กาพยเ์ หช่ มเครื่องคาวหวาน ช้ันมธั ยมศึกษาปที ี่ ๑
E-Book กาพย์เห่ชมเครื่องคาวหวาน จดั ทาโดย นางสาวทชพร สขุ เจริญ รหัสนักศึกษา ๖๓๐๑๑๐๕๐๐๑๐๑๖ กลมุ่ เรยี น ๖๓๐๐๙.๑๕๑ ชิน้ งานนีเ้ ป็นส่วนหนึง่ ของรายวิชาการออกแบบและผลิตสื่อการศึกษา กลุม่ สาระการเรยี นรู้ภาษาไทย (ETH0308) ภาคเรยี นที่ ๒ ปีการศึกษา ๒๕๖๕ คณะครุศาสตร์ สาขาภาษาไทย มหาวิทยาลยั ราชภัฏสรุ าษฏร์ธานี ก
คานา ชิน้ งานนี้เป็นสว่ นหนึ่งของรายวิชาการออกแบบและผลิตสื่อการศึกษา กลมุ่ สาระการเรียนรู้ภาษาไทย (ETH0308) โดยมีวัตถุประสงค์เพ่ือสร้างเป็น บทเรยี นอิเลก็ ทรอนกิ ส์ รายวิชาภาษาไทย สาหรับนักเรียนช้ันมัธยมศึกษาปีที่ ๑ เรอ่ื ง กาพย์เห่ชมเครื่องคาวหวาน การจัดทาชิ้นงานน้ี ผู้จัดทาได้ค้นคว้าหาความรู้ ได้อาศัยตาราและสื่อ ต่าง ๆ ที่ผู้ทรงคุณวุฒิได้เขียนไว้มาเป็นบรรทัดฐาน โดยมีเน้ือหาที่กล่าวถึง ความเป็นมาของกาพย์เห่ชมเคร่ืองคาวหวาน ประวัติผู้แต่ง ลักษณะคา ประพนั ธ์ เนอ้ื เรอ่ื ง คาศัพทแ์ ละบทวิเคราะหค์ ณุ ค่า ผู้จัดทาขอขอบคุณผู้ที่เขียนตาราทุก ๆ ท่านที่ผู้จัดทาได้ใช้เป็น เอกสารอา้ งอิงและขอขอบคณุ อาจารยผ์ ูส้ อนประจารายวิชาที่ให้คาปรึกษาจน ชิ้นงานนี้เสร็จสิ้นสมบูรณ์ หากมีขอ้ ผิดพลาดประการใด ผู้จัดทาขอน้อมรับคา ติชมไว้ ณ โอกาสนีด้ ว้ ย ผูจ้ ัดทา ข
สารบญั หน้า เรื่อง ก ข ❖ E-Book กาพยเ์ ห่ชมเครอ่ื งคาวหวาน ค ❖ คานา ๑ ❖ สารบัญ ๓ ❖ ความเปน็ มา ๖ ❖ ประวัติผูแ้ ต่ง ๘ ❖ ลักษณะคาประพันธ์ ๑๑ ❖ เนือ้ เรือ่ ง ๑๙ ❖ กาพยเ์ ห่ชมเครื่องคาวหวาน ๒๐ ❖ ถอดคาประพนั ธก์ าพย์เห่ชมเครื่องคาวหวาน ๓๕ ❑ รสชาติที่คิดถึง ๓๙ ❖ คาศัพท์ ๔๖ ❑ บอกเลา่ เก้าสิบ ตอนท่ี ๑ ๕๑ ❖ บทวิเคราะห์ ๕๘ ❑ บอกเลา่ เกา้ สิบ ตอนท่ี ๒ ๖๐ ❖ แบบฝึกหดั ง ❖ แบบทดสอบ ❖ บรรณานุกรม ค
ความเปน็ มา ๑
๑. ความเปน็ มา พระเจ้าบรวงศ์เธอ กรมพระยาดารงราชานุภาพ พระองค์ได้ประธาน คาอธิบายความเปน็ มาของกาพย์เหช่ มเครอ่ื งคาวหวานไวว้ า่ พระบาทสมเดจ็ พระพุทธเลิศหล้านภาลัยได้ทรงพระราชนิพนธ์ต้ังแต่สมัยพระบาทสมเด็จ พระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช เพ่ือชมสมเด็จพระศรีสุริเยนทราบรม ราชินี แตค่ รง้ั ยังทรงเป็นสมเด็จพระเจ้าหลานเธอ เจ้าฟ้าหญิงบุญรอด ด้วย ทรงมีความสามารถเป็นเลิศในการปรุงเคร่ืองเสวย และเพ่ือใช้เป็นบทเห่เรือ เสด็จประพาสส่วนพระองค์ กาพย์เห่เรือบทน้ีมิได้ชมขบวนเรือ ชมธรรมชาติในการเดินทางแต่ เป็นการเห่ชมเคร่ืองคาวผลไม้ เลขเคร่ืองคาวหวานเป็นสาคัญ ซึ่งต่อมาใน สมัยพระบาทสมเด็จพระจลุ จอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้ใช้กาพย์เห่ชมเคร่ืองคาว หวานในการเหเ่ รอื ของทางราชการคู่กับบทแหเ่ รอื ของเจ้าฟ้าธรรมาธิเบศร ๒
ประวตั ิผ้แู ตง่ ๓
๒. ประวตั ผแู้ ตง่ พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย เป็นพระมหากษัตริย์ พระองค์ที่ 2 ได้ 2 ในพระบรมราชวงศ์จักรี มีพระนามเดิมว่า ฉิม ทรงพระ ราชสมภพเมื่อวันที่ 24 กุมภาพันธ์ พุทธศักราช 2310 ที่ตาบลอัมพวา อาเภออัมพวา เมืองสมทุ รสงคราม เปน็ พระราชโอรสในพระบาทสมเด็จพระ พุทธยอดฟา้ จฬุ าโลกมหาราชและสมเดจ็ พระอมรินทราบรมราชินี ในรัชสมัยของพระองค์ วรรณคดีและศิลปกรรมเจริญรุ่งเรืองมาก พระองค์มีพระอัจฉริยภาพทางด้านวรรณศิลป์ พระราชนิพนธ์ของพระองค์ หลายเร่ืองมีความประณีตงดงามในเชิงอักษรศาสตร์และสามารถนาไป ผสมผสานกับนาฏยศาสตร์และดุริยางคศาสตร์ได้อย่างกลมกลืน พระองค์ ทรงฟน้ื ฟกู ารแสดงละคร โขน การขับร้อง เเละดนตรี ให้มีระเบียบแบบแผน ถกู ตอ้ งจนเป็นที่นิยมสืบมา ๔
๒. ประวัตผู้แต่ง ผลงานด้านภาษา ศิลปะ และวัฒนธรรมของพระองค์เป็นที่ประจักษ์ เด่นชัดแก่สายตาชาวโลก จึงทรงได้รับการเทิดพระเกียรติจากองค์การ การศึกษาวิทยาศาสตร์และวัฒนธรรมแห่งสหประชาชาติหรือยูเนสโก (UNESCO) เน่ืองในอภิลักขิตสมัยครบ 200 ปีแห่งพระบรมราชสมภพ เมื่อ พุทธศักราช 2511 ในฐานะบุคคลสาคัญของโลกและรัฐบาลไทยจึง กาหนดให้วันคล้ายวันพระราชสมภพ วันที่ 28 กุมภาพันธ์ของทุกปีเป็นวัน ศิลปินแห่งชาติ จนถึงทุกวนั นี้ ๕
ลักษณะคา ประพันธ์ ๖
๓. ลักษณะคาประพนั ธ์ กาพย์เห่ชมเคร่ืองคาวหวานแต่งเป็นกาพย์เห่ ประกอบด้วยโคลงสี่ สภุ าพและกาพย์ยานี 11 โดยมีโคลงสี่สุภาพ 1 บท เปน็ บทนาหรอื บทขึ้นตน้ แล้วแตง่ กาพย์ยานี 11 อีกหลายบท ใหม้ ีเนอ้ื ความสอดคล้องและสมั พนั ธก์ ับ โคลงบทนา ๗
เน้อื เร่อื ง ๘
๔. เนื้อเรื่อง กาพย์เห่ชมเคร่ืองคาวหวาน พระราชนิพนธ์ในพระบาทสมเด็จพระ พุทธเลิศหลา้ นภาลยั มีเน้ือความพรรณนาอาหารคาวหวานและผลไม้แต่ละ ชนดิ ดังต่อไปนี้ - เหช่ มเครือ่ งคาว มัสม่ัน ยาใหญ่ ตับเหล็กลวก หมูแนม ก้อยกุ้ง แกงเทโพ น้ายา แกง อ่อม ข้าวหุงเคร่ืองเทศ แกงคั่วส้มหมูป่าใส่ระกา พล่าเน้ือ ล่าเตียง หรุ่ม รัง นก ไตปลา เเสร้งวา่ ๙
๔. เนือ้ เรือ่ ง - เหช่ มผลไม้ ผลชิด ลูกตาล ลูกจาก มะปราง มะม่วง ลิ้นจ่ี ลูกพลับ น้อยหน่า ผล เกด ทบั ทิม ทเุ รยี น ลางสาด เงาะ สละ - เหช่ มเครื่องคาวหวาน ขา้ วเหนยี วสังขยา ซ่าหร่มิ ลาเจยี ก มศั กอด ลุดตี่ ขนมจีบ ขนมเทียน ทองหยิบ ขนมผิง รังไร ทองหยอด ทองม้วน จ่ามงกุฎ บัวลอย ช่อม่วง ฝอยทอง ๑๐
กาพยเ์ หช่ ม เคร่อื งคาวหวาน ๑๑
กาพยเ์ ห่ชมเครื่องคาวหวาน โคลง นพคณุ พี่เอย เฉียบรอ้ น ❖ แกงไกม่ สั มนั่ เนอ้ื พศิ วาส หวงั นา หอมยห่ี รา่ รสฉนุ อกให้หวนแสวง ฯ ชายใดบรโิ ภคภญุ ช์ แรงอยากยอหัตถ์ข้อน กาพย์ หอมยห่ี รา่ รสรอ้ นแรง เเรงอยากให้ใฝฝ่ นั หา ❖ มสั มน่ั แกงแก้วตา วางจานจดั หลายเหลือตรา ญี่ปุ่นล้าย้ายวนใจ ชายใดไดก้ ลืนแกง เจอื น้าส้มโรยพริกไทย ❖ ยาใหญใ่ สส่ ารพัด ไมม่ ีเทียบเปรยี บมือนาง พรอ้ มพริกสดใบทองหลาง รสดีด้วยน้าปลา ห่างห่อหวนป่วนใจโหย ❖ ตับเหลก็ ลวกหล่อนตม้ วางถึงลิน้ ดิ้นแดโดย ฤาจะเปรยี บเทียบทนั ขวัญ โอชาจะหาไหน เป็นมันย่องล่องลอยมัน ❖ หมเู เนมแหลมเลิศรส ของสวรรคเ์ สวยรมย์ พศิ หอ่ เห็นรางชาง ❖ กอ้ ยกุ้งปรุงประทิ่น รสทิพย์หยิบมาโปรย ❖ เทโพพ้นื เน้อื ท้อง นา่ ซดรสครามครนั ๑๒
กาพยเ์ ห่ชมเครือ่ งคาวหวาน ❖ ความรกั ยกั เปลี่ยนท่า ทานา้ ยาอย่างแกงขม ชมไม่วายคลับคลา้ ยเหน็ กลอ่อมกล่อมเกลี้ยงกลม รสพเิ ศษใสล่ ูกเอน็ ❖ ข้าวหงุ ปรงุ อย่างเทศ เช่นเชิงมิตรประดิษฐ์ทา แกงค่ัวส้มใส่ระกา ใครหุงปรุงไมเ่ ป็น ช้าทรวงเศรา้ เจา้ ตรากตรอม ❖ เหลือรหู้ มปู ่าต้ม ฟงุ้ ปรากฏรสหืน่ หอม สนทิ เน้อื เจอื เสาวคนธ์ รอยแจ้งแห่งความขา นอนเตียงทองทาเมืองบน ❖ ช้าชา้ พลา่ เนือ้ สด ยลอยากนิทรคิดแนบนอน รุม่ รมุ่ เร้าคือไฟฟอน คิดความยามถนอม ร้อนรุมร่มุ กล้มุ กลางทรวง ❖ ลา่ เตียงคิดเตียงน้อง โอชารสกว่าทงั้ ปวง เหมือนเรยี มร้างห่างห้องหวน ลดหลน่ั ชั้นชอบกล ดุจวาจากระบิดกระบวน ❖ เหน็ หรมุ่ รุมทรวงเศร้า ใหพ้ ่เี ครา่ เจ้าดวงใจ เปน็ โฉมน้องฤาโฉมไหน เจ็บไกลใจอาวรณ์ ใครค่ รวญรกั ผักหวานนาง ฯ ❖ รังนกนึง่ นา่ ซด นกพรากจากรังรวง ❖ ไตปลาเสแสร้งวา่ ใบโศกบอกโศกครวญ ❖ ผักโขมชือ่ เพราะพรอ้ ง ผกั หวานซ่านทรวงใน ๑๓
กาพย์เห่ชมเครื่องคาวหวาน ❖ ความรกั ยกั เปลี่ยนทา่ ทานา้ ยาอยา่ งแกงขม ชมไม่วายคลบั คลา้ ยเหน็ กลอ่อมกลอ่ มเกลี้ยงกลม รสพเิ ศษใส่ลูกเอน็ ❖ ขา้ วหงุ ปรงุ อย่างเทศ เช่นเชิงมิตรประดิษฐ์ทา แกงคั่วส้มใส่ระกา ใครหุงปรุงไม่เปน็ ชา้ ทรวงเศร้าเจา้ ตรากตรอม ❖ เหลือรหู้ มปู า่ ต้ม ฟุง้ ปรากฏรสหืน่ หอม สนิทเน้อื เจอื เสาวคนธ์ รอยแจ้งแห่งความขา นอนเตียงทองทาเมืองบน ❖ ช้าช้าพล่าเนอ้ื สด ยลอยากนิทรคิดแนบนอน รุ่มรมุ่ เรา้ คือไฟฟอน คิดความยามถนอม รอ้ นรมุ รุ่มกลมุ้ กลางทรวง ❖ ล่าเตียงคิดเตียงน้อง โอชารสกวา่ ทั้งปวง เหมือนเรียมร้างหา่ งหอ้ งหวน ลดหลัน่ ช้ันชอบกล ดุจวาจากระบิดกระบวน ❖ เห็นหรมุ่ รุมทรวงเศร้า ให้พเ่ี คร่าเจ้าดวงใจ เป็นโฉมน้องฤาโฉมไหน เจ็บไกลใจอาวรณ์ ใคร่ครวญรกั ผักหวานนาง ฯ ❖ รังนกน่งึ น่าซด นกพรากจากรงั รวง ❖ ไตปลาเสแสรง้ ว่า ใบโศกบอกโศกครวญ ❖ ผักโขมชือ่ เพราะพรอ้ ง ผกั หวานซ่านทรวงใน ๑๔
กาพยเ์ หช่ มเครื่องคาวหวาน โคลง เอมใจ อกชู้ ❖ ผลชิดแชอ่ ม่ิ โอ้ ฤาดจุ หนีแม่ หอมชื่นกลืนหวานใน แต่เน้อื นงพาล ฯ รน่ื รืน่ รสรมยใ์ ด หวานเลิศเหลือรู้รู้ กาพย์ หอมตรลบล้าเหลือหวาน หวานเหลือแล้วแกว้ กลอยใจ ❖ ผลชิดแช่อ่มิ อบ รสเย็นยิง่ ยิ่งเย็นใจ หมายเหมือนจรงิ ยิง่ อยากเหน็ รสไหนไมเ่ ปรยี บปาน บอกความแล้วจากจาเป็น ❖ ตาลเฉาะเหมาะใจจริง เป็นทกุ ข์ทา่ หนา้ นวลแตง ใส่โถแกว้ แพร้วพรายแสง คิดความยามพสิ มยั ปรางอิ่มอาบซาบนาสา ❖ ผลจากเจา้ ลอยแกว้ อีกอกรอ่ งรสโอชา อุราเนตรแอบอกอร จากชา้ นา้ ตากระเด็น ❖ หมากปรางนางปอกแลว้ ยามชืน่ ร่นื โรยแรง ❖ หวนหว่ งม่วงหมอนทอง คิดความยามนทิ รา ๑๕
กาพยเ์ หช่ มเครื่องคาวหวาน ❖ ลิ้นจม่ี ีครุ่นครนุ่ เรยี กสม้ ฉนุ ใช้นามกร ชะอ้อนถอ้ ยรอ้ ยกระบวน หวลถวิลลิน้ ลมงอน ทาประณตี น้าตาลกวน ❖ พลับจนี จกั ด้วยมีด ยลยิง่ พลบั ยับยบั พัน ปล้อนเปลือกออกเปน็ อศั จรรย์ คิดโอษฐอ์ ่อนยิ้มยวน เทียบเทียมทีฝ่ มี ือนาง ❖ นอ้ ยหนา่ นาเมลด็ ออก โอชารสลา้ เลิศปาง สรา้ งเกศเสน้ ขนเม่นสอย มือใครไหนจักทนั ใสจ่ านดดู ุจเม็ดพลอย ❖ ผลเกดพเิ ศษสด อยา่ งแหวนก้อยแก้วตาชาย เนอ้ื ดีดูเหลืองเรอื งพราย คานงึ ถึงเอวบาง สายสวาทพ่ที ีค่ ู่คิด ❖ ทบั ทิมพริ้มตาตรู ผลงอมงอมรสหวานสนิท คิดยามสารทยาตรามา สุกแสงแดงจักยอ้ ย มล่อนเมล็ดและเหลือปัญญา ❖ ทุเรยี นเจียนตองปู จา๋ เจา้ เงาะเพราะเห็นงาม คิดลาต้นแนน่ หนาหนาม เหมือนศรีฉวีกาย นามสละมละเมตตา ฯ ❖ ลางสาดแสวงเน้อื หอม กลืนพลางทางเพง่ พศิ ❖ ผลเงาะไม่งามแงะ หวนเหน็ เชน่ รจนา ❖ สละสาแลงผล ถ้าทิม่ ปิม้ ปืนกาม ๑๖
กาพยเ์ ห่ชมเครื่องคาวหวาน โคลง เคยมี โศกย้อม ❖ สังขยาหนา้ ไขค่ ุ้น สมรแม่ มาแม่ เเกมกับข้าวเหนียวสี เพยี บแออ้ กอร ฯ เปน็ นัยนาวาที แถลงวา่ โศกเสมอพ้อม ข้าวเหนยี วใสส่ ีโศกแสดง แจ้งวา่ เจ้าเศร้าโศกเหลือ กาพย์ แทรกใส่น้ากะทิเจือ ได้เสพหร่ิมพมิ เสนโรย ❖ สงั ขยาหน้าตง้ั ไข่ นกึ โฉมฉมหอมชวยโชย เป็นนัยไม่เคลือบแคลง โหยให้หาบุหงางาม ❖ ซา่ หร่มิ ลิ้มหวานลา้ น่าสงสยั ใครข่ อถาม วิตกอกแห้งเครือ ขนมนามน้ยี งั แคลง ❖ ลาเจยี กช่อื ขนม แผ่แผ่นกลมเพยี งแผ่นแผง ไกลกลิน่ ดิน้ แดโดย เเคลงของแขกแปลกกลน่ิ อาย ❖ มศั กอดกอดอย่างไร งามสมสอ่ ประพมิ พ์ประพาย กอดเคลน้ จะเห็นความ ชายพกจบี กลีบแนบเนยี น ❖ ลุดต่นี ้นี า่ ชม โอชาหน้าไก่แกง ❖ ขนมจีบเจา้ จีบหอ่ นกึ น้องนงุ่ จบี กราย ๑๗
กาพย์เหช่ มเครือ่ งคาวหวาน ❖ รสรกั ยักลานา ประดิษฐท์ าขนมเทียน เทียนหลอ่ เหลาเกลากลงึ กลม คานงึ น้วิ นางเจยี น สามหยิบชัดนา่ เชยชม ❖ ทองหยิบทิพยเ์ ทียมทดั ก้มหน้าเมินเขินขวยใจ เพยี งไฟฟอนฟอกทรวงใน หลงหยบิ วา่ ยาดม เมือ่ ไหร่เหน็ จะเย็นทรวง ❖ ขนมผงิ ผงิ ผา่ วรอ้ น เหมือนนกแกล้งทารังรวง ยงั ยินดีดว้ ยมีรัง รอ้ นนกั รักแรมไกล ทองมว้ นมิดคิดความหลงั ❖ รงั ไรโรยดว้ ยแป้ง แต่ลาพงั สองต่อสอง ใสช่ ือ่ ดจุ มงกฎุ ทอง โอ้อกนกท้ังปวง สะอิ้งน้องนั้นเคยยล ❖ ทองหยอดทอดสนิท คิดบัวกามแกว้ กับตน สถนนุชดจุ ประทุม สองปีสองปิดบัง หอมปรากฏกลโกสุม ❖ งามจริงจ่ามงกฎุ หุ้มหอ่ มว่ งดวงพดุ ตาน เหมือนเสน้ ไหมไขข่ องหวาน เรยี มรา่ คานงึ ปอง เยบ็ ชุนใช้ไหมทองจนี ฯ ❖ บวั ลอยเลห่ บ์ วั งาม ปลั่งแปลง่ เครง่ ยุคล ❖ ช่อมว่ งเหมาะมีรส คิดสีสไบคลมุ ❖ ฝอยทองเป็นยองใย คิดความยามเยาวมาลย์ ๑๘
ถอดคาประพันธ์ กาพย์เห่ชมเครื่อง คาวหวาน ๑๙
๕. ถอดคาประพนั ธ์ รสชาติทีค่ ิดถึง ๒๐
๕. ถอดคาประพนั ธ์ ❖ แกงไกม่ สั มน่ั เนือ้ นพคุณ พีเ่ อย หอมย่หี ร่ารสฉุน เฉียบรอ้ น ชายใดบรโิ ภคภญุ ช์ พศิ วาส หวังนา แรงอยากยอหตั ถข์ ้อน อกให้หวนแสวงฯ ❖ มสั มั่นแกงแกว้ ตา หอมยห่ี รา่ รสร้อนแรง ชายใดไดก้ ลนื แกง แรงอยากให้ใฝฝ่ นั หา ถอดคาประพันธ์ : แกงมัสมั่นไก่ที่น้องทามีกลิ่นหอมของยี่หร่าและมี รสชาติทีร่ อ้ นแรง ผู้ชายคนไหนได้รบั ปะทานแกงนีเ้ ขา้ ไปก็จะตอ้ งหลงรัก ฝนั ใฝ่ในตวั นอ้ ง รวมท้ังติดใจในรสชาติ อยากจะกลับมารับประทานอีก ๒๑
๕. ถอดคาประพนั ธ์ ❖ ยาใหญใ่ ส่สารพัด วางจานจัดหลายเหลือตรา รสดีดว้ ยนา้ ปลา ญีป่ ุ่นลา้ ย้ายวนใจ ถอดคาประพันธ์ : ยาใหญ่มีเคร่ืองต่าง ๆ ครบครัน จัดจานอย่าง สวยงามสดุ จะพรรณนา ยิง่ ปรงุ รสดว้ ยน้าปลาญีป่ ่นุ ก็ยิง่ ทาให้นา่ ลิ้มลอง เปน็ ทีส่ ุด ๒๒
๕. ถอดคาประพันธ์ ❖ ตบั เหล็กลวกหล่อนต้ม เจอื นา้ ส้มโรยพริกไทย โอชาจะหาไหน ไมม่ ีเทียบเปรยี บมือนาง ถอดคาประพันธ์ : น้องทาตับเหล็กลวกใส่น้าส้มและพริกไทยเล็กน้อย รสชาติของตับเหล็กลวกน้ีอร่อยมากแบบหากินที่ไหนไม่ได้อีกแล้ว อาหารนไ้ี ม่มีใครทาอร่อยสู้ฝีมือของนอ้ งไดเ้ ลย ๒๓
๕. ถอดคาประพันธ์ ❖ หมแู นมแหลมเลิศรส พร้อมพรกิ สดใบทองหลาง พศิ หอ่ เห็นรางชาง ห่างหอ่ หวนป่วนใจโหย ถอดคาประพันธ์ : หมูแนมรสชาติอร่อยเลิศ มาพร้อมกับเคร่ืองเคียง อย่างพรกิ สดและใบทองหลางมองดูแล้วสวยงาม ยามใดที่พี่ห่างห่อหมู แนม (ไม่ได้กินหมูแนมนาน ๆ) ก็จะทาให้พ่ีปั่นป่วนหัวใจ คิดถึงแต่น้อง อยู่ทกุ เวลา ๒๔
๕. ถอดคาประพันธ์ ❖ ก้อยกุง้ ปรุงประทิ่น วางถึงลิ้นดิ้นแดโดย รสทิพยห์ ยิบมาโปรย ฤๅจะเปรยี บเทียบทนั ขวัญ ถอดคาประพันธ์ : ก้อยกุ้งปรุงเสร็จแล้วกลิ่นหอมมากราวกับอาหาร ทิพยบ์ นสวรรค์ เมื่อสัมผัสถกู ลิ้นมีความอร่อยมากจนแทบขาดใจ จึงไม่ มีใครที่มีฝมี ือปรงุ อาหารเทียบน้องได้ ๒๕
๕. ถอดคาประพันธ์ ❖ เทโพพน้ื เน้อื ท้อง เป็นมนั ยอ่ งลอ่ งลอยมนั น่าซดรสครามครนั ของสวรรคเ์ สวยรมย์ ถอดคาประพนั ธ์ : แกงเทโพใช้เน้อื สว่ นท้องของปลาเทโพในการปรุง ทา ให้น้าแกงมีความมัน มองดูน่าซด รสชาติก็อร่อยมากเปรียบเหมือน อาหารบนสวรรค์ ๒๖
๕. ถอดคาประพันธ์ ❖ ความรักยกั เปลีย่ นท่า ทานา้ ยาอยา่ งแกงขม กลออ่ มกลอ่ มเกลี้ยงกลม ชมไมว่ ายคลับคลา้ ยเห็น ถอดคาประพันธ์ : ด้วยความรักของน้องที่มีต่อพ่ี น้องจึงเปลี่ยนมาทา นา้ ยา (ขนมจีน) แบบแกงขม รสชาติกลมกล่อมคล้ายแกงอ่อมมะระ ทา ให้พ่ีต้องชมฝีมือของน้องไม่ขาดปาก และเหมือนจะเห็นหน้าน้อง ตลอดเวลา ๒๗
๕. ถอดคาประพนั ธ์ ❖ ข้าวหงุ ปรงุ อย่างเทศ รสพิเศษใส่ลกู เอ็น ใครหงุ ปรุงไม่เปน็ เชน่ เชิงมิตรประดิษฐท์ า ถอดคาประพันธ์ : ข้าวหุงเคร่ืองเทศน้ีมีรสชาติพิเศษยิ่งขึ้นเมื่อใส่ลูก กระวานลงไป ใครหงุ ข้าวน้กี ไ็ มอ่ ร่อยเท่าน้องทีต่ ั้งใจหุงเลย ๒๘
๕. ถอดคาประพันธ์ ❖ เหลือรหู้ มปู า่ ตม้ แกงควั่ สม้ ใส่ระกา รอยแจ้งแหง่ ความขา ช้าทรวงเศรา้ เจ้าตรากตรอม ถอดคาประพันธ์ : น้องมีความรู้เก่ียวกับการทาอาหารมาก ดูจากการ นาเอาหมปู า่ มาตม้ ทาแกงค่ัวสม้ ใสร่ ะกา ทาให้เห็นความลับระหว่างพก่ี บั น้อง ซึ่งมีแต่ความเจบ็ ช้าระกาใจ ๒๙
๕. ถอดคาประพันธ์ ❖ ชา้ ช้าพลา่ เนอ้ื สด ฟงุ้ ปรากฏรสหืน่ หอม คิดความยามถนอม สนิทเนอ้ื เจอื เสาวคนธ์ ถอดคาประพนั ธ์ : พล่าเน้ือสดส่งกลิ่นหอมฟุ้งมากจนเร้าอารมณ์ของพ่ี ทาให้คิดถึงครั้งเมื่อเราเคยทะนุถนอมมอบความรักใคร่ให้แก่กัน ได้มี โอกาสใกลช้ ดิ กันจนได้กลน่ิ กายหอม ๆ ของนอ้ ง ๓๐
๕. ถอดคาประพันธ์ ❖ ลา่ เตยี งคิดเตยี งนอ้ ง นอนเตียงทองทาเมืองบน ลดหล่นั ชนั้ ชอบกล ยลอยากนิทรคิดแนบนอน ถอดคาประพนั ธ์ : เห็นล่าเตียงแล้วพ่ีก็คิดถึงเตียงนอนของน้อง ซึ่งเป็น เตียงทองอันมีลวดลายเป็นชั้น ๆ สวยงามเหมือนเตียงบนสวรรค์ เห็น แลว้ กท็ าใหค้ ิดอยากนอนกบั นอ้ ง ๓๑
๕. ถอดคาประพันธ์ ❖ เหน็ หรมุ่ รมุ ทรวงเศรา้ รมุ่ รุ่มเร้าคือไฟฟอน เจบ็ ไกลใจอาวรณ์ ร้อนรุมรมุ่ กลมุ้ กลางทรวง ถอดคาประพันธ์ : พอเห็นหรุ่ม ความเศร้าโศกก็เข้ามารุมเร้าร้อนระอุ อยู่ในอก ความเจ็บปวดด้วยใจคดิ ถึงนอ้ งน้ที าให้พร่ี อ้ นร่มุ หวั ใจ ๓๒
๕. ถอดคาประพันธ์ ❖ รังนกนง่ึ นา่ ซด โอชารสกว่าทั้งปวง นกพรากจากรังรวง เหมือนเรยี มรา้ งห่างห้องหวน ถอดคาประพนั ธ์ : รงั นกน่งึ นา่ รบั ประทาน รสชาติก็อร่อยกว่าอาหารอื่น ๆ การที่นกต้องพรากจากรังก็เปรียบเหมือนกับตัวพ่ีที่ต้องพลัดพราก จากนอ้ งไป ๓๓
๕. ถอดคาประพันธ์ ❖ ไตปลาเสแสรง้ ว่า ดุจวาจากระบิดกระบวน ใบโศกบอกโศกครวญ ให้พ่เี ครา่ เจา้ ดวงใจ ถอดคาประพันธ์ : อาหารที่ดูเหมือนจะเป็นไตปลาแต่ความจริงคือ ‘แสรง้ วา่ ’ ทีท่ าเลียนไตปลา ทาให้พ่ีหวนคิดถึงคาพูดที่มีช้ันเชิงของน้อง พอเห็นใบโศกก็ทาให้พ่ีรู้ว่าน้องกาลังโศกเศร้าคร่าครวญถึงพ่ี ทาให้พ่ี เฝ้าคอยนอ้ งอยตู่ ลอดเวลา ๓๔
คาศัพท์ ๓๕
๕. คาศัพท์ ความหมาย ที่ คาศัพท์ เหมือน ๑ กล ยกมือทบุ แรงๆ ๒ ข้อน ๓ ความขา สิ่งหรือข้อความที่มีนัย ไม่ควร เปิดเผย ในที่น้ีหมายถึงความสงบ ๔ เคร่า ระหว่างกวีกบั นาง ๕ งามแงะ คอย ๖ เจยี น งามนา่ ดู ๗ ฉม ตัด ขริบ หรือเฉือนให้ไปตามแนว หรือให้ได้รูปตามที่ต้องการ เช่น เจยี นใบตอง กลิ่นหอม ๓๖
๕. คาศพั ท์ ที่ คาศพั ท์ ความหมาย ๘ เเด ใจ ๙ นทิ ร ในที่นอ้ี ่านว่า นดิ หมายถึง นอน ๑๐ ประทิน่ เครอ่ื งหอม ๑๑ ประพมิ พ์ประพาย ลกั ษณะหรอื ส่วนทีค่ ล้ายคลึงกนั ๑๒ พร้อง พดู กลา่ ว ๑๓ พมิ เสน ชื่อสารชนดิ หน่งึ มีลกั ษณะของสาร จะเป็นเกล็ดสีขาวขุ่น มีทั้งที่ได้จาก ธรรมชาติหรือที่ได้จากการนาไป สังเคราะห์ใช้ทายา ๑๔ ไฟฟอน กองไฟที่แม้แต่ดับแล้ว ยังมีความ ร้อนระอุ เปรียบได้กับจิตใจอันรุ่ม รอ้ น ๓๗
๕. คาศัพท์ ที่ คาศพั ท์ ความหมาย ๑๕ ภญุ ช์ รับประทาน ๑๖ มือนาง ฝีมือของนาง ๑๗ เมืองบน เมืองสวรรค์ ๑๘ รางชาง ในที่น้หี มายถึง สวยงาม เด่น ๑๙ ลดหลนั่ ช้นั ชอบกล ลวดลายที่เป็นช้ันๆ และมีความ สวยงาม ๒๐ เสาวคนธ์ กลิน่ หอม ในที่น้หี มายถึง คนรกั ๒๑ เอวบาง ผ้ทู ีม่ ีเอวบางอ้อนแอ้น สวยงาม ใน ที่นีห้ มายถึง ผหู้ ญิง ๓๘
บอกเลา่ เก้าสิบ ตอนที่ ๑ ๓๙
ขนมมงคล ๙ อยา่ ง ขนมไทย นับเป็นสิง่ หนึง่ ที่แสดงให้เห็นเอกลักษณ์ทางวัฒนธรรมของ ไทย ในกาพย์เหช่ มเครื่องคาวหวาน มีการกล่าวถึงชื่อขนมต่าง ๆ หลายชนิด ซึง่ ล้วนแลว้ แตม่ ีความไพเราะและสื่อให้เหน็ ความหมายอนั เป็นมงคล อันเป็น ภูมิปญั ญาของคนไทยในอดีตที่มีความชาญฉลาดในการผนวกชื่อเรียกขนม ไทย ด้วยคาที่แฝงความหมายอันเป็นมงคลเข้ากับงานพิธีมงคลต่าง ๆ ได้ อย่างกลมกลืน ในงานพิธีมงคลต่าง ๆ นิยมนาขนมไทยไปใช้ประกอบเคร่ืองคาว หวานเพ่อื ถวายพระหรอื เลี้ยงแขก ตัวอย่างขนมมงคล ๙ อยา่ ง มีดงั นี้ ๔๐
ขนมมงคล ๙ อย่าง ๑. เสน่หจ์ นั ทร์ แสดงถึง ความมีเสน่หแ์ กผ่ ู้พบเห็น ๒. จ่ามงกฎุ แสดงถึง การเป็นหวั หน้าสูงสุด ความมีเกยี รตยิ ศสูงส่ง ขนมจา่ มงกุฎ แบบดง้ั เดมิ ขนมจ่ามงกฎุ แบบปัจจุบนั เกร็ดความรู้ : ขนมจ่ามงกุฎ แบบดั้งเดิมนั้นมีชื่อปรากฏในกาพย์เห่ชมเครื่อง คาวหวานตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ 2 มีส่วนประกอบ ได้แก่ แป้งข้าวเหนียว กะทิ น้าตาลทราย น้าใบเตย เมลด็ แตงโมกะเทาะเปลือก ๔๑
ขนมมงคล ๙ อย่าง ๓. ขนมชั้น แสดงถึง การได้เลื่อนขั้น เลือ่ นยศ ตาแหนง่ ใหส้ งู ข้นึ ยิ่ง ๆ ขึน้ ไป ๔. ทองหยอด แสดงถึง การจบั วางอะไรเปน็ เงินเป็นทอง ๔๒
ขนมมงคล ๙ อยา่ ง ๕. ฝอยทอง แสดงถึง คาอวยพรใหม้ ีชีวิตยืนยาวหรือครองชีวิตคู่ ยืนยาวตลอดไป ๖. เมด็ ขนนุ แสดงถึง ชว่ ยใหม้ ีคนสนับสนนุ หนุนใหช้ ีวิตกา้ วหน้า ๔๓
ขนมมงคล ๙ อย่าง ๗. ทองหยิบ แสดงถึง การหยิบจับการงานสิง่ ใดก็จะรา่ รวยมีเงินมีทอง ๘. ขนมถว้ ยฟู แสดงถึง ความเจริญ รงุ่ เรอื งเฟอ่ื งฟู ๔๔
ขนมมงคล ๙ อย่าง ๙. ทองเอก แสดงถึง ความเป็นหนึง่ ๔๕
บทวิเคราะห์ ๔๖
Search
