ປະຫວັດສາດເອີຣົບສະໄໜກາງ

ກະຊວງສກຶ ສາທກິ ານ ແລະ ກລິ າ ກົມສາ້ ງຄູ ວິທະຍາໄລຄຫູ ວຼ ງພະບາງ ວທິ ະຍາໄລຄຫູ ຼວງພະບາງ ສາ້ ງວຊິ າຊບີ ຄູສຄູ່ ວາມເປນັ ເລດີ ປະເສີດດວ້ ຍຄນຸ ນະທໍາ ສົ່ງເສີມວດັ ທະນະທາໍ ທເ່ີ ປນັ ເອກະລັກ ພດັ ທະນາສິງ່ີ ແວດລອ້ ມ ສາ້ ງຄວາມພ້ອມກ້າວສສູ່ າກນົ ເອກະສານປະກອບການສອນ ວຊິ າ ປະຫວດັ ສາດເອຣີ ບົ ສະໄໜກາງ ສາຍຄມູ ດັ ທະຍົມສມົ ບນູ (ມ.1-ມ.7) ລະບບົ 12+4 ນາງ ສລຸ ວິ ນັ ພນັ ທະນດິ ປີ 2019

ກະຊວງສຶກສາທກິ ານ ແລະ ກິລາ ກມົ ສາ້ ງຄູ ວິທະຍາໄລຄູຫວຼ ງພະບາງ ສ້າງວຊິ າຄສູ ູຄ່ ວາມເປນັ ເລີດ ປະເສດີ ດ້ວຍຄຸນນະທາໍ ສງົ່ ເສີມວັດທະນະທໍາທ່ີເປັນເອກtລກັ ພດັ ທະນາສິີງ່ ແວດລ້ອມ ສາ້ ງຄວາມພອ້ ມສສູ່ າກນ ເອກະສານປະກອບການສອນ ວຊິ າ: ປະຫວດັ ສາດເອີຣບົ ສະໄໜກາງ ຮຽບຮຽງໂດຍ: ທາູ່ ນ ປ.ຕີ ນາງ ສລຸ ວິ ນັ ພນັ ທະນດິ ກວດແກໂ້ ດຍ: ທາູ່ ນ ປ. ຕີ ບນຸ ຕຽມ ຈນັ ທະພນົ ທາູ່ ນ ປ.ຕີ ນາງ ສມົ ໝີ ສວີ ລິ າພອນ ທາູ່ ນ ປ.ຕີ ສດຸ າວນັ ຈນັ ທະລາດ ທາູ່ ນ ປ.ທ ສມົ ບດັ ກງ່ີິ ບວົ ໄຂ ປີ 2019

ຄາໍ ນາໍ ເພ່ີອເປັນການປັບປຸງຄຸນນະພາບ ແລະ ປະສິດທິພາບຂອງການສ້າງຄູໃຫ້ສູງ, ແນູ່ໃສູ່ເພີ້ມສະມັດທະພາບ ຂອງຄູ ແລະ ພັດທະນາອາຊີບຄູໃຫ້ດຂີ ນຶີ້ ເທີ່ອລະກາ້ ວນນັີ້ . ວທິ ະຍາໄລຄູຫຼວງພະບາງ ກໍຄກມົ ສ້າງຄູ ໄດ້ມີນະໂຍບາຍ ການຮຽບຮຽງປ້ຶມເຫຼັີມ້ ນີ້ຂຶ້ີນມາ ເພີ່ອຮັບໃຊ້ຢູ່ສະຖາບັນສ້າງຄູ (ວິທະຍາໄລຄູຫວຼ ງພະບາງ) ໂດຍໄດ້ພັດທະນາຕາມ ທິດທາງການສາ້ ງຄແູ ບບໃໝ,ູ່ ເຊງີ່ິ ປຶ້ມເຫຼັມ້ີ ນີໄ້ ດ້ເວີ້າົ ເຖງິ ຄວາມເປັນມາຂອງສງັ ຄົມໃນເອີຣົບ ແລະການຫັນປູ່ຽນຈົນ ກາູ່ ຍເປັນຈກັ ກະພັດ,ການພງັ ທະລາຍຂອງອານາຈກັ (Roman) ແລວ້ ປູ່ຽນແທນດວ້ ຍລະບອບການປກົ ຄອງໃໝູ່ເຊີ່ິງ ແມູ່ນການປົກຄອງດ້ວຍລະບອກສັກດິນາ,ຂະຫຍາຍຕົວຂອງລະບອບສັກດິນາ ແລະກ້າວສູ່ຄວາມຊຸດໂຊມຂອງ ລະບອບສັກດິນາເອີຣົບ. ດັົ່ງນັີ້ນ, ການພັງທະລາຍຂອງອານາຈັກ(Roman)ໄດ້ເຮັດໃຫ້ລະບອບສັກດິນາກໍາ ເນີດຂີ້ນ.ມີໂຄງສ້າງການປົກຄອງຢູ່າງມີລະບົບຈົນກ້າວໄປເຖິງການຂະຫຍາຍຕົວຂອງລະບອບສັກດິນາ ແລະການ ຊດຸ ໂຊມຂອງລະບອບສກັ ດນີ າໃນເອີຣົບ. ປຶ້ມເຫຼັີ້ມນີ້ ໄດ້ຮຽບຮຽງຂຶີ້ນມາ ເພີ່ອປະກອບເຂົີ້າເປັນເອກະສານປະກອບການຮຽນ-ການສອນ ເພີ່ອໃຫ້ ນັກຮຽນນກັ ສກຶ ສາໄດ້ອູ່ານ, ໄດ້ຄ້ນົີ ຄວ້າຊອກຫາຄວາມຮູ້ ໃນເວລາຮຽນ ແລະ ເວລາທີ່ຢບູ່ າ້ ນ. ໃນການຮຽບຮຽງຄັ້ີງນີ້ ບໍ່ປາສະຈາກຂໍ້ຂາດຕົກບົກຜູ່ອງ ເນ່ີອງຈາກວູ່າປະສົບການໃນການຮຽບຮຽງຍັງບ່ໍ ທັນສູງ. ສະນັີ້ນ, ມາໃນໂອກາດນີ້ ຂ້າພະເຈົີ້າຫວັງຢູ່າງຍິີ່ງວູ່າ ບັນດາທູ່ານຄູ-ອາຈານທີ່ມີປະສົບການໃນການຮຽບ ຮຽງ ຫາກພບົ ເຫນັ ຂໍ້ຜິດພາດປະການໃດຊູ່ວຍຕໍານິຕຊິ ມົ ພ້ອມທັງຊີແ້ ນະຊວູ່ ຍປັບປງຸ ການຮຽບຮຽງໃຫອ້ ຸດົມສົມບູນ ຂ້ຶີນເທ່ອີ ລະກ້າວ. ໃນໂອກາດນີ້ ຂ້າພະເຈົ້ີາຂໍສະແດງຄວາມຂອບອົກຂອບໃຈຢູ່າງສູງມາຍັງບັນດາກໍາມະການ ໃນຄະນະ ກວດແກ້ຜູ່ານປຶ້ມເຫຼັີ້ມນີ້ ທີ່ໄດ້ປະກອບຄໍາຄິດຄໍາເຫັນອັນມີຄ່າູ ເຊິີ່ງເຮັດໃຫ້ເນ້ີອໃນປຶ້ມຫົວນີ້ອຸດົມສົມບູນຂຶ້ີນກວາູ່ ເກົ່າ ແລະ ຂໍຂອບໃຈມາຍັງຄະນະອໍານວຍການໂຮງຮຽນວິທະຍາໄລຄູຫຼວງພະບາງ ທີ່ເຮັດໂອກາດແກູ່ຂ້າພະເຈີົ້າ ໄດຮ້ ຽບຮຽງປ້ມຶ ຫວົ ນີຂ້ ້ີນຶ ມາ.

ສາລະບານ ບດົ ທີ ໜາ້ ບດົ ທີ 1 ການພງັ ທະລາຍຂອງອານາຈກັ ໂຣມນັ ............................................................................. 1 1. ການກາຍເປນັ ຈກັ ກະພັດໂລມັນ.......................................................................................1-3 2. ວິກິດການຂອງອານາຈັກໂຣມນັ ໃນຊູ່ວງສະຕະວດັ ທ່ີ 1-3 ................................................3- 5 3. ວຖິ ກິ ານດໍາລງົ ຊວີ ດິ ຂອງກູ່ມຸ ຄົນທຢີ ູ່ນອກດິນແດນໂຣມັນ..............................................5-6. 4. ການຮກຸ ຮານຂອງພວກບາກບາຣຽນ ແລະ ການສາ້ ງຕັີງ້ ອານາຈກັ .......................................6-7 ບດົ ທີ 2 ການກາໍ ເນດີ ລະບອບສກັ ດິນາຢເູ່ ອຣີ ບົ ............................................................................. 8 1. ການກໍາເນີດການພວົ ພັນແບບສັກດິນາຢູ່ໂຣມັນຕາເວັນຕກົ ....................................................... 8 2. ລະບອບການປກົ ຄອງແບບຟູດາລ(The Feudal System)........................................8-10 3. ການກໍາເນດີ ອານາຈັກສກັ ດິນາໃນເອີຣົບ................................................................10-12 4. ການຂະຫຍາຍຕົວຂອງລະບອບສັກດິນາໃນເອີຣົບ.....................................................12-14 5. ອານາຈັກຝຣ່ງັົ ແລະຈກັ ກະພດັ ຊາກເລມີ ານ.............................................................15-16 ບດົ ທີ 3 ສງົ ຄາມຄຣເູ ຊດັ ...................................................................................................17 1. ບດົ ບາດຂອງສາສະໜາຄຣດິ ຕໍ່ສັງຄົມເອຣີ ບົ .............................................................17-19 2. ສງົ ຄາມຄຣູເຊດັ (ສງົ ຄາມທາງສາສະໜາ).....................................................................19 3. ສາເຫດທພີ າໃຫເ້ ກີດສງົ ຄາມຄຣູເຊັດ(ສົງຄາມທາງສາສະໜາ).......................................20-21 4. ສງົ ຄາມຄຣູເຊດັ ຄງີ້ັ ທີ 1 ເລມີ້ ແຕ່ປູ ີ ຄສ 1096-1144...............................................21-23 5. ສົງຄາມຄຣເູ ຊດັ ຄີ້ງັ ທີ2 ເລມີ່ ແຕູ່ ຄ.ສ 1145 – 1187.............................................23-24 6.ສົງຄາມຄຣເູ ຊັດຄງ້ັີ ທ3ີ ເລີມ້ ແຕູ່ ຄສ 1187-1192 .................................................24-25 7. ສງົ ຄາມຄຣູເຊດັ ຄັີ້ງທີ4 ເລມ່ີ ແຕູ່ ຄ.ສ 1202 – 1204..............................................25-26 8.ສງົ ຄາມຄຣເູ ຊດັ ຄງັີ້ ທີ5 ຄ.ສ 1218 ...........................................................................26 9.ສງົ ຄາມຄຣູເຊດັ ຄ້ີງັ ທ6ີ ເລີມ່ ແຕູ່ ຄ.ສ 1228 – 1229 .....................................................27 10.ສງົ ຄາມຄຣູເຊັດຄງີ້ັ ທ7ີ ເລີມ່ ແຕູ່ປີ ຄ.ສ 1251 .......................................................27-28 11.ສົງຄາມຄຣູເຊັດຄີ້ງັ ທີ 8 ປີ ຄ.ສ 1270................................................................28-29 12.ສະຫຸບຼ ຜນົ ສະທ້ອນຂອງສງົ ຄາມຄຣູເຊັດແຕູຄ່ ີ້ັງທີ 1-8..............................................30-31 ບດົ ທີ 4 ການກາໍ ເນດີ ສງັ ຄມົ ເມອງໃນເອຣີ ບົ ........................................................................32 1. ການຂະຫຍາຍຕວົ ທາງດາ້ ນເສດຖະກິດ..................................................................32-33 2. ການກາໍ ເນດີ ແລະການຂະຫຍາຍຕົວເມອງໃນເອຣີ ົບ..................................................33-34

3.ສະພາບສງັ ຄມົ ແລະການຕ່ສໍ ງູ້ ຂອງຊາວເມອງ .......................................................35-36 ບດົ ທີ 5 ການພດັ ທະນາທາງດາ້ ນການເມອງຂອງເອຣີ ບົ ໃນຍກຸ ກາງ.......................................37 1. ສົງຄາມ 100 ປ.ີ ..........................................................................................37-40 2.ການສາ້ ງຕ້ີງັ ອານາຈກັ ເອກະພາ ແລະຂະບວນການຕໍ່ສ້ຂູ ອງຊາວນາ-ຊາວເມອງຢຝູ່ ຣົ່ງັ ແລະອງັ ກິດ.41-44 ບດົ ທີ 6 ການເຊອມໂຊມຂອງລະບອບສກັ ດນິ າໃນເອຣີ ບົ ......................................................45 1. ການຟນຶ້ ຟສູ ລິ ະປະວທິ ະຍາ................................................................................45-52 2. ການປະຕິຮບູ ສາສະໜາ....................................................................................52-60 3. ການຄ້ນີົ ພົບທາງດາ້ ນພມູ ສາດ............................................................................60-68 4. ການຂະຫຍາຍຕວົ ເສດຖະກດິ ທນຶ ນຍິ ມົ .................................................................68-72



ບດົ ທີ 1 ການພງັ ທະລາຍຂອງອານາຈກັ ໂຣມນັ 1. ການກາຍເປັນຈັກກະພດັ ໂລມັນ ອີຕາລີແມ່ນູ ແຫຼມໃຫຍູ່ແຫູ່ງໜຶ່ີງຕັ້ີງຢູ່ ທາງພາກໃຕ້ຂອງທະວີບເອີລົບ, ທິດເໜອຕິດກັບສາຍພູອານເປີຝງັ ທະເລພາກຕາເວັ້ີນອອກ ແລະພາກໃຕ້ມີອາວທູ່າກໍາປັ່ນ ໃຫຍູ່ຫຼາຍແຫູ່ງສະດວກໃຫ້ແກູ່ການຄ້າທາງທະເລ. ສູ່ວນຝັ່ງທະເລພາກຕາເວັນອອກ ຕິດກັບເກຼັກ ດ້ວຍເຫດນັ້ີນປະຊາກອນຢູ່ອີຕາລີ ຈຶີ່ງໄດ້ຮັບຜົນສະທ້ອນຈາກ ເກັຼກໄວກວູ່າຊາດອນ່ີ ໆ... ຮູບພາບ ແຜນທອີ ີຕາລີ ດິນແດນທໍາອດິ ຂອງໂຣມນັ ມີພຽງແຕຂູ່ ອບເຂດຕວົ ເມອງໂຣມເທາົ່ ນີ້ັນ, ພກໍ າ້ ວເຂ້ີາົ ສູ່ສະຕະວດັ ທີ IV ກູ່ອນ ຄ.ສ ດິນແດນຂອງໂຮມໄດ້ຂະຫຍາຍກ້ວາງອອກ ດ້ວຍຮູບການເຮັດສົງຄາມຍຶດເອາົ ເຂດທາໍ ມາຫາກິນຂອງກົກເຫຼົາ່ ອນີ່ ໆ ແລະ ສາມາດຍດຶ ຄອງແຫມຼ ອຕີ າລໄີ ດທ້ ັງຫມດົ ໃນທາ້ ຍສະຕະວດັ ທີ III ກູ່ອນຄ.ສ. ພາຍຫລງັ ທີ່ພວກເຈີົາ້ ທາູ່ ດ ໄດ້ດໍາເນີນສົງຄາມຮຸກຮານເຜົ່າອີ່ນໆ ແລະ ສາມາດຍຶດຄອງແຫຼມອຕີ າລີໄດ້ສໍາເລັດແລ້ວ ພວກເຂົາກໍແ່ ຜອູ່ ໍານາດໄປ ທົ່ວພາກພນີ້ ທະເລເມດເີ ຕຣາເນ, ຈາກນັີ້ນພວກເຂົາກສໍ ບຕໍ່ດໍາເນີນສງົ ຄາມຮກຸ ຮານອານາຈັກຄາແທບັ ຂອງເຜ່ົາເຟນີຊີ ເຊິ່ີງຕັ້ີງຢູ່ ແຄມຝັ່ງທະເລອາຟິກກາເໜອເຖິງ 3 ຄັີ້ງ ຄ ນັບແຕູ່ປີ 264 ກູ່ອນ ຄ.ສ ຫາ ປີ 146 ກູ່ອນ ຄ.ສ ໄດ້ແກູ່ ຍາວໄປເຖິງ 120 ປີ, ສົງຄາມຄັີ້ງນີ້ເປັນທີ່ຮູ້ຈັກກັນດີໃນນາມນັກປະຫວັດສາດເອີ້ນວູ່າ “ ສົງຄາມປູຍນິກ \" ຕໍ່ກັບ ບັນຫານີ້ ທູ່ານ ເລນີນ ໄດ້ເວົີ້າວາູ່ : \" ສົງຄາມປູຍນິກເປັນສງົ ຄາມຈກັ ກະພັດໃນ. ສະໄໝບູຮານ \" ເຊິີ່ງມີສາເຫດມາ ຈາກຄວາມຕ້ອງການຂະຫຍາຍອານາເຂດການຄາ້ ເພີ່ອຄອບ ຄອງຄວາມເປັນເຈາ້ີົ ຢູໃ່ ນຂງົ ເຂດນີ້. 1

ຜູ່ານສົງຄາມ 3 ຄັີ້ງຄ: ຄັ້ີງທີ I ໃນລະຫວູ່າງ ປີ 264 – 241 ກູ່ອນ ຄ.ສ ຄັ້ີງທີ II ແຕູ່ ປີ 219 - 211 ກູ່ອນ ຄ.ສ ແລະ ຄັີ້ງທີ III ແຕູ່ ປີ 149 - 146 ກູ່ອນ ຄ.ສ. ກອງທັບໂຣມັນກໍ່ສາມາດເອົາຊະນະຄາເທັກ (Carllage) ແລະ ເຂົີ້າຍຶດຄອງເອົາດິນແດນທັງໝົດທີ່ຢູ່ໃຕ້ການຄອບຄອງຂອງອານາຄາເທັກ (Carcharc) ນັບແຕູ່ ປີ 146 ກ່ອູ ນ ຄ.ສ ຕົວເມອງ Carthage ໄດ້ຖກທາໍ ລາຍຢ່າູ ງ ) ຮາບກຽ້ ງຄຖກທໍາລາຍເຖງິ 6 ມີ້ 6 ຄນຢາູ່ ງລຽນຕິດ, ຈາກ ສົງຄາມຄັ້ີງນີ້ ໄດ້ເຮັດໃຫ້ລັດຄາເທັກ (Callage) ທີ່ມີຄວາມຮຸູ່ງເຮອງສີວິໄລ ແລະ ເຂັີ້ມແຂງໃນເມ່ີອກູ່ອນໄດ້ຖກ ດບັ ສນູ ແລະ ໄດຖ້ ກ ລຶບຊີອ່ ອກຈາກແຜນທ່ີການເມອງໂລກຈນົ ຮອດປະຈບຸ ນັ . ຮບູ ພາບ ແຜນດນິ ອຕິ າລໃີ ນຍກຸ ກາງຕອນຕ້ົີນ ຮບູ ພາບ ຕົວເມອງກງຸ ໂຣມ ໃນເວລາດຽວກັນກັບການເຮັດສົງຄາມກັບຄາເທກັ (Carllinge) ທາງພາກຕາເວນັ ຕົກຂອງອານາຈັກໂຣມັນກໍ ເຂົ້ີາຍຶດຄອງດິນແດນ ແລະ ຂະຫຍາຍອໍານາດເຂີ້ົາໄປທາງພາກຕາເວັນອອກ ດ້ວຍການຍຶດຄອງເກຼັກໃນປີ 146 ກູ່ອນ ຄ.ສ ແລະ ເອເຊຍໄມເນີ ( ອາຊີນ້ອຍ ). ບາງສູ່ວນກາຍເປັນແຂວງໜຶ່ີງຂອງໂຣມັນໃນປີ 133 ກູ່ອນ ຄ.ສ. ມາຮອດປີ 133 ກູ່ອນ ຄ.ສ ໂຣມັນໄດ້ກາຍເປັນມະຫາຈັກກະພັດໃຕ້ການປກົ ຄອງຂອງ ອອັກເທວຽນ (Outlyian), ຈາກນີັນ້ ອອັກເທວຽນກໄໍ່ ດກ້ າຍເປັນເຈ້ົາີ ຈກັ ກະພັດອົງທໍາອິດຂອງອານາຈັກໂຣມັນ (Roma) ແລະ ໄດ້ນາມມະຍົດ ເປນັ \" ໂອກຸດຕັດ (Augustus) \" ທຄ່ີ ອບຄອງດິນແດນອນັ ກວ້າງໃຫຍູ່ໄພສານອອ້ ມແອ້ມແຖບທະເລເມດີເນ ເຊັນົ່ : ແຄວນ້ ໂກນ ( ປະ ເທດຝຣັງ່ົ ປະຈຸບັນ ) ອິດສະເປນີ ( ແອັດສະປາຍປະຈຸບັນ ). ເກັຼກ. ມາເຊດວນ, ຊລີ ,ີ ອາຊີນອ້ ຍ, ປະແລດັ ສະຕິນ ແລະ ອາຟິກກາເໜອຶ ອາຊນີ ້ອຍ, ປະແລັດສະຕນິ ແລະ ອາຟກິ ກາເໜອ. 2

ຮບູ ພາບ ຮູບປຶ້ນັ ຂອງພະເຈາ້ີົ ໂອກດຸ ຕັດ (Augustus) ຮູບພາບ ນກັ ຮົ 2. ວິກດິ ການຂອງອານາຈກັ ໂຣມັນໃນຊວູ່ ງສະຕະວັດທີ 1-3 ໃນສະຕະວດັ ທີ I - II ຈັກກະພດັ ໂຣມນັ ແມນູ່ ມຄີ ວາມຈະເລນີ ຮ່ງຸູ ເຮອງທີ່ສດຸ ໂດຍສະ ເພາະແມ່ນູ ໃນສະ ໄໝການປົກຄອງຂອງພະເຈົ້ີາໂອກຸດຕັດ ( ປີ 27 ກູ່ອນ ຄ.ສ ຫາປີ ຄ.ສ 180 ). ມາຮອດສະຕະວັດທີ III ອານາຈັກໂຣມັນທີ່ກ້ວາງໃຫູ່ຍໄພສານໄດ້ເກີດວິກິດການຢູ່າງຮຸນແຮງ. ໂດຍສະເພາະປີ ຄ.ສ 180 ທຸກສິີ່ງໄດ້ເລີ່ມ ກ້າວສູ່ວິກິດການ ໃນນັ້ີນໄດ້ມີກຸູ່ມຄົນທີ່ມາຈາກທາງຂອງເອີລົບ ໄດ້ເຂົີ້າມາຮຸກຮານອານາຈັກໂຣມັນ (Roman). ເມີ່ອເປັນດັ່ົງນັີ້ນ, ອານາຈັກ ໂຣມັນຈຶີ່ງຕ້ອງການກອງທັບທະຫານເພີ່ມເຕີມເພີ່ອປກົ ປ້ອງອານາຈັກໄວ້, ດັົ່ງນັ້ີນ, ຈີ່ງ ໄດເ້ ພມ່ີ ລາຄາພາສຂີ ້ີນສູງກວູ່າເກາ່ົ ເຊງ່ິີ ເຮັດໃຫ້ປະຊາຊນົ ບສໍ່ າມາດຈາູ່ ຍໄດ້. ລາຄາສນິ ຄາ້ ເພ່ມີ ຂຶ້ີນ ແຕູ່ການຄາ້ ຢດຸ ສະ ງັດ ປະຊາຊົນຂາດວຽກເຮັດງານທໍາ, ການດໍາລົງຊີວິດຢູ່ໃນຕົວເມອງບໍ່ສາມາດທີ່ຈະຄົງຕົວຕ່ໍໄປໄດ້ ກຸູ່ມຄົນຮັົ່ງມີ ທີ່ດໍາລົງຊີວິດຢູ່ໃນຕົວເມອງເລີ່ມເຄີ່ອນຍ້າຍໄປສູ່ຊົນນະບົດຊົນຊັີ້ນປົກຄອງມີການຂັດແຍູ່ງເຊິ່ີງກັນ ແລະ ກັນ ອັນ ເປັນເຫດເຮັດໃຫ້ມີການສັບປູ່ຽນກັນຂີ້ນກໍາອໍານາດເລີ້ອຍໆ ເກີດລັດຖະປະຫານຢູ່າງເນ່ີອງນິດເຮັດໃຫ້ລະບົບການ ບໍລິຫານອູ່ອນແອລງົ . 3

ຮບູ ພາບ ແຜນທີ່ການປກົ ຄອງຂອງພະເຈີ້າົ Augustus) ສະເພາະພວກຂຸນນາງທ້ອງຖິ່ີນກໍ່ມີການຕໍ່ສູ້ກັບພວກກອໍານາດສູນກາງ ແລະ ແຍກຕົວສູນກາງເປັນເຂດ ເອກະລາດພໃໍ ຜພລໍ າວໂດຍບໍ່ຍອມເສຍພາສີ ແລະ ມີການບຸກຍຶດເອົາເຂດນໍ້າແດນດິນຂອງກນັ ແລະ ກັນ ອກີ ດ້ານຫ ໜຶ່ີງເວລານີ້ສາສະໜາຄຣິດໄດ້ມີການແຜູ່ຂະຫຍາຍເຂົີ້າໄປໃນບັນດາແຂວງຕູ່າງໆພາກຕາເວັ້ີນອອກ ແລະ ແຊກຊມ ເຂົ້ີາໃນຈິດໃຈຂອງຊາວຜູ້ອອກແຮງງານ ແລະ ຄູ່ອຍໆແຊກຊຶມເຂົ້ີາໃນຈິດໃຈຂອງຜູ້ກໍາອໍານາດທ້ອງ ຖິ່ີນ ເຮັດ ໃຫ້ອໍານາດການປົກຄອງສູນກາງບໍ່ສາມາດປາບປາມໄດ້, ມາຮອດໄລຍະນີ້ ອານາຈັກໂຣມັນບໍ່ສາມາດຄອບຄອງ ດິນແດນອັນກ້ວາງໃຫູ່ຍໄດ້ຢູ່າງມີປະສິດທິພາບ, ດັົ່ງນັີ້ນ, ປີ ຄ.ສ 395 ມະຫາອານາຈັກໂຣມັນໄດ້ແຕກແຍກອອກ ເປັນ 2 ອານາຈັກຄ: ອານາຈັກໂຣມັນຕາເວັນຕົກ ອັນມີກຸງໂຣມເປັນນະຄອນຫລວງ ແລະ ອານາຈັກໂຣມັນຕາເວນັ ອອກ ມກີ ງຸ ກົງສະຕັງຕນີ ົບເປັນນະຄອນຫຼວງ. ຈາກການແຕກແຍກຂອງອານາຈັກໂຣມັນ ໄດ້ເຮດັ ໃຫ້ຈັກກະພັດໂຣມນັ ຕ້ອງປະເຊີນໜ້າກບັ ການຮຸກຮານ ຈາກພາຍນອກ ໂດຍສະເພາະການບກຸ ໂຈມຕຂີ ອງຊົນເຜ່າົ ເຢຍລະມັນຢ່າູ ງຮນຸ ແຮງ ໃນສະຕະວັດທີ II. ມາຮອດ ປີ ຄ.ສ 476 ໂອໂຕເອເຊີ (Odoncer) ແມູ່ທບັ ຂອງຊົນເຜ່າົ ເຢຍລະມັນ ໄດ້ນາໍ ພາກໍາລັງບຸກເຂົີ້າ ຍຶດກຸງໂຣມ ແລະ ປົດຈັກກະພັຕໂຣມິວລຸຂາ ໂອກຸດຕັດ (Roimulus Augustus) ອອກຈາກຕໍາແໜູ່ງ ເຮັດໃຫ້ ອານາຈກັ ໂຣມັນຕາເວັນຕົກຕອ້ ງພງັ ທະລາຍລງົ ແລະ ຕກົ ຢູ່ໃນກໍາມຂອງພວກເຂາົ . 3. ວິຖິການດາໍ ລົງຊີວິດຂອງກມຸູ່ ຄນົ ທີຢູ່ນອກດິນແດນໂຣມັນ ກມູຸ່ ຄນົ ເຊີແມນ ແມູນ່ ຊນົ ເຜາົ່ ໜງ່ີຶ ຂອງກູຸ່ມຄົນທດ່ີ ໍາລົງຊີວິດຢ່ຕູ າມຊາຍແດນທາງພາກ ເໜອຂອງອານາຈັກໂຣ ມັນ ເຊິີ່ງເປນັ ທ່ີຮ້ຈູ ັກກນັ ດຄີ : \" ກຸ່ມູ ຄນົ ເຢຍລະມັນ \" (Germans) ຊາວໂຣມັນໄດ້ພັນລະນາກູຸ່ມຄົນເຢຍລະມັນວູ່າ: ພວກຄົນເຢຍລະມນັ ເປນັ ຄົນສງູ , ຮູບຮູາ່ ງໃຫຍູ່ , ພວກເຂົາເປັນຄົນທມີ່ ັກກິນເຫຼົ້າີ ແລະ ຫີນ້ຼ ການພະນັນ. ຊາວໂຣມັນ ໄດ້ເອີ້ນ ຄນົ ພວກນວີ້ ູ່າ ແມູ່ນພວກທີບ່ ມ່ໍ ຄີ ວາມສີວໄິ ລ (Uncivilized) ສະມາຊິກໃນເຜ່າົ ແມູ່ນ 4

ຮູບພາບ ກຸມູ່ ຄນົ ເຢຍລະມັນ ນູຸ່ງເຄີອ່ ງແບບມະຍຸມະຍະ ແລະໜງັ ສດັ , ພວກເຂາົ ຖຫອກ, ດາບ ແລະ ຕສໍ່ ູ້ດ້ວຍຂວານ, ກຸມູ່ ຄນົ ນີ້ໄດ້ມີການຕ່ໍສູ້ເຊ່ິີງ ກັນ ແລະ ກັນໃນເຜົ່າຂອງຕົນເພີ່ອສ້າງຄວາມເປັນໃຫຍູ່ .ຊາວແຊກແມງ ຫຼ ເຊີແມນດໍາລົງຊີວິດແບບຊຸມຊົນປະຖົມ ບູຮານ ກູ່ອນໜ້ານີ້ປະມານ 1500 - 2000 ປີ ກຸູ່ມຄົນແຊກແມງດໍາລງົ ຊີວດິ ໃນດີນແດນເຢຍລະມນັ ໃນເບີ້ອງຕົນ້ີ ພວກເຂາົ ດໍາລງົ ຊີວິດແບບເຜົາ່ ຊມຸ ຊົນ, ທູາ່ ນເກຊູ່ າກໄດບ້ ັນທຶກໄວ້ວູາ່ : \" ແຊກແມງສະໄໜນັີ້ນບ່ໍທັນຮູ້ຈັກປູກ ຝັງ, ມີແຕູ່ອາໄສການຫາປາ, ລາເນີ້ອ ແລະ ລ້ຽງສັດເປັນຕົ້ີນ. “ ຊາວແຊກແມງດໍາລົງຊີວິດແບບປະຖົມບູຮານ ໄດ້ແບູ່ງ ອອກເປັນຊຸມນຸມຊົນກົກເຫຼົ່າ ທຸກຄົນມສີ ິດສະເໝພີ າບໃນສງັ ຄມົ ຮູບກໍາມະສິດຍັງບໍ່ທັນກ້ວາງຂວາງ ໂດຍສະເພາະ ແມູ່ນການຈັບຈູ່ອງແຜູ່ນດີນ ໃນເວລານີ້ ກໍາມະສິດສ່ວູ ນຕວົ ກູ່ຽວກບັ ສິດເຄີ່ອງໃຊ້ ແລະ ຂ້າທາດປະກດົ ມີ ແລ້ວເຊງິ່ີ ເອີ້ນວູ່າ: \" ຂ້າທາດແບບເຈົ້ີາໂຄດ \" ໄລຍະຕໍ່ມາຍ້ອນການຂະຫຍາຍຕົວທາງດ້ານການຜະລິດຮູບແບບຂຸນນາງກົກ ເຫຼົ່າໄດ້ກໍາເນີດຂຶ້ີນ ແລະ ຂະຫຍາຍຕົວ, ການເປັນຜູ້ມີດີນ ແລະ ສັບສົມບັດຫຼາຍສາມາດມີກອງທະຫານເປັນຂອງ ຕນົ ເອງ, ມີສິດຕັດສິນບັນຫາທກຸ ຢ່າູ ງຢູ່ໃນສງັ ຄົມ ຈາກປັນຫານີ້ຈີ່ງເຮັດໃຫ້ສັງຄມົ ບໍ່ມຄີ ວາມສະເໝີພາບໃນຈໍານວນ ກໍາມະສດິ ໂຮມເຂົາຫຼາຍຊມຸ ຊົນເຂົາີ້ ກນັ ຈະເປັນຜໄູ້ ດນ້ າມມະຍດົ ວ່າູ : \" ກະສດັ ຫຼ ເຈ້ົາີ ຊີວິດ” ມາຮອດສະຕະວັດທີ II - III ກຸູ່ມຄົນແຊກແມງຄູ່ອຍໆ: ແຊກຊມເຂຮຽນເອົາແບບແຜນການດາລົງຊີວິດ ຂອງຄນົ ຂອງຄົນໂຣມັນ ການຮຸກຮານໃຫຍູ່ມລີ ັກສະນະພເິ ສດແມູນ່ ຂ້ຶນີ ແຕ່ສູ ະຕະວດັ ທ່ີ III - V ເອນີ້ ວາູ່ : \" ສະໄໜຮກຸ ຮານຄ້ີັງໃຫຍູ່. 4. ການຮຸກຮານຂອງພວກບາກບາຣຽນ ແລະ ການສາ້ ງຕັີງ້ ອານາຈັກ ເມີ່ອພວກບາກບາເຫັນວູ່າຈັກກະພັດໂຣມັນ (Roman) ກ້າວສູ່ຄວາມອູ່ອນແອກໍ່ເລີຍກາຍເປັນໂອກາດ ແລະ ໄດ້ພາກໍາລັງຈາກຊາຍແດນທາງພາກເໜອມຸ້ງໜ້າສູ່ອານາຈັກໂຣມັນ ເມ່ອີ ເປນັ ເຊນົັ່ ນ້ນັີ ຊາວແຊກແມງກໍຮ່ ີບຟາ້ ວຈັດ ຕັ້ີງກອງທະຫານຂອງຕົນຂຶີ້ນເພ່ີອປາບປາມພວກບາກບາ ພ້ອມດຽວກັນນັ້ີນ ກຸູ່ມຄົນປູ່າເຖີ່ອນທີ່ມີຄວາມຊໍານິຊໍາ 5

ນານໃນການຂີມ້ ້າທ່ີເອີ້ນວູາ່ : \" ຮັນ \" (Huns) ທ່ີມາຈາກທະວີບອາຊີ ເຊງີ່ິ ນາໍ ພາໂດຍຫົວຫນາ້ ທ່ໂີ ຫດຮາ້ ຍຊວີ່ ູ່າແອດັ ຕິລາ (Atila), ພວກເຂົາສາມາດຍຶດເອົາຫຼາຍຂົງເຂດ ແລະ ກ້າວໄປເຖິງການຍຶດເອົາດິນແດນຂອງເຜົ່າແຊກແມງ ແລະ ພວກເຂົາໄດ້ບັງຄັບເຜົາ່ ເຢຍລະມນັ (German) ເຂີ້າົ ສດູ່ ິນແດນຂອງໂຣມນັ (Roman). ຮູບພາບ ການຮຸນຮານຂອງກອງທັບຮັ່ນົ ຮບູ ພາບ ກອງທັບກອັ ດ) Barbarian ອີກເຜົ່າໜຶ່ີງຊ່ີວູ່າ ພວກກອັດສ (Gotlis) ໄດ້ນໍາພາກອງທະຫານເຂົີ້າສູ່ອີຕາລີ ເມີ່ອເຫັນໄດ້ເຖິງ ຄວາມເກົງັ່ ກາ້ ສາມາດໄດ້ເຮັດໃຫ້ເຜ່ົາແຊກແມງ ຈໍານວນໜ່ຶີງສະໜກັ ເຂາ້ີົ ເປນັ ທະຫານຂອງພວກກອດັ (Goths) ໃນ ປີ ຄ.ສ 410. ເຜົ່າ Goths ໃຕ້ການນໍາພາຂອງອາລາລິນ (A laric) ໄດ້ບຸກເຂົີ້າຍຶດນະຄອນຫຼວງໂຣມ (Rome) ພວກເຂາົ ໄດທ້ ໍາລາຍນະຄອນຫຼວງໂຣມ ແລະ ລກັ ວັດຖຸສງ່ີິ ຂອງທີມ່ ຄີ ູ່າຕາມທີພ່ ວກເຂົາສາມາດເອົາໄປໄດ້. ຮບູ ພາບ ກອງທະຫານຂອງພວກກອດັ 6

ຈາກນັ້ີນເຜົ່າເຢຍລະມັນກໍ່ໄດ້ ເຂົ້ີາກວາດລ້າງຈັກກະພັດໂຣມັນ ( Roman ) ໃນປີ ຄ.ສ 455 ນະຄອນ ຫຼວງໂຣມໄດຖ້ ກໂຈມຕີ ຈາກພວກວານເດີ ( Vander ) ເຊັ່ົນດຽວກນັ ກັບພວກກອັດ ພວກເຂົາໄດ້ທາໍ ລາຍທຸກສິ່ງີ ທຸກຢູ່າງ ຕາມບູ່ອນທພີ່ ວກເຂາົ ໄປຜູາ່ ນ ຈາກນ້ີນັ ກໍເ່ ຄີອ່ ນຍາ້ ຍເຂ້ົີາສູ່ປະເທດສະເປນ ( Spain ) ແລະ ທາງ ພາກເໜຶ ອຟິກກາ (Africa), ແລະ ມີພວກກອັດສຈໍານວນໜຶີ່ງໄດ້ຕີ້ັງຖິີ່ນຖານຢູ່ອິຕາລີ (Italy) ແລະ ສະເປນ. ຈາກນັ້ີນກໍ່ມີ ພວກແອນໂກສ (Angles), ແຊກຊານ (Saxons) ແລະ ຈຸດ (Jules) ໄດ້ເຂົີ້າຮຸກຮານບັນດາຫມູ່ເກາະຂອງອັງກດິ ໄດ້ເອົາຊີ່ (EngLand )ເປັນຊ່ຂີ ອງພວກເຂົາ ແລະ ກໍໄ່ ດ້ ໃຊພ້ າສາອງັ ກິດເປນັ ພາສາຂອງເຂົາ.ໃນໄລຍະດຽວກັນກ່ໍມີ ເຜົ່າໜຶີ່ງຊີ່ເຜົ່າຝຣັ່ົງ (Franks) ກ່ໍໄດ້ມີການເຄ່ີອນຍ້າຍເຂີົ້າມາຄກັນ ພວກເຂົາໄດ້ຕັີ້ງຖິ່ີນຖານຢູ່ເຂດແຟລນເດີ ( Flanders ) ເຊງ່ີິ ຢແູ່ ຄວ້ ນໂກນ ( Gaul ) ປະເທດຝຣ່ງົັ ປະຈບຸ ັນ. ຮູບພາບ ກອງທັບສາມາດຍດຶ ກງຸ ໂຣມໄດສ້ ໍາເລັດ 7

ບດົ ທີ 2 ການກາໍ ເນດີ ລະບອບສກັ ດນິ າຢເູ່ ອຣີ ບົ ລະບອບສັກດິນາເປນັ ລະບອບທີສອງໃນສງັ ຄົມທມ່ີ ຊີ ນົ ຊ້ັີນ ຖດັ ຈາກລະບອບຂ້າທາດ, ເປັນລະບອບທີ່ຍຶດຖ “ດິນ” ເປັນເຄີ່ອງມວດັ ແທກຖານະຄນົ ໃນສງັ ຄົມ ເຊ່ງິີ ເພີ່ນິ ເອີ້ນວູ່າ “ສັງຄົມສກັ ດິນາ” (Feudalism) ທມ່ີ າຈາກພາສາ ລາແຕັງທີ່ວູ່າ “ເຟີດິມ\" (Feudum) ທີ່ມີຄວາມໜາຍວູ່າ ດິນ ເນ້ີອທີ່ໜຶ່ີງເຊິີ່ງບກຸ ຄນົ ໄດ້ຍຶດຖທໍາມາຫາກິນຈາກເຈາົ້ີ ຂຸນມນຸ ນາຍໂດຍມກີ ານເຄົາລົບເຊ່ີອຟັງ ຫຼ ການຮບັ ໃຊ້ເປັນສງ່ີິ ຕອບແທນສິດທິທໄ່ີ ດ້ໃຊທ້ ່ີດິນນີ້ນັ . ສັງຄມົ ນີ້ເກີດທໍາ ອິດຢູ່ອານາຈັກຝຣັົ່ງໃນສະຕະວັດ ທີ V ຫຼັງຈາກນັ້ີນໄດ້ແຜູ່ລາມໄປສູ່ຂົງເຂດອີ່ນໆໃນທະວີບເອີຣົບ. ການທີ່ຈະ ເຂົີ້າໃຈເຖິງການກໍາເນີດລະບອບສັກດິນາ ເຊິ່ີງມີວັດທະນາການສ ບເນ ່ີອງມາເປັນເວລາອັນຊ້ານານນັີ້ນ, ເປັນຄວາມຈໍາເປັນຢາູ່ ງຍີງ່ິ ທ່ພີ ວກເຮາົ ຈະຕ້ອງໄດ້ເຂົີາ້ ໃຈຢ່າູ ງເຖິງຖອງກູ່ຽວກັບສະພາບຄວາມປູ່ຽນແປງທ່ີເກີດຂ້ຶີນໃນ ເອຣີ ົບກູ່ອນການພງັ ທະລາຍ ແລະ ຍດຶ ຄອງຂອງເຜົ່າຊນົ ບາກບາ (Barbares)ໃນສະຕະວດັ ທີ V (ປີ ຄສ 476). 1. ການກາໍ ເນດີ ການພົວພນັ ແບບສັກດນິ າຢູ່ໂຣມນັ ຕາເວັນຕກົ ເມ່ີອພວກບາກບາໄດ້ເຂົ້ີາຄອບຄອງດິນແດນໂຣມັນແລ້ວ ພວກເຂົາກໍ່ໄດ້ມີການປະສານສົມທົບກັບລະບອບ ການປົກຄອງເກົ່າຂອງໂຣມັນ ( Roman ) ເພ່ີອສ້າງຕັ້ີງລະບອບການປົກຄອງໃໝູ່ຂຶີ້ນເຊິີ່ງແມູ່ນລະບອບການ ປົກຄອງທີ່ຍຶດຖຕອນດິນເພີ່ອເປັນເຄີ່ອງມວັດແທກຖານະຂອງຄົນໃນສັງຄົມ,ໃນນັ້ີນ, ຄວາມສໍາພັນລະຫວູ່າງຜູ້ຄມຸ້ ຄອງກັບຜູ້ຖກຄຸມ້ ຄອງເປັນຄວາມສໍາພນັ ລະຫູ່ວາງບຸກຄນົ ອັນເປນັ ປະເພນີໂຣມນັ ເມ່ີອສາມນັ ຊນົ ຕ້ອງການຄວາມຄຸ້ມ ຄອງຈາກຜູ້ມີອໍານາດກໍຟາກຝັງຕົນເອງຢູ່ກັບບຸກຄົນນັ້ີນ. ພ້ອມທັງເຮັດວຽກຮັບໃຊ້ເພ່ີອສະໜອງບຸນຄຸນຕໍ່ຜູ້ ອຸປະກາລະຕນົ . ນອກຈາກນັ້ນີ ແລ້ວຍັງມີຄວາມສໍາພັນກູ່ຽວກັບຕອນດນິ ຄ ການຂໍເຊົາຕອນດນິ ເພີ່ອທາໍ ການຜະລດິ ຫຼ ທໍາມາຫາກິນເລຍີ ເກີດມີຄວາມສາໍ ພັນລະຫວາູ່ ງເຈີ້າົ ທດ່ີ ິນ ແລະ ຜູ້ເຊາົ່ ດນິ . ດັົ່ງນັີ້ນ, ເພີ່ອຢາກມີຊີວິດຢູ່ພວກທີ່ສູນເສຍກໍາມະສິດກູ່ຽວກັບທີ່ດິນຈໍາຕ້ອງຍອມມອບຕົວໃຫ້ແກູ່ພວກກໍາອໍາ ນາດ ດວ້ ຍການຜກູ ພັນ 2 ຮູບແບບ ຄ: ເຮັດວຽກໃຫ້ລ້າ ຫຼ ເກນ ແລະ ເສຍຊວູ່ ຍ ຫຼ ເກບັ ຄາູ່ ເຊ່າົ . ລັກສະນະຄວາມສໍາພັນທັງ 2 ນີ້ ເຊິ່ີງພວກແຊກແມງຮັບມາປະສົມປະສານກັນກາຍເປັນຮາກຖານຂອງສັງຄົມ ແລະ ການປົກຄອງ ແລວ້ ພັດທະນາການກາຍເປັນລະບອບສກັ ດນີ າຢູາ່ ງ ສົມບນູ . ນອກຈາກບັນຫາການຂະຫຍາຍຕົວທາງທີ່ດິນແລ້ວພວກເຂົາຍັງຖອໍານາດສາສະໜາເພີ່ອເປັນເຄີ່ອງມອັນຕົີ້ນຕໍ ເຂາ້ົີ ໃນການປກົ ຄອງ, ໂດຍມີຂໍກ້ າໍ ນດົ ທາງສາສະໜາວູ່າ: \" ໃນສັງຄມົ ຕ້ອງມີ ຜູຮ້ ່ັງົ , ຜທູ້ ກຸ , ມີຜປູ້ ກົ ຄອງ ແລະ ຜູ້ຖກ ປກົ ຄອງ ເຊ່ິງີ ເປັນເລອ່ີ ງທໍາມະດາຂອງກົດເກນມະນຸດ.ຈາກຄໍາສອນນີ້ ໄດ້ເຮດັ ໃຫສ້ າສະໜາກາຍເປັນເຄີ່ອງມໃກ້ສິດ ກບັ ວັດ ເຊງ່ີິ ຕ່ໍມາພະໄດຄ້ ູ່ອຍໆກາຍ ເປັນເຈ້ົີາທີດ່ ິນໃຫູ່ຍ. ເວີ້ົາລວມແລ້ວ ຫຼັງຈາກພວກບາກບາໄດ້ຈດັ ຕັ້ີງການປົກຄອງຂຶ້ີນໂດຍປະສານສມົ ທບົ ດ້. ເກົ່າ ແລະ ອັນໃໝູ່ໄດ້ ເຮັດໃຫຮ້ ບູ ແບບການພວົ ພັນໃໝູ່ກໍາເນດີ ຂ້ຶີນເຊີ່ງິ ເອີ້ນວາູ່ : ການພົວພນັ ແບບ ສກັ ດິນາ (Feudal System). 8

2. ລະບອບການປົກຄອງແບບຟດູ າລ(The Feudal System) Feudalism or Feudal Systerm ມຄີ ວາມໝາຍວູ່າ: ແມູນ່ ລະບົບກິນເມອງ, ແມ່ນູ ການປກົ ຄອງ ເຊີິ່ງຖວູ່າ ພະມະຫາກະສັດເປັນເຈາົ້ີ ຂອງທີດ່ ິນທັງປະເທດ ແລະ ມະຫາກະສັດຊົງແບູ່ງແຍກທີ່ ດິນເຫຼ່າົ ນອ້ີ ອກເປັນສູ່ວນໆ ແລະ ແບູ່ງໃຫພ້ ວກຂຸນນາງຕາມໜາ້ ທ່ີ. ໂຄງສ້າງການປົນຄອງຂອງລະບອບສກັ ດີນາ ( Fedalism ) ຮບູ ພາບ ການປກົ ຄອງ ຮບູ ພາບ ສະແດງເຖງິ ຊນັ້ີ ວນັ ນະຂອງສກັ ດນິ າ ຕາມທິດສະດີລະບົບສັກດິນາ, ມີການຈັດຕັ້ີງຄວາມສໍາພັນລະຫວູ່າງເຈົ້ີາຂອງທີ່ດິນກັບຜູ້ ຮັບກໍາມະສິດທີ່ດິນ (Lord + Vassal) ທີ່ມີຮູບລັກສະນະຫຼຸດລ່ີນກັນເປັນຮູບປີລະມິດ ເທິງຍອດ ຂອງປີລະມິດຄ: ກະສັດ ເຊິ່ີງເປັນເຈົີາ້ ຂອງທີ່ດິນສູງສຸດໃນລະບອບສັກດີນາ ຫລ ຟູກາລ. ທີ່ດິນ ທັງຫມົດໃນພະລາສະອານາເຂດເປັນຂອງພະອົງ, ພະອົງ ຈະພະຣາດສະທານທີ່ດິນສູ່ວນໜຶີ່ງໃຫ້ແກູ່ ຂຸນນາງຊັີ້ນສູງ (Lord) ເຊິີ່ງຖກຖວູ່າເປັນຜູ້ຮັບກາມະສິດ, ຊັ້ີນຄົນຂຸນ ນາງເຫຼ່າົ ນຈ້ີ ະມຖີ ານະເປນັ ທັງຜຮູ້ ັບກາໍ ມະສດິ ຂອງກະສັດ ແລະ ເປນັ ເຈາ້ີົ ຂອງທີ່ດນິ ຂອງຂຸນນາງຊັີ້ນຕໍ່າກວູ່ າລົງໄປອີກ ເພາະມກີ ານແບູງ່ ດນິ ເປນັ ຂນ້ີັ ໆໄປຕາມລາໍ ດັບ ແຕພູ່ ວກຂຸນນາງຕອ້ ງມຄີ ໍາສາບານວູ່າ: ຈະຈງົ ຮກັ ພກັ ດີ ແລະ ຈະເຮັດ ໜ້າທີ່ຂອງກະສັດມອບໜາຍໃຫ້ສໍາເລັດ. ສໍາລັບພວກຂຸນນາງຕ້ອງປະຕິບັດຕໍ່ກະສັດຢູ່າງເຂັີ້ມງວດ ເຊິີ່ງໜາຍເຖິງ ລະບອບສັກດິນາພວກຂນຸ ນາງຕອ້ ງເຊອ່ີ ຟັງເຄົາລົບນັບຖ ແລະ ປະຕິບດັ ຕາມຄາໍ ສ່ົງັ ຂອງເຈາົ້ີ ຊວີ ດິ ໂດຍກົງ ແລ້ວຈະໄດ້ ຮັບສູ່ວນແບູ່ງປັນຕອນດິນຂອງກະສັດໃນ ຂອບເຂດກ້ວາງຂວາງຄກັບອານາຈັກໜຶີ່ງຈາກກະສັດໄວ້ໃນຄອບຄອງ, 9

ແຕູ່ຖ້າພວກຂຸນນາງຫາກບໍ່ຊ່ີສັດ ຫຼ ຜິດຕໍ່ໜ້າທີ່ຂອງພວກຂຸນນາງແລ້ວ ກະສັດຍູ່ອມມີສິດທິອັນຊອບທໍາເພີ່ອຈະ ຮຽກເອົາຕອນດນິ ນນັ້ີ ຄນມາເປນັ ຊັບສົມບດັ ຂອງຕົນເອງອກີ ຄ້ີັງໜຶີງ່ . ຕາມທິດສະດີແລ້ວທີ່ດນິ ທັງປະເທດເປັນຂອງກະສັດ ແຕູ່ຕາມຄວາມເປັນຈິງແລ້ວກະສັດມທີ ີ່ດິນເປນັ ສູ່ວນຂອງ ພະອົງພຽງເລັກນ້ອຍ, ສູ່ວນໃຫູ່ຍຈະແບູ່ງໃຫ້ຂຸນນາງຊັີ້ນສູງ ເຊິ່ີງພວກຂຸນ: ນາງສັນຍາວູ່າຈະເປັນທະຫານ ແລະ ດູ ແລກິດຈະການອີ່ນໆແທນພະອົງ. ພວກນີ້ຈະຮັບທີ່ດິນ ຈາກກະສັດໃນລັກສະນະຂອງການຜູກພັນ ແລະ ຂໍ້ຕົກລົງ ສັນຍາສະແດງຄວາມຈົ່ງຮກັ ພັກດີທີໃ່ ຫ້ໄວຕ້ ໍກ່ ັນ ພວກຂນຸ ນາງບໄ່ໍ ດເ້ ປັນເຈາີ້ົ ຂອງທດ່ີ ນິ ແຕູມ່ ສີ ດິ ທທິ ຈີ່ ະໃຊ້ທີ່ດນິ ແຕູ່ ເຖິງຢູ່າງໃດກຕໍ່ າມ ຂຸນນາງຂີ້ນັ ສູງມສີ ິດທທິ ່ີຈະຮຽກຕອນດິນຄນຖ້າວູ່າຂຸນນາງຊນີັ້ ຕໍ່າ (Vasal) ບປໍ່ ະຕບິ ັດຕາມໜ້າ ທີ່ ທຂີ່ ອງຕນົ ເອງທ່ີໄດ້ສັນຍາໄວ້ ຫຼ ສິ້ນີ ຊວີ ິດໂດຍບໍມ່ ຜີ ້ສູ ບທອດແທນ. ອີກພວກໜຶີ່ງໃນສັງຄົມສັກດີນາໄດ້ແກູ່ບູ່າວນາ - ຊາວນາ ເຊິີ່ງແມູ່ນພວກທີ່ມີຊີວິດຢູ່ກັບ ການລ້າງຊີບຈາກ ການເຊົ່າທີ່ດິນຂອງພວກສັກດີນາ \" ເມີ່ອເວົີ້າເຖິງການດາລົງຊີວິດຂອງບູ່າວນາ ຊາວນາແລ້ວເຫັນວູ່າມີຄວາມທຸກ ຍາກທີ່ສຸດ ພວກເຂົາດໍາລົງຊີວິດຢູ່ຢູ່າງໝົດຫວັງ ເນ່ີອງຈາກພວກເຂົາເປັນຜູ້ໄປຮັບເອົາຕອນດິນຈາກພວກສກັ ດີນາ ເພ່ີອທໍາການຜະລິດ ແຕູ່ຕ້ອງໄດ້ເສຍຊູ່ວຍໃຫ້ແກູ່ ເຈົ້ີາຂອງທີ່ດິນໃນຈໍານວນ 1/2 ຂອງຜົນຜະລິດ. ນອກນັ້ີນ ຍັງ ເສຍພາສີຫົວຄນົ , ພາສແີ ຕູ່ງງານ ແລະ ອ່ນີ ໆ. ສ່ວູ ນພວກສກັ ດີນາແມ່ນູ ດາລົງຊີວິດຢູ່ຕາມຫໍພະສາດທ່ີມີຄວາມສວຍ ງາມ ແລະ ຫູຼຫາຼ ຢ່າູ ງສະໝກຸ ສະໜານ ເນີອ່ ງຈາກພວກເຂາົ ໄດມ້ ີການຈັດຕ້ີງັ ການປກົ ຄອງ, ມີກອງທະຫານ, ມລີ ະບົບ ເສດຖະກິດ ແຕູ່ບູ່າວນາ - ຊາວນາ ແມູ່ນຜູ້ທີ່ອອກແຮງງານຕິດພັນກັບຕອນດິນເພ່ີອຄວາມຢູ່ລອດ ແລະ ຕ້ອງ ປະຕິບັດຕາມທຸກຄໍາສົ່ັງຂອງເຈົ້ີາທີ່ດນິ , ເຊິ່ີງສະແດງເປນັ ກດົ ໃນການປກົ ຄອງ ດັ່ົງນີ້: \" ລະຫູ່ວາງເຈີົ້າ ແລະ ທາດດິນ ນາຂອງເຈົີ້າບໍມ່ ີຄໍາວູ່າຖກຫຼ ຜິດ, ແຕູ່ຍົກເວັ້ີນພະເຈົາີ້ ນັ້ີນເປັນຄໍາເວົີ້າທີ່ພວກສັກດີນາປະຕິບັດກນັ ໃນຍຸກກາງ ບໍ່ມີ ກົດໜາຍໃດທີ່ເປັນສງ່ີິ ປ້ອງກັນຊາວສາມນັ ຊົນຈາກການສງ່ົັ ໃຊຂ້ ອງພວກຂນຸ ນາງ. ບັນດາແຕູ່ລະຊັນີ້ ຄົນທີ່ກູ່າວມານ້ີ ມີການພົວພັນກັນຢູ່າງສະໜິດແໜ້ນ ໂດຍຖເອົາຕອນດິນ ເປັນພີ້ນຖານພ້ອມ ດ້ວຍວັດເປັນເຄ່ີອງມກົງຈັກການປົກຄອງແບບສັກດີນາ ໃນນັີ້ນສາສະໜາມີອໍານາດການປົກຄອງເປັນເອກະລາດ ແລະ ໄດ້ຮັບສິດທິພິເສດຈາກເຈົ້ີາກະສັດ, ພະອົງຍັງເປັນຜູ້ມີຕອນ ດິນເປັນຊັບສົມບັດທີ່ເປັນກໍາມະສິດຂອງຕົນເອງ ຢ່າູ ງຫວຼ ງຫາຼ ຍເຊງ່ິີ ເອີນ້ ວາູ່ : ຄຣດິ ຕະສາສະໜາ ຈັກ ໂດຍມພີ ະສງັ ຄະລາດເປັນຜ້ບູ ລໍ ຫິ ານ, ກະສັດ ແລະ ພະສງັ ຄະລາດ ໄດມ້ ກີ ານພົວພນັ ກັນຢູ່າງ ສະໜິດແໜ້ນເພາະເຈ້ົີາຊວີ ິດໄດອ້ ີງໃສູ່ສາສະໜາເພີ່ອປກົ ຄອງ ສວູ່ ນວັດກໍ່ໄດ້ອີງໃສູ່ກະສັດ ເພອ່ີ ຂະຫຍາຍອິດທິພົນ. ເວົີ້າລວມແລ້ວ ລະບອບສັກດີນາແມູ່ນລະບອບສົມບູນສິດທິລາດ ເຊິ່ີງອໍານາດທັງໝົດ ແມູ່ນຂຶີ້ນກັບເຈົີ້າຊີວິດ ພຽງຜດູ້ ຽວ ໃນນນັີ້ ໄດຖ້ ເອົາຕອນດິນເພີ່ອເປັນເຄ່ີອງມວັດແທກຖານະຂອງ ຄົນຢູ່ໃນສງັ ຄົມຖສາສະໜາເປັນເຄ່ີອງມ ຕົ້ີນຕໍໃນການປົກຄອງ ແລະ ແບູ່ງສັງຄົມອອກເປັນສອງ ຊົນຊັ້ີນຄ: ເຈົ້ີາກໍາມະສິດທີ່ດິນໃຫູ່ຍ ແລະ ຜູ້ທີ່ສູນເສຍກໍາ ມະສິດກູ່ຽວກບັ ທີ່ດິນ. 10

3. ການກາໍ ເນີດອານາຈັກສັກດນິ າໃນເອີຣບົ ໃນໄລຍະສະຕະວັດທີ V ພາຍຫຼັງທີ່ໂຣແມັງຕາເວັນຕົກຖກແຕກມ້າງໂດຍການເຂົ້ີາຍຶດ ຂອງກຸູ່ມຄົນບາກບາ, ດິນແດນໃນທະວີບເອີຣົບຕັີ້ງແຕູ່ຕອນກາງ. ພາກເໜອ ແລະ ພາກຕາເວັນຕົກໄດ້ກາຍເປັນດິນແດນແຫູ່ງຄວາມ ວ້ນຸ ວາຍ ເກີດມສີ ງົ ຄາມລະຫວ່າູ ງເຜົ່າພັນຕູາ່ ງໆທແີ່ ຂູ່ງຂນັ ກັນ ເປັນໃຫ່ຍູ ໃນພູມີພາກແຫູ່ງນ້ີ, ຈົນເກອບວູ່າບໍ່ມີເວລາ ທີຈ່ ະສະຫະຼ ໃຫ້ກັບການພັດທະນາທາງປັນຍາ ຫຼ ຄວາມຈະເລນີ ຈາກຄວາມເປັນຢູ່ໃນລະດັບປະຖມົ ບູຮານ. ສະພາບ ການນຄ້ີ ງົ ຕວົ ມານານພໍສົມຄວນ ຈີງ່ິ ໄດ້ເກດີ ມີພັດທະນາການຍຸກໃໝພູ່ ດັ ທະນາການຂອງສັງຄົມໃໝ່ນູ ີ້ແມູນ່ ຜົນຂອງ ການປະສົມປະສານລະຫວູ່າງອັນເກົ່າ ແລະ ອັນໃໝູ່ເຊິ່ີງໜາຍເຖິງການປະສົມປະສານຄວາມຈະເລີນຂອງສັງຄົມໂຣ ມັນ ແລະ ກະເກັຼກກັບຄວາມສີວິໄລຂອງພວກບາກບາ ທີ່ເນັີ້ນເຖິງກໍາມະສິດກູ່ຽວກັບທີ່ດິນ ແລະ ເຈົ້ີາຂອງທີ່ດິນ. ເຊິ່ີງມີສາສະໜາເປັນສະຖາບັນສໍາຄັນທີ່ອູ້ມຊຼູສັງຄົມນີ້ໄວ້. ອານາຈັກໃໝູ່ທີ່ກຸູ່ມຄົນບາກບາໄດ້ສ້າງຕັີ້ງຂຶ້ີນຕໍ່ມາໄດ້ ກາຍມາເປັນອານາຈັກຝຣັ່ົງ, ອັງກິດ, ອີຕາລີ ແລະ ແອັດສະປາຍ. ໃນບັນດາອານາຈັກເຫຼົ່ານີ້ສໍາຄັນກວູ່າໝູ່ແມູ່ນ ອານາຈັກຝຣັ່ົງ ເຊິີງ່ ມີທີ່ຕີັງ້ ຢທູ່ າງພາກເໜອຂອງແຄວ້ ນໂກນ (Gaule) ປັດຈຸບັນຄປະເທດຝຣົ່ງັ . ອານາຈັກຝຣັົ່ງເປັນອານາຈັກໜຶງີ່ ຂອງເຜົ່າຊົນແຊກແມງ (Germains) ໂດຍແມູ່ນພວກຝຣົ່ັງ (Franc) ທີ່ ມີການປົກຄອງເປັນປກແຜູ່ນແໜ້ນໜາກວູ່າເຜົ່າຊົນແຊກແມງອີ່ນໆ. ແຕູ່ເດີມກຸູ່ມຄົນເຫຼົ່ານີ້ອາໄສຢູ່ຕາມບໍລິເວນ ເຂດແມູ່ນແຣັງ (Rhin) ຫຼັງຈາກນັີ້ນໄດ້ຄູ່ອຍໆຂະຫຍາຍອານາເຂດຈາກ ຖິີ່ນເດີມຈົນໃນທີ່ສຸດກໍສາມາດສ້າງຕ້ີັງ ອານາຈັກຂອງຕົນເອງຂຶ້ີນເຊິີ່ງເອີ້ນວູ່າ “ອານາຈັກຝຣັົ່ງ” ພາຍໃຕ້ການນໍາພາຂອງໂກລວິສ (Clovis) ພະອົງຂີຶ້ນ ປົກຄອງ (ປີ ຄ.ສ 481 ຫາ ປີ ຄ.ສ 511) ໄດສ້ ້າງຕີ້ງັ ເປນັ ຣາດຊະວົງເມໂຣແວງັ ຊຽງ (Mcrovingien) ໂດຍໄດ້ຮບັ ການສະໜັບສະໜູນຈາກສາສະໜາຄຣດິ . ແຕູ່ວູ່າອານາຈັກນີຄ້ ງົ ຕົວບໍ່ດນົ ໂດຍສະເພາະພາຍຫຼັງການສີ້ິນພະຊົນຂອງ ໂກຣວິສ ໃນປີ ຄ.ສ 511. ພາຍໃຕ້ການປົກຄອງຂອງລູກຊາຍທັງສີ່ ດິນແດນໄດ້ຖກຕັດແບູ່ງອອກເປັນສູ່ວນໆ ພວກຂຸນນາງ. ທມ່ີ ອີ ໍານາດໃນຕວົ ເມອງຕ່າູ ງໆໄດ້ຍາດຊິງກນັ ເພ່ີອເປັນເຈີົ້າປົກຄອງ ເພອີ່ ເຮັດສົງຄາມຮຸກຮານຂ້າຟັນ ລັນແທງເຊີງ່ິ ກັນ ແລະ ກນັ ເພອ່ີ ຂະຫຍາຍທ່ີດນິ ໃຫກ້ ວ້ າງອອກອນັ ໄດ້ເຮດັ ໃຫກ້ ານດໍາລງົ ຊວີ ິດ ຂອງພວກສາມັນຊົນ, ໂດຍສະເພາະພວກຊາວນາເສລີໄດ້ຕົກຢູ່ໃນພາວະແຫູ່ງຄວາມຫຍຸ້ງຍາກ ເນ່ີອງຈາກວູ່າຖານະທາງດ້ານເສດຖະກິດ, ສັງຄມົ ໃນສະ ໄໜກາງວດັ ແທກກັນດວ້ ຍ “ຕອນດນິ ” ພວກເຂາົ ເຈາີ້ົ ຈິງບໍ່ມຕີ ອນດິນເພີອ່ ຫາການຜະລິດ. ຮູບພາບ ແຜນທີອານາຈກັ ຝຣົ່ງັ ຮູບພາບ ຣາດຊະວົງເມໂຣແວງັ ຊຽງ 11

ໃນສະໄໝການປົກຄອງຂອງຣາດຊະວົງເມໂຮແວງັ ຊຽງ (Merovinyiem) ຕອນດິນຂອງພວກຊາວນາໄດ້ ຖກຍຶດ ແລະ ເກັບຄູ່າພາສຢີ ູ່າງໜັກໜວູ່ງ, ໄດ້ເຮັດໃຫ້ຊາວນາເສລີໄດ້ກັບກາຍມາເປັນ ບູ່າວນາ ຫຼ ທາດດິນນາທ່ີມີ ການຜູກພັນກັບຕອນດິນຂອງສັກດິນາຢູ່າງສິີ້ນເຊີງ ຜົນແຫູ່ງການບຸກ ຍຶດດິນນາການຂະຫຍາຍອານາເຂດ ແລະ ການຈັບທາດດິນນາມາເປັນສົມບັດສູ່ວນຕົວຂອງພວກຂຸນນາງນັ້ີນນັກປະຫວັດສາດເອີ້ນວູ່າ “ຂະບວນວິວັດແຫູ່ງ ການກາຍເປນັ ລະບອບສັກ” ຮອດປີ ຄ.ສ 768 ພາຍໃຕ້ການປົກຄອງຂອງຣາດຊະວົງກາໂຣແລັງຊຽງ “Garolinger” ອານາຈັກຝຣ່ົັງ ໄດ້ກູ່າວສູ່ຄວາມຮ່ງຸູ ເຮອງ ອໍານາດສນູ ກາງໄດ້ມີຄວາມເຂມັີ້ ແຂງ, ມີຄວາມສາໍ ພັນແໜ້ນທສີ່ ດຸ ກບັ ສາສະໜາ, ມີການ ຂະຫຍາຍດິນແດນໄປທົ່ວພາກກາງ ແລະ ພາກໃຕ້ຂອງທະວີບເອີຣົບ, ເດັົ່ນທີ່ສຸດໃນລາຊະການຂອງພະເຈ້ີົາ ຈັກກະພັດຊາກເລີມານ (Charlenagne) ໃນລາຊະການນີ້, ການປົກຄອງໄດ້ກູ່າວສູ່ລະບອບສົມບູນລະນາຍາສິດທິ ລາດຄ: ສິດອໍານາດທັງໝົດເປັນຂອງພະເຈົີ້າແຜູ່ນດິນພຽງຄົນດຽວ ແຕູ່ພາຍຫຼັງການຕາຍຂອງພະເຈົ້ີາຊາກເລີມານ ແລວ້ ອານາຈັກຝຣງົ່ັ ທີກ່ ້ວາງ ໃຫ່ຍູ ໄພສານໄດ້ຖກຕັດແບງູ່ ເປັນຫຼາຍອານາຈກັ ເຮັດໃຫ້ອໍານາດສູນກາງອູ່ອນເພຍ, ອໍາ ນາດສັກດນິ າທອ້ ງຖີິນ່ ໄດ້ມກີ ານຂະຫຍາຍລະບອບການເມອງ ກາຍເປນັ ລະບອບສັກດິນາກະແຈກກະຈາຍ ໃນເອີຣົບ ຕາເວັນຕກົ ເຊ່ີິງອໍານາດນ້ີໄດ້ມີການສບຕໍທ່ າງດາ້ ນເຊີ້ອສາຍແຕ່ພູ ຫ່ໍ າລກູ ແກຍູ່ າວເປັນ ເວລາດົນນານ. 4. ການຂະຫຍາຍຕວົ ຂອງລະບອບສກັ ດນິ າໃນເອີຣົບ ການຍຶດຖເອົາ “ດິນ” ເປັນມາດຕະການວັດແທກຄົນຢູ່ໃນສັງຄມົ . ດ້ວຍເຫດນັີ້ນ, ສັງຄົມພັນຈິ່ີງປະກອບດ້ວຍ ໂຄງສ້າງຄໄດ້ກູ່າວມາຂ້າງເທິງ. ໄປຄຽງຄູ່ກັບອໍານາດສັກດິນາຍັງມີອໍານາດສາສະໜາ (ວັດ) ອີກທີ່ໄດ້ກາຍເປັນ ເຄີ່ອງມອັນຕົ້ີນຕໍຂອງກົງຈັກການປົກຄອງ, ສັກດິນາ, ສາສະໜາ: ອໍານາດການປົກຄອງເປັນເອກະລາດໄດ້ຮັບສິດ ພິເສດຈາກເຈີາ້ົ ກະສັດຄ: ເປນັ ຜູມ້ ຕີ ອນດິນອັນ. ບັດທ່ີເປັນກໍາມະສດິ ຂອງຕົນເອງຢູາ່ ງຫຼວງຫາຼ ຍ, ເຂດການປົກຄອງ ຂອງສາສະໜາ ເອີ້ນວູ່າ:ຄຣິດຕະສາສະໜາຈັກໂດຍມພີ ະສງັ ຄະລາດເປັນຜູ້ບໍລິຫານ ສອງອໍານາດນີໄ້ ດ້ມີການພົວພັນ ກັນຢູ່າງ ສະໜິດແໜ້ນ, ເຈົີ້າຊີວິດໄດ້ອີງໃສູ່ສາສະໜາເພີ່ອປົກຄອງປະເທດ, ສູ່ວນວັດກໍອີງໃສູ່ອໍານາດກະສັດເພ່ີອ ຂະຫຍາຍອິດທິພົນເຮົາຈະເຫັນໄດໃ້ ນໄລຍະທ້າຍຂອງປະຫວັ ດສາດສະໄໜກາງ. ຮູບພາບ ພະສັງຄະຣາດເປນັ ຜູບ້ ໍລິຫານ 12

ໂດຍທົ່ວໄປແລ້ວຕາມທິດສະດີຂອງລະບົບສັກດິນາກະສັດ ຖວູ່າເປັນເຈີົ້າຂອງທີ່ດນິ ໃນເຂດ ໃດໜຶີ່ງຕອນດິນນ້ີ ອາດກ້ວາງໃຫູ່ຍໄພສານ ຫຼ ສາມາດເອີ້ນໄດວ້ ູາ່ ໝົດອານາຈັກຂອບເຂດນນ້ັີ ໆ ລວ້ ນແຕເູ່ ຂົາເປັນຜູ້ມີສິດເດັດຂາດໃນ ຕອນດິນ. ສູ່ວນພວກຂຸນນາງຊັີ້ນສູງ ຫຼ ວູ່າ (Lords) ຄພວກ ທ່ີໄດ້ຮັບມໍລະດົກ ແລະ ສິດພິເສດເໜຶອຊາວສາມນັ ຊົນທວົ່ ໄປທີ່ທາໍ ມາຫາກນິ ນນ້ັີ ຈາກກະສດັ , ພວກ ນີມ້ ີສິດພິເສດເທງິ ຕອນດນິ ທີໄ່ ດຮ້ ັບມອບໝາຍ ແລະ ຂຸນນາງເຫົຼ່າ ນີ້ຈະຕ້ອງໄດ້ຮັກສາຄໍາສາບານ, ຄວາມຈົ່ງຮັກພັກດີ ແລະ ໜ້າທີ່ ທີ່ກໍານົດໄວ້ສໍາລັບຂຸນນາງຂອງກະສັດຈະຕ້ອງ ປະຕິບັດຕໍ່ກະສັດ ຢູ່າງເຂັ້ີມງວດເຊິ່ີງໜາຍວູ່າໃນລະບອບສັກດິນາພວກຂຸນນາງຕອ້ ງໄດ້ເຊີ່ອຟງັ , ເຄົາລັບນັບຖ ແລະ ປະຕບິ ັດຄໍາສງົ່ັ ຂອງເຈາົີ້ ຊີວິດໂດຍກົງ ແລະ ໄດຮ້ ັບສູ່ວນແບູ່ງຕອນດິນທມີ່ ີອານາເຂດກ້ວາງຂວາງ ຄກບັ ອານາຈັກໜີ່ຶງ ຕູ່າງຫາກຈາກເຈົາ້ີ ຊວີ ິດໄວ້ຄອບຄອງ, ເຊງີິ່ ຕອນດິນນັີ້ນເອີ້ນວູາ່ ຟຽບ (Fiel) ແຕູ່ຖາ້ ຫາກວູ່າຂນຸ ນາງບໍຊ່ ສ່ີ ດັ ຫຼ ຜິດ ຕໍ່ໜ້າທີ່ຂຸນນາງ ແລ້ວກະສັດຍູ່ອມມີສິດທິອັນຊອບທໍາເພ່ີອຈະຮຽກຮ້ອງເອົາດິນແດນນັ້ີນຄນເປັນສົມບັດຂອງຕົນ ເອງອີກຄັ້ີງໜຶີ່ງ ສູ່ວນພວກຂຸນນາງຊັ້ີນຕ່ໍາ ຫຼ ອັດສະວິນກໍໄດ້ຮັບສູ່ວນແບູ່ງໄປຕາມລໍາດັບ ແລະ ມີໜ້າທີ່ປົກປັກ ຮັກສາປະຕິບັດຄໍາສັົ່ງສອນຜູ້ທີ່ບັນຊາຕົນຂຶ້ີນໄປຕາມລໍາດັບ, ສູ່ວນອັດສະວິນນັີ້ນກໍ່ໄດ້ຮັບສູ່ວນແບູ່ງຕອນດິນຄກັນ ແລະ ມີໜາ້ ທີເ່ ປນັ ຜູປ້ ້ອງກັນ. ເວົາ້ີ ລວມແລວ້ ຂຸນນາງໃນລະດບັ ຕຕອ້ ງຮບັ ໃຊ້ ແລະ ປະຕິບັດພັນທະຕໍຂ່ ຸນນາງ ຊັີ້ນສູງ ທີມ່ ອບໜາຍດິນໃຫຕ້ ນົ ເໜອນດົັງ່ ພວກຂນຸ ນາງຊ້ັີນສູງມຕີ ກໍ່ ະສດັ . ຮບູ ພາບ ຊນົ ຊີັ້ນຂນຸ ນາງຊີັນ້ ສູງ ຮູບພາບ ອດັ ສະວິນ ອີກພວກໜຶ່ີງທີ່ຢູ່ໃນສັງຄົມສັກດິນາໄດ້ແກູ່ບູ່າວນາ ແລະ ຊາວນາ, ບຸກຄົນສອງປະເພດ ຄຊາວສາມັນຊົນທີ່ມີ ຊວີ ິດຢູກ່ ບັ ການຫາລ້ຽງຊີບຈາກທີດ່ ນິ ຂອງພວກກະສດັ , ຂນນາງຊັີ້ນສູງ ແລະ ຂນຸ ນາງຜູ້ນ້ອຍຕູ່າງໆທີ່ຢູ່ພາຍໃຕ້ການ ຄຸ້ມຄອງ ແລະ ອໍານາດຢູ່າງສົມບູນຂອງບັນດາຜູ້ທມີ ີຕານ ຖກມະສິດໃນຕອນຕົີ້ນນັີ້ນ. ຄໄດ້ກູ່າວມາແລວ້ ວູ່າ ພວກ ສັກດິນາທກຂັ້ີນລວ້ນແຕູ່ມີຕອນດິນເປັນບໍລະເວນ ຄອບຄອງເປັນສົມບັດສູ່ວນຕົວ ແລະ ມີອໍານາດເດັດຂາດໃນ 13

ຕອນວິນນັ້ີນຄ້າຍຄອານາຈັກໜ້ອຍອັນໜຶີງ່ , ເຈົ້ີາທີ່ດິນ ຫຼ ເຈົີ້າຖິີ່ນດິນຜູ້ໃດທີ່ມີຕອນດິນກ້ວາງໃຫູ່ຍກໍ່ສາມາດເກັບ ຜົນຜະລິດຈາກ “ ຕອນນັີ້ນຢູ່າງຫຼວງຫຼາຍ ໂດຍອາໄສກໍາລັງຜະລິດຂອງບູ່າວນາ, ໃນລະບອບສັກດິນາພວກບູ່າວນາ ໄດຮ້ ບັ ຕອນດິນເພ່ີອທາໍ ການຜະລດິ ດ້ວຍສອງຮບູ ແບບຄ: • ຮູບແບບທີ 1 ບູ່າວນາໄດ້ຮັບຕອນດິນດໍາເນີນການຜະລິດເປັນຂອງຕົນເອງແຕູ່ວູ່າຕ້ອງໄປອອກແຮງງານ ຜະລິດທົດແທນໃຫ້ ລດັ (ເຈີົ້າກະສັດຂຸນນາງຕູ່າງໆທີເ່ ປັນຜູ້ມອບດນິ ໃຫ້) 4 ວັນຕໍ່ອາທິດເພີອ່ ເປັນການທົດແທນ ຮບູ ພາບ ການດາໍ ລົງຊິວດິ ຂອງບາູ່ ວນາ • ຮູບແບບທີ່ 2 ບ່າູ ວນາໄດ້ຮບັ ຕອນດນິ ມາດາໍ ເນນີ ການຜະລິດ ແຕູ່ຕ້ອງໄດ້ເສຍພາສີຜົນຜະລິດເຄ່ີິງໜຶີ່ງໃຫສ້ ັກດນິ າ. ເວົີ້າເຖິງການດໍາລງົ ຊີວິດຂອງຊາວນາແລ້ວເຫນັ ວູ່າມຄີ ວາມຫຍຸ້ງຍາກລາບາກ ແຕູ່ເຖງິ ວາູ່ ຊີວິດຂອງບູ່າວນາ ຈະຖກກົດຂຂີ່ ູດຮີດໜກັ ໜວູ່ ງກຕໍ າມ, ແຕຖູ່ ານະການເປັນຢ່ຂູ ອງພວກເຂາົ ເຈົີ້າຍງັ ດີກວູ່າພວກຂ້າທາດໃນເມີອ່ ກູ່ອນ. ແ ຕູ່ເ ນ ່ີອງ ຈາ ກວ ູ່າ ອາ ນາ ເ ຂ ດຂ ອງ ສັກດິ ນາ ໜ ຶ່ີງ ປະ ກອບ ມີ ຕອ ນດິ ນອັ ນກ້ວ າ ງ ໃ ຫ ູ່ຍ ໄພ ສາ ນ ມີ ກາ ນຈ ັດຕັ ີ້ ງ ທ າ ງ ການເມອງ ທະຫານທີ່ມີລະບົບເສດຖະກິດເປັນເອກະລາດ ແລະ ລາຍຮັບທີ່ໄດ້ມາຈາກການເກັບພາສີສັກດິນາທຸກ ຂີນັ້ ຈີິ່ງດາໍ ລງົ ຊວີ ດິ ຢຢູ່ າູ່ ງສະໜກຸ ສະໜານມີເຄຫາພາສາດເປນັ ສະຖານທ່ພີ ັກຜູ່ອນຢູາ່ ງຖາວອນ ດ້ວຍເຫດນັນ້ີ ຕໍ່ມາຈ່ີິງ ເປນັ ສາເຫດ ໃຫເ້ ກດີ ມີຂ້ໍຂັດແຍງູ່ ໃນສັງຄມົ ອັນນໍາໄປເຖິງການຕໍ່ສກູ້ ນັ ເກດີ ຂຶນີ້ . ເວົີ້າລວມແລ້ວ, ສັງຄົມສັກດິນາໄດ້ຖເອົາການຜະລິດກະສິກໍາເປັນຕົ້ີນຕໍ ໃນສັງຄົມຕອນດິນ ໄດ້ກາຍເປັນ ເຄ່ີອງວັດແທກຂອງຄົນຢູ່ໃນສັງຄົມ. ພວກບູ່າວນາ ແລະ ຊາວນາໄດ້ກາຍເປັນກໍາລັງ ການຜະລິດລ້ຽງສັງຄົມ ແລະ ຖກກົດຂຂ່ີ ູດຮດີ ຢາູ່ ງໜັກໜູວ່ ງທສ່ີ ດຸ . 14

5. ອານາຈກັ ຝຣົງ່ັ ແລະຈັກກະພດັ ຊາກເລີມານ ອານາຈັກຝຣົງ່ັ ເປັນອານາຈັກຂອງເຜາົ່ ຊນົ ແຊກແມງ ໂດຍແມນູ່ ພວກຝຣງ່ົັ (Frank) ທີ່ມີ ການປກົ ຄອງເປັນປກ ແຜູ່ນແໜ້ນໜາກູ່ວາເຜົ່າອ່ີນໆ ແຕູ່ເດີມພວກກຸູ່ມຄົນເຫຼົ່ານີ້ມີຖີ່ນກໍາເນີດອາໄສຢູ່ບໍລິເວນແມູ່ນຣິນ (Rhin) ແລ້ວຄູ່ອຍໆຂະຫຍາຍອານາເຂດຈາກຖີ່ນທີ່ຢູ່ເດີມຈນົ ໃນທີສ່ ຸດສາມາດສ້າງຕັ້ີງອານາຈກັ ຂອງຕົນຂຶີ້ນ ເຊິ່ີງລວມເອົາ ພາກສູ່ວນເອີຣົບຕາເວັນຕົກເກອບທັງໝົດຍົກເວັ້ີນເຂດເກາະອງັ ກິດ, ໂດຍພະເຈົີ້າໂກຼວິສ (Clovis) ປີ ຄ.ສ 481 - 511 ແຫູ່ງຣາດສະວົງເມໂຣແວງແຊງ (Microvingien) ເປັນຜູ້ສ້າງຕັ້ີງຂຶ້ີນ. ພາຍຫລັງໄດ້ຮັບໄຊຊະນະຈາກ ກອງທັບໂຣມັນໃນ ປີ ຄ.ສ 486 ແລະ ໄດ້ຮັບໄຊຊະນະຈາກພວກອາລາມັນນີ້ (Alamanni) ໃນປີ ຄ.ສ 496, ຕໍ່ ມາໂກຼວິສກ່ຕໍ ີເອົາຊະນະພວກວຊິ ິກອັດສຢມູ່ ົນທົນອາກີແຕນ ໃນປີ ຄ.ສ 507 ໂດຍໄດ້ຮັບການສະໜັບສະໜູນຈາກ ສາສະໜາຄຣດິ ຫຼ ຄະນະສງົ ໃນແຄ້ວນໂກນ ໂດຍສະເພາະພວກນມ້ີ ກັ ມີອາໍ ນາດຢູ່ໃນອາກແີ ຕນແຕູ່ອານາຈກັ ນີ້ຄົງຕົວ ໄດ້ບໍ່ດນົ ພາຍຫຼັງການຕາຍຂອງ ໂກຼວສີ ໃນປີ ຄ.ສ 511 ແລວ້ ອານາຈັກຝຣົງັ່ ໄດຖ້ ກຕດັ ແບູງ່ ອອກເປນັ ສູ່ວນໆ ພາຍ ໃຕ້ການປົກຄອງຂອງລູກຊາຍທັງ 4. ໃນ ໄລຍະຕໍ່ມາໄດ້ເກີດມີສົງຄາມຍາດແຍູ່ງດິນແດນຂອງກັນ ແລະ ກັນ ເຮັດ ໃຫ້ອານາຈັກຝຣົັ່ງຖກ ແບູງ່ ແຍກອອກເປັນຫລາຍອານາຈັກນ້ອຍ - ໃຫຍູ່ ແຕກຕາູ່ ງກັນ. ເພີ່ອກອບກູ້ອານາຈັກໃຫ້ເປັນເອກະພາບມາຮອດປີ ຄ.ສ 714 ມະຫາອຸປະຫຼາດຜູ້ໜີ່ງໄດ້ເຕົ້ີາໂຮມໄພູ່ພົນ ເຮັດການປະຕິວັດຂຶີ້ນ ແລ້ວສະຖາປະນາຕົນເອງເປັນຣາດຊະວງົ ກາໂຣແວງແຊງ ( Carolingien ) ແລ້ວຊົງພະນາມ ວູ່າ ຊາກເລີມາຕິນ ( Clarles Martel ). ໃນປີ ຄ.ສ 714 - 741 ໃນຣາດຊະການຂອງຊາກເລີມາຕີນ ລາວໄດ້ ແບູ່ງດິນນາໃຫ້ແກູ່ຜູ້ທີ່ຊີ່ສັດ ແລະ ເຈົ້ີາຂຸນມູນນາຍຕູ່າງໆເພ່ີອເປັນການປັບປຸງອານາດ ສູ່ວນພວກຂຸນນາງທ້ອງຖີິ່ນ ເພອີ່ ສ້າງໃຫ້ຕົນເອງມີອໍານາດກໄໍ່ ດອ້ ີງໃສູ່ກາໍ ລັງຂອງບ່າູ ວນາດ້ວຍການແບ່ງູ ຕອນດນິ ຄນໃຫ້ຄອບຄອງ ແລະ ດໍາເນີນ ການຜະລດິ , ວທິ ີການແບ່ງູ ດນິ ແລະ ມອບຕໍາແໜູ່ງນໄີ້ ດຖ້ ກປະຕບິ ັດແຕູ່ເທິງລງົ ລມູຸ່ ຢ່າູ ງເປັນລະບົບ ພາຍຫັຼງຊາກເລີ ມາຕີນສນ້ິີ ພະຊົນໂອລດົ ຊ່ວີ ູ່າ: ເປແປັງເລີເບບັ ( Pepinlebref ) ຂີ້ຶນກາໍ ອໍານາດແທນແຕູ່ປີ ຄ.ສ 741 - 768 ເຮັດ ໃຫ້ອານາຈັກຝຮັ່ົງຂະຫຍາຍຕົວຮຸູ່ງເຮອງທີ່ສຸດມີການຂະຫຍາຍ ດິນແດນອອກຢູ່າງກ້ວາງຂວາງ ຈົນກາຍເປັນ ຈັກກະພັດໃນສະໄໜການປົກຄອງພະເຈົ້ີາຊາກເລີນານໃນປີ ຄ.ສ 758 - 814. ຫຼັງຈາກນັນ້ີ ພະເຈົີາ້ ຊາກເລີມານ ກໍ ໄດມ້ ີການປັບປງຸ ກົງຈກັ ການປກົ ຄອງໃຫເ້ ຂ້ັີມແຂງໂຄງຮ່າູ ງການຈັດຕ້ີັງການປົກຄອງແມ່ນູ ດວ້ ຍ “ ເຫັຼກ ” ໜາຍຄວາມວູ່າອໍານາດທັງໝົດແມູ່ນຂຶ້ີນກັບເຈົ້ີາຊີວິດຜູ້ດຽວເປັນຜູ້ຕັດສິນ ແລະ ດໍາເນີນການປົກຄອງດ້ວຍ ການຈັດຕັີ້ງຜູ້ໃກ້ສິດເປັນຜູ້ກວດກາການປົກຄອງ, ພະອົງໄດ້ແບູ່ງອານາຈັກອອກເປັນມົນທົນ (Counties) ຕູ່າງໆ ເຖິງ 300 ມົນທົນມ້ີຂ້າຫຼວງປະຈໍາການ ແລະ ມີຕໍາແໜູ່ງວູ່າ “ countries “ ຂ້າຫຼວງນີ້ມີໜ້າທີ່ຮັກສາຄວາມ ສະຫງບົ , ສບສວນຄະດີ, ເກັບເກນທະຫານ ແລະ ມີໜ້າທ່ບີ ນັ ຊາກອງທັບໃນມົນທົນຂອງຕົນ. ນອກຈາກນີ້ ພະເຈົີ້າ ຊາກເລີມານຍັງແຕູ່ງຕີ້ັງຜູ້ກວດຣາດສະການແຜູ່ນດິນອກີ 2 ຄນົ ທີມ່ ີໜາ້ ທີ່ ແລະ ສິດໃນການກວດກາການປົກຄອງ ໃນແຕລູ່ ະມນົ ທົນ 15

ຮູບພາບ ແຜນທອີ ານາຈັກຝຣັ່ງົ ຮບູ ພາບ ພະເຈີາົ້ ຊາກເລີມານ ເວົ້ີາລວມແລ້ວ ອານາຈັກຝຣັົ່ງໄດ້ມີການຂະຫຍາຍຕົວຮຸູ່ງເຮອງທີ່ສຸດ ໃນຣາດຊະການຂອງພະເຈົ້ີາຊາກເລີ ມານຈົນໄດ້ຊ່ີວູ່າ \" ຈັກກະພັດຊາກເລີມານ” ແຕູ່ພາຍຫຼັງການສິ້ີນພະຊົນຂອງພະເຈົີ້າຊາກເລີມານແລ້ວດິນແດນ ອານາຈັກຝຣງັ່ົ ໄດເ້ ກດີ ມີຄວາມປັນ່ ປ່ວູ ນທາງດາ້ ນການເມອງ - ສງັ ຄົມ ເກີດມີການແຂງູ່ ຊີງອາໍ ນາດເຊງ່ີິ ກັນ ແລະ ກນັ ຈນົ ຮອດປີ ຄ.ສ 8.43 ອານາຈັກຝຣັງົ່ ໄດ້ ແຍກອອກເປນັ ຫາຼ ຍອານາຈັກດໍາເນີນສົງຄາມຮຸກຮານເຊ່ງີິ ກັນ ແລະ ກັນ ເປັນເວລາດົນນານນັບ 100 ປີ ຈົນໃນທີ່ສຸດມາຮອດປີ ຄ.ສ 987 ຂຸນນາງຜູ້ໜ່ີງທີ່ມີອໍານາດໄດ້ດໍາເນີນການ ທ້ອນໂຮມອານາຈັກ ແລ້ວສະຖາປະນາຕນົ ເອງເປັນເຈົ້າີ ກສັດແຫູ່ງຝຣັົ່ງຊົງພະນາມວູ່າ: ສຸກກາເປວ( Pluge Capet) ແລ້ວນັບແຕູ່ນັ້ີນມາຮຸກກາເປວໄດ້ກາຍເປັນຕົ້ີນຣາດຊະວົງຕູ່າງໆຂອງຝຣົ່ັງສບຕໍ່ປົກຄອງກັນມາເປັນເວລາຫຼາຍ ສະຕະວດັ . 16

ບດົ ທີ 3 ສງົ ຄາມຄຣເູ ຊດັ 1. ບດົ ບາດຂອງສາສະໜາຄຣິດຕໍສ່ ງັ ຄົມເອີຣບົ ໄປຄຽງຄູ່ກັບການຂະຫຍາຍເສດຖະກິດການຄ້າຂອງຊາວຫັດຖະກອນ ແລະ ພໍ່ຄ້າພວກພະ (ສາສະໜາ) ກໍມີ ຈຸດປະສົງເພ່ີອຂະຫຍາຍອິດທິພົນໃນການສ້າງໂລກສາສະໜາກາໂຕລິກຂຶີ້ນ, ກູ່ອນ ອີ່ນແມູ່ນຕ້ອງໃຫ້ເຂົ້ີາໃຈກູ່ຽວ ກບັ ຄຣດິ ຕະຈັກພອ້ ມທງັ ອົງປະກອບ, ອຸດມົ ການ ແລະ ຄນຸ ຄ່າູ ຂອງ ສາສະໜາ ໂດຍທົ່ວໄປແລ້ວຄົນເອີຣົບໃນສະໄໜກາງໄດ້ຍຶດຖ ສາສະໜາຄຣິດ ແລະ ສັດທາໃນຄວາມເຊ ່ີອຂອງ ພະຜູ້ເປັນເຈົີ້າທີ່ດົນບັນດານທຸກສິ່ີງທຸກຢູ່າງໃນໂລກນັບທັງຊີວິດຂອງຕົນເອງ ແລະ ເຊີ່ອວູ່າປາກົດການທາງທໍາມະ ຊາດທັງຫຼາຍທີ່ເກີດຂຶ້ີນ ລ້ວນແລ້ວແຕູ່ເປັນການດົນບັນດານຂອງພະຜູ້ ເປັນເຈົີ້າ. ອໍານາດຂອງສາສະໜາຄຣິດໄດ້ ພະຍາຍາມທີ່ຈະ ໃຫ້ສັງຄົມສາສະໜາເປັນໄປຕາມແບບດຽວກັບສັກດິນາ, ເພ່ີອເຮັດໃຫ້ການຄວບຄຸມດູແລຈາກອໍາ ນາດລວມສູງສຸດຢູ່ບູ່ອນດຽວ ຄ ອໍານາດຂອງລັດ “ສັນຕະປາປາ” ຫຼ “ສັງຄະຣາດ\" ຢູ່ກຸງໂຣມ. ສາສະໜາຄສູນ ກາງຂອງຊີວດິ ຊາວເອີຣົບ . ຮບູ ພາບ ສາສະໜາເຂາີົ້ ມາມບີ ດົ ບາດໃນສງັ ຄມົ ເອຣບົ ໃນໄໜກາງເປັນສະຖາບັນທີ່ອຸທິດຕົນຕໍ່ປະໂຫຍດຂອງຄຣິດຕະສາສະໜາ ໂດຍສະເພາະເປັນສະຖາບັນທີ່ມີກົດ ລະບຽບ, ມີຈຸດໜາຍທ່ີແນູ່ນອນ ໂດຍມີສັນຕະປາປາເປັນປະມກຸ ສງູ ສຸດ ແລະ ເປັນ ຕົວແທນລະຫວູ່າງພະຜູ້ເປນັ ເຈົີ້າ ກັບປະຊາຊົນ ຜູ້ນີ້ຖຕົນເອງວູ່າ ເປັນຜູ້ທີ່ເຂົ້ີາໃຈຄວາມໜາຍຂອງພະຜູ້ເປັນເຈົ້ີາທັງເປັນຜູ້ຊອກຫົນທາງຊູ່ວຍມະນຸດ ໃຫ້ພນີົ້ ຈາກບາບຕາມຫຼັກການຂອງສາສະໜາຄຣດິ . ການທີ່ຄົນຈະພນ້ີົ ບາບໄດ້ນີັ້ນ ຕ້ອງແມນູ່ ການທາພິທີການບາງ ຢູ່າງ ສູ່ວນໃຫູ່ຍເອີ້ນວູ່າ ພິທີ ການລ້າງບາບ” (Sacrament) ອັນເປັນພິທີທີ່ມະນຸດຈະໄດ້ຮັບຄວາມເມດຕາຈາກ ພະຜູ້ເປັນເຈົີ້າຄວາມເມດຕາຂອງພະເຈົ້ີາເປັນສິ່ີງທີ່ມະນຸດທໍາມະດາສາມັນເບິ່ີງບໍ່ເຫັນ, ແຕູ່ວູ່າພິທີການນີ້ກໍຍັງຢນວ່າູ 17

ຈະເປັນການເປີດຫົນທາງໄປສູ່ສະຫວັນ. ນອກຈາກພິທີການຕູາ່ ງໆນີແລ້ວ ສາສະໜາຄຣດິ ຕະຈັກ.ອໍານາດພິເສດເພີ່ອ ສະໜັບສະໜຼນຄໍາສົ່ງັ ແລະ ການປະຕິບດັ ຄໍາສອນຂອງພະເຈີົ້າເຂົາເອນີ້ ວູ່າ: ກດົ ຂອງສາສະໜາ. ກົດສາສະໜານ້ີມີໄວ້ບັງຄບັ ແລະ ໃຊ້ລົງໂທດຕ່ໍຜ້ທູ ່ກີ ະທໍາການຜ່າູ ຝນຕ່ໍພະເຈົາ້ີ ຫຼ ຜທູ້ ບ່ີ ເ່ໍ ຊ່ອີ ໃນຄາໍ ສອນຂອງພະເຈົີ້າ ກດົ ອັນນ້ໄີ ດເ້ ປັນ. ຕວົ ທາງດາ້ ນແນວຄດິ , ທ່ີມະນດຸ ທກຸ ຄົນໃນສັງຄົມມສີ ດິ ທິທີຈ່ ະຄນົ້ີ ຄດິ ຢູ່າງມີເອກະລາດ ຮູບພາບ ພິທກີ ານລ້າງບາບ ຈາກບົດບາດ ແລະ ອິດທິພົນນັີ້ນມາໃນຕອນຕົີ້ນຂອງສະໄໜກາງຄະນະສັງຄະສະມາຄົມກາໂຕລິກ (Caroligue) ໄດ້ເຂົີ້າມາມີບົດບາດທາງດ້ານການເມອງ ແລະ ນັບມີ້ນັບຂະຫຍາຍຕົວ ຈົນກາຍເປັນເຈົ້ີາທີ່ດິນໃຫູ່ຍ ໂດຍມີພະສັງຄະລາດເປັນຜູ້ນໍາພາໜຶ່ີງສູ່ວນສາມຂອງດິນປູກຝັງໃນ ທະວີບເອີຣົບຕາເວັນຕົກໄດ້ຕົກຢູ່ໃນກໍາມຂອງ ພວກຄະນະສງັ ຄະສະມາຄົມກາໂຕລກິ ແລະ ມີບູ່າວນາເປັນພ່ີນຄນົ ທີ່ສງັ ກດັ ຢູ່ໃນສະມາຄມົ ນີ້ ຍອ້ ນສາສະໜາຢູເ່ ອີຣົບ ມີຄວາມກູ່ຽວພັນກັບຕອນດິນ ອັນເປັນຊັບສິນຕົີ້ນຕ່ໍ ແລະ ໄດ້ມາຈາກອານາດພິເສດຂອງກະສັດເຊິ່ີງເຮັດໃຫ້ສາສະ ໜານັບມ້ີຕ້ອງໄດ້ເຂົ້ີາມາຫຍຸ້ງກູ່ຽວກັບໂລກ ປັດໄຈໜຶີ່ງທີ່ເຮັດໃຫ້ສາສະໜາຄຣິດມີອິດທິພົນ ແລະ ມີບົດບາດໃນ ສັງຄົມເວລານີ້ກໍເພາະວູ່າ ສາສະໜາໄດ້ເປນັ ບູ່ອນອີງອັນແໜ້ນແກູ່ນຂອງສັກດິນາເພາະໄດ້ສັົ່ງສອນໃຫ້ປະຊາຊົນທກຸ ຄົນພໍໃຈໃນສະພາບທ່ີຕນົ ເອງເປນັ ຢູ່ ດ້ວຍການອ້າງເຖິງຄໍາເວ້ີົາຂອງພະເຈີົາ້ ວູ່າ ເປນັ ຈຸດປະສົງຂອງພະເຈ້ົີາທ່ີໄດ້ກໍານົດ ໄວ້ໃນເຊັົ່ນນັ້ີນແລ້ວ, ທຸກຄົນຄວນປະຕິບັດຕົນໃຫ້ເປັນໄປຕາມກົດບັນຍັດຂອງພະເຈົ້ີາຈຶ່ີງຈະໄດ້ຮັບຄວາມສຸກໃນ ຊາດໜ້າ, ດັ່ົງນັີ້ນ, ສາສະໜາຈິີ່ງໄດ້ຮັບສິດພິເສດໃນສັງຄົມ ອັນເປັນສາເຫດໃຫ້ອໍານາດຂອງພະເຈົີ້າໄດ້ມີບົດບາດ ທາງດາ້ ນການເມອງນບັ ມີ້ນັບສູງຂ້ຶນີ . 18

ຮູບພາບ ສາສະໜາມີບົດບາດໃນສງັ ຄົມ ໂດຍສວຍໂອກາດນສ້ີ ັງຄະສະມາຄມົ ກາໂຕລກິ ຈຶ່ງີ ພະຍາຍາມແຊກຊຶມເຂ້ົາີ ເລິກໃນຊວີ ດິ ການເປນັ ຢຂູ່ ອງທຸກຊີັ້ນ ຄົນໃນສັງຄົມ ກູ່ອນອ່ີນແມູ່ນການບຽດຍຶດເອົາຕອນດິນເພີ່ອຂະຫຍາຍອິດທິພົນໃຫ້ກ້ວາງອອກ. ສາສະໜາໄດ້ຈັດ ຕັ້ີງການເຄີ່ອນທັບໄປພາກຕາເວັນອອກທີ່ຕິດກາໄມ້ກາງເຂນ (†) ເພ່ີອສະແດງກໍາລັງຮູບການນີ້ໄດ້ແຕະຕ້ອງເຖິງ ສິດຜົນປະໂຫຍດຂອງສັກດິນາຢູເ່ ອຣີ ບົ ເຊັນົ່ : ຝຣັົ່ງ, ອັງກິດ, ເຢຍລະມັນ... ເຊິີ່ງເຮັດໃຫ້ຂໍ້ຂັດແຍູງ່ ລະຫວາູ່ ງໂລກສາ ສະໜາກບັ ໂລກສງັ ຄມົ ທວົ່ ໄປເກີດຂີ້ຶນກາ້ ວໄປເຖິງເກີດການປະທະກັນດ້ວຍກໍາລັງ ເຊນັ່ົ : ການຕ່ໍສູ້ຢູ່ເຢຍລະມັນຂອງ ສງັ ຄະສະມາຄົມກາໂຕລິກບັງຄັບໃຫເ້ ຈາົ້ີ ສັກດນີ າເຢຍລະມັນຕ້ອງຍອມຈາໍ ນນົ ຈາກໄຊຊະນະດົ່ງັ ກູ່າວຍິງເຮັດໃຫ້ອິດທິ ພົນສາສະໜາເຂັີ້ມແຂງ ໂດຍສະເພາະມາຮອດສະໄໝສັງຄະລາດໂຣແມັງອິນໂນຊັງ II. (ຄ ສ 1198-1216), ອໍາ ນາດສາສະໜາຄຣິດໄດເ້ ຂ້ີັມແຂງຈົນສາມາດເວົີາ້ ໄດ້ວູາ່ ທະວບີ ເອີຮບົ ໃນສະຕະວັດທີ XII - XIII ໄດ້ກາຍເປັນໂລກ ສາສະໜາເຍຊຼູ. 2. ສົງຄາມຄຣູເຊັດ(ສງົ ຄາມທາງສາສະໜາ) ສົງຄາມກົວສາດເປັນເຫດການສໍາຄັນອັນຫນຶ່ີງໃນສະໜາກາງເກີດຂຶີ້ນໃນສະໄໜດຽວກັນກັບທີ່ສັນຕະປາປາ ແລະ ຈກັ ກະພດັ ແຫງູ່ ໂຣແມງັ ອນັ ສັກສດິ ຂັດແຍູ່ງກັນເປັນໃຫຍູ່ . ສົງຄາມນ້ເີ ປນັ ສງົ ຄາມສາສະໜາທີກ່ ະສັດ, ຂນຸ ນາງ ເຈົ້ີານາຍ ແລະ ຣາຊະດອນໃນທະວີບເອີຣົບໄດ້ກະທໍາຕໍຊ່ າວເຕກິ ທີນ່ ັບຖສາສະໜາອິດສະລາມໃນຊີລີ ແລະ ປາແລັດ ສະຕິນ. ສົງຄາມຄັ້ີງນີ້ເກີດຂຶີ້ນໃນທູ່າມກາງ ທີ່ປະເທດຕູ່າງໆໃນເອີຣົບຖກແບູ່ງແຍກອອກເປັນຫຼາຍອານາຈັກນ້ອຍ ໃຫູ່ຍ ແລະ ມີການຕໍ່ສູ້ເຊິ່ີງ ກັນແລະກັນຢູ່ສະເໝີ ແຕູ່ພວກເອີຣົບຕູ່າງກໍນັບຖສາສະໜາດຽວກັນ ດັ່ົງນັີ້ນ, ຈິ່ີງມີ ຄວາມປະສົງທີ່ ຈະຮູ່ວມກັນແບູ່ງດິນແດນອັນເປັນບູ່ອນສາທິດແຫູ່ງດວງວິນຍານຂອງພະເຍຊຼູ ໃຫ້ພົີ້ນຈາກມຂອງ ພວກເຕິກ (Turk) ດ້ວຍການເອົາຜ້າແດງຫຍິບເປັນຮູບໄມ້ກາງເຂນ (†) ຕິດໃສູ່ເສ້ີອ ມຸູ່ງໜ້າສູ່ເຊຣູຊາແລມ (Jerusalem) ເຂດດນິ ແດນປາແລັດສຕນິ -ອິດສະລາແອນໃນປັດຈຸບນັ . 19

3. ສາເຫດທພີ າໃຫເ້ ກດີ ສົງຄາມຄຣເູ ຊັດ(ສງົ ຄາມທາງສາສະໜາ) ສົງຄາມກົວສາດເປັນເຫດການສໍາຄັນອັນໜຶີ່ງໃນສະໄໜກາງ ເກີດຂຶີ້ນໃນສະໄໜດຽວກັນກັບທີ່ສັນຕະປາປາ ແລະ ຈັກກະພັດແຫູ່ງໂຣມັນອນັ ສັກສິດຂດັ ແຍູ່ງກນັ ເປັນໃຫູ່ຍ. ສົງຄາມນີເ້ ປັນ ສົງຄາມສາສະໜາທີ່ກະສັຕ, ຂຸນນາງ ເຈົ້ີານາຍ ແລະ ຣາຊະດອນໃນທະວີບເອີຣົບໄດ້ກະທໍາຕໍ່ຊາວເຕິກທີ່ນັບຖສາສະໜາອດິ ສະລາມໃນຊີລີ ແລະ ປາແລດັ ສະຕິນ. ສົງຄາມຄັີ້ງນີ້ເກີດຂຶີ້ນໃນທູ່າມກາງທີ່ປະເທດຕູ່າງໆໃນເອີຣົບຖກແບູ່ງແຍກອອກເປັນຫຼາຍອານາຈັກນ້ອຍ ໃຫູ່ຍ ແລະ ມີການຕໍ່ສູ້ເຊິ່ີງ ກັນແລະກັນຢູ່ສະເໝີ ແຕູ່ພວກເອີຣົບຕູ່າງກໍນັບຖສາສະໜາດຽວກັນ, ດັົ່ງນັ້ີນ, ຈິ່ີງມີ ຄວາມປະສົງທີ່ ຈະຮູ່ວມກັນແບູ່ງດິນແດນອັນເປັນບູ່ອນສາທິດແຫູ່ງດວງວິນຍານຂອງພະເຍຊູຼ ໃຫ້ພົີ້ນຈາກມຂອງ ພວກເຕກ (Turk) ດ້ວຍການເອົາຜ້າແດງຫຍິບເປັນຮູບໄມ້ກາງເຂນ (†) ຕິດໃສູ່ເສີ້ອ ມຸູ່ງໜ້າສູ່ ເຊຣູຊາແລມ (Jerusalem) ເຂດດິນແດນປາແລັດສຕນິ -ອິດສລາແອນ ໃນປັດຈຸບນັ . ສາເຫດສໍາຄັນທີເ່ ຮັດໃຫ້ສາສະໜາຄຣິດ ໄດ້ມີກໍາລັງເຄີ່ອນທັບດ້ວຍໄມກ້ າງເຂນໄປທາງ ພາກຕາເວນັ ອອກນນັີ້ ມາຈາກຄວາມສັດທາທາງສາສະໜາຂອງຊາວຄຣິດ ເພາະວູ່າຢູ່ກຸງເຊຣູຊາ ແລມນັີ້ນເປັນບູ່ອນທີ່ຝັງສົບຂອງພະເຍຊຼູ ແລະ ເປັນບູ່ອນສັກກະລະບູຊາທີ່ສັກສິດ ເຊິ່ີງຊາວຄຣິດ ທ້າທາຍໃນເອີຣົບຕູ່າງກໍພາກັນໄປຈາລຶກ, ຂໍພອນ ແລະ ກ່ໍ ເປັນບູ່ອນທນີ່ ິຍົມກນັ ທີ່ສດຸ , ດັງົ່ ນັ້ນີ , ຂະບວນການດົ່ັງກາູ່ ວເອີ້ນວາູ່ “ການເຄ່ອີ ນທບັ ຖໄມ້ກາງເຂນ” ເຊງິີ່ ມຄີ ໍາຂວັນທີ່ ວູ່າ “ເພີ່ອປົດປູ່ອຍຫຼຸບຝັງສົບພະເຍຊຼູ ດ້ວຍຄວາມສັດທາທາງສາສະໜາຄຣິດທີ່ມີຈຸດປະສົງທີ່ຈະຮູ່ວມກັນແບູ່ງ ດິນແດນອນັ ເປນັ ບອູ່ ນສາທດິ ແຫູ່ງວນິ ຍານຂອງພະເຍຊູຼເຈ້ົາີ ອອກຈາກພວກເຕກ( durk) ພາຍໃຕກ້ ນົ ອຸບາຍ ຂອງສັນຕະປາປາ ຫຼ ສັງຄະລາດແຫູ່ງໂຣແມັງ ດ້ວຍກົນອຸບາຍຢາກໃຫ້ທຸກຄົນຫຼຸດພົ້ີນອອກຈາກ .ຄວາມທຸກຍາກ ດັົ່ງນັີ້ນ, ພວກຊາວນາໃນທະວີບເອີຣົບໂດຍສະເພາະຝຣັົ່ງ, ເຢຍລະມັນຈຶ່ີງໄດ້ພ້ອມພຽງກັນປtຖິີ່ນຖານບ້ານຊູ່ອງ ເປັນຈໍານວນຫຼວງຫຼາຍ ເຂົ້ີາຮູ່ວມສົງຄາມຕູ່າງແດນດ້ວຍເຕັມໃຈນັບວູ່າເປັນປະຫວັດສາດຄັີ້ງທໍາອິດທີ່ປະຊາຊົນ ເອີຣົບເຂີົ້າຮູ່ວມສົງຄາມຕູ່າງແດນໃຕ້ການໍາພາຂອງສັນຕະປາປາອຽກບັງ II (urban) ແຕູ່ຕໍ່ມາພໍຮອດສະຕະວັດທີ XI ພວກເຕີກສາຂາເຊນຈນຸ ( selfukan) ໄດ້ມບີ ດົ ບາດຢູ່ທາງພາກຕາເວັນອອກ ເຊງ່ິີ ເປນັ ດນິ ແດນປະເທດ ຕວຽກ ກີໃນປັດຈຸບນັ ແລະ ຂງົ ເຂດອາຣັບປະກາດຂັດຂວາງບໍໃ່ ຫ້ພວກເຂິດສະຕຽນເຂີ້າົ ໄປສະແຫວງບຸນາເຊຣູຊາແລມ ດ້ວຍເຫດຜົນນັີ້ນຄຣິດຕະຈັກແຫູ່ງກຸງໂຣມໄດຖ້ ເປັນຂ້ໍອ້າງໄປພາກຕາເວນັ ອອກ ເພ່ີອປົດປູ່ອຍຫຼມຸ ມຝັງ່ ສົບພະ ເຍຊຼູ ປະກາດໃຫ້ຊາວຄຣິດສະຕຽນເອີຣົບທຸກຄົນເຂົີ້າຮູ່ວມສົງຄາມກັບພວກຕູ່າງສາສະໜາດັົ່ງສັນຕະປາປາອຽກບັງ ll (Lrten II) ໄດ້ປະກາດວູ່າ “ພວກເຕິກໄດ້ທາຫຼຸນໂຫດຮ້າຍຂ້າຕໍ່ຄຣິດ ແລະ ປະກາດຊັກຊວນໃຫ້ທຸກຄົນຢຸດເຊົາ ການເຮັດສົງຄາມຮກຸ ຮານເຊງິີ່ ກັນແລະກັນ.ແຕູ່ຈົ່ງພ້ອມກນັ ຈບັ ອາວຸດໄປເຮັດສົງຄາມປາບປາມພວກເຕີກທີ່ດູຖຼູກສາ ສະໜາຄຣິດ ແລະ ຂົ່ມເຫັງ ສາສະໜາ \" ການປະກາດນີ້ໄດ້ຮັບຜົນ ແລະ ກໍເປັນປະຫວັດສາດຄັີ້ງທໍາອິດທີ່ປະຊາຊົນ ເອີຣບົ ຕາູ່ ງກໍພາກັນເຂົີາ້ ຮວູ່ ມສົງຄາມດວ້ ຍຄວາມພໃໍ ຈ. 20

ຮູບພາບ ພິທີການປຸກລະດມົ ປະຊາຊນົ ເຂາ້ົີ ຮູ່ວມສງົ ຄາມ ແຕູ່ຕົວຈິງແລ້ວສງົ ຄາມຄ້ີັງນີ້ ແມູ່ນມີຈຸດປະສົງເພອ່ີ ຮຸກຮານບຽດຍຶດເອົາພາກຕາເວນັ ອອກ ໃຫ້ຂຶ້ີນກັບຄຣິດຕະ ຈັກຕາເວັນຕົກ, ເພີ່ອຂະຫຍາຍອໍານາດຄວບຄອງດິນແດນຕູ່າງໆໃນຂົງເຂດທະແລເມດີແຕູ່ລາເນ ແລະ ເພີ່ອປຸ້ນ ສະດມົ ເອາົ ຊັບສມົ ບັດທມີ່ ີຄາູ່ ຢູ່ທາງພາກຕາເວນັ ອອກ ດັງົ່ ນ້ັີນ ສງົ ຄາມ 8 ຄ້ີັງ ທ່ປີ ະຕບິ ດັ ມາມີແຕູຄ່ ້ັີງທີ 1 ເທົາ່ ນີ້ັນທີ່ ມີກໍາລັງຂອງປະຊາຊົນເຂົ້ີາຮູ່ວມຢູ່າງຫຼວງຫຼາຍ ຂະບວນການເຄ່ີອນທັບຮຸກຮານພາກຕາເວັນອອກນີ້ເອີ້ນວູ່າ “ສງົ ຄາມກວົ ສາດດາໍ ເນນີ ກນັ ເຖງິ 8 ຄັີ້ງ ເລີ່ມແຕູ່ປີ ຄ.ສ 1886 - 1270 (ສະຕະວັດທີ XI – XIII ) 4. ສງົ ຄາມຄຣເູ ຊດັ ຄີງັ້ ທີ I ເລ້ມີ ແຕປູ່ ີ ຄ.ສ 1096-1144 ສົງຄາມຄັ້ີງທີ 1 ນີ້ເປັນຄັີ້ງສໍາຄັນທີ່ສຸດໃນການເຄີ່ອນທັບໄປສຸູ່ພາກຕາເວັນອອກ ຄັ້ີງນີ້ໄດ້ແບູ່ງອອກເປັນ 2 ຂະບວນການໃຫູຍ່ ຄ ປະຊາຊນົ ແລະ ຂຸນນາງເຂົ້ີາຮວູ່ ມຢາູ່ ງຫວຼ ງຫຼາຍ. ຂະບວນການຂອງປະຊາຊົນ ຣາຊະດອນສາມັນຊົນທັງຊາຍ ແລະ ຍິງໄດ້ເຂົີ້າຮູ່ວມກໍາລັງກັນເຂົີ້າກວູ່າແສນຄົນ ໃຕ້ການນໍາພາຂອງປເີ ຕີ (IFir The llerit) ພວກເຂົາເຈ້ີົາອອກເດນີ ທາງໄປພາກຕາເວັນອອກພວກຂນຸ ນາງຜູ່ານເຢຍ ລະມັນ, ຮົງກາຣີ ໄດ້ພົບກັບຊາວຢິວ ແລະ ຮົງກກໍໄດ້ເຂົີ້າທຸບຕີທໍາຮ້າຍ ເພາະຄິດວູ່າພວກນີ້ ເປັນພວກເຕີກທີນັບຖ ສາສະໜາອິດສະລາມ. ດັ່ົງນັ້ີນກຸູ່ມຄົນທີ່ເຄ່ີຶອນທັບໄປທາງພາກຕາເວັນອອກຈີ່ຶງຖກຮົງກາຣີຂ້າຕາຍ ເປັນຈໍານວນ ຫຼວງຫາຼ ຍ ນອກຈາກນີແ້ ລ້ວຍັງຕາຍດວ້ຍໂລລະບາດ ແລະ ຂາດແຄນອາຫານການກິນອີກ. ເມີ່ອໄປເຖງິ ກງຸ ກົງສະຕັງ ຕິນົບຈັກກະພ ັ ດອາ ເລ ັກຊ ິ ອຸ ດເຫັ ນຂ ະບວ ນກາ ນຂ ອງ ປ ະຊາຊ ົ ນກໍ ມີ ຄວາມແ ປ ກປ ະຫ ຼາດເ ພາ ະເຄ ຍຂໍ ຮ້ ອງ ໃ ຫ້ ສັນຕະປາປາສົ່ງກໍາລັງທະຫານໄປຊູ່ວຍຮບົ ບໍແ່ ມນູ່ ຝູງຊົນອານາຖາເຫຼົ່ານີ້ ເຊີ່ິງພະອົງຈະຕອ້ ງຮັບພາລະລ້ຽງດູເບິີ່ງແຍງ ດ້ວຍສາເຫດເຫຼາົ່ ນີ້ ພະເຈາ້ົີ ຈັກກະພັດຈ່ງຶີ ຮີບຈດັ ໃຫ້ພວກປະຊາຊົນເຫົຼ່ານຂ້ີ ້າມໄປຍງັ ເຂດອາຊີນ້ອຍ ເພີ່ອຈະໄດ້ສູ້ຣົບ ກບັ ພວກເຕກີ ຕາມຄວາມປະສງົ ຕໄ່ໍ ປ ແຕ່ພູ ຂໍ ້າມໄປເຖງິ ແຖບອາຊີນອ້ ຍກໍຖກກອງທະຫານເຕກີ ຂ້າຕາຍເປັນຈາໍ ນວນ 21

ຫຼວງຫຼາຍ ຜູ້ເຫຼອລອດຕາຍບໍ່ພໍເທົ່າໃດກໍປົບໜີກັບຄຶນສາເຫດທີປະລາໄຊນັີ້ນເພາະກອງທັບຂອງປະຊາຊົນນີ້ບໍມ່ ຍີ ດຸ ທະວີທີ ການຮບົ ແລະ ບໍມ່ ີອາວຸດ. ຮບູ ພາບ ຂະບວນປະຊາຊົນຖກຂ້າຕາຍ ຮູບພາບ ຂະບວນອອກເດີນທາງ ຂະບວນການຂອງພວກຂຸນນາງ ຫຼັງຈາກທີ່ປະຊາຊົນເດິນທັບໄປກູ່ອນໄດ້ຮັບເຄາະຮ້າຍຢູ່າງຫຼວງຫຼາຍ ແລ້ວ ພວກຂຸນນາງພາຍຫຼັງທີ່ກະກຽມກອງທັບສໍາເລັດແລ້ວກໍໄດ້ພາກັນອອກເດີນທາງ ໃຕ້ການໍາພາຂອງກູດຟເຣດ (Good frey of Bcuillon) ທີ່ເປັນເຈົີ້າຄອງນະຄອນ ດັກ(Duke) ທີ່ ແຫູ່ງແຄູ່ວລໍແຣນ (Lorrand) ແລະ ນ້ອງ ຊາຍຂອງເຂົາຊີ່ວູ່າໂບເຣມົງ (Raymond of Toulouse)ນໍາທັບຝຣັ່ົງ ແລະ ໂບເຣມົງ (Bcrement) ເຈົີ້າຊາຍແຫູ່ງ ນອກມນັ ໄດ້ນໍາທບັ ໄປພາກໃຕ້ ເຊງິ່ີ ລວມກາໍ ລັງທະຫານທງັ ໝດົ ກວູ່າສາມແສນຄົນອອກເດີນທາງ ໂດຍທາງບົກແລະ ທາງເຮຶອເພີ່ອໄປສູ່ກຸງກົງສະຕັງຕີນົບ ສອກອງທັບຂອງພວກຂຸນນາງໄດ້ຍຶດເອົາຕາມຕົວເມອງໃນເຂດອາຊີນ້ອຍ ເຊັົ່ນ: ນາຍຊີ (Nicea,) ເອເດັດຊາ (Eciesa), ອານຕິ ຫາກ (Atist) ແລະ ເຊຣູຊາແລມ (Jerlem) ໄດ້ໃນປີ ຄ.ສ 1099, ໄດ້ຂ້າຊາວຢິວ ແລະ ອິດສະລາມເຖິງ 700 000 ຄົນ ພາຍຫຼັງຍຶດໄດ້ສໍາເລັດແລ້ວກໍໄດ້ຈັດການປົກຄອງ ໃນຂງົ ເຂດນີ້ ກຸດຟເຣດໄດ້ຂ້ຶີນເປັນກະສດັ ກງຸ ເຊຣູຊາແລມ (Jersien) ໃນປີ ຄ.ສ 1100ໂບ ເຣມົງໄດ້ເປັນເຈີ້ົາຄອງ ນະຄອນ ອູ່ານຕີອອກ (Antisch) ແລະ ໂບເຣມົງໄດ້ຄອງຕຣີໂປລີ (Tripoli) ຈາກການກະທໍາແບບນີ້ ເຫັນໄດ້ ວູ່າການເຄ່ີອນທັບໄປພາກຕາເວັນອອກບໍ່ແມູ່ນເພ່ີອປົດປູ່ອຍພະເຢຊຼູ ແຕູ່ກັບເປັນຂະບວນການປຸ້ນສະດົມຊັບສິນ ແລະ ເຫັນແກ້ສິດຜົນປະໂຫຍດສູ່ວນຕົວຫຼາຍກວູ່າສາສະໜາ.ຕໍ່ມາພວກກ່ໍເກີດມີຄວາມແຕກແຍກກັນເອງອັນເປັນ ສາເຫດໃຫພ້ ວກມຸດສະລມິ ດໍາເນນີ ການບຸກໂຈມຕີຄນໄດ້ໃນປີ ຄ.ສ 1144 22

ຮູບພາບ ຂະບວນຂນຸ ນາງ ໂບເຣມົງ 5. ສງົ ຄາມຄຣເູ ຊດັ ຄັີ້ງທີ II ເລີ່ມແຕູ່ ຄ.ສ 1145 – 1187 ການປະລາໄຊຂອງຂະບວນການກຣົວສາດຢູ່ ເອເດັດຊາ (Edessa) ໄປເຖິງເອີຣົບ ສັນຕະປາປາເອິຈີນັດ III (Eugenius III) ກໍໄດ້ປະກາດຊກັ ຊວນຜູ້ນໍາທັບ ຄ ພະເຈີົາ້ ກງົ ຣາດທີ III (Conrad II)ແຫງູ່ ເຢຍລະມນັ , ພະເຈົ້ີາ ຫຸຼຍທີ VII (Louis VII) ແຫູ່ງຝຣງ່ົັ ບກຸ ຕກີ ງຸ ເຊຣູຊາແລມ ແລະ ສາມາດຄອບຄອງໄດເ້ ຖງິ 42 ປີ ກຖໍ ກກອງທັບເອ ຢບິ ໃຕກ້ ານນໍາພາຂອງພະເຈີ້າົ ສະລາດິນ (Saladin) ຍດຶ ກງຸ ເຊຣູຊາແລມ ຄນໄວ້ໃນປີ ຄ.ສ 1187. ຮູບພາບ ສນັ ຕະປາປາເອິຈນີ ັດ III ຮູບພາບ ພະເຈາີົ້ ກົງຣາດທີ III 23

ຮບູ ພາບ ພະເຈີົ້າຫຼຸຍທີ VII ຮູບພາບ ກຸງເຊຣຊູ າແລມ 6. ສງົ ຄາມຄຣເູ ຊດັ ຄັ້ີງທີ III ເລີມ້ ແຕູ່ ຄສ 1187-1192 ການປະລາໄຊຂອງກຸງເຊຣູຊາແລມ ເຮັດໃຫ້ພວກຄຣິດສະຕຽນຍົກທັບໄປໃໝູ່ ໂດຍມີພະເຈົີ້າເຟຣເດຣິກ (Frederick Baharosa) ແຫູ່ງເຢຍລະມັນ, ພະເຈົີ້າຣີຊາກ (Richard the LionIອarted) ແຫູ່ງອັງກິດ ແລະ ຟີ ລິບ (Philip Augustus) ແຫູ່ງຝຣັົ່ງ, ການເຄີ່ອນທັບໄປທາງພາກຕາເວັີ້ນອອກຄັີ້ງນີ້ໄດ້ເຮັດໃຫ້ພະເຈົ້ີາຟເຣເດຣິກ ຈົມນ້ໍາຕາຍໃນປີ ຄ.ສ 1190. ສວູ່ ນພະເຈີ້າົ ຣຊິ າກ.ແລະ ຟີລິບກໍເກດີ ມກີ ານຜິດຖຽງກັນຈີ່ຶງບໍ່ສາມາດຍຶດກຸງເຊຣູຊາ ແລມໄດ້. ພະເຈົີ້າຟີລິບເກີດຄວາມເບ່ີອໜາຍແລ້ວນໍາກໍາລັງທັບກັບຄນຝຣັ່ົງ, ສູ່ວນພະເຈົີ້າຣິຊາກໄດ້ນໍາກໍາລັງສບຕໍ່ ໄປ ແລະ ເດີນທາງ ເຂົ້ີາກຸງເຊຣູຊາແລມໄດ້ແຕູ່ຣິຊາກຂາດຄວາມສາມາດໃນການເປັນຜູ້ນໍາທີ່ດີ ຈຶີ່ງເຮັດໃຫ້ກຸງເຊຣູ ຊາແລມຕົກຢໃູ່ ຕ້ອໍານາດຂອງພວກມຸດສະລມິ ຕາມເດີມ. 24

ຮູບພາບ ພະເຈີາົ້ ຟເຣເດຣິກ(ເຢຍລະມນັ ) ຮູບພາບ ພະເຈີາ້ົ ຣີຊາກ(ອງັ ກິດ) ຮບູ ພາບ ພະເຈາ້ີົ ຟີລບິ (ຝຣງ່ັົ ) ຮູບພາບ ການຕ່ໍສ້ນູ າໍ ໂດຍຣຊິ າກ 7. ສົງຄາມຄຣເູ ຊັດຄງ້ີັ ທີ IV ເລີ່ມແຕູ່ ຄ.ສ 1202 - 1204 ສັນຕະປາປາອິນໂນຊັ້ີນ III (innocet) ໄດ້ຊັກຊວນໃຫ້ພວກຂຸນນາງໄປຕີກຸງເຊຣູຊາແລມ. ແຕູ່ຂະບວນການ ຂອງພວກຂຸນນາງດັ່ົງກູ່າວນີ້ບໍ່ມີເຮອເປັນຂອງຕົນເອງ ຈິ່ີງໄປຂໍເຊົາເຮອຈາກຜູ້ປົກຄອງນະຄອນເວນິດ (Vehice) ແຕູ່ຄາູ່ ເຊາ່ົ ເຮອແພງຫຼາຍ ແລະ ບໍ່ມຄີ ່າູ ເຊົາ່ ເຮອໃຫ້ຈີິ່ງຂໍສນັ ຍາວ່າູ ຈະໄປຕີເອາົ ເມອງຊາຊາ (Zasa) ຢູ່ແຖບຢູໂກສະລາ ວີ ທ່ີເປນັ ສດັ ຕູຂອງເວນິດໃຫ້ ເພອ່ີ ຈະໄດ້ຍກົ ເວ້ັນີ ຄູ່າເຊົ່າເຮອ. ຂະບວນການຂອງພວກຂນຸ ນາງຕເີ ມອງຊາຊາໄດແ້ ລວ້ ກໍເປີດສາກບຸກໂຈມຕີ ຕົວເມອງກງົ ສະຕັງຕີນບົ ອີກ, ອັນໄດ້ເຮັດໃຫ້ສັນຕະປາປາອິນໂດຊັ້ີນ III (Innocent III) ມີ ຄວາມຄຽດແຄ້ນຫຼາຍທີ່ສຸດ ເພາະວູ່າຂະບວນການຂອງພວກຂຸນນາງນີ້ບໍ່ໄດ້ໄປສູ້ຮົບກັບພວກມຸດສະລິມ ແຕູ່ໄປ ບຽດຍຶດປຸ້ນສະດົມເອົາຊັບພະຍາກອນດິນແດນຈັກກະພັດໂຣແມັງຕາເວັນອອກ ໂດຍສະເພາະກົງສະຕັງຕິນົບ ເປັນ ເມອງສາສະໜາພະເຍຊຼູ ແລະ ເປັນການສະແຫວງຫາຜົນປະໂຫຍດສູ່ວນຕົວທ່ເີ ອາົ ສາສະໜາບັງໜ້າເທາົ່ ນີນັ້ . 25

ຮບູ ພາບ ສັນຕະປາປາອນິ ໂນຊນ້ັີ III ຮູບພາບ ເຮຶອທີໃ່ ຊເ້ ດີນທາງ 8. ສົງຄາມຄຣເູ ຊດັ ຄັງ້ີ ທີ V ຄ.ສ 1218 ໃນສົງຄາມຄັ້ີງນີ້ ໃຕ້ການນໍາພາຂອງສັນຕະປາປາອິນໂນຊັີ້ນ III ອີກເພາະສົງຄາມໃນແຕູ່ລະຄ້ີັງບໍ່ສາມາດເຮັດ ໃຫ້ອນິ ໂນຊນ້ີັ III ມີອິດທພິ ົນຂ້ນຶີ ເຊ່ນົັ : ຄີັ້ງທີ 4 ນ້ັີນພະອງົ ໄດ້ກາຍເປັນຜູ້ນໍາທາງດ້ານຄຣິດຕະຈັກ ແລະ ໃນຄ້ັີງນີ້ກໍ ຄກັນ, ແຕູກ່ ານໄປຄັີງ້ ນີ້ກະສັດຮງົ ກາຣີຊ່ວີ ູ່າ ແອນຄຣວິ (Andre) ສາມາດບຸກຍຶດເມອງດາມີແອດຕາ (Damictta) ແຕູຄ່ ງົ ຢູ່ບດໍ່ ົນປານໃດກຖໍ ກພວກມດຸ ສະລິມ ໃນເອຢບິ ຍຶດກບັ ຄນໄປໄດ້. ຮບູ ພາບ ສັນຕະປາປາອນິ ໂນຊ້ັນີ III ຮູບພາບ ເມອງດາມແີ ອດຕາ 26

9. ສງົ ຄາມຄຣເູ ຊັດຄັີງ້ ທີ VI ເລ່ມີ ແຕູ່ ຄ.ສ 1228 – 1229 ສົງຄາມກົວສາດຄັີ້ງນີ້ມີພະເຈົີ້າເຟຣເດີຣິກ II (Frederick II) ເນ່ີອງຈາກເຄີຍຖກສັນຕະປາປາ (Gregoryb IX) ຂັບໄລູ່ອອກຈາກສາສະໜາບໍ່ຍອມນາທັບໄປຮູ່ວມສົງຄາມກຣົວສາດ. ດັ່ົງນັີ້ນມາຮອດ ປີ ຄ.ສ 1228 ຈິ່ີງນໍາ ທັບດ້ວຍຕົນເອງ. ແຕູ່ການໄປຄັ້ີງນີ້ບໍ່ໄດ້ມີການເສຍເລອດເນີ້ອຊີວິດ ເພາະບໍ່ມີການສູ້ຮົບເກີດຂຶີ້ນ, ຍ້ອນວູ່າເຟຣ ເດີຣິກ II ແລະ ສູນຕານແຫູ່ງເອຢິບໄດ້ຕົກລົງເຈລະຈາ ທາງການທູດແບບສັນຕິແທນການຮົບດ້ວຍ ການເຮັດ ສງົ ຄາມ. ຜູ່ານການເຈລະຈາສນູ ຕານແຫູ່ງເອຢິບມີຄວາມພໍໃຈແລ້ວໄດຍ້ ກົ ລກູ ສາວໃຫ້ເປັນມະເຫສີ ແລະ ຄອບຄອງ ກຸງເຊຣູຊາແລມ ພະອົງປົກຄອງບ່ໍໄດດ້ ົນກໍສະເດັດກັບຄນປະເທດເຮດັ ໃຫ້ກຸງເຊຣູຊາແລມຕົກເປັນຂອງພວກມຸດສະ ລມິ ອີກ. ຮູບພາບ ພະເຈາ້ີົ ຟເຣເດຣິກ II 10. ສົງຄາມຄຣເູ ຊດັ ຄງັີ້ ທີ VII ເລີ່ມແຕູປ່ ີ ຄ.ສ 1251 ເມ່ີອຮູວ້ ູ່າກຸງເຊຣູຊາແລມແຕກອກີ ແລ້ວ, ສັນຕະປາປາກຊໍ ກັ ຊວນພວກຄຣິດສະຕຽນໃຫ້ ໄປເຮັດສົງຄາມກບັ ພວກມຸດສະລິມອີກ, ແຕູ່ພາຍຫຼັງທີ່ໄປສູ້ຮົບເປນັ ເວລາຫຼາຍປຜີ ູ່ານມາ ໂດຍບໍ່ມີຜົນປະໂຫຍດຫຍງັ , ປະຊາຊົນເອີຣບົ ຕູ່າງກໍເກີດຄວາມເບີ່ອໜູ່າຍ ແລະ ບໍ່ມີບຸກຄົນໃດທີ່ຈະສູ່ຽງຊີວິດໄປສູ້ຮົບອີກ, ເຖິງຢູ່າງໃດກໍຕາມຄັີ້ງທີ 7 ນ້ີ ກະສັດຝຣັົ່ງຊ່ີວູ່າ ຫຼຸຍທີ IX (Louis IX) ໄດ້ນໍາກໍລັງໄປຕີກຸງເຊຣູຊາແລມ ແຕູ່ຕ້ອງຖກກອງທັບສູນຕານແຫູ່ງເອ ຢິບທໍາການບຸກໂຈມຕີເຮດັ ໃຫ້ກອງທັບຫຸຼຍທີ IX ຖກຂ້າຕາຍເປັນຈາໍ ນວນຫວຼ ງຫຼາຍ, ສູວ່ ນຫຼຍຸ ທີ IX ຖກຈັບເປັນ ສະເລີຍເສິກຈໍາຕ້ອງໄດເ້ ສຍເງິນເປນັ ຈໍານວນຫາຼ ຍແສນຝຣົ່ງັ ຈິ່ີງໄດ້ກັບມາສູອ່ ິດສະຫຼະພາບ. 27

ຮບູ ພາບ ຫຼຍຸ ທີ IX 11. ສົງຄາມຄຣເູ ຊັດຄັີ້ງທີ VIII ປີ ຄ.ສ 1270 ພະເຈ້ີົາຫຼຍຸ ທີ IX ໄດນ້ ໍາທັບໄປອີກຄັງ້ີ ໃໝູ່ໃນປີ ຄ.ສ 1270 ເພາະໄດ້ຍິນຂູ່າວວ່າູ ພວກມົງໂກນ ຕີເອົາເມອງ ຂອງພວກຄຣິດສະຕຽນໄດໃ້ ນຫຼາຍເມອງ ໃນເຂດປະແລັດສະຕິນ. ແຕູ່ໃນຄະນະທີ່ພະອງົ ເຄອີ່ ນທັບໄປເຖິງເມອງຕຍຸ ນດິ (Tunis) ໃນອາຟຣິ ກາພາກເໜອຶ ໄດເ້ ກດີ ໂລກລະບາດ ຂຶ້ີນໃນກອງທບັ ເຮັດໃຫພ້ ະເຈາ້ີົ ຫຼຍທີ IX ກໍສ້ີິນພະຊົນຢູ່ ແຫງູ່ ນນັ້ີ . ຮບູ ພາບ ພະເຈົີ້າຫຼຍທີ IX ຮູບພາບ ພະເຈ້າົີ ຫຍຼ ທີ IX 28

ການປະລາໄຊຂອງສງົ ຄາມກຣວົ ສາດ ມເີ ຫດຜນົ ມາຈາກຫາຼ ຍປະການ, ປັດໄຈສາໍ ຄັນຄ: ສົງຄາມກຣວົ ສາດ ນີ້ບໍ່ມີຜູ້ບັງຄັບບັນຊາສູງສຸດ, ພວກແມູ່ທັບຕູ່າງໆລ້ວນແຕູ່ມີຄວາມຂັດແຍູ່ງ ແລະ ຂັດແຍູ່ງກັນໃນເລ ີ່ອງ ສິດຜົນປະໂຫຍດ, ອີກຢູ່າງໜຶ່ີງສົງຄາມກຣົວສາດບໍ່ໄດ້ເປັນສົງຄາມສາສະໜາກັບພວກມຸດສະລິມ ແຕູ່ເປັນການ ສະແຫວງຫາສິດຜົນປະໂຫຍດສູ່ວນຕົວ ທີ່ເອົາສາສະໜາມາບັງ ໜ້າຈະເຫັນໄດ້ຈາກສົງຄາມກຣົວສາດຄັີ້ງທີ IV ທີ່ ພວກກຣົດສາດໄດ້ດໍາເນີນການປຸ້ນສະດົມຊັບສົມບັດຢູ່ກຸງກົງສະຕັງຕີນົບ, ອີກປະການໜຶ່ີງກໍມາຈາກຄວາມ ເຫັນແກຕູ່ ົວຂອງພວກຈັກກະພັດອາເລັກຊີອດຸ ທີ່ໄດ້ສູນເສຍອາຊີມິນເນີ (ອາຊີນ້ອຍ) ໃຫ້ແກູ່ພວກເຕີກແລ້ວ ຂໍໃຫ້ ສັນຕະປາປາຍົກກໍາລັງທັບໄປຊູ່ວຍ ຂັບໄລູ່ພວກເຕີກທີເ່ ຂົີ້າມາທໍາລາຍສາສະໜາທາງຕາເວັນອອກ. ແຕູ່ຕົວຈງິ ພວກ ຈັກກະພດັ ອາເລກັ ຊີອຸດ ມເີ ຈຕະນາທ່ຈີ ະກອບກູ້ຄວາມຍິງ່ີ ໃຫູຍ່ ຂອງຕ້ົນີ ໃນແຖບອາຊີມນິ ເນຄີ ນມາ, ສູ່ວນພວກທີ່ມີ ຈຸດປະສົງທີ່ຈະເປັນຜູ້ນໍາທາງສາສະໜາ ຫຼ ທາງຄຣິດຕະຈັກຄສັນຕະປາປາ ເອີບັນ II (Urban II) ທີ່ປະກາດຊັກ ຊວນຊາວຄຣິດສະຕຽນໄປຮົບກັບມຸດສະລິມ, ທີແທ້ຈິງມີເຈຕະນາທີຈະຮວບຮວມສາສະໜາຄຣດິ ຕາເວັນຕົກ ແລະ ຕາເວັນອອກເຂົ້ີາກັນໂດຍຂຶີ້ນກັບຕາເວັນຕົກ ຫຼາຍກວູ່າທີ່ຈະຊູ່ວຍກອບກູ້ອານາຈັກບິດຊັງຄນຈາກພວກເຕີກ. ປະການສຸດທາ້ ຍຄ ພວກພໍ່ຄ້າທີຢູຕ່ າມຕວົ ເມອງຝັ່ງທະເລອີຕາລີ ມີຈດຸ ປະສງົ ທີຈ່ ະຂະຫຍາຍອານາເຂດທະເລເມດີເນ ລາເນກວາງຂວາງອອກ, ແຕູ່ເວລານີ້ນັ ຕົວເມອງກງົ ສະຕງັ ຕີນົບໄດເ້ ປັນສູນກາງການຄ້າທີ່ມຄີ ວາມສໍາຄັນສໍາລັບການ ຄ້າຕາເວັນຕົກ ແລະ ຕາເວັນອອກ ເພາະເປນັ ເສັ້ີນທາງຜູ່ານ ແລະ ກາຍເປັນຄູ່ແຂູ່ງຂອງຕົນ ຈິງມີການສະຫນັບສະໜັ ບສະໜນູ ໃຫ້ພວກຄຣດິ ສະຕຽນນໍາກໍາລງັ ທບັ ໄປທາໍ ການປຸ້ນສະດົມ. ຮບູ ພາບ ສະແດງເຖິງນກັ ຮົບສົງຄາມກຣົວສາດທ່ເີ ອາົ ຜ້າແດງເປັນຮບູ ໄມກ້ າງເຂນຕິດກບັ ແຂນເສ້ີອ 29

ສະຫຼຸບແລ້ວສົງຄາມກຣົດສາດແມູ່ນຂະບວນການໄປຮຸກຮານ, ການປຸ້ນສະດົມ ແລະ ການແຊກແຊງພາກ ຕາເວັນອອກໂດຍກົງ, ນັບແຕູ່ນັ້ີນມາ ການເຄ່ີອນທັບໄປພາກຕາເວັນອອກຈິ່ີງບໍ່ໄດ້ ຮັບການສະໜັບສະໜູນຈາກ ປະຊາຊົນ, ເພາະເຮັດໃຫ້ປະຊາຊົນມີຄວາມເບີ່ອໜູ່າຍ ແລະ ຂາດສັດທາຕໍ່ສາສະໜາ. ເລີ່ມແຕູ່ນັ້ີນມາອິດທິພົນ ບດົ ບາດຂອງສາສະໜາຈັກ ຫຼ ສາສະໜາຄຣດິ ທີຊ່ າວເອີຣົບເຊີອ່ ແລະ ສດັ ທານີນ້ັ ໄດສ້ ູນເສຍບົດບາດລົງ. 12. ສະຫບຼຸ ຜົນສະທ້ອນຂອງສົງຄາມຄຣເູ ຊດັ ແຕູຄ່ ້ງັີ ທີ I-VIII ກ. ດ້ານເສດຖະກດິ ຜູ່ານສົງຄາມກຣົວສາດ ໄດ້ເຮັດໃຫ້ຂົງເຂດທະເລເມດີແຕລາເນກາຍເປັນເຂດສິນຄ້າທີ່ມີຄວາມຈະເລີນ ຮຸູ່ງເຮອງອີກຄັີ້ງໜຶ່ີງ ເພາະວູ່າຊາວເອີຣົບມີທັງຄວາມຕ້ອງການສິນຄາ້ ຈາກພາກຕາ ເວັນອອກຫຼາຍຂຶ້ີນ, ອີກຢູ່າງໜງ່ີຶ ຕົວເມອງການຄ້າຕາມແຄມຝັ່ງທະເລເມດີແຕລາເນ ຕູ່າງກໍມີສິດ ຜູກຂາດທາງການຄ້າໃນຂົງເຂດນີ້ຫຼາຍຂຶ້ີນ ເຊ່ົັນ ຕົວເມອງຈິວ (Genoa) ແລະ ປີຊາ (Pisa...) ຮວມກັບກົງສະຕັງຕີນົບ, ໃນຜູ່ານມາການພົວພັນການຄ້າລະຫວູ່າງ ຄົນເອີຣົບ ແລະ ອາຊີນັ້ີນຕ້ອງ ຜູ່ານການຄ້າມກາງໃນກງົ ສະຕງັ ຕີນົບພຽງຜູ້ດຽວ. ແຕູ່ດຽວນີ້ພໍ່ຄ້າເອີຣົບສາມາດເຂົີ້າ ໄປເປັນພໍ່ຄ້າມີກາງຮູ່ວມກັບກົງສະຕັງຕີນົບໄດ້ເປັນຈໍານວນຫຼວງຫຼາຍ, ຜູ່ານສົງຄາມຄັີ້ງນີ້ທະວີບເອີຣົບໄດ້ຮັບ ສິນຄ້າໃໝູ່ຈາກທະວີບອາຊີ ໂດຍສະເພາະເຄີ່ອງເທດ, ຜ້າໄໝ, ຜ້າປູ່ານ, ອາຫານ ແລະ ຄົນເອີຣົບຮູ້ຈັກໃຊ້ເງິນຕາ ເຂີາົ້ ໃນການແລກປ່ຽູ ນສິນຄ້າ. ຂ. ດາ້ ນສງັ ຄົມການເມອງ ສົງຄາມກຣົວສາດນີ້ໄດ້ເຮັດໃຫສ້ ັກດນິ າເອີຣົບ ເລ່ີມຕ່ີນຕົວໃນຂົງເຂດຂອງຕົນອອກໃຫ້ກວາງຂວາງ. ຈາກ ການທພ່ີ ວກອດິ ສະລາມຂັດຂວາງບໍໃ່ ຫ້ຄນົ ເອີຣບົ ເດີນທາງຜູ່ານ, ອາຊີມນິ ເນີ ໄດເ້ ຮັດໃຫຄ້ ົນເອີຣົບມີການສຶກສາຫາ ຄວາມຮູ້ທາງດ້ານພູມສາດກໍຄທິດສະດີວິທະຍາສາດອີ່ນໆ ທີ່ໄດ້ຮັບຮູ້ຈາກຊາວອາຣັບ (Arabe). ເກັຼກ ແລະ ໂຣ ແມັງບູຮານເຮັດໃຫ້ວິທະຍາສາດຂະແໜງການຕູ່າງໆກ້ວາງຂວາງຂຶ້ີນ ເປັນຕົີ້ນວິທະຍາສາດການຕໍ່ເຮອ, ປະດິດ ເຂມັ ທິດ ແລະ ອີ່ນໆທ່ີສະດວກໃຫແ້ ກູ່ການສໍາຫວຼ ດທາງທະເລ ແລະ ເຮັດໃຫ້ເຂດການຄ້າຂະຫຍາຍ ສວນອ່ນີ ໆຂອງ ໂລກ. ນອກຈາກນີ້ ຍັງເຮັດໃຫ້ວັດທະນະທໍາອາຣັບຖກເຜີຍແຜູ່ອອກ ແລະ ຄົນເອີຣົບຍອມຮັບຮູ້ວູ່າວັດທະນະທໍາ ດັ່ົງກູ່າວນັີ້ນມີຄວາມກ້າວໜ້າກວູ່າເອີຣົບ, ສະເພາະທາງການເມອງໄດ້ເຮັດໃຫ້ກະສັດມີອໍານາດເຂັ້ີມແຂງຂຶີ້ນ ຈົນ ສາມາດສ້າງຕັີ້ງເປັນລັດເອກະພາບທີ່ມີສິດອໍານາດ ລວມສູນສົງຄາມນີ້ບັນດາຂຸນນາງໄດ້ເສຍສິດທິລົງເປັນຈໍານວນ ຫຼວງຫາຼ ຍ. 30

ຮູບພາບ ແຜນທສີ ະແດງເຖງິ ກງຸ ເຊລູຊາແລນ ແລະ ອານາຈັກຄຣູເຊດັ ເວົ້ີາລວມແລ້ວ ສົງຄາມຄັ້ີງນີ້ມີຜົນດີຫຼາຍດ້ານໃຫ້ແກູ່ຊາວເອີຣົບ ຄ ໄດ້ເຮັດໃຫ້ວິທະຍາສາດ-ວິທະຍາການມີ ຄວາມກ້າວໜ້າຂະຫຍາຍຕົວ ເຮັດໃຫ້ການຮັບຮູຄ້ ົ້ີນຄວ້າຄິດຂອງຄົນມອີ ິດສະຫຼະພາບ ແລະ ເຂົ້ີາໃຈວູ່າ “ວັດທະນະ ທໍາຂອງອາລັບ (Arabe) ເປັນວັດທະນະທໍາທ່ີມີຄຸນຄູ່າຄວນຈະຕ້ອງໄດ້ສຶກສາຮໍ່າຮຽນ ແລະ ມີລັກສະນະກ້າວໜ້າກູ່ ວາເອີຣົບ. ນອກຈາກນີ້ຍັງໄດ້ເຮັດໃຫ້ການພົວພັນການຄ້າໃນຂົງເຂດແຖບຝັ່ງທະເລເມດີແຕລາເນມີຄວາມຟົດຟຶ້ນ ກາຍເປັນເມອງທາງການຄ້າ ທີ່ສໍາຄັນທີ່ມີຜົນກະທົບຕໍ່ສັງຄົມສັກດິນາເອີຣົບໃນໄລຍະຕໍ່ມາ. ເ ຖິງຢູ່າງໃດກໍຕາມ ສົງຄາມຄັ້ີງນີ້ຍັງໄດ້ທໍາລາຍລ້າງຜານຊີວິດມະນຸດຢູ່າງປູ່າເຖ່ີອນ. ໂດຍປາສະຈາກຄວາມໜາຍອັນໄດ້ສ້າງຄວາມ ເຊີອ່ ມເສຍອນັ ຍິງີ່ ໃຫຍູ່ ໃນການມາ້ ງເພທໍາລາຍອະລຍິ ະທໍາຂອງບັນດາປະເທດຕາູ່ ງໆໃນພາກຕາເວັນອອກ. ຮບູ ພາບ ການຄ້າໃນຂົງເຂດແຖບຝງັ່ ທະເລເມດີແຕລານມີຄວາມຟດົ ຟຶ້ນ ກາຍເປັນເມອງທາງການຄ້າ 31

ບດົ ທີ 4 ການກາໍ ເນດີ ສງັ ຄມົ ເມອງໃນເອຣີ ບົ 1. ການຂະຫຍາຍຕົວທາງດາ້ ນເສດຖະກດິ ໃນຕອນຕີ້ົນສະໄໜກາງເສດຖະກິດເອີຣບົ ໄດ້ຕກົ ຕາໍ່ ເພາະກາໍ ລັງການຜະລິດໄດ້ຂະຫຍາຍຕົວຊ້າ ແຕ່ກູ ງົ ກນັ ຂາ້ ມ ຄວາມຕ້ອງການຂອງສັງຄມົ ພັດຢູ່ໃນລະດັບສູງມັນໄດສ້ ົ່ງຜົນສະທ້ອນອັນໃຫູ່ຍຫລວງຕໍ່ສງັ ຄົມ ເຮັດໃຫ້ມີການແບ່ງູ ງານຕູ່າງໆໃນສັງຄົມ, ການກະສິກໍາ ແລະ ວິຊາຊີບອ່ີນໆ. ໄດ້ແຍກອອກຈາກກັນຢູ່າງຈະແຈ້ງມັນຈຶີ່ງເຮັດໃຫ້ມີຕົວ ເມອງເກດີ ຂ້ນີຶ ແລະ ຂະຫຍາຍຕວົ ໃນຖານະເປນັ ສນູ ກາງການປ່ຽູ ນແປງ ແລະ ວິຊາຊີບຕູ່າງໆ. ນັບແຕູ່ສະຕະວັດທີ່ XI ເປັນຕົ້ີນມາ, ເສດຖະກິດຂອງເອີຣົບຕາເວັນຕົກ ໄດ້ຂະຫຍາຍຕົວຢູ່າງໄວວາມີການ ດດັ ແປງພາຫະນະການຜະລິດ ແລະ ນາໍ ໃຊເ້ ຕັກນກິ ໃໝູເ່ ຂົ້ີາໃນການຜະລດິ ແຕູ່ລະດ້ານຄ : 1.1 ດ້ານກະສກິ ໍາ ການກະສິກໍາພາຫະນະການຜະລິດກໍ່ມີການດັດແປງໃຫ້ກ້າວໜ້າເປັນຕົ້ີນໄຖກໍ່ມີການດັດແປງ, ມີການ ຜະລິດໂຮງສີທີ່ໃຊ້ດ້ວຍແຮງລົມ ແລະ ແຮງນໍ້າມັນໄດ້ແຜູ່ຂະຫຍາຍທີ່ສຸດ ໃນສະຕະວັດທີ XI. ດ້ານເຕັກນິກການ ປກູ ຝັງກ່ໍມີການດັດແປງໃຫ້ດຂີ ນີຶ້ ແລະ ຮູ້ເອົາຝນຸູ່ ມາໃສູນ່ າ, ຮູ້ ປກູ ຝງັ ແບບແບູງ່ ຕອນດິນອອກເປັນຕອນໆແລ້ວປູກ ພດແບບຫມູນວຽນພ້ອມ ກໍ່ມີການຂະຫຍາຍຕົວ ຈາກອັນນີ້ມັນໄດ້ເຮັດໃຫ້ການຜະລິດສູງ, ດ້ານການລ້ຽງສັດກໍ່ມີ ການຂະຫຍາຍຕົວ ເປັນຕົີ້ນແມນູ່ ງົວ, ແກະ, ມ້າ,... ມີການເພີ່ມຂຶີນ້ ຫາຼ ຍທີ່ສຸດນັບແຕ່ສູ ະຕະວັດທີ່ XI ເປັນຕົີ້ນມາ ເຖິງຢູ່າງໃດກ່ໍຕາມການກະສິກໍາໃນໄລຍະນີ້ເຖິງຈະຂະຫຍາຍຕົວແຕູ່ບໍ່ແມູ່ນເສດຖະກິດຕົ້ີນຕໍ ເວລານີ້ວຽກງານ ເສດຖະກິດຕ້ີົນຕໍແມູນ່ ການຫດັ ຖະກາໍ . 1.2 ດາ້ ນຫັດຖະກໍາ ທາງດ້ານຫັດຖະກໍາ, ກໍ່ມີຄວາມກ້າວຫນ້າ ແລະ ໄດ້ແບູ່ງອອກເປັນຫຼາຍສາຂາອາຊີບ, ສະເພາະຢູ່ພາຍໃນ ຂະແໜງອາຊີບໜຶງ່ີ ກໍມີການແບູ່ງວຽກງານກັນຢູ່າງລະອຽດ, ຂະແໜງການຫັດຖະກໍາທີ່ຂະຫຍາຍຕົວເວລານັ້ີນແມນູ່ ຂະແໜງການຕໍ່ແຜູ່ນ, ຫອຼ ມໂລຫະ, ປະດິດເຄອີ່ ງເອ້ຢອ້ ງ ແລະອນີ່ ໆ... ເນອ່ີ ງຈາກມີການຈດັ ຕ້ັີງເຂດການຜະລິດໃໝູ່ ໂດຍມີວິທີການເຕົີ້າໂຮມບັນດານາຍຊູ່າງ ແລະ ການເລອກເອົາສະຖານທີ່ ທີ່ເໜາະສົມໃນການຜະລິດ, ໄດ້ເຮັດໃຫ້ ຂະແໜງການຫັດຖະກໍາຂະຫຍາຍຕົວ ແລະ ມີບົດບາດສູງຢູ່ໃນສັງຄົມ, ຜົນຜະລິດເພີ່ມຂຶີ້ນ ແລະ ເປັນທີ່ຕ້ອງການ ຈາກລະດັບສູງ ໂດຍສະເພາະພວກສັກດິນາ, ດັົ່ງນັີ້ນ, ພວກຊາວນາຕ້ອງຊອກຫາວິຊາອາຊີບເພາະ ເພ່ີອສ້າງລາຍຮັບ ເຊັົ່ນ: ຕີເຫຼັກ, ຕໍາແຜູ່ນ, ຕັດເຄີ່ອງ.. ຕໍ່ມາພວກສັກດິນາເຫຼົ່ານີ້ໄດ້ສຸມໃສູ່ອາຊິບນີ້ນັບມ້ີຫຼາຍຂຶ້ີນ ຈົນກ້າວໄປເຖິງ ການຢຸດເຊົາການຜະລິດກະສິກໍາ, ໜີປະທົ່ງໄຮູ່ທົ່ງນາເພ່ີອໄປເຮັດບູ່ອນການຜະລິດຕູ່າງຫາກທີ່ເໜາະສົມກູ່ວາເກົ່າ ເພ່ີອສະດວກສະບາຍໃນການແລກປູ່ຽນຄ້າຂາຍ ສະພາບແນວນີ້ເຮັດໃຫ້ນາຍຊູ່າງຫັດຖະກໍາກ່ໍຕົວຂີ້ນໃນຊົນນະບົດ ເພມ່ີ ຂຶນ້ີ . 32

1.3 ດາ້ ນການຄາ້ ການເພີ່ມຂ້ີຶນຂອງຜະລິດຕະພັນທາງດ້ານກະສິກໍາ-ຫັດຖະກໍານີ້ ໄດ້ກາຍເປັນປັດໄຈໜຶງ່ີ ທີ່ເຮັດໃຫ້ການຄາ້ ຟ້ນຶ ຕົວຄນມາອີກໄລຍະໜີ່ຶງ; ເຊງີ່ິ ຖກຢຸດເຊົາມາແຕ່ສູ ະໄໜການແຕກມ້າງຂອງຈັກກະພັດໂຣແມັງ ສິນຄ້າສູ່ວນຫຼາຍ ແມ່ນູ ມາຈາກພາກຕາເວັນອອກ ແລະ ເປນັ ປະເພດທີມ່ ີລາຄາແພງ ເຊ່ົນັ ແຜູນ່ ແພຈາກອິນເດຍ, ນາ້ໍ ຫອມຈາກເອຣີ ົບ. ຮບູ ພາບ ການຄາ້ ມກີ ານຂະຫຍາຍຕວົ ຈາກການຕັີ້ງເຂດການຜະລິດໃໝູ່ຢູ່ໃນທາງຄົບ ແລະ ບູ່ອນອໍານວຍຄວາມສະດວກໃຫ້ແກູ່ການຜະລິດໄດ້ເປນັ ຈດຸ ກາໍ ເນີດຂອງຕົວເມອງ ໃໝໃູ່ ນລະບອບສັກດນິ າ ແລ້ວກາຍເປນັ ຈດຸ ໃຈກາງທາງດາ້ ນເສດຖະກດິ ການຄ້າ. 2. ການກໍາເນດີ ແລະການຂະຫຍາຍຕວົ ເມອງໃນເອຣີ ບົ ຕົວເມອງໃນລະບອບສັກດິນາໄດ້ຂະຫຍາຍຕົວຢູ່ສອງປະເພດ ຄ ຕົວເມອງທີ່ຖກສ້າງຂຶ້ີນໂດຍຊາວຫັດຖະກອນ ແລະ ຕົວເມອງທີ່ສ້າງຂຶີ້ນໂດຍພວກຂຸນນາງສັກດິນາ, ສອງປະເພດຕົວເມອງນີ້ໄດ້ຂະຫຍາຍຕົວກາຍເປັນຈຸດໃຈກາງ ທາງດ້ານການຄ້າທສີ່ າໍ ຄັນໃນໄລຍະກາງຂອງລະບອບ. 2.1 ຕົວເມອງທີສາ້ ງຂນ້ີ ໂດຍປະຊາຊນົ ຕົວເມອງນີກ້ ໍາເນີດຢູ່ຊົນນະບດົ ເນອ່ີ ງຈາກໄດ້ມກີ ານແລກປູ່ຽນການຄ້າ ແຕູ່ເນ່ີອງຈາກຢູ່ຊົນນະບົດມີ ຄວາມຫຍຸ້ງຍາກ, ດັົ່ງນັ້ີນ, ພວກນາຍຊູ່າງຫັດຖະກອນຈີ່ຶງໄດ້ພາກັນໄປຕີ້ັງເຂດຜະລິດ ແລະ ບູ່ອນຈໍາໜາູ່ ໃໝູ່ຢູ່ຕາມ ບູ່ອນທີ່ມີເງີ່ອນໄຂສະດວກເຊັົ່ນ: ຕາມເຂດທູ່າເຮອ, ທາງແຍກ, ແຄມໂບດ ແລະ ອ່ີນໆ. ດ້ວຍການຈັດຕັ້ີງເປັນ ບ້ານນອ້ ຍໆແລວ້ ກາຍເປັນຕວົ ເມອງ. 33

ຮບູ ພາບ ການຄ້າຂານຂອງຊາວກະສິກອນ 2.2 ຕົວເມອງທີສ້າງຂນີ້ ໂດຍພວກຂນຸ ນາງ ຫຼ ພວກສັກດິນາ ແມູ່ນການສ້າງເມອງໃໝູ່ ຫຼ ສ້ອມແປງບູລະນະເມອງເກົ່າ, ເພີ່ອໃຫບ້ ັນດານາຍຊູາ່ ງຫດັ ຖະກໍາ ແລະ ຊາວ ຄ້າຂາຍເຂົີ້າໄປດໍາເນີນການທໍາມາຫາກິນດ້ວຍການເສຍພາສີ ແລະ ຮັບໃຊ້ເຈົ້ີາທີ່ດີນໂດຍສະເພາະຢູ່ຕາມຕົວເມອງ. ຕວົ ເມອງທັງສອງປະເພດນີ້ ສູວ່ ນຫຼາຍແມ່ນູ ບ້ານເຮອນຊ່າູ ງຫັດຖະກໍາ ໂດຍສະເພາະເຂົາເຈ້ີົາທາໍ ການຜະລດິ ແບບເສລີ ຈາກນັ້ີນເລີຍກາຍເປນັ ກໍາລງັ ການຜະລິດຕົີ້ນຕໍ. ດັົ່ງນັີ້ນ ໃນຕົວເມອງຕູ່າງໆພວກນາຍຊູ່າງຫັດຖະກໍາໄດກ້ າຍເປັນກາໍ ລັງຕີ້ົນຕໍ່ທີ່ມີບົດບາດເດັ່ົນ ເຂົາເອີ້ນພວກນີ້ວູ່າ “ ຊາວເມອງ \" ຍ້ອນ ເສດຖະກິດຂະຫຍາຍຕົວບັນດາຕົວເມອງໄດ້ ເກີດຂຶ້ີນນັບມ້ີນັບຫຼາຍ ແລະ ຂະຫຍາຍກ້ວາງອອກ ແຕູ່ລະຕົວເມອງແມູ່ນມີກໍາແພງອ້ອມຮອບ ແລະ ກໍ່ສ້າງປ້ອມ ຍາມເພ່ີອກໍາຈັດການແຊກແຊງຈາກ ສັດຕູພາຍນອກຕົວເມອງເກີດໃໝູ່ມີ: ປຣີ, ລີອົງ, ມາໄຊ, ເອນີສ , ຊໍາບວກ, ເຊີແນວ, ... ຮູບພາບ ການຄາ້ ໃນເມອງປາຣິ 34

3. ສະພາບສງັ ຄມົ ແລະການຕ່ໍສູ້ງຂອງຊາວເມອງ ບັນດານາຍຊາູ່ ງຫັດຖະກໍາ ແລະ ຊາວຄ້າຂາຍທ່ີດໍາລງົ ຊີວດິ ໃນຕວົ ເມອງນີ້ເອນີ້ ວູາ່ :\" ຊາວ ເມອງ \" ຊາວເມອງທ່ີ ອາໄສໃນຕວົ ເມອງໄດມ້ ກີ ານແບງູ່ ອອກເປັນຄຸມ້ ຕາມຂະແໜງວຊິ າຊບີ ເຊິ່ີງປະກອບດ້ວຍ 3 ປະເພດຄົນຄ: - ນາຍຊາູ່ ງ: ເປນັ ເຈີາ້ົ ຂອງພາຫະນະການຜະລິດ - ຊາູ່ ງຊູ່ວຍ: ເປັນຜຊູ້ ູ່ວຍວຽກ - ຮູ່ວມມ ມຖີ ານະຄ້າຍຄກມະກອນທີ່ໄດຮ້ ບັ ເງິນເດອນ.. - ນັກຮຽນຊູ່າງ: ເປັນຜູ້ອອກແຮງງານແຕູ່ບໍ່ໄດ້ຮັບເງິນເພາະເປັນຜູ້ມາຈ້າງຮຽນດ້ວຍການ ແລກປູ່ຽນແຮງງານ ຕົນເອງເພອີ່ ຫາຄວາມຮ້ປູ ະກອບອາຊບີ ຈາກນາຍຊູາ່ ງ. ພວກນາຍຊາູ່ ງນີມ້ ີໂຮງງານຫຼໂຮງຊູາ່ ງເປນັ ຂອງຕົນເອງ ແລະ ມວີ ັດຖຸດບິ ກ້ມຸ ຕົນເອງ, ການພວົ ພນັ ລະຫູ່ວາງ ນາຍຊູ່າງກັບນັກຮຽນຊູ່າງໃນເບີ້ອງຕ້ີົນຄຮູບແບບຊູ່ວຍເຫຼອ ແຕູ່ຕໍ່ມາມີການປູ່ຽນແປງທີ່ມີລັກສະນະຊົນຊັີ້ນ ເຊິີ່ງມີ ສາຍເຫດມາຈາກນາຍຊູ່າງທີຖ່ ຕນົ ເອງວູ່າເປນັ ຜທູ້ ີ່ມວີ ິຊາການຊໍານຊິ ນານ. ດງົັ່ ນນັີ້ , ນກັ ຮຽນຊູ່າງ ແລະ ຊູ່າງຊູ່ວຍຈີ່ຶງ ຕ້ອງອອກແຮງງານຢູ່າງໜກັ ເພີ່ອ ແລກປ່ຽູ ນເອາົ ບດົ ຮຽນນໍານາຍຊູາ່ ງ. ແຕູ່ເພ່ີອປົກປັກຮັກສາສິດຜົນປະໂຫຍດໃນການທໍາມາຫາກິນ ແລະ ຫຼີກເວັ້ີນຈາກການກົດຂີ່ຂູດຮິດຂອງ ພວກເຈົີ້າຖີ່ນສັກດີນາ ບັນດານາຍຊູ່າງທີ່ດໍາລົງຊວີ ິດໃນຕົວເມອງໄດ້ຈດັ ຕັີ້ງເປັນ ໜວູ່ຍອາຊີບ ເຊິີ່ງກວມເອົາບັນດາ ນາຍຊູ່າງທີ່ມີວິຊາສະເພາະ ແລະ ບໍ່ມີວິຊາສະເພາະຕາມສາຂາ ອາຊີບເອີ້ນວູ່າ: “ ສະມາຄົມຮູ່ວມອາຊີບ \" ຫຼ “ ສະຫະພັນຮູ່ວມອາຊີບ \" ໂດຍມີລະບຽບການຂອງສະມາຄົມຢູ່າງຄັກແນູ່, ນາຍຊູ່າງແຕູ່ລະຄົນທີ່ສັງກັດໃນແຕູ່ລະ ສະມາຄົມຮູ່ວມອາຊີບ ຕ້ອງປະຕິບັດຕາມກົດລະບຽບຂອງສະມາຄົມຢູ່າງເຄັ່ົງຄັດ. ຕໍ່ມາເມ່ີອເສດຖະກິ ດໄດ້ ຂະຫຍາຍຕົວເກີດມີກຸູ່ມຄົນຈໍານວນໜຶີ່ງທີ່ຫັນໄປປະກອບອາຊີບຄ້າຂາຍ ໂດຍເລີ່ມຈາກຄ້າຂາຍສິ່ີງເລັກໆນ້ອຍໆ ພວກ ເຂົາເດີນທາງໄປເປັນກຸູ່ມເພີ່ອການປອດໄພຈາກການປຸ້ນສະດົມ ແລະ ການດັກສະກັດຂອງສັກດີນາທ້ອງຖີ່ນ ແລວ້ ກູມຸ່ ຄົນນໄີ້ ດ້ສ້າງຕງີັ້ ສະມາຄມົ ການຄ້າຂີນ້ຶ ທີມ່ ລີ ະບຽບ ຄ ກັນກບັ ການຈັດຕັີ້ງຂອງພວກນາຍຊູາ່ ງ, 3.1 ການດໍາເນີນການຕໍ່ສຂູ້ ອງຊາວເມອງຕ້ານພວກສກັ ດນີ າເອຣີ ບົ ເນ່ີອງຈາກວູ່າກິດຈະການການຜະລິດໃນຕົວເມອງມີການຂະຫຍາຍຕົວ ຈໍານວນນາຍຊູ່າງໄດ້ມີການເພີ່ມຂນີຶ້ ແລະ ນັບມີ້ນັບມີຄົນຫັຼ່ົງໄຫຼເຂົີ້າສູ່ຕົວເມອງ ເພ່ີອປະກອບອາຊີບນັນ້ີ ໄດ້ ເຮັດໃຫ້ປະຊາກອນຕົວເມອງມກີ ານເພ່ີມຂຶີ້ນ. ແຕູ່ຄົນ ພວກນີ້ບໍ່ມີສິດທິໃນດ້ານການເມອງ ໃນຄ້າຄົມສັກດີນາ ພວກເຂົາເຈົີ້າໄດ້ຖກຈັດຢູ່ໃນຊັີ້ນຄົນທີ່ສາມ ພວກເຂົາເຈົ້ີາເປັນຜູ້ທີ່ ຖກເສຍຊູ່ວຍ ເສຍພາສີລາຍໄດ້, ຮ້າຍແຮງໄປກູ່ວານັ້ີນພວກເຂົາເຈົີ້າຍັງຖກກໍາລັງຂອງພວກເຈົ້ີາຖິ່ີນດໍາເນີນການປູນ ສະດົມ ຍາດຊີງເອາົ ສິນຄ້າ ດາໍ ເນີນການຂ່ົມຂູຕ່ ູາ່ ງໆອັນໄດ້ສາ້ ງຄວາມເສຍຫາຍ ແລະ ນາໍ ຄວາມເດອດຮອ້ ນມາໃຫຊ້ າວເມອງ. ຈາກການເພີ່ມຂຶ້ີນຂອງປະຊາກອນຕົວເມອງ ແລະ ຈາກການກົດຂີ່ຂູດຮີດຂອງພວກສັກດີນາ ຊາວເມອງໄດ້ເຕົ້ີາໂຮມ ເຂາ້ີົ ກັນເປນັ ກໍາລັງໜງີ່ຶ ທີ່ມກີ ານຈດັ ຕັີ້ງອັນແໜ້ນໜາເພີອ່ ຕໍ່ຕ້ານກັບ ເຈາົີ້ ຖິ່ນີ ສັກດີນາໃນຫຼາຍໆຄີງ້ັ ດວຍ້ ຫາຼ ຍຮູບການ ການຕ່ໍສູ້ ຂອງຊາວເມອງເວລານັີ້ນມີຫລາຍຮູບແບບຄ ຮູບການຕໍ່ສູ້ທາງດ້ານເສດຖະກິດ, ຮູບການຕໍ່ສູ້ດ້ານອາວຸດ ແລະ ຮູບການ ຕໍ່ສູ້ດ້ານການເມອງ ເພ່ີອ ທວງເອົາສິດເສລີພາບໃນການຜະລິດ, ການແລກປູ່ຽນຄ້າຂາຍໃຫ້ມີຄວາມສະດວກໃນແຕູ່ລະເຂດ ໂດຍສະເພາະເຂດຄາ້ ຂາຍລະຫວາງຕົວເມອງກບັ ຊົນນະບດົ . 35

3.2. ຜົນເສຍຫາຍຂອງການຕ່ສໍ ູ້ ເພີ່ອເຮັດໃຫ້ການຜະລິດຫັດຖະກໍາໄດ້ມີການຊຸກຍູ້ກະສິກກໍາເພ່ີອຂະຫຍາຍເຂດການຄ້າ ແລະ ລົບລ້າງ ສິ່ີງກິດຂວາງຕູ່າງໆຂອງການຄ້າ ພວກຊາວເມອງໄດ້ຊຸກຍູ້ໃຫ້ກະສັດ ຫຼ ພວກກໍາອໍານາດ ເຮັດສົງຄາມປາບປາມ ພວກເຈີ້າົ ຖນີ່ ໃຫ້ຂຶນ້ີ ກັບສູນກາງ ຮບູ ການທຊີ່ າວເມອງຊວູ່ ຍເຫຼອ ກະສັດດໍາເນນີ ການທ້ອນໂຮມສິດອໍານາດລວມສູນ ນີ້ ສະແດງອອກການໃຫ້ເງິນກູ້ຢມເງິນ ຫຼ ຮູບການຊວູ່ຍເຫຼອທາງດ້ານກໍາລັງຊັບ ແລະ ກໍາລັງຄົນ. ເພາະວູ່າຊາວ ເມອງມີຈຸດປະສົງວູ່າຕົນເອງຈະໄດ້ຮັບສິດໃນການຂະຫຍາຍເຂດການຜະລິດ, ເຂດການຄ້າໃຫ້ກວ້າງອອກ. ດັ່ົງນີັ້ນ ມາໃນສະຕະວັດທີ່ XIV ໄດ໌ເກີດມີຫຼາຍອານາຈັກສັກດີນາທີ່ມີຄວາມເປັນເອກະພາບມີອານາເຂດອັນກ້ວາງ ຂວາງ ແລະ ມີສດິ ອານາດລວມສນູ ໂດຍແມນູ່ ກະສັດຜດູ້ ຽວຄອບຄອງ. ເວົີ້າລວມແລ້ວ, ນັບແຕູ່ສະຕະວັດທີ XI ເປັນຕົີ້ນມາເສດຖະກິດໃນລະບອບສັກດີນາໄດ້ມີ ການຂະຫຍາຍຕົວ ຢູ່າງວູ່ອງໄວ ໂດຍສະເພາະການຫັດຖະກໍາ ແລະ ການຄ້າ, ຕົວເມອງໃໝູ່ຫຼາຍແຫູ່ງໄດ້ກໍາເນີດຂຶ້ີນ ກາຍມາເປັນສູນ ກາງທີ່ມີການເຄ່ີອນໄຫວທາງດ້ານການຄ້າທີ່ສໍາຄັນທັງເປັນບູ່ອນກໍາເນີດຂອງສັງຄົມຊາວເມອງທີ່ນັບມ້ີນັບມີຖານະ ບົດບາດສູງໃນສັງຄົມ ເຊິ່ີງຕ່ໍມາກຸູ່ມຄົນນີ້ໄດ້ກາຍເປັນຕົວແທນໃຫ້ແກູ່ຮູບແບບການຜະລິດໃໝູ່ເອີ້ນວູ່າ:ໜ່ໍແໜ ງຂອງຊນົ ຊັນ້ີ ນາຍທນໃນໄລຍະຕໍມ່ າ.. 36

ບດົ ທີ 5 ການພດັ ທະນາທາງດາ້ ນການເມອງຂອງເອຣີ ບົ ໃນຍກຸ ກາງ 1. ສົງຄາມ 100 ປີ ສງົ ຄາມ 100 ປີ ຄ.ສ 1338 - 1453 ເປັນສງົ ຄາມລະຫວ່າູ ງຝຣັງ່ົ ກບັ ອງັ ກິດ ເຊິີ່ງລວມໄລຍະເວລາເຖງິ 100 ກວູ່ າປີ ( 115 ປີ ) ສງົ ຄາມຄີ້ງັ ນໄ້ີ ດຮ້ ູ້ຈກັ ກນັ ດີໃນນາມ ສົງຄາມ 100 ປີ ຮູບພາບ ກະສັດຝຣ່ົງັ ແລະອງັ ກິດ ຈຸດປະສົງຂອງສົງຄາມແມູ່ນເພ່ີອຂະຫຍາຍອິດທິພົນ ແລະ ຍາດແຍູ່ງເອົາເຂດແຟຣງເດີ (Flandre) ໃນແຄ້ວນ ອາກີແຕນ (Aguitaire). ສົງຄາມຄັີ້ງນີ້ເກີດມາຈາກກະສັດຂອງອັງກິດໄດ້ ຄອບຄອງແຄ້ວນອາກີແຕນ ຊຶ່ີງເປັນ ແຄວ້ ນໜຶງີ່ ຂອງຝຣງັົ່ ມາແຕຕູ່ ອນສະຕະວັດທ່ີ XIII. ຮູບພາບ ແຜນທີແຄ້ວນອາກີແຕນ (Aguitaire). ດັ່ົງນັີ້ນ, ຈຶີ່ງກາຍເປັນສາເຫດເຮັດໃຫສ້ ອງປະເທດເກີດສົງຄາມຍາດແຍູ່ງດິນແດນກັນ ເຫດການນີ້ນັບມີ້ນັບຮຸນ ແຮງຂຶນ້ີ ອນັ ເນີອ່ ງມາຈາກພະເຈົີ້າຊາກເລີ IV (Charle IV ) ເຊິງີ່ ເປັນໂອລດົ ຂອງພະເຈີົ້າຟີລບິ ໄດ້ສີິ້ນພະຊົນ ໃນປີ 37

ຄ.ສ 1328 ບ່ໍມໂີ ອລດົ ຂຶນ້ີ ຄອງລາສະບນັ ລັງຕໍ່ຈາກພະອງົ ສ່ວູ ນລູກສາວ ( ພະທິດາ ) ຂອງພະເຈາ້ີົ ຟິລີບຄ: ເຈ້ົີາຍິງອິ ສາແບນ ( Isabelle ) ພດັ ແຕູງ່ ງານກັບເຈາີົ້ ຊາຍເອັດເວີຣດທ່ີ II ( Edward II ) ທເີ່ ປນັ ກະສັດອັງກິດ ເຮັດໃຫ້ ພະ ເຈົີ້າເອັດເວີຣດທີ່ III ໂອລົດຂອງເຈົີ້າຍິງອາລິດສາເບນ ແລະ ເປັນຫລານຂອງພະເຈົີ້າຟິລີບອ້າງສິດທິໃນການຄອບ ຄອງຣາດຊະບັນລັງຢູ່ຝຣັົ່ງ ແຕູ່ຖກພວກຂຸນນາງປະຕິເສດ ບໍ່ຕ້ອງການເຊີ້ອສາຍຈາກອັງກິດມາເປັນໃຫູ່ຍເທິງ ດິນແດນຝຣງັົ່ , ຂນຸ ນາງ ຝຣັົ່ງຈໍາເປັນຕ້ອງຍກົ ຣາດຊະບນັ ລັງນໃ້ີ ຫແ້ ກ່ພູ ະເຈາ້ີົ ຟລີ ີບ VI ແຫ່ງູ ຣາດສະວົງວາລວົ ( Philip VI, of Valois ຄ.ສ 1328 - 1350) ທີ່ເປັນເຊີ້ອສາຍຂອງພະເຈົ້ີາຟີລີບ ໃຫ້ເປັນກະສັດແທນໂດຍ ຊອບທໍາ. ຮູບພາບ ພະເຈ້ົີາຊາກເລີ IV (Charle IV ) ຮູບພາບ ເຈົ້ີາຍງິ ອສິ າແບນ ( Isabelle ) 1.1 ການດາໍ ເນນີ ສງົ ຄາມ 100 ປີ ຈາກເຫດການນີ້ເຮັດໃຫ້ພະເຈົີ້າເອັດເວີດ ຍົກທັບເຮອມາຕີຝຣັ່ົງໃນປີ ຄ.ສ 1338 ອັງກິດ ໄດ້ຮັບ ໄຊຊະນະໃນບັ້ີນຮົບທີ່ເມອງເຊຣຊີ ( Crecy ) ຄ.ສ 1346 ເຮັດໃຫ້ກອງທັບອັງກິດເຂົີ້າຍຶດເອົາ ເມອງກາໄລ ( Calais ) ໄດ້ ແລະ ຝຣົັ່ງປະລາໄຊໃນການຮົບໃຫອ້ ັງກດິ ອກີ ທີເ່ ມອງພອຍເທຣສ (Poitiers) ເຮດັ ໃຫ້ພະເຈາ້ີົ ຈອນ ( John ) ກະສດັ ຂອງຝຣັົງ່ ( ຄ.ສ 1350 - 1364 ) ຖກຈັບເປັນສະເລຍີ ເສິກ. 38

ຮບູ ພາບ ພະເຈີົາ້ ເອັດເວຣີ ດທີ IIIແຫ່ງູ ອງັ ກິດ ຮູບພາບ ກອງທບັ ເຮອເອດັ ເວີຣດ ຈາກນັ້ີນພະເຈົ້ີາຊາກເລີ V ( Charle V ຄ.ສ 1364 - 1380 ) ເຊິງເປັນໂອລົດຂອງພະເຈົ້ີາຈອນ ( John) ຂ້ນີ ມາດໍາລງົ ຕາໍ ແໜງເປັນຜູ້ສໍາເລດັ ຣາດສະການ, ພາຍຫຼັງທີພ່ ະເຈີ້ົາຈອນ ພະບດິ າຂອງພະອົງສີ້ິນພະຊົນທີ່ຄຸກຄຸມຂັງ ໃນປີ ຄ.ສ 1364 ເພາະບໍ່ມີເງິນທີ່ຈະໄປເສຍຄູ່າຖູ່າຍຕົວໄດ້, ຫຼັງຈາກນີັ້ນພະອົງຈຶີ່ງໄດ້ຈັດແຈງກອງທັບເພ່ີອດໍາເນີນ ການເຮັດສົງຄາມກັບອັງກິດຄນໃໝູ່ໃນປີ ຄ.ສ 1369, ມາ ຮອດປີ ຄ.ສ 1380 ອັງກິດເສຍດິນແດນຄນໃຫ້ ແກູ່ຝຣັົ່ງເກອບໝົດ. ແຕູ່ມາຮອດປີ ຄ.ສ 1350 ພະເຈ້ີົາຊາກເລີ VI ( Charles VI )ໄດ້ຂຶ້ີນກອໍານາດແທນເພາະ ບິດາເສຍຊີວິດ, ຊາກເລີ V ຂຶ້ີນຄອງອໍານາດແຕູ່ປີ ຄ.ສ 1380 - 1422 ໃນໄລຍະນ້ີບ້ານເມອງເກີດມີຄວາມ ວຸນ້ ວາຍພາຍໃນມີການຂດັ ແຍງູ່ ຊງີ ບັນລງັ ກັນ ເຫດການນີ້ຈງີ່ຶ ເປັນໂອກາດດີໃຫແ້ ກູ່ອງັ ກດິ ຍົກກອງທັບມາປາບປາມ ແລະ ໄດ້ຮບັ ໄຊຊະນະດວ້ ຍການເອົາຝຣງ່ັົ ເປັນແຄວ້ ນໜຶີ່ງຂອງອງັ ກິດ. ຮູບພາບ ພະເຈາີົ້ ຊາກເລີ່ VI ( Charles VI ) ຮບູ ພາບ ການປະທະກັນລະຫວູ່າງຝຣັງົ່ ແລະອັງກດິ 39

1.2 ຜົນສະຫຸບຼ ຂອງສົງຄາມ 100 ປີ ພາຍຫລັງການສິ້ີນພະຊົນຂອງພະເຈົີ້າຮາກເລີ VI ໃນປີ ຄ.ສ 1422 ແລະ ພະເຈົີ້າເຮນຣີ V ( HenryV ) ແຫູ່ງອັງກິດທີ່ປົກຄອງແຕູ່ປີ ຄ.ສ 1413 – 1422 ກໍ່ສີ້ນພະຊົນ ແລ້ວພະເຈົ້ີາເຮັນຣີ VI ( Henry VI) ຄ.ສ 422 -1466 ໄດ້ປະກາດຕົວເປັນພະເຈົາີ້ ຈັກກະພັດແຫູງ່ ຝຣ່ົັງ ແຕູ່ພະເຈົີ້າຊາກເລີ VII ໄດ້ຕອບໂຕ້ຄນວາູ່ ພະອົງເທົ່ານັ້ນີ ທີ່ ເປັນກະສັດຂອງຝຣ່ັົງຖກຕ້ອງຕາມກົດໜາຍ ເຊິ່ີງເວລານັ້ີນໄດ້ອາໄສຢູ່ຕອນໃຕ້ຂອງແຄ້ວນ Loire ທີ່ມີເມອງຫຼວງ ຢູ່ບູນເກສ (Bourgcs) ຈາກການຮຸກຮານຂອງອັງກິດນີ້ເຮັດໃຫ້ປະຊາຊົນຝຣັົ່ງເກີດມີຜູ້ຮັກຊາດເປັນຈໍານວນ ຫຼວງຫຼາຍ. ໃນນ້ີັນສໍາຄັນຄ: ນາງສາວເຈນນີດີອາຣ (Janne d' are ) ອາຍຸ 19 ປີ ໄດ້ສະເໜີຕໍ່ເຈົີ້າຊີວິດຂໍກອງ ທະຫານ ເພ່ີອໄປປດົ ປູ່ອຍເອາົ ເມອງ ໂອເລນີ (Orleans) ນາງໄດ້ຂັບໄລູ່ກອງທະຫານອັງກດິ ອອກ ຈາກຕວົ ເມອງໂອ ເລີນ (Orleans) ແລ້ວນໍາເອົາພະເຈົີ້າຊາກເລີ VII ໄປສະຖາປະນາເປັນເຈົີ້າກະສັດຝຣັົ່ງ ໃນເດອນມີຖຸນາ ປີ ຄ.ສ 1429. ແຕສູ່ ດຸ ທ້າຍນາງກຖໍ່ ກກອງທະຫານອງັ ກດິ ລອບຈບັ ຕົວ ແລະ ຖກເຜົາທັງເປັນທເ່ີ ມອງ Rolen ໃນວັນທີ 31 ພຶດສະພາ ປີ ຄ.ສ 1431 ເຫດການີ້ຍິ່ີງເຮັດໃຫ້ປະຊາຊົນຝຣັ່ົງຄຽດແຄ້ນຕໍ່ອັງກິດ ດັົ່ງນັີ້ນ, ພະເຈີົ້າຊາກເລີ VII ຈີຶ່ງ ໄດ້ຮຽກຮ້ອງໃຫ້ປະຊາຊົນຝຣັົ່ງຕັດສິນໃຈລຸກຂຶີ້ນຕໍ່ສູ້ຂັບໄລູ່ອັງກິດໃນປີ ຄ.ສ 1436 ສາມາດປົດປູ່ອຍຕົວເມອງ ປາຣໄີ ດໃ້ ນປີ ຄ.ສ 1439 ແລະ ມາຮອດປີ1453 ກໍ່ສາມາດຕີກອງທບັ ອັງກິດໃຫປ້ ະລາໄຊຢູ່າງສນ້ີິ ເຊີງ, ລັດຖະບານ ອັງກິດຈໍາຕ້ອງຍອມເຊັນສັນຍາສະຫງົບເສິກ ແລະ ຍອມເສຍຄູ່າປະຕິກໍາສົງຄາມໃຫ້ແກູ່ຝຣັົງ່ ເປັນຈໍານວນເງິນຫຼາຍ ລາ້ ນຝຣົ່ງັ , ມາຮອດນ້ີ ເປນັ ອັນວູາ່ ສງົ ຄາມລະຫວ່າູ ງຝຣັົງ່ ກັບ ອັງກິດທ່ີເອນ້ີ ວູາ່ ສົງຄາມຮອ້ ຍປີ ໄດ້ສນ້ີິ ສຸດລົງໂດຍແມ່ນູ ຝຣງົ່ັ ເປັນຜູ້ໄດຮ້ ັບໄຊຊະນະ ຜ່າູ ນສງົ ຄາມຄັີ້ງນ້ີເຮັດໃຫລ້ ະບອບສັກດນີ າກະແຈກກະຈາຍໄປສູ່ ລະບອບສດິ ອໍານາດລວມສນູ ຄ ລະບອບສັກດີນາເອກະພາບບໍວ່ າູ່ ຝຣົງ່ັ ກ່ໍ ຄ ອງັ ກີດ. ຮບູ ພາບ ນາງສາວເຈນນີດອີ າຣ (Janne d' are ) ຮູບພາບ ການຕ່ສໍ ູໃ້ ນສົງຄາມ100ປີ 40

2. ການສາ້ ງຕີ້ງັ ອານາຈັກເອກະພາບ ແລະ ຂະບວນການຕ່ໍສຂູ້ ອງຊາວນາ-ຊາວເມອງ ຢຝູ່ ຣ່ົັງ ແລະອງັ ກດິ ໃນໄລຍະຕົີ້ນຂອງສະໄໜກາງ ສິດອໍານາດການປົກຄອງຂອງສັກດີນາຍັງເປັນແບບກະແຈກກະຈາຍ ຫຼເອີ້ນວູ່າ ລະບອບສັກດິນາຕັດແຍກ ເຊິ່ີງເປັນການກິດຂວາງການຂະຫຍາຍທາງດ້ານເສດຖະກິດ, ການຄ້າ, ການຂົນສ່ົງ ເພາະວູ່າການເຄ່ີອນໄຫວການຄ້າຂອງຊາວເມອງ, ຕ້ອງໄດ້ຜູ່ານຫຼາຍຂອດ ຫຼ ຫຼາຍທ້ອງຖິ່ີນທີ່ມີຂໍ້ຈໍາກັດ ແລະ ຖກເສຍພາສີ ໃນຫຼາຍຂີ້ັນຕອນ, ໃຫແ້ ກູສ່ ັກດນີ າເຈົີ້າຖີນຈີຶງ່ ດໍາເນີນການເຄອີ່ ນໄຫວໄດຮ້ ້າຍແຮງໄປກວູ່ານ້ັີນຍັງຖກ ພວກສັກດນີ າເຈາົີ້ ຖນີ່ິ ທໍາການປຸ້ນສະດົມ. ເລີມ້ ແຕສູ່ ະຕະວດັ ທີ XI ມາຊາວເມອງໄດກ້ າຍເປັນຜ້ມູ ີບດົ ບາດຢໃູ່ ນສັງຄມົ ແຕູ່ ເຈ້ີົາບ່ໍມທີ ູ່າແຮງພຽງພໍ ເພ່ີອແກ້ ໄຂຄວາມຫຍຸ້ງຍາກ ແລະ ດັບສູນເຈ້ີົາຖີນ່ິ ໂດຍສວຍໂອກາດທີ ພວກກະສດັ ຕູ່າງໆໃນທະວບີ ເອີລົບ ທີ່ກໍາລັງມີແນວ ຄດິ ເພ່ີອຢາກທອ້ ນໂຮມດນິ ແດນໃຫ້ເປນັ ເອກະພາບ ແລະ ມອີ ໍານາດລວມສນູ , ຊາວເມອງຈງ່ຶີ ອອກແຮງຊວູ່ ຍເຫອຼ ກໍາ ລັງຊບັ - ກໍາລງັ ພົນໃຫ້ແກູ່ ກະສດັ ດ້ວຍເຫດນີ້ັນ ບນັ ດາອານາຈັກຕາູ່ ງໆໃນທະວີບເອີຣົບໄດມ້ ກີ ານຕ່ໍສເູ້ ພ່ີອປາບປາມ ເຈີົ້າຖີິນ່ ເຫດການນໄີ້ ດ້ແກຍູ່ າວແຕ່ສູ ະຕະວັດທີ XII ຈນົ ຮອດສະຕະວດັ ທີ່ XIII ແລະ ເປນັ ໄປດ້ວຍຄວາມສັບສົນທີ ສຸດ, ດັ່ົງນັ້ີນ, ນັບແຕູ່ສະຕະວັດທີ XI - XII ອໍານາດການປົກຄອງຢູ່ອານາຈັກຕູ່າງໆໃນທະວີບເອິຣົບໄດ້ກ້າວສູ່ ລະບອບລາຊາທປິ ະໄຕລວມສູນເຊັົນ່ : ຝຣ່ງົັ , ອງັ ກດິ ແລະ ອີ່ນໆ. ພໍແຕກູ່ ້າວເຂີາ້ົ ສູ່ໄລຍະຕ້ົນີ ຂອງສະຕະວດັ ທີ່ XIV ດ້ວຍການຂະຫຍາຍອານາດທາງດາ້ ນອດິ ທພິ ນົ ແລະ ດນິ ແດນ ໄດ້ກາຍເປັນສາເຫດທີກ່ າ້ ວໄປສູ່ການເກດີ ສົງຄາມຍາດແຍງູ່ ຕອນດິນລະ ຫວາູ່ ງສັກດີນາຝຣັົ່ງກັບອງັ ກິດ ເຊ່ງິີ ເອີ້ນວູ່າ: ສົງຄາມ 100ປີ. ຜູ່ານສົງຄາມຄັີ້ງນີ້ໄດ້ເຮັດໃຫ້ການດໍາລົງຊີວິດຂອງຊາວເມອງພົບກັບຄວາມຫຍຸ້ງຍາກລໍາບາກອນັ ເປັນປັດໃຈນໄປສູ່ການລກຸ ຮ້ີຂ້ີນຶ ຂອງຊາວນາຊາວເມອງ 2.1 ປະເທດຝຣ່ງັົ ຂະບວນການຕໍ່ສູ້ຂອງຊາວນາໄດ້ລະເບີດຂຶ້ີນໃນເດອນ 6 ປີ ຄ.ສ 1358 ຢູ່ທາງພາກເໜອເອີ້ນວູ່າ ຂະບວນຊັກເກີຣີ ( Jacquerie ) ນໍາພາໂດຍກິໂລມຊາກເລີ ( Guillaum Charles) ພາຍໃຕ້ຄໍາຂັວນ “ ດັບສູນ ກ້ຽງພວກຂຸນມຸນນາຍ \" ຂະບວນການຕໍ່ສູ້ນີ້ໄດ້ແຜູ່ກະຈາຍ ອອກໄປຢູ່າງກ້ວາງຂວາງສາມາດຍຶດຕອນດິນໄດ້ເຖິງ 1/6 ຂອງດິນແດນທົ່ວປະເທດພາຍໃນເວລາ 2 ອາທິດ ຂະບວນການນີ້ໄດ້ເຂົີ້າຮູ່ວມສົມທົບກັບຂະບວນການຂອງ ຊາວເມອງປາຣີ ໃຕ້ການນໍາພາຂອງເອຕຽນມາກແຊນ (Etienne Marcel) ເພ່ີອທວງໃຫ້ເຈົ້ີາຊີວິດຕ້ອງຍິນຍອມ ໃຫ້ເມອງມີການຈັດຕັ້ີງສະພາໃນການບໍລິຫານປະເທດ. ແຕູ່ສຸດທ້າຍຜູ້ນໍາມີຄວາມຢ້ານກົວຕໍ່ອິດທິພົນຂອງຊາວນາ ໂດຍສະເພາະເອຕຽນມາກແຊນໄດ້ທໍາການທໍລະຍົດຕໍ່ຂະບວນການຕໍສ່ ູ້ເຮັດໃຫ້ກໍາລັງຂອງຊາວນາ - ຊາວເມອງຖກ ດບັ ສນູ ກໍາລັງຂອງເຈາີ້ົ ຊີວດິ ໄດລ້ ະດມົ ກນັ ຍິງປນຂບັ ໄລູ່ ຊາວນາຢາູ່ ງໜກັ ໜວ່ງູ ເຮັໃຫ້ກໍາລງັ ຂອງຊາວນາຖກຂ້າຕາຍ ເຖິງ 20.000 ຄນົ . ຫັງຼ ຈາກນີັ້ນເອຕຽນມາກແຊນກ່ໍຖກທະຫານຂອງເຈີົາ້ ຊວີ ິດດາໍ ເນີນການ ຄາດຕະກໍາຢໃູ ນສະ ໜາມຮົບເຮດັ ໃຫ້ຂະບວນການນ້ີຕ້ອງຍດຸ ຕິລົງ. 41

ຮບູ ພາບ ກາໍ ລງັ ຂອງເຈີ້ົາຊວີ ດິ ໄດລ້ ະດົມ ຍງິ ປນຂບັ ໄລູ່ ຊາວນາ 2.2 ປະເທດອງັ ກິດ ຂະບວນການຕໍ່ສຂູ້ ອງຊາວນາໄດ້ເກີດຂ້ນີຶ ໃນ ປີ ຄ.ສ 1381 ດ້ວຍຄວາມບໍພ່ ໍໃຈຂອງຊາວນາໄດເ້ ພມ່ີ ທະວີ ຄວາມຮຸນແຮງຂຶ້ີນ ຊຶີ່ງມີເຫດມາຈາກໂລກລະບາດໄດ້ເກີດຂຶ້ີນ ແລະ ແຜູ່ຂະຫຍາຍຢູ່າງຫຼວງຫຼາຍແຕູ່ພັດບໍ່ໄດ້ຮັບ ການເອົາໃຈໃສູ່ຈາກລັດ ນອກນັີ້ນຍັງຖກພວກຂຸນນາງເກັບກວດເອົາຊັບສົມບັດໄປໝົດເຮັດໃຫ້ຊີວິດການເປັນຢູ່ ຂອງເຂາົ ເຈົີ້າຍີິ່ງທກຸ ລໍາບາກລງົ . ຮູບພາບ ໂລກລະບາດ ຮບູ ພາບ ໂລກລະບາດໃນອງັ ກິດ 42

ດັ່ົງນັ້ີນ, ມາຮອດປີ ຄ.ສ 1381 ພວກຊາວນາທີ່ຢູ່ທາງພາກໃຕ້ໄດ້ພາກັນລຸກຮີ້ຂຶ້ີນຕໍ່ສູ້ ໃຕ້ການນໍາພາຂອງວັດ ທາຍເລີ( Worityler ), ຂະບວນດັົ່ງກູ່າວໄດ້ພາກັນບຸກຕີເຂົີ້າຕົວເມອງລອນດອນ ໂດຍໄດ້ຮັບການສົມທົບຈາກ ຂະບວນການຂອງຊາວເມອງທຸກຄົນດ້ວຍການໄຂປະຕູເມອງແລ້ວສົມທົບກັນ ເພີ່ອທວງໃຫ້ເຈົີ້າຊີວິດຕ້ອງລົບລ້າງ ລະບອບເສຍພາສີ, ລະບອບບູ່າວນາ ແລະ ຮີບໂຮມເອົາຕອນດິນມາແບູ່ງປັນໃຫ້ແກູ່ຊາວນາ. ແຕູ່ຍ້ອນຄວາມເພີຕວົ ແລະ ການນໍາບໍ່ເປັນເອກະພາບ ໃນທີ່ສຸດຜູ້ນໍາພາຂະບວນການໄດ້ຖກລອບສັງຫານ ອັນເປັນເຫດມາຈາກການທລໍ ະ ຍົດຂອງກະສັດທີ່ດາໍ ເນີນກົນອຸບາຍຫາຼ ຍຮບູ ແບບທີ່ແນູ່ໃສູ່ດັບສູນຂະບວນການຕໍ່ສູ້ ສຸດທ້າຍຂະບວນການຕໍ່ສູ້ກ່ໍຖກ ດັບສູນ ແລະ ຖກປາບລົງ. ຮບູ ພາບ ຂະບວນການຕສໍ່ ຂູ້ ອງຊາວນາອງັ ກດິ ຫັຼງຈາກນນັີ້ ອັງກດິ ກໄໍ ດກ້ າ້ ວເຂາົ້ີ ສູ່ສງົ ຄາມກາງເມອງໃນປີ ຄ.ສ 1455 - 1 485 ເຊ່ີງິ ເອ້ີນວູ່າ * ສົງຄາມສອງ ດອກກຸຫລາບ \" ລະຫູ່ວາງເຈົີ້າຂຸນມຸນນາຍເກົ່າ ໂດຍມີຕະກຸນ ແລ້ງຄາສເຕີ ( Lancaster ) ທີ່ເອົາດອກກຸຫຼາບ ສີແດງເປັນສັນຍາລັກ ກັບເຈົີ້າຂຸນມຸນນາຍໃໝູ່ໂດຍມີຕະກຸນຢ໊ອກ ( York ) ທີ່ເອົາກຸຫຼາບສີຂາວເປັນສັນຍາລັກ, ທັງສອງຄາມຮກຸ ຮານກນັ ເປັນເວລາ 10 ປີ ຈຶງ່ີ ໄດສ້ ີິນ້ ສຸດລົງ ຮູບພາບ ສັນຍາລັກກຸຫຼາບແດງ(ຕະກຸນແລງ້ ຄາສເຕີ ຮູບພາບ ສນັ ຍາລກັ ກຸຫຼາບຂາວ(ຕະກຸນຢອ໊ ກ) 43

ໃນຊວູ່ງທີພະເຈົ້ີາເຮນຣີ VII (Henry VII) ໄດ້ຂຶີ້ນກໍາອໍານາດໃນປີ ຄ.ສ 1 485 - 1509 ເຮັດໃຫ້ສອງ ຕະກຸນທ່ີມີຄວາມຄັດແຍູ່ງກັນກັບຄນສູ່ຄວາມປອງດອງກັນອີກຄ້ັີງຫນງ່ີຶ ດ້ວຍການສົມລົດກັບເຈີົ້າຍິງອາຣລິດສະເບນ ແລະ ເປັນກະສັດແຫູ່ງຣາດຊະວົງໃໝູ່ຄ: ຣາດຊະວົງຕຸຍດໍ( Tudor ) ການສິ້ີນສຸດລົງຂອງສົງຄາມດອກກຸຫຼາບເປັນ ຜົນເຮັດໃຫ້ກະສັດອັງງກິດສາມາດດງເອົາອໍານາດສູນກາງໄດ້ຄນ: ເຮັດໃຫ້ລະບອບສັກດີນາແຕກແຍກກັບຄົນເປັນ ລດັ ສັກດີນາເອກະພາບຄກັນກບັ ຝຣງ່ັົ ທັງເປນັ ການສະຖາປະນາລະບອບລາຊາທິປະໄຕຍຸກໃໝູ່ຂ້ຶີນໃນອງັ ກິດ. ເວົີ້າລວມແລ້ວ, ເຖິງວູ່າຂະບວນການຕໍ່ສູ້ຂອງພວກຊາວນາ - ຊາວເມອງປະລາໄຊກໍ່ຕາມ ແຕູ່ກໍ່ເຮັດໃຫ້ກໍາລັງ ຂອງພວກເຈົ້ີາຖິ່ີນຕູ່າງໆຢູ່ຝຣັົ່ງ, ອັງກິດອອູ່ນແອລົງທັງເປັນການເຮັດໃຫ້ພວກສັກດີນາທົ່ວທຸກຫົນທຸກແຫູ່ງໃນ ທະວບີ ເອີຣົບ ແລະ ຈາກການຕ່ໍສຂູ້ ອງຊາວນາ-ຊາວເມອງ ອານາຈັກສກັ ດິນາເອີຣບົ ເຊ່ົັນ: ຝຣ່ົງັ ແລະ ອງັ ກິດໄດ້ກ້າວ ເຂາົ້ີ ສລູ່ ະບອບສົມບູນສິດທິອາໍ ນວຍຄວາມສະດວກໃຫ້ແກູ່ການຂະຫຍາຍເສດຖະກິດການຄ້າຢູ່ເອີຣບົ ຕາເວນັ ຕົກ. ຮບູ ພາບ ພະເຈີ້າົ ເຮນຣີທີ VII ຮບູ ພາບ ອາຣລດິ ຊາເບນ(ຕະກນຸ ຢ໊ອກ) 44