หลักสูตรฐานสมรรถนะ

1 Newsletter: January 2009 ความรูเกี่ยวกบั หลักสูตรฐานสมรรถนะและการประเมนิ ผล (Competency-Based Curriculum and Assessment) โดย สุจติ รา ปทุมลงั การ ศกึ ษานิเทศกชํานาญพิเศษ สํานักมาตรฐานการอาชวี ศึกษาและวชิ าชีพ แนวคดิ หลกั สตู รฐานสมรรถนะ (Competency-Based Approach) สมรรถนะ (Competence) หมายถึง ความสามารถในการปฏิบัติ (Performance) ภายใตเง่ือนไข (Condition) โดยใชเคร่ืองมือ วัสดุ อุปกรณท่ีระบุไว ใหไดมาตรฐาน (Standard) ตามเกณฑการปฏิบัติ (Performance Criteria) และมีหลักฐานการปฏิบัติ (Evidence) ใหป ระเมนิ ผลและตรวจสอบได หลักสูตรฐานสมรรถนะ จึง ยึดความสามารถ ของผูเรียนเปนหลัก การออกแบบหลักสูตรตามแนวคิดนี้จะ มกี ารกําหนดเกณฑค วามสามารถท่ีผูเรียนพึงปฏบิ ัติ ไดหลกั สูตรทเ่ี รียกวา หลักสตู รเกณฑความสามารถ จัดทําข้ึนเพ่ือ ประกันวา ผทู จี่ บการศึกษาระดับหนง่ึ ๆ จะมีทักษะและความสามารถในดานตางๆ ตามท่ีตองการ เปนหลักสูตรท่ีไมได มุงเรื่องความรูหรือเนื้อหาวิชาที่อาจมีความเปลี่ยนแปลงไดตามกาลเวลา แตจะมุงพัฒนาในดานทักษะ ความสามารถ เจตคติและคานิยม อันจะมีประโยชนตอชีวิตประจําวันและอนาคตของผูเรียนในอนาคต หลักสูตรน้ีมีโครงสรางแสดงให เห็นถึงเกณฑความสามารถในดานตาง ๆ ท่ีตองการใหผูเรียนปฏิบัติในแตละระดับการศึกษา และในแตละระดับช้ัน ทักษะและความสามารถจะถูกกําหนดใหมีความตอเนื่องกัน โดยใชทักษะและความสามารถที่มีในแตละระดับเปนฐาน สาํ หรบั เพ่มิ พนู ทกั ษะและความสามารถในระดับตอ ไป (ศ.ดร.ดาํ รง บัวศร:ี 2535) ที่มาของหลักสตู รฐานสมรรถนะ หลักสูตรฐานสมรรถนะ เริ่มใชมาตั้งแตป 1970 ในประเทศสหรัฐอเมริกา นิยมใชในการจัดหลักสูตรการ ฝกอบรม (Competency-based Training) เชน สหรัฐอเมริกา คานาดา อังกฤษ เกาหลี ออสเตรเลีย เพื่อควบคุม คุณภาพของบุคลากรในอาชีพตาง ๆ เพ่ือเพ่ิมการแขงขันกับนานาชาติ เชน ประเทศออสเตรเลียมี The National Training Board เปนผูกําหนดมาตรฐานสมรรถนะระดับชาติ ( National Competency Standards) ใหนโยบาย และ แนวทางการการดําเนนิ งานฝก อบรม โดยคาดหวงั ส่ิงทีผ่ ูเขาอบรมจะสามารถปฏิบัติ (Performance) ไดเม่ือจบหลักสูตร เชน การฝกอบรมดานภาษาอังกฤษเกี่ยวกับอาชีพตาง ๆ เชน ดานอาหาร การโรงแรม ทองเที่ยว ของ TAFE ประเทศออสเตรเลีย ก็จัดการฝกอบรมแบบ Competency Based Training in English Language Teaching และได ปรบั ปรุงพัฒนา มาตรฐานสมรรถนะของอาชีพตา ง ๆ จนถึงปจจบุ นั รวมถึงการเทียบความรูและประสบการณ ดงั ขอ มลู การสืบคน จาก www.google.com 1. RPL in Australian Vocational Education and Training: what do we ... รปู แบบไฟล: PDF/Adobe Acrobat - แสดงเปนแบบ HTML National Competency Standards: Policy and Guidelines. Canberra, National Training Board: 72. NTB (1992). Policy and Guidelines: second edition. ... www.avetra.org.au/AVETRA%20WORK%2011.04.08/CS3.1%20-%20Helen%20Smith.pdf - 2. EE-OZ electrician; electrical; electricity; gas; generation ... High Risk Work Licensing Units of Competency · National Workshops - 2008 ... In relation to EE-Oz Training Standards the ElectroComms and EnergyUtilities ... www.ee-oz.com.au/ - 34k - หนาที่ถูกเกบ็ ไว - หนาท่คี ลายกัน 3. National competency standards : policy and guidelines / National ... Available in the National Library of Australia collection. Author: National Training Board (Australia); Format: Book; 36 p. : ill. ;

2 ปจจุบันสถาบันการศึกษาตาง ๆ ในหลายประเทศ ไดนําแนวทางการฝกอบรมแบบฐานสมรรถนะ (Competency Based Training) มาใชกับการจัดหลักสูตรการศึกษาระดับตาง ๆ เปนหลักสูตรฐานสมรรถนะ (Competency Based Curriculum) ซึ่งเปนที่ยอมรับจากผูกําหนดนโยบาย และ ผูนําดานหลักสูตรของประเทศตาง ๆ อยางกวา งขวาง ขอดขี องการจดั หลักสตู รการเรียนการสอนแบบฐานสมรรถนะ • กําหนดผลการเรียนรูอยางชัดเจน วาผูเรียนสามารถทําอะไรไดเม่ือจบหลักสูตร (Course Outcomes /Performance Outcomes) • ใชม าตรฐานสมรรถนะเปนกรอบในการพัฒนาหลักสูตร กําหนดเนื้อหา วางแผนการจัดการเรียนการสอนและ การประเมินผล ทําใหการเรยี นการสอนเช่ือมโยงกบั การประเมินผล และการรับรองคณุ วฒุ ิ • มเี กณฑก ารปฏบิ ัติ (Performance Criteria) เพอ่ื ใชในการประเมินผลผเู รียนที่แนนอน กรอบมาตรฐานสมรรถนะ (Competency Standards) มาตรฐานสมรรถนะ เปนขอ กําหนดความรู และทักษะ และนําความรูและทักษะนั้น ๆ ไปประยุกตใชในการ ทํางาน โดยปฏิบัติงานใหไดตามมาตรฐานท่ีกําหนด (Competency Standards reflect the specification of the knowledge and skill and the application of that knowledge and skill to the standard of performance required in employment) การจัดหลักสูตรการเรียนการสอนในหลักสูตรแบบฐานสมรรถนะ จึงมีกรอบมาตรฐานสมรรถนะ เปน ตวั กําหนดความรู และ ทกั ษะ ทคี่ าดหวงั วา ผเู รยี นจะสามารถปฏิบัติภาระงาน / กิจกรรมตาง ๆ ไดเมื่อเรียนจบหลักสูตร และสามารถวดั และประเมนิ ผลไดตามเกณฑก ารปฏิบตั ทิ ี่กาํ หนด องคป ระกอบของมาตรฐานสมรรถนะ ในการปฏิบตั ิงานในอาชีพ จะกาํ หนดสมรรถนะท่ีคาดหวังวาผูเรยี นจะสมารถปฏบิ ตั ิได ประกอบดว ย • หนวยสมรรถนะ (Unit of Competence / Competency) เปนขอบขายกวาง ๆ (Broad Area) ของงาน (Job) ใน อาชพี หนึง่ ๆ ทผ่ี เู รยี นตองปฏบิ ตั ิ โดยใชความรูแ ละทักษะ หรอื อาจรวมถึงเจคติ • สมรรถนะยอ ย (Element of Competence) เปนภาระงานยอ ย(Task) ทป่ี ระกอบข้นึ ภายใตงานในหนวย สมรรถนะนนั้ ๆ • เกณฑก ารปฏบิ ัติ (Performance Criteria) เปนกิจกรรมยอย ๆ (sub-task) ภายใตสมรรถนะยอ ย ซ่งึ เปน ผลการเรียนรู (Learning Outcomes) ทค่ี าดหวังวา ผเู รยี นจะสามารถปฏิบัตไิ ดเมือ่ เรียนจบหลกั สตู ร • เง่อื นไข/ขอบเขตการปฏิบตั ิ (Conditions /Range of Variables) การปฏิบัตภิ ายใตเ งือ่ นไขทก่ี ําหนด อาจ รวมถึง วัสดุ (Materials) เคร่อื งมือ (Tools) หรือ อุปกรณต าง ๆ (Equipment) ที่กําหนดให (หรือไมใหใช) เพ่อื ใหก าร ปฏิบตั ิงานน้ันสําเร็จ

3 เม่ือไดก รอบมาตรฐานสมรรถนะแลว การจดั หลกั สตู รการเรียนการสอน การกําหนดเน้ือหา และกิจกรรมการ เรียนการสอน จะสรางขึ้นภายใตกรอบมาตรฐานสมรรถนะที่กําหนด และจะเชื่อมโยงกับการวัดและประเมินผล ซึ่งอาจ เรยี กวา การทดสอบวัดตามสมรรถนะ (Competency Test) ลกั ษณะเฉพาะของภาระงาน (Task Characteristics) การวเิ คราะหหนาที่ใน 1 งาน/หนว ยสมรรถนะ (Unit of Competency) จะมอี งคป ระกอบ 3 ดา น คือ ความรู ทกั ษะ และ/หรือ เจตคติ และมีภาระงานยอ ย (Element of Competency) ทก่ี าํ หนดใหป ฏิบัติ เปนจดุ ประสงคข องการ ปฏบิ ัตงิ าน (Performance Objective) ดงั ตวั อยา ง งานการประกอบอาหาร (Cookery) จะมีภาระงาน และ ภาระงานยอ ย ๆ ตองสามารถปฏิบตั อิ ะไรไดบ าง Job: Cookery - Western Cuisine (การประกอบอาหารตะวนั ตก) 1. Unit of Competency: Use Basic Methods of Cookery (Duty) ใชว ิธกี ารประกอบอาหารเบอ้ื งตน 2. Element of Competency: Select, use cooking equipment (เลอื กและใชอุปกรณก ารทําอาหาร) (Task) 3. Performance Criteria: 1. Appropriate equipment is selected and used correctly for particular (sub-task) cooking methods (เลอื กอุปกรณอยางเหมาะสมและใชอ ยางถกู ตองกบั วิธกี ารประกอบอาหารแตละชนิด) 2. Equipment is used hygienically in accordance to manufacturer’s instructions. (ใชอ ปุ กรณอ ยางถกู สุขอนามัยตามขอ แนะนาํ ของผผู ลิต) Range of Variables (เง่อื นไข/ขอบเขตการปฏิบตั )ิ • อุปกรณอ าจรวม แตไมจํากดั แคอุปกรณต อไปน้ี 1. เตาอบ เครอ่ื งปงยาง กระทะ ท่ีใชแ กส หรอื ไฟฟา 2. เคร่ืองปน เครือ่ งผสม เคร่ืองห่ัน • วธิ ีการทาํ อาหารอาจรวมแตไ มจํากัดแคว ิธีตอ ไปนี้ การตม อบ น่ึง ตุน เค่ยี ว ปง ยา ง ทอด เกณฑการปฏิบัติ (Performance Criteria) คือผลการเรียนรู ซึ่งคาดหวังใหผูรับการอบรม หรือ ผูเรียน สามารถทําไดเม่ือเรียนจบหนวยนี้ ดังน้ัน การวางแผนการจัดกิจกรรมการเรียนการสอนในหนวยสมรรถนะนี้ ตอง กําหนดจุดประสงคการปฏิบัติ (Performance Objective) หรือ จุดประสงคการเรียนรู โดยใหความรูและการฝกปฏิบัติ เพ่ือใหผูเรียนเกิดทักษะ สามารถปฏิบัติงานไดตามเกณฑท่ีกําหนด และการประเมินผลตองสอดคลองกับเกณฑการ ปฏิบัติ จึงจะเกิดการเรียนการสอนและการประเมินผลแบบฐานสมรรถนะ เพราะใชสมรรถนะเปนตัวกําหนดตั้งแต การ จดั การเรียนการสอนจนถึงการประเมินผล ซึ่ง การประเมนิ ผล สามารถใชรปู แบบท่หี ลากหลาย ไดแก การสังเกต (Observation) การสาธติ และต้ังคําถาม (Demonstration and questioning) แบบทดสอบและขอสอบอัตนัย (Pen and Paper Test and essays) ซ่ึงใชประเมินดานความรู การสอบปากเปลา (Oral Test) การทําโครงงาน (Projects) สถานการณจําลอง (Simulations) แฟมผลงาน (Portfolios) การประเมินผลโดยการใชคอมพิวเตอร (Computer-based assessment) ใชโปรแกรมสาํ เรจ็ รปู เปน เคร่อื งมอื ในการสรางแบบทดสอบและบันทกึ ผลได

4 จากตัวอยางที่แสดงขางตน จะเห็นไดวา หนวยสมรรถนะ สมรรถนะยอย เกณฑการประปฏิบัติ การ วางแผนกิจกรรมการเรียนการสอน และการประเมินผล มีความสัมพันธสอดคลองกันอยางตอเน่ือง จึงเรียกการจัด หลักสูตรฝกอบรม ท่ีนํามาประยุกตในการจัดหลักสูตรการศึกษาในสถาบันตาง ๆ ท่ียึดความสามารถ (สมรรถนะ) ใน การปฏิบัตขิ องผูเรียนเปนหลกั วา หลักสตู รฐานสมรรถนะ ลักษณะของการจัดการเรียนการสอนแบบฐานสมรรถนะ แบบฐานสมรรถนะ แบบดง้ั เดิม กาํ หนดผลการเรยี นรู (Learning Outcomes /Course การเรียนการสอนยึดตาํ ราเรียนเปน หลัก หรือ สอื่ Outcomes) หรอื เรียกวา สมรรถนะ หรอื ภาระงาน ตา ง ๆ เพื่อนํามากําหนดเปน เนื้อหารายวิชา ซึ่งอาจ (Competencies or Tasks) อยางชดั เจน ซึง่ สมรรถนะที่ ไมเ ก่ียวขอ งกบั อาชพี ผูเรยี นไมทราบชดั เจนวาตอ งทาํ กาํ หนดขึ้นเปน ส่งิ จาํ เปนกบั การศึกษาและการปฏิบตั งิ าน อะไรไดเ มอ่ื จบหลักสูตร ผูสอนยึดเนื้อหาตามตาํ รา ในอาชีพตา ง ๆ ท่คี าดหวงั วาผูเ รียนจะสามารถปฏบิ ัตไิ ด เรียน บทตอบท หรอื หนวยตอ หนวย เมอื่ จบหลักสูตร ผูสอนจัดกิจกรรมการเรียนการสอนตาม สมรรถนะทกี่ าํ หนด จัดกิจกรรมการเรยี นทีเ่ นนผูเรียนเปนสาํ คญั เลือกใชส ื่อท่ี การจัดกิจกรรมการเรยี นการสอนเปนไปตามทผี่ ูส อน หลากหลาย และอุปกรณที่จะชว ยใหผ เู รยี นปฏบิ ัตภิ าระ กาํ หนด ผสู อนเปนผสู าธิต บรรยาย (Instructor- งาน (task-oriented activities) ได สําเร็จตามสมรรถนะท่ี centred learning activities) ผเู รียนไดรับขอมูล กาํ หนด เนน กระบวนการเรียนรู ใหข อมูลยอ นกลบั ยอนกลับนอ ย (Feedback) แกผ เู รยี นเปนระยะ เพ่ือใหผ ูเรียนไดป รับปรงุ แกไ ขการปฏิบตั ิงานใหไดต ามเกณฑ ใหเวลาผเู รียนแตละคนเพียงพอทีจ่ ะปฏบิ ัตภิ าระงานหน่ึงๆ ใหเวลาผเู รียนทุกคน ภายในเวลาท่กี าํ หนดเทากนั และ ใหส ําเรจ็ กอนท่ีจะไปสภู าระงานตอไป เรยี นบทเรียนตอไปพรอมกนั ซง่ึ อาจมากไป หรอื นอย ไปสาํ หรับผเู รียนแตล ะคนทมี่ ีศักยภาพแตกตา งกัน ใหผูเรยี นแตละคนปฏิบัตภิ าระงานใหสาํ เรจ็ ตามเกณฑการ ใชขอ สอบวัดผลแบบอิงกลุม (Norm referenced) โดย ปฏบิ ตั ิงานทกี่ ําหนด ใชก ารวดั ผลแบบอิงเกณฑ (Criterion การเปรยี บเทียบผลการปฏิบัติกบั ผูเรียนในกลุม referenced) ในการประเมินผลความสําเรจ็ ของผูเรยี น แตล ะคน การฝกอบรม และจัดการเรยี นการสอนแบบฐานสมรรถนะ เนนผูเรียนเปน สําคัญ (Learner- centeredness) เชื่อมโยงความรูและประสบการณเ ดิมของผเู รียนกับความรแู ละประสบการณใหม สง เสริม สนับสนุนใหผ เู รยี น ไดฝก กิจกรรมในสถานการณจรงิ มที ักษะการคิด และแกปญ หา และบรู ณาการกบั การทํางานในสาขาอาชีพตาง ๆ ดงั แผนภาพ

การสอนตามแนวคดิ แบบดง้ั ดิม (Traditional Approach) 5 และแบบฐานสมรรถนะ (Competency-based Approach) Competency-based Approach กจิ กรรม Traditional Approach ผูเรยี นเชื่อมโยงความรูและ กอ นเรยี น ประสบการณท่ีมมี าใช ผูเ รียนไมต องเช่ือมโยง ประสบการณและความรูทมี่ ี ผูสอนใหค วามรแู ละประสบการณท่ี เชือ่ มโยงกับความคดิ และคา นิยม ผูสอนเปนผูจัดการประสบการณ และความรู ของผเู รียน กจิ กรรม ผูสอนใหป ระสบการณและ ผเู รียนไดรบั ความรแู ละประสบการณใ หม ระหวางเรียน ความรตู อผูเรียน แลวนาํ มาเชือ่ มโยงกบั ความรแู ละ ประสบการณเดิม ผูเรยี นฟงและดูการนําเสนอ ผเู รยี นกล่ันกลองความรูแ ละคา นิยม ท่ไี ดรับใหม ผเู รียนทดลองใชค วามรูและ ประสบการณที่ไดร ับใหมท้งั ใน สถานการณจ าํ ลองและชีวิตจริง กิจกรรม ผเู รยี นทดลองความรู และ ผูเ รยี นใชความรูและประสบการณ หลงั เรียน ประสบการณใหมใ นชีวติ จริง ใหมเ พอื่ เปน พนื้ ฐานในการเรียนและ หาความรูและประสบการณต อไป หลงั จากเรยี นจบแลว ผูเรียนประยุกตความรแู ละ นาํ ไปใชใ นชีวติ จรงิ

6 กลวิธีการจัดเรียนการสอน (Delivery Strategies) มหี ลากหลายวิธี ไดแ ก • ใชส อื่ ประเภท Audio-Visual Materials • การระดมสมอง (Brainstorming) • กรณศี กึ ษา (Case Study) • ประสบการณทํางานรว มกนั (Cooperative work Experience) • การสาธติ (Demonstration) • การอภิปราย (Discussion) • การฝก ซ้าํ ๆ (Drill) • ศึกษานอกสถานท่ี (Field Trip) • กิจกรรมกลุม (Group Work) • เชญิ วทิ ยากรมาบรรยาย (Guest Speaker) • ชุดการเรียน (Modules/learning Packages) • การบรรยาย (Lecture) • หองปฏิบตั ิการแบบเปด (Open Lab Sequences) • จัดอภิปรายโดยผชู าญการเฉพาะดาน (Panel Discussions) • โครงงาน (Projects), เอกสารจากองคกร บริษทั (Enterprise Papers), ผลงานตน แบบ (Prototypes), โรง งานวจิ ยั (Research Projects), แบบจาํ ลองตาง ๆ (Models) • การถาม – ตอบ (Questions and Answers) • การทบทวน/ ทาํ กจิ กรรมเพมิ่ เติม (Review/ Reinforcement) • บทบาทสมมตุ ิ (Role Playing) • เกมสถานการณจาํ ลองSimulation Games • Text or Reference Assessment คาํ ศัพททค่ี วรรแู ละเกย่ี วขอ งกบั การจดั หลักสตู รฐานสมรรถนะ ดังที่กลาวมาแลววา การจัดหลักสูตรฐานสมรรถนะเนน การปฏิบัติ (Performance) ของผูเรียนเปนสําคัญ การจัดหลักสูตรตามแนวคิดนี้ จึงมักพบคําศัพทท่ีใชแตกตางไปจากหลักสูตรเดิม (แตมีเปาหมายปลายทางเดียวกัน คือ ผูเรยี นสามารถทําอะไรไดเ มื่อเรยี นจบหลักสตู ร) ซง่ึ ควรมีความรแู ละทาํ ความเขาใจความหมายดงั น้ี • Performance Outcomes (Elements of Competency) หมายถึง เปนผลการปฏิบัติท่ีคาดหวังวาผูเรียนจะ มีความรูและสามารถปฏิบัติได เชนเดยี วกับ ผลการเรียนรูทคี่ าดหวัง • Performance Standards (Performance Criteria) หมายถึง เกณฑการปฏิบัติ หรือ ตัวช้ีวัดการปฏิบัติ (Performance Indicators) เพ่ือใหแนใจวาผูเรียนมีความสามารถ/สมรรถนะตามที่กําหนดเมื่อเรียนจบ หลกั สตู ร • Performance Conditions หมายถงึ ส่ิงท่ีจะจดั หรือไมจ ดั ใหก ับผูเ รยี น / ผูฝ กอบรม ไดแก เคร่ืองมือ วัสดุ อปุ กรณ ฯ สาํ หรับใชใ นการประเมินการปฏิบัติ (Performance Assessment)

7 • Performance Objective หมายถึง จุดประสงคก ารปฏิบัติ ระบสุ ่ิงทผี่ เู รยี นตอ งปฏิบัตอิ ยา งชัดเจน วา ผูเรยี น ตอ งรูแ ละทาํ อะไร (what trainee is expected to know and to do.) • Performance Based Assessment หมายถงึ “ผเู รยี นถกู คาดหวงั วงั วาจะสามารถทําอะไรไดบา ง เม่ือ เรยี นจบหลกั สตู ร เพ่อื วัดสมรรถนะ (Competencies) ของผเู รยี น และตองแสดง หลกั ฐาน (Evidence) การปฏิบัติ และอาจรวมหลกั ฐานดา นความรูไวด วย ซึ่งแตกตา งจากการประเมินแบบเดมิ (Traditional Assessment) มกั ใชการ สอบปลายภาค (Final Examination) คิดคะแนนเปน รอ ยละ เพอ่ื กาํ หนดเกณฑการผา น หรอื อาจมีการตดั สนิ แบบใช กลมุ เปนเกณฑการตดั สนิ เพือ่ ตดั สนิ วาผเู รยี นทําไดด ีเพยี งใด นอกจากนนั้ มาตรฐานสมรรถนะ จงึ กาํ หนดท้ังความรูและทกั ษะ และหรือ เจตคติ ทีจ่ ําเปน ตองมีในการ ปฏิบตั งิ านหนงึ่ ๆ และยังมกี ารกําหนดระดบั ของการปฏิบตั ิ (Level of Performance) ท่ตี อ งการในขอบเขตเฉพาะ ของงานในแวดวงอตุ สาหกรรมไวด วย นอกจากคําท่กี ลา วขา งตนแลว ยังมีคําศัพทท่ีเกย่ี วขอ งและใชอางองิ ไดในความหมายของคําตอไปน้ี • Element of Competency - Training/Learning Objectives จดุ ประสงคก ารเรยี นรู - Training/Learning Outcomes ผลการเรียนรู - Performance Objectives จุดประสงคการปฏิบัติ - Task Statements ขอกําหนดภาระงาน - Terminal Performance Objectives จุดประสงคเชงิ การปฏบิ ตั ิปลายทาง (กฤตกิ รรมปลายทาง) อีกนยั หนึ่ง คอื สมรรถนะยอยเปน ตัวกําหนด จดุ ประสงคก ารเรียนรู ผลการเรยี นรู ขอกําหนดภาระงาน จดุ ประสงค การปฏิบตั ิ รวมถึงจุดประสงคปลาย • Performance Criteria - Sub task ภาระงานยอย ๆ - Assessment Criteria เกณฑการประเมนิ - Performance Indicators ตัวชวี้ ดั การปฏบิ ตั ิ อกี นัยหน่งึ คอื Performance Criteria กําหนดภาระงานยอ ย ๆ ท่ีใชเ ปนตัวชวี้ ัดการปฏบิ ตั ิ และ นาํ ไปใชเปน เคร่ืองมอื ประเมินผลวาผเู รียนสามารถทําไดอ ยใู นเกณฑการปฏิบตั ิในระดับใด • Conditions เงื่อนไข หมายถงึ การปฏบิ ตั ิภายใตเง่ือนไขท่ีกาํ หนด ซงึ่ อาจประกอบดว ย วัสดุ (Materials) เครอ่ื งมอื (Tools) หรือ อุปกรณตา ง ๆ (Equipment) เนอ่ื งจากในการปฏบิ ัติงานดานอาชพี ตา ง ๆ ตองมขี อบเขต (Range of Variables) ใหผปู ฏบิ ัตภิ ายใตเ ง่ือนไขทก่ี าํ หนด เพื่อใหการปฏบิ ัติงานน้นั สําเร็จลง ตวั อยา งของเงื่อนไข ไดแก • ในโรงฝก (in the workshop) • ในอาคารหลายช้นั (in a multi-storey building) • ในชน้ั เรียน (in the classroom) • ในบรรยากาศของสาํ นักงาน (in an office environment) • ในธุรกจิ จัดเลยี้ งอาหารและเคร่ืองดื่ม (in a catering industry) • ใชเ คร่ืองยนตข องยานพาหนะทจ่ี ดั ให (given a vehicle with an operable engine) • ใชม อดูลและตําราเรียนที่จัดให (given a module book and relevant text books) • หลงั จากเรยี นมอดูลที่ 1.2.3 (after completing module 1.2.3) • โดยไมใชเ ครื่องคิดเลข (without using a calculator) เปนตน

8 คําทคี่ วรใชแ ละหลีกเล่ียงในการเขียน Performance Objective เม่ือ Performance ระบุสง่ิ ท่คี าดหวังใหผ เู รียนมคี วามสามารถในการปฏบิ ัตภิ าระงานหนึ่ง ๆ การเขียน จุดประสงคใ นการปฏบิ ัตติ องสามารถวดั และสังเกตได (Performance states what the trainee is expected to be able to do upon completion of training. Performance must be observable and measurable) เชน หลีกเล่ยี งใชค าํ กริยาหลักทวั่ ไป ใชคํากรยิ าทแ่ี สดงการปฏบิ ัตไิ ด (Avoid generalized verbs) (Use action verbs) - พัฒนา (to develop) - เอาขอมูล…ออกมา( to retrieve) - เขา ใจ (to understand) - เลือก (to select) - เรียนรู (to learn) - วาด (to draw) - วิเคราะห (to analyse) - พูด (to say) - ทดสอบ (to test) - บอก (to state) - คนพบ (to discover) - ตดิ ปา ย (to label) - คิด (to think) - ตรวจสอบ(to check) - ตีความ (to interpret) - ถาม(to ask) - แกป ญ หา (to solve) - เขยี นขอมลู สําคญั (to fill out) - ตดั สินใจ (to determine) - ยาย (to move) - สรุป (to conclude) - วาง (to place) - อนุมาน (to infer) - ซอม (to fix) - สนุกสนาน เพลดิ เพลนิ (to enjoy) - ติดต้งั (to install ) - ฉวย ควา (to grasp) - เรียกชอ่ื (to name) - ทําขอ ตกลง (to deal with) - ทาํ เครื่องหมาย (to mark ) - พจิ ารณา (to consider) - เขียนรายการ (to list) - ปรบั (to adjust) - ตดั (to cut) - ทําลาย (to demolish - สง (to deliver) - สรา ง (to construct) - ซอม (to repair) - คาํ นวณ (to circulate) ตวั อยางการเขยี นจดุ ประสงคการปฏิบตั ิ ประกอบดว ย 1. ส่งิ ท่ีตองปฏบิ ัติ (the performance) 2. มาตรฐาน / เกณฑก ารปฏิบัติ (the Standard/Performance Criteria) 3. เง่อื นไข (the Conditions) เชน • นําไฟลทร่ี ะบุออกมาวางบนหนา จอ • เขียนรายการของกฎความปลอดภยั ในโรงฝก หัด • บรรยายทรงผมและเส้ือผา ทเ่ี หมาะสมกบั การทํางานในโรงฝกงานและเจตคตทิ ี่ดตี อความปลอดภัยในโรง ฝกงาน • อธิบายเหตผุ ลของการใชรองเทาบูทเพอ่ื ความปลอดภัย

9 การเขยี นมาตรฐาน หรอื เกณฑการปฏบิ ัติ มาตรฐาน หรือ เกณฑการปฏิบัติระบุเกณฑท่ีผูเรียนตองปฏิบัติเพ่ือใหงานน้ันเสร็จสมบูรณ ตัวอยางเกณฑท่ี กําหนดให ไดแก • ความเร็วท่ีตองการในการทาํ งานใหเ สร็จสมบูรณ • ความถูกตอ ง • จํานวนความผดิ พลาดสูงสุดทย่ี อมใหเ กดิ ขน้ึ ได • อางองิ เกณฑจากแหลง ท่กี าํ หนด ตัวอยางเชน • ………ไฟลต องปรากฏบนหนา จอภายใน 10 วนิ าที • ระบรุ ายการของกฎความปลอดภัยในโรงฝก หดั อยางถูกตอง 3 ใน 5 ขอหลัก • ………..พรอมสําหรับลูกคา ภายใน 2 ชัว่ โมง โดยจัดสงถึงโรงฝกงาน • …………. ตามขอ กําหนดของ Bosch จากตัวอยา งขางตน แสดงใหเหน็ วาการเขียนเกณฑก ารปฏบิ ัตใิ นหลักสูตรแบบฐานสมรรถนะ มคี วาม สอดคลอ งกับการเขียนจุดประสงคเชิงพฤติกรรมในหลักสูตรเดมิ การประเมินผลแบบฐานสมรรถนะ (Competency Based Assessment) การประเมนิ ผลเปนการรวบรวมหลกั ฐานผลการเรียนรู วาผเู รียนมคี วามกาวหนา ถึงเกณฑ หรอื ระดับที่ กําหนดในมาตรฐาน หรอื ตามผลการเรยี นรูท่กี ําหนดในหนว ยสมรรถนะ สมรรถนะยอย และตัวชี้วัด เพือ่ ตัดสินวา ผเู รียนสาํ เรจ็ ตามสมรรถนะทีก่ ําหนดหรอื ไม การประเมนิ ผลการจดั หลักสตู รแบบฐานสมรรถนะควรทาํ ควบคู (Built in) กับการเรยี นการสอน โดยวัดท้ังความรูและทักษะและการนาํ ไปประยุกตใช การประเมินผลแบบฐานสมรรถนะ ไมไดดีไปกวาหรือแตกตางไปจากวิธีการประเมินแบบเดิม (Traditional Assessment) หรอื แบบอนื่ ๆ เพยี งแตการเมนิ แบบฐานสมรรถนะใหความสําคญั กบั สมรรถนะที่กาํ หนด ในการฝกอบรมหรือศึกษาทางวิชาชีพ การประเมินผลที่เนนการปฏิบัติ (Performance Based Assessment) เนน ที่กระบวนการเรยี นรูและการปฏิบัติ ซึ่งมกั จะประเมินทักษะ 4 ดาน คอื 1. ทักษะตามภาระงาน (Task Skills) ความสามารถในการปฏิบตั ิภาระงานแตละชิ้น 2. ทักษะการจัดการ (Task Management Skills) ความสามารถในการจดั การกับภาระงาน และ กจิ กรรมทตี่ องปฏบิ ตั ภิ ายใตงานนัน้ ๆ 3. ทกั ษะในคาดการณอุปสรรคปญ หาท่อี าจเกิดขึ้น (Contingency Skills) การประเมินทักษะใชไ ดดีโดย กาํ หนดสถานการณจ าํ ลอง 4. ทกั ษะตามบทบาทและงานที่รบั ผิดชอบและสภาพแวดลอม (Job/Role Environment) รวมถงึ การ ทาํ งานรวมกบั ผูอ่นื วธิ กี ารประเมนิ ผลแบบฐานสมรรถนะ • เนน กระบวนการเรียนรู (Learning Process) และมกี ารประเมินใหค วามสาํ คัญกบั การประเมนิ แบบยอย (Formative Assessment) อยา ตอ เนื่อง เพื่อติดตามดูความกาวหนา วินิจฉยั จุดดอย จดุ เดนของผูเ รียน ใหขอมูล ยอ นกลับ และเปนการประเมนิ การจัดกิจกรรมการเรยี นการสอนของผสู อนไปดวย ในขณะเดียวกันตอ งมกี ารสอบสรปุ

10 การ (Summative Assessment) เพ่ือวัดและตัดสินกระบวนการเรียนรู(the end of learning process)ตอนเรียนจบ รายวิชา • ใชการองิ เกณฑ (Criterion Referenced) วัดความสําเร็จในการปฏบิ ัตขิ องผูเรียนเปน รายบคุ คลเพ่ือให ผูเรียนไดร บั การพฒั นา ใชศกั ยภาพตามความสามารถ โดยไมตองเปรียบเทียบกับผูอ น่ื และตัดสินแบบอิงกลุม • ประเมินสมรรถนะทีส่ าํ คญั (Crucial outcomes) กอนเพราะผลการเรยี นรู/ การปฏบิ ัตขิ องทุกสมรรถนะ มี ความสําคญั ไมเ ทากนั บางสมรรถนะอาจมคี วามสําคญั กวาอกี สมรรถนะหนึ่ง ทค่ี รผู ูสอนจาํ เปนตองต้ังขอจาํ กัดในการ เรยี นรแู ละการประเมนิ ผล • บรู ณาการสมรรถนะตา ง ๆ ท่ีเก่ียวขอ งเขาดวยกัน ไมป ระเมินแยกตามหนว ยสมรรถนะ หรือ หนว ย สมรรถนะยอย ออกจากกัน แมว า กรอบมาตรฐานสมรรถนะจะกาํ หนดแยกเปนหนว ยสมรรถนะ สมรรถนะยอย และตัว บงช้ี ไมไ ดห มายความวาผสู อนจะตองสอนหรือประเมินผลแยกแตละสมรรถนะ เพราะในการจัดเนื้อหาการสอนแตล ะ หนวยอาจตอ งเก่ียวของกับสมรรถนะตาง ๆ ที่มีความสมั พนั ธ เกี่ยวขอ งหรอื ตอเนือ่ งกัน • ใชว ิธกี ารประเมินทหี่ ลากหลาย ไดแก • การสังเกต (Observation), รายการประเมนิ (Checklist) • การสาธติ และตงั้ คําถาม (Demonstration and questioning) • แบบทดสอบและขอสอบอัตนัย (Pen and Paper Test and essays) ซ่ึงใชประเมินดา นความรู • การสอบปากเปลา (Oral Test) • การทําโครงงาน (Projects) • สถานการณจ าํ ลอง (Simulations) • แฟม ผลงาน (Portfolios) • การประเมินผลโดยการใชคอมพิวเตอร (Computer-based assessment) เปนเครื่องมือในการสราง แบบทดสอบและบันทกึ ผลได สรุป สํานักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษาไดกําหนดใหมีการจัดการเรียนการสอนทุกระดับใหเปนหลักสูตรฐาน สมรรถนะ และ สํานักมาตรฐานการอาชีวศึกษาและวิชาชีพมีภาระหนาที่ใหการจัดทํา กรอบมาตรฐานสมรรถนะ ของประเภทวิชาตาง ๆ เพื่อใหสถานศึกษานําไปใชในการพัฒนาหลักสูตรสถานศึกษา โดยจัดทําโครงสรางรายวิชา จัดการเรียนการสอน และการประเมินผลโดยยึดกรอบมาตรฐานสมรรถนะเปนหลัก เพ่ือใหผูเรียนมีความสามารถใน การปฏิบัติงานในอาชีพตาง ๆ ใหมีคุณภาพตามมาตรฐานที่กําหนด ดังนั้น ความรูความเขาใจเก่ียวกับหลักสูตรฐาน สมรรถนะ จะเปนพ้ืนฐานท่ีสําคัญในการพัฒนาหลักสูตรฐานสมรรถนะอยางมีประสิทธิภาพใหบรรลุตามเปาหมายของ สาํ นกั งานคณะกรรมการการอาชวี ศกึ ษา เอกสารอา งองิ ธาํ รง บัวศร.ี (2532). ทฤษฎหี ลกั สตู ร : การออกแบบและพัฒนา โรงพมิ พค ุรสุ ภา. The National Training Board. (1991). National Competency Standards: Policy and Guidelines. National Capital Printing, Fyshwick ACT,Australia. Competency Based Training. (1992). A Practical Guide for Frontline Trainers. National Centre for Competency Based Training. Australia. Baseline Information Sheet. Competency Based Assessment, National Centre for Competency Based Training. Australia. เอกสารอัดสําเนาใ

11