แผนการจัดการเรียนรู้ (ห้างหุ้นส่วนฉบับสมบูรณ์)

- 51 - ยาวแกบ่ ุคคลหรือกิจการทเ่ี กยี่ วขอ้ งกนั ” ตัวอย่างที่ 3 เมื่อวันท่ี 1 มกราคม 2553 นาย ก ไดน้ าเงินมาใหห้ ้างหุ้นส่วนกูย้ ืมเงินจานวน 100,000 บาท กาหนดใหห้ า้ งตอ้ งจ่ายคนื ภายใน 2 เดอื น คดิ ดอกเบ้ีย 2% เดอื น การบนั ทึกบัญชี จะเป็นดงั นี้ สมุดรายวันทัว่ ไป หนา้ 1 พ.ศ.2553 เลขที่ เดบติ เครดิต เดือน วันท่ี รายการ บัญชี บาท สต. บาท สต. ม.ค. 1 เงินสด 101 100,000 - เงินกู้ –นาย ก 202 100,000 - บนั ทกึ บญั ชเี งินกูย้ มื ของผเู้ ป็นหนุ้ ส่วน ถา้ ผเู้ ปน็ ห้นุ ส่วนมคี วามประสงคไ์ มข่ อรบั ดอกเบย้ี เปน็ เงนิ สด แต่จะขอนาไปเพิม่ ทุนของตนเอง การบันทึก บัญชีจะเปน็ ดงั นี้ วิธที นุ คงท่ี วิธที นุ เปลีย่ นแปลง xxx เดบิต ดอกเบ้ยี จา่ ย xxx เดบิต ดอกเบ้ยี จา่ ย เครดิต กระแสทนุ -ผู้เปน็ หนุ้ ส่วน xxx เครดติ ทนุ -ผู้เปน็ หุ้นส่วน xxx จากตวั อย่างท่ี 3 ใชว้ ธิ ีทุนคงที่ เลขท่ี เดบิต หนา้ 1 สมุดรายวันทว่ั ไป บญั ชี บาท เครดิต สต. บาท สต. พ.ศ.2553 502 4,000 เดือน วันท่ี รายการ 302 - 4,000 - ก.พ. 1 ดอกเบีย้ จา่ ย กระแสทนุ – นาย ก บันทกึ ดอกเบี้ยเงินกู้ยืมของผู้เป็นห้นุ ส่วน

- 52 - จากตัวอย่างท่ี 3 ใชว้ ธิ ีทุนเปล่ยี นแปลง เลขที่ เดบติ หน้า 1 สมดุ รายวนั ท่วั ไป บญั ชี บาท เครดติ สต. บาท สต. พ.ศ.2553 502 4,000 เดอื น วันที่ รายการ 301 - 4,000 - ก.พ. 1 ดอกเบี้ยจา่ ย ทนุ – นาย ก บันทกึ ดอกเบ้ยี เงินกู้ยืมของผู้เปน็ หนุ้ ส่วน การบันทึกบญั ชีทุนของหา้ งหนุ้ สว่ น การบันทึกบญั ชที ุนของหา้ งห้นุ สว่ นมี 2 วธิ ี คอื 1. วิธีทนุ คงท่ี ( Fixed Capital Method ) คอื การบันทกึ บญั ชตี ามวิธนี ผ้ี ู้เป็นหุ้นสว่ นทุกคนจะ บัญชีเก่ยี วขอ้ งกับบัญชีทุน 2 บัญชี คือ 1.1 บญั ชีทุน ( Capital Method ) ใชบ้ นั ทกึ เม่อื มีการเปล่ียนแปลงทุนทมี่ ีลักษณะเปน็ การ เปลยี่ นแปลงแบบถาวร เชน่ การลงทุนเมื่อเร่มิ ต้นกิจการ การเพิม่ ทุน และการลดทุนของผเู้ ปน็ หุ้นส่วนแต่ละคน จะปรากฏในบญั ชี ดงั น้ี บัญชที ุน-ผเู้ ปน็ หุ้นส่วน พ.ศ. 25x1 รายการ หนา้ เดบติ พ.ศ. 25x1 รายการ หนา้ เครดติ เดือน วันท่ี บญั ชี บาท สต. เดือน วนั ท่ี บญั ชี บาท สต. ถอนทนุ (ลด xxx - ลงทนุ คร้งั แรก xxx - ทนุ ) ลงทนุ เพิม่ xxx - 1.2 บัญชีกระแสทนุ หรอื บญั ชีเงนิ ถอน ( Current or Drawing Accounts ) ใช้บนั ทกึ เม่อื ม รายการทเ่ี กยี่ วกบั สิทธิส่วนได้เสยี ของผเู้ ป็นห้นุ สว่ นแตล่ ะคน ซ่งึ เป็นการเปลี่ยนแปลงทนุ ท่ีมีลกั ษณะของเงินทุน ช่ัวคราว เชน่ ส่วนแบ่งผลกาไรขาดทนุ ดอกเบ้ียเงินทนุ การถอนใชส้ ่วนตัว โบนัสและเงินเดอื นของผ้เู ปน็ หุ้นสว่ นแต่ละคน โดยจะบันทกึ บญั ชี ดงั น้ี

- 53 - บญั ชกี ระแสทนุ -ผเู้ ป็นหนุ้ ส่วน พ.ศ. 25x1 รายการ หน้า เดบิต พ.ศ. 25x1 รายการ หนา้ เครดติ บาท สต. เดือน วนั ที่ บญั ชี บาท สต. เดือน วันท่ี บัญชี xxx - xxx - ถอนใชส้ ว่ นตัว xxx - ดอกเบ้ียเงินทุน xxx - ดอกเบย้ี เงินกูท้ ี่ โบนัส xxx - xxx - คดิ จากผูเ้ ป็น xxx - เงินเดอื น หนุ้ สว่ น xxx - ดอกเบยี้ เงินกูท้ ่ี สว่ นแบง่ ผล คดิ ให้ ขาดทุน ผ้เู ป็นหุ้นสว่ น ส่วนแบ่งผล กาไร 2. วิธที นุ เปลีย่ นแปลง ( Alternative Capital Method ) ในการบนั ทึกบัญชีตามวิธนี ้ี ห้างหนุ้ ส่วน จะใช้การบันทกึ บญั ชี โดยใช้บญั ชีทนุ เพยี งบัญชีเดยี ว หากมีรายการทมี่ ีการเปล่ยี นแปลงท่ีมคี วามเกี่ยวขอ้ งกับบัญชที ุน ไม่วา่ จะเปน็ การเปล่ียนแปลงทนุ แบบถาวรหรือเป็นการเปลี่ยนแปลงแบบชั่วคราวกต็ ามจะใชบ้ ญั ชที ุนเพยี งบัญชี เดียวเทา่ น้นั ในการบันทกึ บัญชี ได้แก่ การลงทุนครั้งแรก การเพมิ่ ทุน การลดทุน การถอนใช้ส่วนตัว การแบ่งผลกาไรขาดทุน ดอกเบีย้ เงนิ ทนุ โบนัส เงินเดือนที่คิดให้ผู้เป็นหุ้นส่วน จะบันทกึ บญั ชี ดงั นี้ บัญชที นุ -ผู้เป็นหนุ้ สว่ น พ.ศ. 25x1 รายการ หนา้ เดบติ พ.ศ. 25x1 รายการ หนา้ เครดิต เดือน วนั ที่ บัญชี บาท สต. เดอื น วนั ท่ี บญั ชี บาท สต. ถอนทุน (ลด xxx - ลงทนุ ครัง้ แรก xxx - ทนุ ) xxx - เพ่มิ ทุน xxx - ถอนใช้ส่วนตัว ดอกเบ้ียเงนิ ทุน xxx - ดอกเบ้ยี เงนิ กูท้ ่ี xxx - โบนัส xxx - คดิ จากผเู้ ปน็ xxx - เงนิ เดอื น xxx - ห้นุ สว่ น ดอกเบีย้ เงินกู้ท่ี สว่ นแบ่งผล คิดให้ xxx - ขาดทนุ ผู้เปน็ หุ้นส่วน xxx - ส่วนแบง่ ผล กาไร

- 54 - หากใช้วิธีนี้ยอดคงเหลือในบัญชีทุนของผู้เป็นหุ้นส่วนแต่ละคนจะมีการเปล่ียนแปลงตลอดเวลา ไม่คงท่ี เหมือนวิธีทนุ คงท่ี การบันทึกบัญชีทนุ ของกจิ การห้างหุ้นส่วน ห้างหุ้นส่วนสามัญไม่จดทะเบียนสามารถเลือกใช้วิธีใด วิธีหน่งึ หรือใช้ท้ัง 2 วธิ ีผสมกันได้ ในระหวา่ งงวดจะบันทึกชีตามวิธที ุนคงที่ และเมื่อมีการแบ่งผลกาไรขาดทนุ สิ้นงวด แล้ว จะใช้วิธีทุนเปล่ียนแปลงโดยการเปิดบัญชีกระแสทุนเข้ามาใช้บันทึกบัญชีก็ได้ เพ่ือแสดงสิทธิส่วนได้ส่วนเสีย ของผู้เป็นหนุ้ สว่ นแต่ละคนตามอตั ราสว่ นทนุ แตส่ าหรับกิจการหา้ งหุ้นสว่ นสามัญนติ บิ ุคคล และกิจการห้างหุ้นส่วนจากัด ตามประมวลกฎหมายแพง่ และ พาณิชย์ กาหนดให้จะตอ้ งมกี ารระบุทุนของผู้เปน็ หุ้นส่วนแต่ละคนให้ชัดเจนหากมีการเปล่ียนแปลงทุนต้องไปขอจด ทะเบียนเปล่ียนแปลงเงินทุน ณ สานักงานพาณิชย์จังหวัดหรือกรมพัฒนาธุรกิจการค้า กระทรวงพาณิชย์ ดังนั้น กจิ การห้างหุ้นส่วนสามัญนิตบิ ุคคลและกิจการห้างหุ้นส่วนจากัด จึงควรที่จะบันทึกบัญชที ุนตามวิธีทุนคงที่ เพื่อจะ ทาใหบ้ ัญชีทนุ ของหุ้นส่วนแต่ละคนไม่เปล่ียนแปลงและเป็นไปตามกฎหมายกาหนด หากมีรายการอื่นๆ ที่ไม่เกยี่ วกับ ทุนใหแ้ สดงไว้ในบญั ชีกระแสทุน การบันทกึ รายการเปิดบัญชขี องห้างหุ้นสว่ น ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณชิ ย์ มาตรา 1026 ได้กาหนดให้ผูเ้ ปน็ หุ้นส่วนทุกคนจะต้อง นาส่ิงต่อไปนม้ี า ลงทนุ ในกจิ การห้างหนุ้ สว่ นได้ คือ 1.เงินสด 2.สินทรพั ย์ 3.แรงงาน จากบทบัญญัติของกฎหมายดังกล่าวกาหนดให้ผู้เป็นหุ้นส่วนต้องนา เงินสด สินทรัพย์อื่น แรงงาน มาลงทุนเพื่อจดั ต้ังห้างหุ้นส่วน และนอกจากนี้ผเู้ ป็นหุ้นส่วนสามารถโอนหนี้สนิ มาด้วยได้ ดังน้ันการบันทึกรายการ เปดิ บญั ชขี องหา้ งหนุ้ สว่ นในวันเริ่มกิจการจะบันทึกบัญชแี ต่ละกรณีจะเปน็ ดงั นี้ 1. กรณผี ู้เป็นหุน้ ส่วนนาเงินสดมาลงทนุ กิจการจะบันทกึ บัญชีในสมุดรายวนั ท่วั ไป โดย พ.ศ.25x1 สมุดรายวนั ทัว่ ไป เลขท่ี เดบติ หนา้ 1 เดือน วันที่ รายการ บัญชี บาท สต. เครดติ บาท สต. ม.ค. 1 เงินสด 101 xxx - xxx - ทุน-ผู้เปน็ หุน้ ส่วนท่นี าเงินสดมาลงทุน 301 - บันทึกนอ้ ยและนิดนาเงนิ สดมาลงทนุ

- 55 - ตัวอย่างที่ 4 เม่ือวันท่ี 1 มกราคม 2553 สุชาติและสุภาพ ตกลงเป็นห้นุ ส่วนกนั โดยสุชาตินาเงินสดมาลงทุน 300,000 บาท และสุภาพนาเงินสดมาลงทุน 450,000 บาท การบันทึกการเปิดบัญชีในสมุดรายวันทั่วไป จะเป็นดงั น้ี พ.ศ.2553 สมุดรายวนั ทว่ั ไป เลขที่ เดบติ หนา้ 1 เดือน วันท่ี รายการ บัญชี บาท สต. เครดิต บาท สต. ม.ค. 1 เงินสด 101 500,000 - ทุน – สุชาติ 301 300,000 - ทนุ – สภุ าพ 302 450,000 - สุชาตแิ ละสุภาพนาเงินสดมาลงทุน ตวั อยา่ งที่ 5 นาย เอ และนาย บี รว่ มกันจดั ตั้งหา้ งหนุ้ ส่วน เมอื่ วันที่ 1 มกราคม 2553 โดยนาย เอ นาเงิน สดมาลงทนุ 300,000 บาท และนาย บี นาเงินสดมาลงทนุ 85,000 บาท สมุดรายวนั ท่ัวไป หน้า 1 พ.ศ.2553 รายการ เลขท่ี เดบิต เครดติ เดอื น วันท่ี บัญชี บาท สต. บาท สต. ม.ค. 1 เงินสด 101 385,000 - ทุน - เอ 301 300,000 - ทนุ - บี 302 85,000 - นาย เอ และนาย บี นาเงนิ สดมา ลงทนุ 2. กรณผี ู้เปน็ หนุ้ ส่วนนาสินทรัพยอ์ ื่นมาลงทุน นอกจากเงนิ สดที่ผเู้ ปน็ หุ้นสว่ นสามารถนามาลงทนุ ในวันเริ่มเปดิ บญั ชขี องกิจการได้แลว้ ผ้เู ปน็ หุ้นสว่ น ยังสามารถนาสินทรัพย์อื่นท่ีไม่ใช่เงินสดมาลงทุนได้ด้วย โดยสินทรพั ย์ท่ีนามาลงทุนให้ประเมินมูลค่า บันทึกบัญชี ด้วยราคาตลาด ( Fair Market Value ) ณ วันท่ีนาสินทรพั ย์มาลงทุน และนอกจากเงินสดหรือสินทรพั ยอ์ ่ืนแล้วผู้ เป็นหนุ้ สว่ นสามารถโอนหน้ีสนิ มาดว้ ยกไ็ ด้ กิจการจะบนั ทกึ บัญชใี นสมดุ รายวันทัว่ ไป ดงั น้ี

- 56 - สมุดรายวันทัว่ ไป หน้า 1 เครดิต พ.ศ.25x1 รายการ เลขท่ี เดบติ บาท สต. เดอื น วันท่ี บญั ชี บาท สต. xxx - ม.ค. 1 สินทรัพย์ทน่ี ามาลงทนุ 102 xxx - - ทุน-ผูเ้ ป็นหนุ้ ส่วนที่นาสนิ ทรพั ย์มาลงทนุ 301 บันทึกนอ้ ยและนิดนาเงนิ สดมาลงทนุ ตัวอย่างท่ี 6 เม่ือวันที่ 1 เมษายน 2553 นาย เอ และนาย บี ลงทนุ ตั้งห้างหุ้นส่วน โดย นาย เอ นาเงินสดมา ลงทุน 100,000 บาท อุปกรณ์สานักงาน 20,000 บาท นาย บี นาเงินสด 200,000 บาท รถยนต์ 200,000 บาท มาลงทุน สมุดรายวนั ทว่ั ไป หน้า 1 พ.ศ.2553 รายการ เลขท่ี เดบติ เครดติ เดอื น วันที่ บญั ชี บาท สต. บาท สต. เม.ย. 1 เงนิ สด 101 300,000 - อุปกรณ์สานกั งาน 103 20,000 - - รถยนต์ 104 200,000 - - ทนุ - เอ 301 120,000 ทนุ - บี 302 400,000 นาย เอ และนาย บี นาเงนิ สดมา ลงทนุ 3. กรณผี ้เู ป็นห้นุ ส่วนนาแรงงานมาลงทุน คาวา่ “แรงงาน” ในที่น้ีหมายถึง ความรู้ สติปัญญา ความสามารถ ช่ือเสียงของผู้เป็นห้นุ ส่วน ใน กรณีที่เป็นกจิ การห้างหุ้นส่วนจากัด ผู้เป็นหุ้นส่วนประเภทไม่จากัดความรับผิดชอบเท่านั้น ท่ีสามารถนาแรงงานมา ลงทุนได้ สาหรับผู้เป็นหุ้นส่วนประเภทจากดั ความรับผิดชอบไม่สามารถนาแรงงาน มาลงทุนได้ ดังน้ัน การลงทุน ด้วยแรงงานจะต้องประเมินมูลค่าของแรงงาน โดยพิจารณาจากความรู้ความสามารถของผู้เป็นหุ้นส่วนที่ลงทุนด้วย แรงงาน สาหรับแรงงานในการบันทึกบญั ชีจะใช้วา่ เป็น บญั ชีคา่ ความนยิ ม และควรระบแุ รงงานหรอื ค่าความนิยมน้ี ไวใ้ นสัญญาการเขา้ เปน็ หุ้นส่วนไว้อย่างชดั เจนดว้ ยว่าใหม้ ีการบันทึกมลู คา่ ของแรงงานในสมุดบัญชีและมีสิทธิได้รับคืน ทุนหรอื ไม่ ในการบนั ทึกบญั ชี จะพจิ ารณา ดังน้ี

- 57 - 3.1 กรณีมีสิทธิได้รับคืนทุน หากหุ้นส่วนนาแรงงานมาลงทุนและมีสิทธิได้รับทุนคืนกิจการ หา้ งหนุ้ ส่วนจะบันทกึ ไวใ้ นสมดุ บัญชีของห้างหุ้นส่วนโดยบันทกึ ไว้ในบญั ชคี ่าความนิยม คา่ ความนยิ มถอื เป็นสินทรพั ย์ หมุนเวียนประเภทไม่มีตัวตนของห้าง และจะบันทึกบัญชีตามมูลค่าที่ได้ตกลงกันไว้ในสัญญาของห้างหุ้นส่วน แต่ถ้าในสัญญาเป็นหุ้นส่วนไม่ได้ประเมินมูลค่าแรงงานไว้ ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ (มาตรา 1028) กาหนด ให้คานวณส่วนทนุ ของผเู้ ป็นหุ้นส่วนท่ลี งทนุ ดว้ ยแรงงานดังน้ี แรงงาน = สว่ นถัวเฉลี่ยของทุนของผเู้ ป็นหุ้นสว่ นที่ลงทุนด้วยเงินสดหรือสินทรัพย์อ่ืนท่ีไม่ใช่เงนิ สด กิจการจะบนั ทึกบญั ชใี นสมุดรายวนั ท่วั ไป โดย พ.ศ.25x1 สมุดรายวันท่ัวไป เลขที่ เดบติ หนา้ 1 เดือน วันท่ี รายการ บญั ชี บาท สต. เครดิต บาท สต. ม.ค. 1 คา่ ความนิยม 104 xxx - ทนุ -ผูเ้ ป็นหนุ้ สว่ นท่นี าแรงงานมาลงทุน 301 xxx - - บนั ทึกน้อยและนดิ นาเงินสดมาลงทุน 3.2 กรณีไม่มีสิทธิได้รับคืนทุน หากหุ้นส่วนนาแรงงานมาลงทุนแต่ไม่มีการบันทึกทุนที่เป็น คา่ แรงงานไว้ในสมดุ บัญชขี องหา้ งหนุ้ ส่วน เพยี งแตร่ ะบุไว้ในสัญญาเท่านน้ั ตัวอย่างท่ี 7 เมื่อวันที่ 1 มกราคม 2553 ชมพู่ มะลิ ชบา และราตรี ตกลงเป็นหุ้นส่วนกัน ชมพู่ นาเงินสดมา ลงทุน 300,000 บาท มะลินาเครื่องใช้สานักงานมาลงทุน 75,000 บาท ชบาลงทุนด้วยแรงงาน คิดเป็นมูลค่า 120,000 บาท ราตรีลงทุนด้วยแรงงานแต่ไม่ได้ตีมูลค่าแรงงาน หุ้นส่วนทุกคนตกลงให้ชบามีสิทธิได้รับคืนทุน สาหรบั ราตรีไมม่ ีสทิ ธไิ ด้รับคืนทนุ กจิ การอาจบนั ทึกรายการในสมดุ รายวันทว่ั ไปแบบแยกกัน ได้ดงั นี้

- 58 - สมุดรายวันท่วั ไป หน้า 1 พ.ศ.2553 รายการ เลขที่ เดบติ เครดติ เดอื น วันที่ บัญชี บาท สต. บาท สต. ม.ค. 1 เงนิ สด 101 300,000 - ทุน – ชมพู่ 301 300,000 - ชมพูน่ าเงนิ สดลงทนุ เครอ่ื งใช้สานกั งาน 106 75,000 - ทุน – มะลิ 302 75,000 - มะลินาสินทรพั ยม์ าลงทนุ คา่ ความนยิ ม 104 120,000 - ทนุ – ชบา 303 120,000 - ชบาลงทนุ ด้วยแรงงาน หรอื กจิ การอาจบนั ทกึ รายการในสมดุ รายวนั ท่ัวไปแบบรวม ได้ดังนี้ สมุดรายวนั ทั่วไป หน้า 1 เครดิต พ.ศ.2553 รายการ เลขที่ เดบติ บาท สต. เดอื น วันที่ บัญชี บาท สต. 300,000 - 300,000 - 1 เงนิ สด 101 75,000 - 75,000 - เครื่องใช้สานกั งาน 106 120,000 - 120,000 - คา่ ความนยิ ม 104 ทุน – ชมพู่ 301 ทุน – มะลิ 302 ทนุ – ชบา 303 ชมพู่ มะลิ ชบา นาสินทรัพย์ และ แรงงานมาลงทนุ

- 59 - ตัวอย่างที่ 8 เมอื่ วันที่ 1 มกราคม 2553 พรรณ เพญ็ และพร ตกลงเป็นห้นุ สว่ นกัน พรรณนาเงินสด 150,000 บาท และสนิ ค้า 60,000 บาท มาลงทนุ เพญ็ นาเงนิ สด 75,000 บาท อุปกรณ์สานกั งาน 60,000 บาท และเจ้าหน้ี 10,000 บาท มาลงทุน ส่วนพร นาแรงงานมาลงทนุ โดยไมไ่ ด้ตีราคาผ้เู ปน็ หุ้นสว่ นทกุ คนตกลงให้ใสมีสิทธิได้รบั คนื ทนุ การคานวณทนุ ของพร ซง่ึ ลงทุนด้วยแรงงาน คานวณได้ ดังนี้ ทนุ – พรรณ = 150,000 + 60,000 = 210,000 บาท ทนุ – เพ็ญ = 75,000 + 60,000 - 10,000 = 1 2 5 , 0 0 0 บาท ทนุ – พร = 210,000+125,000 = 167,500 บาท 2 การบันทึกรายการเปดิ บญั ชใี นสมดุ รายวนั ท่วั ไป จะเป็นดงั น้ี สมดุ รายวันทว่ั ไป หน้า 1 พ.ศ.2553 รายการ เลขท่ี เดบติ เครดิต เดอื น วนั ท่ี บัญชี บาท สต. บาท สต. ม.ค. 1 เงินสด 101 - สินคา้ 103 150,000 - ทุน – พรรณ 301 - พรรณนาสนิ ทรัพย์มาลงทุน 60,000 210,000 เงินสด 101 - อปุ กรณส์ านกั งาน 106 - เจ้าหน้ี ทนุ – เพญ็ 201 75,000 - เพ็ญนาสนิ ทรพั ยม์ าลงทุน 302 10,000 - 60,000 125,000 ค่าความนิยม 104 167,500 - ทนุ – พร 303 167,500 - พรลงทุนดว้ ยแรงงาน

- 60 - หรือ กจิ การอาจบนั ทึกรายการในสมดุ รายวนั ทั่วไปแบบรวม ไดด้ งั นี้ สมุดรายวันทวั่ ไป หนา้ 1 เครดติ พ.ศ.2553 รายการ เลขที่ เดบิต บาท สต. เดือน วนั ที่ บัญชี บาท สต. 225,000 - ม.ค. 1 เงินสด ( 150,000 + 75,000 ) 101 60,000 - 60,000 - สนิ ค้า 103 167,500 - อุปกรณส์ านักงาน 106 ค่าความนยิ ม 104 เจา้ หนี้ 201 10,000 - 210,000 - ทุน – พรรณ 301 125,000 - 167,500 - ทนุ – เพญ็ 302 ทนุ – พร 303 พรรณ เพ็ญ พร นาสินทรัพย์ หนี้สิน และ แรงงานมาลงทนุ การเปล่ยี นจากกจิ การเจา้ ของคนเดียวเปน็ ห้างหนุ้ ส่วน ในการจัดต้ังห้างหุ้นส่วนนอกจากผู้เป็นหุน้ ส่วนนาเงินสด สินทรัพย์และแรงงานมาลงทุนแล้ว ผู้ท่ีมี กจิ การเจา้ ของคนเดียวมคี วามตอ้ งการทจ่ี ะขยายกิจการ ก็สามารถเปลี่ยนจากกิจการเจ้าของคนเดยี วเปน็ ห้างหุน้ ส่วน กส็ ามารถทาได้ โดยนาสินทรัพย์และหน้ีสนิ ในกิจการ ร้านค้าเดมิ ไปร่วมลงทนุ กบั บุคคลอืน่ หรือรว่ มลงทุนกับกจิ การ เจ้าของคนเดียวกิจการอื่น ซึ่งจะมีผลทาให้ กิจการร้านค้าเดิมส้ินสุดลง และจัดตั้งเป็นห้างหุ้นส่วนข้ึนมาใหม่ สาหรับการลงทุนด้วยสินทรัพย์อ่ืนท่ีไม่ใช่เงินสดจะต้องประเมินมูลค่าสินทรัพย์ใหม่ให้มีจลค่าเท่ากับราคาตลาดใน ปจั จุบนั การบันทึกบัญชีสาหรับการเปลี่ยนจากกิจการเจ้าของคนเดียวเป็นห้างหุ้นส่วน สามารถทาได้ 2 วิธี คือ 1. วธิ ีใชส้ มุดบญั ชีเดิมของกจิ การเจ้าของคนเดยี วเป็นสมดุ บัญชขี องห้างหนุ้ ส่วน การบันทึกบญั ชใี นวันจดั ตงั้ ห้างหนุ้ สว่ น จะมขี น้ั ตอนการบันทึกบัญชีดังนี้ 1) ปรับปรงุ สินทรพั ยแ์ ละหนส้ี ินของกิจการเดิมโดยใช้ราคาตลาดในปัจจุบนั ผลต่างทเ่ี กิดขน้ึ ให้ บันทกึ เข้าบญั ชที ุนของเจ้าของคนเดยี ว 2) บนั ทกึ การลงทนุ ของผเู้ ปน็ หุ้นส่วนคนอนื่ ๆ

- 61 - ตัวอยา่ ง 9 ก ข และ ค ตกลงร่วมกันจัดต้ังห้างหุ้นส่วนจากัด ก ข ค เม่ือวันท่ี 1 มกราค 2553 ก ซ่ึงเป็นเจ้าของ กิจการร้านค้าปลีกนาสินทรัพย์และหน้สี นิ ในกจิ การของตนมาลงทุน ดังน้ี ร้าน ก งบดลุ ณ วันที่ 1 มกราคม 2553 สินทรพั ย์ หนี้สินและส่วนของเจ้าของ สนิ ทรพั ย์หมุนเวียน : หนสี้ ินหมนุ เวียน : เงินสด 200,000 เจา้ หนี้ 50,000 ลกู หนี้ 50,000 ดอกเบีย้ คา้ งจ่าย 20,000 สินคา้ คงเหลอื 70,000 ส่วนของเจ้าของ : ท่ดี ิน อาคาร และอปุ กรณ์ : ทนุ – ก 490,000 อปุ กรณ์สานกั งาน 250,000 หกั ค่าเสอื่ มราคาสะสม- 10,000 240,000 อุปกรณ์สานักงาน รวมสินทรพั ย์ . . 560,000 รวมหน้สี ินและส่วนของเจ้าของ 560,000 ห้างหุ้นส่วนจากัด ก ข ค จะรับโอนสินทรัพย์สุทธิท้งั หมดของรา้ น ก ยกเว้นเงนิ สดรับโอนเพียงคร่ึงเดยี ว และตกลงให้ ข และ ค นาเงินสดมาลงทุนเท่ากับจานวนเงนิ ทุนสุทธิของดารงหลังจากปรับปรุงสินทรัพย์และหน้ีสิน แลว้ ดังนี้ 1. ลกู หน้ขี องร้าน ก คาดว่าจะเก็บเงนิ ไม่ได้ 2,000 บาท 2. สนิ คา้ คงเหลือมีราคาตลาดขณะนั้น 68,000 บาท 3. อปุ กรณส์ านักงานมีราคาสทุ ธติ ามบัญชีเท่ากบั ราคาตลาด 200,000 บาท 4. มดี อกเบยี้ คา้ งจ่ายที่ยังไม่ได้บันทึกบัญชีจานวน 3,000 บาท การบันทึกรายการในสมุดรายวันทว่ั ไป กรณีใชส้ มุดบัญชีชดุ เดิมของกจิ การเจา้ ของคนเดียว เปน็ สมดุ บญั ชี ของหา้ งหุ้นส่วน จะเปน็ ดังนี้

- 62 - สมดุ รายวันทวั่ ไป หน้า 1 เครดิต พ.ศ.2553 รายการ เลขท่ี เดบิต บาท สต. เดือน วนั ที่ บัญชี บาท สต. 47,000 - 2,000 ม.ค. 1 ทุน – ก 301 2,000 - 100,000 - 40,000 - สนิ คา้ คงเหลอื (70,000-68,000) 104 3,000 - 343,000 - คา่ เผ่อื หนส้ี งสัยจะสูญ 106 100,000 - ค่าเส่ือมราคาสะสม- อุปกรณ์ 108 343,000 - สานกั งาน 202 ดอกเบ้ียค้างจ่าย บันทึกปรับปรงุ สนิ ทรพั ยแ์ ละหนส้ี นิ ตามข้อตกลง 301 ทนุ – ก 101 เงินสด บนั ทึกคืนเงนิ สดให้ดารงครึ่งหนึ่ง เงนิ สด 101 ทุน – ข 302 บนั ทกึ เดชานาเงนิ สดมาลงทุน เงนิ สด 101 343,000 - ทุน – ค 303 343,000 - บนั ทกึ ดารานาเงนิ สดมาลงทนุ การคานวณหาทนุ ของ ข และทนุ ของ ค ตามข้อตกลง ข และค ตอ้ งนาเงินสดมาลงทนุ ให้มจี านวนเท่ากับเงนิ ทนุ สทุ ธขิ อง ก เงินทนุ สุทธขิ อง ก = ( 490,000 - 47,000 - 100,000 = 343,000 บาท ) ดังน้ัน ข และค ต้องนาเงินสดมาลงทุน คนละ 343,000 บาท

- 63 - หลังจากบันทกึ รายการเปดิ บญั ชเี พื่อจัดต้งั หา้ งห้นุ สว่ นแล้ว งบดุลของห้างหนุ้ ส่วนจากัด ก ข ค จะปรากฏ ดงั นี้ ห้างหนุ้ ส่วนจากดั ก ข ค งบดุล ณ วันท่ี 1 มกราคม 2553 สินทรัพย์ หน้ีสนิ และส่วนของผ้เู ป็นหุ้นส่วน สินทรพั ยห์ มุนเวียน : หนี้สินหมนุ เวยี น : เงินสด 786,000 เจา้ หนี้ 50,000 ลูกหนี้ 50,000 ดอกเบยี้ คา้ งจ่าย 23,000 หกั คา่ เผอื่ หนส้ี งสยั จะสูญ 2,000 48,000 ส่วนของผเู้ ป็นหนุ้ สว่ น : สนิ ค้าคงเหลือ 68,000 ทนุ – ก 343,000 ทด่ี นิ อาคาร และอปุ กรณ์ : ทุน – ข 343,000 อุปกรณ์สานกั งาน 250,000 ทนุ – ค 343,000 หกั ค่าเสื่อมราคาสะสม- 50,000 200,000 อุปกรณ์สานักงาน รวมสินทรัพย์ 1,102,000 รวมหน้ีสินและสว่ นของผ้เู ปน็ หุ้นส่วน 1,102,000 วธิ ที ี่ 2 ใช้สมดุ บัญชชี ดุ ใหม่สาหรับหา้ งห้นุ ส่วน ผเู้ ป็นหุ้นส่วนตกลงให้ใช้สมุดชดุ ใหมข่ องหา้ งหนุ้ ส่วนใหม่ ดงั นัน้ หากกจิ การเจ้าของคนเดียวไดน้ ากิจการ มาร่วมกนั และจัดทาเป็นกจิ การห้างหุ้นส่วนใหมจ่ ะต้องมีการปิดบัญชขี องกิจการเจ้าของคนเดียวก่อนแล้ว ตามมูลค่า ของกิจการที่มีอยู่หรืออาจตามท่ีได้มีการตกลงกันใหม่ก็ได้ แล้วทาการปรับปรุงบัญชีและปิดบัญชีตามท่ีได้มีการ ปรับปรุงบัญชีแล้ว สาหรับสมุดบัญชหี ้างหุ้นส่วนใหม่จะบนั ทึกและทาการโอนสินทรัพย์ หนี้สิน ตามมูลค่าท่ีได้ตกลง กันของผู้เปน็ หุน้ สว่ น

- 64 - จากโจทย์ ตัวอย่างที่ 9 สมุดรายวันทั่วไป หน้า 1 พ.ศ.2553 รายการ เลขที่ เดบติ เครดิต เดอื น วันท่ี บัญชี บาท สต. บาท สต. ม.ค. 1 เงนิ สด 101 100,000 - ลูกหนี้ 103 50,000 - สนิ คา้ 105 68,000 - อปุ กรณ์สานกั งาน 106 250,000 - คา่ เผอ่ื หน้ีสงสัยจะสญู 104 2,000 - ค่าเส่ือมราคาสะสม- อุปกรณ์ 107 50,000 - สานักงาน 102 50,000 - เจ้าหนี้ 202 23,000 - ดอกเบยี้ ค้างจ่าย 301 343,000 - ทนุ – ก บันทึกทุนก ท่นี าสนิ ทรพั ย์และหน้สี ินมาลงทนุ 101 343,000 - เงนิ สด 302 343,000 - ทุน – ข บนั ทึกเดชานาเงินสดมาลงทนุ 101 343,000 - เงนิ สด 303 343,000 - ทุน – ค บันทึกดารานาเงนิ สดมาลงทนุ -

- 65 - หลังจากบันทกึ รายการเปิดบัญชีเพือ่ จดั ตั้งห้างหนุ้ สว่ นใหมแ่ ล้ว งบดลุ ของห้างหุ้นส่วนจากดั ก ข ค จะปรากฏ ดังน้ี ห้างหนุ้ สว่ นจากดั ก ข ค งบดุล ณ วนั ที่ 1 มกราคม 2553 สินทรัพย์ หนส้ี นิ และส่วนของผเู้ ป็นหุ้นสว่ น สนิ ทรัพยห์ มนุ เวยี น : หน้ีสินหมนุ เวียน : เงินสด 786,000 เจ้าหนี้ 50,000 ลกู หน้ี 50,000 ดอกเบ้ยี ค้างจา่ ย 23,000 หัก ค่าเผ่อื หนส้ี งสัยจะสญู 2,000 48,000 ส่วนของผ้เู ป็นหนุ้ ส่วน : สนิ ค้าคงเหลอื 68,000 ทนุ – ก 343,000 ท่ดี ิน อาคาร และอุปกรณ์ : ทุน – ข 343,000 อปุ กรณส์ านกั งาน 250,000 ทนุ – ค 343,000 หกั คา่ เสอ่ื มราคาสะสม- 50,000 200,000 อปุ กรณส์ านกั งาน รวมสินทรัพย์ 1,102,000 รวมหนสี้ ินและสว่ นของผ้เู ป็นหุ้นส่วน 1,102,000 • ด้านทักษะ(ปฏิบัติ) (จุดประสงคเ์ ชงิ พฤติกรรมข้อที่ 1-4) 1. บันทกึ บัญชีตามวธิ ที นุ คงท่ี โดยหุ้นส่วนนาเงนิ สดมาลงทุนได้ 2. บันทึกบัญชีตามวธิ ที ุนคงท่ี โดยหนุ้ ส่วนนาสินทรัพย์อืน่ มาลงทุนได้ 3. บันทึกบญั ชตี ามวธิ ที ุนเปลย่ี นแปลงโดยหุ้นส่วนนาเงนิ สดมาลงทนุ ได้ 4. บนั ทกึ บญั ชตี ามวิธีทุนเปลย่ี นแปลงโดยหุ้นสว่ นนาสินทรัพย์อืน่ มาลงทุนได้ • ด้านคณุ ธรรม/จริยธรรม/จรรยาบรรณ/บูรณาการเศรษฐกิจพอเพยี ง 3 D (จดุ ประสงคเ์ ชิงพฤติกรรมขอ้ ท่ึ 4-5) 1. เตรยี มความพร้อมดา้ น วสั ดุ อปุ กรณส์ อดคล้องกบั งานไดอ้ ย่างถูกตอ้ ง 2. ปฏิบัติงานได้อย่างถูกต้อง และสาเร็จภายใน เวลาท่ีกาหนดอย่างมีเหตุและผลตามหลักปรัชญา เศรษฐกิจพอเพยี ง และ มีคณุ ธรรมจริยธรรมตามหลัก 3

- 66 - กิจกรรมการเรยี นการสอน กิจกรรมการเรียนการสอนหรอื การเรยี นรู้ ขนั้ ตอนการสอนหรอื กิจกรรมของครู ข้ันตอนการเรียนรหู้ รอื กจิ กรรมของนักเรยี น 1. ข้ันนาเขา้ สู่บทเรียน (15 นาที ) 1. ขน้ั นาเข้าสู่บทเรยี น (15 นาที ) 1. ตรวจสอบเชค็ รายชอ่ื นกั เรียนท่ีเขา้ เรยี น - นักเรยี นฟงั การเรียกขานช่ือ 2. ทบทวนเน้อื หาทไี่ ดเ้ รยี นมาเม่ือสัปดาหท์ ี่ผ่านมา - นกั เรียนฟังบรรยายและชว่ ยกนั ทบทวน - จดบันทึกยอ่ 3. ครู-นกั เรียน ร่วมกันสนทนาเร่อื ง ต่อไปทีจ่ ะทาการ - แสดงความคดิ เห็น สอนเพื่อวัดความร้พู ้ืนฐานการเรยี นร้ขู องนกั เรียน - นกั เรียนทาแบบทดสอบก่อนเรยี นจานวน 4. ครูใหน้ ักเรียนทาแบบทดสอบกอ่ นเรียน 10 ข้อ จานวน 10 ข้อ 2. ข้นั ให้ความรู้ (75 นาท)ี 2. ขั้นใหค้ วามรู้ (75 นาท)ี 5. ฉายเพาเวอร์พอย เรื่อง การบันทกึ บญั ชีกจิ การห้าง - ศกึ ษาจากสอ่ื และเอกสารใบงานท่ใี ห้มา หุ้นสว่ น 6. อธบิ าย การบนั ทึกบญั ชกี จิ การหา้ งหนุ้ สว่ นโดยใช้ - จดบนั ทกึ ยอ่ แผน่ ใส ตอบคาถาม /ซักถามปญั หา - ซักถามปญั หาข้อสงสยั 7. เปดิ โอกาสใหน้ กั ศกึ ษาซักถามเก่ยี วกบั เรอื่ ง การ - ซักถามปัญหาขอ้ สงสยั บนั ทึกบญั ชีกจิ การห้างห้นุ ส่วน และยกตวั อยา่ ง - ตอบคาถาม ประกอบการอธิบาย 3. ข้ันประยกุ ตใ์ ช้ ( 120 นาที ) 3. ข้ันประยุกตใ์ ช้ ( 120 นาที ) 8. ดแู ลควบคุมการจัดแบง่ กลุ่ม - แบง่ กลุม่ ทดลองเปน็ 4 กลุ่ม - ปฏบิ ตั กิ ารทดลองตามใบงาน 9. แจกใบงานที่ 2 / ให้คาแนะนาในการจัดกจิ กรรม กลุ่ม - ศกึ ษาคน้ คว้า / ทารายงาน 10. แบง่ กลุ่มให้นกั ศกึ ษาค้นควา้ หาขอ้ มูลเพ่มิ เตมิ เร่อื ง - นาเสนอหนา้ ชัน้ เรียน การบันทึกบัญชีกิจการห้างหนุ้ สว่ น - ใหน้ กั เรียนท้งั 4 กลุ่ม ระดมสมองในหัวข้อ ทม่ี อบใหว้ ่ามอี ะไรบ้าง โดยตวั แทนกลุ่ม บันทึกรายละเอียด - ตวั แทนกลมุ่ ออกมาอภปิ รายในหวั ขอ้ ที่รับ มอบหนา้ ห้องเรียนต่อเพือ่ นนักศึกษา

- 67 - - นาหัวขอ้ ท่อี ภิปรายให้ตวั แทนกลมุ่ ทร่ี ับ 4. ขนั้ สรุปและประเมินผล ( 30 นาที ) มอบหมายแต่ละกลมุ่ เขยี นสรุปตดิ บอรด์ - นกั เรยี นฟงั ครสู รุปและซักถามปญั หาขอ้ สงสยั หนา้ ช้นั เรยี น - ตง้ั ใจฟงั การมอบงานของครใู นสัปดาห์หน้า 4. ขัน้ สรุปและประเมนิ ผล ( 30 นาที ) - จดบันทกึ ย่อ 11. สรุป ตอบข้อสงสยั ค้นคว้าเพม่ิ เติม 12. มอบหมายงานใหน้ กั เรยี นไปศกึ ษาในเรอ่ื งตอ่ ไป - นกั เรยี นทาแบบทดสอบเพอ่ื ประเมนิ ผล การเรยี น ขั้นประเมนิ ผล 13. ประเมนิ ผลการเรียนของนักเรยี นในหนว่ ยท่ี 2 จากแบบทดสอบและใบประเมิน 14. ครบู ันทกึ ขอ้ มูลกิจกรรมการเรียนหลังการสอน - นักเรียนดผู ลการทดสอบ ก่อนเรยี น-หลงั เรยี น (บรรลจุ ุดประสงคเ์ ชงิ พฤติกรรมขอ้ ท่ี 1-4) (บรรลจุ ุดประสงค์เชิงพฤติกรรมข้อท่ี 1-4)

- 68 - งานที่มอบหมายหรือกิจกรรมการวัดผลและประเมนิ ผล ก่อ5น.เรแยีบนบทดสอบหลงั เรียน ใช้ประกอบการสอนข้ันเตรียม 1.สน6ท. นแาบซบกั แถบาบมปรแะสเดมงินคกวาารมเรคยี ิดนเหรู้น็ ใช้ประกอบการสอนข้ันสรปุ 2.ชี้แ7จ. งแชื่อบเบรเ่อื ฉงลยสทมดรสรอถบนกะ่อทน่พี เึงรปียรนะส-งคห์ ลแงั ลเะรยีหนัวข้อเแรอ่ืลงะขแอบงบเนป้ือระหเามนิ การเรียนรู้ ใช้ประกอบในขน้ั เตรียมแล3.ะทขาัน้ แสบรบุปทดสอบกอ่ นเรียน จานวน 10 ขอ้ (Pre - Test) 8. แบบประเมนิ ผลงานตามใบงาน ใช้ประกอบการสอนขน้ั การเรียนการสอน ขณะ9เ.รแยี บนบประเมนิ พฤตกิ รรมการทางานกลุ่ม ใช้ประกอบการสอนขน้ั การเรียนการสอน 1.แบ่งกลุ่มทดลองเปน็ กล่มุ กลุม่ ละ 3-5 คน 2.ใหผ้ เู้ รียนได้ทราบถึงการบนั ทกึ บญั ชีกิจการห้างหนุ้ ส่วนโดยใชส้ ือ่ ฉายเพาเวอรพ์ อย 3.สรปุ การบันทกึ บัญชีกจิ การหา้ งหุน้ ส่วนโดยซกั ถาม ผู้เรยี นเป็นรายบุคคลในเนื้อหาสาระทีส่ อน 4.แจกใบงานท่ี 2 / แบบฝกึ หัด ใหผ้ ูเ้ รียนศกึ ษารายละเอยี ดและตอบคาถามต่าง ๆ ได้ดว้ ยความเข้าใจ 5.มอบหมายงานใหน้ กั เรียน 6.ในระหว่างปฏิบัตงิ านมีการประเมนิ คุณธรรม จริยธรรม และคุณลักษณะทีพ่ งึ ประสงค์ 3 D หลังเรยี น 1.ทาแบบทดสอบหลงั เรียนจานวน 10 ขอ้ (Pre – Test) 2.เฉลยและตรวจสอบแบบทดสอบ 3.เปรียบเทยี บผลการทดสอบกอ่ นเรยี น-หลังเรยี น 4.นักเรยี นทาความสะอาดหอ้ ง จัดโต๊ะ เก้าอ้ี ให้เรียบร้อย 5.มอบหมายงานใหน้ ักเรยี นไปศกึ ษาในเร่อื งตอ่ ไป ในสัปดาหต์ อ่ ไป ผลงาน/ช้ินงาน/ความสาเรจ็ ของผูเ้ รียน รายงาน เร่ือง การบันทึกบัญชกี จิ การหา้ งหนุ้ สว่ น สือ่ การเรียนการสอน/การเรยี นรู้ ส่ือสิง่ พมิ พ์ 1. หนงั สือเรยี นวชิ า การบัญชีห้างหุน้ ส่วน (ใช้ประกอบการเรียนการสอนจุดประสงค์เชิงพฤติกรรม ขอ้ ที่ 1-4) 2. แบบทดสอบก่อนเรียน ใช้ประกอบการสอนข้ันเตรยี ม 3..ใบความรู้ท่ี 1เรื่อง การบันทึกบัญชีกิจการห้างหุ้นส่วน(ใช้ประกอบการเรียนการสอนข้ันสอน เพ่ือใหบ้ รรลจุ ุดประสงคเ์ ชงิ พฤตกิ รรมข้อท่ี 1-4) 4. ใบงานที่ 1 เรอื่ ง การบนั ทกึ บัญชีกจิ การห้างหุ้นสว่ น ( ใช้ประกอบการเรียนการสอนจุดประสงคเ์ ชงิ พฤติกรรมข้อท่ี 1-4) 5. แบบทดสอบหลังเรียน ใช้ประกอบการสอนขน้ั เตรียม

- 69 - ส่อื โสตทัศน์ (ถา้ มี) โดยใช้สือ่ ฉายเพาเวอรพ์ อย เร่อื ง การบนั ทึกบญั ชกี ิจการหา้ งหุ้นสว่ น ห่นุ จาลองหรอื ของจริง (ถา้ มี) -ไมม่ ี-

- 70 - การประเมนิ ผลการเรยี นรู้ หลักการประเมนิ ผลการเรียนรู้ กอ่ นเรยี น ตรวจแบบทดสอบกอ่ นเรยี น ขณะเรียน 1. ตรวจผลงานตามใบงานท่ี 2 2. สังเกตการทางานกล่มุ หลงั เรยี น 1. ตรวจแบบทดสอบหลังเรยี น 2. ตรวจแบบแบบประเมินผลการเรียนรู้ ผลงาน/ชิน้ งาน/ผลสาเรจ็ ของผเู้ รียน ตรวจผลงาน รายงาน เรื่อง การบนั ทกึ บญั ชกี จิ การห้างหุ้นสว่ น

- 71 - แบบฝึกหัดปฏิบัติ หน่วยท่ี 2 6. กิจการหา้ งหุ้นสว่ น นอตและนคิ จากดั โดยมี นอ็ ตและนคิ ตกลงเป็นหุ้นสว่ นกันเมื่อ 1 กันยายน 2553 โดยมีทรพั ย์สนิ มาลงทุนดังน้ี - นอ็ ต เงนิ สด 50,000 บาท ลกู หน้ี 30,000 บาท ค่าเผอ่ื สงสัยจะสูญ 5,000 บาท รถยนต์ 40,000 บาท ค่าเสอ่ื มราคารถยนต์ 20,000 บาท - นิค เงินสด 40,000 บาท เจ้าหนี้ 25,000 บาท อุปกรณส์ านักงาน 45,000 บาท แรงงาน 15,000 บาท ใหท้ า 1) คานวณหาทุนของหุน้ ส่วนแต่ละคน 2) บนั ทึกรายการเปดิ บัญชีในสมุดรายวันทวั่ ไป 7. แพร และ ไก่ ร่วมทุนเปน็ หา้ งหนุ้ ส่วน แพรและไก่ มรี ายละเอยี ดคอื ในวนั ที่ 1มกราคม 2553 แพร ได้ นาเงนิ สดมาลงทนุ ในกิจการ จานวน 300,000 บาท ไก่ นาร้านค้ามาร่วมลงทุนโดยแสดงรายการงบดลุ รา้ น ไก่ ดังนี้ ร้าน ไก่ บริการ งบดลุ ณ วันที่ 31 ธนั วาคม 2553 (บาท) สินทรพั ย์ สินทรพั ย์หมนุ เวยี น : เงนิ สด 150,000 ลกู หนี้ 50,000 หัก ค่าเผ่อื หน้ีสงสัยจะสญู 1,500 48,500 สนิ คา้ คงเหลอื 50,000 รวมสินทรัพยห์ มุนเวียน 248,500 สนิ ทรพั ย์ไมห่ มนุ เวยี น : เคร่อื งใช้สานกั งาน (สุทธ)ิ 50,000

- 72 - รวมสินทรัพย์ 298,500 หนสี้ ินและส่วนของเจ้าของ หนส้ี ินหมนุ เวียน : เจ้าหน้กี ารคา้ 50,000 สว่ นของผเู้ ปน็ เจ้าของ ทุน – ไก่ 248,500 รวมหน้สี นิ และสว่ นของเจา้ ของ 298,500 ในการน้ี แพร และไก่ ตกลงที่จะรับโอนสินทรัพย์ และหน้สี ินทงั้ หมดของ ไก่ โดยให้ตีราคาสินทรพั ย์ ตา่ งๆ ใหม่ ดังน้ี 1. ลกู หนี้ใหต้ ดั เปน็ หนี้สูญ 1,000 บาทและใหต้ ั้งสารองหนี้สูญ 4% ของยอดลูกหน้ที เ่ี หลอื 2. สินค้าคงเหลอื ให้ตรี าคาตลาดขณะนน้ั และซง่ึ มมี ลู ค่าเท่ากับ 60,000 บาท 3. เครอื่ งใช้สานักงานให้ตรี าคาใหม่เป็น 46,000 บาท 4. คิดค่าความนยิ มให้ ไก่ เปน็ เงิน 25,000 บาท ในฐานะท่ีร้าน ไก่ มีช่ือเสยี งมาต้งั แต่เดิม ใหท้ า วิธที ่ี 1 ใช้สมดุ ชดุ เดมิ ของรา้ น ไก่ เปน็ สมดุ บัญชขี องห้างหุ้นส่วน 8. ก ข และ ค ตกลงร่วมกันจัดตั้งห้างหุ้นส่วนจากัด ก ข ค เม่ือวันท่ี 1 มกราคม 2553 ก ซ่งึ เป็นเจา้ ของกจิ การร้านคา้ ปลีกนาสนิ ทรพั ย์และหนสี้ นิ ในกิจการของตนมาลงทุน ดงั นี้ ร้าน ก งบดลุ ณ วนั ท่ี 1 มกราคม 2553 สนิ ทรัพย์ หน้สี นิ และสว่ นของเจ้าของ สินทรพั ย์หมุนเวยี น : หนสี้ นิ หมนุ เวียน : เงนิ สด 300,0 เจ้าหน้ี 50,000 00 ลูกหนี้ 70,00 ดอกเบี้ยค้างจ่าย 20,000 0 สินคา้ คงเหลอื 70,00 ส่วนของเจ้าของ : 0 ที่ดิน อาคาร และอุปกรณ์ ทนุ – ก 610, : 000 อุปกรณส์ านกั งาน 250,0 00 หกั ค่าเส่อื มราคาสะสม- 10,00 240,0

อุปกรณส์ านักงาน - 73 - 0 00 รวมสนิ ทรัพย์ . . 680,0 รวมหนสี้ นิ และส่วนของเจ้าของ 660,000 00 ห้างหุ้นสว่ นจากดั ก ข ค จะรับโอนสินทรพั ย์สุทธิทั้งหมดของร้าน ก ยกเว้นเงินสดรบั โอนเพยี ง ครึ่งเดียว และตกลงให้ ข และ ค นาเงินสดมาลงทุนเท่ากับจานวนเงินทุนสุทธิของดารง หลงั จากปรับปรุง สินทรัพยแ์ ละหน้สี นิ แลว้ ดงั นี้ 1. ลกู หนขี้ องรา้ น ก คาดว่าจะเก็บเงินไมไ่ ด้ 3,000 บาท 2. สนิ คา้ คงเหลือมีราคาตลาดขณะนั้น 75,000 บาท 3. อุปกรณ์สานกั งานมรี าคาสทุ ธติ ามบญั ชีเทา่ กบั ราคาตลาด 230,000 บาท 4. มีดอกเบ้ียค้างจา่ ยทยี่ ังไมไ่ ด้บันทึกบัญชีจานวน 5,000 บาท ใหท้ า วธิ ีที่ 1 ใช้สมุดชดุ เดิมของรา้ น ก เป็นสมดุ บัญชีของหา้ งหุ้นส่วน 9. จากโจทย์ขอ้ 8 ให้ทา วธิ ที ่ี 2 ใชส้ มดุ บญั ชีของห้างหุ้นส่วนใหม่

- 74 - ใบงานที่ 1 หนว่ ยที่ 2 เรื่อง การบันทกึ บัญชีกิจการหา้ งหุ้นสว่ น จดุ ประสงค์ของงาน 3. อธบิ ายความแตกต่างของกิจการห้างหุ้นส่วนได้ 4. อธบิ ายขอ้ ดีและขอ้ เสยี ของกจิ การห้างหนุ้ สว่ นได้ 2. สามารถประยกุ ตใ์ ช้ปรชั ญาเศรษฐกจิ พอเพียงจากการเรยี นร้ไู ด้ กจิ กรรม 1. ให้นักเรียนศกึ ษาเน้อื หา เร่ือง การบันทกึ บญั ชีกิจการห้างหนุ้ ส่วน แล้วตอบคาถามต่อไป 1.3 ให้นกั เรยี นอธิบาย “การบันทึกบญั ชีทุนของห้างห้นุ ส่วนมกี วี่ ธิ อี ะไรบ้างพร้อมท้ังอธบิ าย” 2. ใหน้ ักเรยี นรว่ มกันสรุปเนื้อหา เร่อื ง การบนั ทึกบัญชีทุนของห้างหุ้นส่วน และนาขอ้ มูลมา รายงานหน้าชน้ั เรียนโดยจัดทาสอื่ ประกอบการรายงานดว้ ย 3. เมื่อรายงานหน้าชัน้ เรยี นแล้วให้ผฟู้ ังซักถามปญั หา ข้อสงสัยเก่ยี วกับเนอื้ หา เรอ่ื ง การบนั ทึก บัญชีทนุ ของห้างห้นุ ส่วน จากนนั้ ใหผ้ ูร้ ายงานต้งั คาถามเพ่อื ถามผฟู้ ังอยา่ งน้อย 2 คาถาม เกณฑก์ ารพิจารณา 1. ความพรอ้ มในการเตรยี มตัว 2. บคุ ลิกลกั ษณะ กิรยิ า ท่าทางในการพูด นา้ เสยี ง 3. ความรู้เก่ยี วกับเนือ้ หา ความถกู ตอ้ ง ปฏิภาณในการตอบ และการแก้ไขปัญหาเฉพาะหน้า 4. เนอ้ื หาสาระท่ไี ด้จากการพดู การฟงั 5. ส่ิงท่เี ปน็ ส่ือในการนาเสนอนน้ั ไดใ้ ชอ้ ย่างคุม้ ค่า “ตามปรัชญาเศรษฐกจิ พอเพยี ง”

- 75 - แบบประเมนิ ใบงานท่ี 1 (การนาเสนอผลงาน) หน่วยท่ี 2 เรื่อง การบนั ทกึ บญั ชกี ิจการหา้ งหุ้นสว่ น ช่ือกลุ่ม………….............................................…………ชัน้ ……….......….......................…………หอ้ ง...........รายชอ่ื สมาชิก 1……………………………………เลขท่ี…................................................................................................…. 2………………...............………เลขท่ี….............................................…………………….............……………… ที่ รายการประเมิน คะแนน ขอ้ คดิ เห็น 32 1 1 เนอื้ หาสาระครอบคลมุ ชดั เจน (ความรเู้ กย่ี วกับเนือ้ หา ความ ถกู ต้อง ปฏภิ าณในการตอบ และการแกไ้ ขปัญหาเฉพาะหน้า) 2 รูปแบบการนาเสนอ(ใชส้ ่ืออย่างคมุ้ ค่าตามปรชั ญาเศรษฐกิจ พอเพยี ง) 3 การมีส่วนร่วมของสมาชกิ ในกลุ่ม 4 บุคลิกลักษณะ กิริยา ท่าทางในการพูด น้าเสียง ซึ่งทาให้ ผู้ฟังมคี วามสนใจ รวม ผปู้ ระเมิน……………………………………… เกณฑ์การใหค้ ะแนน 1. เนอื้ หาสาระครอบคลมุ ชัดเจนถูกตอ้ ง 3 คะแนน = มีสาระสาคัญครบถ้วนถูกตอ้ ง ตรงตามจุดประสงค์ 2 คะแนน = สาระสาคญั ไมค่ รบถว้ น แตต่ รงตามจุดประสงค์ 1 คะแนน = สาระสาคัญไมถ่ กู ตอ้ ง ไม่ตรงตามจุดประสงค์ 2. รปู แบบการนาเสนอ 3 คะแนน = มีรปู แบบการนาเสนอทีเ่ หมาะสม มีการใช้เทคนิคที่แปลกใหม่ ใช้ส่ือและเทคโนโลยี ประกอบการ นาเสนอทน่ี ่าสนใจ นาวัสดุในทอ้ งถ่นิ มาประยุกตใ์ ช้อยา่ งคุ้มค่าและประหยัด 2 คะแนน = มีเทคนิคการนาเสนอท่ีแปลกใหม่ ใช้สื่อและเทคโนโลยีประกอบการนาเสนอท่ี นา่ สนใจ แต่ขาดการประยกุ ต์ใช้ วสั ดุในท้องถ่นิ 1 คะแนน = เทคนิคการนาเสนอไม่เหมาะสม และไม่น่าสนใจ 3. การมสี ่วนรว่ มของสมาชิกในกล่มุ

- 76 - 3 คะแนน = สมาชิกทกุ คนมบี ทบาทและมีส่วนร่วมกิจกรรมกลุ่ม 2 คะแนน = สมาชกิ สว่ นใหญม่ ีบทบาทและมีส่วนร่วมกิจกรรมกลมุ่ 1 คะแนน = สมาชกิ ส่วนนอ้ ยมีบทบาทและมสี ่วนร่วมกจิ กรรมกล่มุ 4. ความสนใจของผ้ฟู ัง 3 คะแนน = ผู้ฟังมากกวา่ รอ้ ยละ 90 สนใจ และใหค้ วามรว่ มมือ 2 คะแนน = ผูฟ้ งั รอ้ ยละ 70-90 สนใจ และให้ความรว่ มมือ 1 คะแนน = ผฟู้ งั นอ้ ยกว่าร้อยละ 70 สนใจ และให้ความร่วมมือ

- 77 - แบบประเมนิ ใบงานท่ี 1 (กระบวนการทางานกลุ่ม) หนว่ ยที่ 2 เรือ่ ง การบันทกึ บัญชกี จิ การห้างหุ้นส่วน ช่อื กลมุ่ ……………………………………………ชนั้ ………………………ห้อง........................... รายชือ่ สมาชกิ 1……………………………………เลขท่ี…….. 2……………………………เลขที่……....................................….. 3……………………………………เลขที่……. 4……………………………เลขที่….................................………. ที่ รายการประเมิน คะแนน ขอ้ คดิ เห็น 321 1 การกาหนดเปา้ หมายร่วมกนั 2 การแบง่ หน้าทีร่ บั ผดิ ชอบและการเตรียมความ พรอ้ ม 3 การปฏิบตั ิหน้าที่ทไ่ี ดร้ บั มอบหมาย 4 การประเมินผลและปรับปรุงงาน รวม ผู้ประเมิน………………………………………………… เกณฑก์ ารใหค้ ะแนน วนั ที่…………เดอื น………พ.ศ…………... 1. การกาหนดเปา้ หมายร่วมกนั 3 คะแนน = สมาชิกทกุ คนมีสว่ นรว่ มในการกาหนดเป้าหมายการทางานอย่างชดั เจน 2 คะแนน = สมาชิกสว่ นใหญ่มีส่วนรว่ มในการกาหนดเป้าหมายในการทางาน 1 คะแนน = สมาชกิ ส่วนนอ้ ยมสี ่วนรว่ มในการกาหนดเป้าหมายในการทางาน 2. การมอบหมายหนา้ ทีร่ บั ผดิ ชอบและการเตรยี มความพร้อม 3 คะแนน = กระจายงานได้ท่วั ถงึ และตรงตามความสามารถของสมาชิกทกุ คน มกี ารจดั เตรียม สถานท่ี สื่อ / อุปกรณไ์ วอ้ ยา่ งพรอ้ มเพรยี ง 2 คะแนน = กระจายงานไดท้ ่วั ถงึ แต่ไมต่ รงตามความสามารถ และมีส่ือ / อปุ กรณ์ไว้อยา่ งพรอ้ ม เพรียง แต่ขาดการจดั เตรยี มสถานที่ 1 คะแนน = กระจายงานไม่ท่วั ถงึ และมีสอื่ / อุปกรณไ์ มเ่ พยี งพอ 3. การปฏิบัติหน้าทที่ ีไ่ ด้รบั มอบหมาย 3 คะแนน = ทางานได้สาเรจ็ ตามเปา้ หมาย และตามเวลาท่กี าหนด 2 คะแนน = ทางานได้สาเร็จตามเป้าหมาย แตช่ ้ากว่าเวลาทีก่ าหนด 1 คะแนน = ทางานไม่สาเรจ็ ตามเปา้ หมาย

- 78 - 4. การประเมนิ ผลและปรบั ปรุงงาน 3 คะแนน = สมาชกิ ทุกคนร่วมปรกึ ษาหารอื ตดิ ตาม ตรวจสอบ และปรบั ปรงุ งานเปน็ ระยะ 2 คะแนน = สมาชกิ บางสว่ นมสี ่วนร่วมปรึกษาหารอื แตไ่ มป่ รับปรงุ งาน 1 คะแนน = สมาชิกบางส่วนไม่มีสว่ นร่วมปรึกษาหารอื และปรับปรงุ งาน

- 79 - เฉลย แบบฝึกหดั ปฏิบัติ หน่วยท่ี 2 หน้า 1 ข้อ 6 คานวณทนุ ทนุ -น็อต = 50,000 + 30,000 + 40,000 – 20,000 - 5,000 = 95,000 บาท ทุน-นิค = 40,000+45,000 + 15,000 – 25,000 = 75,000 บาท สมดุ รายวันทวั่ ไป วันท่ี รายการ เลขท่บี ัญชี เดบิต เครดติ ม.ค. 1 เงินสด 101 90,000 - ลกู หน้ี 102 30,000 - อุปกรณ์สานักงาน 105 45,000 - รถยนต์ 106 40,000 - ค่าความนิยม 107 15,000 - 109 คา่ เผือ่ หนีส้ งสัยจะสูญ 110 5,000 - ค่าเส่ือมราคาสะสม-รถยนต์ 201 20,000 - เจา้ หนี้ 301 25,000 - ทนุ -น็อต 302 95,000 - ทนุ -นิค 75,000 - บันทึก นอ็ ต นคิ นาสนิ ทรัพย์มาลงทนุ ขอ้ 7 สมดุ รายวันทว่ั ไป หน้า 1

พ.ศ.2550 - 80 - เลขที่ เดบิต เครดติ เดอื น วันท่ี บัญชี บาท สต. บาท ส รายการ 104 1,000 - ต ม.ค. 1 คา่ เผ่ือหนี้สงสยั จะสูญ 102 . ลูกหน้ี 1,000 - ตัดบัญชีลูกหนี้เปน็ สญู ทนุ – ไก่ 301 190 - ค่าเผ่ือหน้สี งสัยจะสญู 104 190 - ต้ังบัญชีหนี้สงสัยจะสูญ 4% ของยอดลูกหนี้ ทหี่ ลอื 105 10,000 - 10,000 สินค้า 301 - ทุน – ไก่ บันทกึ ปรับปรุงสนิ ค้าคงเหลือเพิ่มขึน้ 10,000 บาท ทุน – ไก่ 301 4,000 - เคร่อื งใชส้ านักงาน 106 4,000 - บั น ทึ ก ป รั บ ป รุ ง เค ร่ื อ ง ใ ช้ ส า นั ก ง า น ล ด ล ง 4,000 บาท ค่าความนิยม 107 25,000 - ทนุ – ไก่ 301 25,000 - บันทึกคา่ ความนยิ มให้ ไก่ จากการบนั ทึกรายการในสมดุ รายวันทั่วไป ต้งั แต่ขอ้ 1 – 4 อาจบนั ทกึ รวมไดด้ งั นี้

- 81 - พ.ศ.2550 สมดุ รายวนั ทวั่ ไป เลขที่ เดบติ หนา้ 1 เดือน วันที่ รายการ บญั ชี บาท สต. เครดิต บาท สต ม.ค. ค่าเผือ่ หนี้สงสัยจะสญู 105 810 - . 10,000 - สินค้า 104 25,000 - 1,000 - 4,000 - ค่าความนิยม 106 300,000 - 30,810 - ลูกหนี้ 103 300,000 - เครอ่ื งใช้สานกั งาน 107 ทุน – ไก่ 301 บนั ทึกรายการปรับปรุงมูลค่าบัญชีต่างๆ ของ ร้าน ไก่ ตามข้อตกลง เงนิ สด 101 ทนุ – แพร 302 บนั ทึกการลงทนุ ของ แพร หลงั จากบันทึกรายการปรับปรงุ บัญชสี นิ ทรพั ย์ตามขอ้ ตกลงรวมท้งั การบนั ทึกการลงทุนของ แพร แล้ว สมุด บัญชชี ุดนก้ี ลายเปน็ สมดุ บญั ชขี องหา้ งหุ้นสว่ นต่อไป

- 82 - ขอ้ 8 วธิ ีใชส้ มดุ บญั ชีเดมิ ของกิจการเจ้าของคนเดยี วเป็นสมดุ บัญชีของหา้ งหุ้นส่วน สมดุ รายวนั ทัว่ ไป หนา้ 1 พ.ศ.2550 รายการ เลขที่ เดบิต เครดิต เดือน วนั ที่ บัญชี บาท สต. บาท สต. ม.ค. 1 สนิ คา้ คงเหลือ (75,000-70,000) 104 5,000 - ทนุ – ก 301 12,000 - ค่าเผ่อื หนีส้ งสยั จะสูญ 106 2,000 - ค่าเส่ือมราคาสะสม- อุปกรณ์ 107 10,000 - สานักงาน 203 5,000 - ดอกเบ้ียค้างจ่าย บนั ทกึ ปรบั ปรุงสินทรพั ย์และหนีส้ ินตามข้อตกลง 301 150,000 - ทุน – ก 101 150,000 - เงินสด บนั ทกึ คืนเงินสดใหด้ ารงครง่ึ หนง่ึ 101 448,000 - เงินสด 302 448,000 - ทนุ – ข บนั ทกึ ข นาเงินสดมาลงทนุ 101 448,000 - เงนิ สด 303 448,000 - ทุน – ค บนั ทึก ค นาเงินสดมาลงทนุ การคานวณหาทุนของ ข และทุนของ ค ตามข้อตกลง ข และค ต้องนาเงนิ สดมาลงทนุ ใหม้ ีจานวนเทา่ กับเงนิ ทุนสุทธิของ ก เงินทนุ สทุ ธขิ อง ก = ( 610,000 - 12,000 - 150,000 = 448,000 บาท ) ดงั นน้ั ข และค ตอ้ งนาเงนิ สดมาลงทนุ คนละ 448,000 บาท หลงั จากบนั ทึกรายการเปิดบัญชีเพือ่ จัดตั้งหา้ งหนุ้ สว่ นแล้ว งบดลุ ของหา้ งหนุ้ สว่ นจากดั ก ข ค จะ ปรากฏ ดงั นี้ ห้างหุน้ ส่วนจากดั ก ข ค

- 83 - งบดุล ณ วันท่ี 1 มกราคม 2550 สินทรัพย์ หน้ีสนิ และส่วนของผู้เป็นหนุ้ สว่ น สินทรัพยห์ มนุ เวยี น : หนี้สินหมุนเวียน : เงนิ สด 1,046,00 เจา้ หน้ี 50,000 0 ลูกหน้ี 70,000 ดอกเบี้ยคา้ งจา่ ย 25,000 หกั ค่าเผ่ือหนี้สงสยั จะสญู 2,000 68,000 สว่ นของผ้เู ปน็ หุ้นส่วน : สินค้าคงเหลอื 75,000 ทนุ – ก 448,00 0 ท่ีดิน อาคาร และอปุ กรณ์ : ทนุ – ข 448,00 0 อปุ กรณ์สานกั งาน 250,00 ทนุ – ค 0 448,000 หกั ค่าเสือ่ มราคาสะสม- 20,000 230,000 อปุ กรณ์สานกั งาน รวมสนิ ทรัพย์ 1,419,00 รวมหนสี้ ินและสว่ นของผู้เปน็ หุ้นส่วน 1,419,000 0 ข้อ 9 วธิ ีใช้สมดุ บัญชีของหา้ งหุ้นสว่ นใหม่ สมดุ รายวันทวั่ ไป หนา้ 1 เครดติ บาท สต. พ.ศ.2550 รายการ เลขท่ี เดบิต เดือน วนั ที่ บัญชี บาท สต. 150,000 - ม.ค. 1 เงนิ สด 101 70,000 - 75,000 - ลกู หนี้ 102 250,000 - สินค้า 103 อุปกรณส์ านกั งาน 104 ค่าเผอื่ หนีส้ งสัยจะสูญ 105 2,000 - 20,000 - ค่าเสื่อมราคาสะสม- อุปกรณ์ 106 50,000 - 25,000 - สานักงาน 201 448,000 - เจ้าหนี้ 202 ดอกเบี้ยค้างจ่าย 301 ทนุ – ก

- 84 - 101 448,000 - 302 448,000 - บนั ทึกทุนก นาสนิ ทรัพย์และหน้สี ินมาลงทุน 448,000 - 448,000 - เงินสด ทนุ – ข บันทึก ข นาเงินสดมาลงทนุ เงินสด ทนุ – ค บันทึก ค นาเงนิ สดมาลงทุน หลังจากบันทึกรายการเปิดบัญชีเพ่ือจัดต้ังห้างหุ้นส่วนใหม่แล้ว งบดุลของห้างหุ้นส่วนจากัด ก ข ค จะ ปรากฏ ดังน้ี ห้างห้นุ สว่ นจากัด ก ข ค งบดุล ณ วนั ท่ี 1 มกราคม 2550 สนิ ทรัพย์ หน้สี นิ และส่วนของผู้เปน็ หุ้นส่วน สนิ ทรัพย์หมุนเวยี น : หน้ีสนิ หมนุ เวยี น : เงนิ สด 786,000 เจา้ หนี้ 50,000 ลูกหนี้ 50,000 ดอกเบี้ยคา้ งจ่าย 23,000 หัก คา่ เผอ่ื หน้ีสงสยั จะสูญ 2,000 48,000 ส่วนของผู้เป็นหุน้ สว่ น : สินค้าคงเหลอื 68,000 ทนุ – ก 343,00 0 ทด่ี นิ อาคาร และอปุ กรณ์ : ทนุ – ข 343,00 0 อุปกรณส์ านกั งาน 250,00 ทนุ – ค 0 343,000 หัก คา่ เสอ่ื มราคาสะสม- 50,000 200,000 อุปกรณส์ านกั งาน รวมสนิ ทรพั ย์ 1,102,00 รวมหนส้ี ินและสว่ นของผู้เป็นหุ้นส่วน 1,102,000

- 85 - เฉลยใบงานท่ี 1 การบันทึกบญั ชที นุ ของหา้ งหุ้นสว่ นมี 2 วิธี คอื 1. วิธีทุนคงที่ ( Fixed Capital Method ) คือ การบันทึกบัญชีตามวิธีน้ีผู้เป็น หนุ้ ส่วนทุกคนจะมบี ัญชีเกี่ยวข้องกบั บญั ชที นุ 2 บญั ชี คือ 1.1 บัญชีทุน ( Capital Method ) ใช้บันทึกเม่ือมีการเปลี่ยนแปลงทุนท่ีมี ลักษณะเป็นการเปลี่ยนแปลงแบบถาวร เช่น การลงทุนเม่ือเร่ิมต้นกิจการ การเพิ่มทุน และการลดทุน ของผเู้ ป็นหนุ้ ส่วนแต่ละคน จะปรากฏในบัญชี ดงั นี้ บญั ชีทนุ -ผูเ้ ปน็ หนุ้ ส่วน พ.ศ. รายการ หน้า เดบิต พ.ศ. 25x1 รายการ หนา้ เครดิต 25x1 บัญชี เดือน วันท่ี บญั ชี บาท สต. ถอนทุน (ลดทุน) บาท สต. เดือน วันท่ี xxx - xxx - xxx - ลงทุนครั้งแรก ลงทุนเพมิ่ 1.2 บัญชีกระแสทุนหรือบัญชีเงินถอน ( Current or Drawing Accounts ) ใช้บนั ทึกเม่ือมีรายการท่ีเก่ียวกบั สิทธิส่วนได้เสียของผู้เป็นหุ้นส่วนแตล่ ะคน ซ่ึงเป็นการเปลี่ยนแปลงทุนที่มี ลกั ษณะของเงนิ ทุนช่ัวคราว เช่น ส่วนแบ่งผลกาไรขาดทุน ดอกเบ้ียเงินทุน การถอนใช้ส่วนตัว โบนัส และเงินเดอื นของผู้เป็นหุน้ สว่ นแต่ละคน โดยจะบนั ทกึ บัญชี ดงั นี้ บญั ชกี ระแสทนุ -ผเู้ ปน็ หุ้นส่วน พ.ศ. รายการ หนา้ เดบิต พ.ศ. 25x1 รายการ หนา้ เครดิต บญั ชี 25x1 บัญชี บาท สต. xxx - เดือน วันท่ี บาท สต. เดือน วนั ที่ xxx - xxx - ถอนใชส้ ว่ นตวั xxx - ดอกเบี้ยเงนิ ทนุ xxx - ดอกเบี้ ยเงินกู้ท่ีคิด โบนัส xxx - จากผู้เปน็ หุ้นส่วน xxx - เงนิ เดือน ส่วนแบ่งผลขาดทุน xxx - ดอกเบ้ยี เงนิ ก้ทู ค่ี ดิ ให้ ผเู้ ปน็ หุ้นสว่ น สว่ นแบง่ ผลกาไร

- 86 - 2. วธิ ีทุนเปลย่ี นแปลง ( Alternative Capital Method ) ในการบันทึกบัญชตี าม วิธีนี้ ห้างหุ้นส่วนจะใช้การบันทึกบัญชี โดยใช้บัญชีทุนเพียงบัญชีเดียว หากมีรายการท่ีมีการ เปล่ียนแปลงที่มีความเกี่ยวข้องกับบัญชีทุนไม่ว่าจะเป็นการเปลี่ยนแปลงทุนแบบถาวรหรือเป็นการ เปลี่ยนแปลงแบบชั่วคราวก็ตามจะใช้บัญชีทุนเพียงบัญชีเดียวเท่านั้นในการบันทกึ บัญชี ไดแ้ ก่ การลงทุน ครั้งแรก การเพ่ิมทุน การลดทุน การถอนใช้ส่วนตัว การแบ่งผลกาไรขาดทุน ดอกเบ้ียเงินทุน โบนัส เงินเดือนทคี่ ิดให้ผ้เู ปน็ หุน้ สว่ น จะบนั ทกึ บญั ชี ดงั นี้ พ.ศ. รายการ หน้า บัญชีทนุ -ผู้เป็นหนุ้ ส่วน รายการ หนา้ เครดติ บัญชี เดบิต พ.ศ. 25x1 บาท สต. xxx - 25x1 บญั ชี xxx - xxx - เดอื นวันท่ี บาท สต. เดือน วันที่ xxx - xxx - ถอนทนุ (ลดทนุ ) xxx - ลงทุนคร้ังแรก xxx - ถอนใช้ส่วนตวั xxx - เพ่ิมทนุ xxx - ดอกเบี้ ยเงินกู้ที่คิด ดอกเบี้ยเงินทนุ จากผเู้ ปน็ หนุ้ สว่ น xxx - โบนสั ส่วนแบง่ ผลขาดทุน xxx - เงนิ เดือน ดอกเบีย้ เงนิ กทู้ ี่คดิ ให้ ผเู้ ป็นห้นุ ส่วน สว่ นแบ่งผลกาไร

- 87 - บนั ทึกหลังการสอน หนว่ ยท่ี 2 เรือ่ ง การบันทกึ บญั ชีกจิ การห้างหุ้นสว่ น ผลการใชแ้ ผนการเรยี นรู้ 1. เน้ือหาสอดคลอ้ งกับจดุ ประสงค์เชงิ พฤติกรรม 2. สามารถนาไปใช้ปฏบิ ตั ิการสอนไดค้ รบตามกระบวนการเรียนการสอน 3. สือ่ การสอนเหมาะสมดี ผลการเรียนของนกั เรยี น 1. นกั ศึกษาส่วนใหญ่มคี วามสนใจใฝร่ ู้ เขา้ ใจในบทเรียนร่วมกนั อภิปรายตอบคาถามในกลุม่ และ ร่วมกันปฏบิ ัติใบงานทไี่ ด้รับมอบหมาย 2. นกั ศกึ ษากระตอื รือรน้ และรับผดิ ชอบในการทางานกลุ่มเพื่อใหง้ านสาเร็จทนั เวลาทกี่ าหนด 3. นกั ศึกษาเลือกใช้คอมพิวเตอรไ์ ดเ้ หมาะสมกับงาน ผลการสอนของครู 1. สอนเนอื้ หาได้ครบตามหลกั สตู ร 2. แผนการสอนและวธิ ีการสอนครอบคลมุ เนื้อหาการสอนทาให้ผู้สอนสอนไดอ้ ย่างมน่ั ใจ 3. สอนไดท้ ันตามเวลาท่กี าหนด

- 88 - แผนการจัดการเรยี นรสู้ มรรถนะอาชีพฯ หนว่ ยท่ี 3 ชอ่ื วชิ า การบัญชีหา้ งหนุ้ ส่วน สอนครั้งท่ี 5-7 ช่ือหน่วย ความร้เู บอ้ื งต้นเกยี่ วกบั หา้ งหุ้นส่วน จานวนคาบ 15 ช่อื เร่ือง ความรเู้ บอื้ งตน้ เกีย่ วกบั ห้างหุน้ สว่ น หวั ข้อเรื่อง จดุ ประสงค์เชิงพฤติกรรม: ด้านความรู้ 1. อธิบายหลักเกณฑ์การแบ่งกาไรขาดทนุ แบบเท่ากันได้ 2. อธิบายหลักเกณฑก์ ารแบง่ กาไรขาดทุนตามอัตราสว่ นทีต่ กลงกันได้ 3. อธิบายหลักเกณฑ์การแบง่ กาไรขาดทนุ ตามอตั ราส่วนทนุ ได้ 4. อธิบายหลักเกณฑ์การแบง่ กาไรขาดทนุ โดยการคดิ ดอกเบ้ยี ทนุ คดิ เงนิ เดือน คดิ โบนสั ให้ผ้เู ป็น หุน้ สว่ นได้ 5. อธิบายการเปลี่ยนแปลงอัตราสว่ นแบง่ กาไรขาดทุนได้ ดา้ นทกั ษะ 1. บันทกึ บัญชีของผู้เป็นหุ้นสว่ นในการแบง่ กาไรขาดทุนได้ 2. คานวณสว่ นแบ่งกาไรขาดทนุ ตามหลกั เกณฑก์ ารแบง่ กาไรขาดทุนได้ 3. ปฏบิ ตั งิ านดว้ ยความละเอยี ดรอบครอบ ดา้ นคณุ ธรรมจรยิ ธรรม(3 D)/บรู ณาการเศรษฐกจิ พอเพยี ง 1. เตรยี มความพร้อมด้าน วัสดุ อุปกรณ์สอดคล้องกบั งานได้อย่างถูกตอ้ ง 2. ปฏิบตั ิงานไดอ้ ยา่ งถกู ต้อง และสาเร็จภายใน เวลาทก่ี าหนดอยา่ งมีเหตุและผลตามหลกั ปรชั ญา เศรษฐกจิ พอเพียง และ มีคุณธรรมจรยิ ธรรมตามหลกั 3 D สาระสาคญั เม่ือกิจการห้างหุ้นส่วนได้ดาเนินกิจการมาอย่างต่อเนื่องแล้วกิจการจะต้องดาเนินการบันทึกบัญชีและ จัดทางบกาไรขาดทุนเบ็ดเสร็จและมีการแบ่งผลกาไรขาดทุนของกิจการ โดยตกลงเป็นหุ้นส่วนกัน มีการนาเงินสด สินทรัพย์อ่ืนๆ และแรงงานมาลงทุนในห้างหุ้นส่วนเรียบร้อยแล้ว จะดาเนินกิจการไประยะหนึ่งหรืองวดเวลาใดเวลา หน่ึง อาจมีกาไรหรอื ขาดทนุ เกิดขึ้นภายในหา้ งหุ้นส่วน ซ่ึงผลกาไรขาดทนุ ที่เกิดขึ้นนต้ี ้องแบง่ ให้ผูเ้ ปน็ หุ้นส่วน การแบ่ง กาไรขาดทุนของห้างหุ้นส่วน ถ้าในสัญญาหุ้นส่วนไม่ได้ตกลงกันไว้เรื่องอัตราส่วนบ่งกาไรขาดทุน กฎหมายไทย กาหนดให้แบ่งตามอตั ราส่วนทุนเหตุผลในการแบง่ กาไรขาดทุนของหา้ งหุ้นส่วน คือ

- 89 - 1.เป็นคา่ ตอบแทนแกผ่ ้เู ป็นห้นุ ส่วนท่ีให้บรกิ ารเป็นสว่ นตวั แกห่ า้ งหุ้นส่วน 2.เปน็ คา่ ตอบแทนแกเ่ งินหรอื สินทรพั ย์ที่ผเู้ ป็นหุ้นส่วนผู้น้ันนามาลงทุน 3.เป็นกาไรทแ่ี ท้จรงิ และดาเนนิ นโยบายร่วมกันของผู้เปน็ หุ้นสว่ น สมรรถนะอาชีพประจาหนว่ ย 1. คานวณการแบง่ กาไรขาดทนุ ตามหลักเกณฑต์ ่างๆ 2. บนั ทึกบัญชกี ารแบง่ กาไรขาดทุน จุดประสงค์การสอน/การเรียนรู้ จุดประสงค์ท่วั ไป / บรู ณาการเศรษฐกิจพอเพียง และ 3 D 1. เตรียมความพร้อมดา้ น วัสดุ อุปกรณ์สอดคล้องกับงานไดอ้ ย่างถูกตอ้ ง 2. ปฏิบตั งิ านได้อย่างถูกต้อง และสาเร็จภายใน เวลาทีก่ าหนดอยา่ งมเี หตุและผลตามหลกั ปรัชญา เศรษฐกจิ พอเพยี ง และ มีคณุ ธรรมจรยิ ธรรมตามหลกั 3 D จุดประสงคเ์ ชิงพฤติกรรม / บูรณาการเศรษฐกจิ พอเพียงและ 3 D 1. อธบิ ายหลกั เกณฑก์ ารแบง่ กาไรขาดทุนแบบเท่ากนั ได้ 2. อธบิ ายหลักเกณฑก์ ารแบ่งกาไรขาดทุนตามอัตราส่วนทต่ี กลงกนั ได้ 3. อธบิ ายหลักเกณฑก์ ารแบง่ กาไรขาดทนุ ตามอัตราสว่ นทนุ ได้ 4. อธบิ ายหลักเกณฑก์ ารแบ่งกาไรขาดทุนโดยการคิดดอกเบย้ี ทุน คดิ เงนิ เดือน คิดโบนัสให้ผเู้ ป็น หนุ้ ส่วนได้ 5. อธิบายการเปลยี่ นแปลงอตั ราส่วนแบ่งกาไรขาดทุนได้ 6. บนั ทกึ บญั ชขี องผเู้ ปน็ ห้นุ สว่ นในการแบง่ กาไรขาดทนุ ได้ 7. คานวณส่วนแบง่ กาไรขาดทุนตามหลกั เกณฑก์ ารแบ่งกาไรขาดทนุ ได้ 8. ปฏิบัติงานดว้ ยความละเอยี ดรอบครอบ เนอ้ื หาสาระการสอน/การเรยี นรู้ • ดา้ นความรู้(ทฤษฎ)ี 1. หลกั เกณฑก์ ารแบ่งกาไรขาดทุนแบบเทา่ กนั 2. หลักเกณฑก์ ารแบ่งกาไรขาดทนุ ตามอตั ราสว่ นทต่ี กลงกัน 3. หลกั เกณฑ์การแบ่งกาไรขาดทุนตามอตั ราสว่ นทุน 4. หลักเกณฑก์ ารแบ่งกาไรขาดทนุ โดยการคิดดอกเบย้ี ทุน คดิ เงินเดอื น คดิ โบนัสใหผ้ เู้ ปน็ หนุ้ ส่วน

- 90 - 5. การบนั ทึกบญั ชีของผ้เู ปน็ หนุ้ สว่ นในการแบ่งกาไรขาดทนุ 6. การเปลย่ี นแปลงอัตราสว่ นแบง่ กาไรขาดทุน การแบง่ กาไรขาดทนุ เมอื่ หุ้นส่วนแตล่ ะคนได้มีการตกลงกนั ท่ีจะดาเนินกิจการรว่ มกนั จดั ตัง้ เป็นกจิ การห้างหุ้นส่วนหรืออาจ มาจากกิจการเจา้ ของคนเดียวและรว่ มกันจัดตัง้ เป็นห้างหนุ้ สว่ นก็ได้ โดยมีการนาเงนิ สด สินทรัพย์อ่ืนๆ และแรงงานมา ลงทุนในหา้ งหุ้นส่วน ดังนั้นจึงมีการดาเนินกิจการไประยะหน่ึงหรอื งวดเวลาใดเวลาหน่ึง ซง่ึ อาจจะทาให้หา้ งหนุ้ ส่วน มผี ลกาไรหรือขาดทุนเกิดข้ึน ซึ่งผลกาไรหรือขาดทุนที่เกิดขึ้นน้ีตอ้ งแบ่งให้ผู้เป็นหุ้นส่วน การแบ่งกาไรขาดทุนของ ห้างหุ้นส่วน ถ้าหากในสัญญาของห้างหุ้นส่วนได้มีการตกลงกันไวอ้ ย่างไรก็สามารถดาเนินการไดต้ ามที่ตกลงกัน หาก ไม่ได้ตกลงกันไว้เร่อื งอตั ราส่วนแบง่ กาไรขาดทนุ กฎหมายไทยกาหนดใหแ้ บ่งตามอัตราส่วนทุน วตั ถปุ ระสงคห์ ลกั ของการแบง่ กาไรขาดทุนของห้างหนุ้ สว่ น คอื 1.เปน็ คา่ ตอบแทนแกผ่ ้เู ป็นหุน้ ส่วนทีไ่ ดม้ ีการบรหิ ารกจิ การหา้ งหุ้นสว่ น 2.เป็นค่าตอบแทนแก่เงินหรอื สินทรัพย์ที่ผู้เปน็ หุ้นสว่ นผนู้ น้ั นามาลงทนุ 3.เป็นการหากาไรท่แี ทจ้ รงิ และดาเนินนโยบายรว่ มกนั ของผูเ้ ป็นห้นุ ส่วน การบันทึกบัญชีทนุ ของหา้ งหนุ้ สว่ นมี 2 วิธี คอื 1. วิธีทุนคงที่ ( Fixed Capital Method ) คือ การบันทึกบัญชีตามวิธีนี้ผู้เป็นหุ้นส่วนทุกคนจะมี บญั ชีเก่ียวขอ้ งกับบัญชที นุ 2 บัญชี คือ 1.1 บัญชีทุน ( Capital Method ) ใชบ้ ันทึกเม่ือมีการเปลี่ยนแปลงทุนท่ีมีลกั ษณะเป็นการ เปลย่ี นแปลงแบบถาวร เชน่ การลงทนุ เมอื่ เรมิ่ ตน้ กิจการ การเพิม่ ทุน และการลดทุนของผู้เปน็ ห้นุ สว่ นแต่ละคน 1.2 บญั ชีกระแสทนุ หรอื บญั ชเี งินถอน ( Current or Drawing Accounts ) ใชบ้ นั ทึกเม่ือ มีรายการที่เก่ียวกับสิทธิส่วนได้เสียของผู้เป็นหุ้นส่วนแต่ละคน ซึ่งเป็นการเปล่ียนแปลงทุนท่ีมีลักษณะของเงินทุน ชว่ั คราว เช่น ส่วนแบ่งผลกาไรขาดทุน ดอกเบี้ยเงินทุน การถอนใช้ส่วนตัว โบนัสและเงินเดือนของผู้เป็นหุ้นส่วน แต่ละคน 2. วิธีทุนเปลี่ยนแปลง (Alternative Capital Method) ในการบันทึกบัญชีตามวิธีน้ี ห้าง หุ้นส่วนจะใช้การบนั ทึกบัญชี โดยใช้บัญชีทุนเพียงบัญชีเดียว หากมีรายการที่มีการเปลี่ยนแปลงท่ีมีความเกี่ยวข้องกับ บัญชีทุนไม่ว่าจะเป็นการเปล่ียนแปลงทุนแบบถาวรหรือเป็นการเปลี่ยนแปลงแบบชั่วคราวก็ตามจะใช้บัญชีทุนเพียง บัญชีเดียวเท่านั้นในการบันทึกบัญชี ได้แก่ การลงทุนครั้งแรก การเพ่ิมทุน การลดทุน การถอนใช้ส่วนตัว การ แบ่งผลกาไรขาดทุน ดอกเบี้ยเงินทนุ โบนสั เงินเดอื นท่คี ดิ ใหผ้ ้เู ปน็ หุ้นสว่ น

- 91 - ท้งั 2 วิธี จะมกี ารบันทึกบญั ชี ดงั น้ี เดก็ ควรรู้ กาไรขาดทนุ สุทธิ หมายถึง กาไรหรอื ขาดทุนท่คี านวณได้จากรายได้ วิธีท่ี 1 วิธที ุนคงที่ (แบง่ กาไรสุทธิ) และคา่ ใชจ้ ่ายจากการดาเนินงานตามปกตขิ องกจิ การ รวมทงั้ กิจกรรมอน่ื ซง่ึ เกย่ี วเนือ่ งกับการประกอบธุรกจิ หรือการดาเนินงาน ดังกล่าว ตามแตล่ ะรอบระยะเวลาบญั ชีนน้ั สมุดรายวนั ทว่ั ไป หน้า 1 เครดติ พ.ศ.25x1 รายการ เลขท่ี เดบิต บาท สต. เดือน วนั ที่ บญั ชี บาท สต. xxx - ธ.ค. 31 กาไรขาดทนุ 303 xxx - xxx - กระแสทนุ – ผเู้ ปน็ หนุ้ ส่วน 301 กระแสทุน – ผเู้ ปน็ หุ้นสว่ น 302 แบ่งกาไรขาดทนุ วิธีท่ี1 วธิ ีทนุ คงท่ี (แบง่ ขาดทนุ สทุ ธิ) สมุดรายวนั ท่ัวไป หนา้ 1 เครดิต พ.ศ.25x1 รายการ เลขท่ี เดบิต บาท สต. เดอื น วันท่ี บญั ชี บาท สต. xxx - ธ.ค. 31 กระแสทนุ – ผเู้ ปน็ หุ้นส่วน 301 xxx - กระแสทนุ – ผเู้ ปน็ หุ้นสว่ น 302 xxx - กาไรขาดทนุ 303 แบง่ กาไรขาดทุน วธิ ีท่ี 2 วิธที นุ เปลีย่ นแปลง (แบง่ กาไรสทุ ธ)ิ สมุดรายวันทั่วไป หนา้ 1 เครดติ พ.ศ.25x1 รายการ เลขที่ เดบิต บาท สต. เดอื น วันท่ี บญั ชี บาท สต. xxx - ธ.ค. 31 กาไรขาดทุน 303 xxx - xxx - ทุน – ผเู้ ปน็ หนุ้ ส่วน 301 ทุน – ผู้เปน็ หุ้นสว่ น 302 แบง่ กาไรขาดทนุ

- 92 - วธิ ที ่ี 2 วิธที นุ เปล่ียนแปลง (แบ่งขาดทุนสุทธิ) สมดุ รายวันทั่วไป หน้า 1 พ.ศ.25x1 รายการ เลขท่ี เดบติ เครดิต เดือน วนั ท่ี บัญชี บาท สต. บาท สต. ธ.ค. 31 ทุน – ผเู้ ป็นหุ้นสว่ น 301 xxx - ทนุ – ผ้เู ป็นหุ้นส่วน 302 xxx - กาไรขาดทนุ 303 xxx - แบ่งกาไรขาดทุน หลักเกณฑก์ ารแบง่ กาไรขาดทุน 1. แบ่งตามกฎหมาย การแบ่งตามกฎหมาย คอื กฎหมายกาหนดให้หุ้นส่วนทกุ คนแบ่งตามอตั ราสว่ นทุน ซึ่งผเู้ ป็นหุ้นส่วนแต่ ละคนอาจนาเงินสดและสินทรัพย์ แรงงานมาลงทุนไม่เท่ากัน ผู้ท่ีลงทุนมากควรได้รับส่วนแบ่งผลกาไรมากกว่าผู้เป็น หนุ้ ส่วนท่ีลงทุนน้อย การแบ่งผลกาไรขาดทนุ แบบน้ีอาจไม่เหมาะกับกจิ การทีใ่ หบ้ ริการ แต่กิจการหา้ งหุ้นสว่ นกอ็ าจ ตกลงการแบ่งกาไรขาดทนุ กันไหมได้ ซงึ่ กฎหมายก็ให้มีการตกลงแบง่ กาไรขาดทนุ ไว้ในสัญญาการจัดต้ังหา้ งหุ้นส่วนอยู่ แล้ว แต่การแบ่งกาไรขาดทุนตามที่กฎหมายกาหนดนั้น หุ้นส่วนทุกคนจะต้องทราบเงินทุนของตนเองที่แน่นอนเพื่อ ความสะดวกและความเป็นธรรมกบั ทุกคน หากไม่ทราบเงนิ ทนุ ทีน่ ามาลงทุนที่แนน่ อนอาจใช้วิธีการถวั่ เฉล่ยี ก็ได้ 2. แบ่งตามแบบอนื่ ๆ ซ่งึ ผูเ้ ปน็ หนุ้ ส่วนไดม้ ีการตกลงกนั ดงั ต่อไปน้ี 2.1 แบง่ เทา่ กนั (Equally) 2.2 แบ่งตามอัตราส่วนท่ตี กลงกนั (On Some Other Agreed Fractional Basis) 2.3 แบง่ ตามอตั ราส่วนทนุ (In the Capital Ratio) 2.4 คดิ ดอกเบีย้ ทุนก่อนแลว้ จึงแบง่ กาไรขาดทุนทเ่ี หลือตามเกณฑ์ทีต่ กลงกัน (By Allowing Interest on Capital and Dividing the Remainder in an Agreed Ratio) 2.5 คดิ เงนิ เดือน ดอกเบี้ยทนุ คิดโบนสั ให้ห้นุ ส่วนกอ่ น แลว้ จึงแบง่ กาไรขาดทนุ ทเ่ี หลือตามเกณฑ์ที่ตกลง กนั 2.1 การกาไรขาดทนุ แบบแบ่งเทา่ กนั (Equally) การแบง่ กาไรขาดทนุ แบบเท่ากนั นั้นจะไมม่ ีการคานงึ ถงึ เงนิ ทุนท่ีหนุ้ สว่ นแตล่ ะคนนามาลงทุนในกจิ การ ห้างหุน้ ส่วนแตอ่ ยา่ งใด เม่อื มีผลกาไรขาดทุน ผเู้ ปน็ หุน้ ส่วนทกุ คนย่อมมีสว่ นในผลกาไรขาดทุนเท่าเทยี มกนั โดยผู้เป็น หนุ้ ส่วนทุกคนตอ้ งยอมรบั ในข้อน้ีซึง่ อาจดไู ม่เปน็ ธรรมแตถ่ ้าตกลงกนั ไดก้ ็สามารถแบ่งกาไรขาดทุนได้

- 93 - ตัวอย่างที่ 1 นาย แดง และนาย เขียว เป็นหุ้นส่วนกนั นาเงินสดมาลงทุนคนละ 20,000 บาท ตกลงแบง่ ผล กาไร ขาดทุนเท่ากนั เมื่อวันที่ 31 ธันวาคม 2553 ปรากฏว่าห้างหุ้นส่วนมีกาไรสุทธิ 200,000 บาท การบันทึกบัญชี วธิ ีทนุ คงที่ เป็นดังนี้ สมุดรายวันทั่วไป หนา้ 1 พ.ศ.2553 รายการ เลขท่ี เดบติ เครดิต เดือน วนั ที่ บญั ชี บาท สต. บาท สต. ธ.ค. 31 กาไรขาดทุน 303 200,000 - กระแสทุน – นาย แดง 301 100,000 - กระแสทุน – นาย เขยี ว 302 100,000 - แบ่งกาไรขาดทนุ เท่ากัน ตัวอยา่ งท่ี 2 นาย แดง และนาย เหลือง เป็นหุ้นสว่ นกัน นาเงินสดมาลงทุนคนละ 120,000 บาท ตกลงแบ่ง ผลกาไร ขาดทนุ เท่ากัน เม่อื วันท่ี 31 ธันวาคม 2553 ปรากฏว่าห้างหุน้ ส่วนมี กาไรสุทธิ 100,000 บาท ห้างหุน้ สว่ นบันทึกบัญชี ตาม วธิ ีทุนเปลย่ี นแปลง เป็นดงั นี้ สมดุ รายวันทว่ั ไป หนา้ 1 พ.ศ.2553 รายการ เลขท่ี เดบติ เครดิต เดอื น วันท่ี บัญชี บาท สต. บาท สต. 303 100,000 - ธ.ค. 31 กาไรขาดทุน 301 50,000 - 302 50,000 - ทุน – นาย แดง ทุน – นาย เหลอื ง แบ่งกาไรขาดทนุ เทา่ กนั 2.2 การแบ่งกาไรขาดทนุ ตามอตั ราสว่ นท่ีตกลงกนั (On Some Other Agreed Fractional Basis) หา้ งหุ้นสว่ นที่ประกอบกจิ การบรกิ ารหรอื ห้างหุน้ ส่วนท่ีประกอบกจิ การอ่ืนดว้ ยกไ็ ดท้ ่ีเม่อื พิจารณาแล้วว่า การแบ่งกาไรขาดทนุ แบบเท่ากนั นน้ั อาจดูไมเ่ ป็นธรรม ดังน้นั อาจมกี ารตกลงแบ่งกาไรขาดทนุ เปน็ แบบตามอตั ราส่วนที่ ตกลงกนั ของผเู้ ป็นหุ้นส่วนก็ได้ ซึ่งในวิธนี ี้นั้นหา้ งหนุ้ ส่วนตอ้ งการให้ความสาคญั กบั ห้นุ ส่วนทีต่ ้องใช้ความรู้ ความสามารถพิเศษของผ้เู ปน็ หุ้นสว่ นมาบริหารกิจการ เพ่อื ให้เกดิ ความเป็นธรรมแก่หุ้นสว่ นทสี่ ละเวลาทางานใหแ้ ก่ห้าง หนุ้ ส่วน ผเู้ ป็นหุน้ ส่วนจงึ ควรแบ่งกาไรขาดทนุ ตามอัตราส่วนที่ตกลงกัน

- 94 - ตัวอยา่ งท่ี 3 นาย รักดี นายรกั ไท นาเงินสดมาลงทนุ คนละ 100,000 บาท ในห้างหุ้นส่วนกัน สน้ิ ปหี ้าง ห้นุ สว่ นมีกาไรสุทธิ 50,000 บาท และตกลงให้แบง่ กาไรขาดทุน ในอัตรา 2:3 ห้างหุ้นส่วนใชว้ ิธกี ารบนั ทึกบัญชี วิธีทนุ คงที่ การคานวณการแบ่งกาไรสทุ ธิ นาย รกั ดี 50,000 x 2/5 = 20,000 บาท นายรักไท 50,000 x 3/5 = 30,000 บาท การบนั ทกึ บญั ชีจะเป็นดังนี้ สมุดรายวนั ท่วั ไป หน้า 1 พ.ศ.2553 รายการ เลขที่ เดบิต เครดิต เดอื น วันที่ บญั ชี บาท สต. บาท สต. ธ.ค. 31 กาไรขาดทุน 303 50,000 - กระแสทนุ –นาย รักดี 301 20,000 - กระแสทนุ – นายรักไท 302 30,000 - แบง่ กาไรขาดทนุ ตามอตั รา 2:3 ตัวอย่างท่ี 4 นายทองคา นายทองแดง นาเงนิ สดมาลงทนุ ในหา้ งหุน้ ส่วน คนละ 120,000บาท และได้ทาการตก ลงกันโดยกาหนดว่า กาไรส่วนทไ่ี ม่เกิน 100,000 บาท ใหแ้ บง่ กนั ในอตั รา 2:3 สว่ นทเ่ี หลอื ให้แบง่ เท่ากนั ส้ินปี วันท่ี 31 ธนั วาคม 2553 ห้างหุน้ ส่วน มีกาไรสทุ ธิ 200,000 บาท หา้ งหุ้นส่วนใช้วธิ ีการบันทกึ บัญชี วธิ ีทนุ คงท่ี การคานวณการแบง่ กาไรสทุ ธิ กาไรสว่ นท่ไี มเ่ กิน 100,000 บาท แบง่ ดังนี้ นายทองคา 100,000 x 2/5 = 40,000 บาท นายทองแดง 100,000 x 3/5 = 60,000 บาท กาไรส่วนทีเ่ กิน 100,000 บาท แบง่ เทา่ กัน ดังนี้ 200,000 – 100,000 = 100,000/2 นายทองคา นายทองแดง จะได้รับ = 50,000 บาท ดงั น้ัน นายทองคา จะไดร้ ับส่วนแบง่ กาไร = 40,000+50,000 = 90,000 บาท นายทองแดง จะได้รับส่วนแบง่ กาไร = 60,000+50,000 = 110,000 บาท การบันทกึ บัญชจี ะเป็นดังน้ี

- 95 - สมุดรายวนั ทั่วไป หน้า 1 พ.ศ.2553 รายการ เลขที่ เดบติ เครดิต เดือน วนั ที่ บัญชี บาท สต. บาท สต. ธ.ค. 31 กาไรขาดทนุ 303 200,000 - กระแสทุน – นายทองคา 301 90,000 - กระแสทุน – นายทองแดง 302 110,000 - แบ่งกาไรขาดทุนไมเ่ กิน100,000 บาทตาม อตั รา 2:3 ส่วนทเ่ี กินแบง่ เท่ากนั 2.3 การแบ่งกาไรขาดทุนตามอัตราส่วนทนุ (In the Capital Ratio) ในห้างหนุ้ ส่วนหากหนุ้ สว่ นทุกคนถือว่า ทนุ ท่ีหนุ้ ส่วนหุ้นส่วนทกุ คนนามาลงทนุ เปน็ สง่ิ สาคัญของห้าง หุ้นสว่ น ซ่ึงจะมีผลตอ่ การบริหารกจิ การของห้างห้นุ สว่ นทาใหส้ ามารถบรหิ ารกจิ การได้ดีมีสภาพคร่องสงู ข้ึน ดงั นั้นผูท้ ี่ นาทุนมาลงทุนมากกค็ วรไดร้ ับผลตอบแทนมาก ผู้ท่นี าทุนมาลงทุนนอ้ ยกค็ วรได้รับผลตอบแทนน้อย อัตราการแบง่ กาไรขาดทนุ แบบน้เี หมาะสมและเป็นธรรมอยา่ งยิง่ แต่ตอ้ งตกลงกนั ใหแ้ นน่ อนวา่ ใช้ทนุ เม่อื ไร ซง่ึ อาจตกลงตาม หลกั เกณฑ์ ดังน้ี 1. แบ่งกาไรขาดทุนตามอัตราสว่ นทุน ณ วนั เรม่ิ ตง้ั กจิ การ 2. แบง่ กาไรขาดทุ นตามอัตราสว่ นทุน ณ วันต้นงวดบญั ชี 3. แบง่ กาไรขาดทนุ ตามอัตราส่วนทุน ณ วันส้นิ งวดบญั ชี 4. แบง่ กาไรขาดทุนอัตราส่วนทุนถวั เฉลีย่ สาหรับงวดบัญชนี นั้ แบง่ กาไรขาดทนุ ตามอัตราส่วนทนุ ณ วนั เริม่ ตง้ั กิจการ ตัวอย่างท่ี 5 นายสมยศและนายสมชายเป็นหุ้นส่วนกัน เริ่มจัดต้ังกิจการเมื่อ 1 มกราคม 2553 โดยนายสมยศ นาเงินม าลงทุน 50,000 บาท นายสมชายนาเงินลงทุน 70,000 บาท ต่อมากิจการดาเนินงานจนถึงสน้ิ ปี 31 ธนั วาคม 2553 มีกาไรสุทธิจากการดาเนินงาน 200,000 บาท และบัญชีทุนของหุ้นส่วน มีดังนี้ (ห้างบันทึกบัญชีวิธีทุน เปลีย่ นแปลง) น – นายสมยศ 2553 2553 ก.ย. 1 ถอนทุน 20,000 ม.ค. 1 ยอดยกมา 50,000 40,000 มิ.ย. 1 ลงทนุ เพ่มิ

- 96 - ทุน – นายสมชาย 2553 2553 เม.ย. 1 ถอนทุน 40,000 ม.ค. 1 ยอดยกมา 70,000 ก.ย. 1 ลงทุนเพม่ิ 60,000 การคานวณเปน็ ดังน้ี ทนุ วนั เรม่ิ กจิ การ – นายสมยศ = 50,000 - นายสมชาย = 70,000 รวมทุนวันเริ่มกิจการ = 120,000 อัตราสว่ นทนุ ณ วนั เริ่มกจิ การ-นายสมยศ = 50,000:70,000 = 5/12 อัตราสว่ นทนุ ณ วันเริม่ กจิ การ-น่มิ = 50,000:70,000 = 7/12 อตั ราสว่ นทนุ นายสมยศและนายสมชาย = 5:7 อตั ราส่วนแบง่ กาไรขาดทุนของนายสมยศ = 200,000x5/12 = 83,333.33 บาท อัตราสว่ นแบ่งกาไรขาดทุนของนายสมชาย = 200,000x7/12 =116,666.67 บาท สมุดรายวันทั่วไป หน้า 1 พ.ศ.2553 รายการ เลขที่ เดบติ เครดิต เดอื น วันท่ี บัญชี บาท สต. บาท สต. ธ.ค. 31 กาไรขาดทนุ 303 200,000 - ทนุ -นายสมยศ 301 83,333 33 ทุน-นายสมชาย 302 116,666 67 แบ่งกาไรขาดทุน ตามอัตราทุน ณ วนั เริ่ม กจิ การ แบ่งกาไรขาดุทนตามอัตราส่วนทุน ณ วนั ต้นงวดบัญชี ถา้ หนุ้ สว่ นตกลงกนั ให้แบง่ ผลกาไรขาดทนุ ตามอัตราสว่ นทนุ ณ วนั ตน้ งวดบัญชี หากผู้เปน็ หนุ้ ส่วนแต่ ละคนได้นาทุนมาเพม่ิ ในระหวา่ งปี กจ็ ะตอ้ งหายอดทนุ ใหมท่ ุกๆ ตน้ ปี และถอื อตั ราส่วนนน้ั เปน็ เกณฑใ์ นการแบง่ ผล กาไรขาดทนุ จากตวั อย่างท่ี 5 การคานวณเปน็ ดังนี้ ทนุ วันตน้ งวดบัญชี-นายสมยศ = 50,000 ทนุ วันต้นงวดบัญชี-นายสมชาย = 70,000

รวม ทุนวันตน้ งวด - 97 - 120,000 = อัตราสว่ นทุน ณ วนั ต้นงวดบัญชี-นายสมยศ = 50,000:70,000 = 5/12 อัตราส่วนทุน ณ วันตน้ งวดบญั ชี-นายสมชาย = 50,000:70,000 = 7/12 ดังนั้น อตั ราสว่ นทนุ นายสมยศและนายสมชาย = 5:7 อัตราส่วนแบง่ กาไรขาดทุนของนายสมยศ = 200,000x5/12 = 83,333.33 บาท อัตราส่วนแบ่งกาไรขาดทนุ ของนายสมชาย = 200,000x7/12 =116,666.67 บาท สมุดรายวนั ทวั่ ไป หนา้ 1 พ.ศ.2553 รายการ เลขที่ เดบติ เครดิต เดอื น วนั ท่ี บัญชี บาท สต. บาท สต. ธ.ค. 31 กาไรขาดทนุ 303 200,000 - ทุน-นายสมยศ 301 83,333 33 ทุน-นายสมชาย 302 116,666 67 แบง่ กาไรขาดทุน ตามอตั ราทนุ ณ วันต้นงวด แบง่ กาไรขาดทนุ ตามอตั ราส่วนทุน ณ วันสิน้ งวดบญั ชี หากห้นุ สว่ นตกลงกันให้แบง่ กาไรขาดทนุ ในอตั ราส่วนน้ี ถา้ ในระหว่างปีผเู้ ป็นหุ้นสว่ นลงทนุ เพม่ิ หรอื ถอน ทุน กจ็ ะต้องหาอัตราส่วนทุนเมือ่ วันส้ินงวดใหม่ และนามาเปน็ เกณฑ์ในการแบง่ กาไรขาดทนุ จากตัวอย่างท่ี 5 การคานวณเป็นดงั นี้ ทุน ณ วันสน้ิ งวดบัญชี-นายสมยศ = 70,000 ทุน ณ วนั สน้ิ งวดบญั ชี-นายสมชาย = 90,000 รวม ทุน ณ วันส้ินงวดบัญชี = 160,000 อัตราส่วนทนุ ณ วนั สนิ้ งวดบัญชี-นายสมยศ = 70,000:90,000 = 7/16 อัตราส่วนทนุ ณ วันสน้ิ งวดบญั ชี-นายสมชาย = 70,000:90,000 = 9/16 ดงั นั้น อตั ราส่วนทุนนายสมยศและนายสมชาย = 7:9 อตั ราสว่ นแบ่งกาไรขาดทนุ ของนายสมยศ = 200,000x7/16 = 87,500 บาท อัตราสว่ นแบ่งกาไรขาดทุนของนายสมชาย = 200,000x9/16 = 112,500 บาท

- 98 - สมดุ รายวันทัว่ ไป หนา้ 1 พ.ศ.2553 รายการ เลขท่ี เดบิต เครดิต เดือน วันที่ บัญชี บาท สต. บาท สต. ธ.ค. 31 กาไรขาดทนุ 303 200,000 - ทุน-นายสมยศ 301 87,500 - ทุน-นายสมชาย 302 112,500 - แบง่ กาไรขาดทุน ณ ตามอัตราทนุ ส้ินงวด ทนุ ณ วนั สิน้ งวดบัญชี = ทุน ณ วนั ต้นงวดบัญชี + ลงทนุ เพิ่มระหว่างปี - ถอนทนุ แบ่งกาไรขาดทุนอตั ราส่วนทุนถัวเฉลี่ยสาหรบั งวดบญั ชนี น้ั หลกั เกณฑ์ในการแบง่ ผลกาไรขาดทุนตามอัตราส่วนทุนถัวเฉล่ียสาหรับงวดบัญชนี น้ั มีความประสงค์ทจี่ ะ แบ่งผลกาไรขาดทุนให้แก่ผู้เปน็ หุน้ ส่วนตามประโยชนท์ ี่ไดร้ ับจากการใชท้ นุ ของห้างห้นุ ส่วนในงวดบัญชนี ัน้ หากหนุ้ ส่วน มีการเพ่ิมทุนหรือลดทุนในระหว่างงวดบัญชี การแบ่งผลกาไรขาดทุนตามอัตราส่วนทุน ณ วันต้นงวดบัญชีหรือ ณ วันส้ินงวดบัญชีก็ไม่เป็นธรรมแก่หุน้ ส่วนทุกคน ควรใช้อัตราส่วนทุนถัวเฉล่ียสาหรับงวดบัญชีนัน้ เป็นเกณฑ์ในการ แบ่งกาไรขาดทุน แต่ผู้เป็นหุ้นส่วนควรตกลงกันให้แน่นอนก่อนว่าจะใช้อัตราส่วนทุนถัวเฉลี่ย และรายการประเภทใด ถือเป็นรายการเปล่ียนแปลงทุนท่ีควรนามาคานวณทุนถัวเฉล่ีย หากมีการถอนเงินไปใช้ส่วนตัวของหุ้นส่วนแต่ละคน ควรกาหนดวา่ ไม่เกนิ จานวนเทา่ ใด การคานวณทนุ ถัวเฉล่ียของผเู้ ปน็ หุ้นส่วน อาจใช้เกณฑ์ถัวเฉลี่ยเปน็ วนั เปน็ สัปดาห์ แต่อาจยุง่ ยาก หุ้นสว่ นจงึ มักนิยมคานวณทุนถัวเฉลยี่ เป็นเดือน เพราะทาได้ง่ายและใกล้เคียงความจริงมาก และหากมี รายการเปลี่ยนแปลงทุนเกิดข้ึนในระหว่างเดือนผู้เป็นหุ้นส่วนอาจตกลงกันว่ารายการเปลี่ยนแปลงก่อนวันท่ี 15 ของ เดือนให้ถือวา่ เกิดขึ้นเม่ือเดือนก่อน และรายการตั้งแตว่ ันท่ี 15 ของเดือนให้ถือว่าเกิดขึ้นในวนั ต้นเดอื นนั้น หรืออาจ ตกลงกนั วา่ รายการระหวา่ งเดือนใดให้ถอื ว่าเกิดขึ้นในวันต้นเดอื นน้นั กไ็ ด้ การคานวณทุนถัวเฉลีย่ เปน็ เดอื น จะคานวณได้ดงั นี้ จากตัวอยา่ งที่ 5 การคานวณเป็นดงั นี้ ทุน-นายสมยศ วนั /เดอื น/ปี จานวนทุน ระยะเวลาทท่ี นุ คงท่ี ผลคูณ ม.ค. 1 50,000 5 250,000 มิ.ย. 1 90,000 3 270,000 ก.ย. 1 70,000 4 280,000 12 800,000

- 99 - วัน/เดอื น/ปี จานวนทุน ทนุ -นายสมชาย ผลคูณ ม.ค. 1 70,000 ระยะเวลาทท่ี ุนคงที่ 210,000 เม.ย. 1 30,000 3 150,000 ก.ย. 1 90,000 5 360,000 4 720,000 12 อัตราสว่ นทนุ ถวั เฉลยี่ ของนายสมยศและนายสมชาย = 800,000 : 720,000 = 10 : 9 การคานวณ สว่ นแบ่งกาไร-นายสมยศ = 200,000 x 10/19 = 105,263.15 สว่ นแบ่งกาไร-นายสมชาย =200,000 x 9/19 = 94,736.85 การบนั ทกึ บญั ชีเป็นดังนี้ สมุดรายวนั ท่ัวไป หน้า 1 พ.ศ.2553 รายการ เลขท่ี เดบิต เครดิต เดือน วนั ที่ บญั ชี บาท สต. บาท สต. ธ.ค. 31 กาไรขาดทุน 303 200,000 - ทุน-นายสมยศ 301 105,263 15 ทนุ -นายสมชาย 302 94,736 85 แบง่ กาไรขาดทนุ ตามอัตราทุนถวั เฉล่ีย หมายเหตุ ถา้ ต้องการทราบทุนถัวเฉลย่ี จะตอ้ งเอา 12 ไปหาร และจะใช้ทุนถัวเฉล่ียต่อเดือนในกรณีที่คิดดอกเบี้ย ทุนเท่านน้ั ทนุ ถวั เฉลย่ี ของนายสมยศ =800,000/12 = 66,666.67 ทุนถวั เฉล่ียของนายสมชาย =720,000/12 = 60,000 การแบง่ กาไรขาดทุนโดยคิดดอกเบยี้ ทนุ ก่อน แลว้ จึงแบง่ กาไรขาดทุนทเี่ หลอื ตามเกณฑ์ทต่ี กลงกัน (By Allowing Interest on Capital and Dividing the Remainder in an Agreed Ratio) เมอื่ หนุ้ ส่วนตกลงคดิ ดอกเบยี้ ทุนแลว้ ตอ้ งระบใุ ห้แนน่ อนว่า จะคานวณดอกเบ้ยี จากทุน ณ วันตน้ งวด ทุน ณ วันสิ้นงวดหรอื ทุนถัวเฉล่ียทง้ั งวด แต่วิธีนี้ไมม่ ีการคดิ ดอกเบ้ียทุน ณ วันเร่ิมกจิ การ การคิดดอกเบ้ียทุนถือเป็นการ แบง่ กาไรสว่ นหน่งึ ไปให้กบั หุ้นส่วนท่มี ีการลงทุนตามอตั ราสว่ นทุน ดงั นนั้ ถ้าหากห้นุ ส่วนตกลงให้คดิ ดอกเบย้ี ทนุ ก่อน แบ่งกาไรขาดทุน การแบ่งกาไรขาดหลังจากคิดดอกเบ้ียทุนแล้วจะไม่ใช้อัตราส่วนแบ่งทุนเป็นเกณฑ์ หากห้าง หนุ้ ส่วนประกอบกจิ การค้าขายมีผลขาดทุน ถ้าหากหุ้นส่วนตกลงกันให้คิดดอกเบี้ยทุนก็ต้องคิดดอกเบี้ยทุนให้หุ้นส่วน

- 100 - ตามข้อตกลง และนาไปรวมกับผลขาดทุนสุทธิ แบ่งให้แก่หุ้นส่วนตามอัตราส่วนท่ีตกลงกันไว้ การคิดดอกเบี้ยทุน สามารถคานวณได้ 3 วธิ ี คอื 1.คดิ ดอกเบี้ยทุนจากทนุ ตน้ งวด 2.คดิ ดอกเบีย้ ทุนจากทนุ ส้ินงวด 3.คิดดอกเบี้ยทุนจากทนุ ถัวเฉล่ยี คดิ ดอกเบี้ยทุนจากทุนตน้ งวด ตวั อย่างที่ 6 นายใบเงินและนายใบทองเปน็ หุน้ ส่วนกนั บัญชที ุนของห้นุ สว่ นวนั ที่ 31 ธันวาคม 2553 มขี อ้ มูล ดังน้ี ทุน – นายใบเงิน 2553 2553 มิ.ย. 5 ถอนทนุ 60,000 ม.ค. 1 ยอดยกมา 150,000 70,000 ก.ค. 22 เพ่มิ ทนุ 50,000 ธ.ค. 12 เพ่ิมทนุ ทนุ – นายใบทอง 2553 2553 เม.ย. 22 ถอนทุน 60,000 ม.ค. 1 ยอดยกมา 180,000 ก.ย. 12 เพ่ิมทุน 50,000 หา้ งหุ้นส่วนมีกาไรสุทธิ 150,000 บาท ให้มีการคิดดอกเบี้ยทุนจากทุนต้นงวด 5% และกาไรที่เหลือให้ แบ่งเท่ากนั ให้ทา 1. คานวณสว่ นแบ่งกาไร 2. บนั ทึกรายการในสมดุ รายวันทัว่ ไป (โดยวิธที ุนคงท)ี่ การคานวณเปน็ ดังน้ี รายละเอยี ดการคานวณส่วนแบ่งกาไร ดอกเบย้ี ทนุ 5% จากทุนตน้ งวด นายใบเงนิ นายใบทอง รวม กาไรท่ีเหลือแบ่งเท่ากัน 16,500 7,500 9,000 133,500 150,000 66,750 66,750 74,250 75,500