Nutri-Note Niharon Bumaenilae ID : 5920310202
สารบัญ อาหารทางการแพทย์................................................................................................................................................ 1 Drug and food interaction ................................................................................................................................ 2 Effect of drug on food intake.............................................................................................................. 2 Drug that may increase apatite .......................................................................................................... 2 Drug can decrease nutrition absorption........................................................................................... 2 Drug can increase a loss of a nutrition............................................................................................. 2 Benefits of minimizing food drug interactions................................................................................ 3 Effect of food or drug intake............................................................................................................... 3 ความรนุ แรงของภาวะน้าตาลต้าในเลือดแบ่งไดเ้ ป็น 3 ระดบั ................................................................................... 4 ตวั อย่างอาหารทีมีแคลเซียม....................................................................................................................... 5 การคา้ นวณพลงั งานจากน้ายาล้างไตผ่านช่องท้อง CAPD ........................................................................................ 6 ธาลัสซีเมยี (Thalassemia)...................................................................................................................................... 7 ผลิตภัณฑ์จากสตั วท์ มี ีปรมิ าณธาตเุ หลก็ สูง ................................................................................................. 8 ผลติ ภณั ฑ์จากธญั พชื และเหด็ ทมี ีปริมาณธาตเุ หลก็ สูง ................................................................................ 8 การค้านวณพลงั งาน ................................................................................................................................................. 9 BMR คา้ นวณจาก Schofield Equations............................................................................................................. 10 Classifications of nutritional status.................................................................................................. 10 Overweight and obesity วนิ ิจฉยั โดยใชเ้ กณฑ์อ้างองิ ได้ 2 แบบ 1. ใช้กราฟหรอื ตารางค่าอ้างองิ BMI ตาม อายุ และเพศขององค์การอนามัยโลก เนอื งจากขณะนียงั ไมม่ เี กณฑ์อ้างอิง BMI ส้าหรบั เดก็ ไทย 2. ใช้คา่ นา้ หนกั ตามเกณฑส์ ่วนสงู .................................................................................................................................................... 11 DASH diet............................................................................................................................................................. 12 Screening and assessment tool...................................................................................................................... 15 Screening tool....................................................................................................................................... 15 Assessment tool................................................................................................................................... 18
การแปลผลเครืองมือคดั กรองและประเมนิ ภาวะโภชนาการ................................................................................... 24 คา่ ในการวนิ ิจฉยั และเปา้ หมายในการติดตามโรคเบาหวาน.................................................................................... 25 คา่ ในการวินจิ ฉัยความดันโลหิตสงู .......................................................................................................................... 29 Classification of Blood Cholesterol Levels .................................................................................................. 30 การแบ่งระยะของCKD............................................................................................................................................ 31 พยากรณโรคไตเรือรงั ตามความสมั พันธของ GFR และระดบั อัลบูมนิ ในปสสาวะ................................................... 31 การตรวจระดับน้าตาลในเลือดด้วยตนเอง.............................................................................................................. 32 กา้ หนดคารบ์ ในแตล่ ะมือสา้ หรบั หญิงตงั ครรภ์ (GDM) ........................................................................................... 33 ศพั ทท์ างการแพทย์................................................................................................................................................. 37 สมุนไพรกับผู้ปว่ ยโรคไต.......................................................................................................................................... 40 อาหารคโี ตเจนิค (Ketogenic diets)...................................................................................................................... 45 ชนดิ /สตู รนมผงเด็กตามวัย ..................................................................................................................................... 49 Clinical Practice Guideline for Diabetes 2017 ............................................................................................. 51 ไตอกั เสบเฉียบพลนั (Nephrotic Syndrome)...................................................................................................... 53 ภาวะนา้ ตาลในเลือดสงู ชนดิ Diabetic ketoacidosis........................................................................................... 55 กระบวนการใหโ้ ภชนบ้าบัด (Nutrition Care Process)........................................................................................ 58
อาหารทาง categories company Name Caloric distribution (%) Com CHO PRO FAT CHO 11.25 fresenius kabi Fresubin 45 20 35 14 15.68 abbott Ensure 56 15 29 11.7 12.5 abbott Jevity 62.72 16.32 31.68 12.5 13.72 polymeric formula Nestle Boost optimum 46.8 16.8 36 11.25 10.75 Nestle Nutren-fibre 50 16 34 11.25 8.25 Nestle Isocal 50 13 37 11.85 13.14 Thai-otsuka Blendera-MF 54.88 16.28 29.79 15.4 12.43 Nestle Nutren-balance 45 15 40 12.43 13.25 abbott GlucernaSR triple care 43 20 37 15.25 8.75 diabetic abbott GlucernaSR triple care 45 20 35 10.68 abbott Glucerna liquid 33 18 49 12.5 Thai-otsuka ONCE PRO 47.4 19.52 40.05 Thai-otsuka Gen-DM 52.56 16.92 30.51 disease- hepatic Thai-otsuka Aminoleban-oral 61.6 25.6 15.3 specific Thai-otsuka Neo-mune 49.72 24.6 25.65 immuno- Thai-otsuka Neo-mune 49.72 24.64 25.74 modulatin oral-impact 53 22 25 g Nestle Prosure 61 21 18 abbott renal abbott Nepro 35 18 47 semi- Thai-otsuka Pan-Enteral 42.72 12 45.27 elemental Nestle Peptamen 50 16 34
1 งการแพทย์ Electrolyte and Remark micronutrients (mg or mposition (g/100 kcal) 2 kcal fiber drink mEq/100 kcal) fiber and FOS O PRO FAT Na K P mixed fiber and FOS 5 5 3.89 30 80 60 synbiotic added 84.35 156.52 54.78 3.75 3.22 94.56 159.52 60.96 prebiotic 8 4.08 3.52 37 120.6 47 only for tube feeding | fiber free 7 4.2 4 74.40 107.60 49.20 5 4 3.78 50 125 50 FOS 5 3.25 4.2 78.35 108.76 55.72 fructose free | high soluble fiber 2 4.07 3.31 87.00 126.00 68.00 5 3.75 4.44 93.78 164.44 74.67 oral/ feeding (powder) 5 5 4.11 98.21 154.71 61.88 only for oral (liquid in box) 5 5 3.89 93.20 156.00 72.00 oral/ feeding (liquid in can) 5 4.5 5.44 97.4 162.5 66.5 whey PRO | omega-3,6,9 5 4.88 4.45 70.11 130.46 50.14 4 4.23 3.39 22.6 77.1 39.9 FOS | plant-based 4 6.4 1.7 78.49 99.32 22.43 BCAA 3 6.15 2.85 78.61 99.46 22.46 3 6.16 2.86 105.94 132.67 71.29 Vanilla flavor 5 5.5 2.78 119.05 158.73 83.49 melon flavor 5 5.25 2 58.82 58.82 40 100% whey | tropical fruit 5 4.5 5.22 44 110.46 43 energy dense 8 3 5.03 67.97 89.45 55.86 for dialysis | high protein | low Na, K, P 5 4 3.78 whey pro 100% | MCT:LCT = 70:30
2 Drug and food interaction Effect of drug on food intake Nutrition Absorption : ยาบางชนิดอาจเพิม ลดลง หรอื ปอ้ งกันการดดู ซึมอาหารในลา้ ไส้ Nutrition Excretion : ยาสามารถเพมิ หรือลดการขับปสั สาวะของสารอาหาร ยา amphetamine ซึงเป็นยากระตุ้นประสาทส่วนกลางโดยหลังสารโดพามีนในสมอง ท้าให้รู้สึกกระตือรือร้น ผลขา้ งเคยี ง ทา้ ให้เบอื อาหาร ยา Carboplatin เป็นยารักษาโรคมะเร็งหลายชนิด ยาจะยับยังการสังเคราะห์สารพนั ธกุ รรมของเซลล์มะเร็ง เช่น DNA อาการขา้ งเคยี ง คลนื ไส้ อาเจยี น Drug that may increase apatite Anticonvulsant : เป็นยารกั ษาอาการชกั ต่างๆอาจเกดิ การเสียสมดลุ ของเกลือแร่ Antipsychotic : ยารกั ษาโรคจติ , ไบโพลาร์ Antidepresant : ยารกั ษาอาการซมึ เศรา้ Drug can decrease nutrition absorption Laxatives : เป็นยาบรรเทาอาการท้องผูก ทา้ ให้อจุ จาระออ่ นตวั ลง หรือกระตุ้นการบีบตัวของลา้ ไส้ Aluminum hydroxide : เป็นยาลดกรดในกระเพาะอาหาร Statin : เป็นยาลดคลอเลสเตอรอลในเลอื ด Drug can increase a loss of a nutrition Diuratics : เป็นยาขับปัสสาวะ ใช้ในการรักษาความดนั โลหติ สูง Aspirin : ยาลดการอักเสบ เชน่ ปวดประจ้าเดอื น Clobazam : ยาลดอาการวิตกกังวล Absorption : การเคล่อื นท่ขี องยาภายในกระแสเลือดขึ้นอยู่กบั ปจั จยั ต่อไปน้ี โครงสรา้ งของยาทสี ามารถผ่านเยือบุลา้ ไส้ ระยะเวลาทีทา้ ให้กระเพาะอาหารวา่ ง ช่องทางการให้ยา คณุ ภาพของยา
3 Distribution (การกระจายตวั ของยา) ยาเขา้ ส่กู ระแสเลือด กระจา่ ยไปยังเนือ้ เยื่อตา่ งๆ จับกบั Plasma protein ยาไม่ออกฤทธ์ิ Albumin ต้า ท้าใหเ้ กดิ Toxic ได้ Metabolism (การเปล่ยี นแปลงของยา) เป็นกระบวนการทียาถูกเปลียนแปลงทางเคมีในร่างกาย ซึงมีผลมาจากปฏิกิริยาของยาระหว่างยากับ เอนไซม์ เกดิ ขนึ ทตี ับ Excretion (การขับยาออกจากรา่ งกาย) ยาจะถกู ขบั ออกไดท้ างไต ตบั ปอด อาจจะขับออกทางนา้ นมและเหงือไดใ้ นปริมาณเลก็ นอ้ ย อวัยวะในการขับยาออก คอื ไต Benefits of minimizing food drug interactions ยามีประสิทธิภาพในการทา้ งานสูง ไม่เกดิ พิษจากยา ช่วยลดคา่ ใชจ้ า่ ย แกไ้ ขปัญหาภาวะโภชนาการผดิ ปกติ ผปู้ ว่ ยไดร้ บั การรักษาจากยาสูงสดุ การใหบ้ รกิ ารด้านการดแู ลสุขภาพลดลง ความรับผดิ ชอบทางด้านวิชาชพี นอ้ ยลง Effect of food or drug intake Drug absorption : อาหารหรือสารอาหารในกระเพาะและล้าไส้อาจท้าให้ลดการดดู ซึมของยา โดยการ ชะลอการย่อยอาหารหรือจับกับอนุภาคของอาหาร อาหารอาจท้าหน้าทีเพิมหรือยับยังการเผาผลาญของ ยาบางชนิดในร่างกาย Drug excretion : ยาจะถูกขบั ถ่ายออกทางไต Dietary calcium : สามารถจับกับยาปฏิชีวนะ “tetracycline” ซึงเป็นยารักษาการติดเชือ ได้แก่ มาลาเรยี ซฟิ ิลิส
4 กรดอะมิโนในธรรมชาติ สามารถดดู ซึมกับ “levodopa” ซึงเป็นยารักษาโรคพาร์กินสัน ซึงจะไปเพิมสาร สอื ประสาทโดพามนิ ในสมอง Absorption Distribution การรับปะทานไฟเบอร์ในปริมาณมากจะรบกวนการดูดซึมของ “Digoxin” ซึงเป็นยากลุ่มของ (Cardiac glycoside) ทีมีฤทธิ์เพิมการบีบตวั ของกล้ามเนอื หัวใจ ใช้รกั ษาหวั ใจวาย หวั ใจห้องบน Metabolism : อาหารทีมีการบม่ หรือหมัก เช่นโยเกิร์ต โดยจะท้าปฏิกิริยากับยา “Tyramine” ซึงเป็น การยบั ยังเอนไซม์ monoamine oxidase ใช้รกั ษารควิตกกงั วล โรคพารก์ นิ สนั Food hight Vit.K (ผักตระกูลกะหล้า) ลดประสิทธิภาพของยา “Anticoagulant” ซึงเป็นยาต้านการ แขง็ ตัวของเลอื ด ห้ามรับประทาน Grapefruit juice พร้อมกับยาต่อไปนี “Cyclosporin” ซึงเป็นยากดภูมิคุ้มกันใช้กับ ผู้ป่วยทีมีการปลูกถ่ายอวัยวะ เช่น หัวใจ ไต และตับ “Certain statins” ซึงเป็นกลุ่มยาลดคลอ เลสเตอรอล ความรุนแรงของภาวะน้าตาลตา้่ ในเลอื ดแบ่งไดเ้ ปน็ 3 ระดับ ระดับ 1 (level 1) glucose alert value หมายถงึ ระดับนา้ ตาลในเลือดที ≤ 70 มก./ดล. ระดับ 2 (level 2) clinically significant hypoglycemia หมายถึง ระดบั นา้ ตาลในเลอื ด ที <54 มก./ดล. ระดบั 3 (level 3 ) ภาวะน้าตาลต้าในเลือดระดบั รุนแรง หมายถงึ การทผี ้ปู ่วยมีอาการสมองขาด กลูโคสทรี ุนแรง (severe cognitive impairment) ซงึ ตอ้ งอาศยั ผู้อนื ชว่ ยเหลือ ภาวะน้าตาลตา้ ในเลือดระดบั ไมร่ นุ แรง ใหก้ นิ อาหารทีมคี าร์โบไฮเดรต 15 กรัม กลโู คสเมด็ 3 เมด็ นา้ สม้ คัน 180 มล. น้าอดั ลม 180 มล. น้าผึง 3 ช้อนช้า ขนมปงั 1 แผน่ สไลด์ นมสด 240 มล. ไอศกรีม 2 สคปู ขา้ วต้มหรอื โจ๊ก ½ ถว้ ยชาม
5 กล้วย 1 ผล ภาวะนา้ ตาลตา้ ในเลอื ดระดับปานกลาง ให้กนิ อาหารทีมีคาร์โบไฮเดรต 30 กรัม ผู้ป่วยเบาหวานทีมีสายกระเพาะอาหาร หรือสาย PEG สามารถให้น้าหวาน น้าผลไม้ สารละลาย กลูโคส หรอื อาหารเหลวทมี ีคารโ์ บไฮเดรต 15-30 กรัม ทางสายกระเพาะอาหาร หรอื สาย PEG ได้ ติดตามระดับกลโู คสในเลอื ดโดยใช้เครอื งตรวจนา้ ตาลในเลือดชนิดพกพา หรอื point-of-care device (ถ้าสามารถท้าได้) ที 15 นาที หลังกินคาร์โบไฮเดรตครังแรก กินอาหารทีมีคาร์โบไฮเดรต 15 กรัมซ้า ถ้าระดับ กลูโคสในเลอื ดที 15 นาที หลงั กนิ คาร์โบไฮเดรตครงั แรกยงั คง <70 มก. /ดล. ทมี า : แนวทางเวชปฏิบตั ิส้าหรับโรคเบาหวาน 2560 Clinical Practice Guideline for Diabetes 2017 ขอ้ ควรปฏบิ ตั ิเพือป้องกันกระดกู หกั เนอื งจากกระดูกพรุน (Fracture liaison service : FLS) ดงั นี - ควรรับประทานอาหารทมี ีแคลเซียมให้เหมาะสม คือ ผทู้ มี อี ายุนอ้ ยกว่าหรือเทา่ กบั 50 ปี ควรได้รบั แคลเซียม 800 มลิ ลกิ รมั ต่อวนั ผู้ทมี ีอายุ 51 ปขี นึ ไป ควรได้รบั แคลเซียม 1000 มิลลิกรมั ต่อวนั - รับแสงแดดอย่างเพียงพอ เพอื ให้ผิวหนงั สร้างวติ ามินดี จะชว่ ยใหล้ ้าไส้ดูดซมึ แคลเซยี มได้ ตวั อยา่ งอาหารทีม่ ีแคลเซียม อ้างอิงจาก รองศาสตราจารย์ ดร.ภญ.บุษบา จินดาวิจักษณ์ ภาควิชาเภสัชกรรม คณะเภสัชศาสตร์ มหาวทิ ยาลัยมหิดล เรืองแคลเซยี มกับโรคกระดกู พรุน ตอนท2ี ชนิดอาหาร ปรมิ าณท่บี ริโภค ปริมาณแคลเซียม (มิลลิกรัม) นมสดยูเอชที 200 ซีซี (1กล่อง) 240 นมสดเสริมแคลเซยี ม 200 ซซี ี (1กล่อง) 280 นมถวั เหลือง 250 ซซี ี (1กลอ่ ง) 64 นมเปรยี ว 160 ซีซี (1ขวด) 160 โยเกริร์ต 150 กรมั (1ถว้ ย) 280 กะปิ 136.64 กุ้งแห้งตวั เลก็ 2 ช้อนโตะ๊ 138.30 ปลาสลิด ต้ม 1 ชอ้ นโตะ๊ 153.42 ปลาฉงิ ฉ้าง ทอด 2 ชอ้ นโต๊ะ 186.75 2 ชอ้ นโต๊ะ
6 ไข่ไก่ ตม้ 1 ฟอง 205.56 ไขเ่ ปด็ ตม้ 1 ฟอง 225.76 เตา้ ห้ขู าว อ่อน ตม้ 3 ชอ้ นโต๊ะ 243.63 เต้าหขู้ าว แข็ง ตม้ 3 ชอ้ นโตะ๊ 258.75 ผักคะน้า ผดั 5 ช้อนโต๊ะ 319.26 ผักกาดเขียว ต้ม 5 ช้อนโตะ๊ 411.86 ผักกวางตงุ้ ตม้ 5 ช้อนโต๊ะ 450.06 ใบยอ ตม้ ½ ทัพพี 198.20 ใบชะพลู 70 กรมั 390.70 มะเขือพวง 2 ช้อนโตะ๊ 243.62 อ้างอิงจาก : โปรแกรมINMUCAL-N การค้านวณพลงั งานจากน้ายาลา้ งไตผ่านช่องท้อง CAPD ความเขม้ ขน้ ของนา้ ยาลา้ ง Glucose/2 L (g) absorption rate calories/2 L ไต (%w/v) (~60%) (Kcal) 67 1.5% 30 18 110 2.5% 50 30 190 4.25% 85 51 *Kcal คิดจาก Glucose 1 g = 3.7 kcal
7 ธาลัสซเี มีย (Thalassemia) ธาลัสซีเมีย (Thalassemia) เป็นโรคโลหิตจางทีมีสาเหตุจากความผิดปกติทางพันธุกรรมระดับยีน ท้าให้ การสร้างฮโี มโกบิล (Hemoglobin; Hb) ซึงเปน็ โปรตีนทีเป็นส่วนประกอบส้าคัญของเม็ดเลือดแดงผิดปกติ ส่งผล ให้เม็ดเลือดแดงมีอายุสัน แตกง่าย ถูกท้าลายง่าย จัดเป็นโรคโลหิตจางทางพันธุกรรมทีพบบ่อยทีสุดในโลก Vichinsky EP. Changing patterns of thalassemia worldwide. Annals of the New York Academy of Sciences. 2005;1054:18-24. อาหารทีเหมาะสมส้าหรับผู้ปว่ ยโรคธาลัสซีเมีย คืออาหารทีมีโปรตีน และกรดโฟลิก (Folic acid) สูง เพือ ชว่ ยในการสร้างเม็ดเลือดแดง ปริมาณโฟเลทในอาหาร อาหาร ปริมาณโฟเลท (ไมโครกรมั ตอ่ 35 กรมั หรือ ½ สว่ น) ตา้ ลึง 42.70 ใบกุ๋ยชา่ ย 50.75 ผักกาดหอม 36.75 คืนช่าย 39.90 ดอกกะหลา้ 32.90 มะเขอื เทศ 8.61 ถวั เขยี ว 53.55 ถัวแดง 49.70 ถัวเหลอื ง 62.65 อา้ งอิงจาก : ผศ.ภญ.ดร.กลุ วรา เมฆสวรรค์ จฬุ าลงกรณม์ หาวิทยาลัย เรือง โภชนาการผูป้ ่วยธาลสั ซีเมยี อาหารทีควรหลีกเลยี งสา้ หรบั ผปู้ ่วยโรคธาลสั ซเี มีย คืออาหารทีมธี าตเุ หล็กสูง
8 ผลติ ภณั ฑ์จากสตั วท์ ่มี ีปริมาณธาตเุ หล็กสูง สัตวน์ ้า ปรมิ าณธาตเุ หลก็ (มลิ ลิกรัม เนอื สตั ว์ ปริมาณธาตุเหลก็ (มลิ ลิกรมั ต่อ 40 กรมั หรอื 1 สว่ น) ต่อ 40 กรัมหรอื 1 สว่ น) กุ้งฝอยสด หอยโขม 28.0 ปอดหมู 47.6 หอยแมลงภู่ 25.2 หอยแครง 15.6 เลือดหมู 25.9 ปลาดกุ 6.4 ปลาช่อน 8.1 หมหู ยอง 17.8 ปลาตะเพยี น 5.8 5.6 ตับหมู 10.5 นอ่ งไก่บา้ น 7.8 เนอื วัวเคม็ ทอด 7.5 กบแห้ง 3.8 ผลิตภณั ฑ์จากธัญพชื และเหด็ ทมี ปี ริมาณธาตุเหล็กสงู ธญั พืชและ ปรมิ าณธาตเุ หล็ก ผกั และเห็ด ปรมิ าณธาตเุ หล็ก (มลิ ลกิ รัมต่อ 100 กรมั ) ของวา่ ง (มิลลกิ รัมตอ่ 100 กรมั ) ผักกดู ใบแมงลัก 36.3 ดารก์ ชอ็ กโกแลต 17.0 ใบกระเพาแดง 17.2 ยอดมะกอก 15.1 ถวั ดา้ 16.5 ดอกโสน 9.9 ใบชะพลู 8.2 เต้าเจยี ว 15.2 ตน้ หอม 7.6 7.3 เมล็ดฟักทอง 15.0 ถัวลิสง 13.8 งาขาว 13.0 ถัวแดง 10.5
9 ลกู เดอื ย 10.0 มะเขือพวง 7.1 งาด้า 9.9 เหด็ หหู นู 6.1 จมกู ข้าวสาลี 6.8 ยอดอ่อนขเี หล็ก 5.8 ข้าวโอ๊ต 6.5 ผกั กระเฉด 5.3 อ้างองิ จาก : ผศ. ดร. ภญ. ปยิ นุช โรจน์สงา่ ภาควิชาเภสชั เคมี คณะเภสชั ศาสตร์ มหาวทิ ยาลัยมหดิ ล เรอื ง บทความเผยแพร่ความรู้สู่ประชาชน ธาลัสซเี มยี (Thalassemia)...กินอยา่ งไรใหเ้ หมาะสม หมายเหตุ : ควรหลีกเลียงการรบั ประทานอาหารร่วมกบั อาหารทีมีวิตามินสูง เชน่ ส้ม มะเขอื เทศ เพราะ วิตามนิ ซจี ะชว่ ยในการดูดซมึ ธาตุเหลก็ และควรรบั ประทานร่วมกับอาหารทีลดการดดู ซึกธาตเุ หล็ก เชน่ ชา และ นมถัวเหลอื ง การคา้ นวณพลงั งาน Resting Energy Expenditure (joint FAO/WHO/UNU) อายุ(ป)ี เพศชาย เพศหญงิ 0-3 (60.9xkg)-54 (61.0xkg)-51 3-10 (22.7xkg)+495 (22.5xkg)+499 10-18 (17.5xkg)+651 (12.2xkg)+746 18-30 (15.3xkg)+679 (14.7xkg)+496 30-60 (11.6xkg)+879 (8.7xkg)+829 >60 (13.5xkg)+487 (10.5xkg)+596 -World Health organization. Energy and protein requirements. Geneva: World Health organization, 1985. Technical report Series No. 724.
10 BMR คา้ นวณจาก Schofield Equations อายุ (ปี) เพศชาย เพศหญงิ 0-3 0.167W+15.174H-617.6 16.252W+10.232H-413.5 3-10 19.59W+1.303H+414.9 16.969W+1.618H+371.2 10-18 16.25W+1.372H+515.5 8.365W+4.65H+200 W=weight(kg), H=height(cm) -Schofield WN. Predicting basal metabolic rate, new standard and review of previous work. Hum Nutr Clin Nutr 1985; 39 (Suppl 1): 5-41. Classifications of nutritional status ดัชนี Normal Mild Moderate Severe Nutrition status %W/A >90 75-90 60-75 <50 Underweight %W/H >90 80-90 70-80 <70 Wasting %H/A >95 90-95 85-90 <85 Stunting -Gomez F, Galvan RR, Cravioto J, Frenk S. Malnutrition in infancy and childhood, with special reference to kwashiorkor. Adv Prediatr. 1955;7:131-169 -Warelow JC. Classification and definition of protein-calorie malnutrition. Br Med J. 1972;3(5826):566-9.
11 Overweight and obesity วินจิ ฉยั โดยใช้เกณฑ์อา้ งองิ ได้ 2 แบบ 1. ใช้กราฟหรือตารางค่าอา้ งองิ BMI ตามอายุ และเพศขององคก์ ารอนามัยโลก เนอื งจากขณะนียังไม่มีเกณฑ์ อ้างองิ BMI ส้าหรบั เด็กไทย 2. ใช้คา่ นา้ หนักตามเกณฑส์ ่วนสูง %W/H* >110-120 >120-140 >140-160 >160-200 >200 Nutritional Overweight Mild obesity Moderate Severe Morbid status* obesity obesity obesity อว้ นรนุ แรง น้าหนักเกิน อว้ นเลก็ นอ้ ย อว้ นปานกลาง อ้วนมาก Morbid เปรียบเทยี บกบั กราฟ** Overweight Obesity obesity กรมอนามัย พ.ศ. 2542 เริมอ้วน โรคอว้ น โรคอ้วนรุนแรง * ค่า%W/H เปน็ การประเมินความรนุ แรงของโรคอ้วนในเดก็ ในทางเวชปฏิบัติ **จากการเปรยี บเทียบกับกราฟเกณฑอ์ ้างอิงการเจรญิ เตบิ โตของเดก็ ไทย กระทรวงสาธารณสขุ พ.ศ. 2542 พบวา่ เดก็ ทีไดร้ ับการวนิ ิจฉัยวา่ เป็น “โรคอว้ น” คอื นา้ หนักตามเกณฑส์ ว่ นสูงมากกว่าคา่ มัธยฐาน +3SD จะมีน้าหนกั คิด เป็น 135-153 % ของค่า ideal weight for height (W/H) และ +2SD จะมีน้าหนักคิดเป็น 122-135 %W/H ดงั นนั ถ้าใช้เกณฑเ์ ดิมตามตาราง จะท้าให้การวินิจฉยั โรคอ้วนในเดก็ ไทยมากเกนิ กวา่ ทีควรจะเปน็ อา้ งอิงจากแนวทางการดแู ลรกั ษาและปอ้ งกันภาวะโภชนาการเกินในเดก็ ชมรมโภชนาการเดก็ แห่งประเทศไทย
12 DASH diet DASH Diet (Dietary Approaches to Stop Hypertension Diet) โดยชือ DASH Diet หมายถงึ แนวทางโภชนาการเพือหยุดความดนั โลหิตสูง หลกั การ : ลดการบริโภคอาหารทมี เี กลอื โซเดียม ไขมนั อมิ ตัว ไขมนั รวมและคอเรสเตอรอลลง และเพิม การรบั ประทานใยอาหาร โปรตีน แคลเซยี ม แรธ่ าตุต่างๆอย่าง โปแตสเซียมและแมกนเี ซยี ม รวมถงึ ปริมาณสารไน เตรททีมผี ลการศึกษาถงึ การลดความดันโลหิตสูงได้ สัดสว่ นการรบั ประทานอาหารตามหลัก DASH ใน 1 วนั : ชนดิ อาหาร สัดสว่ น ธญั พชื ชนดิ ตา่ งๆ โดยเน้นเป็นธญั พืชไม่ขดั สี 7-8 สว่ นบริโภค (หรอื ประมาณ 7-8 ทัพพี) ผักและผลไม้ อยา่ งละ 4-5 ส่วนบริโภค (หรือประมาณ 4-5 ทัพพี และผลไม้ 3-4 ส่วน) เนอื สัตวไ์ ขมนั ต้าอย่างเนอื ปลา 2-3 สว่ นบรโิ ภค (หรอื ประมาณ 4-6 ชอ้ นกนิ ขา้ ว) ลดการรับประทานสัตว์เนอื แดง การตัดส่วนไขมันหรือ หนังของเนอื สัตว์และเลือกรบั ประทานเนอื สัตว์ไขมัน ต้า น้ามนั หรือไขมัน 2-3 ส่วนบริโภค (หรือไม่เกนิ 6 ชอ้ นชา) ถัวชนดิ ต่างๆ เชน่ อัลมอนด์ ถวั เลนทลิ 4-5 ส่วนบริโภค(หรอื ประมาณ 4-5 ฝา่ มอื )ต่อสัปดาห์ ของหวานชนิดต่างๆ ไม่เกิน 5 สว่ นบรโิ ภคตอ่ สปั ดาห*์ แนะน้าให้ รับประทานนานๆครัง แนะน้าให้ใชเ้ ครอื งเทศหรอื สมุนไพรต่างๆในการเสรมิ รสชาตอิ าหาร และลดการใช้เกลือหรือเครอื งปรงุ ทมี ี โซเดียมสูงในการปรุงแต่งอาหาร -Mayo Clinic Staff. DASH diet: Healthy eating to lower your blood pressure [online document]. http://www.mayoclinic.org/healthy-lifestyle/nutrition-and-healthy-eating/in-depth/dash-diet/art- 20048456. October 3, 2017. -Siervo, M., Lara, J., Chowdhury, S., Ashor, A., Oggioni, C., & Mathers, J. (2015). Effects of the Dietary Approach to Stop Hypertension (DASH) diet on cardiovascular risk factors: A systematic review and meta-analysis. British Journal of Nutrition, 113(1), 1-15. doi:10.1017/S0007114514003341.
13 (นิพาวรรณ, มปป)
14 ทีมา : national cholesterol Education Program Adult Treatment Panel III, 2001 TLC ย่อมาจาก Therapeutic Lifestyle Change Diet เป็นวธิ ีการดูแลทางโภชนบ้าบดั ทางการแพทยว์ ธิ หี นงึ ทมี ี ประสทิ ธภิ าพในการดูแลผปู้ ว่ ยทีมีภาวะไขมันในเลอื ดผดิ ปกตไิ ด้เปน็ อยา่ งดี
15 Screening and assessment tool Screening tool เครอื งมอื อ้างองิ Malnutrition Screening Tool (MST) Ferguson et al. (1999) Mini Nutritional Assessment Short-Form (MNA-SF) Rubenstein et al. (2001) Kondrup et al. (2003) Nutritional Risk Screening (NRS 2002) Malnutrition Universal Screening Tool (MUST) Stratton et al. (2004) Short Nutritional Assessment Questionnaire (SNAQ) Kruizenga et al. (2005) Chittawatanarat et al. Bhumibol Nutrition Triage (BNT/NT) (2016) MST
16 NRS If the answer is ‘Yes’ to any question, the screening in Table 2 is performed MUST
17 BMI Score >20 0 1 18.5-20 2 <18.5 0 1 Unplanned weight loss in past 3-6 months 2 <5% 2 5-10% >10% If patient is acutely ill and there has been or is likely to be no nutritional intake for >5 days total SNAQ
Assessment tool 18 เคร่อื งมือ อ้างองิ Detsky et al. (1999) Subjective Global Assessment (SGA) Guigoz et al. (2001) Mini Nutritional Assessment (MNA) Ottery et al. (2004) Patient generated subjective global assessment (PG-SGA) Komindrg et al. (2005) Nutrition Alert Form (NAF) Chittawatanarat et al. (2016) Bhumibol Nutrition Triage (BNT/NT)
19
20
21
22
23
24 การแปลผลเครื่องมอื คัดกรองและประเมินภาวะโภชนาการ Screening Tools คะแนน เกณฑ์ Malnutrition Screening Tool (MST) 0-1 No risk of malnutrition ≥2 Risk of malnutrition Mini Nutritional Assessment Short-Form (MNA-SF) 12-14 8-11 Normal Nutritional Risk Screening (NRS 2002) 0-7 At risk of malnutrition 0-2 Malnutrition Universal Screening Tool (MUST) 3 Malnourished 0 Normal Short Nutritional Assessment Questionnaire 1 (SNAQ) ≥2 Nutritionally at-risk 0-1 Low risk Bhumibol Nutrition Triage (BNT/NT) 2 Assessment Tools ≥3 Medium risk 0 High risk Subjective Global Assessment (SGA) ≥1 คะแนน Well nourished Mini Nutritional Assessment (MNA) A Moderately malnourished B Severely malnourished Patient generated subjective global assessment C (PG-SGA) 24-30 Normal 17-23.5 Nutritionally at-risk Nutrition Alert Form (NAF) 0-16 A เกณฑ์ Bhumibol Nutrition Triage (BNT/NT) B Normal C Mild-Moderate Malnutrition 0-5 Severe Malnutrition 6-10 Normal ≥11 Risk of malnutrition 0-4 Malnutrition 5-7 Normal 8-10 Moderate Malnutrition ≥11 Severe Malnutrition Normal-Mild Malnutrition Moderate Malnutrition Severe Malnutrition Normal Mild Malnutrition Moderate Malnutrition Severe Malnutrition
25 ค่าในการวนิ จิ ฉยั และเปา้ หมายในการตดิ ตามโรคเบาหวาน ตารางการแปลผลระดับพลาสมากลโู คสและ A1C เพือการวินิจฉยั ปกติ ระดบั น้าตาลในเลอื ดทีเพมิ ความเสยี งการ โรคเบาหวาน <100 มก./ดล. เปน็ เบาหวาน ≥126 มก./ดล. impaired fasting impaired glucose ≥200 มก./ดล. glucose (IFG) tolerance (IGT) ≥200 มก./ดล. ≥6.5% พลาสมากลโู คสขณะอด 100-125 มก./ดล. - อาหาร (FPG) พลาสมากลโู คสที 2 <140 มก./ดล. - 140-199 มก./ดล. ชัวโมงหลัง ดืมนา้ ตาล กลโู คส 75 กรมั 2 h-PG - -- < 5.7 % 5.7-6.4% (OGTT) พลาสมากลโู คสทเี วลาใดๆ ในผ้ทู ีมีอาการชัดเจน ฮีโมโกลบนิ เอวันซี (A1C) *IFG เป็นภาวะระดบั น้าตาลในเลือดขณะอดอาหารผิดปกติ *IGT เปน็ ภาวะระดบั น้าตาลในเลือดสงู หลงั ไดร้ บั กลูโคส
26 - เป้าหมายในการติดตามโรคเบาหวาน การควบคมุ เบาหวาน ควบคุมเขม้ งวดมาก เปา้ หมาย ควบคุมไมเ่ ขม้ งวด >70-110 มก./ดล. ควบคมุ เขม้ งวด 140-170 มก./ดล ระดับนา้ ตาลในเลอื ดขณะอดอาหาร 80-130 มก./ดล ระดับนา้ ตาลในเลือดหลงั อาหาร 2 ชัวโมง <140 มก./ดล - ระดบั น้าตาลในเลอื ดสูงสดุ หลังอาหาร - - - 7.0-8.0% A1C (% of total hemoglobin) <6.5% <180 มก./ดล <7.0% - เป้าหมายในการควบคมุ ระดบั น้าตาลในเลอื ดสา้ หรับผู้ป่วยเบาหวานสูงอายุ และผปู้ ่วยระยะสดุ ท้าย สภาวะผู้ปว่ ยเบาหวานสูงอายุ เปา้ หมายระดับ A1C <7% ผมู้ ีสุขภาพดี ไมม่ โี รครว่ ม 7.0-7.5% ผู้มโี รคร่วม ช่วยเหลือตัวเองได้ ผปู้ ่วยทีต้องได้รับการชว่ ยเหลือ ไม่เกนิ 8.5% ไม่เกิน 8.5% มีภาวะเปราะบาง หลีกเลยี งภาวะนา้ ตาลในเลอื ดสงู จนท้าให้เกดิ อาการ มภี าวะสมองเสือม ผ้ปู ว่ ยทีคาดว่าจะมชี วี ิตอยไู่ ดไ้ ม่นาน
27 - เปา้ หมายการควบคุมปจั จยั เสยี่ งของภาวะแทรกซอ้ นที่หลอดเลือด การควบคุม/การปฏบิ ัตติ ัว เปา้ หมาย ระดบั ไขมนั ในเลอื ด* <100 มก./ดล ระดับไขมันในเลอื ด ระดับแอล ดี แอลคเลสเตอรอล* <150 มก./ดล. ≥40 มก./ดล ระดบั ไตรกลเี ซอไรด์ ≥ 50 มก./ดล ระดบั เอช ดี แอล คอเลสเตอรอล: ผชู้ าย <140 มม.ปรอท ผหู้ ญิง <90 มม.ปรอท ความดันโลหิต** 18.5-22.9 กก./ม.² หรือใกลเ้ คียง ความดันโลหติ ซสิ โตลิค (systolic BP) ไม่เกนิ ส่วนสงู หารดว้ ย 2 ความดนั โลหิตไดแอสโตลิค (diastolic BP) <90 ซม. <80 ซม. นา้ หนักตัว ดชั นมี วลกาย ไมส่ บู บหุ รแี ละหลีกเลียงการรบั ควนั บุหรี รอบเอวจา้ เพาะบคุ คล (ทังสองเพศ)*** ตามคา้ แนะนา้ ของแพทย์ รอบเอว : ผู้ชาย ผ้หู ญงิ การสบู บุหรี การออกก้าลงั กาย * ถา้ มโี รคหลอดเลือดหัวใจหรอื มปี จั จยั เสียงของโรคหลอดเลือดหัวใจหลายอย่างร่วมดว้ ยควรควบคุมให้ LDL-C ตา้ กวา่ 70 มก./ดล. ** ผู้ป่วยทีมีความเสียงสูงต่อการเกิดโรคหัวใจและหลอดเลือด ความดันโลหิตซิสโตลิคไม่ควรตา้ กวา่ 110 มม. ปรอท ผู้ป่วย ทีอายุน้อยกว่า 40 ปีหรือมีภาวะแทรกซ้อนทางไตร่วมด้วยควรควบคุมความดันโลหิตให้น้อยกว่า 130/80 มม.ปรอท ถ้าไมท่ า้ ใหเ้ กิด ภาวะแทรกซอ้ นของการรกั ษา
28 การตรวจวินจิ ฉยั โรคและตรวจคัดกรองเบาหวานขณะตงั้ ครรภ์ - เกณฑ์ของ Carpenter และ Coustan หญงิ ตังครรภ์ดืมนา้ ทีละลายน้าตาลกลูโคส 100 กรัม (100 gm OGTT) เวลา ระดบั นา้ ตาลในเลือด (มก./ดล.) ก่อนดมื นา้ ตาล 100 กรมั 95 หลงั ดมื น้าตาล 1 ชัวโมง 180 หลังดืมน้าตาล 2 ชวั โมง 155 หลังดืมนา้ ตาล 3 ชวั โมง 140 *ตังแต่ 2 ค่าขึนไปจะถือวา่ เป็นโรคเบาหวาน ขณะตงั ครรภ์ - เกณฑข์ อง International Diabetes Federation (IDF) หญงิ ตังครรภด์ มื นา้ ทีละลายนา้ ตาลกลโู คส 75 กรัม (75 gm OGTT) เวลา ระดบั น้าตาลในเลือด (มก./ดล.) กอ่ นดมื น้าตาล 100 กรมั 92 หลังดืมน้าตาล 1 ชัวโมง 180 หลงั ดมื นา้ ตาล 2 ชวั โมง 153 *ตงั แต่ 1 คา่ ขึนไปจะถือวา่ เปน็ โรคเบาหวานขณะตังครรภ์ เป้าหมายของระดับนา้ ตาลในเลือดของผ้ปู ่วยเบาหวานขณะตงั ครรภ์ เวลา ระดับน้าตาลในเลือด (มก./ดล.) ก่อนอาหารเชา้ อาหารม้อื อน่ื และก่อน 60-95 นอน <140 หลังอาหาร 1 ชว่ั โมง หลงั อาหาร 2 ชว่ั โมง <120 เวลา 02.00 – 04.00 น. >60 ทมี า: แนวทางเวชปฏบิ ัตสิ ้าหรับโรคเบาหวาน 2559
29 คา่ ในการวินิจฉัยความดนั โลหิตสูง ตารางการจ้าแนกโรคความดนั โลหิตสงู ตามความรุนแรงในผ้ใู หญ่อาย1ุ 8 ปี ขึนไป Category SBP DBP (มม.ปรอท) (มม.ปรอท) Optimal < 120 และ < 80 Normal 120-129 และ/หรือ 80/84 High normal 130-139 และ/หรอื 85-89 Grade 1 hypertension (mild) 140-159 และ/หรือ 90-99 Grade 2 hypertension (moderate) 160-179 และ/หรอื 100-109 Grate 3 hypertension (severe) >180 และ/หรอื >110 Isolated systolic hypertension (ISH) >140 และ < 90 หมายเหต:ุ SBP = systolic blood pressure; DBP = diastolic blood pressure. เมือความรุนแรงของ SBP และ DBP อยู่ตา่ งระดับกัน ให้ ถือระดับทีรุนแรงกว่าเป็นเกณฑ์ ส้าหรับ ISH ก็แบ่งระดับ ความรุนแรงเหมือนกัน โดยใชแ้ ต่SBP ทมี า:แนวทางการรกั ษาโรคความดนั โลหิตสงู ในเวชปฏบิ ตั ทิ ัวไป พ.ศ.2558
30 Classification of Blood Cholesterol Levels คา่ ทีใช้ในการติดตาม Source: American Association Of Clinical Endocrinologists Medical Guidelines for Clinical Practice, 2012
31 การแบง่ ระยะของCKD พยากรณโรคไตเรอ้ื รังตามความสัมพนั ธของ GFR และระดบั อลั บูมินในปสสาวะ ทีมา:คา้ แนะน้าสา้ หรบั การดแู ลผู้ป่วยโรคไตเรอื รังกอ่ นการบ้าบดั ทดแทนไต พ.ศ.2558
32 การตรวจระดบั นา้ ตาลในเลือดดว้ ยตนเอง ข้อบง่ ชกี ารทา้ SMBG 1. ผู้ป่วยเบาหวานทมี ีความจา้ เป็นในการทา้ SMBG 1.1 ผู้ทีตอ้ งการคุมเบาหวานอย่างเข้มงวด ไดแ้ ก่ ผู้ปว่ ยเบาหวานทีมีครรภ์ (pre-gestational DM) และ ผปู้ ว่ ยเบาหวานขณะตังครรภ์ (gestational DM) 1.2 ผปู้ ่วยเบาหวานชนิดที 1 1.3 ผ้ปู ว่ ยเบาหวานทมี ภี าวะน้าตาลตา้ ในเลือดบอ่ ยๆ หรือ รุนแรง หรือมีภาวะน้าตาลตา้ ในเลือด โดยไม่มี อาการเตือน 2. ผู้ปว่ ยเบาหวานทคี วรท้า SMBG 2.1 ผูป้ ว่ ยเบาหวานชนิดที 2 ซงึ ไดร้ ับการรกั ษาดว้ ยการฉดี อินซลู ิน 3. ผูป้ ว่ ยเบาหวานทอี าจพจิ ารณาให้ท้า SMBG 3.1 ผู้ป่วยเบาหวานชนิดที 2 ซึงไม่ได้ฉีดอินซูลินแตเ่ บาหวานควบคุมไม่ได้ พิจารณาให้ท้า SMBG เมือ ผู้ป่วย และ/หรือผู้ดูแลพร้อมทีจะเรียนรู้ ฝึกทักษะ และน้าผลจาก SMBG มาใช้ปรับเปลียน พฤตกิ รรมเพือควบคุม ระดับนา้ ตาลในเลอื ดให้ได้ตามเปา้ หมาย 3.2 ผู้ทีเพิงได้รับการวินิจฉัยว่าเป็นเบาหวาน เพือเรียนรู้ในการดูแลตนเองทังเรืองอาหาร การออกก้าลัง กาย หรอื ได้ยาลดระดบั นา้ ตาลในเลือดให้เหมาะสมกับกจิ วัตรประจา้ วนั ความถขี องการทา้ SMBG ความถขี องการทา้ SMBG 1. ผ้ปู ่วยเบาหวานระหว่างการตังครรภ์ควรทา้ SMBG กอ่ นอาหารและหลงั อาหาร 1 หรือ 2 ชัวโมง ทงั 3 มือ และกอ่ นนอน (วนั ละ 7 ครงั ) อาจลดจา้ นวนครังลงเมือควบคุมระดบั น้าตาลในเลือดได้ดี 2. ผปู้ ่วยเบาหวานชนิดที 1 ทีได้รับการรกั ษาดว้ ย insulin pump ควรท้า SMBG วนั ละ 4-6 ครัง 3. ผู้ปว่ ยเบาหวานทีฉดี อนิ ซลู ินตังแต่ 3 ครงั ขึนไป ควรทา้ SMBG กอ่ นอาหาร 3 มอื ทกุ วัน ควรทา้ SMBG ก่อนนอน และหลังอาหาร 2 ชม.เป็นครังคราว หากสงสยั ว่ามีภาวะนา้ ตาลต้าในเลอื ดกลางดกึ หรอื มี ความเสยี งที จะเกดิ ควรตรวจระดับน้าตาลในเลือดช่วงเวลา 02.00-04.00 น.
33 4. ผ้ปู ่วยเบาหวานทีฉีดอนิ ซูลนิ วนั ละ 2 ครงั ควรทา้ SMBG อย่างน้อยวันละ 2 ครงั โดยตรวจก่อน อาหาร เช้าและเยน็ อาจมกี ารตรวจกอ่ นอาหารและหลงั อาหารมืออนื ๆ เพอื ดูแนวโนม้ การเปลยี นแปลงของ ระดบั นา้ ตาล ในเลอื ด และใช้เปน็ ข้อมลู ในการปรบั ยา 5. ควรท้า SMBG เมือสงสัยว่ามีภาวะน้าตาลต้าในเลือดและหลังจากให้การรักษาจนกวา่ ระดับน้าตาล ใน เลอื ดจะกลับมาปกติหรอื ใกลเ้ คยี งปกติ 6. ควรท้า SMBG ก่อนและหลังการออกก้าลังกาย หรือกิจกรรมทีมีความเสียง เช่น การขับรถ ในผู้ปว่ ย เบาหวานทไี ดร้ บั ยาซึงมีความเสียงทีจะเกิดภาวะน้าตาลต้าในเลือด 7. ในภาวะเจ็บป่วยควรท้า SMBG อย่างน้อยวนั ละ 4 ครัง ทุก 4 ถึง 6 ชัวโมง หรือก่อนมืออาหาร เพือ คน้ หาแนวโน้มทีจะเกดิ ภาวะนา้ ตาลต้าในเลือดหรอื ระดับนา้ ตาลในเลือดสงู เกินควร 8. ในผู้ป่วยเบาหวานชนิดที 2 ซึงฉีดอินซูลินก่อนนอน ควรท้า SMBG ก่อนอาหารเช้าทุกวันหรืออย่าง น้อย 3 ครัง/สัปดาห์ในชว่ งทีมีการปรับขนาดอินซูลิน อาจมีการท้า SMBG ก่อนและหลังอาหารมืออนื ๆ สลับกัน เพือดูแนวโน้มการเปลียนแปลงของระดับนา้ ตาลในเลือด ถ้ายังไม่ไดค้ ่า A1C ตามเปา้ หมาย ทมี า: แนวทางเวชปฏิบัติส้าหรบั โรคเบาหวาน 2559 ก้าหนดคาร์บในแตล่ ะม้อื ส้าหรับหญิงตัง้ ครรภ์ (GDM)
34 Nutrient or food type recommendation Meal planning tips Energy Intake should be sufficient to Include 3 small- to Carbohydrate promote adequate , but not moderate sized meals and excessive , weight gain to 2-4 snacks. Space snacks Protein support fetal development and meals least 2 hours Fat and to avoid ketonuria . Daily apart. A bedtime snack ( or minimum of 1700-1800 kcal is even a snack in the middle an appropriate starting goal of the night) is recommended to diminish of hours fasting. A minimum of 175 g CHO daily Common carbohydrate , allowing for the guidelines : 2 carbohydrate approximately 33 needed for choices (15-30 g) at fetal brain development. breakfast , 3-4 choices (45- Recommendations are based 60g) for lunch and evening on effect of intake on blood meal, 1-2 choices (15 to 30 glucose levels. Intake should g) for snacks. be distributed throughout the Recommendations should day. Frequent feedings, be modified based on smaller portions, with intake individual assessment and sufficient to avoid ketonuria. blood glucose self- monitoring test results. 1.1 g/kg Protein foods do not raise post-meal blood glucose levels. Add protein to meals and snacks to help provide enough calories and to satisfy appetite. Limit saturated fat. Fat intake may be increased because of increased protein take; focus on leanerprotein choices.
35 Sodium Not routinely restricted Fiber For relief of constipation , Use whole grains and raw gradually increase intake and fruits and increase fluids. vegetables.Activity and fluids help relieve constipation. Non-nutritive sweeteners Use only FDA-approved Saccharin crosses the sweeteners. placenta but has not been shown to be harmful Vitamins and mineral Preconception folate . Assess Take prenatal vitamin, if it for specific individual need : causes nausea,try taking at multivitamin throughout bedtime. pregnancy ,iron at12 weeks, and calcium, especially in the last trimester and while lactating Alcohol Avoid all alcohol even in cooking
36 BMI ผูส้ งู อายุ ภาวะโภชนาการ BMI (kg/m2 ) ผอม ระดับ 1 18.5-19.9 ระดับ 2 17.0-18.4 ระดบั 3 16.0-16.9 ระดับ 4 <16 ปกติ 18.5-24.9 อว้ น 25.0-29.9 ระดับ 1 30.0-39.9 ระดับ 2 ระดับ 3 >40.0 ค้านวณIBWอยา่ งงา่ ย - ชาย: IBW (kg) = สว่ นสูง (cm) –105 - หญิง: IBW(kg) = ส่วนสงู (cm) - 110 น้าหนักทลี ดลงโดยไม่ไดต้ ังใจ (%weight loss) ระยะเวลา 1 สปั ดาห์ ลดลง 1-2% 1 เดอื น ลดลง 5% 3 เดือน ลดลง 7.5% 6 เดือน ลดลง 10%
37 ศัพท์ทางการแพทย์ A Atrial Fibrillation (AF) โรคหัวใจเต้นผิดจังหวะ ไมส่ ม้าเสมอ Asthma โรคหอบหดื Ante natal care (ANC) การดแู ลกอ่ นคลอด(การฝากครรภ์) Allergy โรคภมู ิแพ,้ แพ้ Acute Gastroenteritis (AGE) ลา้ ไสอ้ ักเสบฉับพลนั Acidosis ภาวะเลอื ดเปน็ กรด Acute Renal Failure (ARF) ไตวายฉบั พลัน Atherosclerotic heart disease โรค หลอดเลอื ดแดงหวั ใจแขง็ B Burns แผลไหม้ Blunt chest ได้รบั การกระแทกที หน้าอก Blood pressure (BP) ความดันโลหิต Benign Prostatic Hyperplasia (BPH) โรคต่อมลูกหมากโต Basal ganglia ปมประสาท ทมี ีหนา้ ทีเกียวข้องกับการสังการการเคลือนไหวของร่างกาย การเรยี นรู้ การตดั สนิ ใจ และกจิ เกยี วกบั อารมณ์ความร้สู กึ C C-Spine injury การบาดเจ็บทกี ระดกู ตน้ คอ Crushing การบดทับ Concussion สมองกระทบกระเทือน Coma ภาวะหมดสติ ไม่ร้สู ึกตวั Complication โรคแทรกซอ้ น Cesarian Section (C/S) การผา่ คลอด Chief Complaint (CC)ประวตั ิสา้ คญั ทมี าโรงพยาบาล Computed Tomography (CT) การ ตรวจเอก็ ซ์เรยค์ อมพวิ เตอร์ Cerebrovascular Accident (CVA) โรคทางหลอดเลือดสมอง Constipation ท้องผูก Coronary Care Unit (CCU) หออภิบาลผูป้ ว่ ยหนกั เฉพาะโรคหัวใจ Colonic polyp ติงเนอื ทลี า้ ไส้ใหญ่ Continuous Ambulatory Peritoneal Dialysis (CAPD) การลา้ งไตทางช่องท้องชนิดต่อเนอื งดว้ ยตนเอง CTF (Capture the fracture) เปน็ โครงการดแู ละผูป้ ่วยโรคกระดกู หักจากโรคกระดูกพรุนโดยทีมสหวชิ าชีพ ปัจจุบันใช้คา้ วา่ FLS (Fracture Liaison service) D Dyslipidemia (DLD) โรคไขมันในเลอื ดสูง Diagnosis (Dx) การวนิ จิ ฉัยโรค Dyspnea หอบเหนือย Discharge ผปู้ ่วยออกจาก โรงพยาบาลแลว้ E Emergency room (E.R) ห้องฉุกเฉนิ
38 F Fracture การแตกหกั ของกระดูก Fracture Femur กระดูกตน้ ขา หกั Follow up (F/U) นดั ตรวจติดตามอาการ Family history (FH) ประวตั กิ ารเจบ็ ป่วย ของคนในครอบครวั G General Appearance (GA) ลกั ษณะภายนอกทัวไป Global aphasia เปน็ ความผิดปกตขิ องภาษาพูด เกดิ จากพยาธิสภาพทีสมอง ผู้ป่วยจะพดู ไมค่ ล่อง ไมช่ ดั และมี ปญั หาเรอื งความเขา้ ใจ H Head injury การไดร้ ับบาดเจบ็ ทีศรี ษะ Hemodialysis หอ้ งลา้ งไต HT (Hypertension) ความดันโลหติ สงู I In patient Department (IPD) แผนกรกั ษาผปู้ ว่ ยใน Infection การติดเชือ Intake/Outtake (I/O) ปรมิ าณน้าเขา้ ออกในแตล่ ะวัน Intensive care unit (I.C.U) หออภิบาล ผู้ปว่ ยหนักรวม Ischemic stroke โรคหลอดเลอื ดสมองตบี หรอื อุดตนั Intracerebal hemorrhage โรคหลอดเลือดสมองแตกจากการฉกี ขาดของหลอดเลือดในสมอง J Jaundice ดซี า่ น L Labour room (L.R) ห้องคลอด LN (Lupus Nephritis) โรคไตทีเป็น ผลกระทบจากโรค SLE M Medication (MED) อายรุ กรรม Morbid obesity ภาวะอ้วนอยา่ งรนุ แรง N Nervous System (N/S) สญั ญาณชพี ทางระบบประสาท Not applicable (N/A) ไม่มีขอ้ มลู Nephrotic syndrome (NS) ไตอักเสบ Nasogastric Tube (NG Tube) การใสส่ าย ยางทางจมูกถึงกระเพาะ NASH (Nonalcoholic steatohepatitis) เป็นภาวะทมี ไี ขมันสะสมในตบั รวมกบั การอกั เสบ Non-ST Elevated Myocardial Infarction (NSTEMI) ภาวะหัวใจขาดเลอื ดเฉยี บพลัน O
39 Observe สังเกตอาการ Orthopedic (ORTHO) กระดูกและขอ้ Out Patient Department (OPD) แผนกผู้ป่วยนอก Operating room (O.R) ผ่าตดั ORIF (Open Reduction Internal Fixation) การผา่ ตัดกระดูกใหเ้ ขา้ ที โดยการตรงึ กระดกู ทหี ักด้วยโลหะซึงจะ ใสอ่ ยู่ภายนอกรา่ งกายของผปู้ ว่ ย P Pneumothorax ภาวะลมในชอ่ งปอด Pulse ชีพจร Pain ความปวด Pale ซีด Physical therapy แผนกกายภาพบ้าบัด Pharmacy หอ้ งจา่ ยยา Physical Examination (PE) การตรวจรา่ งกาย Past History (PH) ประวัตอิ ดีต Present Illness (PI) ประวัตปิ จั จุบัน Physical therapy (PT) กายภาพบา้ บดั Past medical history (PMH) ประวัติอดีตของการรักษา R R/O สงสยั วา่ จะเป็น S Swelling อาการบวม Surgical (SUR) ศลั ยกรรม (รักษาดว้ ย การผ่าตัด) Side effect ผลข้างเคยี ง Sputum เสมหะ Stress เครียด Surgery ศลั ยกรรม Septicemia ติดเชอื ในกระแสเลอื ด SLE (Systemic lupus erythematosus) โรคแพ้ภมู ิตวั เอง Septic shock ภาวะชอ็ กเหตุพษิ ติดเชือ เกดิ ขนึ หลงั จากการตดิ เชือในกระแสเลือด Surgical Intensive Care Unit (SICU) หออภิบาลผู้ป่วยวกิ ฤตศัลยกรรม ST Elevated Myocardial Infarction (STEMI) ภาวะหัวใจขาดเลอื ดเฉียบพลนั SGOT (Serum Glutamic-Oxaloacetic Transaminase) หรือ AST (Aspartate Transaminase) เปน็ เอนไซม์ ทีใชช้ ่วยตรวจภาวะโรคตบั SGPT (Serum glutamate pyruvate transaminase) หรือ ALT (Alanine transaminase) เป็นเอนไซมท์ ใี ช้ ช่วยตรวจภาวะโรคตับ T Treatment การรักษา Transfer การยา้ ยผปู้ ว่ ย Therapy การรักษา Traumatic Brain Injury (TBI)การบาดเจ็บทสี มอง Tuberculosis วณั โรค U
40 Unconscious ไม่รู้สกึ ตวั Urine analysis การเก็บปัสสาวะสง่ ตรวจ Urticaria ลมพิษ Underlying disease (U/D) โรคประจ้าตวั Upper Respiratory Infection (URI) การตดิ เชือทางเดนิ หายใจส่วนบน Urinary Tract Infection (UTI) การตดิ เชือทางเดินปสั สาวะ V Vital sign (V/S) สัญญาณชพี Vomit อาเจียน Viral myocarditis กล้ามเนอื หัวใจอักเสบจากไวรสั W Wound แผล Weak อ่อนเพลีย Ward ตึกผู้ป่วย สมุนไพรกบั ผู้ปว่ ยโรคไต รปู ภาพ สมนุ ไพรทีมโี พแทสเซยี ม อลั ฟลั ฟา Alfalfa ผักชี (ใบ) Coriander (leaf) อฟี นงื พรมิ โรส )Evening Primrose( (มะระ ผล), ใบ Bitter Melon (fruit, leaf) ขมนิ เหง้า)) Turmeric (rhizome)
41 ดอกคา้ ฝอย ดอก)) Safflower (flower) ลกู ยอ Noni โสมอเมริกัน American Ginseng ใบบัวบก Gotu Kola แดนดไิ ลออน) ราก, ใบ( Dandelion (root, leaf) กระเทียม ใบ)) Garlic (leaf) ตะไคร้ Lemongrass มะละกอ) ใบ, ผล( Papaya (leaf, fruit)
ชิโครร)ี ใบ) 42 Chicory (leaf) รปู ภาพ สมนุ ไพรทมี ฟี อสฟอรัส เมล็ดแฟลกซ์ หรอื เมล็ดลนิ นิ Flaxseed (seed) มลิ ค์ ทสิ เซลิ Milk Thistle ต้นหอม (ใบ) Onion (leaf) โพสเลน Purslane เมลด็ ทานตะวัน Sunflower (seed) ดอกบัว Water Lotus
สมนุ ไพรทีควรหลกี เลยี งในผปู้ ว่ ยโรคไต 43 ปกั ค)ี สมุนไพรจนี โบราณ(Astragalus รูปภาพ บาร์เบอรร์ ี Barberry เหลอื งชัชวาลย์) เล็บวฬิ าร(์ Cat's Claw ขึนฉ่าย Apium Graveolens ตน้ หญ้าหนวดแมว Java Tea Leaf หญ้าหางมา้ Horsetail รากชะเอมเทศ Licorice Root รากออรีกอนเกรฟ Oregon Grape Root
44 เพนนรี อยลั Pennyroyal รากพารส์ ลยี ์ Parsley Root โยฮิมบี Yohimbe
45 อาหารคีโตเจนิค (Ketogenic diets) อาหารคโี ตเจนิค (Ketogenic diets) เป็นวิธกี ารบริโภคอาหารรปู แบบหนึงทมี ีท้าให้รา่ งกายเกิดการผลติ สารคโี ตน (ketone) หลกั การสา้ คญั คอื เน้นบรโิ ภคอาหารทีมีส่วนประกอบของไขมนั และโปรตนี ในปริมาณสูง แต่มี ปริมาณคารโ์ บไฮเดรตต้า(low-carbohydrate diet, LC) รูปแบบอาหารดังกล่าวมผี ลตอ่ การลดน้าหนกั เปน็ วิธที ี ลดนา้ หนกั ได้อย่างมปี ระสิทธภิ าพโดยเฉพาะในระยะสนั และช่วยการควบคุมระดบั น้าตาลในโรคเบาหวาน อาการทพี บได้ในคนทบี ริโภคอาหารคีโตเจนิค คือ การมีไข้ เมอื ยลา้ ซงึ มกั เกดิ ในสปั ดาหแ์ รก นอกจากนี ยังอาจจะพบอาการเวยี นหวั อ่อนเพลยี ทอ้ งผกู และนอนไม่หลับ ดงั นนั คนทีบริโภคอาหารลกั ษณะ LC ควรไดร้ บั การตรวจเลอื ดเป็นระยะ ๆ และปรบั เปลียนการบรโิ ภคอาหารหรอื การออกกา้ ลังกายอยา่ งเหมาะสม อาหารคโี ตเจนิค กบั ระดบั น้าตาลในเลือด งานวจิ ัยระยะอาหารคโี ตเจนคิ สามารถชว่ ยลดระดบั น้าตาลใน เลอื ด ลดระดับอนิ ซูลิน ดงั นนั อาหารคโี ตเจนคิ อาจใช้ไดก้ บั ผูเ้ ป็นเบาหวานชนิดที 2 และคนทัวไปทตี อ้ งการลด นา้ หนัก และตอ้ งไม่มีโรคประจ้าตวั ทตี อ้ งระวัง เชน่ โรคตบั โรคผ้ปู ่วยเบาหวานชนิดทตี อ้ งรับอนิ ซูลิน (รวมถึงเดก็ และวยั รุ่นทเี ปน็ เบาหวานชนิดที 1) อาจมีโอกาสเกิดปญั หาระดบั น้าตาลตา้ ได้มากขนึ ด้วยรปู แบบการกินอาหาร แบบนีเปน็ การเพิมคโี ต เนืองจากผปู้ ว่ ยกลุ่มนีมีความเสียงตอ่ การเกิดภาวะความเป็นกรดจากสารคีโตนในเลือดมาก (Ketoacidosis) รวมถงึ มคี วามเสียงตอ่ การเกดิ ภาวะน้าตาลตา้ มากเกินไป
46 การคา้ นวณพลงั งานอาหารทางหลอดเลอื ดดา้ ความหมายของอาหารทางหลอดเลือดดา้ : เปน็ ส่วนประกอบทอี ยู่ในรปู ของแรธ่ าตุ หรอื สารอาหารกอ่ นยอ่ ยมาจาก คาร์โบไฮเดรต : น้าตาลเดกโตส (dextrose) โปรตีน : กรดอะมโิ น (amino acid) ไขมัน : ไขมนั อิมัลชัน (lipid emution) วิตามิน แรธ่ าตุ และอิเลค็ โทรไลต์ อาหารทางหลอดเลือดดา้ แบ่งออกเปน็ 2 ประเภท 1. PPN : Peripheral Parenteral Nutrition : การให้สารอาหารผา่ นทางหลอดเลือดดา้ ส่วนปลาย 2. TPN : Total Parenteral Nutrition : การใหส้ ารอาหารผา่ นทางเส้นเลอื ดด้าใหญ่ ขอ้ บ่งชีในการใช้อาหารทางหลอดเลือดด้า ระบบทางเดินอาหารไมท่ า้ งาน (non function GI tract) เช่น severe malabsorbtion , short bowel syndrome ต้องการให้ระบบทางเดินอาหารไดพ้ ัก (bowel rest) เช่น Severe Pancreatitis ผู้ปว่ ยมีภาวะทพุ โภชนาการอย่างรุนแรง หรืออยู่ในภาวะ hypercatabolic state และไมส่ ามารถ รับประทานอาหารทางปากไดม้ ากกว่า 5 วนั ผปู้ ่วยไมส่ ามารถได้รับสารอาหารเพียงพอเมือใชว้ ิธที างปาก ผู้ป่วยทตี ับออ่ นอกั เสบอยา่ งรนุ แรง ผู้ป่วยทีตัดตอ่ ล้าไส้ ผู้ป่วยเสน้ เลือดทีเลียงล้าไส้ขาดเลือด ผ้ปู ่วยทลี า้ ไสไ้ ม่บบี ตวั ผู้ป่วยทลี ้าไสเ้ ลก็ อุดตนั ผู้ป่วยทรี ะบบทางเดนิ อาหารทะลุ การใหส้ ารอาหารผ่านทางหลอดเลอื ดด้าใหญ่ (TPN) ส่งอาหารผา่ นทางหลอดเลือด femoral lines , internal jugular และ subclavian vein Peripherally inserted central catheters (PICC) ถกู สอดสายใหอ้ าหารผา่ นทาง cephalic และ basilica veins จะใหส้ ารอาหารผา่ นทางเสน้ เลือดด้าใหญ่ ในกรณีถ้าให้ผ่านทางหลอดเลอื ดดา้ สว่ นปลายเกิดการอักเสยใน ระหว่างการรกั ษา เนอื งจากคา่ pH , osmolarity และปรมิ าณสารอาหาร การใหส้ ารอาหารทางหลอดดา้ สว่ นปลาย (PPN)
Search
