ม.ค.63 ต.เกาะศาลพระ อ.วัดเพลง จ.ราชบุรี

ทาเนียบภมู ปิ ัญญาท้องถน่ิ ตาบลเกาะศาลพระ ประจาเดอื น มกราคม 2563 กศน.อาเภอวัดเพลง สานักงาน กศน.จังหวดั ราชบรุ ี สานักงานส่งเสรมิ การศกึ ษานอกระบบและการศกึ ษาตามอัธยาศยั สานกั งานปลัดกระทรวงศกึ ษาธิการ กระทรวงศึกษาธิการ

คานา ด้วย กศน.ตาบลเกาะศาลพระ ได้ดาเนินการจัดทาภูมิปัญญาในท้องถ่ิน ให้กับประชาชนในพื้นที่ ตาบลวัดเพลง เพ่ือเพ่ิมพูนความรู้และทักษะในการดาเนินชีวิตแบบพอเพียง สามารถเรียนรู้และฝึกฝน ได้ท้ังจาก การศึกษาด้วยตนเอง และได้รับการถ่ายทอดจากผู้อ่ืน การนาภูมิปัญญามาเผยแพร่เพื่อให้ประชาชนในพื้นท่ีได้ นาไปใชแ้ ละเรียนรู้เพอ่ื เพม่ิ อาชีพ และประสบการณใ์ หก้ ับตนเองและครอบครัว ให้มีการเจริญเติบโตอย่างต่อเนื่อง และเกอ้ื กลู ในการผลิตซึง่ กันและกัน โดยการใช้ทรพั ยากรท่มี อี ยใู่ หเ้ กิดประโยชน์เพอื่ ใชแ้ ก้ปัญหาและพัฒนาวิถีชีวิต ชองคนในชมุ ชนให้สมดลุ กับทุกยุคทุสมัย ภูมิปัญญาไทยมีลักษณะเป็นองค์รวมมีคุณค่าทางวัฒนธรรมเกิดขึ้นในวิถี ชีวิตไทย เช่น ด้านการเกษตรกรรม ด้านอุตสาหกรรม และหัตถกรรม ด้านการแพทย์แผนไทย ด้านการจดการ ทรัพยากรและส่ิงแวดล้อม ด้านกองทุนธุรกิจ ด้านศิลปกรรม ด้านภาษาและวรรณกรรม ด่านปรัชญา ศาสนา ประเพณี เป็นตน้ อยา่ งต่อเน่อื ง และเกดิ ผล กศน.ตาบลวัดเพลง ได้เล็งเห็นความสาคัญ ของผู้ท่ีทาคุณประโยชน์ เสียสละ และปฏิบัติตนเปน็ แบบอย่างทด่ี ี ตอ่ คนในชมุ ชนอาเภอวดั เพลง จึงได้จดั ทาเนียบภูมปิ ัญญา ข้ึนเพื่อยกย่อง และเผยแพร่ให้ชนรุ่นหลงั ไดถ้ ือเปน็ แบบอย่างท่ีดีในการดารงชีวิตต่อไปและ หวังว่าเอกสารเล่มนี้คงมีประโยชน์ต่อ ผอู้ ่านและผู้ปฏบิ ัติงานตอ่ ไป กศน.ตาบลเกาะศาลพระ มกราคม 2563

สารบัญ คานา หนา้ สารบัญ กศน.ตาบลเกาะศาลพระ 1 4 - ภูมปิ ญั ญา การแปรรูปผลิตภัณฑ์จากมะพร้าว : บ้านคลองขดุ 7 - ภูมปิ ัญญา การทาไม้กวาดทางมะพรา้ ว : นางบัวลอย เสียงไพเราะ - ภมู ปิ ัญญา การทาไมก้ วาดดอกหญ้า : นางบรรเจดิ เมืองเกษม คณะผ้จู ัดทา

แบบบนั ทกึ ชุดขอ้ มลู คลังปัญญา – ภูมิปัญญาท้องถ่ิน ตาบล เกาะศาลพระ อาเภอวดั เพลง จังหวัดราชบุรี ชอื่ ภมู ปิ ัญญา การแปรรูปผลิตภณั ฑจ์ ากมะพร้าว ขอ้ มูลพื้นฐาน รายกลุ่ม ช่อื กลุ่ม บ้านคลองขดุ ที่อยู่ปัจจุบัน(ท่ีสามารถติดต่อได้) บ้านคลองขุด หมทู่ ี่ 10 ตาบล เกาะศาลพระ อาเภอวัดเพลง จงั หวดั ราชบรุ ี รหัสไปรษณีย์ 70170 โทศพั ท์ 099-7349854 พิกดั ทางภมู ศิ าสตร์ ค่า X : 13.4593271 คา่ Y : 99.8633107 ความเปน็ มาของภูมิปญั ญา เนอ่ื งจากบรเิ วณตาบลเกาะศาลพระ อาเภอวดั เพลง มีการปลูกมะพรา้ วจานวนมาก ตน้ มะพรา้ ว เป็น ตน้ ไมท้ ีน่ ามาใชป้ ระโยชนไ์ ด้หลายอย่างนอกจากจะนานา้ มะพร้าวมาดมื่ เน้ือ มะพร้าวมารับประทาน ทัง้ รบั ประทานเนื้อสด ๆ หรอื นามาคนั้ เป็นกะทิใสใ่ นอาหาร คาว หวาน ไดห้ ลายอยา่ งแลว้ กะลามะพร้าวยัง สามารถนามาประดิษฐส์ งิ่ ของได้ เชน่ กัน อาทิ เครื่องประดับ เชน่ สรอ้ ยคอ สรอ้ ยแขน แหวน กาไล เขม็ ขดั ของ ใช้ เช่น กะลากอ๊ ปแก๊ป เปลือกของลูกมะพร้าวสามารถนามาปลกู ตน้ ไม้ไดเ้ ชน่ ปลกู ตน้ กลว้ ยไม้ ยอดอ่อนของ มะพร้าวกส็ ามารถนามาทาอาหารได้ เช่น แกงไก่ใสย่ อด มะพร้าวอ่อน ยายอดมะพรา้ วอ่อน ยอดมะพรา้ วอ่อน ผัดกงุ้ ตายอดมะพร้าวอ่อน เปน็ ต้น เยื่อหุ้มตน้ มะพร้าวสามารถนามาทาเปน็ กระเป๋าได้ลาตน้ กส็ ามารถนามาทา เกา้ อ้ี ทาร้ัว ใบมะพร้าวกส็ ามารถนามาสานปลาตะเพียน ต๊ักแตน และเอามาห่อขนมได้ ส่วนทางมะพรา้ ว ก็ สามารถนามาทาไม้กวาดหยากไย่ แจกนั ขันโตก ไม้กลดั ห่อ ขนมหรือของตา่ งๆ การแปรรปู ผลิตภณั ฑ์จากมะพรา้ ว สามารถทาไดห้ ลายอย่างทางชุมชนบ้านคลองขุดจึงไดจ้ ัดทาการแปร รปู ผลิตภัณฑจ์ ากมะพร้าวหลักๆ คือ ว้นุ มะพร้าว น้ามะพร้าว และมะพรา้ วแกว้ ซ่งึ เป็นสิ่งทีป่ ระชาชนท่วั ไปรับ ประมานได้ทุกช่วงวัย จุดเดน่ ของภูมิปัญญาท้องถนิ่ - เปน็ สถานท่ีถ่ายทอดความรู้ - เป็นแหล่งศึกษาดูงาน วัตถดุ บิ ที่ใช้ประโยชน์ในผลิตภัณฑ์ท่เี กิดจากภูมปิ ญั ญา ซ่งึ พ้นื ทอ่ี ื่นไม่มี - มะพรา้ วน้าหอม

รายละเอียดของภมู ปิ ญั ญาท้องถิ่น - รูปแบบในการถ่ายทอดความรู้ ด้านการศกึ ษาดงู าน ด้านการอบรมให้ความรู้ ฝึกปฏิบัติ ในพ้ืนท่ีจริง ประโยชน์ท่ไี ดจ้ ากภมู ปิ ญั ญาคอื สามารถนาไปปฏบิ ตั ิจริงได้ รปู แบบและลกั ษณะการถา่ ยทอด การประชาสัมพนั ธ์ เผยแพร่ภมู ปิ ญั ญาทอ้ งถน่ิ ยงั ไมเ่ คยมีการเผยแพร/่ ใชเ้ ฉพาะบุคคล เคยเผยแพรเ่ ฉพาะในชุมชน / มกี ารเผยแพร่ผ่านส่ือมวลชนและสือ่ อืน่ อย่างแพรห่ ลาย มกี ารดงู านจากบุคคลภายนอก จานวน .......ครง้ั จานวน............คน / มีการนาไปใช้ / อื่นๆ (ระบ)ุ เปน็ ชุมชนนวัตวิถี ลักษณะของภูมิปัญญาท้องถิ่น การพัฒนาต่อยอดภูมิปัญญาให้เป็นนวัตกรรม คุณค่า (มูลค่า) และ ความ ภาคภูมใิ จ / ภมู ิปญั ญาท้องถน่ิ /นวัตกรรมท่ีคิดค้นขน้ึ มาใหม่ ภมู ิปัญญาท้องถน่ิ ดง้ั เดิมได้รับการถา่ ยทอดมาจาก ภูมปิ ัญญาทอ้ งถ่นิ ท่ไี ด้พัฒนาและตอ่ ยอด สมาชิกในกลุม่ บ้านคลองขุด

วุน้ มะพรา้ ว นา้ มะพรา้ ว มะพร้าวแก้ว

แบบบันทึกชดุ ข้อมูลคลังปญั ญา – ภูมปิ ญั ญาทอ้ งถิ่น ตาบล เกาะศาลพระ อาเภอวัดเพลง จังหวัดราชบรุ ี ชอ่ื ภูมปิ ัญญา การทาไม้กวาดทางมะพร้าว ขอ้ มูลพน้ื ฐาน ชอ่ื นางบวั ลอย เสียงไพเราะ ทีอ่ ยู่ปจั จบุ ัน(ท่ีสามารถตดิ ต่อได)้ บ้านคลองขุด หม่ทู ่ี 10 ตาบล เกาะศาลพระ อาเภอวดั เพลง จังหวดั ราชบรุ ี รหสั ไปรษณยี ์ 70170 โทศัพท์ 092-5926482 พกิ ัดทางภูมิศาสตร์ คา่ X : 13.4563259 คา่ Y : 99.8624899 ความเปน็ มาของภูมิปัญญา การทาไมก้ วาดทางมะพรา้ ว คือ ภูมิปัญญาอีกอยา่ งหน่งึ ของชาวบ้านอาเภอวัดเพลง ซงึ่ บริเวณอาเภอวดั เพลงนมี้ กี ารปลกู มะพร้าวจานวนมาก ต้นมะพรา้ ว เปน็ ต้นไม้ท่นี ามาใช้ประโยชนไ์ ดห้ ลายอยา่ งนอกจากจะนานา้ มะพรา้ วมาดื่ม เนื้อ มะพรา้ วมารับประทาน ทง้ั รบั ประทานเนอื้ สด ๆ หรือนามาค้นั เป็นกะทิใส่ในอาหาร คาว หวาน ได้หลายอยา่ งแล้ว กะลามะพร้าวยงั สามารถนามาประดิษฐ์ส่ิงของได้ เช่นกัน อาทิ เครอื่ งประดับ เชน่ สรอ้ ยคอ สร้อยแขน แหวน กาไล เข็มขัด ของใช้ เช่น กะลากอ๊ ปแก๊ป เปลอื กของลกู มะพรา้ วสามารถนามาปลูก ต้นไม้ได้เชน่ ปลกู ตน้ กล้วยไม้ ยอดอ่อนของมะพร้าวก็สามารถนามาทาอาหารได้ เชน่ แกงไกใ่ ส่ยอด มะพร้าว อ่อน ยายอดมะพร้าวออ่ น ยอดมะพรา้ วอ่อนผัดก้งุ ตายอดมะพร้าวอ่อน เปน็ ตน้ เย่ือหุ้มต้นมะพร้าวสามารถ นามาทาเปน็ กระเป๋าไดล้ าต้นก็สามารถนามาทาเกา้ อ้ี ทารว้ั ใบมะพรา้ วก็สามารถนามาสานปลาตะเพียน ตกั๊ แตน และเอามาห่อขนมได้ สว่ นทางมะพร้าว ก็สามารถนามาทาไม้กวาดหยากไย่ แจกนั ขนั โตก ไม้กลดั หอ่ ขนมหรอื ของต่างๆ ไม้กวาดทางมะพร้าว เป็นวสั ดุทาความสะอาดทป่ี ระดิษฐไ์ ด้ภายในครวั เรือน นยิ มใช้สาหรับกวาดทา ความสะอาดลานบ้าน ลานหญ้า ลานวดั ซงึ่ เป็นสิ่งท่ที กุ พนื้ ท่ีต้องมีไว้ใช้ จึงเลง็ เหน็ ความสาคัญและประโยชน์ของ การทาไมก้ วาดทางมะพรา้ ว เพอ่ื ทีจ่ ะเป็นรายได้เสริมและมีวสั ดอุ ยูใ่ นท้องถิน่ ไม่ตอ้ งไปซื้อมาจดั ทาสามารถหาใน สวนของตวั เองได้ จดุ เดน่ ของภมู ปิ ัญญาทอ้ งถ่ิน - เปน็ สถานท่ีถา่ ยทอดความรู้ - เปน็ แหล่งศกึ ษาดูงาน

วตั ถดุ บิ ทีใ่ ชป้ ระโยชนใ์ นผลติ ภณั ฑ์ท่ีเกดิ จากภมู ปิ ญั ญา ซึง่ พื้นท่ีอ่นื ไมม่ ี - กา้ นมะพรา้ ว รายละเอียดของภูมปิ ญั ญาทอ้ งถ่นิ - รปู แบบในการถา่ ยทอดความรู้ ดา้ นการศกึ ษาดูงาน ด้านการอบรมให้ความรู้ ฝึกปฏิบัติ ในพ้ืนที่จริง ประโยชนท์ ไ่ี ด้จากภมู ปิ ญั ญาคอื สามารถนาไปปฏบิ ัติจรงิ ได้ รูปแบบและลักษณะการถ่ายทอด การประชาสมั พนั ธ์ เผยแพร่ภูมปิ ญั ญาท้องถ่นิ ยังไม่เคยมกี ารเผยแพร/่ ใช้เฉพาะบุคคล / เคยเผยแพร่เฉพาะในชมุ ชน มีการเผยแพร่ผา่ นส่ือมวลชนและส่อื อน่ื อยา่ งแพรห่ ลาย มีการดงู านจากบุคคลภายนอก จานวน .......คร้งั จานวน............คน / มกี ารนาไปใช้ อ่นื ๆ (ระบุ) ลักษณะของภูมิปัญญาท้องถ่ิน การพัฒนาต่อยอดภูมิปัญญาให้เป็นนวัตกรรม คุณค่า (มูลค่า) และ ความ ภาคภมู ิใจ ภูมปิ ัญญาทอ้ งถ่ิน/นวตั กรรมทคี่ ดิ คน้ ขึ้นมาใหม่ / ภูมิปญั ญาท้องถ่นิ ด้ังเดมิ ได้รบั การถ่ายทอดมาจาก ภมู ิปัญญาทอ้ งถิ่นท่ีได้พัฒนาและตอ่ ยอด

คุณบวั ลอย เสยี งไพเราะ วิธกี ารเข้าไม้กวาด วธิ กี ารมดั ไม้กวาด ทาสีตกแตง่ เพื่อเตรียมจาหนา่ ย

แบบบนั ทกึ ชุดข้อมลู คลงั ปัญญา – ภมู ิปญั ญาท้องถน่ิ ตาบล เกาะศาลพระ อาเภอวดั เพลง จังหวดั ราชบุรี ชอ่ื ภมู ปิ ัญญา การทาไม้กวาดดอกหญ้า ข้อมูลพ้นื ฐาน ช่ือ นางบรรเจิด เมืองเกษม ทอี่ ยู่ปัจจุบนั (ทสี่ ามารถติดต่อได)้ บ้านคลองขุด หมู่ที่ 10 ตาบล เกาะศาลพระ อาเภอวัดเพลง จังหวดั ราชบรุ ี รหสั ไปรษณยี ์ 70170 โทศัพท์ 089-256404 พิกัดทางภูมิศาสตร์ ค่า X : 13.4592449 ค่า Y : 99.8630217 ความเป็นมาของภมู ิปัญญา การทาไมก้ วาดดอกหญา้ ของคณุ บรรเจิด เมืองเกษม ชว่ งแรกทาข้ึนเพื่อแจกเพ่ือนบ้าน แจกวดั แตพ่ อ เพ่ือนบ้านได้ไปแลว้ นนั้ เกิดความชอบใจแล้วอยากสงั่ เพ่ือท่ีจะไปขายตอ่ จากจดุ เร่ิมตน้ นั้นจึงทาใหต้ อนนีม้ รี ายได้ เสรมิ เพิม่ ขึ้นจากการทาไม้กวาดดอกหญ้า ไมก้ วาดดอกหญ้าของคุณบรรเจดิ เมอื งเกษม เป็นดอกหญ้ามีน้าหนักเท่ากันใส่กาวเพื่อไม่ใหด้ อกหญา้ หลดุ งา่ ยเวลากวาดบา้ นนอกจากนั้นระยะเวลาการใชง้ านของไม้กวาดใช้งานคงทนนอกจากน้ีไม้กวาดของคุณ บรรเจดิ มสี ีสนั สวยงามมีหลายขนาดให้เลอื ก จดุ เด่นของภมู ิปญั ญาท้องถิน่ - เปน็ สถานทถี่ า่ ยทอดความรู้ - เป็นแหลง่ ศกึ ษาดูงาน วตั ถดุ บิ ทีใ่ ช้ประโยชน์ในผลิตภณั ฑ์ท่ีเกิดจากภมู ปิ ัญญา ซง่ึ พืน้ ทอ่ี ื่นไมม่ ี - ดอกหญ้า รายละเอยี ดของภูมปิ ัญญาทอ้ งถน่ิ - รูปแบบในการถา่ ยทอดความรู้ ดา้ นการศึกษาดงู าน ด้านการอบรมให้ความรู้ ฝึกปฏิบัติ ในพื้นที่จริง ประโยชนท์ ีไ่ ดจ้ ากภูมิปัญญาคอื สามารถนาไปปฏิบตั จิ ริงได้

รปู แบบและลกั ษณะการถา่ ยทอด การประชาสัมพันธ์ เผยแพรภ่ ูมิปัญญาทอ้ งถิ่น / ยงั ไม่เคยมีการเผยแพร/่ ใช้เฉพาะบุคคล เคยเผยแพร่เฉพาะในชมุ ชน มกี ารเผยแพรผ่ ่านสือ่ มวลชนและสอื่ อ่ืนอยา่ งแพร่หลาย มีการดงู านจากบุคคลภายนอก จานวน .......คร้ัง จานวน............คน / มกี ารนาไปใช้ อน่ื ๆ (ระบ)ุ ลักษณะของภูมิปัญญาท้องถ่ิน การพัฒนาต่อยอดภูมิปัญญาให้เป็นนวัตกรรม คุณค่า (มูลค่า) และ ความ ภาคภมู ใิ จ ภูมิปัญญาท้องถ่ิน/นวัตกรรมทคี่ ิดคน้ ขน้ึ มาใหม่ / ภูมปิ ญั ญาท้องถน่ิ ดั้งเดิมได้รบั การถา่ ยทอดมาจาก ภูมปิ ัญญาท้องถ่ินท่ไี ด้พัฒนาและต่อยอด คณุ บรรเจิด เมืองเกษม เจ้าของภูมิปัญญา

วธิ กี ารเลอื กดอกหญ้าและช่งั น้าหนัก วิธกี ารมัดและการเข้าไม้กวาด วิธกี ารเย็บ พรอ้ มจาหน่าย

คณะผู้จดั ทา ทป่ี รกึ ษา ผอ. กศน.อาเภอวดั เพลง นายนาวี ต้นแจง ครูอาสาสมัครฯ นางสาววิดารัตน์ เถลิงศักด์ิวัฒนา ครู กศน.ตาบลเกาะศาลพระ ร่าง/เรยี บเรียงและจัดพมิ พ์ นายอิทธพิ งศ์ รัศมีกมลรตั น์