Best Practice นวัตกรรมจักรยานสูบน้ำแรงคน กศน.ตำบลดม

Best Practice นวตั กรรมจักรยานสบู น้ำแรงคน กศน.ตำบลดม ศนู ยก์ ารศกึ ษานอกระบบและการศกึ ษาตามอธั ยาศยั อำเภอสงั ขะ สำนกั งานสง่ เสรมิ การศกึ ษานอกระบบและการศกึ ษาตามอธั ยาศยั จงั หวดั สรุ นิ ทร์ สำนกั ปลดั กระทรวงศกึ ษาธกิ าร กระทรวงศกึ ษาธกิ าร

คำนำ นวัตกรรมด้านพลงั งาน เร่อื ง จักรยานสบู นำ้ แรงคน สำหรบั การประดิษฐ์เครอ่ื งสบู นำ้ โดยใช้จักรยาน ปั่นเป็น นวัตกรรมที่ กศน.ตำบลดม ไดป้ ระดษิ ฐ์ข้นึ โดยใชว้ ัสดทุ ีเ่ หลอื ใช้มาสรา้ งเป็นนวตั กรรมใหเ้ กิดประโยชน์ สงู สดุ และยังสามารถลดการใช้พลังงานไฟฟา้ ได้ โดยผ้สู นใจศกึ ษาสามารถนำไปใช้ในชวี ิตประจำวันได้ กศน. ตำบลดม หวงั เป็นอย่างย่ิงว่านวตั กรรมนี้จะเป็นประโยชน์ต่อผูท้ ่สี นใจศึกษา อีกท้ังเปน็ การเสริมให้ชุมชนและ ผู้สนใจทวั่ ไปไดร้ ู้จกั การประยุกต์จากวัสดเุ หลอื ใชม้ าประดิษฐเ์ ปน็ สิง่ ของเครือ่ งใชต้ า่ งๆได้อยา่ งมปี ระสทิ ธิภาพ กศน.ตำบลดม

สารบญั 1 1 เรือ่ ง 1 2 ทม่ี าและแนวคดิ ของผลงาน 4 ข้นั ตอนการจัดทำผลงาน ขั้นตอนที่ ๑ ขนั้ ตอนระดมแนวคิด ขั้นตอนท่ี ๒ ขั้นตอนออกแบบนวัตกรรม การได้รบั การยอมรบั ภาคผนวก - ภาพกจิ กรรม

นวตั กรรมจักรยานสบู น้ำแรงคน ศนู ย์การศกึ ษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยอำเภอสงั ขะ กศน.ตำบลดม ดำเนินการตามตัวชี้วัดด้านการมีนวัตกรรมที่เป็นประโยชน์และสามารถนำไปใช้ได้จริง (Good Innovation) โดยไดจ้ ดั ทำ นวตั กรรมโครงงานจักรยานสบู น้ำแรงคน ทมี่ าและแนวคดิ ของผลงาน การจัดการเรยี นรู้โดยใช้ปัญหาเป็นฐาน หรือ Problem-based Learning : PBL คอื การจดั การ เรียนรโู้ ดยใช้ปญั หาเป็นฐาน โดยปญั หานน้ั เป็นเร่อื งท่ีใกล้ตัวและเกี่ยวข้องสมั พันธก์ บั ผเู้ รียน อาจเปน็ เรอ่ื งท่ี ผเู้ รียนสนใจหรือ มีความหมายกบั ผู้เรยี นทีส่ ามารถนำมาสร้างกระบวนการเรียนรู้ไดโ้ ดยปัญหา แบง่ เป็น 2 ลกั ษณะ คอื 1. ปัญหาไมซ่ ับซ้อนสามารถค้นควา้ และคดิ หาคำตอบในระยะส้ัน กระบวนการเรียนรู้ด้วย Problem- based Learning กจ็ ะสามารถหาคำตอบของปัญหาหรือประเดน็ ทีส่ นใจ 2. ปัญหาท่ีซับซ้อน ตอ้ งศกึ ษาค้นคว้า พฒั นา ตรวจสอบ โดยใชร้ ะยะเวลาทย่ี าวนานกว่า อาจตอ้ งสรา้ ง ช้นิ งานเพือ่ นำไปใช้ในการแก้ไขปัญหา ลกั ษณะน้ี มักจะใช้ Project-based Learning เขา้ มาช่วย การเรียนรดู้ ้วย PBL มุ่งสรา้ งประสบการณ์ตรง จึงเน้นให้ผู้เรยี นลงมอื ปฏิบัติ ฝกึ ทักษะการคิด เผชญิ สถานการณ์ปัญหา วางแผนการเรียนรู้ และตรวจสอบกำกับการเรยี นรู้ และนอกจากนี้ PBL ยังช่วยสรา้ ง แรงจูงใจในการเรียนให้กบั ผู้เรียนไดอ้ ีกดว้ ยอาจกล่าวไดว้ า่ “ภาระงานท่ที า้ ทา้ ย ชว่ ยสรา้ งทกั ษะการคิดและ แก้ปญั หาไดด้ ”ี ดังนน้ั การเรียนรู้ด้วย PBL จึงเปน็ “การใช้ปัญหา ทำใหเ้ กิดปญั ญา” “การเปล่ยี นแปลงใด ๆ จะให้เกดิ ผล ต้องไมใ่ ช้วธิ คี ดิ แบบเดิม” จุดเน้นการพฒั นาผเู้ รยี นของโรงเรียนสขุ ภาวะ เนน้ ใหเ้ กดิ “ปัญญาภายใน” ทใ่ี ชก้ จิ กรรมจิตศึกษา และ “ปัญญาภายนอก” ซ่ึงการสรา้ งปัญญาภายนอก เป็น เรื่องของการพฒั นาวิธคี ิด ทักษะการเรียนรู้ ใหก้ ับผเู้ รยี น โดยการจดั การเรียนรู้ดว้ ย PBL ทเ่ี ปน็ การปรับวธิ ี เรยี นเปล่ียนวธิ สี อนจากเดมิ ดังแผนภาพ

คุณสมบตั ิเด่นของ PBL การเรียนรู้ดว้ ย PBL มีคุณสมบตั ิท่โี ดดเด่นสำหรบั การนำมาใชจ้ ัดการเรียนร้เู พ่ือพฒั นาผเู้ รียน ดงั น้ี 1. เป็นการเรยี นรทู้ เ่ี นน้ ผ้เู รยี นเป็นสำคญั 2. เป็นการเรยี นร้ทู ่ีใช้ปญั หาเปน็ ตัวกระตุน้ ให้เกิดการเรยี นรู้ 3. เป็นการเรียนรู้ทเ่ี น้นใหผ้ เู้ รียนพัฒนาทักษะการคิด 4. เป็นการเรียนร้ทู เ่ี นน้ การเรยี นรูร้ ว่ มกนั 5. เปน็ การเรยี นรู้เน้นการแสวงหาความรู้ 6. เปน็ การเรยี นรู้ที่เนน้ การบรู ณาการความรู้ 7. เป็นการเรียนรทู้ เ่ี นน้ ใหผ้ ู้เรียนควบคมุ และประเมนิ กระบวนการเรียนรู้ (Metacognition) 8. เป็นการเรียนรทู้ ี่ส่งเสริมให้ผ้เู รียนกำกับตนเองในการเรียนรู้ (Self-directed Learning) คุณคา่ ของ PBL ตอ่ ผู้เรยี น การเรยี นรดู้ ้วย PBL ชว่ ยเสริมสร้างสงิ่ สำคญั ต่อผู้เรียนอันจะส่งผลใหผ้ ้เู รยี นเกดิ ทักษะการเรียนรูต้ า่ งๆ ดงั น้ี 1. เพิ่มแรงจูงใจในการเรียนรู้ 2. พฒั นาการคิดอย่างมีวิจารณญาณการเขยี น การสื่อสาร 3. ช่วยใหก้ ารจำขอ้ มลู ตา่ ง ๆ ได้ดี 4. ช่วยให้ผ้เู รียนรู้จกั การปรบั ตัวรบั ฟังความคิดเห็นของผู้เรียน เพ่ือช่วยให้เรียนรูแ้ ละทำงานรว่ มกบั ผอู้ ่ืน ไดด้ ี 5. ส่งเสริมใหผ้ ูเ้ รยี นเปน็ ผู้รับผดิ ชอบต่อการเรยี นรขู้ องตนเอง 6. เสริมสร้างการเรียนรู้ตลอดชีวิต PBL ปรบั บทบาทของครไู ดอ้ ย่างไร บทบาทของครใู นการจัดการเรยี นรู้ด้วย PBLชว่ ยใหภ้ าพของครใู นการจัดการเรยี นร้ทู เี่ น้นผเู้ รยี นเป็นสำคญั มี ความชัดเจนมากขน้ึ ดงั น้ี 1. การเป็นผอู้ ำนวยความสะดวก (Facilitator) โดยการวางแผน ออกแบบการเรยี นรู้ และเตรยี มการส่งิ ท่ี จำเปน็ ในการเรียนรู้ จดั เตรียมสอ่ื แหลง่ เรยี นร้สู ำหรับผู้เรยี น 2. การเปน็ ผู้ชแี้ นะ (Coach) โดยการกระตนุ้ และให้คำแนะนำเพอื่ ส่งเสริมให้ผู้เรยี นเกดิ การเรยี นรู้ 3. การเปน็ พเ่ี ลีย้ ง (Mentor) 4. การเปน็ ผู้ร่วมเรยี นรู้ (Teacher as Learner)

ขนั้ ตอนการจัดทำผลงาน ขนั้ ตอนที่ ๑ ข้นั ตอนระดมแนวคดิ ๑. ๑ สรุปประเดน็ ๑.๑.๑ มีวสั ดุทไ่ี มใ่ ช้แลว้ จะทำอย่างไรให้เกดิ ประโยชน์ ๑.๑.๒ สามารถนำมาประดิษฐเ์ ป็นของใช้ที่เหมาะสมกบั บริบทพ้นื ที่ได้หรอื ไม่ ๑.๑.๓ เป็นนวัตกรรมสามารถลดตน้ ทุนในครัวเรือน และสามารถนำมาใชง้ านไดจ้ รงิ 1.1.4 เปน็ ส่ิงประดิษฐท์ ่สี ามารถลดการใชพ้ ลงั งานไฟฟ้า สรุปประเด็น สรา้ งนวัตกรรมจากวัสดทุ ่ีไม่ใชแ้ ล้ว ทเ่ี หมาะสมกับพืน้ ที่ และเปน็ นวตั กรรมที่ สามารถสดการใช้พลังงานไฟฟ้าได้ ๑.๒ ศกึ ษาผลกระทบ เมื่อไดส้ รปุ ประเดน็ แลว้ จึงไดศ้ ึกษาผลกระทบของปัญหา ดงั น้ี ๑.๒.๑ เคร่อื งป้ัมนำ้ ทใี่ ชพ้ ลงั งานไฟฟา้ เป็นเคร่ืองทใี่ ช้ไฟฟ้าค่อนข้างสงู ทำให้แตล่ ะเดือนต้องเสยี คา่ ไฟฟา้ มาก ๑.๒.๒ ชุมชนบางแห่งไม่มีเคร่ืองปม้ั นำ้ ใช้งาน เพราะมีราคาสูงทำให้การทำการเกษตรลำบาก เพราะจะต้องหาน้ำมารดพืชผักโดยการเดินเท้าไปตักนำ้ มารด ๑.๒.๓ ในชุมชนมวี สั ดุเหลอื ใช้ ไมม่ ีใครนำไปใช้ใหเ้ กดิ ประโยชน์ สรุปประเด็นผลกระทบ เครอื่ งป้ัมนำ้ น้ันมรี าคาแพง และเป็นเครอ่ื งใช้ไฟฟ้าที่ใชพ้ ลงั งานไฟฟ้า ค่อนข้างสูง บางครวั เรือนไม่มีกำลงั เงนิ ที่จะตดิ ตั้งป้ัมนำ้ เพื่อนำน้ำมาใชใ้ นการเกษตร ๑.๓ หาแนวทางแกไ้ ข จากการสรุปประเด็นปญั หา และผลกระทบของปัญหา มีแนวทางแก้ไขปญั หาดังนี้ ๑.๓.๑ การนำวสั ดทุ ีไ่ ม่ใช้และมาสร้างนวตั กรรมทีส่ ามารถลดการใชพ้ ลงั งานไฟฟ้า สรุปแนวทางแก้ไขปญั หา คอื การนำวสั ดทุ ไ่ี ม่ใชแ้ ละมาสรา้ งนวัตกรรมทีส่ ามารถลดการใชพ้ ลงั งาน ไฟฟา้ กศน.ตำบลดม จงึ ได้คน้ หานวตั กรรมในการลดการใช้ฟ้า นอกจากจะช่วยลดปรมิ าณการใช้พลังงานไฟฟ้า แลว้ ยังสามารถใช้ออกกำลงั กายไดด้ ้วย โดยการสรา้ งนวัตกรรมจักรยานสูบนำ้ แรงคนขนึ้ และได้วเิ คราะห์การ ใชป้ ระโยชนไ์ ด้จรงิ และเหมาะสมกบั บรบิ ทพืน้ ท่ี ดังน้ี ๑. ไดน้ วตั กรรมจักรยานสูบน้ำแรงคนที่มีประสทิ ธิภาพ ๒. สามารถนำมานวัตกรรมมาใชง้ านไดจ้ รงิ และเหมาะสมกบั บริบทพน้ื ท่ี ๓. เป็นนวตั กรรมสามารถลดตน้ ทุนการใช้พลงั ไฟฟา้ ในครัวเรือน ๔. ลดปญั หาขยะจากการนำวัสดทุ ไี่ มใ่ ช้แล้วมาสรา้ งเปน็ นวัตกรรม ข้ันตอนที่ ๒ ขัน้ ตอนออกแบบนวัตกรรม ๒.๑ ออกแบบนวัตกรรม การออกแบบนวัตกรรม ได้ระดมความคิดในการออกแบบนวัตกรรม จกั รยานสูบนำ้ แรงคน โดยมสี ว่ นประกอบดังนี้ ๑.จักรยานเกา่ ที่ไมใ่ ชแ้ ล้ว ๒.เครอื่ งสูบน้ำแบบชัก ๓.สายพาน ๔.ท่อ PVC ขนาด ¾ , ¼ และขนาด 1 นวิ้ 5.หวั สปรงิ เกอร์

แบบแปลนนวตั กรรมจักรยานสบู น้ำแรงคน ๒.๒ การสรา้ งนวัตกรรม วธิ ดี ำเนินการ เริ่มต้นโดยการนำจักรยานเก่ามาทำการปรับปรุงซ่อมแซมส่วนที่เสียหายให้กับมาใช้งานในการปั่นได้ เพื่อให้จักรยานมีน้ำหนักในการปั่นจึงต้องทำให้ล้อหลังที่จะขับปั๊มมีน้ำหนักเสียก่อน ทำแท่นยึดจักรยานเพื่อ วางจักรยานยึดติดกับแท่นยึดโดยการวัดขนาดจากตัวจักรยานและระยะของป๊ั มกับจักรยานให้สัมพันธ์กัน หาทำเลที่มีแหล่งนำ้ ที่สามารถจะดูดนำ้ ข้ึนมาใชร้ ดแปลงเกษตรได้ เมื่อได้ทำเลที่เหมาะสมแล้วก็ทำการวางอิฐ หรือแผ่นปูนทำเป็นฐานรอง เพื่อจะวางแท่นจักรยานกับป๊ัม เมื่อทำการ ติดตั้งแท่นจักรยานกับป๊ัมเรียบร้อย แล้ว นำหลักการความรู้ทางฟิสิกส์มาประยุกต์ใช้ โดยการนำสายพานมาสวมที่ล้อหลังและอีกข้างหนึ่งสวมกับ มูเล่ของปั๊มน้ำ แล้วเริ่มทำการ เดินท่อนำจากแหล่งนำมาเขา้ ป๊ัม โดยใส่ฟตุ วาล์วทีจ่ ะข้ึนจากแหลง่ นำ้ มาเขา้ ปั๊ม แล้วต่อท่อออกจากปั๊ม ไปยังร่องแปลงเกษตร ที่วางแนวไว้เพื่อใส่หัวสปริงเกอร์ เมื่อทำการปั่นจักรยานโดยใช้ แรงคนกจ็ ะทำใหน้ ้ำถกู สูบจากแหล่งนำ้ ไปยงั แปลงเกษตร ตามระบบกาลักน้ำ

การสร้างนวัตกรรมจักรยานสบู น้ำแรงคน กศน.ตำบลดม อำเภอสงั ขะ จังหวดั สุรินทร์ ๒.๔ การทดลองใชข้ น้ั ต้น การทดลองใชน้ วัตกรรมขน้ั ต้น ไดใ้ ชพ้ น้ื ท่ี กศน.ตำบลดม ในการทดลองโดยมนี กั ศกึ ษา และครู กศน.ตำบลดม ได้ร่วมกันทดลองการใช้นวตั กรรมขั้นต้น โดยมขี ้นั ตอนดังนี้ ขน้ั การศึกษาคณุ ภาพของนวัตกรรมจกั รยานสูบนำ้ แรงคน ดำเนนิ การดงั นี้ ๑.ทดลองเบื้องตน้ โดยให้นกั ศึกษาทดลองใชง้ านเพ่ือตรวจสอบข้อบกพร่อง และปรบั ปรุงแก้ไขให้เหมาะสม ๒.นำนวตั กรรมท่ปี รับปรงุ แก้ไขเรียบร้อยแลว้ มาใช้งานในสภาพจรงิ ๓.วิเคราะห์ผลการทำงานของนวัตกรรมว่าสามารถใช้งานได้จริงหรือไม่ ๔. จัดทำเป็นนวตั กรรมการเรียนการสอนที่พร้อมสำหรบั นำไปทดลองใช้ ๒.๕ การทดลองร่วมกับชมุ ชน เม่อื ผา่ นการทดลองใชน้ วัตกรรมขนั้ ต้น ข้ันต่อมาคอื การทดลองใชร้ ่วมกับชุมชน ได้เลือกพื้นที่ บา้ นภมู โิ ปน หมู่ 5 ตำบลดม อำเภอสังขะ จงั หวดั สุรินทร์ ซึ่งเปน็ ทต่ี ้ังของ กศน.ตำบลดม และหมบู่ ้านที่มีการ ทำการเกษตรเปน็ สว่ นมาก และมีแหลง่ น้ำอยใู่ กลเ้ คยี ง ซึ่งผลการทดสอบการใช้งานจักรยานสูบน้ำแรงคนใน ชมุ ชนน้นั ผลปรากฏวา่ จกั รยานสบู นำ้ แรงคน สามารถใชง้ านในชุมชนไดอ้ ย่างมีประสทิ ธภิ าพ และได้รับความ สนใจจากประชาชนในชมุ ชนเป็นอย่างดี ๒.๖ สรปุ ผลการใชน้ วัตกรรม ผลการทดลองการใชน้ วัตกรรมจักรยานสูบนำ้ แรงคนสำหรบั ครัวเรอื น การทำงานของตัวเครอ่ื งมี ประสทิ ธภิ าพ มวี ิธีการใชง้ านทงี่ า่ ย กำลงั ของการสบู นำ้ ขน้ึ อยู่กับการใชแ้ รงคนปน่ั จกั รยานทำใหป้ ระหยดั พลังงานไฟฟ้า และได้ออกกำลังกายไปในตวั ด้วย การได้รบั การยอมรับ ประชาชนในพ้นื ทีต่ ำบลดมไดใ้ ห้ความสนใจกับนวตั กรรมจกั รยานสูบน้ำแรงคนเป็นอยา่ งมาก เน่อื งจากเป็นนวตั กรรมท่ีสามารถนำสิ่งของที่ไม่ได้ใช้แลว้ สามารถนำมาประดิษฐ์ใหเ้ กดิ ประโยชนไ์ ด้ และ สามารถใชง้ านไดจ้ ริง เหมาะสำหรับบริบทพ้นื ท่ีทม่ี กี ารปลูกพืชผกั เกือบทุกครวั เรือน

เอกสารอา้ งองิ พลังงานจกั รยาน\" การลดการใชพ้ ลงั งานไฟฟ้า.๒๖ กุมภาพันธ์ ,๒๕๖๒ จาก https://www.cpw.ac.th/CPW_Document/km_doc-1608031051001nBVc.pdf โครงงานอ่านคิด ตามแนวคิดเศรษฐกจิ พอเพยี ง. ๑๑ พฤศจิกายน, ๒๕๖๑ จาก https://jakkayansubnum.wordpress.com/author/jakkayansubnum/

ภาพกจิ กรรม สว่ นประกอบที่สำคญั ของนวัตกรรมจักยานสูบน้ำแรงคน จักรยานเก่าทไ่ี ม่ใช้งานแล้ว เครื่องสบู น้ำแบบชกั สายพานรถยนต์ ทอ่ PVC หัวสปรงิ เกอร์

ภาพกจิ กรรม ทดสอบการใชง้ านของนวตั กรรมจกั ยานสูบนำ้ แรงคน คลปิ วีดีโอการทดสอบการทำงานจกั ยานสบู นำ้ แรงคน

ภาพกจิ กรรม ปรบั ปรุงแก้ไขการทำงานของจักรยานสบู น้ำแรงคน เพื่อใหใ้ ช้งานได้สะดวกข้นึ แก้ไขช้ินงานเน่อื งจากการปน่ั ต้องใชแ้ รงมากเกนิ ไป โดยการเปลีย่ นลอ้ และสายพานให้มีขนาดใหญ่ข้นึ การปรบั โครงสร้างของนวัตกรรมจักรยานสบู นำ้ แรงคน

ภาพกจิ กรรม ทดสอบการทำงานของนวัตกรรมจกั ยานสบู น้ำแรงคน ในสภาพจริง คลปิ วีดีโอการใชง้ านจริงของนวัตกรรมจักยานสบู น้ำแรงคน

ภาพกจิ กรรม ประชานชนในพ้นื ทใ่ี ห้ความสนใจและขอทดลองการใชง้ านนวัตกรรมจกั ยานสบู นำ้ แรงคน ประชานชนในพ้นื ท่ีให้ความสนใจนวัตกรรมจักยานสูบน้ำแรงคน

ผ้เู ขยี น นายสุฤทธิ์ ภาสวสั ด์ิ ครู กศน.ตำบลดม กศน.อำเภอสังขะ สำนักงาน กศน.จังหวัดสุรนิ ทร์ ผสู้ นบั สนนุ และตรวจสอบขอ้ มลู ผ้อู ำนวยการ กศน.อำเภอสงั ขะ ครชู ำนาญการ 1. นางสมจติ ผาดไธสง ครผู ู้ชว่ ย 2. นางสาวอภิญญา ภมู ศี รี 3. นางสาวรชั นีกร กง่ิ แก้ว

นวตั กรรมจักรยานสูบนำ้ แรงคน คลิปวีดโี อการทดสอบการทำงานจกั ยานสบู นำ้ แรงคน การปรับโครงสรา้ งของนวตั กรรมจักรยานสบู นำ้ แรง คน คลิปวีดีโอการใชง้ านจรงิ ของ ประชานชนในพื้นท่ใี ห้ความสนใจนวตั กรรม นวตั กรรมจักยานสบู นำ้ แรงคน จกั ยานสบู น้ำแรงคน รปู เลม่ นวตั กรรมจกั รยานสูบนำ้ แรงคน