หน่วยที่ 1

หน่วยท่ี 1 สุขภาพทส่ี มบูรณ์ท้ังกาย ใจ และความรู้เรื่องเพศในวยั รุ่น

หวั ข้อเรื่อง (Topics) 1.1 ความหมายของสุขภาพกายและสุขภาพจิต 1.2 ความสาคญั ของสุขภาพกายและสุขภาพจติ 1.3 ยทุ ธศาสตร์ในการป้องกนั และแกป้ ัญหาทางเพศในวยั รุ่น 1.4 ปัญหาที่สาคญั ของวยั รุ่น 1.5 พฤติกรรมเรื่องเพศในวยั รุ่น 1.6 การดูแลสุขภาพทางเพศในวยั รุ่น 1.7 พฒั นาการและการปรับตวั ทางเพศของวยั รุ่น 1.8 วยั รุ่นกบั เจตคติทางเพศ 1.9 ทกั ษะท่ีจาเป็นในการดารงชีวติ 1.10 ทกั ษะชีวิตในการป้องกนั ตนเองเรื่องเพศ 1.11 สมั พนั ธภาพที่ดี แนวคดิ สาคญั (Main Idea) การมีสุขภาพท่ีดีจะทาใหร้ ่างกายแข็งแรง ซ่ึงในปัจุบนั ทุกเพศทุกวยั ให้ความสาคญั เกี่ยวกบั การดูแลสุขภาพของตนเองมากข้นึ เพราะทาใหร้ ่างกายแขง็ แรง และ ใหค้ วามสาคญั เรื่องเพศในวยั รุ่น โดยศกึ ษาไดจ้ ากพฤติกรรมปัญหาที่เกิดข้นึ ของวยั รุ่น รวมถึงกระบวนการในการตดั สินใจต่าง ๆ สมรรถนะย่อย (Element of Competency) แสดงความรู้เก่ียวกบั สุขภาพท่ีสมบูรณ์ท้งั กาย ใจ และความรู้เร่ืองเพศในวยั รุ่น

วตั ถุประสงค์เชิงพฤตกิ รรม (Behavioral Objectives) 1. บอกความหมายของสุขภาพกายและสุขภาพจิตได้ 2. อธิบายความสาคญั ของสุขภาพกายและสุขภาพจติ ได้ 3. อธิบายยทุ ธศาสตร์ในการป้องกนั และแกไ้ ขปัญหาทางเพศในวยั รุ่นได้ 4. บอกปัญหาทส่ี าคญั และพฤตกิ รรมเรื่องเพศในวยั รุ่นได้ 5. บอกการดูแลสุขภาพทางเพศในวยั รุ่นได้ 6. อธิบายพฒั นการและการปรับตวั ทางเพศของวยั รุ่นได้ 7. อธิบายเจตคตทิ างเพศได้ 8. บอกทกั ษะทจี่ าเป็นในการดารงชีวติ

เนื้อหาสาระ (Content) 1.1 ความหมายของสุขภาพกายและสุขภาพจิต การท่ีบุคคลจะดารงชีวิตไดอ้ ยา่ งสมบูรณ์น้นั องคป์ ระกอบหน่ึง คือ การรู้จกั สร้างเสริมสุขภาพของตนเอง ดว้ ยการมพี ฤติกรรมสุขภาพที่ดี รู้จกั ป้องกนั โรค รับประทานอาหารถูกหลกั โภชนาการ รู้จกั เลือกอาหารและผลติ ภณั ฑส์ ุขภาพไดอ้ ยา่ งเหมาะสมโดยเฉพาะในช่วงวยั รุ่นที่ตอ้ งมีการดูแลเอาใจใส่เป็นพิเศษการ รักษาสุขภาพกายและสุขภาพจิตวธิ ีการจดั การกบั อารมณ์และความเครียดรวมท้งั รู้จกั สร้างเสริมสมรรถภาพทางกายดว้ ยการออกกาลงั กายเล่นกีฬานนั ทนาการการ พกั ผอ่ นคร้ังน้ีเพือ่ การมสี ุขภาพกายและสุขภาพจิตท่ีดี 1.1.1 สุขภาพกาย สุขภาพกาย หมายถงึ สภาวะของร่างกายท่ีมีความสมบูรณ์แขง็ แรง เจริญเติบโตอยา่ งปกติระบบต่าง ๆ ของร่างกายสามารถทางานไดเ้ ป็นปกติและมี ประสิทธิภาพ ร่างกายมีความตา้ นทานโรคไดด้ ีปราศจากโรคภยั ไขเ้ จบ็ และความทุพพลภาพ

1.1.2 สุขภาพจิต สุขภาพจิต หมายถงึ สภาวะของจิตใจท่ีมีความสดช่ืน แจ่มใส สามารถควบคุมอารมณ์มนั่ คงเป็นปกติ สามารถปรับตวั ใหใ้ ชก้ บั การเปล่ยี นแปลงของสงั คมและ สิ่งแวดลอ้ มต่าง ๆ ไดด้ ี สามารถเผชิญกบั ปัญหาต่าง ๆ ไดเ้ ป็นอยา่ งดีและปราศจากความขดั แยง้ หรือความสบั สนภายในจิตใจ 1.2 ความสาคญั ของสุขภาพกายและสุขภาพจติ สุขภาพกายและสุขภาพจิตเป็นสิ่งสาคญั และจาเป็นสาหรับทุกชีวติ การดารงชีวติ อยอู่ ยา่ งปกติ คือการทาใหร้ ่างกายแข็งแรงสมบูรณ์ จิตใจมคี วามสุข ความ พอใจ ความสมหวงั ท้งั ตนเองและผอู้ ่นื ผทู้ ี่มีสุขภาพกายและสุขภาพจิตที่ดีจะปฏบิ ตั ิหนา้ ท่ีประจาวนั ไม่จะเป็นการเรียนหรือการทางานเป็นไปดว้ ยดี ประสิทธิภาพ หากสุขภาพกายและสุขภาพจิตมคี วามปกติและสมบูรณ์ดี จะมีความสุข ในทางสุขภาพกายและสุขภาพจิตผดิ ปกตหิ รือไมส่ มบูรณ์ จะมคี วามทุกข์ ดงั น้นั การบารุงรักษาและสุขภาพกายและสุขภาพจิตเป็นส่ิงท่ีจาเป็นสาหรับชีวติ ของทุกคน ในปัจจุบนั เป็นท่ียอมรับวา่ การหมน่ั ดูแลสุขภาพกายและสุขภาพจิต เป็นสิ่งสาคญั มากที่จะช่วยใหช้ ีวติ อยไู่ ดด้ ว้ ยความสุขสมบูรณ์และมีคุณภาพที่ดี

1.3 ยทุ ธศาสตร์ในการป้องกนั และแกป้ ัญหาทางเพศในวยั รุ่น ปัจจุบนั ค่านิยมการคบเพอ่ื นต่างเพศในสงั คมของวยั รุ่นเป็นไปอยา่ งอิสระมากข้ึน โดยเขา้ ใจว่าการแสดงออกพฤติกรรมทางเพศเป็นเรื่องธรรมดา การมี เพศสมั พนั ธก์ บั คนรักไมใ่ ช่เร่ืองน่าละอาย ทาใหว้ ยั รุ่นมีพฤติกรรมทางเพศท่ีไมเ่ หมาะสม โดยเฉพาะการมีเพศสมั พนั ธก์ ่อนวยั อนั ควร สาเหตุของการต้งั ทอ้ งใน วยั รุ่น เกิดจากขาดความรู้ในเร่ืองเพศศึกษาและการคมุ กาเนิดที่ถูกวธิ ีมีความเขา้ ใจผดิ ๆ เกี่ยวกบั การร่วมเพศ เช่น เขา้ ใจวา่ คร้ังเดียวคงไมท่ อ้ ง ไมส่ วมถุงยางอนามยั เขา้ ใจว่าการมเี พศสมั พนั ธก์ บั คู่รักปลอดภยั โดยไม่ป้องกนั นอกจากน้ี ยงั ส่งผลถงึ การทาแทง้ รวมถงึ การเกิดโรคติดต่อทางเพศสมั พนั ธ์ อยา่ งเช่นโรคเอดส์ ในการ ดาเนินงานเพ่ือป้องกนั และแกไ้ ขปัญหาการต้งั ครรภใ์ นวยั รุ่น และลดอตั ราการติดเช้ือโรคติดต่อทางเพศสมั พนั ธน์ ้นั ตร.นพ.พรเทพ กล่าววา่ กรมอนามยั ไดจ้ ดั ทา โครงการเครือข่ายวยั รุ่นอาสาวางแผนครอบครัว เพอ่ื ส่งเสริมใหว้ ยั รุ่นไทยมคี วามรู้ เกิดความตระหนกั และใชว้ ิธีคุมกาเนิดไดอ้ ยา่ งถูกตอ้ งและมปี ระสิทธิภาพ พร้อมท้งั พฒั นาศกั ยภาพแกนนาวยั รุ่นใหส้ ามารถใหค้ าปรึกษาเกี่ยวกบั เพศศกึ ษาได้โครงการน้ีเป็น 1 ใน 8 โครงการหลกั ท่ีกรมอนามยั จะมงุ่ เนน้ ในปี 2557 ซ่ึงจะมี การขบั เคลือ่ นภายใตแ้ นวคิด “เขา้ ใจ เขา้ ถึง ช่วยเหลอื \"

1.4 ปัญหาทสี่ าคญั ของวยั รุ่น ในปัจจุบนั ปัญหาวยั รุ่นมีแนวนมั สงข้ึนและนแรมากข้ึน ซ่ึงมีผลกระทบตอ่ การดาเนินชีวิตของทุกคนในสงั คม ปัญหาวยั รุ่นท่ีสาคญั ไดแ้ ก่ 1.การต้งั ครรภด์ ว้ ยความไม่พร้อม 2.การเกิดโรคติดตอ่ ทางเพศสมั พนั ธ์ 3.การใชส้ ารเสพติด4.การก่ออาชญากรรมทางเพศ จากปัญหาสาคญั ท้งั 4 ขอ้ เม่ือนามาวิเคระห์จะพบว่ามีสวนเกี่ยวขอ้ งกบั เรื่องเพศในวยั รุ่นเป็นสาคญั เพราะวยั รุ่นเป็นวยั ท่ีอยากรู้ อยากลอง และตอ้ งการเป็นที่ยอมรับของเพื่อน ๆ ดงั น้นั จึงควรใหค้ าแนะนาเกี่ยวกบั เร่ืองเพศที่ถูกตอ้ ง และอาจอธิบายวา่ เร่ืองเพศเป็นเร่ืองของความรัก ความเขา้ ใจบุคลิกภาพ และสมั พนั ธภาพท่ีดีระหวา่ งบคุ คล

1.5 การดูแลสุขภาพทางเพศในวยั รุ่น 1.5.1 การส่งเสริมทกั ษะชีวติ ด้านเพศศึกษา การส่งเสริมทกั ษะชีวติ ดา้ นเพศศึกษา (Sexuality Education) ที่จะใหค้ วามรู้ความเขา้ ใจแก่วยั รุ่นเก่ียวกบั ธรรมชาติทางเพศ เพือ่ ใหเ้ กิดเจตคติที่ดีต่อธรรมชาติ ทางเพศและสามารถเลือกปฏบิ ตั ิสาหรับตนเองใหเ้ ป็นสุข และสามารถควบคุมพฤติกรรมทางเพศของตนเองใหเ้ หมาะสมกบั สงั คม โดยจะตอ้ งจดั การความรู้ เรื่องเพศศึกษาอยา่ งเป็นระบบและสอดคลอ้ งกนั ท้งั สงั คม โดยจะตอ้ งเริ่มตน้ ก่อนท่ีเด็กชายจะมีการหลงั่ น้าอสุจิและก่อนที่เด็กหญิงจะมีประจาเดือน โดยการ สอนเพศศกึ ษาจะตอ้ งเร่ิมต้งั แต่เด็กเร่ิมพดู ไดแ้ ละอยากรู้อยากเห็น และตอ้ งทาใหเ้ ป็นการศกึ ษาต่อเน่ืองไปตลอด โดยเร่ิมที่ครอบครัวแลว้ ไปที่สถาบนั การศึกษา ร่วมกบั องคก์ รสนบั สนุนดา้ นต่างๆท้งั ทางดา้ นการแพทย์สาธารณสุข และสื่อสารมวลชน นอกจากน้ีจะตอ้ งส่งเสริมกิจกรรมดา้ นการออกกาลงั กายและกีฬาท่ี สม่าเสมอกจ็ ะเป็นการส่งเสริมการมีสุขภาพทางเพศท่ีสมบูรณ์อกี วิธีหน่ึง 1.5.2 การป้องกนั วยั รุ่นจะตอ้ งพยายามหลกี เลี่ยงปัจจยั เสี่ยงต่อการร่วมเพศ ไดแ้ ก่ การอยกู่ นั สองต่อสองในท่ีลบั ตาคน การมวั่ สุม และการใชส้ ารเสพติด อีกท้งั ตอ้ งหลกี เลย่ี ง การเดินทางคนเดียวในท่ีเปล่ยี วยามวิกาลหรือสถานเริงรมย์ซ่ึงจะเป็นสถานที่ท่ีเสี่ยงต่อการก่ออาชญากรรมทางเพศได้

1.8 วยั รุ่นกบั เจตคตทิ างเพศ 1.8.1 ความหมายของเจตคติ เจตคติ หมายถึง สภาวะทางจิตใจหรือความพร้อมทางจิตใจของบุคคลที่จะปฏิบตั ิเก่ียวกบั เร่ืองต่าง ๆ จะมีแนวโนมั สูงท่ีจะปฏิบตั ิตอ่ ส่ิงน้นั ตามแนวทางท่ีชื่อและรู้สึก 1.8.2 ปัจจยั ทมี่ อี ทิ ธพิ ลต่อเจตคตทิ างเพศของวยั 1. ครอบครัว เป็นสถาบนั แรกที่ให้การอบรมเล้ียงดรู วมถึงการสอนและปลกู ฝังความเป็นวิธีการที่ชว่ ยในการเปลี่ยนแปลงเจตคติทางเพศได้ โดยเฉพาะพอ่ แม่ยอ่ มพร้อมที่จะให้ขอ้ มลู ที่ถกู ตอ้ งแก่ลูกเสมอ 2. เพื่อน มีอิทธิพลตอ่ เจตคติทางเพศของวยั รุ่นอยา่ งมากจึงควรร่วมกนั แนะนาใหป้ ฏิบตั ิในสิ่งท่ีถูกตอ้ งตามกรอบวฒั นธรรมไทย 3. วฒั นธรรม หมายถึง ผลรวมของความคิด ความเชื่อ คา่ นิยม การรับรู้และปฏิบตั ิเกี่ยวกบั เรื่องใดเรื่องหน่ึงซ่ึงสงั คมหน่ึง ๆ ยึดถือสืบปฏิบตั ิ มาเป็ นเวลานาน 4. ส่ือ มีอิทธิพลอยา่ งมากต่อการปลูกฝังเจตคติทางเพศ โดยเฉพาะในกล่มุ ของวยั รุ่นท่ีอยากรู้อยากลองในส่ิงใหม่ ๆ ตวั อยา่ งสื่อน้ี เชน่ ป้าย โฆษณา โทรทศั น์ ภาพยนตร์ เป็นตน้