Scratch

กลมุ่ สาระการเรยี นรูก้ ารงานอาชีพและเทคโนโลยี (คอมพวิ เตอร)์ รู้จกั โปรแกรม Scratch โปรแกรม Scratch (อ่านวา่ สะ – แครช) เปน็ โปรแกรมภาษา ที่ผูเ้ รยี นสามารถสรา้ งชิ้นงานได้อยา่ งง่าย เชน่ นทิ านท่สี ามารถโต้ตอบกับผอู้ า่ นได้ ภาพเคล่อื นไหว เกมดนตรี และศิลปะ และเม่ือสร้างเป็นชิ้นงานเสรจ็ แล้ว สามารถนาชน้ิ งานทสี่ รา้ งสรรคน์ ้ี แสดง และแลกเปล่ียนความคดิ เหน็ รว่ มกบั ผู้อน่ื บนเว็บไซตไ์ ด้ ทาให้ผ้เู รียนได้ เรียนรู้หลกั การทางคณิตศาสตร์ และแนวคดิ การโปรแกรมไปพร้อมๆ กบั การคดิ อย่างสรรคส์ รรค์ มีเหตุผล เป็น ระบบ และเกิดการทางานร่วมกัน 1. ส่วนประกอบหลักของโปรแกรม หน้าต่างการทางานของโปรแกรม Scratch มสี ่วนประกอบหลักดังนี้ 12 4 37 5 8 6 1 แถบเมนูเครื่องมือ ปุ่มเปลีย่ นภาษา 1 ปุม่ บนั ทึกโปรเจกต์ ปุ่มเผยแพร่ผลงานทางเว็บไซต์ http://scratch.mit.edu/ เอกสารประกอบการอบรมครู หลักสตู รการเขียนโปรแกรม Scratch เพอ่ื ส่งเสรมิ ความคิดสรา้ งสรรค์

กลมุ่ สาระการเรยี นรกู้ ารงานอาชพี และเทคโนโลยี (คอมพวิ เตอร)์ 2 เคร่ืองมือเวที (Stage Toolbar) ปมุ่ ลดขนาดตวั ละคร ป่มุ นาเสนอ ปมุ่ เพ่ิมขนาดตวั ละคร ปมุ่ แสดงเวทขี นาดใหญ่ ปุม่ ลบตัวละคร ปุ่มแสดงเวทขี นาดเลก็ ปุ่มประทบั ตราตวั ละคร เวที Stage 3 ข้อมลู ของเวที หรอื ตวั ละครทถี่ ูกเลือก (Sprite Header Pane) ตวั ละคร Sprite 4 กลมุ่ บลอ็ ก (Block Palette) 5 บล็อกในกลมุ่ ท่ีเลือก 2 6 พน้ื ที่ทางาน (Script Area) 7 เวที (Stage) 8 รายการตัวละคร และเวทที ่ีใช้ในโปรเจกตป์ จั จบุ นั (Sprites Pane) 2. รจู้ กั โปรเจกต์ โปรเจกต์ใน Scratch มีโครงสร้าง 3 ส่วนประกอบด้วย 2.1 เวที (Stage) 2.2 ตัวละคร (Sprite) 2.3 สครปิ ต์ (Script) สคริปต์ Script เอกสารประกอบการอบรมครู หลักสตู รการเขยี นโปรแกรม Scratch เพอื่ สง่ เสรมิ ความคิดสรา้ งสรรค์

กลุ่มสาระการเรยี นรู้การงานอาชพี และเทคโนโลยี (คอมพวิ เตอร์) 2.1 เวที (Stage) เวทมี ีความกว้าง 480 หนว่ ย สูง 360 หน่วย ในแตล่ ะโปรเจกตม์ ีเวทีเดยี ว จงึ มีชื่อเดียวและไม่สามารถ เปลย่ี นช่อื ได้ เวทใี ช้แสดงผลการทางานของสครปิ ต์ (Script) เสยี ง (Sound) หรอื พืน้ หลัง (Background) ได้ และ พ้ืนหลงั ทจ่ี ะแสดงบนเวทจี ะต้องมีขนาดไม่เกินขนาดของเวที (480 X 360) ถา้ พืน้ หลังท่ีใชม้ ีขนาดใหญ่กวา่ โปรแกรม Scratch จะลดขนาดพน้ื หลังนน้ั อัตโนมตั เิ พื่อให้พอดีกบั ขนาดของเวที 2 13 4 รายละเอยี ดของเวที 1. แท็บ Scripts 2. แทบ็ Backgrounds 3. แท็บ Sounds 5 4. สรา้ งพืน้ หลังใหม่ (New Background) 5. พื้นหลงั ลาดบั ท่ี 1 และ 2 การบอกตาแหนง่ ใดๆ บนเวทจี ะบอกโดยใช้คา่ (x, y) เช่น ตาแหนง่ กลางเวที จะมคี ่า (x, y) เป็น (0, 0) X:-240 y:180 X:240 y:180 X:0 y:0 y x X:240 y:-180 X:-240 y:-180 เอกสารประกอบการอบรมครู 3 หลักสูตรการเขียนโปรแกรม Scratch เพือ่ สง่ เสริมความคดิ สรา้ งสรรค์

กลุ่มสาระการเรยี นรูก้ ารงานอาชพี และเทคโนโลยี (คอมพวิ เตอร)์ 2.2 ตัวละคร ตวั ละครแตล่ ะตวั จะมขี ้อมลู แตกต่างกัน โดยสามารถคลิกท่ภี าพตวั ละครในพื้นท่แี สดงรายการตวั ละคร เพื่อดูขอ้ มลู ตัวละครนั้น เช่น ตวั ละครปลา 2 3 5 1 4 หมายเลข ข้อมูล รายละเอียดขอ้ มลู ตัวละคร 1 ชือ่ ตวั ละคร Sprite1 2 ตาแหนง่ บนเวที X: -110 y: 53 3 ทศิ ทางการเคลื่อนท่ี 90 องศา 4 รูปแบบการหมนุ ของตวั ละคร มี 3 ลกั ษณะ หันได้เฉพาะซ้ายหรือขวา 5 การลากตัวละครในโหมดนาเสนอหรอื บนเว็บไซต์ ลากตวั ละครไม่ได้ 2.2.1 ชือ่ ตัวละคร โปรแกรมจะตั้งชอ่ื ตวั ละครใหเ้ ป็น Sprite1, Sprite2, Sprite3… ตามลาดบั ท่ีสร้างขึ้นโดย อตั โนมัติ ถ้าต้องการเปลีย่ นชื่อตัวละครให้พิมพช์ ื่อใหมบ่ นแถบชื่อหมายเลข 1 ตามภาพด้านบน 2.2.2 ชดุ ตวั ละคร ชุดตวั ละคร (Costumes) เป็นภาพของตวั ละคร ซึ่งสามารถเปลีย่ นแปลงภาพเดิม หรือเพ่ิม ภาพใหม่ และอาจเขยี นสคริปตเ์ พิ่มให้กับตวั ละครเปล่ียนชุด หรือให้มองเห็นเป็นการเคลอื่ นไหวในรปู แบบต่างๆ ตามต้องการ 1 รายละเอยี ดชุดตัวละคร 1. แท็บ Costumes 2. สรา้ งชุดตวั ละครใหม่ 2 3. ชดุ ตวั ละคร ในตวั อยา่ งเปน็ ชุดของตวั ละครชอ่ื Creature1 3 ชอื่ ชดุ fish-dot เปน็ ปลาลายจดุ และ crab1-b เป็นปู เอกสารประกอบการอบรมครู 4 หลกั สตู รการเขียนโปรแกรม Scratch เพอื่ ส่งเสริมความคิดสรา้ งสรรค์

กลุ่มสาระการเรยี นรู้การงานอาชีพและเทคโนโลยี (คอมพิวเตอร์) 2.3 สครปิ ต์ สคริปต์คอื ชุดคาส่ังสาหรบั ตวั ละครหรอื เวที เพอื่ สั่งให้ตวั ละครหรือเวทีทางานตามวัตถุประสงคท์ ี่ต้องการ โดยการเลือกสคริปตจ์ ากกลุ่มบลอ็ ก ซึ่งแบ่งเปน็ 8 กลุม่ ดงั นี้ กลมุ่ บล็อก การทางาน การเคล่อื นไหว เชน่ เคลือ่ นที่ไปขา้ งหน้า หมุนไปทางซา้ ยหรือขวา การควบคุม เชน่ การวนซ้า การตรวจสอบเงือ่ นไข การแสดง เชน่ พดู คดิ เปลย่ี นขนาด การรับรู้ เชน่ การสัมผสั คลิกเมาส์ จับเวลา การแสดงเสียง เช่น เลน่ เสียงสตั ว์ กลอง โน้ต ตวั ดาเนนิ การ เชน่ บวก และ หรือ ปากกา เช่น ยกปากกาข้นึ ตงั้ ค่าสปี ากกา ตวั แปร เชน่ สร้างค่าตวั แปร เมื่อคลิกทีก่ ลุ่มบลอ็ กใด จะปรากฏบลอ็ กในกลุม่ นั้น บลอ็ กสาหรบั ตวั ละครและเวทอี าจมคี วามแตกต่างกนั เช่น กลุ่มบลอ็ ก Motion ของตวั ละครจะมบี ล็อกดังรูปดา้ นซ้าย สว่ นรูปดา้ นขวาเป็นของเวทซี ง่ึ ไม่มีบล็อก Motion เน่ืองจากเวทีเคลอ่ื นทไี่ ม่ได้ บลอ็ ก Motion สาหรบั ตวั ละคร ไมม่ ีบล็อก Motion สาหรับเวที เอกสารประกอบการอบรมครู 5 หลกั สูตรการเขียนโปรแกรม Scratch เพอื่ ส่งเสริมความคดิ สรา้ งสรรค์

กลุ่มสาระการเรยี นรกู้ ารงานอาชีพและเทคโนโลยี (คอมพวิ เตอร์) 3. การสงั่ ใหโ้ ปรเจกตเ์ ร่ิมทางานและหยดุ ทางาน การสงั่ ให้โปรเจกต์เริ่มทางาน ทาได้โดยคลิก ซึ่งอย่มู ุมขวาบนขวาของเวที โดยทุกสคริปตข์ องทุก ตวั ละครและเวที ท่ีเร่ิมตน้ สคริปต์ดว้ ยบลอ็ ก จะเร่มิ ทางานพร้อมกนั และถา้ ตอ้ งการหยดุ การทางาน ท้ังโปรเจกต์ ให้คลกิ 3. การบันทึกโปรเจกต์ คลิกเมนู File -> Save หรือ Save As 1 จะปรากฏกรอบโต้ตอบ Save Project 2 พิมพช์ ือ่ ผทู้ าโปรเจกต์ พิมพ์รายละเอียด 3 เกยี่ วกับโปรเจกต์ 4 5 พมิ พ์ชื่อโปรเจกต์ คลิกปุม่ Ok 6 โปรเจกตจ์ ะถูกบนั ทึกไวท้ ี่ My Documents\\Scratch Projects\\ จะได้ไฟล์ข้อมลู ทีม่ ี สว่ นขยายเปน็ .sb ในโฟล์เดอร์ทีใ่ ชบ้ ันทึกงาน เช่น MyFistProject.sb เอกสารประกอบการอบรมครู 6 หลักสตู รการเขยี นโปรแกรม Scratch เพ่อื สง่ เสริมความคดิ สรา้ งสรรค์

กลุ่มสาระการเรยี นรู้การงานอาชพี และเทคโนโลยี (คอมพิวเตอร)์ กลมุ่ บลอ็ กต่างๆ 1. บล็อก Motion กลมุ่ บลอ็ ก Motion ประกอบด้วยบลอ็ กที่ใช้เพือ่ กาหนดรปู แบบการเคล่ือนทใ่ี ห้ตวั ละคร เช่น เคลือ่ นทไ่ี ป ข้างหน้า หมุน ไปที่ตาแหน่งต่างๆ บนเวที โดยสามารถกาหนดค่าของการเคลอื่ นทไ่ี ด้ บลอ็ กในกลุ่มบลอ็ ก Motion ดงั ตาราง บลอ็ ก ความหมาย ไปข้างหนา้ หรือถอยหลงั ตวั อย่างไปข้างหนา้ 10 หน่วย หมนุ ตามเข็มนาฬิกา ตัวอย่าง หมุนตามเขม็ นาฬิกา 15 องศา หมุนทวนเขม็ นาฬกิ า ตัวอย่าง หมุนทวนเขม็ นาฬกิ า 15 องศา ระบทุ ิศทางท่ีต้องการ ตัวอย่าง ระบุทศิ ทาง 90 องศา ระบทุ ิศทางตามที่กาหนด ไปท่ตี าแหน่ง (x, y) บนเวที ตัวอย่าง ไปตรงกลางเวที (x=0, y=0) ไปตาแหนง่ ทีก่ าหนด บนเวที ไปท่ีตาแหนง่ ตวั เมาสช์ ้ี ตวั อยา่ ง ไปทต่ี าแหน่ง Sprite1 เคล่ือนไปทีต่ าแหน่ง (x, y) บนเวทีในเวลาทก่ี าหนด ตวั เลขย่งิ มากยง่ิ ชา้ ตัวอยา่ ง ไปตาแหน่งกลางเวที ในเวลา 1 วนิ าที เปลีย่ นตาแหน่งของตวั ละครไปดา้ นซา้ ยหรือขวา ตวั อยา่ ง เปลี่ยนตาแหนง่ ตวั ละครไปดา้ นขวา 10 หนว่ ย ตั้งคา่ ตาแหน่งตัวละครไปดา้ นซา้ ยหรอื ขวา ตัวอย่าง ตัง้ คา่ ตวั ละครไปที่ตาแหนง่ x = 0 คอื กลางเวที X = 240 คอื ขอบขวาสดุ X= -240 คอื ขอบซา้ ยสุด X:-240 X:0 X:240 เอกสารประกอบการอบรมครู 7 หลักสตู รการเขียนโปรแกรม Scratch เพ่ือสง่ เสรมิ ความคิดสรา้ งสรรค์

กลมุ่ สาระการเรยี นรู้การงานอาชีพและเทคโนโลยี (คอมพวิ เตอร)์ บลอ็ ก ความหมาย เปล่ยี นตาแหน่งของตวั ละครไปด้านบนหรอื ล่าง ตวั อย่าง เปลีย่ นตาแหน่งตัวละครไปดา้ นบน 10 หน่วย ตง้ั ค่าตาแหน่งตวั ละครไปด้านบนหรือด้านล่าง ตวั อย่าง ต้งั คา่ ตัวละครไปท่ีตาแหนง่ y = 0 กลางเวที y = 180 คอื ขอบบนสดุ y = -180 คือ ขอบลา่ งสดุ ตวั ละครชนขอบใหส้ ะท้อนกลับ ตาแหน่งตัวละครตามแนวแกน x ถา้ ตอ้ งการใหแ้ สดงค่าตาแหน่งของตวั ละครตามแนวแกน x ใหค้ ลิกท่ี ช่องสีเ่ หลย่ี มจะปรากฏเคร่ืองหมาย  ซงึ่ แสดงตาแหนง่ บนเวที ตาแหนง่ ตัวละครตามแนวแกน y ถ้าตอ้ งการใหแ้ สดงคา่ ตาแหน่งของตัวละครตามแนวแกน y ให้คลิกที่ ช่องส่ีเหลย่ี มจะปรากฏเคร่อื งหมาย  ซง่ึ แสดงตาแหนง่ บนเวที ทศิ ทางตัวละคร ถ้าต้องการให้แสดงค่าทิศทางตัวละครใหค้ ลกิ ทชี่ ่องสเ่ี หล่ยี มจะ ปรากฏเคร่อื งหมาย  ซึง่ แสดงทิศทางบนเวที เอกสารประกอบการอบรมครู 8 หลักสูตรการเขยี นโปรแกรม Scratch เพื่อส่งเสรมิ ความคิดสรา้ งสรรค์

กลุม่ สาระการเรยี นรูก้ ารงานอาชพี และเทคโนโลยี (คอมพวิ เตอร์) 2. บลอ็ ก Looks กลุม่ บล็อก Looks ใช้สาหรับการเขียนสครปิ ต์เพ่ือสั่งให้ตัวละครหรือเวทีแสดงคุณสมบัติตา่ งๆ เชน่ ตัว ละครพดู เปลย่ี นชุดตัวละคร เปลย่ี นสีตวั ละคร เปลีย่ นขนาดตวั ละคร เปลย่ี นพน้ื หลัง บลอ็ กในกล่มุ บล็อก Looks ของตวั ละคร ดังตารางท่ี 2.1 และของเวที ดังตารางที่ 2.2 ตารางท่ี 2.1 บล็อกในกลมุ่ บลอ็ ก Looks ของตวั ละคร บล็อก ความหมาย สลบั ชดุ ตัวละคร ตัวอยา่ ง สลบั ชดุ ตัวละครเป็นชดุ costume2 เปล่ียนชุดตัวละครเป็นชดุ ถัดไปท่ีมีอยู่ในรายการ ชดุ ตัวละครชดุ ท.่ี .. ถา้ ต้องการให้แสดงชดุ ตัวละครใหค้ ลิกทชี่ ่องสี่เหล่ยี มจะปรากฏ เครอ่ื งหมายถูก ซึ่งแสดงเลขชุดตวั ละครบนเวที แสดงคาพูดตามเวลาที่กาหนด ตัวอยา่ ง แสดงคาพดู Hello! เปน็ เวลา 2 วนิ าที แสดงคาพดู ตัวอย่าง แสดงคาพดู Hello! แสดงความคดิ ตามเวลาที่กาหนด ตวั อยา่ ง แสดงความคิด Hmm… เปน็ เวลา 2 วนิ าที แสดงความคิด ตัวอยา่ ง แสดงความคดิ Hmm.. เปลี่ยนเทคนคิ การแสดงภาพตวั ละคร โดยเลือกเทคนิคพิเศษจากเครื่องหมาย ตวั อย่าง ตัง้ ค่าเทคนคิ color และตงั้ ค่าปริมาณการใช้เป็น 25 ตัง้ ค่าเทคนิคการแสดงภาพตัวละครตามทก่ี าหนด ตัวอยา่ ง ตั้งคา่ เทคนิค color ใหเ้ ป็น 0 (สีเดิม) ล้างคา่ เทคนิคการแสดงภาพตัวละครทกี่ าหนด เปลี่ยนขนาดตัวละครตามท่ีกาหนด ถา้ คา่ + จะเปน็ การเพิ่มขนาด คา่ – เปน็ การลดขนาด ตวั อยา่ ง เพิ่มขนาดตวั ละคร 10% ขนาดตวั ละครเป็น % ตัวอย่าง กาหนดขนาดตัวละครเปน็ 100% (ขนาดจริง) เอกสารประกอบการอบรมครู 9 หลกั สตู รการเขยี นโปรแกรม Scratch เพือ่ ส่งเสรมิ ความคิดสรา้ งสรรค์

กลุม่ สาระการเรยี นรู้การงานอาชีพและเทคโนโลยี (คอมพวิ เตอร์) บล็อก ความหมาย ขนาดของตัวละคร ถา้ ต้องการให้แสดงค่าขนาดตัวละครบนเวทใี ห้คลิกทช่ี ่องสี่เหลีย่ มจะ ปรากฏเครอ่ื งหมายถูก แสดงตัวละคร ซอ่ นตวั ละคร นาตัวละครไปไว้ดานหนา้ สดุ ยา้ ยตวั ละครไปไวด้ า้ นหลงั ตามจานวนเลเยอร์ (ช้นั ) ทก่ี าหนด ตวั อย่าง ยา้ ยตวั ละครไปไว้ด้านหลงั 1 เลเยอร์ เลเยอร์ คอื ช้นั การวางซ้อนกันของตัวละคร เลเยอรจ์ ะใชเ้ พ่อื ระบุวา่ ตวั ละครนัน้ อยูท่ ่ีช้นั ใด เชน่ ถา้ ต้องการสร้างภาพให้ตกึ ถูกตน้ ไม้บดบงั ยา้ ยตึกซง่ึ เป็นตวั ละครท่ี 1 ไปอยู่หลัง ต้นไม้ซง่ึ เปน็ ตัวละครท่ี 2,3 โดยใช้คาส่ัง ตารางที่ 2.2 บล็อกในกล่มุ บล็อก Looks ของเวที บลอ็ ก ความหมาย สลบั พนื้ หลัง ตวั อย่าง สลบั พ้ืนหลังเปน็ พน้ื หลงั background สลับพน้ื หลังเปน็ พ้นื หลงั ถัดไปทม่ี ีอยู่ในรายการ พน้ื หลังที่… ถา้ ตอ้ งการใหแ้ สดงหมายเลขพ้ืนหลังบนเวทใี ห้คลิกทชี่ อ่ งสี่เหลี่ยมจะ ปรากฏเครอ่ื งหมายถูก เอกสารประกอบการอบรมครู 10 หลกั สูตรการเขียนโปรแกรม Scratch เพอ่ื ส่งเสรมิ ความคดิ สรา้ งสรรค์

กลมุ่ สาระการเรยี นรูก้ ารงานอาชพี และเทคโนโลยี (คอมพิวเตอร)์ 3. บล็อก Sound กลมุ่ บล็อก Sound ทางานเก่ียวกับการแสดงเสียงต่างๆ ซึ่งอาจเปน็ เสยี งจากไฟลท์ ม่ี ีอยู่ หรอื ไฟล์เสียงที่ บันทกึ โดยเคร่ืองมือบนั ทึกเสียง (Sound Recorder) ซงึ่ อยใู่ นโปรแกรม Scratch ไฟลเ์ สียงจะมสี ่วนขยายเป็น .wav หรอื .mp3 นอกจากน้ี ยงั มบล็อกทสี่ ามารถกาหนดเสยี งของเครื่องดนตรีชนิดตา่ งๆ ได้ กลมุ่ บลอ็ ก Sound มีดังน้ี บล็อก ความหมาย เล่นเสยี ง เลน่ เสยี งจนจบ แลว้ ทาคาสั่งถัดไป หยุดเสียงท้งั หมด เลน่ เสยี งเครือ่ งตี โดยมีประเภทของเคร่อื งตชี นดิ ต่างๆ ใหเ้ ลอื กได้ จานวน 47 ชนดิ (ระบคุ ่า 35-81) และกาหนดจงั หวะในการตแี ตล่ ะ ครงั้ ได้ หยดุ พักเสียง ตามเวลาทกี่ าหนด เลน่ เสยี งโนต้ ดนตรี (โด เร มี..) มีคา่ ใหเ้ ลือกได้ 25 เสียง (ระบุค่า 48- 72 ) และกาหนดคา่ เวลาในการเล่นเสยี งได้ กาหนดชนิดของเครื่องดนตรีชนดิ ตา่ งๆ โดยสามารถเลอื กชนดิ ของ เครื่องดนตรีได้ 128 ชนดิ (ระบคุ า่ 1-128) เพ่มิ หรอื ลดระดับความดงั ของเสยี ง กาหนดความดังของเสียงเปน็ เปอร์เซ็นต์ เพิม่ หรือลดจังหวะของเสียง กาหนดจงั หวะของเสยี ง เอกสารประกอบการอบรมครู 11 หลักสตู รการเขยี นโปรแกรม Scratch เพอื่ ส่งเสรมิ ความคิดสรา้ งสรรค์

กลุ่มสาระการเรยี นรกู้ ารงานอาชีพและเทคโนโลยี (คอมพิวเตอร์) 4. บลอ็ ก Pen โปรแกรม Scratch มีกลุ่มบล็อก Pen ซ่ึงเปรยี บเสมอื นปากกาทชี่ ่วยในการวาดรปู ต่างๆ โดยสามารถ กาหนดลกั ษณะปากกาได้ เช่น กาหนดสี ขนาดเสน้ การยกปากกา การวางปากกา กลุ่มบลอ็ ก Pen มีดงั น้ี บล็อก ความหมาย ล้างภาพวาด วางปากกา ยกปากกา กาหนดสีปากกา สามารถคลิกเลือกสีได้ กาหนดสีปากกา โดยระบคุ า่ สีเป็นตวั เลข เพ่มิ หรือลดค่าสปี ากกา เพมิ่ หรือลดเฉดสปี ากกา กาหนดเฉดสขี องปากกา โดยระบุค่าเฉดสเี ป็นตวั เลข เพมิ่ หรือลดขนาดของปากกา กาหนดขนาดปากกา โดยระบุขนาดเปน็ ตัวเลข ประทบั ตราตัวละคร เอกสารประกอบการอบรมครู 12 หลกั สูตรการเขียนโปรแกรม Scratch เพอ่ื ส่งเสริมความคดิ สรา้ งสรรค์

กลุ่มสาระการเรยี นร้กู ารงานอาชพี และเทคโนโลยี (คอมพวิ เตอร์) 5. บล็อก Sensing กลุ่มบลอ็ ก Sensing ใชต้ รวจสอบการรบั รู้ตา่ งๆ เช่น การสัมผัส เสยี ง ระยะเวลา มีดงั น้ี บล็อก ความหมาย ตรวจสอบว่าตัวละครนัน้ สมั ผสั กับ ตวั ชเี้ มาส์ ขอบเวที หรอื ตัวละคร อ่ืนหรอื ไม่ ตรวจสอบวา่ ตวั ละครนัน้ สมั ผัสกับสที กี่ าหนดหรือไม่ ตรวจสอบว่าสีตัวละครที่กาหนด สัมผสั กับสีทต่ี ้องการหรือไม่ ถามคาถามทก่ี าหนด แล้วรอคาตอบ คาตอบทผ่ี ูใ้ ชก้ รอก จากคาถาม ask (สามารถคลิกที่ชอ่ งเพ่ือแสดงค่า คาตอบบนเวที) ตาแหน่งตัวชี้เมาส์ตามแนวแกน x ตาแหนง่ ตัวช้ีเมาสต์ ามแนวแกน y ตรวจสอบเมาส์วา่ ถกู คลิกหรือไม่ ตรวจสอบการกดแปน้ พิมพ์บนคีย์บอร์ด ระยะทางของตวั ชเี้ มาส์หรือตัวละคร เรมิ่ เวลาใหม่ เปน็ 0 เวลา ข้อมูลตวั ละคร เช่น ตาแหน่งตามแนวแกน x, ตาแหนง่ ตามแนวแกน y, มุม, ลาดับชดุ ตวั ละคร, ขนาด, ระดบั ความดงั ของเสียง ระดับเสียง (สามารถคลกิ ท่ีชอ่ งเพือ่ แสดงคา่ ระดบั ของเสยี งบนเวที) ตรวจสอบวา่ มเี สียงหรือไม่ ค่าท่ไี ดจ้ ากอปุ กรณ์ตรวจจบั ต่างๆ ตรวจสอบการกดปุ่ม หรือการเชอ่ื มตอ่ อุปกรณต์ รวจจบั เอกสารประกอบการอบรมครู 13 หลักสูตรการเขยี นโปรแกรม Scratch เพ่อื ส่งเสรมิ ความคิดสรา้ งสรรค์

กล่มุ สาระการเรยี นรกู้ ารงานอาชีพและเทคโนโลยี (คอมพิวเตอร์) การส่งั งานแบบวนซ้า การสั่งงานแบบวนซ้าใช้สาหรบั เขียนสครปิ ตท์ ี่สง่ั ใหก้ ารทางานซ้ากันไปมาหลายๆ รอบ ใหพ้ จิ ารณาสครปิ ต์ ทีส่ ่งั ให้ตวั ละครเดนิ วนอยบู่ นเวทเี ปน็ รูปสีเ่ หลี่ยม โดยเคลอ่ื นทไี่ ปข้างหนา้ 50 กา้ ว จากนั้นหมนุ ทศิ ทวนเขม็ นาฬกิ า ไป 90 องศา ทาแบบน้ีซ้ากนั 4 รอบดงั น้ี สคริปต์ดงั กล่าวมีบล็อกที่ใช้คาสั่งซา้ กันจานวนมาก ทาใหเ้ สยี เวลาในการแก้ไข เชน่ ถา้ ต้องการใหต้ วั ละคร เดนิ เป็นรูปสเี่ หลี่ยมทกี่ ว้างขึ้น กต็ อ้ งมีการแก้ไขสคริปต์ถึง 4 จดุ ถ้าใช้การทางานแบบวนซ้า จะไดส้ ครปิ ต์ทส่ี น้ั ลง และทาความเขา้ ใจได้ง่ายขึ้นดังนี้ การควบคมุ ลาดับการทางานแบบวนซ้า มีหลายลกั ษณะ ตามแต่ละชนิดของบล็อกควบคุม เช่น บลอ็ ก คาอธบิ าย ตัวอย่าง การทางานซา้ ไมร่ จู้ บ เดนิ ไปข้างหนา้ ครง้ั ละ 10 หน่วย เม่อื ชนขอบเวทีให้เดนิ กลบั ทาแบบนีเ้ รื่อยๆ ไม่ร้จู บ การทางานซา้ ตามจานวน เดนิ ไปข้างหน้า 50 หนว่ ย รอบท่ีกาหนด หนั ขวา 36 องศา ทาแบบนซ้ี า้ 10 รอบ เอกสารประกอบการอบรมครู 14 หลักสูตรการเขยี นโปรแกรม Scratch เพือ่ ส่งเสริมความคดิ สรา้ งสรรค์

กลมุ่ สาระการเรยี นรกู้ ารงานอาชพี และเทคโนโลยี (คอมพิวเตอร)์ การทางานแบบเงอื่ นไข การทางานแบบมีเง่ือนไข (Condition) เงื่อนไขใช้การควบคมุ ทิศทางการทางาน เพอ่ื ตดั สนิ ใจในการทางานอยา่ งใดอยา่ งหน่งึ บล็อกเง่ือนไขมี 2 แบบ ดังน้ี บล็อก คาอธบิ าย ตัวอย่าง ใช้ตรวจสอบเง่ือนไข ถ้า เงอื่ นไขหลงั if เป็น จริง จงึ จะทาคาสง่ั ภายใน บลอ็ ก if ถา้ ตาแหนง่ ตวั ละครบนเวที อยูแ่ นวแกน x = 0 แล้ว จะเล่นเสยี งแมว ใชต้ รวจสอบเงอื่ นไข ถ้า เง่ือนไขหลัง if เป็น จริง จะทาคาสั่งภายใน บล็อก if แตถ่ ้าเง่ือนไขเปน็ เท็จ จะทาคาส่งั ภายใน ถา้ ความดังของเสียงเท่ากบั 100% แลว้ บล็อก else จะเล่นเสยี งแมว มฉิ ะน้นั จะเล่นเสียงนก การวนซ้าแบบมเี งื่อนไข (Loop) การทางานแบบวนซ้าโดยมเี ง่ือนไข ใช้ในการควบคุมการทางานซ้า ตามเงื่อนไขที่กาหนด โดยจะมกี าร ตรวจสอบเง่ือนไขก่อนการทางานทุกรอบ แบง่ เปน็ 2 ลกั ษณะ คือ การทาซา้ เม่ือเงื่อนไขเป็นจรงิ (forever if ) และ การทาซ้าจนกวา่ เงื่อนไขจะเป็นจริง (repeat until) บลอ็ ก คาอธบิ าย ตัวอยา่ ง ทาคาส่ังภายในบล็อกซ้าไปเร่ือยๆ ถ้าเงอ่ื นไขหลงั if เป็นจรงิ เดนิ ไปข้างหนา้ ทลี ะ 10 หน่วย ตราบเท่าทมี่ ีการกดแปน้ ทาคาสั่งภายในบล็อกซา้ ไปเรื่อยๆ จนกระท่ังเง่ือนไขหลงั until เป็นจรงิ เดนิ ไปข้างหนา้ ทลี ะ 10 หนว่ ย จนกว่าจะมกี ารกดแปน้ space bar เอกสารประกอบการอบรมครู 15 หลกั สตู รการเขียนโปรแกรม Scratch เพอื่ สง่ เสรมิ ความคิดสรา้ งสรรค์

กลุ่มสาระการเรยี นรูก้ ารงานอาชพี และเทคโนโลยี (คอมพวิ เตอร์) นอกจากน้ี ยังมีบล็อกที่เปน็ คาสัง่ ใช้งานเฉพาะ โดยมกี ารตรวจสอบเง่ือนไข เชน่ บลอ็ ก wait until บล็อก คาอธบิ าย ตัวอย่าง หยุดรอเวลา จนกระทั่ง เงอื่ นไขหลงั until เปน็ จริง จงึ จะทาคาส่ัง หยดุ รอเวลา จนกวา่ ขนาดของตวั ละครจะเทา่ กบั 50% แลว้ ทา ตอ่ ไป คาส่งั ต่อไป การใชต้ วั ดาเนนิ การ ในการคานวณใดๆ จะต้องมีการระบตุ วั ดาเนนิ การ (Operator) เพือ่ สั่งให้คานวณ เปรียบเทียบ ใน โปรแกรม Scratch มีกลุ่มบล็อก Operators ให้ใช้งาน ซึง่ ประกอบด้วยบลอ็ กท่ใี ชใ้ นการคานวณพืน้ บาน การ เปรียบเทียบ ตรรกะ และฟังกช์ ั่นในการทางานตา่ งๆ ในบล็อก Operators จะมโี ครงสร้างท่ปี ระกอบไปด้วย ช่อง กาหนดค่า ตัวดาเนินการหรือคาสงั่ ซึ่งชอ่ งกาหนดค่า สามารถใส่ตวั เลข อกั ขระ หรือลากบลอ็ กอนื่ ๆ มาวางบน บลอ็ กก็ได้ โดยกาหนดคา่ ดังน้ี ชอ่ งส่ีเหลยี่ มมุมมนรบั ค่าเป็นตวั เลขและรบั บลอ็ กส่เี หล่ียมมุมมน ชอ่ งหกเหล่ียมรับไดเ้ ฉพาะข้อมูลทเ่ี ป็นจรงิ หรือเทจ็ จากบล็อกหกเหลย่ี มเท่าน้ัน ช่องสีเหลี่ยมรบั ข้อมลู เปน็ อักขระ ซึ่งถ้าใส่ตวั เลขในช่องน้ีจะถือว่าตวั เลขน้ันเปน็ อักขระ นอกจากนี้ยงั รับบลอ็ กสเ่ี หลย่ี มมมุ มนและบล็อกหกเหลีย่ มไดด้ ้วย 1. บล็อก Operators คานวณพน้ื ฐาน ภายในบลอ็ ก Operators คานวณพื้นฐาน มีตัวดาเนนิ การต่างๆ ทใี่ ช้ในการคานวณ เช่น บวก ลบ คณู หาร มอดลู ัส ตัวอยา่ งการใช้งานเช่น บล็อก ความหมาย ตวั อย่างการใชง้ าน ผลลพั ธ์ บวก 9 ลบ 5 คณู 14 เอกสารประกอบการอบรมครู 16 หลกั สูตรการเขียนโปรแกรม Scratch เพื่อส่งเสริมความคิดสรา้ งสรรค์

กลุม่ สาระการเรยี นร้กู ารงานอาชีพและเทคโนโลยี (คอมพิวเตอร์) บล็อก ความหมาย ตวั อย่างการใช้งาน ผลลพั ธ์ หาร 3.5 มอดลู 1 หมายเหตุ มอดลู สั คอื การหาเศษท่เี หลือทนี่ ้อยที่สุดจากการหารและไม่ใชจ่ านวนลบ เชน่ 5 mod 2 ( 5หาร 2 = 2 เหลือเศษ 1 ) ผลลพั ธท์ ่ีได้คือ 1 ในกรณที ี่ตอ้ งการใชต้ ัวดาเนนิ การมากกวา่ หนึ่งตัว สามารถทาไดโ้ ดยนาบล็อกท่ีต้องการมาวางบนบล็อก Operators ดงั ตวั อยา่ งต่อไปนี้ ตวั อย่างที่ 1 1 + (2 * 3) ลาดบั การคานวณ คือ 1) คานวณค่าในวงเล็บกอ่ น โดยนา 2 มาคูณกบั 3 ซึ่งมีค่าเท่ากับ 6 2) นาผลลัพธ์ที่ได้ข้อ 1 มาบวกกับ 1 จะได้ 6 + 1 = 7 ในโปรแกรม Scratch สามารถทาได้ดงั นี้ 1) ลากบล็อกบวกมาวาง 2) พิมพ์เลข 1 ลงในช่องกาหนดค่าดา้ นซ้าย 3) ลากบลอ็ กคูณมาวางลงในช่องกาหนดค่าด้านขวา 4) จะได้บล็อกคูณซ้อนอยู่ในบล็อกบวก 5) พมิ พ์เลข 2 และ 3 ลงในชอ่ งกาหนดคา่ ของบล็อกคูณ 1 2 3 4 5 เอกสารประกอบการอบรมครู 17 หลกั สตู รการเขียนโปรแกรม Scratch เพือ่ สง่ เสริมความคิดสรา้ งสรรค์

กลุ่มสาระการเรยี นรู้การงานอาชพี และเทคโนโลยี (คอมพวิ เตอร์) หมายเหตุ การคานวณค่าในบล็อกจะคานวณในบล็อกนน้ั ๆ กอ่ น เหมือนกับการคานวณในวงเล็บก่อน แล้ว จงึ คานวณสว่ นท่เี หลือภายหลัง เช่น (3*5)-(4/2) = 15-2 = 13 ตัวอยา่ งท่ี 2 (3*5)-(4/2) สามารถกาหนดในโปรแกรม scratch ไดด้ ังนี้ 1) ลากบล็อกลงมาวาง 2) ลากบลอ็ กคณู มาวางในชอ่ งกาหนดค่าดา้ นซา้ ยของบล็อกลบ จะได้บล็อกคณู ซ้อนอย่ใู นบลอ็ กลบ 3) พิมพ์เลข 3 และ 5 ลงในชอ่ งกาหนดคา่ ตามลาดบั 4) ลากบลอ็ กหาร มาวางในชอ่ งกาหนดคา่ ดา้ นขวาของบลอ็ กลบ จะได้บล็อกหารซ้อนอยู่ในบล็อกลบ 5) พมิ พ์เลข 4 และ 2 ลงในชอ่ งกาหนดคา่ ตามลาดบั 1 2 3 4 5 2. บลอ็ ก Operators เปรียบเทียบ การใชง้ านบล็อก Operators เปรียบเทียบ สามารถใสค่ ่าหรอื ลากบลอ็ กท่ตี ้องการเปรยี บเทยี บลงในชอ่ ง กาหนดค่า ผลลัพธ์จากการใชต้ วั ดาเนินการเปรยี บเทยี บจะได้ค่าเปน็ จรงิ หรือเท็จ ตวั อย่างเชน่ บลอ็ ก ความหมาย ตัวอย่างการใชง้ าน ผลลพั ธ์ น้อยกว่า เท็จ มากกว่า จริง เทา่ กนั เท็จ เอกสารประกอบการอบรมครู 18 หลกั สูตรการเขยี นโปรแกรม Scratch เพื่อสง่ เสรมิ ความคิดสรา้ งสรรค์

กลุม่ สาระการเรยี นรู้การงานอาชีพและเทคโนโลยี (คอมพิวเตอร)์ 3. บล็อก Operators ฟังกช์ ั่น บลอ็ ก Operators ฟังก์ชั่น มีบล็อกทจี่ ดั การตัวอักษรและขอ้ ความ และบล็อกท่ีคานวณทางคณติ ศาสตร์ ตัวอยา่ งเช่น บลอ็ ก ความหมาย ตัวอย่างการใช้งาน ผลลพั ธ์ เชอื่ มข้อความในช่อง Hello Joy กาหนดคา่ ท่ี 1 และ 2 เลือกอกั ขระในลาดับที่ m ระบุจากคา่ ท่ีกาหนด นบั จานวนอกั ขระ 8 ปัดเศษ 6 สมุ่ ตัวเลข 4 ฟงั กช์ น่ั ทาง คณติ ศาสตร์ ตวั เลขทส่ี ุ่มได้มคี า่ ต้งั แต่ 1 ถึง 10 รากทสี่ องของ 25 คือ 5 เอกสารประกอบการอบรมครู 19 หลกั สตู รการเขียนโปรแกรม Scratch เพือ่ สง่ เสริมความคดิ สรา้ งสรรค์

เดินเล่นชมวิวสวย กลุ่มสาระการเรยี นรูก้ ารงานอาชพี และเทคโนโลยี (คอมพิวเตอร)์ 1. สร้างโปรเจกตใ์ หม่ 2 2. เลอื กพนื้ หลังของเวทีดงั นี้  คลกิ ท่ี Stage  คลิกแทบ็ Backgrounds 1 จะปรากฏพ้ืนหลังของเวที พรอ้ มเครื่องมือดังน้ี 2 1 3 6 4 20 5 เอกสารประกอบการอบรมครู หลักสูตรการเขยี นโปรแกรม Scratch เพือ่ ส่งเสริมความคดิ สรา้ งสรรค์

กล่มุ สาระการเรยี นรู้การงานอาชีพและเทคโนโลยี (คอมพวิ เตอร)์  ปุ่ม วาดพน้ื หลังขนึ้ มาใหม่  ปุ่ม เลือกพนื้ หลังจากไฟล์ภาพ  ปุ่ม ถา่ ยภาพพน้ื หลงั ขึ้นมาใหม่ (ตอ้ งใชอ้ ปุ กรณ์จับภาพ)  ปุ่ม แก้ไขพื้นหลงั โดย Paint Editor  ปุ่ม คดั ลอกพื้นหลงั  ปุ่ม ลบพ้ืนหลัง 3. เลอื กพ้ืนหลังจากโฟลเ์ ดอร์ภาพ โดยคลิกปมุ่ จะปรากฏหนา้ ตา่ ง Import Background จะมี โฟล์เดอร์ภาพต่างๆ ในที่น้ีให้เลอื กภาพ beach-malibu จากโฟล์เดอร์ Nature ดังน้ี  ดบั เบล้ิ คลกิ ทโ่ี ฟลเ์ ดอร์ Nature จะปรากฏภาพต่างๆ ที่เปน็ ภาพธรรมชาติ 1  คลกิ ทภ่ี าพ beach-malibu  คลิกปมุ่ ภาพพนื้ หลงั ที่เลือกจะปรากฏบนเวที และรายการพื้นหลงั 2 3 เอกสารประกอบการอบรมครู 21 หลักสูตรการเขยี นโปรแกรม Scratch เพอ่ื สง่ เสรมิ ความคดิ สรา้ งสรรค์

กลุม่ สาระการเรยี นร้กู ารงานอาชพี และเทคโนโลยี (คอมพิวเตอร์) 4. ลบพน้ื หลงั background1 โดยคลกิ ปมุ่ สง่ิ ทป่ี รากฏคอื .................................................. 5. คลกิ ทีต่ ัวละคร Sprite1 6. เขียนสครปิ ต์ใหต้ ัวละคร Sprite1 ดังน้ี 1 เขยี นสครปิ ต์ 2 คลิกปมุ่ บล็อก Control 3 ลากบล็อก forever คลมุ 4 ลากบล็อก when clicked ต่อด้านบน คลกิ ผลลพั ธ์คอื 7. ทดลองคลิกปุ่มรปู แบบการหมุนท้ัง 3 ลักษณะ แลว้ สงั เกตผลลพั ธ์ จากน้นั วงกลมล้อมรอบ รปู ตวั ละครทเี่ ป็นผลลัพธ์หลงั ชนขอบเวที 22 เอกสารประกอบการอบรมครู หลักสตู รการเขียนโปรแกรม Scratch เพื่อสง่ เสรมิ ความคิดสรา้ งสรรค์

กล่มุ สาระการเรยี นรูก้ ารงานอาชพี และเทคโนโลยี (คอมพิวเตอร)์ 8. คลิกป่มุ เพ่ือหยุดการเคลือ่ นท่ีของตวั ละคร และเลอื กปุ่ม ใหต้ ัวละครหมุนไดร้ อบทิศทาง 9. หมุนเสน้ สนี ้าเงินท่ปี รากฏที่ข้อมูลของตวั ละครที่ถูกเลือก (Sprite1) เพ่ือกาหนดทิศทางการเคลื่อนท่ขี องตวั ละคร (direction) ดังทศิ ทางทร่ี ะบุในข้อ 9.1 และ 9.2 จากนั้นใหว้ าดเสน้ ทิศทางของตวั ละครตามที่ปรากฏ ผลลพั ธ์ ทศิ ทาง ผลลัพธ์ 9.1 -45 องศา 9.2 75 องศา การระบทุ ิศทางของตัวละครในโปรแกรม Scratch 0 องศา -90 องศา 90 องศา 180 องศา 23 เอกสารประกอบการอบรมครู หลักสตู รการเขยี นโปรแกรม Scratch เพอื่ สง่ เสริมความคิดสรา้ งสรรค์

กล่มุ สาระการเรยี นรูก้ ารงานอาชีพและเทคโนโลยี (คอมพวิ เตอร)์ 10. บนั ทกึ โปรเจกตช์ ่ือ MyFirstProject ดังนี้  คลกิ เมนู File -> Save หรอื Save As จะปรากฏกรอบโตต้ อบ Save Project  พมิ พช์ ่ือผูท้ าโปรเจกต์  พมิ พ์รายละเอียดเกี่ยวกับโปรเจกต์  พิมพช์ ื่อโปรเจกต์  คลกิ ปมุ่ ok  โปรเจกต์จะถกู บันทึกไวท้ ี่ C:\\Documents and Setting\\Administrator\\ My Documents\\Scratch Projects (โฟล์เดอร์ My Projects) 1 2 3 5 4 24 เอกสารประกอบการอบรมครู หลักสูตรการเขียนโปรแกรม Scratch เพื่อสง่ เสริมความคดิ สรา้ งสรรค์