटण बाबा सनै ्यदलाचे प्रमखु होते, तयामळु े तयाांना एकटत्रतपणे खपू गोष्टींना तोंड दयावे लागले. बाबाांच्या डेस्कवर एक टवटचत्र कागद सापडला, जो कोणालाच समजू शकला नाही. हे र्ोडांसंा महत्त्वाचां आहे असां मला वाित नाही, पण मला वािलां की तुम्हाला ते पाहण्याची काळजी असेल, म्हणनू मी ते माझ्याबरोबर आणलां. हे घ्या.\") Holmes unfolded the paper carefully and smoothed it out upon his knee. He then very methodically examined it all over with his double lens. (होम्सने काळजीपवू थक तो कागद उघडला आटण गडु घ्यावर ीेवनू तो सरळ के ला. मग तयाने आपल्या डबल लेन्सने तयाची अटतशय प्ध तशीरपणे तपासणी के ली.) “It is paper of native Indian manufacture,” he remarked. “It has at some time been pinned to a board. The diagram upon it appears to be a plan of part of a large building with numerous halls, corridors, and passages. At one point is a small cross done in red ink, and above it is ‘3.37 from left,’ in faded pencil-writing. In the left-hand corner is a curious hieroglyphic like four crosses in a line with their arms touching. (ते म्हणाल,े \"हा मळू भारतीय बनाविीचा कागद आह.े काही काळ तो बोडालथ ा टपन करुन लावलले ा असावा. तयावरील ही आकृ ती असंखा ्य सभागहृ ,े कॉररडॉर आटण बोळ असलेल्या एका मोी्या इमारतीचा काही भाग आहे असे टदसते. एका टीकाणी लाल शाईने एक छोिासा क्रॉस काढलेला आहे आटण तयाच्या वर पटे न्सलीने पसु ि अक्षराांत 'डावीकडून ३.३७' असे टलहीलेले आह.े डाव्या हाताच्या कोप-यात एका ळळीत काढलेल्या, एकमके ांाना स्पशथ करणा-या चार क्रॉसचे टचत्रटलपीतले एक सचु क टचन्ह आह.े ) Beside it is written, in very rough and coarse characters, ‘The sign of the four,—Jonathan Small, Mahomet Singh, Abdullah Khan, Dost Akbar.’ No, I confess that I do not see how this bears upon the matter. Yet it is evidently a document of importance. It has been kept carefully in a pocket-book; for the one side is as clean as the other.” (तयाच्या शजे ारी अटतशय ळबडिाबड अक्षराांत ‘चौघााचं े टचन्ह, - जोनार्न स्मॉल, माहोमत टसांग, अब्दलु ्ला खान, दोस्त अकबर.' असे टलटहले आह.े हो, या प्रकरणात याचा काय सबंा ांि आह;े हे माझ्या लक्षात यते नाहीय हे मी कबलू करतो, पण तरीही हा कागद नक्कीच महतवाचा आह.े तो पॉके ि बकु मध्ये काळजीपवू थक ीेवला असल्यामळु े तयाच्या दोन्ही बाजू एकसारख्या स्वच्छ आहते .\") “It was in his pocket-book that we found it.” (\"हे तयाांच्या पॉके ि बकु मध्ये आम्हाला ते सापडलां.\") “Preserve it carefully, then, Miss Morstan, for it may prove to be of use to us. I begin to suspect that this matter may turn out to be much deeper and more subtle than I at first supposed. I must reconsider my ideas.” He leaned back in the cab, and I could see by his drawn brow and his vacant eye that he was thinking intently. Miss

Morstan and I chatted in an undertone about our present expedition and its possible outcome, but our companion maintained his impenetrable reserve until the end of our journey. (\"मग टमस मॉस्ताथन ते काळजीपवू कथ जपनू ीेवा, कारण ते आपल्या उपयोगी पदले . मला शकंा ा वािू लागते की हे प्रकरण सरु ुवातीला माझ्या अपके ्षपे के ्षा अटिक गहन आटण सकू्ष्म असू शकते. मी माझ्या कल्पनाांवर पनु टवथचार के ला पाटहज.े \" ते पनु ्हा िॅक्सीत मागे रेलले आटण तयांाच्या कपाळावरच्या आी्या आटण शनू ्यात लावलेली नजर पाहनू ते खोल टवचारात गढले आहते हे माझ्या लक्षात आले. टमस मॉस्िथन आटण मी आमच्या सध्याच्या मोटहमबे द्दल आटण तयाच्या सभंा ाव्य पररणामांाबद्दल हळू आवाजात गप्पा मारल्या, पण आमचा प्रवास सांपपे यंता आमच्या टमत्राने मात्र अखडंा मौन राखले.) It was a September evening and not yet seven o’clock, but the day had been a dreary one, and a dense drizzly fog lay low upon the great city. Mud-coloured clouds drooped sadly over the muddy streets. Down the Strand the lamps were but misty splotches of diffused light which threw a feeble circular glimmer upon the slimy pavement. The yellow glare from the shop-windows streamed out into the steamy, vaporous air, and threw a murky, shifting radiance across the crowded thoroughfare. There was, to my mind, something eerie and ghost- like in the endless procession of faces which flitted across these narrow bars of light,—sad faces and glad, haggard and merry. Like all human kind, they flitted from the gloom into the light and so back into the gloom once more. I am not subject to impressions, but the dull, heavy evening, with the strange business upon which we were engaged, combined to make me nervous and depressed. I could see from Miss Morstan’s manner that she was suffering from the same feeling. Holmes alone could rise superior to petty influences. (सप्िेंबरची सधां ्याकाळ होती आटण अजनू सात वाजले नव्हत,े तरीही टदवस अिां ारलले ा होता आटण शहरावर दाि िकु ां पसरलले े होतां. मातकि रस्तयांाना काळ्या ढगाांनी झाकले होत.े रस्तयाच्या कडने े लावलेल्या टदव्यांाच्या प्रकाशाने अिंा कु टीपाके ळलसर गळु ्गळु ीत िु िपार्वर वतथळु ाकार टमणटमणता प्रकाश िे कत होत.े दकु ानाांच्या टखडक्यांामिनू टपवळसर उजडे दमि हवते टझरपत होता आटण गजबजलेल्या रस्तयावर उजडे आटण सावल्याांचा सरकता खेळ चालू होता. तया प्रकाशाच्या बारीक टतररपीतनू लगबगीने पढु े जानारे अगटणत चेहरे, काही द:ु खी तर काही आनंदा ी चहे रे, टनस्तेज तर काही उतसाही चहे रे पाहतांाना माझ्या माझ्या मनात गढू ,भीटतदायक टवचार यते होते. सवथ मानसाांसारखे तहे ी अिां ारातनू प्रकाशात यते होते आटण पनु ्हा एकदा अिां ारात गडु ूप होत होते. पण ती कंा िाळवाणी, जड संाध्याकाळ आटण आम्ही ज्या टवलक्षण कामात गतांु लो होतो, तया सवाांच्या एकटत्रत पररणामामळु े मला अस्वस्र् आटण उदास वाित होते. टमस मॉस्तानथ च्या आटवभाथवावरून टतलाही अशाच भावनाांनी ग्रासले आह,े हे मला जाणवत होते. एकिे होम्स या क्षलु ्लक गोष्टींच्या प्रभावाला परु ुन उरले होते.) He held his open note-book upon his knee, and from time to time he jotted down figures and memoranda in the light of his pocket-lantern. (तयांानी आपली उघडी वही माांडीवर घते ली आटण वेळोवेळी ते आपल्या पॉके ि-लँिनथच्या उजडे ात आकृ तया काढत होते आटण नोंदी घते होते.) At the Lyceum Theatre the crowds were already thick at the side-entrances. In front a continuous stream of hansoms and four-wheelers were rattling up, discharging their cargoes of shirt-fronted men and be shawled, be diamonded women. We had hardly reached the third pillar, which was our rendezvous, before a small, dark, brisk man in the dress of a coachman accosted us. (लायटसयम टर्एिरच्या बाजचू ्या प्रवेशद्वाराजवळ अगोदरच प्रचाडं गदी जमलेली होती. समोर घोडागाडया आटण चारचाकी वाहनांाच्या रांागा सतत यऊे न र्ांाबत होतया आटण तयाातं नू रूबाबदार पोषाख के लेले परु ुष आटण शाल पांाघरलेल्या, टहऱयाचंा े दाटगने पररिान के लेल्या टस्त्रयांचा े समहु उतरत होते. आम्ही आमचे संाके तस्र्ळ असलेल्या टतस-या खाांबापाशी जमे तमे पोहोचतो तेवढयात एक कोचमनच्या वेषातला लहानसा, सवळा, चपळ मनषु ्य आमच्यापाशी घाईने चालत आला.) “Are you the parties who come with Miss Morstan?” he asked. (\"टमस मॉस्ताथनबरोबर यणे ारे लोक आपणच आहात का?\" तयाने टवचारल.े ) “I am Miss Morstan, and these two gentlemen are my friends,” said she. (ती म्हणाली, \"मी टमस मॉस्ताथन आहे आटण हे दोन गहृ स्र् माझे टमत्र आहते .) He bent a pair of wonderfully penetrating and questioning eyes upon us. “You will excuse me, miss,” he said with a certain dogged manner, “but I was to ask you to give me your word that neither of your companions is a

police-officer.” (तयाने भदे क आटण प्रश्नार्थक डोळयानां ी आमच्याकडे रोखनू पाटहले. तो टनग्रहाने म्हणाला, \"तू मला माि करशील, टमस पण तमु चा कोणी सार्ीदार पोलीस अटिकारी नाही,असा मला शब्द दया.\") “I give you my word on that,” she answered. (\"मी तलु ा तसा शब्द दते े,\" ती म्हणाली.) He gave a shrill whistle, on which a street Arab led across a four-wheeler and opened the door. The man who had addressed us mounted to the box, while we took our places inside. We had hardly done so before the driver whipped up his horse, and we plunged away at a furious pace through the foggy streets. (तयाने एक ककथ श टशट्टी वाजवल्याबरोबर, एका अरबाने चारचाकी गाडी आणली आटण टतचा दरवाजा उघडला. आम्हाला भिे लले ा माणसू बॉक्सवर चढला आटण आम्ही आत जाऊन बसलो. आम्ही बसताक्षणी ड्रायव्हरने आपला घोडा पळवला आटण आम्ही िकु ां भरल्या रस्तयाांवरून वेगाने टनघालो.) The situation was a curious one. We were driving to an unknown place, on an unknown errand. Yet our invitation was either a complete hoax,—which was an inconceivable hypothesis,—or else we had good reason to think that important issues might hang upon our journey. Miss Morstan’s demeanour was as resolute and collected as ever. I endeavoured to cheer and amuse her by reminiscences of my adventures in Afghanistan; but, to tell the truth, I was myself so excited at our situation and so curious as to our destination that my stories were slightly involved. To this day she declares that I told her one moving anecdote as to how a musket looked into my tent at the dead of night, and how I fired a double- barrelled tiger cub at it. At first I had some idea as to the direction in which we were driving; but soon, what with our pace, the fog, and my own limited knowledge of London, I lost my bearings, and knew nothing, save that we seemed to be going a very long way. Sherlock Holmes was never at fault, however, and he muttered the names as the cab rattled through squares and in and out by tortuous by-streets. (पररटस्र्ती कु तूहलजनक/रंाजक होती. आम्ही एका अज्ञात टीकाणी एका अज्ञात कामासाीी गाडीने टनघालो होतो. तरीपण, आमचे आमतंा ्रण एकतर पणू थ िसवणकू असणार होते, एक अनाकलनीय अदां ाज होता, टकां वा आमच्या प्रवासात एखादी महतवाची घिना घडण्याची दाि शक्यता बाळगण्यासाीी आमच्याकडे परु ेसे कारण होते. टमस मॉस्ताथनचे वागणे नेहमीप्रमाणे शांात आटण सातं टु लत होते. मी अिगाटणस्तानमिील माझ्या साहसांाच्या आीवणींना उजाळा दऊे न मी टतला खषू करण्याचा आटण टतचे मनोरंाजन करण्याचा प्रयतन के ला; पण, खरंा सागां ायचंा तर मी आमच्या पररटस्र्तीबद्दल् स्वत: इतका रोमांाटचत झालो होतो आटण मी जाण्याच्या टीकाणाबद्दल इतका उतसकु ता होतो की माझ्या कर्ेत िार गांतु लो नव्हतो. तयाबद्दल् टमस मॉस्ताथन आजही सांागते की, मध्यरात्रीच्या समु ारास माझ्या तंाबतू एक छावा कसा डोकावला आटण मी तयाच्यावर दहु रे ी बंादकु कशी चालवली,याचा हले ावनू िाकणारा टकस्सा मी टतला सांाटगतला होता. सरु ुवातीला आम्ही कोणतया टदशने े जात होतो याची मला कल्पना होती; पण लवकरच आमचा वगे , िकु ां आटण लांडनबद्दलचंा माझंा मयाथटदत ज्ञान यामळु े माझा पढु े अदां ाज चकु ला होता, िक्त आम्ही खपू दरू जात आहोत हे जाणवत होते. पण शरे लॉक होम्सची किीच चकू होत नस,े तरीही आमची गाडी चौकांातून आटण रस्तयातां ून आटण वेडयवाकडया गल्लीबोळातनू जात असताना ते वािेत यणे ारी नावे उच्चारत होते.) “Rochester Row,” said he. “Now Vincent Square. Now we come out on the Vauxhall Bridge Road. We are making for the Surrey side, apparently. Yes, I thought so. Now we are on the bridge. You can catch glimpses of the river.” (\"रॉचसे ्िर रो,\" ते म्हणाले. \"आता टव्हन्संिे स्क्वअे र. आता आपण वॉक्सहॉल टिज रोडवर आलो. आता आपण सरे च्या जवळून जात आहोत. होय, मला वािलांच होतां. आता आपण पलु ावर आहोत. तुम्हाला नदी पाहता येईल.\") We did indeed get a fleeting view of a stretch of the Thames with the lamps shining upon the broad, silent water; but our cab dashed on, and was soon involved in a labyrinth of streets upon the other side. (आम्हाला खरोखरच िेम्स नदीच्या एका पट्ट्याचे क्षणभंगा रु दृश्य पाहायला टमळाले आटण टतच्या टवशाल, शाांत पाण्यावर टदवे चमकत होते; पण आमची िॅक्सी िावत सिु ली आटण लवकरच दसु -या बाजलू ा असलेल्या रस्तयांाच्या चक्रव्यहु ात यऊे न िडकली.) “Wordsworth Road,” said my companion. “Priory Road. Lark Hall Lane. Stockwell Place. Robert Street. Cold Harbor Lane. Our quest does not appear to take us to very fashionable regions.” (\"वड्थसवर्थ रोड,\" माझे सार्ीदार म्हणाले. \"प्रायरी रोड. लाकथ हॉल लेन. स्िॉकवेल प्लेस. रॉबिथ स्ट्रीि. कोल्ड हाबरथ लने . आपला शोि आपल्याला िार उच्च वस्तीच्या टीकाणी घऊे न जात नाही असे टदसते.\")

We had, indeed, reached a questionable and forbidding neighbourhood. Long lines of dull brick houses were only relieved by the coarse glare and tawdry brilliancy of public houses at the corner. Then came rows of two-storied villas each with a fronting of miniature garden, and then again interminable lines of new staring brick buildings,—the monster tentacles which the giant city was throwing out into the country. At last the cab drew up at the third house in a new terrace. None of the other houses were inhabited, and that at which we stopped was as dark as its neighbours, save for a single glimmer in the kitchen window. On our knocking, however, the door was instantly thrown open by a servant clad in a yellow turban, white loose-fitting clothes, and a yellow sash. There was something strangely incongruous in this Oriental figure framed in the commonplace door-way of a third-rate suburban dwelling-house. (आम्ही खरोखरच एका शंाकास्पद आटण टनटष्ध पररसरात पोहोचलो होतो. जनु ाि टविाांच्या घरांाच्या लाांबच लाांब रागां ा कोप-यावरच्या सावथजटनक घरांाचा हलक्या प्रतीचा भपके बाज टदखाऊपणा छेद दते होता. तयापढु े समोर लहानशी बाग असलले ्या, दमु जली बागं ल्यांाच्या रांागा लागल्या आटण तयानतंा र न संापणा-या नव्या भडक टविाांच्या इमारतींच्या रांगा ा सरु ु झाल्या, जणू हे महाकाय शहर आपल्या अक्राळटवक्राळबाहूनंा ी सगळया दशे ावर कब्जा करु पाहत होते. शवे िी आमची िॅक्सी घराांच्या एका नव्या रागां ते ल्या टतस-या घरात टशरली. आजबू ाजचू ी इतर सवथ घरे टनजनथ होती आटण आम्ही ज्या घरापाशी र्ाांबलो होतो तेही अिां ारात होत.ां मात्र आम्ही दार ीोीावल्यावर टपवळी पगडी, टपवळा कमरपट्टा आटण पांाढरे सैलसर कपडे घातलेल्या एका नोकराने ताबडतोब दरवाजा उघडला. एका टनम्नस्तरीय उपनगरीय घराच्या प्रवशे ाद्वारात उभी असलेली भारतीय व्यक्ती टवटचत्र आटण टवसंगा त वाित होती.) “The Sahib awaits you,” said he, and even as he spoke there came a high piping voice from some inner room. “Show them in to me, khitmutgar,” it cried. “Show them straight in to me.” (तो म्हणाला, \"साहबे तमु ची वाि पाहत आहते आटण ते बोलत असतानाही आतल्या खोलीतनू एक उांच आवाज आला. \"टखदमतगार, तयानां ा आत माझ्याकडे पाीव.र्िे माझ्याकडे पाीव.\") - Sir Arthur Ignatius Conan Doyle CHARACTER (A1) (i) Read the extract again and complete the web by highlighting the qualities of the following characters: (ii) Describe the character of Mary Morstan from Dr. Watson’s point of view. (iii) Sherlock Holmes is the leading character in the extract. Explain. (iv) Dr. Watson, the narrator, is one of the major characters in the novel. Illustrate. (v) Holmes is always one step ahead of Dr. Watson in solving cases. Elucidate.

PLOT (A2) (i) Arrange the sentences in correct sequence as per their occurrence in the extract. Jumbled Incidents Correct Sequence (1) Holmes put a revolver in his pocket. (2) Holmes gave Winwood’s book ‘Martydom of Man’ to Dr. Watson. (3) Mary received a large and lustrous pearl c) through the post. (4) Mary’s father was an officer in an Indian regiment. e) (5) Mary Morstan was a well-dressed young lady. (ii) Discuss the importance of the following statements from the light of the extract. a. The trio-Holmes, Dr. Watson and Mary decide to visit Lyceum Theatre. b. Mary received Pearls every year on the same day. c. Holmes carefully examined the paper given by Mary. SETTING (A3) (i) Cite various references (lines) from the extract that tell us about the time and period of the events. (ii) How does the series of actions go from London to India? Explain by citing references from the extract. (iii) The extract begins when Mary Morstan meets Sherlock Holmes at his house. After that Holmes, Dr.Watson and Mary visit some places in London. Explain in detail the various places mentioned in the extract. (iv) Basically the setting of the extract is in London but it has some references of India, too. Explain how the settings of the extract contribute to the theme of the novel. (v) Describe in brief the importance of the following places in the extract. (a) London (d) Agra (b) Lyceum Theatre (e) Andaman Islands (c) Edinburgh (vi) Complete: Which places/cities in India and England are mentioned/have appeared in the extract? Also write about their importance. India Importance London Importance

THEME (A4) (i) Write in brief the theme of the extract. (ii) Write 4-5 sentences about the meeting of Miss Morstan with Holmes. (iii) Write the central idea of the given extract of the novel, \"The Sign of Four\". (iv) Give reasons : Statement Reason/s (a) Miss Morstan plans to meet Sherlock Holmes………… (b) Miss Morstan gives the reference of Mrs. Cecil Forrester ……… (c) It’s a singular case ………………. (d) Holmes needed some references ……… (e) Miss Morstan received a pearl every year ……… (f) The coachman confirmed that neither of Miss Morstan’s companion was a police officer…… LANGUAGE (A5) (i) Elaborate the following lines in the light of the novel/extract, \"The Sign of Four\"- (a) \"You really are an automation- a calculating machine\" (b) \"The letter speaks of giving her justice. What justice can she have?\" (c) \"Our quest does not appear to take us to very fashionable regions.\" (ii) Following are some dialogues of the major characters in the extract. Find out who the speaker is, his/her tone, style, significance, etc. of the dialogue. Dialogue Speaker To whom it Tone, Style, is said Significance etc. “….you have once enabled my employer, Mrs. Cecil Forrester, to unravel a little domestic complication. She was much impressed by your kindness and skill.” “You will, I am sure, excuse me.” “Your statement is most interesting. Has anything else occurred to you?” “Are you the parties who come with Miss Morstan?” “The Sahib awaits you.”  